1

�  WCS / TIME ›  Beslisboom wondverzorging (diepe/ondiepe wond) ›  Tissue, infection / inflammation, moisture, edge

�  Onderliggend weefsel ›  Benigne ›  Maligne

�  Complexiteit: ›  Weefselbeschadiging uitgebreid ›  Veel pijn verergerende factoren → beleving ›  Vaak in combinatie met andere pijn

Inzet optimale wondbehandeling maakt deel uit

van optimale pijnbehandeling!

�  Verpleegkundige interventies �  Comfort/ontspanning

(let op geluid/lichtprikkels, nachtrust, kleding,) �  Houding/bewegingsadvies �  Afleiding (massage, muziek, etc.)

�  Coördinator van multidisciplinaire zorg

�  Consult wondverpleegkundige wondbeleid o.a. juiste verbandmaterialen.

�  Consult pijnconsulent pijnbeleid o.a. advies escape-medicatie (Oramorf, Oxynorm, Temgesic, Instanyl, Lidocaïne)

�  Consult fysiotherapie m.b.t. houding/mobilisatie

�  Inbreng van de patient zelf!

� Neurofysiologische mechanismen � Aard van de pijn (oorzaak!) � Plaats van de voornaamste pijnbron � Patroon / verloop / duur van de pijn �  Intensiteit van pijn � Gerelateerd aan behandeling(en) � Pijnsyndromen bij kanker

� Sensitisatie Bij aanhoudende schade aan weefsel komen stoffen vrij die zorgen voor de verlaging van de prikkeldrempel van zenuwuiteinden (nociceptoren).

� Hyperalgesie Een toegenomen gevoeligheid voor een stimulus die normaal pijnlijk is

� Allodynie �  Een toegenomen gevoeligheid voor een

stimulus die normaal niet pijnlijk is

2

���

������ Nociceptieve pijn

(weefselbeschadiging) (prikkeling vrije zenuwuiteinden)

Neuropathische pijn (geen externe prikkel)

(beschadiging zenuwweefsel)

Oncologische pijnen (pijn bij kanker)

Acute pijn Chronische pijn

�  Acute pijn ›  Moment van ontstaan (alarmsignaal) ›  ↓ bij herstel of genezing ›  Hyperactiviteit in autonome zenuwstelsel ›  Meestal reactie op analgetica uit WHO-ladder

�  Chronische pijn ›  Lange duur, chronisch ziekte proces ›  Moment van ontstaan minder duidelijk ›  Veranderingen in CZS ›  Aanpassing autonome zenuwstelsel ›  Veranderingen in persoonlijkheid, leefstijl, functies.

›  Tijdige acute pijnbehandeling voorkomt chronificatie!

�  Nociceptieve pijn (weefselbeschadiging) ›  Somatisch of visceraal ›  Pijn wordt erger bij belasten ›  Duidelijk te lokaliseren ›  Zeurend, snijdend, kloppend ›  Gaat niet gepaard met gevoelsstoornissen. ���

�  Neuropathische pijn (beschadiging zenuw(plexus) ›  Bij beschadiging perifere/centrale zenuwstelsel

(neuropathie, operatie, chemo, bestraling, tumorgroei) ›  Pijn wordt treedt ook op tijdens rust ›  Meestal niet scherp gelokaliseerd (diffuse pijn) ›  Brandend, schietend. ›  Gevoelsstoornissen (jeuk, tintelingen, doof gevoel) ›  Regeneratie zenuwinnervatie, bij falen ontstaat neuroma

› 

� Doorbraakpijn Spontaan of in relatie tot specifieke activiteit, progressie van ziekte, complicatie, daling bloedspiegel pijnmedicatie

�  Incidentiepijn Als gevolg van druk of beweging in de buurt van de wond

3

� Diagnostiek ›  Op basis van goede (pijn)anamnese

� Gebalanceerde pijnbehandeling ›  Denk aan co-medicatie

(anti-emetica, laxans, hypnotica etc.)

� Multimodale pijnbehandeling ›  Gericht op oorzaak en verergerende factoren

Pijnlocatie !

VAS NRS: numerieke schaal Smileys

Afnemen pijnanamnese!

� Pijnladder Ø Stap 1:

Paracetamol eventueel in combinatie met NSAID’s. Ø Stap 2:

Zwak opioïd met NSAID of paracetamol. (hebben ook lichte invloed op neuropathische pijn)

Ø Stap 3: Sterk opioïd oraal of transdermaal eventueel met middelen uit stap 1.

Ø Stap 4: Ten slotte is spinale infusie therapie (pijnpomp).

�  Adjuvante analgetica Ø  Anti depressiva (amitriptyline, duloxetine) Ø  Anti epileptica (pregabaline, gabapentine) Ø  Opiaten (tramadol, morfine, oxycodon, buprenorfine )

(werken echter meer op nociceptieve pijn) Ø  Spierlaxantia (Baclofen, Rivotril) Ø  NMDA-antagonisten (Esketamine, Methadon).

� Systemische pijnbehandeling ›  oraal, transdermaal, subcutaan, intraveneus,

epidural, intrathecaal, zenuwblokkade

� Lokale pijnbehandeling ›  Morfinegel, lidocaïnegel, spray, wondinfiltratie

� Aanvullende pijnbehandelingen ›  Acupunctuur

� Morfine als pijnstiller is verslavend � Er is steeds meer nodig. � Opiaten geven veel bijwerkingen. � Morfine werkt sufheid in de hand. � Morfine veroorzaakt ademhalingsmoeilijkheden. � Niet in combinatie met alcohol en autorijden

4

Optimale wondbehandeling Juiste materialen, escape-medicatie Bevorderen comfort/ontspanning Houding/bewegingsadvies, kleding, massage, muziek, etc. Voorkom vermoeidheid Rust/slapen Andere locaties en oorzaken van pijn? Bijwerkingen van chemo/bestraling/corticosteroiden (mucositis, hoofdpijn, spierpijn, neuropathie, enteritis, fibrose) Indirect gevolg van kanker (spierspasmen, obstipatie, decubitus, lymfoedeem, candidiasis, (post) herpetische neuralgie, trombose) Conditie en voedingstoestand

Multimodale pijnbehandeling

�  Pijn is een complex fenomeen: multidimensioneel verschijnsel

�  Kennis en attitude van arts en verpleegkundige is cruciaal

�  Tijdig overleggen/in consult vragen/ doorverwijzen naar wondverpleegkundige en pijnteam

Effectieve pijn en wond zorg: maak jij het verschil?