Scriptie › 2015 › 12 › echte... · Web viewStudent:Rik Smies 8-12-14 Opleiding: Docent...

Scriptie

Student:Rik Smies 8-12-14

Opleiding:Docent Beeldende Kunst/ABV

Begeleider:Christianne Niesten

Studiejaar:4e jaars

Graffiti en Street-art in relatie tot de kunstwereld

Welke factoren bepalen of Graffiti/Street-art in de museale context terecht komt?

Scriptie

Voorwoord

Voor mijn afstudeerscriptie besloot ik te kiezen voor een onderwerp dat dicht bij mezelf ligt. Waar ik met genoegen en plezier een langere tijd onderzoek naar kan en wil doen. Graffiti is voor mij persoonlijk al lang een wezenlijk onderdeel van mijn leven. Nu ik in mijn studie steeds meer bezig ben met mijn eigen plaats binnen de kunstwereld, blijf ik het een interessant dilemma vinden: de kunstwereld in relatie tot de wereld van de straatkunst en de manier waarop deze twee tot elkaar in verhouding staan.

Graffiti wordt beschouwd als een kunstvorm door sommigen en wordt door anderen bestempeld als een plaag. Hoe je het ook went of keert, graffiti heeft een rijk verleden en heden dat verder gaat dan alleen het bekladden van de muur. Graffiti is een oerdrift, een impuls, een uitlaatklep, een vorm van expressie, een religie, een subcultuur, een leefstijl een en politiek wapen. Het is een enorme verzameling van aspecten bij elkaar en een invloedrijke en belangrijke kunstuiting van onze tijd.

Hoe kan het dat sommige artiesten wel succesvol de overstap maken naar de kunstwereld en wat ligt hieraan ten grondslag? Hoe beïnvloeden factoren van buitenaf zoals de massacultuur en politieke factoren deze wending? Wat maakt dat een selectie Street-art en graffiti wel de galerie´s en musea´s haalt? Is dit geen verloochening van alle principes waar de graffiti en Street-art beweging voor staat?

graffiti art

Inhoudsopgave

Pagina:

H1Inleiding

1.2Onderzoeksvraag8

H2Stellingen en bewijsvoering

2.1 ‘Graffiti/Street-art is een culturele uiting en 9 staat in relatie tot de politiek en maatschappij’

2.2 ‘Graffiti/Street-art staat in relatie tot de massacultuur en 19 de beeldcultuur.’

2.3 ´Graffiti/Street-art heeft een esthetische waarde van zichzelf´ 26

H3Conclusie 31

H4Bijlage37

4.1 Praktijkonderzoek (interviews)37

4.2 Begrippenlijst49

4.3 Bronnenlijst51

4.4 Afbeeldingen53

Hoofdstuk 1: Inleiding

Sinds het bestaan van de mensheid worden muren beschreven en laten mensen op deze manier zien dat ze bestaan. Het markeren van de aanwezigheid in de vorm van beeld of schrift, is een wezenlijk onderdeel van onze essentie als mens. Het woord graffiti komt oorspronkelijk van het Italiaanse woord ´graffiare´ of ´graffito´, dat ingekraste tekeningen betekent. Het woord is afgeleid van het Italiaanse ‘graffio’, dat schram betekent. Graffiti is een variatie op de klassieke kunstvorm ‘sgraffio’, een kunstvorm waar door middel van etsen en krassen figuren ontstaan in glas of vazen van klei.

De kern van het huidige graffiti is het schrijven van een pseudoniem/alias en deze zo rijkelijk mogelijk uitwerken en verspreiden in de openbare ruimte. Vroegere graffiti had vaak andere betekenissen en functies dan de huidige graffiti. Vandaag de dag wordt de klassieke New Yorkse stijl als de standaard gezien in graffiti, maar de stroming is breder dan dat. Zelfs de krabbels op een openbaar toilet kunnen worden gezien als een vorm van graffiti. Uit een artikel over graffiti in deze basale vorm komt het volgende citaat:

Like proverbs, they contain moral and ethical truths. Like proverbs, they are familiar to their audience because they are in common currency. And like proverbs, they are usually created by individuals but are placed into circulation by the masses. They are unlike proverbs, however, in that the truths they convey are more particular than universal, although some graffiti do rise to the status of universals. (p. 174)[footnoteRef:1] [1: D’Angelo F.J. ‘Sacred Cows make great hamburgers: The Rhetoric of Graffiti’ (1974) p. 174-180]

De basis van graffiti is het ‘taggen’. Dit is de meest basale manier van het schrijven van je signatuur of handtekening. Deze stijl bevat echter een bepaalde vorm van typografie. Letters worden samengevoegd tot een tag, waarbij de stijl, de flow (zie begrippenlijst) en de balans tussen de letters erg belangrijk is. De namen, bestaande uit letters en cijfers, worden zo vaak mogelijk en zo tactisch mogelijk geplaatst zodat zoveel mogelijk mensen het zullen zien. Bij een piece is het gebruikelijk om te ondertekenen met een tag. De exacte volgorde is als volgt:

1.‘Tag’(Handtekening schrijver, snel en effectief maar met een bepaalde flow)

2.‘Throw-up’(Simpele letters, vaak bestaande uit 1 fill-in kleur en outline (zie begrippenlijst)

3.‘Piece’(Graffiti met stijlvolle letters, verbindingen, meerdere kleuren fill-in,

background, second outline etc.

4.‘Wildstyle’(Complexere piece, moeilijk te lezen, veel connecties en verbindingen)

5.‘Burner’(Variant op Wild-Style, nog iets complexer)

6.‘Roll-up’(Met latex verf gerolde letters, naam in groot formaat)

7.‘Blockbuster’(Blokletters, met verf of graffiti, vaak ook enorme 3d)

Het spuiten van graffiti is de uiting van een onafhankelijke groep makers die zich van hun eigen gemeenschap onderscheiden en zich in een met regels gebonden strijd storten, om elkaar telkens te overtreffen met vernieuwingen in stijl. Graffiti artiesten zijn constant bezig met de individuele vernieuwing. Er is een rivaliteit tussen schrijvers onderling en de stijlen die ze ontdekken.

Schrijvers zoals Richard Mirando, beter bekend als ‘Seen’: die zich als eerste ‘King’ mocht noemen op een aantal subway lijnen, stonden aan de basis van de ontwikkeling van de ‘originele’ stijl van graffiti. Deze originele stijl is afkomstig uit New York. Graffiti in New York is mede dankzij deze ‘Godfather of Graffiti’, geworden tot de ultieme klassieke vorm van graffiti.

‘Seen’ en zijn tijdgenoten ontwikkelden bepaalde voorwaarden die een graffiti piece moest bevatten. Om te beginnen is er stijl nodig. Stijl is een apart begrip aangezien het niet concreet te definiëren is wat dit precies inhoud. Een stijl wordt vaak bepaald door de manier waarop een piece in elkaar zit met betrekking tot bepaalde technische kwaliteiten, verbindingen, complexiteit van de letters of de can-control[footnoteRef:2] van de artiest. Een kloppende piece heeft letters die in balans zijn, die elkaar versterken en het geheel maken tot een flowende piece. [2: Can control: Graffiti term, de wijze waarop een artiest om kan gaan met zijn spuitbus.]

Richard Mirando, ´Mad-seen’, New York (1980)

“The characters who have actually developed the "wild style" which Ahearn[footnoteRef:3] explains succinctly as ’kinetic cubism’. It refers to pieces that are disjointed and then re-put together and added with a great deal of style.” (p. 2)[footnoteRef:4] [3: J. Ahearn: De maker van de film ‘Wild Style’ ] [4: Jaehne K. ‘Charles Ahearn: Wildstyle’ Film Quarterly (2004): p. 2-4.]

De auteur Jaehne vergelijkt graffiti in het citaat hierboven met het kinetisch Kubisme. Wanneer gekeken wordt naar een echte ‘Wild Style’ (zie afbeelding 1) zijn de vlakken, vormen en blokken, compositorisch samengevoegd. Dit is niet lukraak gedaan, maar er gaat een proces van schetsen aan vooraf, eigenlijk net zoals in het Kubisme. In het kubisme is het vooronderzoek ook belangrijk en wordt bijvoorbeeld door middel van de collage techniek onderzocht welke composities werken. Het Kubisme kenmerkt zich door een aantal aspecten waaronder: verschuivende standpunten, compositorische vlakken en dynamiek. In het kinetisch kubisme ligt de nadruk vooral op het weergeven van een beweging, dus de dynamiek. Deze dynamiek en beweging zien we ook terug in een Wildstyle of Burner. Binnen een bepaalde letter kunnen verschillende vormen ontstaan die beweging lijken te suggereren.

“Geen kunstenaar ter wereld wordt op één dag door zoveel mensen gezien” (Crash)

Graffiti is onlosmakelijk verbonden met de straat en de openbare plaatsen zijn het canvas. Doordat de openbare ruimte wordt gebruikt is er gelijk een breed publiek waaraan het werk tentoongesteld wordt. Musea en galeries waren niet langer de enige plaats om werk tentoon te stellen en hierdoor werd het publiek aanzienlijk groter.

Daartegenover staat dat graffiti vaak negatief in het daglicht komt en er kleeft een bepaalde status van vandalisme aan. Werk wordt overgeschilderd, schoongemaakt en schrijvers zoeken naar een drager die niet vergankelijk is. Hierdoor wordt de overslag naar de museale context voor veel schrijvers een stuk interessanter.

Street-art is een groot en overkoepelend begrip. Street-art is een overkoepelende naam voor alle kunst in de openbare ruimte, graffiti is een onderdeel van Street-art. Street-art kent naast graffiti veel verschillende technieken: van posters, stickers, stencils, wet-paste etc.

“Street-art began as an underground, anarchic, in-your-face appropriation of public visual surfaces, and has now become a major part of visual space in many cities and a recognized art movement crossing over into the museum and gallery system..”(p 1.)[footnoteRef:5] [5: Irvine M. ‘The work on the street: Street-art and Visual culture’ (2010) Georgetown University p. 1-5 ]

Street-art is een belangrijke rol gaan innemen in ons straatbeeld en onze beeldcultuur. Street-art krijgt vorm binnen de stedelijke cultuur, maar langzaam ook binnen de museale context. Met artiesten zoals Shepard Fairey (Obey), Banksy en Swoon timmeren ze aan de weg voor de acceptatie van deze kunstvorm binnen de hedendaagse kunstwereld. De plaats van Street-art binnen de kunstgeschiedenis wordt verduidelijkt met het volgende citaat:

“Street-art has also achieved a substantial bibliography, securing it as a well-documented genre and institutionalized object of study. This globalized art form represents a cultural turning point as significant, permanent, and irreversible as the reception of Pop art in the early 1960s.”(Ibid: 2)

Street-art bezit veel kwaliteiten en eigenschappen die het als legitieme kunstvorm naar voren zou moeten brengen: Het bevat aspecten die we terug zien in andere kunstvormen zoals het reageren op de massacultuur, of het aankaarten van politieke en/of revolutionaire gedachtes.

1.2Onderzoeksvraag

De auteur Jaehne K. zegt in haar artikel ‘Charles Ahearn: Wild Style’ [footnoteRef:6] het volgende: [6: Jaehne K. ‘Charles Ahearn: Wildstyle’ Film Quarterly (2004): p. 2-4.]

Part of the fascination with the "lively arts" of graffiti and rap music derives from the

spontaneity of their expression. Another part of that fascination is that such art cannot be collected; it must be witnessed.(p. 2)

Hiermee geeft de auteur eigenlijk meteen een kritische noot over de relatie tussen de graffiti wereld en de kunstwereld. Graffiti kan niet worden verzameld, maar moet worden gezien en ervaren. Zijn graffiti en Street-art niet per definitie verbonden aan de drager: de openbare ruimte? Wat zorgde ervoor dat graffiti en Street-art de museale context haalde? Daarmee komen we bij de hoofdvraag van dit onderzoek: ‘Welke factoren bepalen of graffiti en/of Street-art in de museale context terecht komt?’ De hoofdvraag wordt beantwoord door het onderzoeken van een drietal stellingen:

Stelling 1: ‘Graffiti/Street-art is een culturele uiting en staat in relatie tot de politiek en maatschappij’

Stelling 2: ‘Graffiti/Street-art staat in relatie tot de massacultuur en de beeldcultuur.’

Stelling 3: ´Graffiti/Street-art heeft een esthetische waarde van zichzelf´

Hoofdstuk 2.

2.1 ‘Graffiti/Street-art is een culturele uiting die in relatie tot de politiek en maatschappij staat’

Voor het onderzoeken van deze hypothese zullen we eerst moeten kijken naar het ontstaan van de stroming graffiti. Kijkend naar het ontstaan van graffiti in de vorm die we vandaag de dag kennen, komen we als eerst bij de bekende leus: “Kilroy was here”. Het eerst echte relevante voorbeeld van graffiti.

James J. Kilroy (1902-1962) was een scheepsinspecteur die in de Tweede Wereld Oorlog bij de Amerikaanse marine werkte. Kilroy schreef deze leus op schepen die hij inspecteerde en dit werd door enorm veel dienstplichtigen gezien en was voor iedereen een houvast en herinnering aan thuis. Duizenden soldaten toonde hun waardering door dezelfde leus te schrijven op alle mogelijke plekken tussen Berlijn en Tokio. De kracht van het schrijven op openbare plaatsen werd hier al voelbaar. De combinatie van schrijftaal en beeldtaal was bijzonder. Afbeeldingen spreken vaak sneller tot de verbeelding, zo ook in dit geval.

Dit was ook het geval bij Wayne Roberts (1950) beter bekend als: ‘Stay High’ een van de eersten die beeld en schrift combineerde op een manier die tot de verbeelding sprak, met een verwijzing naar de beeldcultuur van een televisieserie.[footnoteRef:7] ‘Kilroy was here’ WW2 Monument [7: ‘Stay High 149’ was na Killroy de eerste binnen New York die gebruik maakte van de combinatie van tekst en de figuratie, door een poppetje te tekenen met een joint, uit de rook kwam zijn naam ‘Stay High’. Dit was in het jaar 1971. Wellicht vinden we dit vandaag de dag niet zo bijzonder, maar voor die tijd was het revolutionair. Ook omdat het poppetje was geïnspireerd op en refereerde aan het populaire logo van de televisieserie ‘The Saint’ dit was dus de eerste combinatie van massacultuur met de graffiti cultuur. ]

In het jaar 1967 begon graffiti in Amerika bij een artiest genaamd ‘Cornbread’ uit Philladelphia. Hij zat vast in de jeugdinrichting waar hij zijn naam schreef op alle muren binnen de inrichting en later ook buiten de inrichting. In hetzelfde jaar begon een jongen uit de Upper West Side van Manhattan met een kleine viltstift overal zijn alias ‘Julio 207’ te schrijven. Later kwamen er meer schrijvers bij waaronder ‘Taki 183’. De cijfers achter de namen stonden voor de straat waar ze woonden. Taki was een van de eerste die de term ‘all city’ (zie begrippenlijst) eigen maakte.

Taki kreeg iets later ook de aandacht van de media. De New York Times wijdde een artikel aan hem (zie bijlage 1) en sindsdien is graffiti in New York geëxplodeerd.

De media speelt vaker een rol in het verspreiden van het graffiti fenomeen. Voor de komst van het internet was het vaak overgeleverd aan de krant, televisie of de mond tot mond communicatie om een fenomeen te verspreiden. Door het zien van beelden of het lezen van een artikel krijgen meer mensen de smaak te pakken. Een voorbeeld is de documentaire ‘Style Wars’, uitgezonden in ‘83 en deze documentaire zorgde voor een massale explosie van graffiti in Amerika. Op het moment dat de publieke omroep deze documentaire uitzond, waren er verspreid over heel Amerika jongeren aan het kijken en zij waren hierdoor nog meer gemotiveerd om te gaan schrijven.

In de vroege jaren van graffiti in New York waren er weinig graffiti artiesten met aspiraties om de kunstwereld te betreden. Er werd zelfs gezegd dat deze vroege graffiti artiesten zoals: Skeme, Seen en Blade de term graffiti niet eens gebruikte, ze noemde zichzelf ‘Writers’ omdat de term graffiti in die tijd stond voor de legale graffiti kunst in de vorm van opdrachten.

“Writers developed their styles in a hierarchical system of apprenticeships, where aspiring taggers made contact with more established ones (…….) A young writer might join a crew and put hours in the craft, slowly mastering the aerosol-art.”(p.10)[footnoteRef:8] [8: Thompson M. ‘Coming from the subway’‘My name in lights – on the impact of American graffiti in Europe’ (2009)]

Graffiti komt voort uit de Hiphop subcultuur en ontstond uit de ‘Low culture’ als een manier voor de minder welgestelden om met de weinige middelen die ze hadden de schoonheid te creëren. De Hiphop beweging is de enige stroming die op gang is gebracht en tot uiting is gekomen door jongeren.

Hip-hop is de benaming van de subcultuur bestaande uit een viertal elementen: Graffiti, rap, breakdance en DJ/scratching. Deze subcultuur is oorspronkelijk ontstaan in de jaren 70 in New York, in de achterbuurt ‘The Bronx’. In die tijd woonde daar voornamelijk arme Afro-Amerikaanse mensen. Hoewel vandaag de dag Hip-Hop vaak bestempeld wordt als een muziekstroming is het eigenlijk veel meer dan dat: het is een levensstijl, een subcultuur.

Hierdoor gaf hiphop een stem aan een bepaald gedeelte van de Amerikaanse onderklasse, van oudsher vooral de Afro-Amerikaanse gemeenschap die leefde in de getto's van de Amerikaanse steden, maar later ook aan andere etnische bevolkingsgroepen en niet langer alleen in de Verenigde Staten. Hiphop werd onderdeel van een emancipatiebeweging van de bewoners van de getto's en deze oorsprong heeft een stempel gedrukt op hiphopcultuur in brede zin.

Waar graffiti in eerste instantie een actief onderdeel was van de Hiphop cultuur zien we de laatste jaren een verschuiving binnen de graffiti. Het stereotype van graffiti artiesten is bijvoorbeeld ook dat het per definitie liefhebbers zijn van Hiphop en rap-muziek. Dit is echter niet waar, er is geen stereotype graffiti artiest. De punkrock beweging heeft bijvoorbeeld ook een duidelijke connectie met de graffiti wereld.

Er is een onderscheid te maken tussen ‘Low culture’ en ‘High culture’. ‘Low culture’ is een verzamelnaam voor alle vormen van pop-cultuur die uit de lagere klassen komen (samenlevingen in de ghetto’s die weinig inkomen hebben). De negatieve aanduiding van het begrip Low en de scheiding tussen Low en High culture is dankzij de Hiphop cultuur doorbroken. De scheiding van ‘Low culture’ tegenover ‘High culture’ is duidelijk aanwezig in het ontstaan van de Hiphop subcultuur.

De rap muziek, die begon met een simpele ‘loop’ (herhalend stuk muziek) met daarover heen de vocalen, is uitgegroeid tot een kwalitatieve muzikale vorm die algemeen geaccepteerd en gewaardeerd wordt. Dit toont aan dat een van oorsprong basale vorm van muziek is uitgegroeid tot een vast onderdeel van de populaire muziekwereld van nu.

De graffiti beweging is hier geen uitzondering op. Het laat zien dat jongeren tot enorme talenten en vermogen tot innovatie beschikken. Innovatie in de zin dat er nieuwe ontdekkingen worden gedaan op het gebied van techniek in de graffiti. Omdat het nog een nieuwe vorm van expressie was, waren al deze jongeren verantwoordelijk voor de vorming van de techniek. Vandaag de dag erkennen meer mensen de kwaliteiten van deze stroming en is het zelfs onderdeel van de Populaire cultuur.

De documentaire ‘Style Wars’ (Zie bijlage 3.) afkomstig uit ’83 is het perfecte materiaal om te snappen hoe het er in deze jaren aan toe ging op sociaal, economisch en maatschappelijk vlak. De scheiding tussen verschillende culturen verdween mede dankzij de graffiti cultuur. Jongeren van de ‘suburbs’ van Amerika, afkomstig uit welgestelde blanke gezinnen, werden onderdeel van de graffiti ‘movement’,net zoals de jongeren uit de getto’s. Een mogelijke reden hiervoor is dat de welgestelde jongeren zich wilden afzetten tegen hun ouders. Dit zien we terug in de documentaire ‘Style Wars’. De ouders van de blanke liberale gezinnen uit de suburbs die een vertegenwoordiging waren van ‘The American dream’ miste de connectie met de jongere generatie. In die tijd rustte er een stereotype op de graffiti artiest. Men ging ervan uit dat het hier ging om Mexicaanse of Afro-Amerikaanse jongeren, terwijl het dus ook veel blanke jongeren betrof.

De behoefte was er om te ontvluchten aan het schoolsysteem van New York en door middel van zelfexpressie een eigen identiteit te ontwikkelen.[footnoteRef:9] (p. 13) De behoefte aan het creëren van een eigen identiteit lag hem in het groeiende individuele en onpersoonlijke klimaat van de stad New York in deze tijd. Onvrede bestond al langer tegenover de maatschappij en het bestuur van de stad. [9: Hager. S, Onderdrukking en verzet: de culturele wortels van New York city graffiti’(2008)]

De maatschappelijke onvrede gevoeld door jonge mensen, heeft er niet alleen in Amerika, maar ook in Europa voor gezorgd dat er explosie van graffiti ontstond binnen de steden. Deze verandering is van groot belang geweest voor de ontwikkeling van de graffiti beweging.

“Bruni stated the importance of graffiti, as the authentic visual idiom of the working class and minority population of the urban ghetto’s, as part of an art historical tradition. ”[footnoteRef:10] (p. 10) [10: Thompson M. ‘Coming from the subway’‘My name in lights – on the impact of American graffiti in Europe’ (2009)]

Graffiti is een geweldloze vorm van rebellie. Geweld ging gepaard met een andere strijd, die op zijn beurt weer invloed uitoefende op de graffiti beweging. In de vroege jaren 70 en 80 was er namelijk nog steeds een onuitgesproken, voelbare spanning tussen rassen. De zwarte bevolking in de getto’s voelde zich ondergewaardeerd en onderschikt aan de blanke gemeenschap, daarnaast ook belast door de autoriteiten. Ras en komaf bepaalde voor een groot deel hoe men leefde binnen de samenleving. Jonge mensen voelde zich niet gehoord, niet begrepen en werden onhandelbaar, brutaal en opstandig. (Hager S. 2008:22). Dankzij deze onvrede en het frequent voorkomen van politie brutaliteit tegen de zwarte mens, kwamen er radicale partijen zoals ‘The black panthers’ die opkwamen voor de rechten van de zwarte mens en geweld zagen als middel om hun doel te bereiken. [footnoteRef:11] Deze radicale groepering hoorde bij de ‘black power’ stroming, gevormd in de jaren zestig. De groepering onder leiding van prominent figuur Malcolm X, stelde dat het zwarte ras superieur was aan het blanke. Jongeren vereerden hen als helden en dit zorgde voor groeiende spanningen tussen rassen en binnen de samenleving in de getto’s. Revolutionaire groeperingen en activisten zoals de black panthers hebben grote invloed gehad op de geest van de nieuwe, opgroeiende generatie. [11: The black panthers: Een radicale militante politieke groepering die opkwamen voor de rechten van de zwarte bevolking in Amerika. Geweld was een gerechtvaardig middel om doelen te verwezelijken. ]

De onvrede die er heerste werd ook gedeeld door de graffiti artiesten. De rassenkwestie was in de vroege jaren 80, tijdens de opkomst van graffiti namelijk nog steeds aanwezig. (zichtbaar in de documentaire ‘Style Wars’)

Over de stad New York in deze (onrustige) tijd haalt auteur Hager S. het volgende aan ;

“Julio 204 was echter goed op de hoogte van de groeiende spanningen in de ghetto’s verspreid over heel Amerika. De zomer waarin hij begon te schrijven, kwam het in Newark, New Jersey – een stad aan de overkant van de Hudson ter hoogte van waar Julio woonde – tot heftige en onverwachte uitbarstingen van geweld.”(p. 45)[footnoteRef:12] [12: Hager. S, Onderdrukking en verzet: de culturele wortels van New York city graffiti’(2008)]

Dit soort rellen waren in en rondom New York een frequent verschijnsel en de kiem van dit geweld lag in het groeiend bewustzijn van de machtsongelijkheid in Amerika.

In deze tijd was er al een bepaalde vorm van propaganda die gezien kan worden als revolutionaire kunst, maar ook als voorloper van de Street-art. De definitie van propaganda is letterlijk: Een bepaalde vorm van communicatie waarin de publieke opinie kan worden beïnvloed. Emory Douglas maakt afbeeldingen die hij verspreid door de getto’s om het volk op te zwepen tot een revolutie. Emory Douglas was zelf ook een black panther en kwam op voor de rechten van de zwarte medemens. In de korte paper genaamd ‘Position paper No. 1 On revolutionairy Art’[footnoteRef:13] door Douglas haal ik een aantal citaten: [13: Emory douglas Warning to America The black panter Emory Douglas Art and social change 1968 p. 166-167]

`Trough the revolutionary artist’s observation of the people, we can picture the territory on witch we live (as slaves): project maximum damage to the oppressor with minimum damage to the people, and come out victorious The revolutionary artists talents are just one of the weapons he uses in the struggle for black people. His art becomes a tool for liberation.` (p. 166)

In dit citaat wordt een indruk gegeven van de drijfveer van de maker van de posters. Het is voor hen een manier om de openbare ruimte in te zetten om gedachtes te beïnvloeden en aan te zetten tot actie. Het is een manier om de onvrede tegenover het bestuur en de politieke situatie te uiten. Deze revolutionaire manier van protest voeren door middel van propaganda is duidelijk, maar tegelijkertijd ook zeer confronterend (Zie bijlage 4).

“Trough the revolutionary artist’s observation of the people, we can picture the territory on witch we live (as slaves): project maximum damage to the oppressor with minimum damage to the people, and come out victorious The revolutionary artists talents are just one of the weapons he uses in the struggle for black people. His art becomes a tool for liberation.” (Idem: 167)

Beeldtaal in de openbare ruimte kan enorm veel invloed hebben op de bevolking en de maatschappij. Dit zien we ook terug in het voorbeeld van Emory Douglas. Propaganda is altijd in bepaalde mate onderdeel geweest van het kunstwerk. De kunstwereld en zijn geschiedenis kennen veel propagandistische thema´s. Emory Douglas ‘Revolution in our lifetime’(1969)

`Art and propaganda always do exist side by side; for in fact propaganda is the subsoil out of which all art has grown- religious, ethical, racial or class propaganda. But it is the function of art to so conceal the propaganda as to make it more palatable to the average recipient, while yet not destroying its effect.(Idem: p. 74)

Wat de auteur beweert is dat vrijwel alle kunst met een bepaalde boodschap wordt gemaakt. Een van de bekendste voorbeelden van de laatste jaren is de campagne poster voor toenmalig presidentskandidaat Barrack Obama, gemaakt door Shepard Fairey (Obey), die een belangrijk onderdeel was van zijn campagne. De betrokkenheid bij politieke en maatschappelijke problemen is een belangrijk onderdeel van zowel de kunstwereld als de graffiti wereld.

De graffiti scene in Nederland is geheel zelfstandig begonnen. Nog voor het tijdperk van de punk in 1960 was er een bepaalde groepering in Amsterdam genaamd ‘de provo’s’[footnoteRef:14] die hun onvrede uitten tegen de maatschappij. De naam was hun toegekend door een socioloog criminoloog die een benaming zocht voor deze groep jonge mensen, de zogezegd nieuwe onaangetaste generatie afkomstig uit de arbeiderswijk van Amsterdam. De jongeren ervoeren enorme onlustgevoelens en hervormingswensen en ze waren overtuigd om de maatschappij hun kritieken te laten horen, vaak door middel van het schilderen van leuzen op muren. De groepering had een antiautoritaire mentaliteit en het woord provo is daarom ook afgeleid van het woord provoceren. In deze tijd werd er vrijwel alleen gebruik gemaakt van latex verf en de blokkwast. Dit siert dan ook het straatbeeld tot aan de punkbeweging. Tijdens de punkbeweging ontdekte men de kracht van spuitbussen en stencils. [14: Provo: Benaming voor de groep jongeren die zich in 1965 afzetten tegen de autoritaire macht. Na twee jaar was deze benaming weer verleden tijd. Het woord Provo komt van provoceren. ]

In de punkbeweging een aantal jaren later, werd de onvrede die jongeren ervoeren geuit door middel van posters, stencils en graffiti. Een geschikt voorbeeld hiervan zien we in de film ´Kroonjuwelen, Hard Times, Good times, Better times’[footnoteRef:15] een film uit 2006 over het ontstaan van graffiti in Amsterdam. De vroegste beelden in de film komen uit de punk en kraakbeweging van de eind jaren 70. Er is in deze tijd, net zoals in New York, veel onvrede tegenover de maatschappij. Jongeren voelen zich niet gehoord door de overheid, werkeloosheid heerst en de tijden van revolutie zijn geweest. [15: Kroonjuwelen ´Hard Times, Better Times, Good Times´ Stunnedfilms (2006) Amsterdam]

Deze generatie die de hippie tijd niet heeft meegemaakt, voelen de noodzaak om een identiteit te scheppen. Daarnaast heerste er in steden steeds meer een onpersoonlijke betoncultuur waarin alles werd volgebouwd. De noodzaak groeide bij jonge mensen om een individuele vorming en identiteit te scheppen, tegen de overheid en anarchistisch.

Voor de punkbeweging was Amsterdam nog vrij schoon, tijdens de punkbeweging stond heel Amsterdam vol. Een bepaalde vorm van antipropaganda zien we terug in het werk van Hugo Kaagman. (zie bijlage 7) In een Amsterdam waar veel onvrede heerste deed Kaagman er nog een schepje bovenop, met posters over de val van de neutronenbom en apocalyptische tafarelen, schiep hij een bepaalde vorm van chaos binnen de maatschappij.

Pioniers in de Nederlandse graffiti scene zijn bijvoorbeeld; Dr. Rat, High (CBS) en Delta.

Kijkend naar Nederland en New-York valt op dat het in beide gevallen te maken heeft met onvrede richting het systeem en de maatschappij. Men had het gevoel niet gehoord te worden en de behoefte om een eigen identiteit op te zoeken. Men wilde zich uiten op een creatieve, expressieve manier. Wellicht zien we in het formaat van deze beweging het eerste antwoord op de vraag, waarom graffiti in de eerste plaats worden opgenomen binnen de museale context. Er zijn een aantal kunsthandelaren en galeriehouders geweest die als eerste inzagen dat er iets speciaals gaande was in deze kunstvorm.

Hugo Kaagman, Waterloopplein (198

Bewijsvoering: ‘Graffiti is een culturele uiting en staat in relatie tot de politiek en maatschappij’

Politieke invloeden uitten zich in het werk, onder andere bij de New Yorkse schrijver ‘Lee’. ‘Lee’ wiens echte naam George Lee Quiñones was, is een legende in de New Yorkse graffiti scene. Politieke boodschappen en poëtische leuzen waren voor hem een manier om zijn kijk op de maatschappij te uitten en de subway’s als rijdend canvas waren de drager bij uitstek.

Een krachtig voorbeeld van politieke betrokkenheid binnen de vroege New-Yorkse graffiti is de ‘whole car’ die Lee in 1979 maakte, met als hoofdzakelijke thema: ‘stop the bomb’ (zie bijlage 5.) een politieke boodschap over de ‘gespannen’ situatie in die tijd gedurende de koude oorlog. Door het combineren van maatschappelijke en politieke kwesties met de revolutionaire nieuwe techniek (graffiti), haalt het werk de museale context.

Een aantal belangrijke veranderingen vonden plaats in New-York in deze tijd. Er kwam een verschuiving van drager. De Subway’s werden steeds beter bewaakt en schoongemaakt, hierdoor werden schrijvers geforceerd om op muren te gaan werken. Lee produceerde in de omgeving van de Brooklyn Bridge tal van indrukwekkende piece’s en kreeg zo de aandacht van Claudio Bruni.[footnoteRef:16] [16: ]

Claudio Bruni was een van de eerste kunsthandelaren die actief op zoek ging naar schrijvers uit de New Yorkse graffiti scene om deze te introduceren aan de Europese kunstwereld. Na het zien van de enorme murals en whole cars (zie begrippenlijst) van ‘Lee’ bood hij deze een kans om te exposeren in Rome in het ‘Bruni’s Galleria Medusa’. Scene uit ‘Wild Style’ Lee (1983)

Het was de manier om Europa te laten zien wat er in Amerika gaande was.

Deze eerste expositie kreeg vorm in December 1979 in Italië en was genaamd: ‘The fabulous five Calligraffiti di Frederick Brathwaite’ Naast ‘Lee’ was ook hiphop pionier ‘Fab 5 freddy’ onderdeel van deze expositie. Uit het boek ‘American Graffiti’ door auteur Margo Thompson komt het volgende:

“Bruni stated the importance of graffiti, as the authentic visual idiom of the working class and minority population of the urban ghetto’s, as part of an art historical tradition.

He compared graffiti to blues and jazz in its expressive force, writing that it’s undoubtedly ‘the spontaneous pictorial expression of the new black generation of the ghetto’s”(p. 44)[footnoteRef:17] [17: Thompson M. ‘Coming from the subway’‘My name in lights – on the impact of American graffiti in Europe’ (2009) p. 44-50]

In het geval van ‘the fabulous five’ omvatten de artiesten een aantal aspecten die aan de oorzaak liggen van de interesse van kunsthandelaren: De groeiende subcultuur, de politieke inhoud, de vernieuwende techniek etc.

Ook legt Bruni de link tussen deze jonge artiesten en de Pop-art beweging, hij verklaart;

“The ‘Fabulous five’ are the natural, spontaneous, result of the fusion of American Pop-art and people’s innate desire to leave a mark by means of graffiti”(Idem: 44)

De link met Pop-art zou later in een whole-car (zie begrippenlijst) van Lee en Freddy nog directer naar het publiek komen. Zo gebruikten ze het klassieke beeld van Warhol’s Campbell Soup en verplaatsten dit naar de subway. Een whole-car met dit beeld van de massacultuur, boetseerde de weg voor een vermenging van de disciplines. Juist in het postmodernisme loste het verschil tussen 'high art' en 'low culture' op: alle culturele varianten kwamen naast elkaar te liggen, de hiërarchie verdween. Herwaardering kwam er voor alle mogelijke vormen van kunst, van de lage cultuur tot aan de hoge cultuur.

De invloeden van Lee zijn niet ongemerkt gebleven voor het grote publiek, want een aantal jaren later was hij de hoofdrolspeler in de eerste ‘fictieve’ graffiti film genaamd ‘Wild Style’. [footnoteRef:18] De film heeft voor een grotere bekendheid gezorgd voor Lee als artiest. [18: Ahaern C. ´Wild Style´ 1983, Graffiti film ]

Voor veel Europeanen was de eerste kennismaking met de ‘originele’ Amerikaanse graffiti (afkomstig uit New York) in 1983 toen de Nederlandse galeriehouder Yaki Kornblit voor zijn expositie een schala van New Yorkse schrijvers naar Amsterdam haalde, waaronder Quik, Futura, Daze, en Zephyr. Zijn plan was de Europese kunstkopers en handelaren te verbazen en te interesseren voor de graffiti beweging, hetzelfde als 20 jaar eerder het geval was met de Pop-art beweging. Hij zal de gevolgen hiervan niet hebben voorzien: dat deze expositie ervoor zou zorgen dat de Nederlandse graffiti scene zou exploderen tot een mekka van openbare kunst en de graffiti-hoofdstad van Europa.

De artiesten uit Amerika namen hun stijl mee naar Amsterdam en de verschillende technieken en stijlkenmerken afkomstig uit New-York werden geïntroduceerd in de Nederlandse graffiti scene. Al gauw werden schrijvers geïnspireerd door de Amerikaanse stijl en namen ze dit over in hun werk. De exposities in Europa werden massaal bezocht en waren zeer populair.

Uit de motivatie van Yaki Kornblit kan al gesteld worden dat het hier niet zo zeer ging om de esthetische meerwaarde die graffiti had ten opzichte van andere kunstvormen, maar meer om de grootte en de significantie van de gehele beweging. De cultuurhistorische context zorgde ervoor dat het in de museale context kwam.

Voor veel mensen werd graffiti uit New York daarom ook bestempeld als een sociaal-cultureel fenomeen uit de stad die nooit slaapt, in plaats van een legitieme autonome kunstvorm.

De expositie van Yaki Kornblit was een van de eerste die schrijvers uit Amerika een podium bood om hun werk te exposeren binnen Europa. Het Boymans van Beuningen museum in Rotterdam besloot in 1983 om ook een graffiti tentoonstelling te organiseren. Later werd deze in het Gronings museum ook vertoond. Het Gemeente museum in Helmond had een solo expositie van Rammelzee.

Een belangrijk aspect valt op wanneer wordt gekeken naar voorbeelden uit het boek ‘Coming from the Subway’ (zie bijlage 6). Het werk Quik laat de pure (rauwheid) van de graffiti kunst op het canvas zien. Geen artiest heeft zich buiten het feit dat het op kleinere schaal moet passen, geconformeerd aan bepaalde eisen die de kunstwereld op zou leggen.

In het boek ‘Street-art: The graffiti revolution’[footnoteRef:19] uit 2008 zegt auteur Lewisohn C. het volgende: [19: Lewisohn C. ‘Street-art: The graffiti revolution’ (2008) ]

This is unrepresentative of the effect that these artists have had on culture as a whole and visual culture particularly: many of the paintings and sculptures in contemporary art museums have the look of graffiti and Street-art—the influence is everywhere—but it’s still very rare to see quality examples of the real thing in these institutions. Museums may be failing to recognize Street-art and graffiti because it’s hard to exhibit ephemeral art. But they also have a responsibility to keep a record of what’s happening in the world, beyond the slim mainstream view of art. (p. 131)

Uit dit citaat kan geconcludeerd worden dat de kunstwereld een redelijk ambivalente houding aan nam tegenover graffiti en Street-art. Echter wordt de hedendaagse kunst ook beïnvloed door graffiti en Street-art en vice versa. Wereldwijd wordt graffiti en Street-art gemaakt en gedocumenteerd. Er worden publicaties toegewijd aan de disciplines.

De eigen voldoening staat bovenaan. Wanneer de kans zich voor deed om met hun passie geld te verdienen, namen veel schrijvers deze kans. In het boek ‘Coming from the subway’ over graffiti kunst uit New York, komen veel schrijvers aan het woord, allen met een eigen visie over de kunswereld en welke rol graffiti hierin kan spelen. Torrick Ablack, beter bekend als ‘Toxic’, geciteerd:

“Dan ga je denken: dat je de rest van je leven op de hoek van de straat kunt rondhangen of dat je downtown in de grazige weiden een boel geld kunt verdienen met iets dat je toch al graag doet. Ervoor betaald krijgen veranderde de zaken gewoon…”[footnoteRef:20] (p. 278) [20: Ablack T. ‘Coming from the subway’ . ‘My name in lights – on the impact of American graffiti in Europe’ (2009)]

En hier komen we tot de kern van de motivatie van veel artiesten. Al eerder is geconcludeerd dat graffiti verschoof van drager, vaak vanwege de duurzaamheid van het werk. Deze is toch langer op een muur of canvas dan op een trein. De grote motivatie is echter het feit dat er geld te verdienen valt binnen de musea’s en galeries. Dat is een grote factor die bepaalt of artiesten zich gaan mengen in de kunstwereld.

2.2 De Stelling: ‘Graffiti en Street-art staan in relatie tot de massacultuur en de beeldcultuur.’

De volgende stelling betreft de relatie tussen graffiti en Street-art enerzijds, en de beeldcultuur en massacultuur van onze moderne tijd anderzijds. Graffiti en Street-art geven een reactie op de bestaande beeldcultuur. Kunst in de openbare ruimte wordt gebruikt als middel om te reageren op de doordringende vorm van reclame, commercie en beeldcultuur die zo sterk aanwezig is in onze wereld.

De definitie van beeldcultuur is de maatschappelijke ontwikkeling waarbij alle visuele beelden een indringende rol spelen in communicatieve situaties. Wanneer deze erg sterk aanwezig is, bijvoorbeeld in de massale aanvoer van reclame, kan dat als negatief worden ervaren.

Massacultuur is de cultuur van de massa: een vorm van cultuurbeleving die samenhangt met industrialisatie, massamedia en de consumentenmaatschappij. De huidige maatschappij draait om consumeren.

Graffiti is een sociale cultuur, waarbij werk wordt gemaakt in de openbare ruimte en dus maken graffiti artiesten onderdeel uit van elkaars wereld. Het betrof een nieuwe kunstvorm, dus men leerde van elkaar en met elkaar. Stijlen werden ontdekt en pioniers werden geboren.

Street-art en graffitikunst geven vaak een reactie op de bestaande beeldcultuur of de massacultuur. Een voorbeeld is de Amerikaanse artiest ‘Augor’ die met zijn werk een reactie geeft op de enorme ‘advertisments’ in de vorm van billboards.

De zelf genoemde ‘Billboard Liberation Artist’ Augor (MSK)[footnoteRef:21] is afkomstig uit Los Angeles, California. Niet veel is bekend over deze artiest aangezien hij nog altijd actief is in het illegale graffiti circuit. In een interview verklaart hij waarom hij het Billboard kiest als drager van zijn werk: bedrijven en coöperaties dwingen de toeschouwer te kijken naar hun reclame. Augor neemt de publieke plaatsen terug uit de handen van deze grote coörperaties. [21: MSK: Main Street Killaz, Graffiti Crew uit Los Angeles waar Augor voor schrijft. ]

Augor kreeg een grote bekenheid door zijn Billboard’s. In het artikel van Anne Bray, genaamd ‘The community is watching and replying, art in public spaces and places’[footnoteRef:22] wordt het volgende gezegd: [22: Bray A. ‘The community is watching and replying, art in public spaces and places’]

“In urban streets, there is an unacknowledged battle raging between architects and media makers, with city planners as the arbitrators. Ads are sometimes bigger than buildings, and skyscrapers are topped with trademarks. As both architecture and media often dwarf the public..”(p. 36)

Dieper ingaand op de beeldaspecten van de pieces van Augor (zie bijlage 12), valt direct op dat er een sterke neiging is naar de Amerikaanse comic. Dit is een belangrijk aspect in zijn werk en in het werk van veel andere graffiti artiesten. Deze Low-brow vorm van populaire cultuur, de comicbooks, lijkt meerdere vormen van Low-brow art te inspireren, bijvoorbeeld in de Pop-Art stroming. In het postmodernisme vervagen de grenzen tussen hoge en lage culturen.

De graffiti beweging wordt vaker vergeleken met andere kunststromingen zoals Pop-art. Pop-art is een inmiddels klassieke kunststroming die de eerste triomfen in Europa haalde. De Pop-Art beweging is een kunststroming die symbool staat voor de massacultuur en popcultuur. Samen met de graffiti en Street-art, was de Pop-art beweging ook een stroming op gang gezet in reactie op de massacultuur die er heerste.

Pop-art is totaal verschillend van de graffiti beweging. Pop-Art streefde er bewust naar om door middel van de vervreemding van alledaagse voorwerpen, nieuw beeld te maken en zo de kunstwereld te bereiken. In het werk van Augor is daarentegen zichtbaar dat er een interactie is met het bestaande beeld. Aspecten overlappen elkaar en qua kleurgebruik wordt het afgestemd op de drager.

Massacultuur en de consumentenwereld domineren de publieke ruimte en zonder enig overleg dwingen ze de mensen om te kijken naar hun reclame en propaganda. In Amerika is dit fenomeen nog een stapje erger, hier kan een willekeurig bedrijf een billboard kopen en ergens neerplanten. In de ontwikkeling van de graffiti en Street-art kunst, heeft de huidige massacultuur en consumptiemaatschappij zeker een rol gespeeld. Street-art speelt vaak met de gegeven reclame en informatie en zet dit naar eigen hand. Bekende beelden worden gemanipuleerd en dit zorgt voor een eigen interpretatie.

De opkomst van de beeldcultuur heeft voor veel veranderingen gezorgd, zowel binnen de graffiti wereld als binnen de Street-art wereld.

Bewijsvoering: ‘Graffiti en Street-art staan in relatie tot de massacultuur en de beeldcultuur.’

Graffiti en Street-art waren in de beginjaren voornamelijk bezig met het ontwikkelen en ontdekken van een eigen beeldtaal. Tegenwoordig is er een verplaatsing te zien naar een straatkunst waarin graffiti en Street-art artiesten durven te reageren op de kunstwereld, beeldcultuur en massacultuur. De artiesten worden zich bewust van de plaats en de kracht binnen de openbare ruimte.

Keith Haring, geboren in 1958 in Reading, Pennsylvania was een van de bekendste kunstenaars die zijn achtergrond vond in de graffiti kunst. Hij studeerde aan de Ivy School of Professional Art in Pittsburg en aan de School of Visual Arts in New York. Hij leerde in de jaren 80 veel graffiti artiesten kennen en begon met het maken van krijttekeningen op de Subway-stations in New York. In zijn stijl van schilderen zien we een bepaalde directheid terug die duidelijk ‘roots’ vinden in de graffiti scene. Hij laat zich in zijn werk inspireren door de populaire beeldcultuur. Dit zien we vaak terug in zijn werk (zie bijlage). Ook combineert hij serieuze onderwerpen, zoals de ziekte HIV (stond bekend in de jaren 80 al ‘homo-ziekte’) waar hij lang mee worstelde, met komische en vaak speelse beelden. Het werk van Haring is niet te plaatsen in het klassieke graffiti beeld, eerder in de Street-art wereld. Haring is uiteindelijk in 1990 overleden aan de gevolgen van Aids.

Keith Haring, Silence-Death (1989) New York

In het werk van Keith Haring zijn de invloeden van de comic books , maar ook aspecten uit de graffiti wereld, duidelijk zichtbaar. Voorbeelden hiervan zijn het gebruik van harde kleuren en outline’s (zie begrippenlijst). Werk van Keith Haring heeft een bepaalde zeggenschap en kracht die duidelijk zichtbaar is. Door artiesten zoals Keith Haring is de kunstwereld langzaam maar zeker in gaan zien, dat Street-art maar ook graffiti, belangrijke spelers zijn in de huidige beeldcultuur. Het reageert op, manipuleert of verwerkt bestaande beelden uit onze beeldcultuur of massacultuur in een nieuw werk.

Jean-Michel Basquiat wordt gezien als een van de meest invloedrijke hedendaagse kunstenaars. Basquiat, geboren in het jaar 1960 te New York, was een kunstenaar die we later zouden plaatsen binnen het neo-expressionisme. Oorspronkelijk begon Basquiat met graffiti, echter was deze vanaf het begin al anders dan de traditionele New Yorkse graffiti. Zijn poëtische leuzen onder zijn pseudoniem ‘Samo’[footnoteRef:23] (zie bijlage 17.) waren maatschappijkritisch en met een bepaalde ironische of satirische ondertoon. Samen met zijn vrienden maakten ze de straten van New York tot canvas. Ze voerden een strijd tegen het neutrale, onpersoonlijke en onbelangrijke gevoel dat de stad New-York hen gaf. Dit gaf hen de motivatie voor het werk in de openbare ruimte, men werd het evenbeeld van wat hij zelf creëert. [23: Samo: Stond voor ‘Same old shit’ ]

Basquiat was vanaf het begin al een Street-artist. De spuitbus was zijn materiaal bij uitstek en het taggen de techniek. Hij had politieke en maatschappij kritische uitingen die hem tot Street-artist maakte.

“He did not consider himself a authentic graffiti artist, primarily because his work was not executed in bold colours on subway trains” (p. 41)[footnoteRef:24] [24: Oliva A.B. ‘Basquiat A Venetia’ (1999) p. 21-22, p. 41 ]

Zijn vroegere graffiti was te vergelijken met een artiest uit Nederland ‘Laser 3.14’. Poëtische leuzen werden verspreid door het stadsbeeld. Het is eerder een vorm van Street-art dan graffiti. Opmerkelijk is dat Basquiat aan het begin van zijn carrière verder wil gaan dan alleen graffiti spuiten en dat hij een grote affectie heeft met de kunstwereld.[footnoteRef:25] [25: Dit haal ik uit de documentaire over zijn leven: Basquiat: The radiant child. ]

“Cities and spaces needed for social interaction all develop from a precise economic function: the production and exchange of goods. Like the capitalistic production of space, American cities relentlessly stretch themselves to become self-productive and to transform society in a society of spectacle. (Idem: 21)

Laser 3.14, Amsterdam (2009)

Jean-Michel Basquiat, Samo

“Within this society of spectacle, man becomes the shadow of himself, the product of what he produces, reaching the point where he is living through what he produces or consumes, his own double.”(Idem: 22)

Zo verklaart de auteur verder dat de kunst zich ook is gaan vervreemden van de mensen. Dit is te zien aan de kille en gestileerde werken van Pop-art’s grootmeester Andy Warhol, of de Conceptuele kunststroming.

De werkwijze van Basquiat is vrij, impulsief en ook compositorisch te noemen. Uit alles om hem heen haalde hij inspiratie en woorden die hij verwerkte in zijn werk. Het werk was een compositie van verschillende vormen, teksten en beelden.

De overstap naar de kunstwereld ging voor Jean-Michel Basquiat vrij soepel. Door zijn werk in de straten van New York, had Basquiat al een bepaalde vorm van aanzien verschaft in de elitaire kunstwereld. Andy Warholl nam Basquiat onder zijn hoede en samen waren ze het dynamische duo en stonden ze aan de top van de toenmalige kunstwereld. Basquiat viel op door zijn expressieve en vrije manier van werken en vergaarde binnen korte tijd enorm veel succes. Het kan desastreuze gevolgen met zich mee brengen wanneer iemand eerst niets heeft en plotseling enorme roem en rijkdom krijgt. Zo ook in het geval van Basquiat, die al vroeg worstelde met zijn drugsverslaving, wat uiteindelijk zijn ondergang werd.

In de documentaire ‘Inside Outside Street-art’ uit 2009 zien we onder andere het werk van Zevs. Zevs is (samen met een aantal anderen artiesten in de documentaire) een zogenoemde ‘Culture Jammer’ (zie begrippenlijst) Dit houdt in dat het werk wat ze maken vrijwel altijd een reactie is op de commercie. Het is een vorm van ‘guerilla communication’. ‘Culture Jamming’ is een belangrijk begrip in de Street-art scene. Het is een vorm van manipulatie van beeld, die inspeelt op de emoties van de toeschouwer. Het doel is vaak het aanzetten tot denken of actie. Het laat zien dat de reclame en commercie, gevoed door de grote coöperaties, een misleidende rol speelt in onze (voornamelijk kapitalistische) samenleving.

Zevs (of Zeus) speelt in op deze grote coöperaties, gebruikt de bestaande billboards of logo’s en manipuleert deze. Een voorbeeld van een guerrilla actie is het spuiten van rode verf op enorme reclame posters. Een simpele actie, maar erg effectief omdat het hierdoor meteen een heel krachtig en shockerend werk wordt. (zie bijlage 14.)

Ongetwijfeld de meest controversiële Street-artist vandaag de dag is Banksy. Zijn werk bevat een variatie aan verschillende technieken: van driedimensionaal tot posters en van stencils tot wheat-paste. (zie bijlage 16.) De stencil graffiti was al een redelijk bekende techniek, maar na Banksy wist iedereen ervan. Na 20 jaar als actieve straat kunstenaar is zijn identiteit nog steeds onbekend. Zelfs met het organiseren van exposities, zal hij nooit zelf in de spotlights staan. De thematiek van het werk van Banksy is over het algemeen controversieel, maatschappij en politiek kritisch en recht voor zijn raap. Soms pijnlijk, soms grappig en bijna altijd heel direct. Qua innovatie en creativiteit staat Banksy bovenaan de Street-art wereld. Een bijzonder interessante kijk op de omgeving en het integreren en samenbrengen van het werk met de omgeving staat centraal in zijn werk.

“Een muur is altijd de beste plek geweest om je kunst te laten zien, (……) De mensen die onze steden runnen, begrijpen niets van graffiti, omdat ze ervan uitgaan dat iets alleen bestaansrecht heeft als je er geld mee kan verdienen..”(p. 5)[footnoteRef:26] [26: Banksy ‘Wall and Piece’ (2005) p. 5 ]

Banksy geeft zijn reactie op de massacultuur waarin we allemaal leven en manipuleert de beelden tot nieuw werk. In dat opzicht is alles een reactie op elkaar. In de film ‘Exit trough the giftshop’ zien we hetgeen waar de graffiti en straat kunstenaars zo veel kritiek op hebben in uitvoering. Het is het verhaal van een bijzonder interessante ontwikkeling van de artiest en documentaire maker die onder het pseudoniem ‘Mr. Brainwash’ werkt. In eerste instantie maakt hij een documentaire over het leven van Banksy. Banksy neemt hem mee op sleeptouw in zijn leven, laat hem alle ‘in’s and out’s’ zien van het leven als een Street-artist. En gedurende een belangrijke periode volgt de documentaire maker hem. Een pijnlijk moment ontstaat wanneer de documentaire maker besluit zijn eigen werk te gaan maken, volledig geïnspireerd (of nagemaakt) van het werk van Banksy. De eerste solo expositie van Mr. Brainwash is een succes.

2.3 De stelling: Graffiti/Street-art heeft een esthetische waarde van zichzelf

In deze laatste veronderstelling wordt nader gekeken naar de esthetische waarde die graffiti en Street-art bezitten. De veronderstelling die onderzocht wordt is dat graffiti en Street-art hun eigen esthetische waarden en kwaliteiten bezitten.

Esthetica is een complex begrip. In de Nederlandse encyclopedie wordt het als volgt omschreven: ‘De leer der schoonheid, tevens het onderzoeksgebied dat zich bezighoudt met de bestudering van kunstwerken die zo vervaardigd zijn dat ze een gevoel van behagen opwekken bij de recipiënt.’ Esthetica gaat dus over schoonheid, en kunst gaat over het oproepen van een gevoel. In de moderne tijd is er echter steeds meer de vraag aangehaald: Wat is kunst? Men gaat een beroep doen op het ‘denken over kunst’. Dit zorgt voor een nieuwe benadering van alles wat kunst genoemd mag worden. Het ‘denken over kunst’ en de vraag wat kunst is, betreft een discussie die nog steeds gaande is. Zowel de vraag wat kunst is als het schoonheidsoordeel van de esthetica blijven subjectief.

Het is vaak overgeleverd aan kunstenaars om de grenzen van de kunst op te zoeken. Het fenomeen graffiti kan vanuit zijn oorsprong al naadloos in de geschiedenis en in de kunstwereld worden toegepast. Het werk had betrekking op een nieuw thema (naam), een nieuwe drager (muren en de metro’s) en een nieuwe techniek (graffiti). Binnen de discussie wat kunst is, is men het er over eens dat dit criteria zijn waar kunst aan zou moeten voldoen. “Graffiti was in wezen postmodernisme dat tot volkscultuur was gemaakt”(p. 5)[footnoteRef:27] Wat de schrijver hiermee bedoelt is dat graffiti in wezen een reactie is op het modernisme en dat er met graffiti een nieuwe kunstuiting ontstond die onderdeel uitmaakte van een subcultuur. [27: Thompson M. ‘Coming from the subway, Graffiti, Hiphop en mode’(2009) p. 5]

Een verschil is op te merken tussen de Street-art en graffiti wat betreft esthetica. Bij Street-art ligt meer de nadruk op figuratieve of iconografische beelden terwijl graffiti zich voornamelijk focust op letters. Aan figuratieve of iconografische beelden wordt eerder een schoonheidsoordeel gegeven. Hierdoor wordt de esthetische kant van Street-art meer belicht.

Graffiti en Street-art zijn wereldwijde bewegingen. We hebben eerder al kunnen concluderen dat graffiti over de gehele wereld in eerste instantie individueel ontstaan is, maar dat verschillende stromingen elkaar wel beïnvloeden.[footnoteRef:28] Een groot verschil valt op als we op grotere (intercontinentale) schaal naar graffiti kijken. Zo zit er bijvoorbeeld veel verschil binnen de landen zelf (Verschillende delen van Amerika) of op intercontinentaal gebied (Europa en Brazillie). Een belangrijke reden voor dit verschil is het gebruik van de letters. Het schrift verschilt uiteraard per continent en dit zullen we ook terug zien in de graffiti. Factoren die meespelen bij het ontwikkelen van de bepaalde stijlen in gebieden over de wereld zijn onder andere omgevingsgerichte factoren: schrijvers beïnvloeden elkaar en inspireren elkaar. [28: Het internet speelt hier langzaam maar zeker een steeds grotere rol in.]

Dit is echter niet de enige reden waarom er variatie binnen bepaalde vormen van graffiti is. Zo kunnen we concluderen dat zelfs in verschillende steden binnen hetzelfde land sprake kan zijn van enorme verschillen in de stijl van de graffiti. Een voorbeeld hiervan zijn de New-Yorkse stijl en de stijl uit Philadelphia. Als een van de eerste steden waar graffiti aan het licht kwam, is Philadelphia altijd meer gericht geweest op het taggen. Dit is daar dus ook verder ontwikkeld, wat wil zeggen dat er meer variatie in de tags te ontdekken is. We spreken daar ook van de ‘Philly handstyle’ (zie bijlage 12). Handstyle is eigenlijk precies wat het woord al zegt: de stijl van het handschrift wat betreft taggen. In Philadelphia wordt je beschouwd als ‘toy’ wanneer je niet minstens alle verschillende handstyle’s beheerst. Een toy is iemand die nieuw is binnen de graffiti wereld en de regels van de graffiti nog niet kent.

Naast het verschil van de letters en het alfabet dat gebruikt wordt in deze landen, is nog een ander verschil op te merken. Een voorbeeld hiervan is de ‘Pixadores’, een groep graffiti artiesten uit Sao-Paolo, Brazilië. De artiesten zijn berucht en beroemd vanwege hun bijzondere stijlkenmerken, rauwheid en het gebruik van de volledige hoogte van gebouwen. (Zie bijlage 10.) In dit deel van de wereld gaat het wederom voornamelijk om het taggen. Een vergelijkbaar tafereel zien we in Berlijn, waar een aantal schrijvers een volledig nieuwe techniek heeft ontdekt en gebruikt. Ze maken gebruik van de abseil technieken om op de meest onmogelijke plaatsen te komen[footnoteRef:29] (zie bijlage 11.) . [29: Schrijvers gingen steeds meer in de hoogte werken, omdat dit voor de schoonmakers veel moeilijker is om schoon te maken. Ook om te voorkomen dat andere schrijvers over je heen gaan, wanneer ze dit wel doen hebben ze daar in ieder geval net zo veel moeite en risico voor genomen.]

Bewijsvoering: ‘Graffiti/Street-art heeft een esthetische waarde van zichzelf’

Uitgaande van het gegeven dat graffiti en Street-art niet alleen maar in de museale context wordt geplaatst door de politiek, maatschappelijke of cultuurhistorische aspecten, wordt in deze stelling belicht dat graffiti en Street-art ook esthetische waarden hebben van zichzelf.

In Nederland en Europa wordt er al een lange tijd aandacht besteed aan graffitikunst met retrospectieve tentoonstellingen en diverse uitgave van boeken. In Europa zijn er opeenvolgende generaties avant-gardisten, waaronder bijvoorbeeld de neo-expressionisten of de ‘Neue Wilden’ die met graffiti technieken experimenteerden en zo de weg schiepen voor publieke waardering van graffiti als een legitieme vorm van artistieke expressie. De graffiti wereld en de Neo-Expressionisten als de Neue Wilden of de Transavantgarde inspireren elkaar in hun werk, bijvoorbeeld in technieken, materiaalgebruik of stijlkenmerken. Kijkend naar het werk van Basquiat of Peter Klashorst, zien we de rauwe, vrije en dynamische manier van werken, die ook zichtbaar is in de graffiti wereld. De kunstenaars hebben vaak dezelfde technieken, zoals het werken met spuitbussen, die ze integreren en gebruiken in het werk. Het neo-expressionisme geeft een reactie op de bestaande kunstwereld en haalt alles aan wat eerder verstoten was. Dit resulteert vaak in agressieve en onstuimige werken.

In Amerika ontstond langzaam een waardering voor de graffitikunst en Street-art. Waar het Museum of Modern Art (MOMA) eerder geen authentieke graffiti opnam in hun tentoonstelling ‘High & Low: Modern Art and Popular Culture’,[footnoteRef:30] een tentoonstelling over hoe ‘lage’ vormen van popcultuur het aanzicht van de moderne kunst veranderen, hebben ze tegenwoordig werken van o.a. de Street-artist ‘Swoon’ in hun permanente collectie. [30: Tate G. ‘Coming from the subway, Graffiti, Hiphop en mode’(2009) p.32]

Saber (AWR, MSK) is een van de meest vooraanstaande graffiti artiesten in de Amerikaanse ‘scene’ vandaag de dag. Zijn werk is kloppend, ingewikkeld, symmetrisch, dynamisch en krachtig. Sinds een korte tijd concentreert hij zich ook op het maken van kunst. Het opvallende is dat hij zich in zijn kunst laat inspireren en leiden door zijn graffiti stijl. Hij conformeert zich totaal niet, maar gebruikt zijn kwaliteiten vanuit de graffiti achtergrond en zet deze in. Zijn schilderingen neigen het meest richting de abstracte kunst. (zie bijlage 15.) Saber is een van de artiesten die hulp heeft gehad van de media om zijn bekendheid te vergroten. Dit zien we vaker terug in de graffiti wereld, omdat er veel documentaires worden gemaakt over graffiti. In de documentaire ‘Infamy’ uit 2005 volgen de documentairemakers een aantal graffiti artiesten, waaronder Saber. De documentaire heeft voor een nog grotere bekendheid gezorgd dan dat Saber zelf al had vergaard. Dit is ook in de context van dit onderzoek erg belangrijk, omdat dit ook een reden kan zijn waarom galeriehouders zijn werk zijn gaan exposeren. Saber, Los Angeles 2012

Er zijn een aantal kunstenaars die hun graffiti achtergrond deels achter zich laten, zoals Delta en Zedz. Maar zelfs bij deze artiesten, die beide studies gedaan hebben in ruimtelijk ontwerp en nu ruimtelijk werk maken, zijn nog altijd de invloeden uit hun graffiti geschiedenis terug te zien in het werk. Ze kiezen ervoor om hun graffiti handschrift door te laten groeien in het ruimtelijk werk.

Wellicht een van de meest bekende Nederlandse graffiti artiesten is Boris Tellegen, beter bekend als ‘Delta’. Hij is geboren in 1968 en wordt beschouwd als pionier van de graffiti in Europa. Hij staat alom bekend als vernieuwer van de 3D. Binnen het twee dimensionaal kader van de letter en naam wist Tellegen de grens te verleggen van tweedimensionaal naar driedimensionaal. (zie bijlage 18.)

Delta is een van de meest bekende en gerespecteerde Nederlandse graffiti artiesten. Zijn studie naar perspectief en de ruimtelijke suggestie in het werk waren in die tijd heel vernieuwend. Tegenwoordig zijn er meer mensen die dit doen, maar Delta stond hier aan de basis van een nieuwe stroming binnen de graffiti, de 3d graffiti kunst. Delta heeft hiervoor een studie gevolgd in het Industrieel ontwerpen. Door zijn studie kwam hij erachter dat hij eigenlijk niet op kantoor wilde werken als industrieel ontwerper, maar het ruimtelijk en beeldend denken heeft hem wel geholpen als beeldend kunstenaar. Hij is nu in staat om ruimtelijk werk te maken, naast het tweedimensionale werk. De kennis die hij bij zijn studie heeft opgedaan, vermengt hij met zijn graffiti achtergrond tot zijn huidige ruimtelijke werk en dit is ook duidelijk zichtbaar. Hij is tegenwoordig veel bezig met andere vormen van materialiteit, formaat en techniek. Delta maakt installaties en architectonische sculpturen (zie bijlage). Toch blijven de invloeden van de graffiti te herkennen. Dit komt niet zozeer door letters of namen, maar door de vorm en dynamiek die belangrijker zijn geworden. In de afbeelding in de bijlage zien we een van de eerste werken van Delta waarin hij deze vernieuwende stijl aannam.

Er zijn verschillende factoren die bepalen of graffiti/Street art kunstenaars kiezen om werk te maken gericht op de kunstmarkt. De eigen motivatie is een belangrijke factor die meespeelt bij de verschuiving van de straat naar de museale context. Het is vaak ook aan de artiesten zelf overgeleverd of ze besluiten beeldend werk te gaan maken. Werken van bijvoorbeeld neo-expressionisten zoals Jean-Michel Basquiat en Peter Klashorst, zijn vanaf het begin al meer gericht op de beeldende aspecten. Beide kunstenaars halen een sterke inspiratie vanuit de graffiti kunst, maar hebben toch meer affiniteit met de schilderkunst (zo is gebleken). Ook artiesten zoals Delta en Zedz begonnen in de graffiti wereld en hebben later de overstap gemaakt naar de kunstwereld. Dit kan door verschillende factoren komen: om geld te verdienen, een drager te kiezen die niet vergankelijk is, zoals openbare muren dat vaak wel zijn, of om respect te vergaren in grotere kunstkringen.

Aan de andere kant is de motivatie van een galeriehouder belangrijk. Deze motivatie is ook persoonsgebonden. Een galeriehouder moet een bepaalde affiniteit hebben met het werk van de artiest, wil hij het werk exposeren. Een affiniteit met het werk kan ontstaan wanneer een galeriehouder het werk mooi vindt, en er dus een esthetische waarde aan toekent. Het is belangrijk dat musea’s en galeriehouders zich blijven oriënteren naar wat er speelt in de wereld op het gebied van kunst en cultuur. Wanneer er een beweging op gang komt zo belangrijk als de graffiti beweging, is het vanzelfsprekend dat hier de aandacht naar uit gaat.

Graffiti en Street-art dragen bepaalde stijlkenmerken met zich mee waaronder vernieuwende technieken, technische hoogstandjes en prikkelende beelden. Dit blijft bestaan en de rauwe, dynamische manier van werken met een stijlvol graffiti handschrift blijft doorschemeren in het werk.

Hoofdstuk 3 Conclusie

De hoofdvraag van het onderzoek is: Welke factoren bepalen of graffiti of Street-art in de museale context komt? Als deelvragen komen daarbij: Hoe spelen maatschappelijke, politieke factoren hier een rol in? Hoe spelen de massacultuur en beeldcultuur hier een rol in? Speelt de esthetische waarde hier een rol in?

Door middel van het onderzoek zijn er een aantal conclusies naar voren gekomen, die verklaren waarom werk in de museale context geplaatst werd en/of wordt:

In het eerste deel van de bewijslegging hebben we kunnen concluderen dat galeriehouders zoals Yaki Kornblit, het werk van de vroege graffiti artiesten uit New York vertoonden dankzij een aantal factoren. Ten eerste speelde de grootte waarmee de graffiti beweging tot stand kwam een rol. Ten tweede speelde mee dat het een kunstuiting was die volledig door jongeren tot stand kwam. Ten derde speelde mee dat het zich ontdeed van alle restricties en betrekking had tot een nieuw thema, techniek en drager. In dit geval ging het dus voornamelijk om de grootte en significantie van de beweging waardoor het de museale context haalde.

Een andere galeriehouder zag in het werk van ‘Lee’ de betrokkenheid met maatschappelijke en politieke kwesties. De openbare ruimte is het canvas bij uitstek om je mening over bepaalde kwesties te vertonen aan je publiek. Claudi Bruni bood Lee een kans om te exposeren in zijn galerie. In het geval van Bruni heeft het voornamelijk betrekking op de plaats die graffiti innam binnen de maatschappij en daardoor werden ze in de museale context geplaatst.

Graffiti was een subcultuur binnen de Hiphop subcultuur die hierdoor in eerste instantie sterk beïnvloed werd. Hiphop en graffiti hebben ervoor gezorgd dat verschillen tussen etnische groeperingen en raciale kwesties er niet langer toe deden. Ook de scheiding tussen Low en High culture werd doorbroken. Dit zien we bijvoorbeeld terug in de algemeen geaccepteerde kunstwereld. Bijvoorbeeld in het geval van het neo-expressionisme.

Het reageren op de beeldcultuur en de massacultuur is iets wat Street-artists vaak gedaan hebben en nog steeds doen. Het manipuleren en hergebruiken van bestaande beelden wordt gedaan met verschillende motieven zoals het aan het denken zetten van de massa (zoals Banksy vaak doet), het shockeren van het publiek (zoals Zevs dat vaak doet) of juist het geven van een tegenwoord (zoals Augor en Swoon). Juist het reageren op de bestaande beeldcultuur is wat zo belangrijk is en waarom het de aandacht krijgt. Een andere factor van invloed is de bekendheid van een artiest. Dit wordt vaak versterkt door de media, films of documentaires. Bijvoorbeeld ‘Infamy’ of ‘Inside Outside Street-art’, documentaires waardoor graffiti artiesten plots bij het grote publiek bekend werden waardoor musea’s de artiesten graag een plek willen geven.

Dat de museale context wordt behaald door de esthetische waarden die graffiti en Street-art bezitten is een moeilijk aantoonbare theorie. Esthetiek en de beeldende kwaliteit is haast niet te definiëren en vaak een kwestie van smaak. Echter kan dit nog steeds de reden zijn waarom werk de museale wereld haalt. Wanneer een galeriehouder of curator een bijzondere affiniteit heeft met een artiest kan dit zeker een reden zijn. Het is alleen heel moeilijk te bewijzen of aan te tonen.

In het begin van het onderzoek hebben we kunnen concluderen dat graffiti betrekking heeft op verschillende aspecten die het een kunstvorm maken. Zo heeft het betrekking op een nieuw thema, een nieuwe techniek en een nieuwe drager. In principe kunnen we dan stellen dat het hier gaat om een nieuwe stroming binnen de kunstgeschiedenis.

Graffiti en Street-art zijn onlosmakend verbonden met de openbare ruimte. Graffiti en Street-art horen in wezen op een muur, een trein of langs de snelweg. Dit neemt niet weg, dat graffiti en Street-art bepaalde stijlkenmerken met zich mee dragen: waaronder vernieuwende technieken, technische hoogstandjes en prikkelende beelden. Dit blijft bestaan en de rauwe, dynamische manier van werken met een stijlvol graffiti handschrift blijft doorschemeren in het werk. Ik ben persoonlijk van mening dat ik graag meer graffiti werk zie binnen de museale context. Het hoeft voor mij niet veranderd te worden aan het feit dat het binnen een musea hangt, maar de echte rauwe graffiti pieces binnen de musea’s lijkt me fantastisch en die zijn er helaas bijna niet.

Hoofdstuk 4Bijlage

4.1 Praktijkonderzoek

Voor mijn scriptie heb ik onderzoek gedaan naar graffiti en de verhouding tussen graffiti en de kunstwereld. Op het praktische vlak heb ik interviews gehouden met graffiti artiesten en ze gevraagd hoe ze kijken tegenover de kunstwereld en hun eigen werk. De echte namen en de pseudoniemen laat ik achterwegen.

Kan je me vertellen wie je bent? Hoe oud je bent en waar je vandaan komt? (Mag ook alleen je pseudoniem zijn)

Ik ben (Graffiti artiest 1), 23 jaar oud en ik ben geboren in Harlingen, woonachtig in Den Bosch.

Wat was je eerste kennismaking met graffiti of kunst? Kan je je dat nog herinneren en er misschien iets over vertellen?

Mijn eerste kennismaking was dat ik altijd vanuit Brabant werd opgehaald door mijn vader, naar Leeuwarden. En van daaruit was ik altijd gefascineerd door de graffiti op de geluidswanden langs de snelweg.

Hoe kwam het dat je begon met graffiti?

Ik begon uit verveling graffiti te tekenen, ik leerde toen ik in Den Bosch kwam wonen mensen kennen die graffiti spoten, vanuit daar ben ik zelf ook begonnen.

Hoe lang is dat geleden?

Ik was vanaf de basisschool al bezig met mijn voornaam in graffiti letters tekenen. Aantal jaren later verder opgepakt, Vroeger in Oisterwijk tekende ik ook al veel en heb ik een aantal dingen geprobeerd te spuiten. Echt serieus werd het pas toen ik in Den Bosch kwam wonen. Daar heb ik ook mijn eerste naam aangegrepen.

Wat is je motivatie voor het spuiten van graffiti? Waarom en waarvoor doe je het?

Tsja… continu verbeteren van mijn eigen werk. Vaak ook omdat ik buiten met iets bezig wil zijn, even een moment weg van het normale leven en me volledig concentreren op het maken van iets moois.

Is deze motivatie sterker geworden, of juist afgenomen sinds je bent begonnen?

Sterker geworden, maar dat komt ook doordat je door te tijd heen nieuwe dingen leert, nieuwe dingen ontdekt en ook beter word in wat je doet.

Wat zijn je inspiratie bronnen? In de graffiti of in de kunst..

Vaak foto’s van ander werk, maar niet zo zeer dat ik geïnspireerd word door andere artiesten. Het mechanische en industriële spreekt me altijd wel heel erg aan.

Kan je iets vertellen over je ontwikkeling binnen de kunstvorm, hoe het begon en waar je nu bent?

Ik ben met een paar jongens illegaal begonnen, en tussentijds achter in mijn schuur zelf aan het oefenen geweest. Toen ik het gevoel had dat ik iets kon, ben ik naar legale plekken gegaan.. veel getekend een periode lang. Door het tekenen verschillende dingen proberen en naar een stijl opzoek gegaan, namen gewisseld. Verschillende letters te gebruiken. Op een gegeven moment echt veel can control geoefend en vanuit het Freestyle painten werken in plaats van het tekenen. Dat Freestyle is niet zozeer met een reden maar gewoon omdat ik iets wil doen, ik probeer de style die ik schilder, samen te voegen met het graffiti werk. Schilderen doe ik de laatste tijd veel, niet alleen maar letters, maar ook een bepaald geheel ervan te maken.

Wat vind je belangrijk in een graffiti piece?

Dat er een bepaalde flow in zit, dat de kleuren in evenwicht zijn. Niet te dof maar ook niet te flitsend. Wat ik persoonlijk belangrijk vind, is dat de diepte aanwezig is. 3d kloppend. Schaduw kloppend.

Als je de focus zou moeten leggen op een aspect binnen de graffiti, wat zou dat dan zijn en waarom? (Bijvoorbeel illegaal of legaal, pieces of bomben)

Waar ik zelf het meest voldoening uit haal, en dat is op het moment legale mooie pieces maken, illegaal blijft mooi, dat je pieces op veel plekken te zien zijn. Eigenlijk geeft dat maar korte voldoening, op het moment zelf. Of de momenten dat je ze ziet.

Is het een belangrijk onderdeel van je leven?

Het is een soort uitlaatklep, dus voor mijn gevoel af en toe zeker nodig.. begint vaak toch wel te kriebelen dat ik weer weg moet.

Verkies je kwantiteit boven kwaliteit?

Kwaliteit

Vind je graffiti een kunstvorm en zo ja waarom?

Soms wel soms niet, sommige werk wel sommige niet, er zijn artiesten die maken werk dat is zeker kunst en sommige artiesten maken werk en dat moet je dan maar graffiti noemen.

Latex rollers, is niet echt kunst.. complexe pieces, mooi kleurgebruik.. dat dan weer wel, wilde vormen valt wel onder kunst.

Snap je de kritieken van mensen op graffiti?

Enigszins wel want de meeste mensen hebben er geen weet van, dus het eerste wat ze associëren met graffiti is de tag in de steeg of de graffiti onder het viaduct, wat toch meestal niet de ‘mooie’ graffiti is, terwijl wanneer er een wand met toestemming word gedaan, het ineens niet zo slecht is.

Wat vind je van Street-art?

Stencilen en stickeren beetje overbodig, vanuit projecten gemaakte murals wel mooi.. maar ik heb zelf over het algemeen niet zo’n affiniteit met Street-art

Hoe sta jij tegenover de kunstwereld?

Vaak heel zweverig, de verhalen die mensen erom heen hangen. Maar als ik bijvoorbeeld naar het Rijksmuseum ga, dat vind ik dan weer prachtig om te zien.

Maak je zelf of zou je zelf graag iets creatiefs doen naast graffiti, bijvoorbeeld doeken schilderen, tekeningen maken etc.? Wellicht met spuitbus op canvas etc?

Doeken schilder ik ook, soms van foto’s vaak ook in een graffiti style.

Kan je een reden geven waarom je dit ook doet?

Andere dingen proberen, buiten het graffiti spuiten.

Waarom zou je een overstap/combinatie willen maken met/naar de kunstmarkt?

Zou het opzich wel een keer willen doen, maar het is niet dat ik mijn toekomst daarin zie.

Puur voor mijn eigen qua ontwikkeling van kleuren vormen en het ontwikkelen van technieken.

Zou je je werk aanpassen aan de kunstmarkt?

Nee

Zou graffiti op zichzelf het kunnen redden in de hedendaagse kunstwereld?

Het hangt heel erg af van wat je maakt, denk ik dat het bij de mensen in de smaak zou moeten vallen die naar een galerie of een museum komen.

Heb je wel eens gewerkt in andere steden en wat vind je hiervan?

Het kan motiverender werken, wanneer je met inspirerende mensen omgaat in nieuwe stad, dat het nog in een veel rapper tempo gaat.

Heb je een mening over de scheiding tussen graffiti en Street-art?

Volgens mij proberen ze met Street-art vaak echt iets over te brengen en graffiti gaat meer over status, waar Street- art een boodschap wil overbrengen

Wat vind je van de overstap die wel eens zichtbaar is van straatkunst naar de hedendaagse kunstwereld?

Opzich wel mooi als mensen zich daarmee verder kunnen uiten en kunnen leven vind ik het wel prima, hoeft niet perse op straat te blijven wat mij betreft.

Werk je liever samen of alleen?

Samen op pad gaan vind ik mooi, kan ook genieten van het alleen iets maken, samen werk maken is mooi dat je verschillende stijlen kan combineren en kijken of je er iets moois van kan maken.

Heb je gedachtes over de rol van internet in de graffiti scene?

Het is positief en negatief, heel veel word via internet gedaan, fotos worden gedeeld, kan makkelijk afspreken en wat er allemaal gebeurt en gemaakt word aan de andere kant is het ook wel jammer.. Het is juist mooi als het via via gaat alleen is het wereldje dan wel kleiner.

Ben je over het algemeen tevreden over je eindresultaat?

Op zich wel maar ben nooit 100 procent tevreden het houdt me altijd wel bezig om mijn werk te verbeteren en mooier te maken.

Hoe voelt het als je kijkt naar werk van een aantal jaar geleden?

Het is mooi om te zien dat je vooruitgang hebt geboekt, toen die tijd was ik over veel werk flink tevreden maar als je dan terug kijkt valt het toch wel vies tegen maar dat is ook mooi om te zien dat je ook vooruitgang boekt.

Hoe zie je de rol van de artiest in de maatschappij?

Als graffer zie ik het als iemand die gewoon puur met zijn hobby en bezigheid bezig is . Als kunstenaar heb je toch meer spul op doeken maakt voor andere mensen en daar probeert van te leven, daar komt het toch wel op neer denk ik. Graffiti is daarbij toch een soort opstap naar de kunstwereld.

Wat ligt er in de toekomst?

Ik probeer nu veel abstract werk te maken en te kijken of ik het zou kunnen verkopen. Verder blijf ik altijd wel pieces maken

Waar zie je jezelf over vijf jaar?

Ik zie mezelf off shore werken waar ik voor geleerd heb op een schip of olie platform. En in mijn vrije tijd zal ik denk ik nog altijd wel bezig blijven met creatief zijn, maar in mindere mate denk ik.

Wat inspireert je om werk te maken in de openbare ruimte?

Ik kan niet alles in de achtertuin doen. Vind het ook zeker mooi als mensen mij in wijde omgeving kennen en mijn werk kennen. Erkenning is altijd mooi.

Heb je bepaalde boodschappen die je wilt overdragen met je werk?

Ik wil graag laten zien wat ik kan.

Waarom schrijf je de naam die je schrijft?

De lettercombinatie ligt me erg goed.


(Graffiti artiest 2), 26 jaar oud, Woonachtig in Den Bosch maar geboren in Terneuzen.


Toen was ik 13, 14 en begon ik met taggen, ik zag het in de stad en wilde het zelf ook doen. Kunst heb ik me nooit echt mee bezig gehouden tot op latere leeftijd, eerste kunst die ik zag was Street-art van Banksy.


Ik wilde me afzetten tegen de maatschappij, uit de dagelijkse sleur. Vond het gewoon spannend en leuk om eens te proberen.


Dat is nu 12 jaar geleden, daarna wel een tijdje niets gedaan.


De wereld een stukje mooier maken, ik hou ook van de spanning en de adrenaline en uit de dagelijkse sleur zijn.. elke dag werken is ook maar hetzelfde.


Veel sterker geworden.


Banksy is een inspiratiebron, verder mezelf, maar vind de locals leuker om naar te kijken dan de bekende artiesten en verder de Old school new york graffiti uit 1988.


Ik ben wel echt met taggen begonnen, nu steeds meer met het tekenen van pieces bezig en throw ups enz dat gaat wel lekker snel


Illegaal bomben


Ja


Soms kwantiteit, als je de tijd hebt kwaliteit en zo niet kwantiteit


Ja, de wereld is een canvas die je moet gebruiken om je kunst te vertonen, het hoort bij het straatbeeld, bij een hele cultuur dus vandaar dat ik het kunst vind.

Waarom zou er nog steeds een discussie bestaan over het feit of graffiti wel of niet een legitieme kunstvorm is?

Omdat mensen het zien als vandalisme, als het kapot maken van ander eigendom, en de mensen die het wel mooi vinden vinden het kunst.


Ik snap het wel, maar ik wil het niet begrijpen.


Ik vind Street-art zeker vet


Wel interessant, maar wanneer je naar de graffiti kijkt en de graffiti gaan exploiteren vind ik het jammer want graffiti hoort op straat

1: Ja maar op straat verdien je er geen geld mee en in musea’s probeer je ervan te leven

2: Ja ik zou persoonlijk die keuze niet maken, maar dat is iets persoonlijks.. ik ben van mening dat het gewoon vrije kunst is.

1: Maar ja als je daarmee je leven kan onderhouden

2: Zeker tof, maar voor mij hoeft dat niet ik wil mischien ook wel een message naar de mensen brengen. Via canvas kan ook een message, maar buiten zien meer mensen het.. niet alleen de bezoekers van museas.


Ja ik doe het zelf, met muziek bijvoorbeeld.

Kan je een reden geven waarom je dit ook doet?

Expressie, het uiten van mezelf

Waarom zou je een overstap/combinatie willen maken met/naar de kunstmarkt?

Niet met graffiti, misschien wel met fotografie.. graffiti is echt meer iets voor mezelf.


Absoluut niet. Het zijn mijn gedachten en mijn insteek dus waarom zou je iets maken wat de rest wil zien?

Heb je plannen of aspiraties om richting de kunstwereld te gaan?

Niet echt

Heb je een mening over de scheiding tussen graffiti en Street-art?

Denk dat die scheiding wel een beetje moet blijven, omdat het toch een strijd is blijft het wel leuk.. word erover gepraat houdt het mensen bezig en blijft het bestaan.

Wat vind je van de overstap die wel eens zichtbaar is van straatkunst naar de hedendaagse kunstwereld?

Jammer want daardoor verdwijnt ook een deel uit het straatbeeld..

Werk je liever samen of alleen?

Leuker om samen op pad te gaan, heeft wellicht ook iets gezelligs een samenhorigheid.

Heb je gedachtes over de rol van internet in de graffiti scene?

Ik ben er niet zo heel veel mee bezig, kijk wel eens op sites van hofjes etc.

Ben je over het algemeen tevreden over je eindresultaat?

Niet altijd, ik ben perfectionistisch.. het kan altijd beter en wanneer je helemaal tevreden bent kan je ook niet verbeteren.

Hoe voelt het als je kijkt naar werk van een aantal jaar geleden?

Verbeterd , beter, je ziet de vorderingen die je maakt.. dat is goed want dat houd de motivatie hoog.

Hoe zie je de rol van de artiest in de maatschappij?

Als iemand die zich een beetje er tegenaf zet en een mening kan geven.. erachter staat en dit overbrengen misschien mensen iets te laten voelen.

Wat ligt er in de toekomst?

Ik wil graag meer pieces uitwerken en mijn naam in Nederland en europa zetten, meer naamsbekendheid krijgen.

Waar zie je jezelf over vijf jaar?

Rondreizend denk ik

Heb je bepaalde boodschappen die je wilt overdragen met je werk?

Mensen zichzelf bewust te maken van hun plaats in de maatschappij.. dat de wereld niet zo lijkt zoals die is.. mensen laten nadenken en hun eigen visie erop

Zijn er speciefieke stijlen die je hebben geïnspireerd tot wat je nu doet?

HipHop!!

Waarom schrijf je de naam die je schrijft?

Omdat het leven een groot doolhof is.


(Graffiti artiest 3), 20 jaar, Den Bosch geboren en getogen.


Ik vond kunst niet zo leuk, vroeger lang geleden zag ik graffiti in steegjes, had altijd al een bepaalde aantrekkingskracht.. Ook een beetje door de intro van Will Smith in ‘the fresh prince of Bell-Air)


Ik kreeg een spuitbus overhandigd van een vriend en ik wilde wel een tag proberen. Iets daarna begonnen met tekenen, was altijd al een hobby en vandaar verder.


Denk ongeveer 2 jaar anderhalf jaar


Tegen het systeem een beetje, afzetten tegen.. fascinatie voor de hiphop beweging en rebelleren tegen het systeem. Ook een soort uitlaatklep, dat je het kan doen en het gewoon doen. Later tegenkomen en daar de voldoening uit halen. Foto van wat je hebt gedaan,


Altijd sterker geworden, meer doen illegaal, dat geeft mij voldoening


Niet zo zeer, vind het heel mooi om artiesten bezig te zien inspiratie uit de buurt, verschillende verhalen te horen, documentaires te zien etc.


Het begon met een aantal taggies buiten, begon wat minder, maar uiteindelijk word je beter veel oefenen, met kleuren en je moet veel tekenen. Vooral de illegale handeling trekt me aan.


Allemaal wel belangrijk, als je maar veel doet, bezig zijn..


Ik ben er veel mee bezig, veel kijken, let veel op het zit altijd wel ergens in je hoofd.


Beide


Het is een kunst en een levensstijl om het te doen, jezelf er volledig toe te wijdden, Als iemand een lijpe piece heeft gemaakt vind ik het zeker kunstwaardig, maar ik vind de taggies en trowies veel benoemenswaardiger.

Waarom zou er nog steeds een discussie bestaan over het feit of graffiti wel of niet een legitieme kunstvorm is?

Negatief beeld van de graffiti en tags, maar eigenlijk is dat niet waar het om draait. Het is de kunst om niet gepakt te worden.

Vind je graffiti vernieling

Als het er mooi uit ziet, vind ik het geen vernieling maar verfraaiing.

Voel je je schuldig?

1: Soms wel, soms niet

3: je moet geen domme dingen doen, op auto’s kutten etc. maar voel me in principe niet schuldig.


Ja opzich wel, maar er zijn twee kanten van het verhaal.. mooie dingen vinden ze vet, maar mindere dingen niet zo.

Wat vinden jullie de vercommercialisering van de graffiti;

1: workshops vind ik niks, kamers wel leuk maar meer voor het zakcentje

3: Ik zie het meer vanuit de hiphop cultuur, vind het niks want eigenlijk word het een beetje verloochend,

1: Ik doe het echt meer voor mezelf, minder om te laten zien aan mensen dat ik er ben en een naam op te bouwen, Het is echt een hobby.


Ook vet, ik zou het niet maken.. maar wel leuk op zich


Kunst trekt me niet zo veel


Vind het zeker wel interessant, weet niet zo zeer of ik daar iets in zie. Oefening baart sowieso kunst en misschien ben ik er ook niet genoeg mee bezig.. het is nog open


Nee


(Graffiti artiest 4), 23 jaar, en ik kom uit Den Bosch.


Door een ‘ psycho’ piece bij mij in de wijk,heb ik lang naar zitten kijken. Dus vanuit

Scriptie › 2015 › 12 › echte... · Web viewStudent:Rik Smies 8-12-14 Opleiding: Docent...

Documents

Transcript of Scriptie › 2015 › 12 › echte... · Web viewStudent:Rik Smies 8-12-14 Opleiding: Docent...