Liefdes stille transformatie

Liefdes stille transformatie Het einde van je spirituele zoektocht

Scott Kiloby

samsara

© Scott Kiloby 2008

Oorspronkelijke titel: Love's quiet revolution © Nederlandse uitgave: Samsara Uitgeverij bv 2011

Vertaling: Maggy Wishaupt Omslagontwerp: Erik Thé: www.erikthedesign.com Foto omslag: Renaar Willaen: hetgroenegezicht.blogspor.com Lay-out: Studio 28, Hillegom

ISBN: 978-90-77228-68-5 I NUR 728

Niets uü deze uitgave mag gereproduceerd worden zonder schriftelijke toestemming van: Samsara Uitgeverij bv Herengracht 341, 1 016 AZ Amsterdam www.samsarabooks. com

Opgedragen aan mijn moeder, vader en familie

voor hun ondersteuning

Aan Mark F. voor zijn mededogen

als de telefoon ging

Aan Kenny M. die alles op gang bracht

Aan Kevin P. en Tom M. voor het

ontmoeten in waarheid

Aan Chad omdat hij liefde is

Inhoud

Inleiding 9

De waanzin van iets te moeten bereiken 37

Waar heb je naar gezocht? 39

Het einde van je spirituele zoektocht 49

De Messiaanse projecties van het ego 65

Een spirituele zoeker is een onderhandelaar 70

Geen zelf, geen pad 88

De kunst van het waarnemen 99

Zelfonderzoek: de opening naar het ene 1 01

Onbewustheid, een verhaal 115

Zelfrealisatie 125

De mythe van leren aanvaarden 136

Ontwaken 145

Zie je die lus? 160

7

Wijsheid versus kennis 167

Naar de buitenwereld wijzen is verwijzen naar

je eigen droom 173

De heilige oorlog in jezelf Is spiritueel inzicht van jou? Je godsdienst verliezen

Kom uit je huisje

Liefde is waarheid

Ware liefde herkent 'ik' en 'jij' nier Liefde is al aanwezig De weg, maar nier jouw weg De ruimte van de liefde

181

183

189

203

211

213

219

223

233

Bevrijding uit de droom van afgescheidenheid 241

Het naadloze Ene 243

De innerlijke diepte 255

Jij - de onnoembare opening 262

Bevrijding 276

8

Inleiding

Zijn zonder a/gescheidenheid is liefde

0 ndanks alle mooie woorden in dit boek is de boodschap ervan heel simpel. Ze gaat over pure

liefde. Het is geschreven in de maanden nadat ik was ontwaakt in Eenheid, een spirituele transformatie die moeilijk in woorden is uit te leggen. In die transfor­matie viel het gevoel een afgescheiden zelf te zijn weg, en wat overbleef was een onverklaarbare liefde voor het hele leven. Dit boek bevat een aantal bespiege­lingen of inzichten die tijdens dit ontwaken aan het licht kwamen.

Er is op dit moment een revolutie gaande op aarde. Het is geen revolutie waarbij geweerschoten, bommen

en nieuwsonderbrekingen op CNN klinken. Her is een innerlijke, stille revolutie van de geest. Liefde is de

9

afgescheidenheid, de strijd en de oorlog van de illusie die het menselijke ego wordt genoemd, aan het ver­zwelgen. Dit boek verwijst naar deze spirituele trans­formatie. Het verwijst naar een bevrijding die je niet met enige mentale zekerheid kunt benoemen. En toch kan ze zonder enige twijfel gekend en ervaren worden als je eigen aanwezigheid.

Om die vrijheid aan te duiden gebruik ik in dit boek de woorden 'Dit', 'Een', 'Eenheid', 'bewustzijn', 'God,' 'aanwezigheid,' 'waarheid,' 'verlichting,' 'het zijn,' 'lief­de,' 'goddelijke geest,' en 'bevrijding' door elkaar heen. De vrijheid die ik bedoel zit niet in deze woorden. Je kunt haar niet vinden door te geloven of door ideeën over jezelf, over anderen, over de wereld of over wat dan ook naar voren te schuiven. Vrijheid is niet iets wat zich keurig in een begrip laat vangen. Het is niet iets wat je moet geloven of wat je in één zin of bewering kunt samenvatten. De vrijheid waar in dit boek naar wordt verwezen is vrij zijn van alle vaststaande opvat­tingen over de werkelijkheid, vrij zijn van het idee dat je gedachten de absolute waarheid spreken. Vrij zijn van het geloof dat waarheid gevonden kan worden in een vluchtig begrip. Alle begrippen zijn vluchtig. Het betekent vrij zijn van het geloof dat je identiteit gevon­den of gelokaliseerd kan worden in het denken. Be­grippen worden gezien als verschijnselen die komen en gaan in een tijdloze aanwezigheid. In die aanwezigheid zetelt ware vrijheid van nature. Je kunt die aanwezig­heid niet ergens in de toekomst vinden. Ze is wat nu, op dit moment, naar deze woorden kijkt. Hoe kun je

10

dat wat nu kijkt in de toekomst vinden? En hoe kun je dat wat op dit moment kijkt, vinden in een begrip, of zelfs in een aantal begrippen die in dit boek staan? Alle begrippen verschijnen en verdwijnen tijdelijk binnen datgene wat op dit moment deze woorden leest. Je dat realiseren is vrijheid. Verlichting. Als je inziet, niet met je verstand, maar met heel je wezen, waar ik in deze ali­nea naar verwijs, hoef je de rest van het boek niet meer te lezen. Dan heb je deze vrijheid gerealiseerd.

Om aan te geven wat ik bedoel gebruik ik in dit boek het liefst het woord 'Dit.' 'Dit' verwijst naar het leven zelf, niet naar een of andere droom over verlich­ting in de toekomst, een esoterisch begrip of een ge­loofssysteem. 'Dit' is volledig toegankelijk als degene die je op dit moment in werkelijkheid bent. Ik gebruik het liefste 'Dit' simpelweg omdat het niet de culturele, historische en religieuze lading heeft van woorden als 'God,' 'verlichting' en de andere termen die ik hier­boven heb vermeld. 'Dit' verwijst naar Eenheid, of­tewel naar het besef dat niets losstaat van iets anders. Een ander woord voor vrijheid zoals die in dit boek ter sprake komt is 'non-dualiteit.' Non-dualiteit betekent 'niet twee.' Het betekent dat je ziet dat in het leven niets los staat van elkaar, ook al beweert ons denken het tegendeel. Mgescheidenheid (bijvoorbeeld tussen jou en mij, tussen dit en dat) is een product van het denken. Het is een geloofssysteem.

Wij mensen geloven onze gedachten, geen en­kele uitgezonderd. En wanneer er gedachten in onze geest opkomen, dan lijken ze altijd te verwijzen naar

11

op zichzelf staande dingen in de wereld om ons heen. Als de gedachte 'boom' opkomt, dan geloven we dat er zoiets als een boom bestaat, onafhankelijk van de rest van het universum. Non-dualiteit echter betekent dat je door die afgescheidenheid heen kijkt. Het is wel degelijk mogelijk in dit leven te beseffen dat afgeschel­denheid een illusie is en dat alles onlosmakelijk met elkaar verbonden is. Als dat eenmaal tot je begint door te dringen, zul je zien dat vrijheid je ware aard is. Dan ben je vrij van je geloof in afgescheidenbeid en vrij van het lijden, de strijd en het zoeken die daarbij horen. Vandaar dat verlichting, jij, aanwezigheid, voetballen, honden, gebouwen, je buurman, nederigheid, potlo­den, godsdienst, het denken, liefde, flessen water, be­vrijding, bananen, lampen, auto's, wolken en de maan één onlosmakelijk geheel vormen: her leven dar ik 'Dit' noem. Het denken zal hier nooit vat op krijgen omdat het denken zelf verantwoordelijk is voor het opsplitsen van 'Dit' in al die woorden die de illusie van afgeschei­denheid in stand houden. Als je 'Dit' echter eenmaal ziet, dan besef je ook dar het ontegenzeglijk waar is.

Deze ultieme waarheid is te vinden in alle grote godsdiensten, met inbegrip van godsdiensten die zeg­gen dat er maar één centrale Godheid is en godsdien­sten die verwijzen naar de een of andere transcendente toestand of verlichting zonder dat er sprake is van een centrale godheid. Elke religie bevat in de kern steeds hetzelfde licht van de waarheid. Dat is waar dit boek naar verwijst. Juister gezegd, door het realiseren van dit innerlijke licht zie je dat lijden een droom is, en

12

daarom nooit heeft kunnen ontstaan. Als dit boek al­leen maar zou gaan over het hindoeïsme, het christen­dom, het boeddhisme of welke godsdienst, traditie, techniek of methode dan ook, dan zou dar een op­splitsing van de ene waarheid waar het op doelt, tot

gevolg hebben. Zoals ik al zei is de basisboodschap van dit boek

liefde. Ware liefde ziet nergens fragmentatie. Ze ziet en bemint het geheel, want ze is het geheel dat naar zichzelf kijkt. Op een manier waar het verstand niet bij kan, omvat en eert waarheid al deze godsdiensten, tradities, methoden en technieken. Eenheid sluit niets

uit. Ze is alles.

Als je dit boek leest en niets moet hebben van het 'spirituele' taalgebruik, kijk dan nog eens goed. Dit boek gaat over het leven zelf. Mensen zijn spirituele zoekers. Een spirituele zoektocht is op de toekomst gericht en komt voort uit een gevoel van gemis of incompleetheid. Ieder van ons draagt dat gemis met zich mee. Dit boek gaat over het oplossen van dat gevoel van gemis, dus is het helemaal geen spiritueel boek. Het is een boek dat het leven zelf viert. Het

wijst op het inzicht dat elk moment van een perfecte heelheid is. Dit boek slaat dus op iedereen die het leest. Mens zijn is op zoek zijn. Dit boek gaat over daar doorheen kunnen zien, en bijgevolg over het einde van je zoektocht.

Als je dit boek uit hebt en denkt een nieuw geloofs­systeern te hebben gevonden, heb je het niet begrepen. Het is in de eerste plaats een uitnodiging om te stop-

13

pen met te geloven dar we weren war leven is. In de vrije val van her nier weren worden alle scheidslijnen in de geest doorzien. Wat overblijft 'is geen geloofssy­steem of mentaal standpunt. Wat overblijft is zo vrij dat het verstand er geen woord voor kan bedenken.

Je zou het liefde kunnen noemen.

De zoektocht 'Scott' geheten Ik zie geen afZonderlijk 'ik' hier. Ik zie ook geen af­zonderlijk 'jij' daar. Ik zie geen dingen die losstaan van elkaar. Het woord 'ik' gebruiken we alleen om met elkaar te kunnen communiceren. Je kunt onmo­gelijk een boek schrijven zonder woorden te gebrui­ken, maar het feit dat er in dit boek woorden staan wil nog niet zeggen dat ze verwijzen naar dingen die losstaan van elkaar.

Ooit was er een in de tijd geworteld, bij elkaar be­dacht verhaal met de naam 'Scott,' en af en toe komt die conditionering uit het verleden nog tevoorschijn. 'Scott' was echter een spirituele zoektocht, een droom. Ik draai nog steeds mijn hoofd om als iemand in de kamer mijn naam zegt. Ik zet nog steeds mijn naam op belastingformulieren. Ik kan nog steeds tot in detail mijn herinneringen aan mijn kindertijd vertellen en aan de jaren voor en na de gebeurtenis in de droom die 'ontwaken' wordt genoemd (behalve details die zijn uitgewist door drugsgebruik).

Het kost mij enige moeite om iets over het leven van Scott te vertellen, niet omdat mijn verleden daarvoor te pijnlijk zou zijn, maar omdat ik me er niet meer mee

14

identificeer. Er is geen 'ik' meer dat zich identificeert

met gedachten die de droom hebben gevormd die we

'het verleden' noemen. Daarom verlies ik, als ik praat

over de droom 'Scott' en 'zijn verleden', al heel gauw

mijn belangstelling. Het verleden duikt nog maar zel­

den op. En als dat gebeurt, dan zie ik het alleen maar

als gedachten die in het heden opkomen en waar ik

niets meer mee heb. Desalniettemin zal ik toch, voor

het geval het je interesseert, een paar dingen vertellen

over de spirituele zoektocht 'Scott' geheten.

Ik ben opgegroeid in een klein stadje in Indiana in

een familie die deel uitmaakte van de gegoede burgerij.

Mijn fantastische ouders overlaadden mij met liefde,

aandacht en spullen. Als klein kind was ik redelijk ge­

lukkig, maar wel een verwend joch. Ik kreeg alles wat

ik wilde. Ik neem het mijn ouders niet kwalijk dat ik

een verwend joch was. Van binnen was ik opgezadeld

met een gevoel van gemis en een onverzadigbaar ver-

langen naar meer.

Ik was een verlegen kind met veel behoefte aan

aandacht. Bij anderen wilde ik als een bijzonder ie­

mand overkomen, maar tegelijkertijd wilde ik ook

met rust worden gelaten. Deze tweeslachtigheid was

in mijn kindertijd en vroege tienerjaren een bron van

veel innerlijke conflicten. Diep van binnen was ik ie­

mand die graag naar buiten trad. Ik was dol op dansen,

poppenkast spelen, liedjes playbacken, de kinderen

uit de buurt vermaken met zelf in elkaar getimmerde

spookhuizen of met het organiseren van wedrennen

en andere sportieve uitdagingen. Toen ik opgroeide

15

noemden ze me 'een sponman van nature.' Ik blonk

uit in elke sport die ik ondernam. Sport hield me uit de problemen, maar uiteindelijk zouden het succes en

de aandacht die ik met sporten verwierf niet het diepe

verlangen vervullen om iemand te zijn of te vinden

wat ik zocht.

Omdat ik als kind extreem gevoelig was stortte ik

emotioneel en geestelijk in elkaar zodra iemand kritiek

op me had of me in de maling nam. Door deze gevoe­

ligheid was ik bang voor mensen en voor de meeste

sociale bijeenkomsten. Op school werd ik gepest. Ge­

dreven door verdriet en angst begon ik te zoeken naar ontsnappingsmiddelen. Ik was twaalf toen ik voor het

eerst marihuana probeerde. Tegen de tijd dat ik veer­tien was, was marihuana mijn favoriete ontsnappings­

middel geworden. Als ik high was viel de hele wereld

weg. Op dezelfde leeftijd begon ik ook gitaar te spelen

en liedjes te schrijven. Ook dat was een manier om me af te sluiten voor wat aanvoelde als een heel verwar­

rende wereld 'daarbuiten.' Uren en uren zat ik alleen

op mijn kamer muziek te schrijven en te spelen. Ik

leefde in mijn eigen fantasiewereldje.

Na verloop van tijd noemden medemusici, vrien­

den en familieleden mij een 'begenadigd liedjesschrij­ver.' Dit voorzag mijn ego van net voldoende voedsel

tegen mijn onzekerheid, maar afgezien van de keren dat ik muziek schreef, optrad of sportte wist ik met mezelf geen raad. Ik leerde al vroeg in het leven mij

mooier voor te doen dan ik was en net te doen alsof ik me overal op mijn gemak voelde.

16

Hoe ouder ik werd, hoe meer ik me in een sociaal iso­

lement voelde komen. Ik voelde me nooit op mijn ge­mak, aarzelde altijd voordat ik iets deed, was altijd op mijn hoede voor anderen, me afvragend wat ze van me zouden denken. Op de middelbare school en op col­lege begon ik me steeds gefrustreerder en sociaal niet

geaccepteerd te voelen. Ik voelde me net een buiten­aards wezen. Voortdurend was er dat knagende gevoel

dat ik op de verkeerde planeet terecht was gekomen,

dat niets hier ooit goed genoeg zou zijn en dat een

totale acceptatie van mezelf en het leven altijd buiten mijn bereik zou liggen.

Wat ik ook kreeg op het gebied van materiële din­

gen, liefde, aandacht of succes, nooit kon het de leegte vullen. Ik kon moeilijk werkelijk iets op prijs stellen. Ik wilde altijd meer, beter en anders. Diep van binnen

voelde ik me alles behalve meer, beter of anders. De

vervreemding, rusteloosheid en overgevoeligheid dre­ven me naar nog meer drugsgebruik. Tegen de tijd dat

ik twintig werd, was ik volledig verslaafd. Een paar jaar

lang gebruikte ik elke dag. Er waren tijden dat ik ple­

zier had in het leven. Drugs waren vaak iets waar ik mee

speelde, een manier om te ontsnappen naar een andere

wereld. In de korte periodes dat ik clean was leidde ik

een min of meer normaal bestaan met relaties en werk.

Maar wat er ook gebeurde, altijd was er die onderlig­

gende rusteloosheid en onvrede met het leven. Het leidde naar steeds meer drugsgebruik en wanhoop.

In mijn tienerjaren en als twintiger speelde ik in

rockbands. Meer dan naar wat dan ook snakte ik naar

17

waardering en liefde. In mijn verlangen een einde te

maken aan dat ongenoegen geloofde ik dat, als miljoe­nen mensen mijn muziek geweldig zouden vinden, ik zou vinden wat ik zocht. Alhoewel mijn muziek- car­rière veelbelovend was raakte die, toen ik ergens in de

twintig was, uiteindelijk in het slop, wat hoofdzakelijk te wijten was aan mijn drugsverslaving.

In dezelfde tijd ging ik van de ene mislukte relatie naar de andere, maar nooit vond ik de liefde waar ik zo naar verlangde. Ik viel steeds op de verkeerde, op mensen die mijn gevoelens niet wilden of niet kon­den beantwoorden. Ik kon maar niet de juiste vinden, en als ik partners vond van wie ik dacht dat ze mijn verlangen konden vervullen, werd ik zo verschrikkelijk verliefd op hen dat het ontaardde in geobsedeerd en jaloers gedrag waardoor ze maakten dat ze wegkwa­men. Als mensen mij, romantisch gezien, zagen zitten en probeerden werk van mij te maken, duwde ik hen van me a( Ik was veel meer geïnteresseerd in zoeken dan in vinden. Dit destructieve gedrag bleef ik maar herhalen. Jarenlang heb ik geprobeerd de diepe won­den die deze relaties bij me teweeg hadden gebracht, te helen.

Na jarenlang drugs te hebben gebruikt kon het zo niet langer en kwam ik terecht in een twaalf stappen­plan. Dat programma was precies wat ik nodig had om clean en nuchter te blijven, maar terwijl ik aan het afkicken was ging ik door met zoeken naar de zin

en het doel van mijn leven. Ik las boek na boek over hoe je gelukkig kon worden. In mijn hele leven had ik

18

nooit iets anders gedaan dan vooruitkijken naar het volgende moment, nooit tevreden met wat dan ook. Ik kwam nooit 'daar,' maar ik wist ook niet wat ik me moest voorstellen bij 'daar' als het 'hier' zou zijn. Ik wilde steeds meer, en als ik het kreeg, was het nooit ge­noeg. De spirituele zoektocht was dus niet anders dan het drugsgebruik. Alles kwam neer op zoeken. Ik was een junkie- de drug was veranderd van materiële din­gen in succes in sport, daarna in marihuana, in liedjes schrijven en beroemd willen worden, in pijnstillers en

tot slot in spiritualiteit. In die eerste paar jaar dat ik aan het afkicken was ging ik van de ene godsdienst en spirituele methode naar de andere, op zoek naar vrij­heid. Ik was op zoek naar mezel(

Het ontwaken

Tijdens mijn spirituele zoektocht ontdekte ik de boe­ken van Adyashanti, Krishnamurti, Eekhart Tolle, Gangaji en Byron Katie. Ik zag dat die leraren wer­kelijke vrijheid beoogden. Geen vrijheid waar het ego zich prettig bij voelt, maar een vrijheid die het vernie­tigt. Een vrijheid die je geen enkel houvast meer biedt. Een vrijheid waardoor er geen 'jij' meer overblijft en er alleen nog maar liefde is. Non-dualiteit. Geen-afschei­

ding of hoe je het ook noemen wilt. Toen ik al die boeken aan het lezen was, begon ik

te letten op elke gedachte en elk gevoel dat er maar

in mijn hoofd opkwam. Ik zocht geen verlichting. Ik

wilde alleen maar dat er een einde kwam aan de ver­vreemding, aan het ongenoegen en die rusdoosheid.

19

Ik herinner me die eerste 'bewustzijnsverschuiving' nog goed. Op een koude middag in februari reed ik in mijn auto, en plotseling smolt het gevoel afgescheiden te zijn van de rest van het leven, weg. Na deze ervaring voelde ik nog twee weken lang een heel intense, aan­gename, strak bij elkaar gehouden bal energie in mijn borst. Ik had geen idee wat er aan de hand was en wist niet hoe die opgebouwde energie heette. Er zal zeker een non-duale term voor bestaan. Ik wist echter intuï­tief dat ik midden in een bewustzijnsverschuiving zat.

Na het einde van die twee weken zat ik op een zater­dagavond op mijn bed. Vanuit mijn binnenste stroom­de er vrede door mijn hele lichaam en geest. Ik werd er compleet door overmand. Mijn denken werd helemaal rustig. Ik realiseerde me dat 'daar buiten' in de kamer � en in de wereld - een echte stilte bestond en dat die­zelfde stilte ook in mijzelf was: het was wie ik in werke­lijkheid ben. Die bal energie bleef tot de volgende dag in mijn borst zitten. Ik zat te kijken naar Grey's Anatomy

(een van mijn lievelingsseries). In deze aflevering was een vrouw aan het bevallen, en tegelijkertijd lag op een andere plek haar man op sterven. Ik begon te snotte­ren en te snikken. Op de een of andere manier huilde ik niet om haar. Op dat moment zag ik heel duidelijk de voorbijgaande aard van het leven. Het was geen ge­dachte. Ik dacht niet: 'Het leven is van voorbijgaande aard.' Ik zag en voelde het met mijn hele wezen.

Toen ik de volgende ochtend naar mijn werk liep bespeurde ik een grote verandering. Ik keek nu naar het leven vanuit het bewustzijn in mijn lichaam, van-

20

uit mijn maag- en borststreek in plaats van via de pro­cessor in mijn hoofd.

Het was alsof mijn hart zich rechtstreeks verbond met alles wat mijn ogen zagen, alsof dit zien zich als het ware buiten de filter van het denken om afspeelde. Dit was duidelijk een enorme bewustzijnsverschuiving. Het voelde alsof het universum een inzicht in mijn wezen had gedownload. Ik zag heel duidelijk dat alle scheids­lijnen, godsdiensten, methoden, technieken, naties en groeperingen voortkwamen uit een versplintering van het denken. Buiten het denken bestaat deze versplin­tering niet. Ik zag en voelde dat de geschiedenis van het lijden van de mensheid door oorlogen, inquisities, de Holocaust, genocide, drugs, geweld, mishandeling, onderdrukking en religieuze en politieke conflicten voortkwam uit één fundamenteel misverstand: het idee dat er een afz.onderlijk zelf bestaat. Ons bewustzijn zit verstrikt in onware, verdeeldheid zaaiende gedachte­structuren. Ik zag dat deze verdeeldheid, gebaseerd op het denken, behoort tot de droom van afgescheiden­beid waardoor de goddelijke geest - de waarheid over wie wij zijn- wordt versluierd.

Toch wist ik dat ik nog niet definitief was ont­waakt. Ik kon er niet de vinger op leggen, maar kon wel zeggen dat dit 'het niet was.' De volgende paar maanden leefde ik in een diepe innerlijke vrede, maar vlak onder de oppervlakte was er nog steeds een heel subtiel soort zoeken. Er was nog steeds een 'Scott' die iets zocht, alsof de diepste en ultieme waarheid pal om de hoek lag.

21

-- -- -- ----- -- --------

Ongeveer vijf maanden later reed ik op een warme

avond in juli naar huis. Ik had urenlang met vrienden

van het twaalf stappenplan rond een kampvuur geze­

ten waarbij we marshmallows hadden geroosterd en

gepraat hadden over politiek en godsdienst. Ik voelde

wat ik alleen maar kan omschrijven als kleine vonkjes die door mijn hele lichaam schoten- kleine explosies, de een na de ander, van mijn hoofd tot aan mijn tenen.

Er kwamen steeds minder gedachten op, en het leek alsof daarvoor in de plaats een gevoel van helderheid

kwam. Ik werd me steeds bewuster van mijn omge­

ving, van de innerlijke ruimte in mijn lichaam, van de autoweg, van alles.

Thuis gekomen ging ik op bed liggen. Ik lag op

mijn rug, met mijn handen op mijn beide honden,

Josie en Mai-Ling. Terwijl ik de honden aan het aaien was kwam er een gedachte bij me op: 'Bewustzijn wil

alleen maar zichzelf zien.' De vonkjes begonnen weer

door mijn lichaam te schieten. Plotseling wist ik dat ik

niet mijn honden aan het aaien was. Ik realiseerde me

dat ze niet van mij afgesneden waren.

Ik stond op en begon door de kamer te lopen, to­

taal verbluft door wat ik zag. Ik zag de aard van de wer­

kelijkheid, voorbij het denken. Ik zag dat er geen zelf bestond dat was afgesneden van elk 'ding' waar ik naar

keek. Het voelt raar nu om in normale bewoordingen

die totale afwezigheid van iedere vorm van afgeschei­

denbeid te beschrijven. Het denken stopte- totaal. Ik zag mezelf als de vloer, de muur, mijn bureau, het raam,

de lantaarnpaal buiten, en in alle andere dingen waar

22

mijn oog op viel. Ik lag op de vloer, me vastgrijpend aan het vloerkleed, en bulderde van het lachen. Ik bleef

maar schateren en schateren en fanatiek herhalen: 'Het

maakt allemaal niets uit, het maakt allemaal niets uit.'

'Wat maakt niets uit?' zul je nu vragen. Ik kan alleen

maar antwoorden dat het zo duidelijk was als wat dat

'niets iets uitmaakt,' althans niet op de manier zoals ik altijd had gedacht. Het zoeken, het gevoel van gemis,

het ongenoegen, de angst, boosheid, wrok, het maakte

allemaal geen moer uit. Het werd allemaal gezien als

een droom die draaide om het ik.

Ik realiseerde me dat ik mezelf niet kon vinden om­

dat er geen zelf is. Ik zag dat ik ben wat ik altijd had ge­

wcht. Echter, als ik zeg 'Ik ben,' bedoel ik de Ene, wat

dat ook mag betekenen. Er was geen Scott die iets, wat

dan ook, ervoer. Er was alleen maar ervaren. 'Dit' zag

zichzelf. Ik zag heel duidelijk dat alles waar het woord

God naar verwijst precies hier en nu is. Het ligt - en

lag- altijd pal voor mijn neus: als mijn neus en als al­

les wat zich aan weerszijden, achter, in, boven en onder

die neus bevindt. Het idee om God te zoeken zag ik

ineens als volslagen zinloos. Ik wist nu dat er alleen

'Dit' is en dat niets daar los van staat.

Het enige wat overbleef nadat mijn geschater de

droom 'Scott' had doen oplossen, was een schitte­

rende, liefdevolle ruimte. Het was een levende ruimte,

héél erg levend en stralend. Voor het eerst zag ik het

wonder en het mysterie van het leven, alhoewel dat

er altijd al was geweest. Ik was alleen te druk bezig

geweest met ernaar te zoeken, met zoeken naar de een

23

of andere droom in de toekomst, geschapen door het denken. Opeens werd me duidelijk dat niets losstaat van elkaar, alleen het denken schept afgescheidenheid.

Ik weet nog dat ik zei: 'En al die tijd heb ik gedacht dat

ik een persoon ben die 'Scott' heet en die op de tweede verdieping van dit flatgebouw woont. Wat een bak!'

Ik herinner me ook dat ik naar de digitale wekker naast mijn bed staarde en hysterisch begon te lachen

bij het idee dat deze Ene - wat het ook is - zich ook

maar enigszins zou bekreunen om het begrip tijd. Er

is alleen maar 'Dit', een 'Dit' dat buiten de tijd staat.

Ik merkte dat waar ik ook maar naar toe liep, in welke ruimte van mijn flat ik mij bewoog, ik nog steeds al­

leen maar in 'Dit' was. Ik wás 'Dit.' Ik kon er niet uit

weg. Waar zou ik naar toe moeten? Ik zag duidelijk dat

we nooit sterven, niet op de manier zoals we denken

dat we zullen sterven. We gaan simpelweg over in een

andere energievorm. Ik weet nog dat ik zei: 'Wij gaan niet dood, wij gaan niet dood,' woorden die ik maar bleef herhalen. Het was geen geloofsovertuiging, noch

de uitspraak van een of andere goeroe die ik ergens had gelezen en die ik me opeens weer herinnerde. Het was

een inzicht dat boven elk geloof uitsteeg. Letterlijk. Ik

zag dat het alleen maar gezien kan worden als er geen

denken en geloven meer is. Op dat moment verdween mijn angst voor de dood, evenals mijn angst voor het leven. 'Scott' als een 'ik,' geworteld in het denken, ver­

dween simpelweg. De zoektocht was voorbij. Er was

niets meer te zoeken. Niets, helemaal niets meer. 'Dit'

is alles wat er is, en dat is perfect genoeg.

24

De nasleep van de droom Wat achtergebleven was in de nasleep van de droom

is lastig te zeggen. 'Liefde' is een goede omschrijving,

maar 'Dit' is een heel ander soort liefde. Het is niet de liefde uit de droomstaat die zich aan dingen hecht, het

is een liefde voor het gehele leven. Ze is onvoorwaar­delijk. Deze liefde verslond mijn 'ik' en al zijn voor­waarden. Hoe je 'Dit' ook wilt noemen, het voelt zich

totaal bevrijd van enige zorg over de juiste term. In de

twee weken na het ontwaken kocht ik een webcam en nam de ene videoboodschap na de andere op. Ik sprak - zonder enige behoefte aan een script of bewerking

-over dit ontwaken en wat er nog over was in de na-sleep van de droom. In werkelijkheid was er niets meer overgebleven. Het verleden was weg. Er was alleen nog maar vrede, liefde, vreugde, gewaarzijn, leegte. En zelfs

dat zijn alleen maar woorden. Er was het diepe besef dat geen woorden of gedachten de ultieme waarheid kunnen benaderen. Tegelijkertijd wil 'Dit' zichzelf

uitdrukken in woorden. In die twee weken maakte ik

uren video's, allemaal in een poging deze onuitspreke­lijke liefde over te brengen.

Tijdens de volgende paar maanden maakte ik de

website www.kiloby.com Veel van die eerste video's

zette ik op deze site. Zelfs het gebruik van het woord 'ik' hier voelt raar aan, want er was helemaal geen ge­

voel van een zelf dat iets deed of probeerde een bepaald resultaat te bereiken. De hoofdstukken in dit boek zijn

in de eerst zes maanden na het ontwaken geschreven. De wereld van de vormen kwam op de een of andere

25

manier terug om opgenomen te worden in 'Dit.' Een vormeloze werkelijkheid wilde bij wijze van spreken via vormen worden uitgedrukt. Zo idioot als het voor het denkapparaat mag klinken, deze werkelijkheid drukte

zich uit via mij. En dit is de grote paradox die het be­grip 'non-duale realisatie' nooit werkelijk kan weerge­ven. De dingen staan niet los van elkaar, en toch lijkt het alsof dat wél zo is. Er is geen Scott, en desondanks verschijnt Scott als een conceptuele droom, als een il­lusie die niet bewijsbaar, werkelijk bestaat. Een illusie die verschijnt en een boek schrijft, net zoals er de il­lusie is van iemand die dit boek leest. En toch zijn er 'geen twee.' Subject en object komen samen, naadloos en onafscheidelijk, uit het niets tevoorschijn.

Non-dualiteit betekent 'niet-twee.' Deze twee ma­nieren van 'zien' (dat niets alles is) zijn echter helemaal niet onverenigbaar. Als het hier alleen maar ging over één manier van zien, als het alleen maar erover ging dat niets bestaat, of alleen over het feit dat alles los van elkaar bestaat, dan zou dat helemaal geen non-du­aliteit zijn. Het zou alleen maar een ander dualistisch gezichtspunt zijn. Non-dualiteit gaat niet over het vin­den van een nieuw gezichtspunt over 'hoe de dingen werkelijk in elkaar zitten.' Het heeft te maken met het ter discussie stellen van alles wat je denkt te weten over 'hoe de dingen werkelijk in elkaar zitten'. Wat dan overblijft, is totale bevrijding.

Na die ervaring van Eenheid had ik misschien naar een klooster kunnen gaan en daar jarenlang rustig zit­ten mediteren in zuiver vormloos gewaarzijn. Maar

26

dat deed ik niet, en dus ging mijn drukke leven als advocaat gewoon door. Na het ontwaken begaf ik mij op maandagochtend, nee als altijd, naar mijn werk, maar er was iets drastisch veranderd. Het begrip 'ik' bestond niet meer, noch 'advocaat,' 'baan,' 'werk,' of 'carrière.' Werk was niet langer een karwei. 'Karwei' was voor mij een misleidend begrip geworden. Er was alleen nog maar dit moment - voetstappen naar het kantoor, armen die bewogen om papieren te pakken, vingers die op en neer gingen om brieven te typen, naar de rechtbank gaan, pleiten bij de rechter. Vreugde en Liefde. Geen problemen, geen zelf, geen centrum. Geen spirituele zoektocht meer. Geen moeite moeten doen. Het leven veranderde van een zelfstandig naam­woord in een werkwoord. In plaats van Scott, werk, lunch, problemen, vrienden, mensen, cliënten, zaken, dag, week, maand en het leven werd het: leven, doen, bewegen, beminnen, aanraken, proeven, voelen en in dit moment zijn. Het leven leefde zichzelf door dit li­chaam en dit brein.

Dit lichaam en die brein begon het Ene te belicha­men op een manier die zich niet gemakkelijk laat be­schrijven. 'Dit' kwam terug voor de gehele waarheid, met inbegrip van een scherper bewustzijn voor de simpele gebeurtenissen van het alledaagse mens-zijn: de kleine dingen in het leven zoals mijn honden die aan komen rennen, het geluid van koffie die wordt ingeschonken, de wind die

'langs mijn gezicht strijkt,

hoofdpijn, het gevoel van een elleboog die op het bu­reau ligt, de glimlach of frons op het gezicht van een

27

vriend en de uitgestrekte ruimte die alles omarmt. Ik was me ook scherper bewust van het denkbeeldige lij­

den om mij heen: klanten die met elkaar aan het ru­ziën waren, familieleden die worstelden met een of an­

der door het denken gecreëerd probleem, en vrienden

die mij verhalen vertelden over hoe hun partners en geliefden verondersteld werden te doen wat die vrien­

den wilden dat ze deden. 'Dit' toonde me hoe diep het menselijke denken in de droom van afgescheidenbeid

is verankerd. Het toonde me eveneens dat er buiten het denken helemaal geen problemen zijn. Er is alleen een bruisend mysterie dat 'leven' heet en dat zich constant beweegt in een onbeweeglijke vrede en stilte. Het ene inzicht na het andere werd mij in die tijd geopenbaard,

en tegelijkertijd zag ik dat er niets was om me aan vast te houden, noch een 'ik' dat zich aan welk inzicht dan ook kon vasthouden. Er was, en is, het gevoel dat niets van Scott is, en dat mijn leven niet Scotts leven is. Er

is slechts 'Dit' dat als alles verschijnt. Tijdens deze maanden werd ik elke ochtend wakker

zonder dat ik bewust van plan was een boek te schrijven

of zelfs maar iets over spiritualiteit op papier te zetten.

En toch waren, voordat ik het wist, mijn vingers aan het typen en stroomden de woorden over de paginàs. In dezelfde tijd leerde ik een vriend, Tom, kennen die

ik liefdevol 'mijn echte leraar' noem, alhoewel hij me niets onderwees. We raakten hartstochtelijk met elkaar aan de praat in een online chatroom, aan de telefoon

en per e-mail. Ik zag al mijn illusies in duigen vallen, de

ene droom na de andere, inclusief de illusie dat ik een

28

spirituele leraar ben of iemand die 'ontwaakt' of 'aan­wezig' is. Ik begreep dat het denken niets accepteert,

alleen aanwezigheid accepteert alles. Ik kwam tot de ontdekking dat, als de waarheid je eenmaal te pakken heeft, ze van geen wijken weet. Ze wil alles wat onwaar

is aan de kaak stellen. En tegelijkertijd zag ik dat alleen het denken zich om zoiets druk maakt. Ik ontdekte

een totale, diepe stilte- mijn ware aard. Elk aspect van de droom stierf af, totdat er alleen nog maar 'Dit' was

- een liefdevolle stilte die zich uitdrukte, en nog steeds

uitdrukt, in alles. Het is alsof die stilte dit boek heeft geschreven. Deze stilte weet dat het hele verhaal dat ik

hierboven uit de doeken heb gedaan slechts een droom

is, opgewekt door het denken. Het is niet wie ik ben. Zelfs die Eenheidservaring is geen non-dualiteit.

Het is niet de ware Eenheid. Het is slechts een erva­

ring. Ik vraag jou met klem, lezer, dat ook zo te zien.

Zie alle ervaringen voor wat ze zijn: verschijnselen van voorbijgaande, tijdelijke aard. Elke ervaring heeft een

begin en een einde, maar de waarheid waar dit boek op doelt is de ruimte waarbinnen en waardoor alle voor­

bijgaande gedachten, emoties, toestanden en ervarin­

gen komen en gaan. Vrijheid is geen ervaring.

Over dit boek

In dit boek wordt geen nieuwe waarheid gepresen­

teerd. Er wordt geen enkele waarheid gepresenteerd,

want de waarheid kan niet gepresenteerd worden, er kan alleen naar verwezen worden. Ze is overal, ze is

wie wij zijn en ze is alles om ons heen. 'Waarheid' be-

29

doel ik niet als idee. Ideeën komen en gaan in wat jij bent. Wat jij bent kun je nooit benoemen. Als je er

een naam op plakt, wordt je een ander idee. Wanneer je niet meer gebonden bent aan alle standpunten over

wie je bent, wat andere mensen zijn en wat het leven is,

ben je vrij. Dan ben je vrij om alle ideeën te koesteren

en in je op te nemen, zonder er ook maar in het minst

aan gehecht te zijn. Als alle scheidslijnen (mentaal en anderszins) worden doorzien, blijft er alleen nog maar liefde over. Dit is liefdes stille transformatie. Liefde is onze ware aard.

Dit boek verwijst op dezelfde manier naar de waar­heid als alle andere boeken over non-dualiteit of ver­lichting. Deze waarheid is niet anders dan zoals die in

de boeken vanJ.Krishnamurti, EckhartTolle, Gangaji, Byron Katie, Adyashanti, Jeff Poster en anderen wordt beschreven. Niemand kan deze waarheid claimen, want niemand is hier. Als dit boek je alleen maar kan aansporen tot zelfonderzoek of je wijst op andere lera­ren en leringen die jou daarbij kunnen helpen zodat je inziet dat wie jij bent onlosmakelijk verbonden is met dit moment en met de rest van het leven, dan heeft het

zeker aan zijn doel beantwoord. Sommigen zullen dit boek waardeloos vinden. An­

deren zullen zich mogelijkerwijs beledigd voelen omdat ze het mentale verhaal over hun specifieke godsdienst, traditie, praktijk of methode er niet in terugvinden. Af

en toe zal het de waarheid van al dat soort dingen in twijfel trekken. Anderen zullen weer zien dat dit boek regelrecht naar de waarheid leidt. Of men dit boek nu

30

beschouwt als waardeloos, beledigend of verhelderend doet niet ter zake. 'Waardeloos,' 'beledigend' of 'ver­helderend' gaan alleen maar terug op referentiepunten in de droom. Uiteindelijk wijst dit boek op de moge­lijkheid om alle referentiepunten achter je te laten en bevrijding te vinden in wat werkelijk waar is.

Ik beweer in dit boek dat de spirituele zoektocht altijd gericht is op het zelf, maar hiermee wil ik geen moreel oordeel vellen. Ik wil alleen aangeven hoe het denken meestal om het zelf draait. Het is niet mijn be­doeling, voor het geval je jezelf ziet als een spirituele zoeker, je met deze bewering te krenken. De droom 'Scott' heeft ook heel wat tijd besteed aan zoeken. Ieder mens zoekt iets, wat dan ook. Spiritueel zoeken kan soms nodig zijn om in te zien dat het niet nodig is. Als je aan het zoeken bent, laat dan je verlangen naar de waarheid korte metten maken met elk onwaar idee dar je verhindert in re zien dat verlichting nu, op dit mo­

ment, al aanwezig is. Met 'op het zelf gericht zijn' wijs ik alleen maar op een feit dat je als zoeker vroeg of laat onder ogen moet zien. Werkelijke verlichting betekent

dat je inziet dat er geen zelf is. Er is dus geen zelf waar je naar moet zoeken of dat de waarheid moet vinden. Al­leen waarheid bestaat, en die verwerkelijk je pas als de droom van afgescheidenheid uit elkaar valt en je weet dat het enige wat er is, dit doodgewone en fantastische leven is dat zich nu, op dit moment, voltrekt. Iets an­ders geloven betekent voedsel geven aan de droom van het zelf, een zelf dat binnen de tijd leeft en zich onte­recht in het middelpunt van het leven heeft geplaatst.

31

Dit boek is niet geschreven door een of andere auto­riteit. Omdat ik af en toe het woord 'jij' gebruik lijkt het misschien alsof er een autoriteit aan het woord is. Nee, 'jij' is toevallig zo gekozen. Omdat deze hoofd­stukken los van elkaar zijn geschreven, zonder dat ik op dat moment van plan was er een boek van te ma­ken, zijn er verschillende voornaamwoorden gebruikt. In sommige hoofdstukken spreek ik de lezer aan met 'jij,' 'ego,' of 'spirituele zoeker.' In andere, waarin er aan zelfonderzoek wordt gedaan, gebruik ik het woord 'ik'. In weer andere hoofdstukken schrijf ik 'wij.' Op de plek waar dit lichaam en deze geest aanwezig zijn is er geen 'jij,' 'wij,' of 'ik.' Er is alleen 'Dit.' Wat hier in werkelijkheid achter zit is dat wat voor voornaam­woord ik ook gebruik, dit boek zich richt tot de hoog­ste waarheid die jij bent. Het richt zich tot je essentie, met voorbijgaan aan het denken dat het leven altijd onderverdeelt in illusionaire begrippen als auteur en lezer, spirituele leraar en zoeker of jij en ik.

Verwacht ook niet dat dit boek logisch gezien te begrijpen valt. Misschien is dat soms wel, soms niet het geval. Als je een spiritueel boek wilt dat een ver­haal vertelt met een begin en een einde, of dat voor een analytische geest logisch in elkaar zit, zoek dan een ander boek. Je zult in dit boek tegenstrijdigheden te­genkomen. Probeer, in plaats van te zoeken naar een verklaring voor deze tegenstrijdigheden, de ruimte te voelen waarin deze tegenstrijdigheden zich voordoen. Dit boek verwijst naar die ruimte. Die ruimte is jouw eigen zijn. Ze is wie jij bent voorbij je gedachten of de

32

woorden in dit boek. Ze is 'Dit.' Als het woord 'Dit' je niet aanstaat of je in verwarring brengt, heb je waar­schijnlijk het juiste boek gevonden. De menselijke geest identificeert zich met het denken. Hij is altijd op zoek naar dingen, gedachten en woorden die hij al kent. Het denken bouwt een identiteit op van wat het weet, en zoekt dan in de wereld de bevestiging daarvan. Via dit identificatieproces schept het een illusionair, afgescheiden zelf. Deze illusie, ego geheten, is daarom niet meer dan een aantal gedachten die de droom in stand houdt over een persoon die zich in het centrum van het leven bevindt, afgesneden van de rest. In wer­kelijkheid is alles Een en bestaat er geen afgescheiden zelf. Lijden komt regelrecht voort uit deze droom van afgescheidenheid. Als je nog steeds niet ziet waar het woord 'Dit' naar verwijst, lees dan gewoon verder.

Bepaalde begrippen en zinnen worden in dit boek vaak herhaald, maar dat is met opzet gedaan. Je zult in dit boek geen nieuwe ideeën of informatie vinden. Het richt zich rechtstreeks tot het zijn, en verwijst al­dus naar de mogelijkheid je drukke geest tot rust te brengen zodat je vrede- je ware aard- kunt verwer­kelijken. Het denken zal misschien protesteren of pro­beren alles of een gedeelte van wat in dit boek staat tegen te spreken. Bepaalde begrippen en zinnen steeds opnieuw onder ogen komen helpt het denken om tOt rust te komen zodat je in kunt zien dat alle tegenargu­menten voortkomen uit het feit dat je niet bereid bent in die natuurlijke staat van vrede te verkeren waar dit boek naar verwijst. Er worden hier geen standpunten

33

ingenomen. Ik probeer je nergens van te overtuigen. Je wordt alleen maar gevraagd te zien wat er al is.

Als dit boek aan zijn doel beantwoordt, zal het je intellect zodanig monddood maken dat liefde volledig verwezenlijkt kan worden en lijden gezien wordt voor wat het is: een illusie. Lees dit boek met je hele wezen. Lees het langzaam, en laat de woorden je attent maken op het gevoel van er te zijn en van de levende kracht in je lichaam en je geest. Als je een stukje hebt gelezen, stop dan even om de woorden te laten bezinken of ga iets anders doen. Lees deze woorden met je hart en laat het altijd bezige denken, waarmee je probeerde het

leven te begrijpen, links liggen. Is het je opgevallen dat je nog steeds niets van het leven begrijpt? Goed zo, dat kun je ook niet. Dit boek voert je naar het einde van heel die zoektocht om daar achter te komen en naar het stralende mysterie waarin zoeken, vinden en alles wat er nog meer is komt en gaat.

Dit boek is in de allereerste plaats een onderzoek.

In plaats van gebaseerd te zijn op een autoriteit van

buitenaf, is het van binnenuit geschreven. Het is een vernietigingsproces, waarbij elke illusie die verlichting in de weg staat, met de grond gelijk wordt gemaakt. Dit boek verwijst naar het feit dat er niets is om je aan vast te houden, niettegenstaande de inzichten die zich tijdens de zogenaamde spirituele tocht voordoen. Het stelt simpelweg enkele vragen in de leegte, zoals: 'Wie

ben ik?' 'Wat is God?' 'Bestaat alles los van elkaar?' en 'Maakt het iets uit?' Verre van antwoord te willen geven op deze vragen verwijst dit boek naar de ruimte

34

waarin deze vragen opkomen en verdwijnen. Het is daar waar de waarheid ligt.

Ben je klaar om zelf op onderzoek te gaan? Als dat zo is, lees dan alsjeblieft verder. Als je echter met volle teugen geniet van de droom van het ik, sla dit boek dan dicht en ga door met genieten van de droom.

35

36

]ij bent niet een gedachte, gevoel ervaring, reac­ties, identiteit, rol ego, of proces. Jij bent het stra­lende mysterie waarin al deze dingen verschijnen.

Dit mysterie is verborgen geraakt onder een verhaal dat om het ik draait en de illusie van

a/gescheidenheid. Ik nodig je uit om te ontwaken in dit moment, je ik-droom op te laten lossen en Eenheid, de onvoorwaardelijke liefde die je in

werkelijkheid bent, te ontdekken.

Scott K.iloby

De waanzin van iets

te moeten bereiken

Ik heb op de rand van de waanzin geleefd, wilde overal de reden van weten, kloppend op een deur.

Die deur ging open. Ik klopte aan de binnenkant.

Rum i

Als een spirituele methode niet is opgezet om je te laten ontwaken in het huidige moment, daar

waar het leven is, dan is het een vlucht uit en dus een ontkenning van het leven.

Scott K.iloby

37

Waar heb je naar gezocht?

]ij bent wat observeert, niet wat jij observeert.

Boeddha

Waar we naar zoeken ... is wat toekijkt.

Franciscus van Assisi

Op dit moment verwerkelijk je datgene wat niet geleerd hoeft te worden om te kunnen bestaan.

Dit is de gemakkelijkste, simpelste en meest voor de hand liggende waarheid. Dat het eeuwenlang een geheim is gebleven komt omdat het zo abso-

luut eenvoudig en rechtstreeks toegankelijk is.

Gangaji

39

Waar ben je je hele leven lang naar op zoek ge­weest? Heb je altijd verlangd naar vrede, vol­

doening, geluk, liefde en vreugde? Hoeveel geld, tijd

en energie heb je besteed om het te vinden? Hoeveel boeken heb je gelezen, hoeveel uiteenzettingen, dis­cussies, meditatiesessies, kerkdiensten, bijeenkomsten,

vakanties, retraites, relaties, seksuele contacten, banen, promoties, drugs, voedsel, diëten, spullen, gedachten,

dromen en ambities zijn eraan gespendeerd of heb je

je aan overgegeven in de hoop dat al die dingen je zou­

den geven waar je naar verlangde? Ben je naar jezelf op zoek geweest- voor een 'beter,' 'gelukkiger,' of 'spiri­tueler' jij?

Heb je je gerealiseerd dat 'beter,' 'gelukkiger,' en 'spiritueler' alleen maar ideeën zijn die in het nu opko­

men? Ze hebben geen objectief bestaan, behalve in je

eigen, door het denken gecreëerde en aan tijd gebon­

den droom van het zelf Het ego is een verzameling ideeën. Het is een droom die zich afspeelt in de tijd, en dat betekent dat het een droom is van het denken.

Ik noem het ego ook wel 'het droom-zelf.' Er bestaat

niet zoiets als een ego of droom-zelf. Toch gebruik ik

deze woorden om de reeks gedachten aan te duiden

waarmee het op zoek is naar een completere versie van zichzelf Jij, het ego, zult nooit dat complete zelf vinden op het niveau van de tijd, want tijd is alleen gestructureerd in de geest. In het denken. Je bent niet

werkelijk een persoon, afgescheiden van de rest van het

leven. 'Jij' bent een gedachte die een andere gedachte, 'beter,' 'gelukkiger,' of 'spiritueler,' najaagt.

40

Van nature is het ego niet vervuld en zal het ook nooit

vervulling vinden. Je zult nooit de ultieme versie van

jezelf bereiken. Het denken zal dat nooit toestaan, want

dat zou het einde van het ego betekenen - het einde van jou. Zelfs als je het doel hebt bereikt dat je voor ogen had, dan zal de inhoud van wat je zoekt gewoon

veranderen in een andere wortel die voor je neus wordt

gehouden. Dat is wat het ego is en wat het doet: een ap­paraat dat steeds weer andere wortels produceert. Het is een reeks gedachten waar je het idee aan ontleent

van een ik dat zich altijd incompleet voelt. Deze altijd in het nu opkomende gedachten houden de zoektocht

naar een completer zelf aan de gang, waardoor het ego

alsmaar doorgaat met het produceren van steeds meer en steeds andere wortels. Vandaag is de wortel mis­

schien een slanke taille, morgen een nieuwe man, en

volgend jaar, wie weet, verlichting. Wortels zijn het,

meer niet.

De muis in de tredmolen

Het ego is als een muis in een tredmolen. De muis

gelooft werkelijk dat hij ergens naar toe gaat, maar hij

draait alleen maar rond. Hij heeft niet door dat er ook een bestaan mogelijk is buiten de tredmolen. Hij ziet

alleen de tredmolen. Hij ziet alleen maar zijn eigen

droom waarin er iets bereikt moet worden. Zo is ook de zoektocht van het ego naar vervulling ergens in de

toekomst slechts een mentale droom. Je bent simpel­

weg op zoek naar vervulling binnen je eigen denken. Dat red je nooit, want dat kun je niet. De tredmolen

41

van het zelf zal dat nooit toelaten. De tredmolen is het aan tijd gebonden denken, met als enige doel te blijven draaien, te blijven streven. Dit bedrieglijke, af­gescheiden droom-zelf komt voort uit-en wordt aan­gespoord door -een gevoel van gemis, gebaseerd op het denken. Dat gevoel van gemis voedt een mentale, op de toekomst gerichte projectie die, omdat je nooit je doel zult bereiken, op haar beurt weer dat gevoel van gemis voedt. Het enige wat je doet is het najagen van je eigen gedachten die je voor de werkelijkheid aanziet.

Dit voortdurend najagen van je eigen gedachten is waanzin. Er is niets mis met doelstellingen, mits het huidige moment altijd voorop blijft staan. Als je echter via ideeën over de toekomst die in het huidige moment opkomen, erachter wilt komen wie of wat je bent, heb je het stralende mysterie-jijzelf-tot een verzameling gedachten gereduceerd. Je geeft je over aan een op het ik gerichte droom die het gevoel van gemis in stand houdt. Dit gevoel zal de misleidende zoektocht naar jezelf blijven aanwakkeren in het denken, totdat er duidelijk wordt gezien wat die zoektocht is: een droom die rond het ik draait.

Zie je hoe idioot deze zoektocht is? Zie je hoezeer je altijd resultaat wilt? Dringt het tot je door dat je jezelf nier in de tijd kunt vinden? Het enige wat je ooit zult vinden is een herschikking van gedachten in je hoofd. Als je denkt dat je verdrietig bent, dan identificeer je je simpelweg met een reeks verdrietige gedachten. Als je meent geluk te hebben gevonden, dan hecht je aan gelukkige gedachten. Het denken is een verhaal. Dit

42

klinkt logisch, is het niet? Jij bent niet een idee, of een aantal ideeën. Wordt het niet eens tijd dat je dit heel goed beseft? Wordt her niet eens tijd om te kijken of werkelijk geluk en vervulling te vinden zijn voorbij de droom waarin je iets moet worden -voorbij de droom van het zelf? Dat is namelijk zo!

Je bent dat waar je naar hebt gezocht Elk moment dat je aan jezelf denkt-en het denken gaat praktisch altijd over het zelf-mis je dit moment, het eeuwige nu, en de schitterende manifestaties van het leven die daarin plaatsvinden. Je mist wie je wer­kelijk bent. Je kunt niet werkelijke vrede, liefde en vreugde vinden in de toekomst. Die bestaan niet in de tijd. Jij bent vrede. Jij bent liefde. Jij bent vreugde. Nu, op dit moment. Hoe kun je dat wat je bent nou vin­den of verliezen? 'Vinden' en 'verliezen' zijn gedachten die opkomen in wie jij bent. Als er nu iets in jou zegt: 'Maar ik voel die vrede, liefde, en vreugde niet,' dan komt dat omdat die vrede, liefde en vreugde -wat jij in werkelijkheid bent-verborgen blijven omdat je er zo naar zoekt. Dat is toch om gek van te worden? Ja, het is om gek van te worden, totdat er wordt gezien hoe ontegenzeglijk waar het is.

Hoe kun je jezelf ergens in de toekomst vinden? 'Toekomst' is slechts een in het nu opkomende ge­dachte. Het is een droom, tevoorschijn getoverd door het ego om de illusionaire zoektocht naar het zelf voort te kunnen zetten. Elke gedachte, elke zoektocht die dit moment, waar het leven plaatsvindt, uit de weg pro-

43

beert te gaan, verhult het leven dat jij nu bent. Maar zelfs dat is niet waar. Je kunt dit moment niet ont­vluchten of vermijden. Dat is onmogelijk. Je zit ge­vangen in de virtuele realiteit van het denken. Je bent

de muis in de tredmolen. Je gelooft ten onrechte dat je ergens naar toe gaat. Je ziet niet dat er ook een bestaan mogelijk is buiten de tredmolen. De waarheid is dat jij

al heel en compleet bent. 'Buiten de tredmolen zijn' is je ware aard op elk moment, maar de mentale bewe­ging, gericht op 'worden' heeft dit feit verborgen ge­

houden. Figuurlijk gesproken haalt het leven een grap

met je uit. Her is niet leuk als lijden daar het gevolg van is, maar als je uit de tredmolen bent is het ronduit hilarisch.

Je bent een buitengewoon en tegelijkertijd doodge­woon mysterie dat op elk moment in vrede, liefde en vreugde baadt. Waar je naar op zoek bent geweest zit al in je. Kijken naar gedachten uit het verleden die jou moeten definiëren berust op een misvatting over wie jij in werkelijkheid op dit moment bent. Elke gedachte

die je doet geloven dat je ergens in de toekomst vervul­ling zult vinden, zet je op het verkeerde been. Zoals Jezus zei: 'Het Koninkrijk Gods is in U.' De volheid van het leven is al hier. Die ben je namelijk zelf.

Deze waarheid is niet het zoveelste idee of ge­

loof. Als je, wanneer je dit boek dichtslaat simpelweg denkt: 'Dit moment is wie ik ben,' dan kan het je inderdaad helpen in het nu te komen. Als het echter

daarbij blijft, op het niveau van het denken, leg je al­leen maar de zoveelste gedachte op de stapel, bekend

44

als 'jij.' Zo mis je volledig de simpele waarheid. Mis­schien ga je dan wel beweren dat je 'aanwezig bent', maar aanwezigheid zal daar nooit aanspraak op ma­ken, dat doet alleen het ik-gerichte denken. Waar ik uiteindelijk op doel is datgene wat alle gedachten ziet, met inbegrip van de gedachte 'ik ben aanwezig.' Ik wijs op het gewaarzijn dat je de grond van het Zijn bent die aan het denken voorafgaat. Het is dat wat

nu, op dit moment, door jouw ogen kijkt. Kun je dit

Zijn voelen? Denk er niet over na, voel het gewoon. Realiseer je dat jij dat bent. De waarheid is ongelofe­lijk dichtbij en direct beschikbaar; ze is de essentie van het leven dat zich nu, op dit moment, in jou afspeelt. Elke poging om haar te vinden in het denken houdt haar juist verborgen.

Dit boek schrijft niet voor wat je behoort te doen, ook niet dat je meer aanwezig moet zijn. 'Meer aanwe­zig zijn' kan niet, want dat impliceert op de toekomst gericht zijn en moeite moeten doen. Dit boek is een

uitnodiging om te zien wat er al is, en daarvoor is de toekomst of moeite doen niet nodig. Ik vraag slechts of

je het licht van gewaarzijn dat in jou brandt kunt zien. Dit licht brandt altijd. Je bent altijd hier, in het hui­

dige moment geweest, maar het denken heeft een ik­verhaal in de tijd opgehangen. Let alleen op wat er nu,

op dit moment, verschijnt, met inbegrip van je eigen onoplettendheid ten aanzien van wat er verschijnt.

Denken is niet het probleem. Er is alleen lijden als je je gedachten gelooft die je vertellen dat er iets anders

zou moeten gebeuren dan er gebeurt. Daar valt ook de

45

gedachte onder dat je meer aanwezig zou moeten zijn dan je nu bent, dat je spiritueler, verlichter, of dichter bij God zou moeten zijn. Altijd geloven dat iets anders

zou moeten zijn dan het nu is, is pure waanzin. Hoe zou iets anders kunnen zijn dan het nu is? Dat kan

niet. Je kunt niet dichter bij God komen dan je nu

al bent. God is tijdloos. Met 'God is aanwezig' wordt bedoeld dat God alleen maar hier en nu, op dit mo­

ment, aanwezig is. Je droom dat je iets moet worden gaat niet over God, spiritualiteit of verlichting, maar

over het ego. Als een gedachte opkomt die beweert dat er iets an­

ders moet gebeuren dan wat er nu gaande is, herken

die dan voor wat ze is: een gedachte die op dat mo­ment opkomt. Vertel de waarheid. Alleen de waarheid zal je bevrijden. De werkelijkheid is hier en nu. Tijd is

denken. Als deze waarheid eenmaal diep tot je is door­gedrongen, wordt je denk-verhaal dat je iets moet be­reiken aan gruzelementen geslagen. Dan zul je inzien

dat er nooit een spiritueel pad is geweest. Ik heb geen pad. Jij hebt geen pad. Dit is niet mijn leven. Dat is

niet jouw leven. Er is slechts Een Leven. 'Dit.' Hier. Nu. Een. God. Jij hebt het idee van een pad bedacht

om zo lang mogelijk je focus op jezelf te houden. Je hebt je gedragen als een hond die zijn eigen staart ach­

terna rent- als de muis in de tredmolen. Je denken heeft dat gedaan, zodat je niet zou beseffen dat jijzelf de vrede bent die je zocht en die je nooit kon vinden, juist omdat je er zo naar zocht. Als ik zeg 'wie jij bent,'

dan zijn dat ook slechts woorden. Er is geen apart jij

46

buiten het denken, zo simpel is het. Jij verschijnt al­leen als een afgescheiden persoon wanneer je jezelf het bestaan in denkt. Een geest die rustig is brengt aan het licht dat er alleen 'Dit' is. Het denken zal dit nooit begrijpen, alleen jij, als gewaarzijn, wel. Dit gewaarzijn weet dat wat hier wordt gezegd regelrecht verwijst naar de waarheid. Het denken zal het er misschien niet mee

eens zijn, maar jij weet wel beter. Je hele leven lang heb je gedacht dat jij je gedachten bent, maar die zijn niet

wie jij bent en ze kunnen je ook niet vertellen wie jij bent. Ze komen op in wie jij bent.

Het denken is niet je vijand. Probeer het denken

niet te stoppen of te onderdrukken, want dat werkt

niet. Kijk alleen naar wat er in je opkomt. Dat wat

gedachten waarneemt is wie jij bent. Als je ontwaakt,

dan ontdek je, op een manier die nooit helemaal valt uit te leggen, dat je veel minder bent dan je denkt, en

toch veel meer dan je ooit in je ik-droom hebt kunnen bedenken.

Vanuit die innerlijke waarneming neemt een 'weten met het hart' het over, een weten dat veel dieper gaat

en veel liefdevoller is dan het verstand met zijn gezoek en vals gevoel van zekerheid. Daarna kun je je denken

dat weten laten uitdrukken, terwijl je volledig begrijpt dat woorden, begrippen, namen en beschrijvingen 'het' niet zijn. Ze verwijzen er sleehes naar.

Dit boek is niet meer dan een verhaal over 'Dit.'

Realiseer je bij de woorden 'Dit,' God, Een, verlich­

ting, zelfrealisatie, bevrijding of aanwezigheid dat ook dit alleen maar gedachten zijn die opkomen in het mo-

47

ment. Het zijn verhalen. Zoals Gangaji zo welsprekend

zegt: 'Er is niets mis met verhalen. Ze zijn goed noch slecht. Alleen zijn ze uiteindelijk nier waar.'

De waarheid is dat jij het Zijn bent dat op dit mo­ment is, niet de gedachten die er in opkomen. Als je de ultieme waarheid kunt zien waar deze verhalen naar

verwijzen, leg dan dit boek gerust terzijde. Leg alle spirituele boeken terzijde. Als dat niet zo is, lees dan verder, rotdat je zelf inziet wat een waanzin het is te denken dat je iets moet bereiken.

48

Het einde van je spirituele zoektocht

Als de persoon er niet meer is, als de zoektocht is gestopt, als het verlangen in elkaar stort dat het

leven anders moet zijn dan het is, als gezien wordt dat lawaai en stilte, vrijheid en gebondenheid,

yin en yang illusies zijn, slechts pogingen van de geest om de wereld in hanteerbare kleine stukjes te

verdelen, dan komt de waarheid aan het licht: er is alleen het geheel.

JeffFoster

De spirituele zoektocht is het product van de be­weeglijke geest. Met 'spirituele zoektocht' bedoel

ik niet alleen mensen die actief op zoek zijn naar ver­lichting of naar een hechtere relatie met God. Ik bedoel alle mensen, overal. Zoals ik in de eerste hoofdstuk al

49

aangaf, is iedereen ergens naar op zoek. Als je gelooft

dat je op dit moment in je leven iets tekort komt en dat de sleutel tot je geluk in de toekomst ligt (of dat nu een baan, een relatie, materieel succes of iets anders is), ben je spiritueel op zoek volgens de in dit boek gehanteerde definitie. Deze zoektocht is gebaseerd op afgescheidenheid - het idee dat jij een persoon bent

die losstaat van de rest van het leven en die na ver­loop van tijd een of ander doel moet zien te bereiken om weer compleet, weer heel, te worden. Als je geest

werkelijk in rust is, dan zie je dat je niet afgesneden bent van wat je zoekt. Je bent niet afgesneden van het

geheel. Het idee dus dat je iets moet zoeken omdat je het niet al hebt komt voort uit de ik-droom. Het ik is

een droom waarin je bent afgescheiden in ruimte en tijd, gecreëerd door het denken.

De droom van afgescheidenheid in de ruimte Wat betekent het als je zegt dat er geen afgescheiden­held in de ruimte bestaat? Dat betekent dat in de ruimte niets losstaat van elkaar, ook al lijkt dat wel het geval te zijn. Alleen het denken veroorzaakt het idee

dat de dingen los staan van elkaar. Pas als er een ge­dachte opkomt, verschijnt het afzonderlijke ding.

Dit is geen geloof dat je kunt vinden door de over­

tuigingskracht van een leraar of een paar mooie woor­

den in een boek. Het is een echte realisatie. Je ziet het

heel duidelijk wanneer het denken stopt. In feite zie 'jij' dit niet zoals een persoon een ander object ziet, want als afgescheidenheid wordt doorzien, doorzie je

50

elk afgescheiden ding, in de eerste plaats het idee dat 'jij' een afgescheiden zelf bent. Het wordt gezien, dat is alles. Eigenlijk hoeft het denken zelfs niet te stoppen

om het te zien. Neem even de tijd en constateer dat wat voor object je ook ziet, je kent het alleen als een losstaand object omdat het vergezeld wordt van een

gedachte die naar boven komt. De 'jij' waar ik naar verwijs is gewaanijn, niet 'jij'

als persoon of verhaal. Wat is gewaarzijn? Laat al je ge­

dachten eens even los. Wat kijkt is gewaarzijn. Zie nu

een gedachte terwijl ze opkomt. Zie dat ze je zegt dat er

een apart object is. Bemerk dat, wanneer de gedachte

wegebt, je niet kunt weten of er nog een apart object is. Mgescheidenheid creëert denken. Denken creëert

afgescheidenheid. Je bent geen afzonderlijk verschijnsel in het middel­

punt van het leven, wat je gedachten ook zeggen. Als je ontwaakt in Eenheid, dan zie je dat het leven jou leeft,

en dat het geen middelpunt heeft. Mgescheidenheid

in de ruimte is een schepping van het denken. Al het lijden dat je ervaart in je relaties met zogenaamd afge­

scheiden 'anderen' in je leven wordt veroonaakt door

het ik-gerichte denken. Elk leed stopt als je ontdekt dat er geen afgescheiden 'jij' is dat lijdt.

De droom vanafgescheidenheid in de tijd Wat betekent het om te zeggen dat er geen afgeschei­

denheld in de tijd bestaat?

Het betekent dat er niet zoiets is als het verleden of de toekomst, behalve in gedachten die opkomen in

51

het heden. Zoals Augustinus, een van de christelijke kerkvaders, het zegt: 'God bestaat buiten de tijd in het

eeuwige heden.' Het leven is alleen maar nu. God, het zelf, of de waarheid proberen te vinden in het verleden of in de toekomst, wil zeggen dat je droomt. Deze il­

lusie is er gewoon omdat de geest altijd in beweging is.

Een andere reden is er nier. Het is als een film die zich

in je hoofd afspeelt en waarin je het verhaal van een af­gescheiden ik schept en in stand houdt door gedeelten van de film te bekijken die al eerder aan bod zijn ge­weest (het verleden). De personages en de verhaallijn probeer je onder controle te krijgen door de film naar

voren te spoelen, naar scènes die nog niet aan de beurt zijn geweest (de toekomst). Deze film is een droom die

draait om het ik.

De spirituele zoektocht eindigt niet omdat jij God, het zelf of de waarheid ergens later in de film vindt. Hij eindigt wanneer de film stopt en jij het leven ziet

zoals het nu, op dit moment, werkelijk is. De waar­

heid is dat jij over het leven geen enkele controle hebt. Controlezucht maakt deel uit van de film.

De illusie van afgescheidenheid in de tijd doet zich

voor wanneer het denken zich richt op het verleden of

op de toekomst. Tijd is denken. Het denken verlaat de werkelijkheid van het nu om op zoek te gaan naar een ik-droom in het verleden of in de toekomst. In feite verlaat het denken helemaal niet de werkelijkheid van het nu. Gedachten komen op in de ruimte van het nu, iets wat jij niet ziet, en dus denk je echt dat je in de tijd leeft. Gedachten kleuren het verhaal waarin je op

52

stap bent in het verleden of in de toekomst. Ze wek­ken de valse indruk dat het verleden of de toekomst iets te maken heeft met je identiteit, maar je bent nooit werkelijk op stap in het verleden of in de toekomst. Het enige wat je doet is denken. Die verhalen zijn il­

lusies. Als je via het denken erachter wilt komen wie je bent, reduceer je jezelf tot een aantal mentale beelden,

herinneringen, ideeën ... illusies. Bestaat er wel zoiets als het verleden of de toekomst,

een 'jij' in het verleden of een 'jij' in de toekomst?' Als

je dat denkt, kijk dan naar wat er gaande is. Je DENKT dat dit bestaat, meer niet. Er komt een gedachte op. Het verleden of de toekomst waarvan jij beweert dat die bestaat is alleen maar een gedachte. Het denken

geeft de valse indruk dat er duidelijk van elkaar ge­scheiden punten in de tijd zijn, zoals verleden, heden en toekomst. Het zijn alleen maar gedachten. Alles wat

je over je leven denkt zijn gedachten; gedachten die opkomen in een gewaarzijn dat ze ziet. Dit boek maakt je attent op dat gewaarzijn. Is dat niet wat je werkelijk bent? Telkens wanneer je aan jezelf denkt, ben je be­

zig met een mentaal beeld. Omdat het opkomt in het dualistische denken, krijg je het gevoel dat je afgesne­

den bent van het leven. Ongeacht de inhoud wekt elke

gedachte over jezelf de indruk dat 'jij' in die gedachte zit, dat jij die gedachte BENT. Om op die manier over jezelf te kunnen denken, moet je de rest van het leven

onderdrukken. Je moet alle andere gedachten onder­drukken. Elke gedachte die betrekking heeft op jezelf is dus een gedachte van een afgescheiden persoon die

53

volledig los bestaat van het leven zelf. En dat is onmo­

gelijk, want jij bent zelf het leven. Omdat afgescheidenheid op een illusie berust, ver­

oorzaakt het lijden. En dat is de reden dat er in het

leven van de mensen zo vaak onenigheid, strijd en ge­zoek is. Het denken vergelijkt het verleden (de droom) met wat er nu is (de realiteit). Onmiddellijk ontstaat er

een tweespalt tussen wat geweest is en wat er in werke­lijkheid is. Ook speelt het denken angstige toekomst­scenario's af en volgt het bedachte toekomstidealen,

wat allemaal regelrecht in botsing komt met wat er op dit moment is. De meeste mensen leven uitsluitend in

hun altijd bezige geest, waardoor ze het eeuwige heden

totaal missen. Conflicten ontstaan zodra er afscheiding is. De waarheid is Eenheid. Alles wat tegen de waar­heid ingaat, veroorzaakt lijden.

Mscheiding in de tijd betekent dus ten diepste dat

je je niet realiseert wie je op dit moment bent. Het is

een identiteitscrisis. En daarom gaat het realiseren van

Eenheid, op het moment van verlichting, gepaard met het verlies van de droom van het afgescheiden ik. In

één ogenblik wordt alles duidelijk. Alles is Een. Tijd­

gebonden lijden ('mijn verleden achtervolgt me,' of'ik

ben bang voor de toekomst') is een product van het denken. Bij het ontwaken wordt het hele idee dat wie jij bent ook maar iets te maken heeft met het verle­

den of met de toekomst - gedachten die in het heden

opkomen - gezien als een droom. Het doorzien van

afgescheidenheid in de tijd klinkt als een belangrijke

realisatie, maar het betekent alleen maar dat je geen

54

geloof meer hecht aan je gedachten over een ik dat in

de tijd leeft. Als er een gedachte uit je ik-verhaal in het verleden of in de toekomst opkomt, zie haar dan voor

wat ze is: alleen maar een gedachte die een vals gevoel van afgescheidenheid opwekt. Zo'n gedachte lijkt al­

leen maar waar te zijn als je haar gelooft, haar volgt en

je ermee bezighoudt. Veel mensen denken dat, als ze geen geloof meer hechten aan gedachten die te maken hebben met hun persoonlijke geschiedenis, ze niet meer in staat zullen zijn normaal te functioneren of

zich iets te herinneren. Die mythe klopt niet. Je zult jezelf nog steeds 'Sally' noemen en je zult ook nog

steeds je persoonlijke geschiedenis kunnen vertellen,

maar je zult je er niet meer mee identificeren. Ook je geheugen blijft intact. Je kijkt alleen door de identifi­

catie met het geheugen heen. Als je ontwaakt uit het geloof in afscheiding in de tijd, valt toekomstgericht zoeken weg. Met het woord 'ontwaken' bedoel ik in

dit boek geen mystieke gebeurtenis die alleen bijzon­

dere mensen met bijzondere verhalen over verlich­

ting overkomt. (Zie hoofdstuk 23, ]ij als onnoembare

opening). Ontwaken is helemaal geen mystieke term.

Ontwaakt zijn betekent alleen maar zien. Behandel

Eenheid niet als een of andere enorme ervaring die je

ergens in de toekomst moet zien te vinden. Eenheid

heeft niets te maken met een persoon die iets speciaals gaat vinden binnen zijn eigen geschiedenis. Denk er

dus aan: als de gedachte opkomt dat je moet door­

gaan met zoeken in de toekomst om een Eenheidsec­

varing te krijgen, weet dan dat het een gedachte is die

55

opkomt in de ruimte van het nu. Jij bent de ruimte waarin gedachten over Eenheid en ontwaken opko­men. Zo simpel is het.

Geloof houdt de zoektocht gaande Eenheid is niet waar omdat jij hoopt dat het waar is. Het is ook niet waar omdat het goed voelt. Het is geen

nieuw geloof. Al die ideeën maken deel uit van de droom. Het is waar omdat het waar is. Het Ene gaat

geloof te boven. De waarheid heeft niets te maken met wat jij ervan vindt. Wat jij ervan vindt valt binnen je droom.

Geloof zal je juist verhinderen deze waarheid te zien. Geloof bestaat binnen het door het denken ge­creëerde ik. Het scheidt jou van mij, jou van je nare

medewerker, de christen van de boeddhist, de katho­liek van de doopsgezinde, de kapitalist van de socialist, de zwarte van de blanke en de homo van de hetero.

Word nou maar niet boos, want diep van binnen weet

je dit al. Je hebt alleen maar geloofd in een verhaal dat dit ontkent. Met je geloofssysteem en alles waar je het wel of niet mee eens bent voed je je eigen ego. Het

houdt je misleidende, op het ik gerichte zoektocht aan de gang. Kijk zelf maar of dit waar is of niet. Kijk in

je eigen geest. Kijken, niet denken! Of het waar is of niet maakt uiteindelijk niet uit, want je zit in je eigen

droom. En als je ontdekt dat het niet waar is, kun je

mij gewoon afschuiven als een of andere getikte vent en je geloof en de afgescheidenbeid die daaruit voort­

komt weer oppakken.

56

De waarheid hoeft niet verdedigd te worden, denk je ook niet? Uiteindelijk ben ik hier niet om je een

overtuiging op te dringen. Alleen geloof moet verde­

digd worden. Een ego-gerichte geest moet altijd zijn

geloofsovertuigingen verdedigen. Net zoals alles wat

een vorm heeft wankel is, zo zijn ook geloofsovertui­gingen wankel omdat ze op alles behalve de absolute waarheid berusten. Om ze te versterkten moeten ze

dus verdedigd worden. Dit wakkert je zoektocht aan,

want je wilt bewijzen dat het geloofssysteem waar je al in gelooft waar is. Je wilt je 'zelf' bewijzen. Ik probeer je niet over te halen om niets meer te geloven. Ook dat zou weer een geloof zijn. Ik wijs je op de waarheid die uitstijgt boven wat jij wel of niet gelooft over de waar­

heid. Dat is de waarheid over wie jij bent. Geloofsover­

tuigingen komen en gaan binnen 'Dit.' Jij bent dat wat

dit boek aan het lezen is, niet wat je gelooft of denkt over dit boek. Zie je het verschil? Concludeer niet dat

je het ziet. Concluderen is een ander woord voor ge­loven. Kijk grondig naar het Zijn waar deze woorden

op doelen. Dat Zijn is wie jij werkelijk bent. Zijn kent

geen afscheiding.

De droom ster& en de waarheid wordt gere­aliseerd Wat heeft dit allemaal met de spirituele zoektocht te maken? Om erachter te komen wat waar is, moet je

bereid zijn om naar jezelf te kijken en zien hoe heel dat ik-mechanisme te werk gaat en hoe het ik zich in

57

ruimte en tijd voortdurend aan het afscheiden is. Zoe­ken ontstaat uit deze afgescheidenheid.

Kijk op elk moment naar je ontevredenheid, naar je streven om iets anders te worden dan je al bent, je in­nerlijke strijd, je obsessieve preoccupatie met het verle­den en de toekomst, je verzet tegen het nu. Het zelf is een door het verstand bedachte constructie dat geloof hecht aan gedachten die zeggen dat je bent afgesneden van her leven om je heen. Omdat het een droom is, schept deze afgescheidenbeid het bedrieglijke gevoel dat je nooit genoeg hebt. Dat gevoel van gemis spoort je aan om te gaan zoeken in de tijd, wat wil zeggen in het denken. Je zult echter nooit vervulling vinden bin­nen de rijd, omdat je alleen maar zoekt in een droom, bestaande uit louter gedachten. Het belangrijkste waar deze droom op uit is, is dat er nooit een einde aan komt. 'Jij' bent slechts een van de ideeën in die droom. Her idee 'jij' zoekt naar het idee 'vervulling.' Oir hele systeem is opgezet om de waanzin dat je anders moet zijn dan je bent, in stand te houden, want de ene illusie kan nooit de andere illusie vinden. Ware vervulling is geen idee; ze kan niet gevonden worden aan de hand van ideeën, ze gaar ideeën re boven. Echte vervulling is dat wat het idee 'jij' en het idee 'vervulling' ziet.

Als je je bewust bent van heel die ik-beweging, dan zie je wat het in werkelijkheid is: een beweging van ideeën. Het zijn bewegingen in de geest, niets anders. Je ziet dus dar die ambitie om iets anders te bereiken, of het nu om kapitalisme of om spiritualiteit gaat, rond het ik draait.

58

Als je plotseling heel duidelijk zou zien dat je niet afge­sneden bent van al wat is, zou je dan toch nog doorgaan met zoeken? Zou er dan nog enige behoefte tot oorde­len, vergelijken, ontevredenheid, onenigheid, strijd en oorlog zijn? Zou je dit spirituele boek nog lezen? Wat als blijkt dat al je gezoek naar een beter en completer zelf in de toekomst de waarheid over wie jij bent op dit moment, juist in de weg staat? Zou dat niet interessant zijn om eens naar te kijken? Nogmaals, ik vraag je niet om iets te geloven. Geloof alsjeblieft geen woord van wat ik zeg. Wat ik je vraag is of je niet eens zou kijken, ik bedoel heel aandachtig kijken naar wat is, naar wat hier werkelijk gaande is. Wat is absoluut waar?

Als je dat wilt, geef waarheid dan je allerhoogste prioriteit. Wees bereid om naar alles te kijken, te be­ginnen met je eigen illusies, je eigen bewegingen in je denken en de manier waarop je emoties uit de weg probeert te gaan in plaats van ze onder ogen te zien. Kijken betekent de bewegingen van de geest volgen op het moment dat ze plaatsvinden. Het betekent eerlijk kijken naar de emotionele wonden die je uit de weg hebt willen gaan via relaties, seks, werk, geloof, oefe­ningen, eten, drugs enzovoorts. Met eerlijk naar deze wonden kijken bedoel ik niet dat je je verleden moet gaan oprakelen. Dit kun je wel doen, maar houd dan goed in de gaten dat her verleden alleen een in het he­den opkomende gedachte is. Dat is wat waar is. Obser­veer gewoon deze wonden terwijl ze zich voordoen in antwoord op iets wat hen op dit moment naar boven heeft gehaald.

59

Vraag jezelf af of elke gedachte absoluut waar is. Is het absoluut waar dat het leven en je omstandighe­

den moeten zijn zoals jij wilt? Is dat niet dromen? Is

je denken in feite niet bezig met de realiteit van wat

is te bedekken met een interpretatie die op het ik is gericht? Als dat niet zo is, dan heb je niets te verliezen

als je je denken eens onder de loep neemt, maar als

je echt de waarheid wilt weten, dan moet je op elk

moment kijken naar wat je geest aan het doen is. Je zult zien dat wat jij als de werkelijkheid beschouwt,

een verhaal is dat je op dat moment gelooft. Je moet gaan kijken naar elke emotie die opkomt en die eerlijk

en volledig in ogenschouw nemen. Zie de verhalen die je naar aanleiding van je emoties bedenkt. Merk

op wanneer je slechte gedachten en emoties probeert

te rechtvaardigen, te rationaliseren of weg te denken.

Je geest wil altijd dingen uit de weg gaan en, omdat

de werkelijkheid niet regelrecht onder ogen wordt ge­

zien, laat je zo nog meer lijden toe. Je rent weg voor

de waarheid. Je zult zien dat heel die ik-beweging een spirituele

zoektocht is. De verzameling gedachten in je hoofd kan

worden samengevat in twee woorden: 'nooit genoeg.'

Deze gedachten voorzien je zoektocht van brandstof.

Je schept het probleem met je denken en probeert het

vervolgens met denken op te lossen. Zoals Albert Ein­

srein zei: 'Je kunt een probleem niet oplossen met de­

zelfde denkwijze die het heeft veroorzaakt.' Een vriend

van mij formuleerde het eens zo: 'Geloven dat je jezelf kunt vinden via het denken is alsof je op een plank

60

staat en probeert jezelf omhoog te tillen door de plank

omhoog te tillen.' Vergeet het.

Verlichting gaat niet over het bereiken van een be­vredigend einde van het verhaal dat je in je hoofd hebt bedacht. Het heeft niets te maken met je eigen pro­

jectie of zoektocht, noch met de ontdekking dat jouw geloofssysteem het bij het juiste eind heeft. In dat geval

zou je alleen maar jezelf ervan hebben overtuigd dat

je eigen gedachten waar zijn. Verlichting heeft niets te maken met een zoektocht, een pad of een bestem­

ming. Verlichting realiseer je wanneer je je pad verlaat en opeens, volledig, in de waarheid stapt: dat wat je op

dit moment werkelijk bent. Verlichting is je realiseren dat alles Een is, dat het op dit moment gebeurt en dat

het Ene alle spirituele ervaringen omvat, alle hoogten

en dieptes van het leven, alle ups en downs, alle ge­dachten en emoties. Het omvat letterlijk alles.

Zoeken ontstaat als je één aspect van het Ene wilt vinden, ten onrechte gelovend dat je iets mist. Het om­

staat als je ergens in vast komt te zitten of je vastklampt

aan een bepaald stukje van het geheel. Gefixeerd zijn

op een deel van het geheel betekent dat je vastzit in een

bepaalde toestand en probeert daar een einde aan te

maken of in een andere toestand te komen. Als boos­heid opkomt wil je dat die ophoudt, of je zoekt vrede.

Als verdriet opkomt wil je dat het stopt of ga je op zoek

naar geluk. Als je gelukkig bent geweest of spiritueel in de wolken, wil je voortdurend naar deze situatie terug.

Als je lof of waardering krijgt toegezwaaid voor iets

wat je hebt gedaan, of voor je werk, wil je meer lof en

61

waardering krijgen. En als dat niet gebeurt, voel je je kleiner worden. Lijden ontstaat zodra je probeert wat is uit de weg te gaan. Verlichting betekent dat je niets meer uit de weg wilt gaan. Het betekent dat je met je gewaarzijn regelrecht de confrontatie aangaat met, en

je totaal niet meer verzet tegen, elk mentaal en emoti­oneel leed dat nu naar boven komt.

Telkens wanneer je je vastklampt aan het vinden, hebben of handhaven van piek- of andere ervaringen, een bepaalde toestand, status, rol, imago, begrip, spe­ciaal geloof of verzameling gedachten over jezelf of over het leven, zit je hopeloos klem. Je verzet je tegen

de universele wet die zegt dat alles van voorbijgaande aard is. Het leven verandert constant en is voortdu­rend in beweging. Als je klem zit, ben je gefixeerd op één aspect van het Ene. Je probeert een bepaald aspect van het leven te stoppen of in je greep te krijgen, in plaats van simpelweg open te staan voor wat er op dit moment gaande is. Dit is de oorzaak van lijden, want het idee dat je iets in je greep kunt krijgen is een illusie. Lijden, waar je via het denken een einde aan probeert te maken, laat de spirituele zoektocht voortduren. Zo­doende blijf je een muis in een tredmolen, alsmaar meer tijd en energie investerend in iets te moeten be­reiken, dus in je eigen ik. Daarom is de spirituele zoek­tocht altijd op het ik gericht. Het gaat alleen over jou, dat jij niet hebt wat je wilt, en niet wilt wat je hebt.

Probeer geen einde te maken aan je zoektocht. Dat is iets wat alleen het denken zou willen proberen. Kijk eenvoudigweg naar elke opkomende gedachte die zegt

62

dat, wil je vrij zijn, er iets in de toekomst moet gebeu­ren. Het zijn leugens. Bemerk het gewaarzijn dat naar deze leugens kijkt. Dit gewaarzijn is de waarheid.

Verlicht leven realiseer je wanneer je alles wat zich voordoet open en eerlijk tegemoet treedt. Wanneer je

ziet dat jij de opening bent waarin piek- of andere erva­ringen, een bepaalde toestand, status, rol, imago, begrip, gedachte, geloof, gevoel enzovoorts, zich voordoen.

Als je steeds weer die beweging weg van het mo­ment zelf opmerkt, dan zie je dat het ik een in de tijd, en dus in het denken gestructureerde droom is. Als je op elk moment die beweging van de geest kunt zien, valt de fixatie op het denken, en dus op het ik, vanzelf weg. De illusie van afgescheidenheid sterft. Het geheel neemt het over. God neemt het over. Niet in de vorm van een of ander fantastisch nieuw geloofssysteem of sprookje, nee, verre van dat. De waarheid neemt het over, met meer liefde, vrede, vreugde en alomvat­tendheid dan je je ooit had kunnen voorstellen. Deze waarheid heeft niets te maken met jou als afgescheiden persoon. Jij bent niet het middelpunt van het leven.

En tegelijkertijd kan de waarheid van het leven, para­doxaal genoeg, niet gerealiseerd worden zonder jou. Ze wordt gerealiseerd door jou en als jou, als Eén Leven.

Die waarheid kun je pas zien wanneer jij en je preoe­cupatle met het ik uit de weg zijn geruimd. Wanneer je je realiseert dat je niet afgesneden bent van het geheel.

In één klap zie je dat heel die spirituele zoektocht gericht was op het in stand houden van het ik. Daar­door bleef je alsmaar op jezelf gefocust, op dingen zo-

63

als waar je vandaan komt, waar je naar toe gaat, wat je weet, hoe dicht je bij God bent, of het vandaag beter met je gaat dan gisteren, en morgen weer beter dan vandaag. Zo lang je dat soort gedachten had, hield je jezelf in het centrum van het leven binnen je droom.

Zie je nu je gedachten over wie je bent? Zie dat het een droom is. Ga die droom niet analyseren. Dat betekent enkel nog meer dromen. Kijk alleen maar, en bemerk dan wat er kijkt. Wat kijkt is wie jij werkelijk bent. Het is de liefde zelf. Deze liefde verzwelgt alles wat niet waar is, ze verslindt jou, samen met je spirituele zoektochr. Als er alleen DAT is, en als JIJ DAT BENT, wat valt er dan nog te zoeken? De spirituele zoektocht eindigt wanneer je beseft dat er geen afgescheiden jij

bestaat, dat er geen zoektocht is en dat er ook nooit een zoektocht is geweest. Je had hem verzonnen. Het was simpelweg een kwestie van denkwijze. Er is niets mis met denken, maar de waarheid is de waarheid.

Je spirituele zoektocht eindigt niet omdat je in dit

of een ander boek hebt gelezen hoe hij moet eindigen of omdat je rationeel begrijpt dat het een op het ik gerichte droom is. Hij eindigt omdat je ten volle be­seft dat het inderdaad zo is. Het is een inzicht dat het denken te boven gaat. Je kunt het in een flits zien, of geleidelijk aan, maar als het gebeurt, ben je klaar. Het is voorbij. Weg. Doei!

En dan begint natuurlijk de echte lol. Zoeken komt door het ik. Het ik verhult de waarheid, dus verhult het de liefde. Daarom blijft, wanneer de zoektocht ein­digt, alleen liefde over.

64

De Messiaanse projecties

van het ego

De projecties van anderen gaan mij niets aan. Ik ben geen leraar, alleen maar een minnaar die een glimp heeft mogen opvangen van de Geliefde.

Llewellyn Vaughan-Lee

Spirituele zoekers hebben de neiging om van spi­rituele leraren een Messias te maken. Ze willen

altijd de ene leraar met de andere leraar vergelijken, ten onrechte gelovend dat de ene leraar iets te bie­den heeft wat die andere niet heeft. Of ze geloven dat een leraar boven het leven staat, dat hij een autoriteit is of autoriteit heeft. Zo'n zoeker beseft nog niet dat de waarheid al in hemzelf zit en dat het enige wat zelfs de beste leraar kan doen, is hem daarop wijzen.

65

De beste spirituele leraren weten dat ze niet werkelijk leraar zijn, en die zullen dan ook voortdurend elke vorm van autoriteit waar ze mee opgezadeld worden ondergraven. Als een zoeker dat niet ziet, dan kan dat ontaarden in het verheerlijken van de leraar of ego­projectie. Hij raakt gefixeerd op Eekhart Tolle, op de Boeddha of op iemand anders, waarbij hij niet door­heeft dat het slechts werktuigen zijn waarin de waar­heid zich manifesteert. Om niet in die val te lopen moet hij kunnen zien dat in deze ego-projecties zijn eigen gerichtheid op het ik verborgen zit. Deze pro­jecties verhullen de waarheid in hemzelf Werktuigen, oftewel 'leraren', maken de zoeker enkel attent op een prachtige waarheid die rechtstreeks toegankelijk is: ze is het leven in hemzelf. Als dit hem ontgaat, ontgaat hem alles. Alleen een zoeker maakt van een leraar een Messiaanse figuur. Het woord 'zoeker' bedoel ik niet denigrerend. Ieder mens is tot op zekere hoogte ergens naar op zoek. Men toe kan zoeken voor de bevrij­ding van het ik zelfs nodig zijn. Met 'zoeken' bedoel ik simpelweg dat iemands energie, zowel lichamelijk als geestelijk, gericht is op zoeken. Een zoeker zoekt meestal iets buiten zichzelf om op re focussen, wat berekent dat hij de liefde in zichzelf verloochent. Een Messias is in wezen een projectie van her ego dat altijd aan het zoeken is en dat lijdt aan een gevoel van gemis. De zoeker projecteert alle mogelijke dingen die hij zelf wil hebben op zijn leraar: verlichting, waarheid, vrede, liefde, vrijheid en vreugde. Zolang hij gefocust blijft op iets waarvan hij denkt dat het buiren hemzelf ligt en

66

wat hij hoopt te vinden in een boek, een leraar of een heilige tekst, kan hij niet zijn blik naar binnen richten. Hij ziet niet dat hij met zijn naar buiten gerichte pro­jecties dat gevoel van gemis juist aanwakkert.

In feite projecteert de zoeker al zijn liefde op zijn leraar. Daardoor hoeft hij niet het volle gewicht van de liefde in hemzelf te voelen en blijft ze dus verbor­gen. Projecteren is zoeken. Een zoeker probeert mis­schien zijn zelfgevoel te ontlenen aan een leraar of aan de methode die hij volgt en aan hoe lang hij die leraar of methode al volgt. Daarbij vergelijkt hij vaak zich­zelf met zijn leraar en met andere zoekers van wie hij vindt dat ze verkeerde leraren, priesters, methoden of goden volgen. In een poging zijn gevoel van gemis te compenseren gaat hij alles wat andere zoekers, leraren en godsdiensten zeggen, betwisten. Dit is allemaal te­rug te voeren op een onzeker zelfbeeld, een beeld dat totaal niet klopt, wat hij niet kan zien zolang hij iets buiten zichzelf zoekt en projecteert. Hij heeft nog niet de volheid van het leven dat al in hemzelf zit verwe­zenlijkt, dus gaat hij door met projecteren, vergelijken, meningen betwisten, argumenteren en discussiëren, en blijft hij van alles en iedereen afgesneden. Voor het ego lijkt het alsof dit hele gedoe hem steeds dichter bij de waarheid brengt, maar in werkelijkheid kan hij juist daardoor niet inzien dat hijzelf de waarheid is. Toch zullen de meeste zoekers fel ontkennen dat ze zichzelf in de weg zitten. Uiteindelijk is het ego een onbewust denkmechanisme en moet het de waarheid verlooche­nen wil onwaarheid kunnen blijven voortbestaan.

67

Ben jij een zoeker? Projecteer jij de liefde die je zelf bent op je leraar? Merk elke keer weer op wanneer je je in gedachten vergelijkt met andere mensen, zoekers of leraren. Zie telkens weer hoe je bepaalde leraren steeds verdedigt en beweert dat andere leraren, metho­

den, technieken en godsdiensten het bij het verkeerde eind hebben. Wat verdedig je eigenlijk? Je zelfgevoel? Onderzoek de persoon in jou die zich steeds aan het verdedigen is. Besef dat er niemand is, alleen een reeks gedachten, emoties en gewaarwordingen die komen en gaan. Als je dat ziet, dan zie je dat er ook in de leraar of in een andere zoeker niemand is, en dat er dus niets te verdedigen valt. Er is slechts Eén Leven. Verdeeldheid en scheidslijnen zitten uitsluitend in je eigen hoofd, niet ergens 'daarbuiten' in leraren, leringen en gods­diensten. Door dat te zien kan ware liefde en mededo­gen in de plaats komen van projecteren, vergelijken, meningen betwisten, discussiëren en zoeken.

Als je de waarheid in jezelf hebt gerealiseerd, ga je zien dat er helemaal nier zoiets bestaat als een leraar, zoeker, student of Messias. Onthoud dat de 'waarheid' in dit boek geen mentale conclusie is. Het is bevrijd zijn van alle vaststaande mentale conclusies. Leraar, zoeker, student en Messias zijn naar buiten gerichte projecties (en zelfs het ego is een projectie, een die om zo te zeggen naar binnen is gericht). Het zijn conclu­sies. Projecties geschapen door iemand die in afgeschei­denbeid leeft, iemand die gelooft dat hij in vergelijking met iemand anders iets tekort komt. Geen enkele le­raar kan jou geven wat je al bent. Leringen zijn slechts

68

richtingaanwijzers, en als zodanig zijn het gebrekkige vervangers voor zelfonderzoek. Als zelfonderzoek (wat nog ter sprake komt in een later hoofdstuk) eenmaal een gewoonte is geworden, zul je geen leraar of lering meer nodig hebben. En zeker dit boek zul je dan op­zij kunnen leggen. Het is geschreven als een simpele richtingaanwijzer met de vraag: 'Kun je zien dat jij de waarheid bent en dat je niets tekort komt?'

69

Een spirituele zoeker is

een onderhandelaar

\.%t een zegen is het te beseffen dat het menselijke be­

wustzijn alleen tot bloei komt in mijn afWezigheid

Scott Kiloby

Mijn leringen zijn gemakkelijk te begrijpen en

gemakkelijk in de praktijk te brengen.

Toch zul je ze met je verstand nooit te pakken krijgen, en als je ze in de praktijk wilt brengen,

zul je daar niet in slagen.

Lao-tzu, Tao Te Ching

Een spirituele zoeker is een onderhandelaar. Hij on­derhandelt met het leven zelf. Hij beseft niet dat

er maar Eén Leven is, en dat hij dat is. Hij is het leven

70

zelf dat hij zoekt. Hij onderhandelt omdat hij zich­zelf ervaart als afgesneden van wat hij zoekt. Met zijn verstand verdeelt hij het leven in denkbeeldige stuk­ken, en vervolgens gaat hij op zoek naar wat hij denkt tekort te komen. Hij beseft niet dat hij dit rekort met zijn eigen denken heeft gecreëerd. Hij marchandeert met het leven of met God en met zogenaamde 'spiri­

tuele begrippen' in de hoop iets terug te krijgen voor zijn spirituele investering oftewel zijn 'zoektocht.' Hij probeert zichzelf heel te maken. Hij is op zoek naar vervulling, niet beseffend dat vervulling zijn natuur­lijke toestand is, verborgen onder zijn gezoek.

Met zijn denken schept hij afgescheidenheid. Hij denkt dat vrijheid, vreugde, vrede, mededogen, accep­tatie, nederigheid en liefde op de een of andere manier 'ergens daar' in het leven te vinden zijn, ergens in de toekomst, niet beseffend dat het simpelweg woorden zijn voor zijn eigen natuurlijke toestand op dit mo­ment. Het probleem (het idee dat hij is afgesneden van het geheel) is een product van zijn denken, en vervol­gens gaat hij op zoek naar de oplossing (het idee dat vervulling in de toekomst ligt) via datzelfde denken. Dit is de waanzin van iets te moeten bereiken.

Op zoek gaan naar zichzelf door middel van spiri­tualiteit is voor de mensheid een normale weg om te bewandelen. Zoeken komt voort uit een natuurlijke, evolutionaire drang om vrijheid te verwerven - om te ervaren wie we werkelijk zijn. Het ego gaat echter met dat zoeken op de loop en laat het denken rond­draaien in zijn eigen virtuele werkelijkheid waarin er

71

iets bereikt moet worden. Daardoor blijven we altijd op het ik gericht en wordt de waarheid versluierd. Op een bepaald moment moet een mens spiritueel volwas­

sen worden en uiteindelijk tot het besef komen dat hij is wat hij zoekt. Hij is al vrij. Wat hij vindt als hij tot dat besef, tot 'verlichting' komt, is geen verbeterde,

veredelde versie van zijn ego ergens in de toekomst. Alleen al daarnaar streven is een blijk van ego-gericht­heid. Wat hij wel vindt is de werkelijkheid - het tijd­

loze, huidige moment, waarin hij beseft dat hij hele­maal niet afgesneden is van het leven en dat er niets te zoeken valt. Hij realiseert Eenheid, God, of hoe je het ook wilt noemen. Het gaat elke naam, elke gedachte erover, te boven.

Als het denken niet langer onderhandelt met het leven, noch met overgave, aanvaarding, vrede, liefde, vreugde, mededogen, nederigheid en vrijheid, dan

gaat de zoeker inzien dat hij deze kenmerken allang heeft omdat ze horen bij de natuurlijke toestand op dit

moment. Deze natuurlijke toestand wordt alleen gere­aliseerd als zoeken en streven volledig ophouden - als

dit moment wordt gezien in heel zijn volheid. 'Hoe krijg ik dit te pakken?' vroeg een leerling aan zenmees­

ter Panchadasi, waarop deze antwoordde: 'Probeer het niet te pakken te krijgen. Dat wat overblijft als je niets meer te pakken wilt krijgen, is wat je werkelijk bent.'

Als deze waarheid is gerealiseerd, dan wordt de zoe­

ker nog niet perfect. Het hele idee dat je moet pro­beren perfect te worden is een illusie, geschapen door het ego. Het houdt de zoektocht levend, want het ego

72

weet dat het nooit perfect kan worden. Dit onhaal­bare ideaal geeft het ego meer tijd, en dat is precies de bedoeling om de spirituele zoektocht gaande en de zoeker op zichzelf gericht te houden. Het ego meer tijd geven betekent dat het meer kan denken. Meer den­

ken betekent meer verhalen, meer verzet, meer zoeken, meer ongenoegen en meer gebrek. Het ego zal nooit de volheid van het leven kennen, want het doet niets an­ders dan het leven verloochenen - de realiteit van het huidige moment verloochenen. Het is afgesneden van

de energie van het leven en zit klem in een sfeer waarin het alsmaar nadenkt over het verleden en de toekomst, vol verzet tegen het nu. Verlichting is wakker worden in de werkelijkheid van het nu, en daardoor gaat het ieder geloof te boven, met inbegrip van het geloof in

een afgescheiden ik dat in de loop der tijd steeds beter of wakker wordt. Zoals Philip K. Dick ooit zei: 'De

werkelijkheid is dat wat, als je stopt met erin te gelo­

ven, niet weggaat.' Als je wakker wordt in de werke­

lijkheid is er dus geen droom-zelf meer dat de droom,

perfectie geheten, najaagt.

Overgave Tijdens zijn spirituele zoektocht wordt het ego heel erg slim. De hele opzet van het ego is iets terug te krijgen voor alle moeite die het doet. Daar valt ook de spiri­tuele zoektocht onder. Het wil iets terugkrijgen in ruil

voor zijn investering in spiritualiteit - meer bepaald voor zijn geloof dat de toekomst hem een beter, spiri­tueler zelf of een hechtere band met God zal brengen.

73

De zoektocht is net zo op het ik gericht als elke andere onderneming waar het ego zijn tanden in zet. Het gaat nog steeds om 'mij' en wat 'mijn' investering in spi­ritualiteit 'mij' oplevert. Naarmate het ego spiritueel steeds slimmer wordt gaat het, in zijn pogingen er zijn voordeel mee te kunnen doen, onderhandelen met spi­rituele begrippen.

Zo gaat het ego onderhandelen met het begrip 'over­gave,' waarbij het hoopt pijn te vermijden of een spiri­tueler mens te worden. Het woord 'overgave' verwijst echter naar een kenmerk van de natuurlijke staat die voorafgaat aan elke drang om dingen te vermijden of te zoeken. Het is een ander woord voor aanwezigheid, en dat behelst van nature overgave. 'Overgave' bestaat niet als een begrip, los van het leven of als iets wat je kunt toepassen. Toch maakt het ego van overgave iets wat los­staat van hemzelf, zodat het ernaar kan blijven zoeken.

En omdat het ego altijd achter de wortel 'overgave' blijft aanrennen, gaat het gevoel van gemis niet weg.

Het ego probeen overgave toe te passen op een situ­

atie in zijn leven zoals je een lotion aanbrengt op puk­keltjes. Ego wil af van de weerstand die het voelt, maar van iets af willen is verzet bieden tegen wat is. Ego is per definitie in verzet. Het kan zich nooit overgeven omdat ware overgave betekent dat er geen ego is. Over­gave is juist de afvvezigheid van verzet. Werkelijke over­gave is er alleen als er geen afgescheiden ik meer is dat probeert zich over te geven of pijn te vermijden. Pijn en verzet dienen volledig onder ogen te worden gezien op het moment dat ze opkomen. De rest is ego.

74

Terwijl het aan het zoeken is, weet het ego dat het zich

nooit volledig kan en wil overgeven. Daar is het name­lijk doodsbang voor. Als er iets is wat een persoon de stuipen op het lijf jaagt en waardoor hij zijn toevlucht neemt in controlezucht en verzet, dan is het de angst dat het leven ook zonder hem gewoon doorgaat. Dat gebeurt dan ook, en gemakkelijker dan ooit. Totale overgave betekent dat er niets meer wordt gezocht of toegepast, dus dat er geen ego meer is. Er is niemand meer die naar iets op zoek is of zoiets als 'overgave' toepast. Alleen het ego is op zoek of past iets toe op zichzelf, ten onrechte gelovend dat het losstaat van dat wat het zoekt of toepast.

Bij totale overgave aan wat is, is er alleen nog maar 'Dit,' de onnoembare aanwezigheid in dit moment. In 'Dit' is geen jij. Er is slechts overgave. Als de natuurlij­ke staat is gerealiseerd, verliest het begrip overgave elke betekenis. Het is alleen nog belangrijk voor spirituele zoekers die ten onrechte denken dat ze zijn afgesneden van overgave en dat ze het moeten vinden.

Het hele idee van overgave bestaat alleen maar om­dat het ego in wezen het tegendeel van overgave is. Het ego zoekt dus het tegendeel van wat het is, niet besef­fend dat het tegendeel een eigen bedenksel is. Overga­ve is niet echter dan 'ego.' Het ego bedenkt het begrip 'overgave' omdat hij het goed kan gebruiken in zijn droom 'de spirituele zoektocht' geheten. Dit houdt de waanzin van zich 'meer willen overgeven' in stand. Bij ware overgave is er geen zoektocht nodig - is het niet nodig zich af te keren van het nu om in een toekomst-

75

droom te gaan zoeken naar overgave. Het idee 'over­gave' heeft geen enkel nut.

Als je werkelijk aanwezig bent, handel je vanuit een natuurlijke staat. Dit heet 'handelen vanuit overgave,'

en daar komt geen onderhandelen aan te pas. Je geeft je niet voor de helft over of blijf je het hoofd breken over het probleem in kwestie, want dat maakt het al­leen maar ingewikkelder. Her denken zal altijd analy­seren, beoordelen en kijken wat overgave zou kunnen opleveren, ondertussen het ego (her op het denken berustende zelf) op zijn plaats houdend. Alleen aan­wezigheid geeft zich werkelijk over, want aanwezigheid is overgave. Aanwezigheid laat alle gedachten over een situatie vallen, of niet. Er wordt geen probleem meer gemaakt van wel of niet laten vallen. Het maakt niet

uit. Er wordt alleen gezien wat zich voordoet en op basis daarvan wordt al dan niet actie ondernomen. Als er actie wordt ondernomen, dan gebeurt dit vanuit een natuurlijke overgave. Liefde is wat op zo'n moment in actie komt, niet het ego.

Als je je echt overgeeft, dan doe je dat niet omdat je

een 'beter' of 'spiritueler' persoon wilt worden. Je geeft je niet over om God re behagen of om van hem af te ko­men of om tegen anderen op te scheppen over hoe goed je je kunt overgeven. In ware overgave is er niemand die daar iets aan wil ontlenen - niemand die in ruil voor het een iets anders wil terugkrijgen. Alleen ego's willen dat. Overgave is simpelweg overgave, zonder de verwachting er iets bij te winnen of een beloning te krijgen. Als daar wél op wordt gerekend, dan is het geen overgave.

76

Overgave betekent dat er geen enkel verlangen meer is dat de dingen anders zijn dan ze zijn. Er valt niets te krijgen en er is niemand die iets krijgt. Om in een na­tuurlijke toestand van overgave te komen hoef je niets te doen, want 'doen' komt van het ego, van verzet. Om verlicht te worden moeten we ons niet alleen bewust zijn van alle gedachten die verzet oproepen tegen wat is, maar ook van de hele mentale strategie van overgave waar nog steeds het ego achter zit. Er moet een bereid­heid zijn om niets van her leven te willen. En in dat niets wordt de volheid van het leven gewonnen en verdwijnt het droom-ik. Er is niemand om zich over te geven. Er is alleen maar overgave, en niemand om zich druk te ma­ken over het begrip overgave. Omdat afgescheidenheid verdwijnt, verdwijnt ook onderhandelen.

Aanvaarding Spiritueel slim geworden als hij is, gaat een zoeker ook onderhandelen met aanvaarding. Hij zoekt aanvaar­

ding in de hoop een spiritueler mens te worden, van zijn pijn af te komen of om zich gemakkelijker door een moeilijke tijd heen te slaan. Het gaat nog steeds enkel en alleen om persoonlijk gewin of om het ont­vluchten van de werkelijkheid. Aanvaarding is niet te vinden in de toekomst. Zodra je gaat zoeken naar ac­ceptatie ergens in de toekomst, vermijd je dit moment. Vermijden betekent in alle gevallen niet aanvaarden

van wat is. En zo gaat onze zoeker dus vertellen dat hij zus wil

aanvaarden of zo wil aanvaarden of dat hij van plan is

77

dit of dat te leren accepteren. Hij denkt veel na over

zijn problemen, inclusief over het feit dat hij nog geen

acceptatie heeft gevonden.

Het afZonderlijke zelf bestaat in wezen uit een verzameling problemen te wijten aan het denken, en

daarbij hoort ook het probleem dat men nog geen aan­

vaarding heeft gevonden. Zonder al deze bedenksels

is er geen afZonderlijk zelf. Het ego wil helemaal niet in totale aanvaarding leven, want dat zou zijn einde

betekenen. Totale aanvaarding houdt in dat er geen

afZonderlijk zelf is (geen problemen zijn). Het ego is

dus zeer gesteld op zijn door het verstand gecreëerde problemen. En het is ook gesteld op zijn volslagen illu­

sionaire droom dat het denken die problemen kan op­

lossen, wat nooit zal gebeuren. Het denken aanvaardt niet. Het oordeelt, analyseert en piekert over de situatie waarin het zoekt naar acceptatie, maar werkelijk aan­

vaarden doet het nooit. Alleen aanwezigheid aanvaardt

echt. Aanwezigheid is aanvaarding. Aanwezigheid

hoeft niets te doen om te kunnen aanvaarden. Alleen

het denken gelooft dat er iets gedaan moet worden om

te kunnen aanvaarden. Dit is de droom, gestructureerd

in de tijd- de waanzin van iets te moeten bereiken. Aanwezigheid laat alle gedachten over een situatie los,

of doet dat niet. In elk geval maakt het van wel of niet loslaten geen enkel probleem. Dit lijkt misschien op

apathie, maar in werkelijkheid is het pure aanvaarding en dus onvoorwaardelijke liefde. Vanuit pure aanwe­

zigheid kan er zeker actie worden ondernomen om een situatie ten goede te keren, maar dat gebeurt dan van-

78

uit een open houding voor wat is en niet vanuit ego­gerelateerd verzet, gezoek en overdreven geanalyseer.

Verzet veroorzaakt lijden. Dit is de reden dar het

ego spiritueel op zoek gaat, maar ware aanvaarding zal

het op die manier nooit vinden. Zoeken impliceert

moeite doen, tijd en dingen willen vermijden, met an­

dere woorden verzet regen wat zich nu voordoet. Het

ego is per definitie in verzet, dus voedt het met zijn

gezoek alleen zichzelf. Werkelijke aanvaarding vindt plaats als we ons niet

alleen bewust zijn van onze gedachten die zich verzet­ten tegen de werkelijkheid, maar ook van het voort­

durende geanalyseer waarmee zoeken naar acceptatie

gepaard gaat. Je gedachten analyseren betekent juist

moeite doen en in verzet zijn, dus geen aanvaarding.

Als je dat goed in de gaten houdt, valt het vanzelf weg.

Zolang er nog een droom-zelf is dat aanvaarding zoekt,

kan ware aanvaarding nooit gerealiseerd worden. Een

spirituele zoeker die zich verzet tegen wat ik net heb

gezegd, bezorgt zichzelf nog meer jaren op het spiritu­

ele pad. Hij geeft zichzelf meer tijd, dus meer ego. Hij is nog niet klaar om zijn droom-zelf dat gelooft dat hij

het middelpunt van het leven is, op te geven.

Vrede

Vrede is ook zoiets waar een zoeker in zijn zelfgescha-

pen spirituele zoektocht mee gaat onderhandelen. Ten

onrechte gelooft hij dat vrede iets is wat hij ergens in

de toekomst of door eigen daden kan verkrijgen. Op

deze manier wil hij iets terug in ruil voor zijn spirituele

79

investering. Het ik wil onderhandelen met vrede zodat

het zichzelf een 'vredig ik' kan noemen.

Zo iets bestaat niet. Het denken is niet echt geïnte­

resseerd in vrede. Ware vrede betekent de totale vernie­

tiging van het lawaaierige, op het denken gebaseerde

zelf en van zijn verslaving aan zoeken en oordelen. Het droom-zelf kent van nature geen vrede. Het verzet zich

tegen wat is. Door zijn constante gerichtheid op de

toekomst en het alsmaar oordelen en vergelijken blijft

het ego gewoon wat het is. En daardoor blijft ook on­

vrede wat het is.

Ware vrede gaat elk begrip te boven, want je gaat

steeds minder denken. Het leven wordt niet meer uit­

sluitend geleefd via het brein. Als er gedachten opko­

men, dan is er geen identificatie met of gehechtheid aan

die gedachten meer. De geest stopt met zoeken en stre­

ven. Hij stopt met anderen te beoordelen en dus tegen

hen in verzet te zijn, in een vergeefse poging zichzelf

te definiëren. Als oordelen en verzet opkomen, dan ge­

beurt dit in het licht van gewaarzijn. Het denken pro­

beert niet langer de enige plek waar vrede gevonden kan worden te ontvluchten: het hier en nu. Door gewaar te

zijn, niet alleen van gedachten en emoties die onvrede

oproepen, maar ook van het denkproces dat achter het

zoeken naar vrede zit, wordt vrede gerealiseerd als een

kenmerk van de natuurlijke staat.

Mededogen Een zoeker onderhandelt ook vaak met mededogen. AI en toe, bijvoorbeeld wanneer het ik voor een ogenblik

80

wegvalt en hij kan zien wat iemand in werkelijkheid

is, vangt hij een glimp op van echt mededogen. Dan

ziet hij dat iemand verdriet heeft, maar hij weet ook

dat het niet 'echt' is. Het is niet meer dan een verhaal

waar het bewustzijn zich aan hecht. Hij ziet dat hij

helemaal niet is afgescheiden van de persoon in kwes­

tie. Mededogen is wat op zo'n moment toekijkt. Het

zelf is verdwenen. Maar dan steekt het verlangen dit

mededogen terug te krijgen, of de gebruikelijke, in het

denken gewortelde focus op het ik, weer de kop op en

wordt mededogen opnieuw verhuld. Als her ik vat krijgt op mededogen, dan eigent het

zich dit toe om er zelf beter van te worden of omdat

het wil laten zien hoe meedogend het is. Mededogen

kun je niet teweegbrengen, herhalen of naar op zoek

gaan. Door dat soort mentale bewegingen wordt het natuurlijke mededogen in onszelf verhuld. W ij zijn

zelf mededogen, we hoeven er niet naar te streven of

voorbije situaties waarin het zich spontaan voordeed

te herscheppen. De zoeker maakt zichzelf wijs dat hij

meer tijd nodig heeft of de een of andere spirituele

techniek moet toepassen om meedogender te worden. Hij ziet niet dat hij alweer met zijn eigen concept aan

het onderhandelen is. Hij schept de illusie dat mede­

dogen losstaat van hemzelf en vervolgens gaat hij er

achteraan. Echt mededogen bestaat alleen op dit moment,

wanneer de droom van het in het denken gegrondveste ik niet de werkelijkheid verhult en al het zoeken en

streven naar mededogen stopt. In aanwezigheid wordt

81

mededogen gerealiseerd als een kenmerk van de na­tuurlijke staat van Eenheid.

Vrijheid Tijdens zijn geperfectioneerde zoektocht onderhandelt

het spirituele ego ook over vrijheid. Met zijn denken is

het klem komen te zitten in een of andere situatie, en daar wil het nu vanaf Daarom gaat het in onderhan­deling met vrijheid, in de hoop dat dit zal helpen. Het ziet vrijheid als een remedie of een handige oplossing. Maar ware vrijheid is geen remedie of een handige op­lossing die je kunt vinden als je ernaar zoekt. Vrijheid bestaat niet in de toekomst, want de toekomst bestaat

niet, behalve als een gedachte die in het nu opkomt. Elke poging vrij te worden in de toekomst betekent dat je slaaf bent van een mentale illusie. Vrijheid is al­leen maar in het hier en nu.

Als alle mentale bewegingen richting de toekomst, met inbegrip van zoeken naar vrijheid, worden ge­zien als illusies, wordt vrijheid vanzelf gerealiseerd. De scheidslijn tussen het zelf en vrijheid is louter gebaseerd op het denken. Als het ik dat beseft, zal het niet langer onderhandelen met vrijheid. Daarom wordt verlich­ting ook bevrijding genoemd. De vrijheid echter waar

dit woord naar verwijst is geen concept en ook niet het tegenovergestelde van slavernij. Het is het besef dat jij de opening bent waarin begrippen als vrijheid en sla­vernij komen en gaan. Door jezelf als die opening te zien, ben je in staat je los te maken van je gedachten

en probeer je niet langer van de ene toestand in de an-

82

dere weg te vluchten. In dat losmaken wordt vrijheid gerealiseerd.

Nederigheid Het ego onderhandelt ook met nederigheid, niet be­seffend dat nederigheid een woord is dat duidt op onze natuurlijke staat of de afWezigheid van ego. Er zijn zoekers die tijdens hun spirituele zoektocht lijstjes bijhouden met hun negatieve en positieve kanten. Als ze beide kanten in evenwicht weten te houden of als ze denken dat hun deugden in de meerderheid zijn, voe­len ze zich goed. Ware nederigheid echter wordt nooit beloond, want er is simpelweg niemand die ergens aanspraak op maakt. Er is alleen gewaarzijn dat alles wat zich nu aandient gadeslaat. Dat gewaarzijn is van nature nederig. Het wil niets van het leven. Het pro­beert niet beter te zijn dan iemand anders. Door dat te

beseffen wordt de volheid van het leven verkregen.

Eerlijkheid Het droom-zelf onderhandelt ook met eerlijkheid, waarbij het probeert zo goed als het kan de waarheid te vertellen zolang de waarheid niet teveel pijn doet.

Het ego gelooft dat, als het nu maar vaak genoeg de waarheid heeft gezegd, het de bestemming 'een eerlijk persoon' zal bereiken. Alweer zoekt het iets in ruil voor zijn spirituele investering. Ook dit zoeken is een en al

ego-gerichtheid. Door zich toe te leggen op een op­pervlakkig soort eerlijkheid gaat het ego voorbij aan

de grootste leugen van allemaal: de leugen dat we af-

83

gescheiden zijn. Uit de oerleugen dat het zelf losstaat van de rest van het leven komt een hele serie leugens aan de oppervlakte voort, leugens die allemaal bedoeld zijn om het illusionaire gevoel van afgescheidenheid te versterken.

Ze dienen allemaal ter bescherming van een onwaar zelfbeeld. Zo vertelt iemand die het slachtoffer van iets is geworden hoe oneerlijk het leven haar behandelt, niet beseffend dat juist haar slachtofferrol afgeschei­denheid, en dus lijden, in stand houdt. Een rijke man liegt door te zeggen dat geld macht is, ondertussen het gevoel van onmacht verbergend van zijn droom-zelf dat geen ware vervulling kan vinden in al het geld van de wereld, want het afgescheiden zelf kan alleen - en van nature- verhalen vertellen over gemis. Een kun­stenaar vertelt leugens door te zeggen hoe geweldig hij is en dat miljoenen mensen zijn muziek kopen, onder­tussen heroïne in zijn aderen spuitend omdat hij weet dat geen roem ter wereld ooit zijn onverzadigbare be­hoefte aan waardering, aandacht en liefde kan stillen. Die onverzadigbare behoefte komt juist door de illusie van afgescheidenheid. Een echtgenoot maakt zichzelf wijs dat zijn geluk afhangt van het feit of zijn vrouw zal afvallen en liegt dan tegen haar over zijn verhouding met een ander, niet beseffend dat het figuur van zijn vrouw niet het probleem was. Hij geloofde simpelweg de pijnlijke gedachte dat geluk buiten hemzelf ligt en dus van iemand anders afhangt. De vent met zijn nieu­we auto liegt over hoe dit stuk metaal zijn zelfgevoel en zijn aanzien bij anderen zal vergroten. Een pechvogel

84

gelooft de leugen dat hij niet alles heeft wat hij op dat moment nodig heeft en besluit om te gaan stelen. Een terrorist gelooft de leugen dat zijn geloofssysteem de waarheid is, en dat anderen die waarheid bedreigen. Dus blaast hij zichzelf op in een menigte, niet besef­fend dat in zijn droom van afgescheidenheid het hele idee van een vijand zijn eigen fictie was. Een spirituele zoeker denkt dat hij spiritueler is dan anderen, niet be­seffend dat er geen afzonderlijk ik bestaat om spiritueel te zijn en dat het idee dat iemand spiritueel 'beter' of 'verder' is dan iemand anders, een ik-gerichte droom is, dus een leugen. Een spirituele lerares liegt over hoe ze verlicht is geworden, niet beseffend dat er geen zelf is dat verlicht kan worden en dat ze, door te geloven dat zij iets heeft wat anderen niet hebben, een scheids­lijn trekt tussen zichzelf en hen.

Als de oerleugen dat het zelf is afgescheiden wordt doorzien, wordt ook gezien dat al die leugens aan de oppervlakte illusionair, onnodig en te pijnlijk zijn voor woorden. Nogmaals, het gaat hier niet om perfectie. Leugens zullen ook bij volledig gewaarzijn in het mo­ment nog steeds opkomen, maar ze zullen worden ge­zien voor wat ze werkelijk zijn: de takken van een veel grotere boom van bedrog die zijn wortels heeft in de oerleugen: de droom van afgescheidenheid.

Als alle onderhandelingen stoppen Met dit alles wil ik niet zeggen dat we moeten stop­pen met denken. Wanneer 'geen zelf ' is gerealiseerd, kunnen gedachten nog steeds opkomen, maar we zijn

85

er niet meer aan verslaafd - er is niemand meer om

zich er in vast te bijten. Een hogere, liefdevollere in­telligentie neemt het over. Er is geen zoeker meer om te onderhandelen met overgave, vrede, aanvaarding, mededogen, vrijheid, eerlijkheid en nederigheid. Niet

langer wordt er nog gezocht naar wat dit zou kunnen

opleveren, een spiritueler zelf bijvoorbeeld. Deze be­

grippen zijn kenmerken van wat er in werkelijkheid is

- voorbij de ideeën van de zoeker over wie hij is of wat

hij kan worden. Tijdens de spirituele zoektocht gelooft het ego dat

het, net als bij een ui, lagen van zichzelf moet wegpel­

len om zo bij zijn ware versie uit te komen. Als we

spiritueel rijp zijn, dan realiseren we ons dat we nooit

een ui zijn geweest. Die ui was een droom. Tegen een dergelijke boodschap zal het denken zich

verzetten, maar dat wat de zoeker in werkelijkheid is en wat boven al zijn gezoek uitstijgt, kent de waarheid.

Er valt niets te halen. Vrede, overgave, vreugde, me­

dedogen, aanvaarding, eerlijkheid en nederigheid zijn

slechts woorden in zijn droom van afgescheidenheid.

Het zijn gedachten die in het nu opkomen en waar de zoeker, als onderdeel van zijn droom waarin hij iets

moet bereiken, veel waarde aan hecht. Het denken is

niet de bron van werkelijke vrede, overgave, vreugde,

vrijheid, mededogen, aanvaarding, eerlijkheid en ne­

derigheid. Het denken oordeelt, becommentarieert, praat, leest en schrijft over deze begrippen. Alleen ie­mand die droomt dat hij is afgescheiden van spiritu­

ele principes en er profijt van wil hebben maakt zich

86

er druk om. Wanneer men beseft dat deze begrippen behoren tot de natuurlijke staat, stoppen alle onder­handelingen. Stopt al het gezoek. Er is alleen 'Dit' en niets is daarvan afgescheiden. 'Dit' is van nature vre­dig, geeft zich over, is vreugdevol, vrij, meedogend,

aanvaardt, is eerlijk en nederig.

87

Geen zelf, geen pad

De waarheid is een land zonder pad ...

ze is tijdloos.

J. Krishnamurti

Ieder droom-zelf volgt een pad Er is niets mis mee om een spiritueel pad te vol­

gen. Ieder ego volgt een pad, want het ego is een pad. Het is een zoektocht. Sommige mensen zitten bewust op een spiritueel pad, anderen onbewust. De bewuste zoekers volgen spirituele programma's, mediteren, bid­den, doen oefeningen, volgen leraren of priesters en behoren tot een gemeenschap van mensen die ook op een dergelijk pad zitten. Ze zijn doelbewust bezig met zoeken naar een beter leven, een betere versie van zich­zelf, God, of het einde van het zelf.

88

De anderen zitten net zo goed op een spiritueel pad, ook al realiseren ze zich dat niet. De bankier aan het einde van de straat die hard werkt voor een promotie volgt net zo goed een spiritueel pad om iets te bereiken: een betere toekomst voor zichzelf en zijn fàmilie. Zelfs een verslaafde op het hoogtepunt van zijn verslaving zit op een spiritu­eel pad om zijn pijn en de werkelijkheid te ontvluchten, dus om zijn situatie te verbeteren. De bankier en de ver­slaafde gebruiken misschien niet de term 'spiritueel pad,' maar toch doen ze precies hetzelfde als de bewuste volgers van een spiritueel pad. Het ego is erop uit om te zijner tijd compleet te worden, ergens in de toekomst.

Het is niet per se verkeerd of ongezond om een betere toekomst te willen bewerkstelligen. Het kan juist heel po­sitief zijn. Die beweging van de geest is immers cruciaal geweest voor het overleven van de menselijke soort. In onze hersens is een mechanisme geprogrammeerd dat ons beloont voor het vinden van voedsel en seks zodat het mensdom blijft voortbestaan. Wat is er nog liefdevol­ler dan elke dag naar je werk gaan en geld verdienen om onze kinderen te eten te geven en hen naar school te laten gaan? Lijden ontstaat als zo'n beweging richting de toe­komst volledig opgaat in het psychologische domein van

het zelf. Als je je zelfgevoel wU ontlenen aan gedachten over de toekomst, dan identificeer je je met het denken. En dit is de oorzaak van het lijden van de mens.

Waarin het gevoel van gemis zich uit Het volgen van een pad wordt gestimuleerd door een illusionair gevoel van gemis. De meeste mensen zien

89

hun gevoel van gemis niet rechtstreeks onder ogen. In plaats daarvan komt het op de meest ongelegen plek­ken en momenten naar buiten, bijvoorbeeld wanneer

je maar blijft drukken op de knoppen van een fruitma­chine in een casino, totdat je helemaal blut bent. Het

komt tot uiting wanneer je achter elkaar een hele doos bonbons opeet. Het manifesteert zich in roekeloos rij­gedrag, werkverslaving, altijd de nieuwste spulletjes willen kopen of voortdurend diëten. De lijst is onein­dig. Het kan allemaal worden samengevat als onvrede met wat er op dit moment is.

Het gevoel van gemis komt ook naar voren als je,

om gelukkig te kunnen zijn, behoefte hebt aan een

romantische relatie. Het steekt de kop op als je zo'n

relatie vindt, maar toch een ander wilt of een aantrek­

kelijker iemand hoopt te vinden. Wanneer je ruzie hebt met je vrouw en ze zegt iets

wat je diep kwetst, dan raakt dit je zelfbeeld waar een gevoel van gemis aan ten grondslag ligt. Dat gemis is een volslagen illusie, geschapen door gedachten en ge­

voelens waar je je aan vastklampt. Het komt regelrecht voort uit je verslaving aan gedachten over het verleden (wie je denkt dat je bent), gedachten over de toekomst

(wat je al dan niet wilt worden), en de daarbij beho­

rende gevoelens. Je vrouw heeft je conceptuele zelf aangevallen, en omdat je ten onrechte gelooft dat je

bent wat je denkt, moet je terugvechten met gedach­

ten die háár zelfbeeld kwetsen. Op zo'n moment is er geen werkelijke relatie of communicatie meer. Angst

wordt geconfronteerd met angst. Een gedachte wordt

90

geconfronteerd met een andere gedachte. Simpel ge­

zegd: een droom wordt geconfronteerd met een andere droom.

Op dit delicate tijdscontinuüm - gedachten die

zich steeds bewegen tussen het verleden en de toe­komst- berust heel je zelfgevoel. In feite bestaat het droom-zelf uit drie gedachtewerelden: gedachten over

het verleden, gedachten over de toekomst en gedach­

ten die zich verzetten tegen wat opkomt in het huidige moment. Het droom-zeif is fragiel en kwetsbaar omdat

het een leugen is die er alles aan gelegen is om in leven te blijven en die de werkelijkheid van wat is ontkent.

Deze leugen wordt van brandstof voorzien door angst, gebaseerd op de innerlijke zekerheid dat ware overgave het einde van het ego betekent. Voor het ego betekent

een dergelijke overgave zijn dood. In plaats van deze

waarheid onder ogen te zien tovert het een uitgebreide verzameling gedachten tevoorschijn, bekend onder de

naam 'ik.' Dit door het zelf geobsedeerde pad laat zich op

zoveel destructieve manieren kennen. Is het je nooit opgevallen dat als je de ene ondeugd, roken bijvoor­

beeld, opgeeft, er een andere - werk, porno, teveel eten, fitness, internetverslaving of zelfs spiritualiteit

- voor in de plaats komt? Op dit pad veranderen al­

leen de wortels. Het zoeken gaat niet over. Gisteren was het koffie, vandaag zijn het moorkoppen. Mor­

gen is het ander werk, een nieuw zelfhulpboek, een betere sekspartner of een nieuwe spirituele techniek.

Al deze activiteiten zijn niet per definitie problema-

91

tisch. In het juiste perspectief gezien kunnen som­

mige zelfs heel gezond zijn. Als je echter probeert dit moment te ontwijken, zit je vast in de waanzin

van het droom-zelf. Het denken is op zoek naar de volgende speeltuin waar iets te halen valt, waardoor je niet geconfronteerd hoeft te worden met de weer­stand die op dit moment naar boven komt.

Het ego is altijd bezig- met dingen doen en willen bereiken in de droom. Steeds is het op zoek naar aflei­ding, zodat het niet het feit onder ogen hoeft te zien

dat er niets is om een zelf uit op te bouwen. Het vlucht weg voor ware overgave aan de werkelijkheid die heel

zijn droom van actie ondernemen aan diggelen slaat. De waarheid is dat er gewoonweg geen afzonderlijk

zelf is. Voor het denken klinkt dit misschien angstaan­jagend, maar het is de waarheid, en daardoor is het heel

erg bevrijdend. Het betekent dat er een einde komt aan lijden. Of juister gezegd, er wordt beseft dat lijden enkel en alleen deel uitmaakt van het droom-zelf.

Waarheid zonder pad Dat het waanzin is iets te willen bereiken hebben heel

veel mensen helemaal niet door. Als ze het echter be­ginnen te zien, gaat de deur naar bevrijding open. Dit

zien heet verlichting, waarmee wordt bedoeld dat je volledig aanwezig bent voor wat er op dit moment ge­beurt, met inbegrip van elke neiging om dit moment uit de weg te gaan. Verlichting is niet iets wat alleen

speciale mensen of zogenaamde goeroes overkomt. Het gebeurt niet alleen maar binnen een bepaalde traditie,

92

of in India. Het heeft niets te maken met de term 'ad­vaita vedanta' of boeddhisme, of zelfs met het woord

'verlichting.' Dat zijn alleen maar wegwijzers. Het is beschikbaar voor iedereen die onder ogen wil zien dat het waanzin is om constant naar het verleden of de toekomst te kijken en zich te verzetten tegen het nu. En als je daartoe bereid bent, dan zie je dat het door

het denken geconstrueerde zelf op een illusie berust. Volledig ontwaken betekent ook ontwaken uit zelf­

bedachte concepten als 'advaita vedanta,' 'boeddhisme' en 'persoon.' Er is geen persoon of godsdienst die de eer opeist voor ontwaken. Er is niemand aanwezig om

te ontwaken. Als je iemand hoort zeggen dat hij 'ver­licht' is of een ' boeddhist,' dan weet je dus meteen dat hij droomt. Volledig ontwaken kan niet plaatsvinden voordat er letterlijk geen enkele gehechtheid meer is

aan wat voor hulpmiddel dan ook waardoor het heeft kunnen gebeuren. Woorden zoals advaita vedanta,

boeddhisme, christendom, twaalfstappen program­màs, verlichting en God behoren tot de wereld van be­grippen- de wereld van de vormen. Uit gehechtheid

aan de wereld van de vormen ontstaat lijden en afge­scheidenheid. Bovengenoemde woorden zijn prach­

tige uitdrukkingen voor 'Dit,' maar hun waarheid is betrekkelijk. Het zijn kaarten die verwijzen naar 'Dit'

- de ultieme waarheid voorbij alle woorden en vor­

men. Naar de goddelijke geest. De goddelijke geest realiseert zichzelf wanneer het

vormloze gewaarzijn dat op dit moment door jouw ogen kijkt, zich bewust wordt van zichzelf. Alle vor-

93

men, alle begrippen, moeten voor altijd worden losge­laten. Begrippen, hoe spiritueel of mooi ze ook klin­ken, zijn enkel wegwijzers naar het simpele, vormloze gewaarzijn in het hier en nu. Het goddelijke kijkt door

onze ogen, en ziet zichzelf overal. De realisatie waar dit boek op wijst overstijgt die re­

latieve waarheden, maar omvat hen tegelijkertijd. Het gaat om het rechtstreeks zien van een vormloze wereld (die nog uitgebreid ter sprake komt in de hoofdstukken

De innerlijke diepte en De ruimte van de liefde) waar de wereld van de vormen uit voortkomt. De werelden van de vormen (:wals woorden, begrippen, geloofsovertui­gingen) en vormloosheid (wals ruimte of gewaarzijn)

zijn helemaal niet van elkaar gescheiden; het zijn in feite twee manieren om naar een en dezelfde werkelijkheid

te kijken: 'Dit.' Als je verdrinkt in ideeën, begrippen en

geloofsovertuigingen, verdrink je in de wereld van de vormen en ontken je de vormloze wereld. Daarmee ont­ken je de waarheid waar het woord God naar verwijst.

'God' en 'Dit' verwijzen naar de ultieme waarheid die niet begrepen kan worden door een verstand dat zich verliest in dualistische concepten. Concepten zijn slechts

richtingaanwijzers naar de rechtstreekse ervaring van de werkelijkheid, bekend als het leven op dit moment.

Waarheid is wat zich nu afspeelt, plus de realisatie dat dit zich niet afspeelt voor een persoon of binnen een bepaalde godsdienst, traditie of spirituele weg. In

werkelijkheid gebeurt het leven gewoon. Geloven dat het leven jou overkomt en dat jij een spirituele weg

bewandelt, betekent dat je droomt.

94

Spiritueel ontwaken is een waarheid zonder pad. Er is geen pad dat naar ontwaken leidt, want het Zijn is

al ontwaakt. Je ontwaakt wanneer er een opening is naar wat er op dit moment is. Tijd, inspanning, con­trolezucht of zoeken hebben daar niets mee te maken. Qua inspanning is er niets wat je kunt doen om te ontwaken, want ontwaakt zijn is er al. Het is wat deze woorden leest. Het is wat ademt. Iedere poging om te ontwaken vertroebelt het besef van wat er in het tijd­

loze nu al is. Je hoeft het alleen maar te zien, en daar hoef je helemaal geen moeite voor te doen.

Het leven beweegt zich in alle vrijheid voort. Jij bent die vrijheid. Vrijheid manifesteert zich alleen als

er geen tijdgebonden pad is. Een pad volgen betekent heel veel mentale ego-ballast met je meesjouwen. Als

je een illusie gelooft, dan accepteer je ook her lijden

dat erbij hoort. De waarheid kan nooit op een pad gevonden worden, want een pad is enkel een gedachte

die in het nu opkomt. De waarheid is dat wat naar die gedachte kijkt. Jij bent de waarheid. Als je die beseft, stopt al het lijden.

Ware vrede gaat elk conceptueel begrip te boven en kan alleen gevonden worden als alle pogingen om er greep op te krijgen of het in de tijd te vinden, wor­den opgegeven. Het brein is iets geweldigs, het is een fantastisch instrument! Koester het, gebruik het voor

praktische zaken. Het is echter niet wat jij bent. En

wlang je werkelijk gelooft dat het jou kan venellen wie je bent, of wat het leven, de waarheid of God is,

zul je nooit weten wat vrede is. Het denken is niet ge-

95

interesseerd in dit moment. Het doet alles wat het kan

om 'Dit' te vermijden. Het weet dat dit moment zijn einde betekent.

Wanneer je negentig jaar bent en op je doodsbed

ligt, zul je je misschien afvragen waarom je het gevoel

hebt dat je heel je leven lang alleen maar hebt door­gebracht met 'bereiken.' Misschien vraag je je dan af

waarom je nooit 'daar' bent gekomen. Misschien rea­liseer je je dat je 'daar' nooit herkend zou hebben ook al had je het wel bereikt, want het denken veranderde steeds van wortel, veranderde steeds wat 'daar' zou kunnen of moeten zijn. En wellicht realiseer je je dan op je doodsbed dat je altijd 'hier' bent geweest. Je was 'hier' - in het enige moment waar het leven plaats­vindt. Uiteindelijk is verlichting ontwaken in deze waarheid, nu. Het pad verduistert de waarheid. Het

is een projectie waarin het denken een soort virtuele werkelijkheid schept waar altijd iets bereikt moet wor­

den. Zodra de muis uit de tredmolen stapt begint hij hysterisch te lachen omdat hij beseft dat het hele idee van een tredmolen zijn eigen bedenksel is geweest.

Zo verlichting al ergens op wijst, dan is het op de afwezigheid van elke interesse in iets wat 'verlichting'

heet. Anders gezegd: het is het besef dat je alleen maar in je eigen gedachten geïnteresseerd was, gedachten die in het nu opkwamen. Is dat niet krankzinnig? Je

beseft dat 'verlichting' slechts een idee is dat in het nu opkomt, net als het idee 'jij.' Het woord 'verlichting' betekent dus volledig uit je ik-gerichte droom stappen waarin er een 'jij' is op een 'pad' naar 'verlichting.' Als

96

die droom wegvalt, zie je het geheel. Dan zie je 'Dit.' Je beseft dat je niet afgesneden bent van 'Dit,' ondanks al je pogingen om je via je denken af te snijden. Je ziet

dat alle gedachten over 'Dit' simpelweg verschijnen in

'Dit.' Zoeken en vinden komen en gaan in 'Dit.' 'Dit' beantwoordt niet alle vragen die de illusie van een pad deden ontstaan, maar dat kan je niets meer schelen. Je beseft dat het 'Dit' is wat je op het denkbeeldige pad hebt gezocht.

97

De kunst van het waarnemen

Er is een principe dat alle informatie in de weg staat, een principe waar argumenten niet tegenop kunnen en waardoor een mens gegarandeerd voor altijd onwetend blijft- dat principe is neerzien op iets, nog voordat er een onderzoek is ingesteld.

Herhert Spencer

99

Zelfonderzoek:

de opening naar het Ene

Niet werkelijk willen zien wat je lijden veroor­

zaakt is de reden dat je geest alsmaar periodes van lijden moet ervaren. Ben je bereid om te zien wat

de oorzaak van je lijden is? Als dat zo is, dan ben je ook bereid te accepteren dat alles zal verande-ren ... ja, het is een radicale gedachte. Dit is het

punt waarop de meeste mensen beginnen terug

te krabbelen.

Gangaji

Het waarnemen van gedachten Laat de fraaie titel van dit hoofdstuk je niet van

de wijs brengen. Onthoud dat ontwaken niet in de

toekomst plaatsvindt. Het is een zien in het huidige

101

moment. 'Eenheid' is geen geloefssysteem of ervaring. Het is geen gebeurtenis die in de tijd plaatsvindt. Je

bent niet onderweg ergens naar toe, waaronder spiritu­

ele verlichting, Eenheid, geluk, voldoening of vrijheid. Deze woorden verwijzen slechts naar het inzicht dat afgescheidenheid niet bestaat, naar kunnen zien dat de dingen in het leven niet losstaan van elkaar. Dit bete­

kent dat er geen afzonderlijk 'jij' is. In dit besef valt

het gevoel, afgesneden te zijn van het leven, weg, en

wordt heelheid gerealiseerd. Alle scheidslijnen worden doorzien. Paradoxaal genoeg realiseren we alleen dan

perfecte vrijheid en voldoening. Je zou dus kunnen zeggen dat er niemand is om

zelfonderzoek te doen, maar daarmee span je het paard achter de wagen. Als je dit boek leest, dan is de kans

groot dat je jezelf ziet als een afzonderlijk individu.

Zelfonderzoek kan je helpen om door dat gevoel van

afgescheidenheid heen te kijken. Het woord 'opening'

verwijst dus naar het besluit dat je als schijnbaar afge­

scheiden individu neemt om naar je huidige ervaring

te kijken en uit te vinden waarom die afgescheiden­

heid op dit moment zo echt aanvoelt, waarom je lijdt, zoekt, of overhoop ligt met het leven of met anderen.

Waarom ben je onderweg naar iets wat in de toekomst ligt, terwijl het leven alleen nu plaatsvindt? Zoals alle methodes valt ook zelfonderzoek weg wanneer het doel

is bereikt. Wat overblijft is een fantastisch gevoel dat niets afgescheiden is van elkaar. Die onafscheidelijk­

heid is, ook al wist je het misschien niet, waar je altijd

naar hebt gezocht.

102

Op dit moment zie je waarschijnlijk nog niet hoe

het denken werkt. Je gelooft misschien van wel, maar het is niet het soort zien dat zelfonderzoek wordt ge­noemd. Normaal gesproken onderzoeken mensen een

gedachte door andere, daarmee verband houdende ge­dachten naar boven te halen waarmee ze die eerdere

gedachte gaan evalueren. Dit heet analytisch denken,

wat belangrijk is voor de praktische aspecten van het leven (bijvoorbeeld werken, software programmeren

of een auto repareren), maar het belemmert verlich­

ting of zelfrealisatie. Analytisch denken leidt tot een niet aflatende stroom gedachten in ons hoofd. Meer

dan negentig procent daarvan is nutteloos, herhaalt

zich steeds en is op het zelf gericht. Met 'zelfonder­zoek' bedoel ik niet die gedachtestroom, maar dat wat naar die gedachtestroom kijkt. 'Zelfonderzoek' is geen

nieuwe methode of een pad naar verlichting. Het is dat

wat alle methodes en paden ziet. Het is aanwezigheid;

een intelligente aanwezigheid, want door naar binnen

te kijken brengt het inzicht voort. Dit inzicht onthult keer op keer dat zoiets als een afzonderlijk zelf niet

bestaat en dat afgescheidenheid een illusie is, gecreëerd

door het denken. Met de term 'zelfonderzoek' wordt de ware intelli­

gentie of gewaarzijn bedoeld dat op elk moment kijkt

naar die gedachtestroom en ziet hoe hij de illusie van

afgescheidenbeid schept. Het denken onder de loep

nemen door middel van zelfonderzoek betekent elke

gedachte in volledig gewaarzijn laten opkomen, zon­

der ervan uit te gaan dat ze zelfs maar waar of echt zou

103

zijn of dat er op gereageerd of naar gehandeld moet worden. Dit is wat zelfgewaarzijn in werkelijkheid is.

Hierover zegt J. Krishnamurti:

'Hoe meer we over een probleem nadenken, hoe meer we het analyseren en erover praten, hoe in­gewikkelder het wordt. Is het mogelijk om met een alomvattende, open blik naar een probleem te kijken? Hoe moet dat dan? Wánt hier ligt volgens mij onze grootste moeilijkheid. Onze problemen nemen steeds meer toe -er dreigt oorlog, onze re­laties worden door van alles en nog wat verstoord

-maar hoe kunnen we dit alles in zijn totaliteit, als een geheel begrijpen? Het spreekt vanzelf dat er alleen een oplossing kan komen als we alles kun­nen zien in zijn geheel-niet gefragmenteerd, niet los van elkaar. Hoe kan zoiets? Enkel en alleen als het denkproces -geworteld in het 'ik: het zelf, en gevoed door traditie, conditionering, vooroordelen, hoop en wanhoop - helemaal stopt. Kunnen we dit

ik begrijpen, niet door het te analyseren, maar door het te zien zoals het is, door ons er bewust van te zijn als feit en niet bij wijze van theorie -zonder te proberen het te vernietigen om iets te bereiken, maar alleen om te kunnen zien hoe dit zelf, het 'ik, ' altijd bezig is?'

Zelfonderzoek is naar binnen kijken en zien wat er op­komt in plaats van er van uitgaan dat al je gedachten

(je interpretaties van de buitenwereld) waar zijn. Het

104

betekent het door het denken geconstrueerde zelf (ego)

zien en je realiseren wat daar aan voorbij of vooraf zou

kunnen gaan of het zou kunnen insluiten. Ramana Maharshi sprak vaak over zelfonderzoek waarbij je je

steeds afvraagt wat de bron is van de 'ik'-gedachte. Dit

is innerlijk vragen stellen om het Ware Zelf, het zelf

voorbij het ego, te realiseren. Als dat voor jou werkt,

doe het dan. Als je naar binnen kijkt om de bron van de gedachte 'ik ben' te vinden, en als je daarbij stoot op

een prachtige leegte waarin alles verschijnt, dan heb je

gevonden wat je zocht. Je hebt de waarheid ontdekt: je weet nu wie je bent.

Voor degenen die niet in één klap verlicht worden

door Ramanàs manier van zelfonderzoek doen: bedenk

dat het betekent dat je kijkt naar wat het ik op elk mo­ment aan het doen is. Het betekent dat je elke gedachte

opmerkt die vanuit de verzameling gedachten oftewel

het 'ik' binnen je veld van gewaarzijn opkomt en weer weggaat, in plaats van dat je blindelings elke gedachte

analyseert en innerlijk bediscussieerd. Als het conceptu­

ele denken dit voor het eerst leest, dan concludeert het

misschien dat zelfonderzoek volledig op het ik is gericht

en dat je voortdurend op jezelf gefocust bent. Nee. Het

is de deur naar een toestand waarin op het ik gericht zijn

stopt. Of je je er nu bewust van bent of niet, ik-gerichte gedachten bezoedelen alles wat je doet. Met zelfonder­

zoek merk je dat op, waardoor de ware stilte van wie je

werkelijk bent gerealiseerd kan worden. Het denken oftewel het ego bestaat uit een verzame­

ling gedachten over het verleden en over de toekomst,

105

en verzet tegen wat er nu gaande is. Dat is je gedach­tewereld; een gedachtewereld die zich wanhopig verzet

tegen aanvaarding van wat op dit moment is en die

probeert de werkelijkheid te ontvluchten. Zoals Eek­

hart Tolle zegt: 'Telkens wanneer je verdiept bent in oncontroleerbare gedachten vermijd je wat is. Je wilt

niet zijn waar je bent: hier en nu.' Geloof echter niemand die je dit allemaal vertelt,

ook mij niet. Als je begint met je gedachten gade te

slaan, dan zie je zelf wel de waanzin die altijd zijn

gang gaat- dat verzet tegen vrede. Je begint te zien

dat de ene gedachte naar de andere leidt en die weer naar de volgende enzovoorts. Bij de meeste, zo niet

alle gedachten, gaat men ervan uit dat ze waar, on­

ontkoombaar en echt zijn. Ze worden zelden betwij­

feld of zelfs maar gezien. Je gelooft het hele verhaal

dat door je hoofd stroomt. Je bent eraan overgele­

verd. 's Morgens word je wakker en binnen de kort­

ste keren stroomt de ene gedachte na de andere naar

binnen over wat je die dag allemaal moet gaan doen.

'Als ik op mijn werk ben ga ik met mijn chef praten;' 'Ik ga lunchen in Rojo's Restaurant;' 'Ik moet mijn

kind uit school ophalen;' 'Ik ben te dik, ik moet op

dieet;' 'Vanavond ga ik de badkamer schoonmaken.'

Op het moment dat een dergelijke gedachte opkomt, vooropgesteld dat ze opkomt in volledig gewaarzijn,

kun je zien dat je het leven niet op zo'n rnanier hoeft

te analyseren. Dan zie je dat die stroom van zich als­maar herhalende gedachten van nature op het zelf is

gericht. Het enige wat je doet en altijd hebt gedaan,

106

is aan jezelf denken. Maak daar geen probleem van, zie het alleen maar.

Om het leven te leven heb je die eeuwige gedachte­

stroom helemaal niet nodig. Het leven gebeurt gewoon. Het leeft via jou. Natuurlijk kan het nodig zijn om je dag te plannen, maar de psychologische verslaving

aan het denken heeft zo weinig te maken met prak­

tische zaken dat het alleen maar lastig is. Analyseren

werkt verlammend, zodanig dat mensen bijna uitslui­tend 'in hun hoofd' leven en niet in staat zijn helder

te handelen. Het denken belemmert immers helder, doelgericht handelen. Denk nou niet dat je er nu bent

door een nieuw geloof aan te hangen dat zegt dat het

denken helder, doelgericht handelen belemmert. Deze

waarheid kun je ook zelf constateren door rechtstreeks

naar binnen te kijken.

In plaats van te geloven wat spirituele leraren zeg­gen, nodig ik je uit om alles wat zich op ieder moment

in je eigen hoofd en emotionele lichaam afspeelt, rus­

tig te onderzoeken. Ik nodig je uit om te kijken naar het zelf zoals het zich op elk moment in je hoofd mani­

festeert. Kijk naar hoe je goedkeuring, aandacht, lof of

erkentelijkheid van anderen zoekt. Op die momenten

kijk je in feite naar je eigen ego-gerichtheid, naar je

behoefte om iets van anderen te krijgen- om een com­

pleter 'jij' te worden.

Kijk naar elk oordeel over mensen en situaties dat

in je hoofd opkomt. Door al je oordelen gade te slaan

zie je dat dit mentale naar buiten wijzen, naar 'ande­ren,' nergens op slaat. Je krijgt vanzelf rust in je hoofd

107

als je ziet dat door te oordelen je simpelweg probeert je ego-gerichte, afgescheiden 'ikje' te definiëren en te bevestigen door je met iemand anders te vergelijken. Oordelen komt regelrecht voort uit innerlijke onzeker­heid. Als je dit mechanisme bij jezelf ziet, maar toch geen rust krijgt in je hoofd, kijk dan naar de gedachte die zegt dat dit moet gebeuren. Dat is een gedachte die getuigt van de waanzin iets te moeten worden, waar­door die rust juist niet gerealiseerd kan worden.

Kijk naar je gedachten die nu opkomen en die be­weren dat er in het verleden iets gebeurd of niet ge­beurd is dat nog steeds van invloed is op wie je nu bent. Dat is alleen maar een verhaal. Kijk naar je gedachten die nu opkomen en die zeggen dat er iets moet gebeu­ren in de toekomst voordat je je vredig kunt voelen, of vrijheid, geluk of aanvaarding kunt vinden. Vrede, vrijheid, geluk en aanvaarding krijg je alleen nu, op het moment dat je je volledig bewust bent van deze verhalen over het verleden en de toekomst.

Zie hoe je met je verstand zekerheid zoekt. Je wilt gelijk hebben, weten, standpunten bepalen, dingen laten ophouden en tot een goed einde brengen. En toch breng je met je verstand nooit iets definitief tot een goed einde. Je gelooft dat, door iets conceptueel te begrijpen (door het te analyseren) je rust zult vin­den in een completer zelfgevoel. Maar zo kom je nooit tot rust, niet werkelijk. Elk standpunt is zo wankel en tijdelijk als een berg zand. Er is altijd wel een ander standpunt, mening of tegenargument waardoor het oorspronkelijke standpunt onderuit wordt gehaald.

108

Standpunten doden de geest. Ze verstikken de waar­neming. Ze resulteren in een vals gevoel van zekerheid en veiligheid. Standpunten zetten altijd ergens een punt achter. Zodra standpunten worden ingenomen, stopt gewaarzijn van wat is. Alles wat gewaarzijn doet stoppen is onwaar. Dit betekent niet dat je nooit een standpunt mag innemen. Op het werk of bij andere praktische zaken kan het nodig zijn. Het gaat hier niet om dingen te onderdrukken, met inbegrip van het on­derdrukken van standpunten innemen; we hebben het hier over gewaarzijn.

Zie dat standpunten waar mensen aan hechten wa­pens worden bij ruzies, onenigheid, discussies, conflic­

ten, godsdienst en oorlog. Standpunten zijn de bouw­stenen van het droom-zelf. Mijn standpunt botst tegen jouw tegenovergestelde standpunt. Mijn gehechtheid knalt bovenop de jouwe. Er is geen werkelijke ont­moeting meer. Geen werkelijke relatie. Als de wil van de een tegen die van een ander botst, kijken we niet

samen naar een probleem. We willen alleen maar 'ge­lijk' hebben en vasthouden aan onze standpunten. We willen alleen maar ons ego, dus afgescheidenbeid en onenigheid, handhaven. De energie achter het wel of niet met elkaar eens zijn is zuiver ego-energie.

Zelfonderzoek doen betekent bewust zijn van alle

bewegingen van het zelf, telkens wanneer ze opkomen. Deze bewegingen hebben maar één doel: de gericht­heid op het zelf in stand houden. Zelfonderzoek doen

betekent zien dat standpunten innemen, discussies, conflicten, ruzies, het met elkaar eens of oneens zijn,

109

godsdienst en oorlog in essentie slechts één beweging van het zelf is die in verschillende vormen of met meer

of minder energie telkens weer de kop op steekt. Deze beweging wil niets anders dan de droom van afgeschei­denheid scheppen, versterken en bevestigen.

Misschien zeg je tegen jezelf: 'Hoe kan het met ie­

mand eens zijn nu egocentrisch zijn?' Als je zelfonder­

zoek doet, dan zie je dat als je op het niveau van het den­ken instemming van iemand anders zoekt, je meestal een bevestiging zoekt van wat je al weer en gelooft. Het ego is in wezen een verzameling gedachten over wie jij

bent, met inbegrip van wat je weet en gelooft over het leven. Nogmaals, er is niets mis met gedachten of ge­

loofsovertuigingen, maar als je gelooft dat het denken je kan vertellen wie je bent of wat het leven of wat God

is, leef je in waandenkbeelden. Door te sterk op het

denken te vertrouwen voed je de droom van afgeschei­

denheid. Als je het met iemand eens bent, wordt wie je

denkt dat je bent naar jou weerkaatst door iemand an­ders die over een bepaald onderwerp dezelfde visie of mening is toegedaan. Dat is oké. Zoek zoveel instem­

ming als je maar wilt. Instemming is niet per definitie ongezond. Ik wijs je slechts op de energie die achter

dat zoeken steekt. Houd jezelf niet voor de gek. Zie dat

instemming zoeken hetzelfde is als zoeken naar beves­

tiging van wie je denkt te zijn. Je zoekt bevestiging van

de innerlijke taperecorder waar al je herinneringen op staan. Dit gebeurt vaak op zo'n onbewust niveau dat

mensen het geeneens door hebben. Dit soort zoeken getuigt niet van openheid. Het getuigt niet van ware

110

intelligentie op grond waarvan je alle kanten van het

probleem kunt zien. Neem waar dat, wanneer je op zoek gaat naar een antwoord op of een oplossing voor een probleem, je meesral al een vooropgezet idee hebt

van wat voor antwoord of oplossing je wilt vinden. Je

acties en gedachten zijn al in de richting gestuurd van

je vooropgezette meningen. Op die manier ben je niet echt op zoek naar een oplossing. Je bent op zoek naar

een bevestiging van je eigen vooropgezette mening. Zo

houd je jezelf en anderen voor de gek. Zie je hoe ego­een trisch deze gang van zaken is?

Mijn uitnodiging tot zelfonderzoek is geen uitno­

diging tot het onderdrukken van je gedachten of ge­loofsovertuigingen. Het is simpelweg een verwijzing

naar een totaal andere, veel liefdevollere energie dan de energie die vrijkomt bij menselijke interactie die is

vastgelopen op het niveau van het denken. Deze lief­

devolle energie komt vanzelf vrij door waar te nemen.

Dat wat waarneemt is de liefde zelf.

Het waarnemen van emoties

Zelfonderzoek doen houdt ook in dat je nauwkeurig

gadeslaat wat opkomt en weer weggaat in je emotio­

nele lichaam. Wees heel nieuwsgierig naar elke nega­

tieve emotie zodra ze in je lichaam opkomt. Laat haar

opkomen binnen je gewaarzijn. Voel je emoties zodra

ze opkomen. Breng je gewaarzijn in de emotie en ga er helemaal, van binnenuit, in zitten. Neem ook de

ruimte eromheen gewaar. Zie dat elke emotie opkomt binnen de ruimte die jij bent. Bestempel haar niet als

111

'angst' of 'boosheid,' en ga ook geen verhaal ophangen over het feit dat zo'n emotie al dan niet terecht aanwe­zig is. Probeer een emotie niet weg te krijgen door haar weg te denken, te rationaliseren of te rechtvaardigen. Als de neiging opkomt een emotie te benoemen, er een verhaal omheen te hangen, haar te rationaliseren of te rechtvaardigen, kijk dan ook naar deze bewegingen.

Zie je emoties rechtstreeks voor wat ze zijn; energie­bewegingen in je lichaam. Een zelf construeren van wat er in je opkomt maakt de droom alleen maar sterker. Als je je emoties zo onderzoekt, ga je beseffen dat ze je alleen maar laten weten dat je gedachten rond je ik draaien. Als er dus emoties in je lichaam opkomen, kijk dan naar het verhaal in je hoofd dat ermee samenhangt. Het zal een verhaal zijn dat uitsluitend over jou gaat, over hoe je niet krijgt wat je wilt of niet wilt wat je hebt. Zelfonderzoek doen betekent keer op keer naar binnen kijken naar die verhalen en bewegingen en zien dat ze een psychologische lusbeweging vormen die zichzelf in stand houdt, een beweging die enkel en alleen geïnte­resseerd is in zijn eigen zelfdefinitie en afgescheiden­beid. Deze lusbeweging houdt je gevangen in de droom waarin jij het middelpunt van het leven bent.

Het is waanzin om altijd te willen dat de dingen anders zijn dan ze zijn. Door zo met de werkelijkheid overhoop te liggen blijft het droom-zelf in het middel­punt staan. Boosheid, angst, jaloezie, je gekwetst voe­len, afgunst, hebzucht, ongerustheid, verdriet en wrok bewijzen allemaal dat er geen vrede is. Ook verzet tegen al deze gevoelens betekent dat er geen vrede is. Verzet

112

tegen een negatieve emotie is het enige waardoor je vindt dat die emotie moet verdwijnen. Als je dus wilt dat boosheid verdwijnt of dar het iets anders is dan het is, bestrijd je onvrede met onvrede. Dit is de waanzin van iets te willen bereiken. Door te proberen een toe­komstige toestand zonder boosheid te bereiken, ver­mijd je de boosheid die er nu opkomt. Je vermijdt de werkelijkheid. Door negatieve emoties zoals boosheid, angst, jaloezie, je gekwetst voelen, afgunst, hebzucht, ongerustheid, verdriet of wrok re willen vermijden of je ertegen te verzetten, wordt de energie achter deze emoties alleen maar sterker. Zelfonderzoek doen bete­kent kijken naar elk verhaal op emotioneel of mentaal niveau dat zegt dat wat voor energie dan ook die nu opkomt, niet mag opkomen. Wees volkomen aanwe­zig bij elke emotie die nu opkomt.

Zelfonderzoek doen is naar binnen kijken. Door naar binnen te kijken zie je dat alles Een is. 'Een' be­doel ik niet als gevolg van een of andere mening, ge­loofsovertuiging of mentale zekerheid, maar als een permanent onderzoek van, en open zijn voor, wat is. Voor zelfonderzoek hoef je niets te doen. Je hoeft er niets voor te worden. Zelfonderzoek doe je niet om er iets aan over te houden. Zelfonderzoek doen betekent dat je op een natuurlijke manier open staat voor wat er gebeurt; dat je de beweging, gericht op 'worden' die zich afspeelt in de mentale droom, steeds ziet. Zie dat er niemand is die zelfonderwek doet. Er is alleen openheid. Deze openheid ziet en onderzoekt alle stand­punren, geloofsovertuigingen, mentale zekerheden,

113

emoties, verhalen, bewegingen en reacties. Vanuit deze openheid wordt actie ondernomen, niet vanuit ana­lyseren, verhalen ophangen, ego en afgescheidenheid. Actie is dus nier meer op het zelf gericht, maar wordt genomen op grond van het geheel. Anders gezegd: als het ik-verhaal volledig wordt doorzien, lost het op. Dan kan God via jou actie ondernemen. Het enige wat je hoeft te doen is zelfonderzoek. Het droom-ik kan niet oplossen omdat het ik dat wil. Het moet vanzelf oplossen. Neem alleen maar waar. Van daaruit neemt waarheid het over.

114

Onbewustheid, een verhaal

Bewust zijn is geen mystieke of speciale vaardig­heid waar alleen goeroes toe in staat zijn.

Het betekent simpelweg 'zien' waarom je lijdt. Zien is altijd een activiteit in het heden. Niemand wordt bewust in de toekomst.

Kijk naar het verhaal waar je op dit moment ge­loof aan hecht. Onbewust zijn is niet zien waar­

om je nu lijdt. En lijden is er altijd als je kiest voor een verhaal in plaats van zien in het heden.

Scott Kiloby

Wat betekent onbewustheid als spirituele term? De meesten van ons denken hierbij aan wat

Wikipedia omschrijft als 'een ingrijpende verande­ring van iemands mentale toestand waardoor er geen

115

of bijna geen ontvankelijkheid meer is voor mensen en andere prikkels van buitenaf.' Met onbewustheid bedoelen we een toestand waarin iemand bewuste­

loos is geraakt door een klap op zijn hoofd of wan­neer hij ten gevolge van een ziekte of coma nergens meer op reageert.

Spirituele onbewustheid is misschien niet zo erg als

niet meer kunnen reageren omdat je bewusteloos bent

geraakt ten gevolge van een klap op je hoofd, maar in veel opzichten is het wel degelijk 'een ingrijpende

verandering van iemands mentale toestand waardoor er geen of bijna geen ontvankelijkheid meer is voor

mensen en andere prikkels van buitenaf.'

Spiritueel gezien zijn mensen onbewust of on­wetend van wie ze zijn en wat ze doen. 'Onwetend'

is hier niet geringschattend bedoeld. Ik gebruik het

woord in de letterlijke betekenis van 'niet bewust zijn van een bepaald feit.' De basisbetekenis van on­bewustheid is 'niet zien' wat er op dit moment ver­

schijnt. In de ego-staat zijn mensen zich niet bewust van wat er in henzelf opkomt, waaronder gedachten,

emoties en reacties. In plaats daarvan is elk initiatief en elke handeling doortrokken van egocentrisme, ge­

voed door gedachten, emoties en reacties. Deze onbe­

wuste hang naar controle is hetzelfde als je verzetten. In die zin kun je zeggen dat een individu of ego per

definitie in verzet is tegen wat zich voordoet. Verzet

is de wortel van het lijden. Verlichting en aanwezig­heid zijn woorden die beschrijven wat er gebeurt als

er geen verzet en controlezucht meer is. Dan gebeurt

116

het leven gewoon, niet langer gehinderd door de ego­gerichte energie van verzet.

Kijk zelf

Je kunt zoveel lezen over de grote wereldgodsdiensten als je maar wilt. Je kunt leren wat de definitie van zon­

de is in het christendom. Je kunt lezen wat de Boed­dha verstaat onder lijden. Er zijn planken vol boeken verschenen over het hindoeïstische begrip maya of de

sluier van begoocheling. Je kunt in je buurt een twaalf

stappen programma bijwonen waar gepraat wordt over menselijke 'gebreken' die schadelijk kunnen zijn.

De teksten en leraren van deze en alle andere tradities kunnen je echter maar tot een bepaald punt brengen. Uiteindelijk verwijzen ze allemaal naar de onbewust­

heid van je eigen geest. Dus moet je, om vrij te worden

van denkbeeldig lijden, veroorzaakt door deze onbe­wustheid, zelf kijken.

Ten eerste moet je zien dat de geest inderdaad on­

bewust is. Onbewustheid en het menselijke ego of zelf­

gerichtheid zijn in feite hetzelfde. Waarschijnlijk kun

je conceptueel begrijpen dat het denken op het zelf is gericht, maar dat is niet voldoende. Een gedachte in je hoofd die zegt: 'Mijn denken is op het zelf gericht' be­tekent nog niet dat je ook ziet hoe die zelfgerichtheid

zich in de praktijk op elk moment uit.

Alleen het gewaarzijn in jezelf kan werkelijk de op het zelf gerichte aard van het denken zien. Gewaarzijn

is 'dat in jou wat ziet,' en niet 'dat wat gezien wordt.' Gedachten zijn vormen of objecten die in jou opko-

117

men. Het denken is dat wat wordt gezien. Gewaarzijn is veel directer, veel simpeler en heel wat bescheidener. Het is dat wat het komen en gaan van alle gedach­ten ziet, inclusief gedachten over gewaarzijn. Naden­ken over aanwezigheid is niet aanwezigheid zelf. Dat is gewoon het zoveelste verhaal. Kijk naar het verhaal 'aanwezig worden' of 'meer aanwezig zijn.' Het is een

verhaal dat gaat over iets moeten bereiken. Aanwezig­heid is alleen maar hier en nu. Het is niet iets wat je kunt bereiken.

Eigenlijk weet je al wat onbewust zijn betekent. Heb je wel eens kilometers lang op een weg gereden

zonder dat je dit bewust waarnam? Plotseling kom je tot jezelf en besef je dat je diep in gedachten was ver­zonken. Als je je volledig bewust was geweest van je ge­dachtestroom, dan zou je gezien hebben dat de meeste van die gedachten op het ik waren gericht. Je was aan

het oordelen, aan het vergelijken, je ging terug naar het verleden, je projecteerde naar de toekomst, of je was in verzet tegen iets wat op dat moment opkwam. Al deze gedachtebewegingen draaiden om het 'ik' -gevoel. In je hoofd gaat het alleen maar over jou.

Zelfs als je onder het rijden aan anderen dacht, dan nog gingen die gedachten eigenlijk over jou, bijvoor­beeld over hoe die anderen tegenover jou stonden, of ze deden wat jij van hen verlangde en wie jij bent in

relatie tot hen. Ga nou alsjeblieft niet geloven of wel geloven wat ik zeg. Begin nou niet te filosoferen of ik gelijk of ongelijk heb en of jouw denken echt wel zo zelfgericht is. Het eens of oneens zijn met iemands

118

opvattingen versterkt alleen maar je eigen herinnerin­gen- wat je van het verleden hebt geleerd, uit een of ander boek, of wie je denkt dat je bent. Terugvallen op je herinneringen is ook zelfgerichtheid. Kijk zelf eens, nu, op dit moment wat er opkomt, of je nu aan het autorijden bent, de was doet of dit boek leest.

Die sluier van gedachten manifesteert zich niet al­leen op de autoweg. Hij is je permanente metgezel.

Misschien dat hij je eerder opvalt als je op de weg bent omdat het gevaarlijk is om niet goed op te letten tij­dens het rijden, maar de meeste mensen leven altijd, op elk moment, achter dezelfde sluier van gedachten.

Als je in de onbewuste staat met iemand praat, dan praat je meestal tegen het beeld dat je van deze per­soon hebt, een beeld dat bestaat uit een verzameling gedachten of kenmerken die je aan hem hebt toege­schreven op grond van zijn acties en interacties in het verleden. Dat is niet wie hij is. Je reageert alleen op je eigen mentale beeld van die persoon, niet op de per­soon zelf. En hij doet meestal hetzelfde met jou. Byron Katie zei ooit: 'Geen twee mensen hebben elkaar ooit ontmoet.' Dit is wat ze bedoelde- het ene beeld gaat met een ander beeld om, en daardoor kan er nooit een werkelijke ontmoeting plaatsvinden. Dit is de droom van afgescheidenheid.

Bewust zijn betekent gedachten 'zien,' met andere woorden opmerken dat je op ieder moment in zo'n wolk van gedachten leeft. Zie hoe bij alles zich een ge­

dachte aandient: van een bloem naar een stoep, naar je tante en naar je werk. Je denkt het leven in plaats

119

van het te leven. Denken is overwegend je verzetten. Je verzet je tegen de realiteit van wat is, ten gunste van je eigen op het denken gebaseerde interpretatie. Dit ver­zet creëert de illusie van lijden en strijd, maar buiten de droom van het denken is er simpelweg geen lijden en strijd. Je droomt dus je eigen pijn bij elkaar.

Emotionele onbewustheid

In de onbewuste staat verschijnen ook emoties om zo te zeggen 'in het donker'. Je bent ze niet gewaar, je ziet

ze niet bewust op het moment dat ze opkomen. Het gezegde 'ik kreeg een rode waas voor ogen' duidt op deze emotionele onbewustheid, een toestand waarin iemand zo kwaad kan worden dat hij niet meer weet wat hij doet, wat kan uitlopen op verbaal of fysiek ge­weld. Alleen na afloop kan zo iemand terugkijken en beseffen dat hij tijdens dat verhitte moment niet be­wust was. Met 'een rode waas voor ogen krijgen' wordt slechts één toestand bedoeld die aan het uiteinde van het gehele spectrum van emotionele onbewustheid ligt. De kleinste irritatie, het minste gevoel van onbehagen kan, als het niet wordt gezien op het moment dat het verschijnt, veranderen in ik-gerichte wrok.

De vormen van energie die we emoties noemen ko­men en gaan, variërend qua intensiteit en inhoud, de hele dag door. In de onbewuste staat zie je die gevoelens nooit volledig onder ogen. In plaats daarvan komt het denken met allerlei verhalen aanzetten. Bijvoorbeeld: er komt een gedachte aan de toekomst op en meteen voel je een daarmee samenhangende angstkramp m

120

je borst en maagstreek. In plaats van je bewustzijn de kans te geven die angst in je lijf meteen waar te nemen, ga je nog meer gedachten produceren over waarom dat gevoel al dan niet terecht is. Je probeert de angst te rechtvaardigen en te rationaliseren of, in een poging om ervan af te komen, ga je allerlei mogelijke toe­komstige scenario's en de gevolgen daarvan analyseren. Heel deze gedachtebeweging is een poging om te ont­snappen aan je angst. Het denken weerhoudt je ervan om de angst rechtstreeks te voelen en voorkomt zo dat hij gezien wordt in het licht van gewaarzijn. Je vertelt een verhaal dat zich tegen de angst verzet. Dit verhaal van verzet wakkert de angst aan, die op zijn beurt weer het verhaal aanwakkert, dat vervolgens weer de angst aanwakkert enzovoorts. Zo loop je vast in de kring­loop van het lijden, enkel en alleen geschapen door een droom. Richt, op momenten dat dit gebeurt, je aandacht meteen op je angst en kijk naar het mentale verhaal dat opkomt in verzet daartegen.

Verlichte onbewustheid

Je kunt je begraven in spirituele boeken zo lang je maar wilt. Je kunt naar een kerk gaan, naar twaalf stappen bijeenkomsten, synagogen, moskeeën en sangha's. Dat kun je allemaal doen, het is allemaal even geweldig. Geniet ervan. Deel je spirituele ervaringen met ande­ren. Maar als puntje bij paaltje komt zul je, als je niet waarneemt wat er nu, op dit moment, in je lichaam en geest gebeurt, in een staar van onbewustheid blijven. Misschien dat je verhaal zal veranderen. Misschien

121

word je van een zoeker een 'verlicht wezen.' Misschien ga je anderen wel vertellen hoe bewust of aanwezig of spiritueel je bent of aan het worden bent, of hoe dicht je inmiddels bij God staat- allemaal omdat je zoveel boeken hebt gelezen, zo vaak naar kerkdiensten bent gegaan of al zo lang lid bent van een sangha.

Of je gaat mooie spirituele uitspraken nazeggen en geloven dat je een bepaald niveau van verlichting hebt bereikt. Maar als je niet ziet dat het maar een verhaal is dat je aan het vertellen bent, blijf je onbewust. Ik noem dit 'verlichte onbewustheid.' Het verhaal van de 'spirituele zoeker die verlichting heeft gevonden' is de allerlaatste droom die sterft in het licht van de waar­heid. Het is het laatste verhaal dat uitdooft. Als je ge­looft dat je verlicht bent of een spirituele leraar, dan zal de werkelijkheid niet nalaten je op de een of andere manier een klap in je gezicht te geven. Lijden ontstaat als je leugens gelooft, en alie verhalen zijn leugens, hoe groots of verschrikkelijk ze ook zijn.

Verlichting kan niet begrepen worden door het denken. Zodra het denken het in zijn klauwen heeft, verandert het verlichting in een verhaal over het ik, over geloof of een mentale positie. Het elimineert de

waarheid van waar het woord 'verlichting' naar ver­wijst. Verlichting is niet alleen weggelegd voor goeroes of alleen maar beschikbaar na jarenlang zoeken of trai­ning. Het is je geboorterecht. Het is geen speciale staat,

ervaring, idee of emotie die je moet zien te vinden of te handhaven. Geen concept waar je vat op moet krijgen. Ware verlichting is de liefde zelf Het is aanwezigheid.

122

Het is zien dat, voordat er ook maar één gedachte bij je opkomt over een zelf, de ander of de wereld, er alleen non-conceptuele aanwezigheid is. Deze non-concep­tuele aanwezigheid laat alles, elk idee, emotie, staat, gewaarwording, ervaring en object, precies zo zijn als het is.

Dit is geen liefde die je in jouw verhaal kunt be­zitten. Liefde zegt niet: 'Ik ben verlicht.' Alleen een droom-zelf dat probeert iemand te zijn ten opzichte van anderen kan zoiets zeggen. Dit is afgescheidenheid. Liefde is geen-afgescheidenheid. In werkelijkheid is er gewoon niemand daar. En er zijn ook geen afzonder­lijke objecten. Ook al denk je dat er een 'ik' is, dat 'ik'

is niet meer dan een reeks verschijningen, een reeks gedachten, emoties, gewaarwordingen, toestanden en ervaringen die de een na de ander verschijnen. Alleen het denken verandert deze verschijningen in afzonder­lijke objecten. Het hoofdobject is het ego, of het 'zelf ' of het 'ik', dat echter nooit verlichting zal kennen. Een goed woord voor verlichting is nederigheid. Als het droom-zelf afwezig is, is er nederigheid, maar niemand die daar aanspraak op maakt. Het woord 'nederigheid' verwijst naar het feit dat jij afwezig bent als centrum van het leven. Verlichting wordt alleen gerealiseerd als er geen verhalen meer zijn, met andere woorden als

er een totale overgave is aan wat zich op dit moment aandient.

Verblijf zo vaak als je kunt in non-conceptueel ge­waarzijn. Dit is de sleutel naar de vrijheid, het geheim van dit boek. En wanneer je non-conceptueel gewaarzijn

123

realiseert als je ware identiteit, zie dan dat het de hele we­reld {elk idee, emotie, staat, gewaarwording en ervaring) precies zo laat zijn als het is. Zie dat de wereld niet kan verschijnen zonder gewaarzijn. Ze zijn fundamenteel on­aficheidelijk.

124

Zelfrealisatie

Zelfonderzoek is geen leer. Zelfonderzoek wil geen antwoorden geven of iets leren. Het is een

kwestie van atleen maar kijken en spelen in een staat van waarheid en nieuwsgierigheid, als een kind dat voor het eerst een schelp ontdekt zonder enig idee te hebben dat dit ding in zijn hand een

'schelp' heet.

Scott Kiloby

Zelfrealisatie is een mooie, maar enigszins verwar­rende term. Laten we hem ontrafelen. Hij bete­

kent simpelweg nagaan of er iets in jou zit wat geen

verhaal is. Is er iets voorbij her denken? Laten we eens kijken.

125

Denken hoort bij het verleden Denken hoort bij het verleden. Of dacht je van niet?

Kijk naar binnen. Denken is herinneren. Zelfs de uit­

spraak dat denken bij het verleden hoort, is een uit­

spraak die door de tijd heen is overgeleverd, dus als

een herinnering in de geest is opgeslagen. Het feit dat

ik dit inzicht hier opnieuw formuleer maakt het niet

nieuw of origineel. Hoort denken altijd bij het verleden? Ik leun ach­

terover in mijn stoel en stop met typen. Voordat deze

laatste zin gevormd werd, had de feitelijke gebeurtenis 'achterover leunen in mijn stoel en stoppen met typen'

al plaatsgevonden. Het denken speelt tikkertje met het

huidige moment. Het loopt altijd achter, het beschrijft

altijd het verleden. Dit moment gaat voorbij, het is

puur tijdelijk.

Ook als het denken beschrijft wat er nu gaande is,

maakt het gebruik van begrippen die tot het verleden

behoren. Ergens in het verleden heeft het brein bepaal­

de begrippen opgeslagen, bijvoorbeeld het begrip ' ik,'

het begrip 'stoel,' en de begrippen 'zitten,' 'stoppen' en 'typen.' Deze woorden zijn niet wat ze beschrijven. Ze vormen een verhaal, gebaseerd op in het brein opgesla­

gen begrippen aangaande een onkenbare werkelijkheid,

'leven' genoemd, leven dat op dit moment plaatsvindt.

Begrippen zijn nooit de waarheid zelf. Het enige wat

ze doen is een verhaal vertellen over de waarheid. Den­

ken is dromen. Herinneren. Iets van het verleden.

Het leven is net een fantastische jazzimprovisatie.

Op zijn eigen mysterieuze manier beweegt het zich in

126

het tijdloze heden, waarheen het maar wil. Het denken

is als de musicoloog die de jazzspeler overal volgt en de

noten die hij speelt noteert, in de hoop de muziek te

kunnen begrijpen en te verklaren. Op die manier kun

je het leven nooit begrijpen. Het leven kun je nooit vol­

ledig of duidelijk begrijpen door erover na te denken en

het te interpreteren. Het verleden (het denken) kan het

huidige moment nooit zien zoals het werkelijk is.

Behoren gedachten over de toekomst ook bij het

verleden? Als ik zeg: 'Ik hoop dat dit morgen gebeurt,'

of: 'Ik wil niet dat dit volgende week gebeurt,' dan moet ik eerst weten of het wel of niet plaatsvinden van

die gebeurtenis goed of slecht is. Ik moet al een idee

hebben waarom ik het ene verkies boven het andere.

Om dat te weten moet ik te rade gaan bij het denken

oftewel het verleden. Er moet in mijn hoofd een her­

innering zijn waaruit blijkt dat een bepaalde gebeurte­

nis al dan niet wenselijk is, misschien een ervaring van

vroeger of een idee waar iemand mij van heeft weten

te overtuigen.

Herinneringen projecteren zichzelf constant naar

de toekomst toe, maar die projectie is slechts schijn.

In werkelijkheid projecteert het verleden zich in een

droom van het denken, 'de toekomst' geheten. Ik kan

niet werkelijk de toekomst zien. Elke projectie die je

voor je ziet is een droom die bestaat uit gedachten en

is dus iets van het verleden. Het denken vormt zo­

doende een lus beweging: het is het verleden dat als 'de

toekomst' verschijnt. En als die toekomstige gebeur­

tenis uiteindelijk wel of niet heeft plaatsgevonden, ga

127

ik beoordelen of het inderdaad wenselijk is geweest. Deze beoordeling wordt vervolgens een herinnering die ook weer deel gaat uitmaken van het in het denken gegrondveste zelf, het ego. Zie je deze lusbeweging?

Het ego is die lusbeweging. Zolang ik alleen bij deze lusbeweging te rade ga, ga ik uitsluitend te rade bij het denken. Daardoor leef ik in een conceptuele droom in plaats van in de werkelijkheid van dit moment.

Onderzoeken of je gedachten bij het verleden horen werd ook aangeprezen door J. Krishnamurti. Maar dit zelfonderzoek leer je niet uit een boek of van een leraar. Het moet verinnerlijkt worden, je moet le­ren kijken met de onschuld van een kind. Het mag geen enkele moeite kosten. Moeite doen impliceert vooruit willen gaan, dus willen ontsnappen aan wat is. Als je probeert met dat kijken iets te verwerven of te bereiken, ben je op de toekomst gericht. Daardoor ben je niet volledig aanwezig voor wat er nu, op dit moment, is.

Om te kunnen zien wat er op dit moment is, zijn dus moeiteloosheid en onschuld vereist. We moeten de waarheid voor onszelf realiseren, zoals een kind een schelp ontdekt zonder er enig idee van te hebben dat zo'n ding een 'schelp' wordt genoemd. Ik moet zelf de aard van dat voorwerp ontdekken door te kijken, niet door erover na te denken. Als ik er over nadenk, pro­jecteer ik er alleen mijn eigen herinneringen op. Ik kan niet op iemand anders vertrouwen die mij zegt wat het

is. Ik mag niet blindelings vertrouwen op spirituele le­raren of spirituele boeken die allemaal ideeën in mijn

128

hoofd stoppen. Elk idee moet ik zelf onderzoeken, niet met mijn analytische geest, maar met gewaarzijn. Als

al die ideeën niet gezien worden in zuiver gewaarzijn, gaan ze deel uitmaken van mijn eigen herinneringen, herinneringen die geprojecteerd worden in een droom over de toekomst. Vervolgens ga ik op zoek naar de waarheid in mijn eigen hoofd, waaruit blijkt hoe ego­gericht en onwetend ik ben. Zo zal ik de waarheid nooit vinden. Ik vind alleen mijn eigen herinneringen, oftewel een verzameling ideeën die anderen in mijn hoofd hebben gestopt. Als ik deze ego-gerichte gedach­telus niet zie, blijf ik er in gevangen. Ik blijf gevangen in onwetendheid.

Om te zien wat waar is moet ik alleen op mezelf vertrouwen en kijken wat er werkelijk is, nu, op dit moment, voorbij al mijn gedachten daarover. Dit mo­ment vertelt altijd de waarheid. Het denken zal mij dit moment nooit tonen, dat doet alleen gewaarzijn. Om voorbij de onwetendheid van het verstand te kunnen zien, moet ik mij volledig bewust zijn van de ideeën die in mijn hoofd zijn geplant- mijn programmering. Ik moet die gedachten zien terwijl ze opkomen. Mijn programmering maakt mij tot slaaf van het denken -van mijzelf. Als ik mij niet bewust ben van deze ideeën op het moment dat ze zich manifesteren, raak ik ver­slaafd aan het denken en daardoor aan het zelf

Kun je dit zelfonderzoek verinnerlijken? Laat het bezinken, maar ga niet analyseren. Kijk alleen maar. Kijk of denken tot het verleden behoort. Kijk zelf, op elk moment.

129

Wie ben ik?

Het 'ik' is een concept. Het behoort tot het verleden.

Dat kan niet anders, want het is een gedachte. Zonder gedachten is er geen 'ik.' Tegelijkertijd met het denken verschijnt een 'ik.' 'Ik' ben dus het verleden. Ik ben een gedachte. En aangezien het denken een droom is van wat is, ben ik een droom.

Als ik alleen maar een droom ben, wie stelt dan deze vragen? Het denken kan daar geen antwoord op geven. Als iemand tegen een kind zegt dat wat het in

zijn hand heeft een schelp is, dan wil dat nog niet zeg­gen dat het nu weet wat dit voorwerp werkdijk is. Het heeft alleen een gedachte leren kennen die het op een object heeft geplakt. Het kind kan de werkelijke be­tekenis ervan niet kennen via het denken. Ik kan niet

weten wie ik werkelijk ben via het denken.

Het denken gaat nooit samen met de actuele wer­kelijkheid van wat is. Het denken was en is nooit hier en nu, op dit moment. Het raakt nooit dit moment -de feitelijke gebeurtenissen zoals die nu plaatsvinden.

Leven via het denken betekent dus dat je dit moment enkel en alleen beleeft via een conceptuele droom, voortkomend uit het verleden. Toch komt er ook nu

een gedachte op. Wat is het dat kijkt naar de gedachte die nu opkomt? Er is iets wat veel dieper gaat dan de 'ik' -gedachte en alle andere gedachten. Dat is wie ik in werkelijkheid ben. Ik ben een actualiteit. Er is hier en

nu, op dit moment, een bewust, levend, intelligent, liefhebbend Zijn dat al deze gedachten, terwijl ze op­komen, gadeslaat. Ik ben dat, wat het ook is.

130

Ben ik afgescheiden van de rest van het leven?

Staat dit bewustzijn dat ik in werkelijkheid ben, los van de rest van het leven? Dit zijn geen vingers die aan het typen zijn. Dit is geen 'zelfonderzoek.' Er is nie­mand hier die Scott Kiloby heet. Dat is allemaal een verhaal van het denken. Het leven is één ondeelbare werkelijkheid in het nu. Daardoor is er hier geen 'ik' dat losstaat van de rest van wat zich voordoet. Er is

geen afscheiding in de ruimte, totdat het verhaal van het denken, oftewel de droom, begint.

Er is niets wat gezien kan worden als een begin of een einde. De begrippen 'begin' of 'einde' horen bij het verleden. Ze bestaan uitsluitend in de tijd, dat wil

zeggen in de geest. Er is dus geen afgescheidenheid in de tijd, behalve in het denken. Er is alleen het tijdloze heden.

Dit betekent dat ik niet afgescheiden ben van het

leven. Ik moet dus in de droom van het denken stap­pen om een 'afgescheiden' ik te kunnen zijn. Zelfs de

begrippen 'ergens instappen' of'uitstappen' maken deel uit van de droom van afgescheidenheid, net zoals 'dit moment,' 'het verleden' of 'droom.' Het zijn allemaal ideeën die bij het verleden horen, niet bij dit moment.

Het conceptuele is enkel een vingerwijzing naar een actuele werkelijkheid. Het kan die actuele werkelijk­heid nooit zien voor wat het is: een mysterie.

Er is hier en nu, op dit moment, bewustzijn. Maar

zelfs dat is een verhaal. Soms komen gedachten op, als de inhoud van bewustzijn. Concluderen dat inhoud op de een of andere wijze losstaat van bewustzijn is ook een

131

gedachte, dus iets van het verleden. Inhoud staat niet los van bewustzijn. Vorm staat niet los van vormloosheid. Alleen het denken scheidt 'inhoud' van 'bewustzijn,' of 'vorm' van 'vormloosheid. Alleen het denken maakt hier twee van, terwijl er slechts Een is. Er is uitsluitend 'Dit.' En alleen het denken maakt er een punt van of het ene al dan niet losstaat van het andere.

Kan ik verlicht of bevrijd worden? Kan ik verlicht worden? Het denken, op zoek naar het einde van zichzelf, waarvan het veronderstelt dat dit verlichting is, projecteert het verleden op de toekomst. Verlichting maakt deel uit van de droom. Er is geen

zelf dat verlichting kan vinden. Als ik een woord als 'verlichting' op dit zelf plak, dan beschrijf ik alleen een herinnering van mezelf in het nu. Als ik naar mezelf kijk in de toekomst, jaag ik alleen mijn eigen gedach­ten, mijn eigen verleden, na. Ik zal nooit de waarheid vinden aan de hand van een idee. Ik vind alleen dat idee. Het idee dus dat ik 'verlicht' kan worden of 'me­zelf kan realiseren' is een droom van het denken. Er is een waarheid die uitgaat boven deze droom van het denken. Dat is de diepere waarheid waar het woord 'verlichting' naar verwijst, een waarheid die ik nooit kan vinden. Waarheid wordt alleen gerealiseerd als het idee van een afgescheiden ik is verdwenen. Ze wordt gerealiseerd als de ik-droom wordt gezien voor wat ze is: een illusie.

Kan ik verlicht worden? Het denken ontmoet enkel en alleen zijn eigen projecties. Het is een op het zelf ge-

132

richte, psychologische lusbeweging. Alleen het denken wil uit die lusbeweging stappen of bevrijding vinden. Alleen het denken wil uit zichzelf stappen of het einde van het zelf vinden. Als er een einde komt aan het zelf­bedachte ik, dan gebeurt dat niet door het denken. Dat gebeurt door aanwezigheid, door te zien wat er op dit moment is. Dit houdt in dat je elke gedachte ziet die nu opkomt. Het denken tovert iets tevoorschijn wat 'bevrijding' wordt genoemd, en probeert vervolgens zijn eigen schepping te vinden. Dit is geen bevrijding. Het is gewoon een idee. Ware bevrijding stijgt boven de verslaving aan het denken uit. Het neemt denken waar. Het is het zijn dat op dit moment is en dat heel die zinloze droom dat een persoon ooit bevrijd zou kunnen worden, waarneemt. Bevrijding wordt gere­aliseerd als het zelf er niet meer achteraan rent. Een droom kan geen andere droom vinden.

Zeggen dat er in dit Ene Leven ergens een 'persoon' is die 'bevrijd' of 'verlicht' is, is droompraat. Ik kan dus geen vertrouwen stellen in mensen die van zichzelf zeggen dat ze verlicht of bevrijd zijn, want ze dromen. Ik moet naar binnen kijken. Alleen door naar binnen te kijken zal ik de waarheid zien. En dat afgescheiden­heid een droom van het denken is. Het idee dus dat er een afgescheiden persoon is die verlicht of bevrijd is of kan worden, is een droom, geschapen door het denken. Ideeën over verlichting en bevrijding worden door le­raren die non-dualisme of andere spirituele leringen verkopen nog eens extra versterkt. Ze versterken mijn eigen herinneringen - het droom-zelf. De waarheid

133

kan niet gevonden worden in ideeën of geloofsover­

tuigingen. Ik mag niet blindelings geloof hechten aan ideeën die uit de mond van anderen komen. Ideeën

kunnen gebruikt worden als vingerwijzingen, maar ze

moeten onderzocht worden om te zien of ze absoluut

waar zijn. Je moet alleen durven staan en zelfonder­

zoek doen. In dit zelfonderzoek kijk je naar het idee

dat je verlicht of bevrijd kunt worden. Daardoor wordt

het gewaarzijn steeds groter en verslindt her de droom

die 'ik' heet. Er is helemaal niemand meer die onder­

zoek doet. Het denken komt tot rust. Dan pas wordt er gerealiseerd dat dit iets wat ik bewustzijn of Zijn

noem, al bevrijd is. Het is al verlicht. Dit 'ik'- met al

zijn zelfgerichtheid en obsessieve denken - heeft dit

feit alleen maar verborgen gehouden.

De vraag: 'Wat is er voorbij de ik-droom?' kan nooit met enige mentale zekerheid worden beantwoord. Ik

weet het gewoon niet. Er is een dieper 'ik' waar geen

naam voor is. Noem het God of Eenheid. 'Liefde' voelt

dichter bij de waarheid. In elk geval kan het brein er

nooit vat op krijgen, hoe je het ook noemt. Mentale

zekerheid is een droom. Ware wijsheid is niet weren.

Wijsheid kan door het denken nooit voor de gek wor­

den gehouden.

Zal een kind dat hoort dat dit ding in zijn hand een

'schelp' wordt genoemd, zo dom zijn om te beweren

dat het nu weet wat het is, of zal het dit voorwerp toch

nog zien als een mysterie, wat het in werkelijkheid is?

Door het leven te zien als een mysterie zal gewaarzijn steeds groter worden. Gewaarzijn is een intelligentie

134

die veel dieper gaat dan denken. Gewaarzijn ziet de diepgang van iets in plaats van alleen maar de naam

of de buitenkant. Gewaarzijn ziet het leven zonder de sluier van onze ik-gerichte, mentale interpretaties. Dat

het één echter belangrijker zou zijn dan het ander is

iets waar alleen het denken op kan komen. Verlich­

ting heeft niets te maken met stoppen met denken of

leven in puur gewaarzijn. Het ene aspect van 'Dit' wil­

len wegduwen ten gunste van een ander aspect getuigt

van dualisme. Verlichting betekent beseffen dat alles verschijnt in 'Dit.' 'Dit' verwelkomt zowel gewaarzijn als denken, het duwt niets weg. 'Dit' is een met alles

wat er verschijnt. 'Dit' laat zich echter nooit bedotten

wat deze waarheid betreft: verslaving aan het denken

houdt het 'ik' opgesloten in onwetendheid.

Denken is niet het probleem. Dat is het ook nooit

geweest. Alleen verslaafd zijn aan het denken is een

probleem. Aangezien al het denken een droom van

het verleden is, is er alleen verslaving aan een illusie.

In werkelijkheid is er geen probleem. Er is uitsluitend 'Dit.'

135

De mythe van leren aanvaarden

Een glimp van de ware aard van je wezen is als een kus van het goddelijke. Die kus is een mysterie

van genade. Er is niets wat je had kunnen doen

om hem te krijgen.

Gangaji

Heb je jezelf ooit wijsgemaakt dat je meer bereid moet zijn om dingen te aanvaarden of het leven

of jezelf moet leren accepteren? Aanvaarding is niet iets wat je kunt leren. Aanvaarding is ook niet iets wat je

kunt opbouwen. Aanvaarding vindt nooit plaats in de toekomst. Het gebeurt nu, of helemaal niet.

De spirituele zoektocht begint wanneer je geloof hecht aan gedachten die zeggen dat er iets anders zou

moeten gebeuren dan wat er nu gebeurt. Het leven

136

of jezelf willen leren aanvaarden is een mentale stra­tegie waarbij aanvaarding wordt verschoven naar de

tijd, naar de toekomst. Naar het denken. Het denken

kan het huidige moment, de enige plek van waaruit je kunt aanvaarden, niet zien. Zie, in plaats van te gelo­

ven dat je steeds beter kunt aanvaarden of een strate­gie bedenkt waardoor je ergens in de toekomst kunt

aanvaarden, hoe dat geloof of die strategie nu bij je

opkomt. Het zijn allebei pogingen om dit moment

uit de weg te gaan en om aanvaarding naar een ander moment in de tijd te verschuiven, dus naar het den­ken. Wegvluchten in het denken (in de tijd) betekent niet aanvaarden. Dit is bij uitstek niet aanvaarden (niet

zien) van wat zich nu aandient: een geloof of mentale strategie. Door dit geloof of die mentale strategie te

zien, ben je aanwezig. Werkelijke aanvaarding is een mysterie van genade. Er is niets wat je kunt doen om

het te krijgen. Zien dat er geen aanvaarding is van wat er in dit moment is, betekent werkelijke aanvaarding.

Daar komt geen 'doen' aan te pas. Geen zelf.

Aanvaarding is niet mettertijd te vinden Het idee 'leren aanvaarden' impliceert tijd, en tijd is

denken. In je illusionaire zoektocht naar aanvaarding ben je gefixeerd op een of ander resultaat, geprojec­

teerd naar de toekomst. Simpel gezegd: je identificeert

je met een in het nu opkomende gedachte over een fic­

tief, toekomstig 'jij.' Het is fictief omdat het zuiver een bedenksel is. Je droomt over een of andere toekomstige

staat waarin je kunt aanvaarden en probeert jezelf ervan

137

te overtuigen dat je die staat moet zien te bereiken. Dat

is de rnanier om op jezelf gericht te blijven. Zo moet je

je wel blijven focussen op jezelf- op het feit dat je er

nog niet helemaal bent, maar dat dit wel gaat lukken.

Aanvaarden gebeurt niet in de tijd- in je hoofd. Het

denken accepteert nooit. Het denken verandert alleen het verhaal dat het droom-ik aan het vertellen is. Het

denken overweegt, bekritiseert, beoordeelt, droomt,

vergelijkt, valt in herhaling, biedt verzet, probeert te

overtuigen en analyseert elke situatie. Het accepteert

nooit werkelijk. Het denken kan dromen over aanvaar­

den in de toekomst of steeds weer opnieuw oprakelen

hoe het al dan niet in staat was geweest voorbije situa­

ties te accepteren, maar het kan nooit werkelijk iets op

het moment zelf accepteren omdat het een droom in

de tijd is. Ik wil je niet aansporen om nooit meer na

te denken over aanvaarding. Dat zou je zelfs niet kun­

nen, ook al zou je het willen. Ik vraag alleen maar of je

de waanzin kunt zien van wat ik bedoel. Je aanvaardt

pas als je je bewust bent van je gedachten. Dat gebeurt

vanzelf als je je niet alleen bewust bent van je gedach­

ten die overhoop liggen met de werkelijkheid, maar

ook van die hele mentale beweging, gericht op leren

aanvaarden. Die energie waarmee je iets wilt bereiken

is ook weerstand. Het denken probeert weg te vluch­

ten naar een moment in de toekomst waar het rust kan

vinden, in plaats van dat wat nu verschijnt onder ogen

te zien. Bijvoorbeeld: op het moment dat je ziet dat

er nu een gedachte voorbijkomt die zegt dat je vrouw

wat vaker zou moeten koken, is er aanvaarding. Hoe

138

zou je vrouw meer kunnen koken dan ze nu doet? Dat

is onmogelijk. Het denken bestrijdt de werkelijkheid.

Denken is in verzet zijn. Het is op zoek naar een ide­

aalbeeld van je vrouw ergens in de toekomst, in plaats

van haar te accepteren zoals ze nu is. Het denken zal

je vrouw nooit accepteren, maar gewaarzijn doet dat

wel. Je bewust zijn van je gedachten waaruit blijkt dat

je moeite hebt met je vrouw zoals ze op dit moment is,

betekent acceptatie.

Nadat de gedachte bij je is opgekomen dat ze wat

vaker zou moeten koken, komt er misschien een tweede

gedachte die zegt dat je je vrouw wat meer zou moeten

accepteren. Zie ook die gedachte gewoon. Dat zien is

accepteren. Hoe zou je anders kunnen zijn dan degene

die je nu, op dit moment, bent? Ook dat is onmoge­

lijk. Als je probeert meer dit of dat te worden, reik je naar de toekomst, naar een droom van het denken, en

vermijd je wat er op dit moment is, de enige plek van

waaruit je echt kunt aanvaarden. Zie je dat werkelijk

accepteren alleen nu plaatsvindt, als weerstand, ana­

lyseren en de behoefte tot oordelen zijn verdwenen?

Analyseren verdwijnt niet door meer te analyseren, en

oordelen niet door meer te oordelen. Dit houdt alle­

maal op als je ziet wat het in feite is: de waanzin van

het zelf. Zie je dat denken tijd is? Zie je dat denken

oordelen, in verzet zijn en analyseren betekent? Zie je

nu ook dat het denken daarom nooit nu kan aanvaar­

den, omdat het een droom is, gericht op de tijd? Alleen

gewaarzijn van je gedachten brengt acceptatie met zich

mee. Stop met denken en geef gewaarzijn de kans al

139

dat verzet tegen wat er op dit moment gebeurt, maar ook je droom waarin je iets moet 'worden,' rechtstreeks te zien. Dit is werkelijk aanvaarden.

Als je niet de mentale strategieën doorziet waarmee de waanzin van iets te moeten 'bereiken' in stand wordt

gehouden, blijf je vastzitten in je spirituele zoektocht, wat betekent dat ook je zelfgerichtheid blijft voortbe­staan. Elke poging om de werkelijkheid van wat is te ontvluchten, is je verzetten tegen wat is. Daar hoort ook het volgen van een of andere gefantaseerde droom bij waarin op een zeker moment in de toekomst aan­vaarding van jezelf of van anderen zal plaatsvinden. Hoe kan aanvaarden ooit plaatsvinden buiten dit mo­ment? Als je aanvaarden verplaatst in de tijd, maak je er weer een wortel van die voor je neus wordt gehou­den. Daardoor blijf je het gevoel houden dat je nooit jezelf en anderen helemaal accepteert. Ik zeg niet dat

je je vrouw niet mag vragen of ze wat vaker wil koken. Ik vraag alleen of je het verschil kunt voelen tussen de ego-gerichte energie van iemand die vasthoudt aan gedachten die zich verzetten tegen wat is, en de meer liefdevolle energie van overgave die ontstaat zodra je naar dat verzet kijkt.

Je kunt niet leren accepteren door er moeite voor te doen, want moeite doen impliceert tijd, dus een beweging om iets te worden of om wat nu verschijnt

uit de weg te gaan. Moeite doen is je verzetten tegen wat is. Werkelijk accepteren betekent mild, liefdevol en met mededogen waarnemen wat er nu in je lichaam en geest en in de wereld om je heen verschijnt. Dat

140

gaat volslagen moeiteloos. Als je moeite doet om een situatie te aanvaarden, ben je eigenlijk bezig met je er nog meer tegen te verzetten - met nog meer erover na te denken. Aanvaarden betekent volledig aanwezig zijn bij wat er ook maar opkomt, met inbegrip van moeite, verzet en gedachten die zeggen dat je meer moet aanvaarden. Kijk alleen maar. Van daaruit zul­len mildheid, liefde en mededogen het overnemen. Als er vanuit die aanwezigheid, vanuit overgave en liefde dus, actie wordt ondernomen, wordt de hele wereld

getransformeerd. Misschien gaat dan je vrouw wat va­ker voor je koken - misschien ook niet. Zowel het een als het ander zal dan oké zijn.

Aanvaarden gebeurt alleen als jij er niet bent Als je op dit moment het gevoel hebt dat je vandaag

gemakkelijker kunt aanvaarden dan gisteren of dan drie jaar geleden, kijk dan eens hoe het denken dit ge­bruikt om er een zelf mee te construeren. Het zoekt houvast in het zoveelste verhaal. Je kunt niet werkelijk beter aanvaarden dan eerst. Aanvaarden is geen spel waar je steeds beter in wordt. Het ego is gek op het idee dat het tijdens de spirituele zoektocht punten kan verdienen. Er bestaat geen afgescheiden zelf dat iets kan aanvaarden. Als je het gevoel hebt dat je be­ter kunt aanvaarden, dan betekent dit alleen dat het

bewustzijn minder verstrikt zit in de gedachte en de emotie die nu opkomen. Het heeft niets te maken met

tijd, of met iets beter kunnen, met iets worden of met het zelf. Het droom-zelf verzet zich tegen wat is. Als er

141

aanvaarding is, kun je het niet aan jezelf toeschrijven,

want aanvaarden kan alleen als jij, het droom-zelf, er

niet bent, dus als er geen verzet is tegen wat is. Als er

aanvaarding is, verliezen het denken en gevoelens van

verzet hun greep, waardoor gewaarzijn van het huidige

moment zich kan verdiepen. In plaats van mettertijd

beter te leren accepteren, merk je nu dat verzet wordt

losgelaten. Je merkt dat het droom-zelf- de oorzaak

van het lijden- zijn greep aan het verliezen is.

Waarom is dit onderscheid zo essentieel? Nou, omdat

het denken gemakkelijk het denkbeeldige, afgescheiden

zelf kan versterken door een moment van strijd in het

verleden te vergelijken met een moment van loslaten

in het heden. Als je werkelijk begint te geloven dat 'jij' jezelf en het leven 'steeds beter kunt accepteren' wordt

het droom-zelf en de spirituele zoektocht van nog meer

kracht voorzien. Je gelooft ten onrechte dat aanvaarden

aan jou ligt. Dit wordt weer een nieuw verhaal waar je

aan hecht. Zo wordt het spirituele ego geboren en gaat

de waanzin van iets te moeten worden door. Je bent

nog steeds de muis in een tredmolen. Er zijn mensen

op de wereld die bij elkaar komen in spirituele groe­

pen, kerken, sangha's, twaalf stappen programma's en­

zovoorts om zichzelf en anderen ervan te overtuigen dat

ze steeds beter leren aanvaarden en dat echt aanvaarden

mettertijd plaatsvindt. Het is helemaal niet verkeerd

om samen te komen in spirituele groepen. Het kan

zelfs gezond en heel positief zijn. Zelfbedrog is echter

ongezond, of dat nu gebeurt in je eigen hoofd of tijdens

een discussie aan tafel.

142

Als je gelooft dat je iemand bent die goed kan aan­

vaarden, vertel je jezelf een verhaal. Dat verhaal is niet

per se goed of slecht, het is alleen niet waar. Vroeg of

laat komt er iets op je pad waardoor je gaat zien dat

je zelfbeeld van 'iemand die goed kan aanvaarden' of

van 'iemand die spiritueel is,' niet is wat je werkelijk

bent. Als dit zelfbeeld niet klopt met je huidige situatie

waarin je met jezelf overhoop ligt, ga je jezelf ook nog

eens hevige verwijten maken. Wees, in plaats van je te

verliezen in verhalen over wel of niet spiritueel zijn of

al dan niet kunnen aanvaarden, simpelweg aanwezig

bij wat er ook maar verschijnt. Dat is werkelijk aan­vaarden. Laat al die onware zelfbeelden en verhalen je

juist dieper ervan doordringen wie je werkelijk bent

voorbij alle beelden en verhalen.

Werkelijk aanvaarden komt van een spirituele

kracht die niets heeft te maken met het droom-zelf.

Je zou kunnen zeggen dat dit van God komt. Het

is de ware aard van wie we zijn, verborgen achter al

onze strijd en strategieën om te leren aanvaarden,

achter al onze hoop en angst rond de vraag of we

daarvoor wel spiritueel genoeg vooruitgang boeken.

Zoals Gangaji zegt, is werkelijke aanvaarding als een

kus van het goddelijke, waardoor je een glimp op­

vangt van je ware aard. Het ligt niet aan jou. Je kunt

het niet aan jezelf toeschrijven en tegelijkertijd in

waarheid verblijven. Aanvaarden vindt alleen plaats

als je ik-droom er niet meer is.

Als er volledige acceptatie is van wat er nu op dit

moment is, komt het hele idee dat aanvaarding gezocht

143

moet worden in de toekomst niet eens meer bij je op.

Het concept 'aanvaarding' kan je zelfs gestolen wor­

den. In feite is heel die op de toekomst gerichte zoek­

tocht naar acceptatie gebaseerd op het niet-aanvaarden

van wat er op dit moment is. Dat is toch krankzin­nig? Maar zie je het ook? Kijk. Je lichaam is hier, maar

je geest is daar, in gedachten over de toekomst. Als je

geest daar is zie je niet wat hier is, wat betekent dat je

niet ziet dat die toekomstgedachte nu opkomt. Als je

die gedachte niet ziet, ga je inderdaad geloven dat er

iets moet gebeuren in de toekomst, voordat er van ac­

ceptatie sprake kan zijn. Dit is een grove leugen.

Je kunt een heel leven besteden aan het achterna

jagen van de illusie die de toekomstige acceptatie van

jezelf, van anderen en van het leven heet. Dat loopt

onvermijdelijk uit op een conflict tussen wat is en wat

jij denkt dat er zou moeten zijn- tussen de realiteit van

dit moment en je doorlopende Hxatie op het volgende

moment. Dit conflict veroorzaakt angst en spanning

in je lichaam, waar ziekte en kwalen weer het gevolg

van zijn. Artsen proberen ons dit al jaren te vertellen. Je spirituele zoektocht zou wel eens kunnen bijdragen

aan een vroege dood. Maak je daar geen zorgen over.

Zie alleen die zoektocht telkens wanneer ze verschijnt.

Door dat te zien verliest je toekomstgerichte zoeken

zijn greep en wordt leven in het moment bevestigd.

144

Ontwaken

De meeste mensen zijn, ook ai weten ze het niet, in slaap. Ze slapen als ze geboren worden, ze leven

terwijl ze slapen, ze trouwen in hun slaap, ze

brengen hun kinderen groot in hun slaap en ze sterven in hun slaap zonder dat ze ooit wakker

geworden zijn. Ze begrijpen nooit de lieflijkheid en schoonheid van wat we het menselijke bestaan

noemen.

Anthony de Mello

Wakker worden uit de droom van afgescheidenbeid

is geen nieuwe godsdienst. Het is geen nieuw

geloofssysteem. Het is dat wat alle godsdiensten en ge­

loofssystemen ziet. Je hoeft er niets voor te leren. Het is

datgene wat bewust is van alles wat zich voordoet. Er

145

hoeft niets te gebeuren om ontwaken te realiseren. Het

is hetzelfde als 's morgens je ogen opendoen en wak­

ker worden uit een droom. Het ziet heel die beweging

van het zelf en diens droom dat het middelpunt van het

leven is en losstaat van alles. Het ziet tot in detail het schitterende leven om je heen. Ben je klaar om wakker

te worden? Meer bepaald, ben je klaar om te beseffen

dat er niemand is om wakker te worden?

Pauzeer even na elke alinea op de volgende bladzij­

den en haal een paar keer adem. Laat de woorden je

hele wezen doordringen en je attent maken op de le­

vendigheid van je lichaam en van alles om je heen. Ga

er niet mee aan de slag op het niveau van instemming

of afwijzing. Laat het Zijn deze woorden lezen.

Als je aan het lezen bent, let er dan op of er iets is

waardoor je gaat.denken of voelen dat deze woorden je

iets zullen opleveren. Ze kunnen je niet geven wat je al

bent. Je bene al heel. Het beste wat ze kunnen doen is je daarop wijzen.

Als je deze drie tekentjes ziet [***] dan is het de

bedoeling dat je even stopt met lezen. Leg het boek

neer, pak je gewone leven weer op en neem wat je net

hebt gelezen mee als vingerwijzing naar het absolute

mysterie van het huidige moment- een mysterie waar

geen woorden voor zijn. Kijk alleen maar.

Zie dat je leeft in een stralend mysterie 'leven' ge­

naamd. En zie vervolgens dat de woorden 'stralend,' 'mysterie,' en 'leven' nog niet in de verste verte kun­

nen uitdrukken hoe schitterend en tegelijkertijd ge-

146

woon het is. Zie dat het alleen maar gedachten zijn

die verwijzen naar een bestaande werkelijkheid in en

om je heen. Zie dat je niet afgesneden bent van deze

bestaande werkelijkheid.

Zie dat het leven een symfonie is van beelden, ge­

luiden, geuren, gewaarwordingen, gedachten, gevoe­

lens, toestanden en ervaringen. Zie dat de prachtige

muziek van deze symfonie alleen volledig gerealiseerd kan worden als er geen zelf is dat pretendeert de diri­

gent te zijn.

Zie, wanneer je naar buiten gaat, hoe mooi en

groot, maar ook hoe leeg, de ruimte om je heen is. Ze eindigt nergens. Ze omarmt je.

Zie dat deze ruimte is wie jij bent. Ze is in jou. Ze

is jou. Zie dat er geen problemen zijn, totdat er een ge­

dachte opkomt die iets binnen je veld van gewaarzijn bestempelt als 'een probleem.' Problemen zijn bij uit­

stek geschikt om op jezelf gericht te blijven omdat je

steeds aan hen moet denken, ze voortdurend analyseert

en erover klaagt, je afvragend of en in hoeverre je ze te

boven zult komen. Zo houd je je focus op jezelf. Het

leven gebeurt gewoon. Het gebeurt niet speciaal voor

jou. Het gebeurt, of je je er nu tegen verzet of het ver­

welkomt. Je denkt alleen maar dat het jou overkomt.

Met deze manier van denken houd je de droom van

een afgescheiden zelf levend.

Zie de op het zelf gerichte aard van een gedachte, en

de volgende gedachte dat je niet op jezelf gericht moet

zijn. Het is allemaal een ego-gerichte droom.

147

Zie de gedachte dat je meer aanwezig zou moeten zijn.Dat is onmogelijk. Je kunt nooit iets anders zijn danwat je al bent, en dat is hier, op dit moment, al aanwezig. Als er dus allerlei luidruchtige gedachten opkomenof het idee dat je niet aanwezig bent, zie het dan alleenmaar. Dit zien is aanwezig zijn.

Zie wanneer er gedachten opkomen en wanneerniet. Zie dat gedachten hebben geen probleem is. Erzijn gedachten of er zijn geen gedachten. Dat het eenprobleem zou zijn ofdat het een belangrijker is dan hetander is iets waar alleen het denken op kan komen. Zieook die gedachte.

Zie dat gedachten altijd verbonden zijn met eenvan de drie ego-gerichte werelden: het verleden, detoekomst en verzet tegen het nu. Zie dat, wanneereen gedachte opkomt, er altijd een ‘ik’-gevoel in zit.Vaak wil je aan zo’n gedachte vasthouden of er dieperop ingaan omdat je er een verhaal aan ontleent overwie je denkt te zijn. Zelfs je gedachten over anderen vertellen je wie je bent in relatie tot hen. Je kunthet denken niet opgeven. Het is typisch iets voor hetdenken om dit te proberen. Zien hoe je gedachtenkomen en gaan is bevrijdend. Daardoor kunnen zejou opgeven.

***

Als je in je lichaam een negatieve emotie voelt, zie dandat er in je hoofd een verhaal wordt verteld dat pastbinnen de drie ego-gerichte werelden.

Zie dat, wanneer het denken naar de toekomst reikt, erin je lichaam bezorgdheid of angst kan opkomen. Diebezorgdheid of angst laat je weten dat je een droombent binnengestapt die niet waar is. Deze droom heet‘her afgescheiden ik.’

Zie dat zoiets als een negatieve emotie niet bestaat,totdat jij er dat etiket op plakt. Er is alleen energie diein het lichaam opkomt. Wees volledig aanwezig bij dieenergie. Probeer haar niet uit de weg te gaan of weg tedenken. Vermijd niet wat is.

Als er onenigheid ontstaat tijdens een of ineen bepaalde situatie, kijk dan of jij niet van tevoren alhad bedacht hoe dat gesprek of die situatie zou moetenaflopen. Onenigheid ontstaat wanneer je dromen overde werkelijkheid niet overeenkomen met de werkelijkheid zelf. Omdat je je droom meenam in die situatie,bracht je ook conflict mee. Niemand is de schuld vanjouw pijn. Je droomt simpelweg dat je alles onder controle kunt hebben. Kijk naar wat je aan het dromenbent, in plaats van mensen, situaties of jezelf de schuldte geven.

Zie dat wrok tegen anderen niets met hen te maken heeft. Je gelooft simpelweg een droom die op datmoment opkomt. In die droom wordt een persoon ofsituatie verondersteld te doen wat jij wilt, en dat is nietreëel. De oorzaak van je pijn ligt nooit buiten jezelf,maar in het feit dat je gehecht bent aan gedachten enemoties die in jezelf opkomen. Probeer wrok niet teontstijgen of er iets aan te doen. Kijk alleen maar. Voelhem tot in je vezels. Zie dat als iemand tegen je tekeer-

148 149

gesprek

gaat, je uitscheldt of je beledigt, je daar niet op hoeft

te reageren. De pijn van dat andere zelf dat jou aanvalt

heeft niets met jou te maken. In zijn droom behoor je te zijn zoals hij van je verwacht, maar dat heeft niets

met de werkelijkheid te maken. Wees de ruimte waar­in het allemaal gebeurt en kijk naar elke reactie die je

voelt opkomen. Als je vind dat je jezelf moet verdedi­gen, laat dat dan gebeuren. Ontwaken betekent niet

dingen onderdrukken. Het betekent bewust zijn van

wat is. Merk op dat wanneer je liegt, je meestal een illusi­

onair zelfbeeld probeert te beschermen. Als je eenmaal ziet dat er geen zelf is dat psychologisch beschermd

moet worden, vallen de meeste leugens vanzelf weg. Als iemand je niet de lof, dankbaarheid of goed­

keuring geeft die je zoekt, merk dan op dat je je tekort gedaan voelt. Besef dat het probleem niets te maken heeft met wat anderen je al dan niet hebben gegeven.

Het probleem ontstond toen je niet meteen dat ge­

voel dat je tekort bent gedaan bespeurde zodra het in

je lichaam opkwam. Vanaf dat moment voedde het

je pijnlijke en onware gedachten dat anderen verant­

woordelijk zijn voor jouw geluk en voldoening. Zie

dat iets tekort komen een illusie is.

***

Zie dat ieder mens en ieder ding prachtig en mysteri­

eus is, totdat de droom waarin alles en iedereen wordt beoordeeld er vat op krijgt.

150

Zie dat het beoordelen van anderen niet verdwijnt al­

leen omdat je hebt gehoord of gelezen dat het verkeerd

is, of omdat je gelooft dat God het afkeurt. Beoordelen verdwijnt vanzelf als je beseft dat het een methode is waarmee je jezelf definieert met behulp van het den­

ken. In elk oordeel over iemand anders zit een inner­

lijke vergelijking verborgen. 'Hij is dik (ik ben dus niet dik)' 'Ze is stapelgek (ik ben dus slim).' Als het ik oplost, sterft ook die behoefte tot zelfdefiniëring, en

wordt beoordelen vanzelf minder. Zie het wanneer je wilt dat anderen veranderen of

dat ze zijn zoals jij van hen verlangt. Dat heeft niets met de werkelijkheid te maken, maar alles met je droom.

Zie dat zo'n veelomvattend concept als 'verslaving' nooit werkelijk aangepakt kan worden. De enige goe­de manier om verslavingsgedrag het hoofd te bieden is

kijken naar wat er nu verschijnt. Als er een hevig ver­

langen of obsessie opkomt, kijk er dan naar, zonder het

te analyseren. Laat het opkomen in gewaarzijn. Luister

niet naar verhalen die zeggen dat je niet mag ervaren wat je ervaart. De werkelijkheid is wat zich ook maar

voordoet. Ga niet de strijd aan met de werkelijkheid,

want dat is waanzin. Wees je alleen maar bewust van

wat er verschijnt. Zie dat alle verlangens en obsessies

opkomen in het vormloze gewaarzijn in jezelf en dat ze er ook weer in oplossen. Laat dat vormloze gewaarzijn

bewust worden van zichzelf. Als het eenmaal bewust is

van zichzelf, zul je merken dat verlangens en obsessies

steeds minder of helemaal niet meer opkomen. En als dat toch nog gebeurt, dan zie je dat het niet de mon-

151

sters zijn waar je ze voor had gehouden. Ze hebben alleen macht als ze onbewust blijven

In feite zijn het tijdelijke spoken zonder substantie die geen macht over jou hebben zolang ze in volledig gewaarzijn verschijnen.

Zie dat een veelomvattend concept als 'zaken voor je uit schuiven' nooit werkelijk aangepakt kan worden. Dat is een fictie. De enige fatsoenlijke manier om met 'zaken voor je uitschuiven' om te gaan is kijken naar wat er opkomt. Als de gedachte opkomt dat je geen zin hebt om de keuken schoon te maken, zie dan die gedachte. Het maakt niet uit of je nu wel of niet de keuken gaat schoonmaken. Kijk alleen maar naar die gedachte en de bijbehorende gedachte die je bij voor­baat schuldig laat voelen omdat je de keuken niet wilt schoonmaken. Door al deze gedachten te zien zodra ze

opkomen, wordt je geest stil. Een stille geest zegt niet dat de keuken wel of niet gepoetst moet worden. In een dergelijke helderheid wordt wel of niet actie onderno­men, zonder het onnodige geanalyseer vooraf. Een hel­dere geest is veel beter in staat om rustig en doeltreffend te handelen. Analyseren stelt actie ondernemen alleen maar uit en laat je ronddraaien in ego-gericht denken.

Zie ook de gedachten die je wijsmaken dat je te dik, onaantrekkelijk, niet goed genoeg, niet slim genoeg, lui of lichtvaardig bent. Deze beelden hebben niets te maken met wie je werkelijk bent. Het zijn beelden uit het verleden die je terneerdrukken en je ervan weer­houden nu, op dit moment, helder en doeltreffend actie te ondernemen.

152

***

Kijk als je eet naar je hand die naar je bord gaat en dan weer naar je mond. Voel hoe je je eten kauwt en het doorslikt.

Voel het water dat over je handen stroomt als je aan het afwassen bent.

Zie je vingers bewegen terwijl je iets op je pc aan het typen bent, en zie ook de ruimte rond je vingers.

Zie de schoonheid van een oud, vervallen gebouw. Het lost simpelweg op in het mysterie waar het ooit uit voortgekomen is.

Merk op dat als je naar muziek luistert met heel je wezen, in plaats van alleen maar met je oren of met je brein, het voelt alsof de klanken ergens diep van bin­nen opborrelen en naar buiten stromen. Dit geldt niet alleen voor muziek. Besef dat jij het instrument bent waardoor het leven zichzelf leeft.

Zie hoe een boek op een bureau ligt, en sokken op een vloer.

Zie de glimlach op het gezicht van je kind, en het kwispelen van de staart van je hond.

Ruik de geuren om je heen, of het nu de geur is van bloemen, een cake die in de oven staat of bedorven etenswaren in een vuilnisbak.

Voel de warmte in de lucht en de bries die langs je gezicht en door je haar strijkt.

Voel de koude wind. Merk op dat als je gelooft dat je afgesneden bent van die kou, het kouder aanvoelt. En dat, als je met je aandacht in je lichaam blijft en je

153

bewust bent van je geloof dat je afgesneden bent van de kou, het lijkt alsof de wind warmer wordt.

Zie dat je hecht aan resultaten. Zie dat wanneer je 's morgens onder de douche staat, je al nadenkt over wat je die dag zult gaan doen. Zie dat als je naar je werk rijdt, je nadenkt over wat je allemaal moet aanpakken

zodra je er bent. Zie dat wanneer je op je werk bent aangekomen, je liever ergens anders zou willen zijn, dat het project waar je aan werkt al af was, of dat het

al lunchtijd was of het einde van de dag. Zie dat als de dag voorbij is, je nog steeds aan je wetk zit te denken.

Merk op dat als je met iets begint, je met je aan­dacht al bij het eindresultaat bent, in plaats van bij het ontstaansproces op elk moment.

Zie dat het leven een rivier is die langs en door je heen stroomt. Ze beweegt voortdurend, en toch is er in

jou een doodstil en bewegingloos gewaarzijn dat het hele

gebeuren gadeslaat. Gedachten, emoties, reacties, auto's, boeken, etentjes, pennen, huisdieren, banen, woorden,

relaties en alle andere dingen bewegen door deze rivier. Zie dat wanneer je geest vast komt te zitten in iets wat

zijn weg gaat in de rivier, het droom-ik de rivier pro­

beert te stoppen en de teugels in handen wil nemen.

Lijden ontstaat omdat dit onmogelijk is. Zie echter dar, als het doodstille, bewegingloze gewaarzijn in jou alleen maar die stromende rivier gadeslaat, zonder dat je vast

komt re zitten in iets wat er doorheen stroomt, het is

alsof je een vrije val maakt in de ruimte, zonder dat je je

aan iets kunt vastgrijpen of ergens kunt neerkomen. Die

val berekent bevrijding van de ik-droom.

154

***

Zie dat, onder al die energie die steeds naar het ver­leden teruggrijpt of droomt over de toekomst, vrede

altijd hier is, in dit moment. Merk op dat je lichaam altijd hier is, maar je ge­

dachten daar, ergens in een droom over de toekomst

of over het verleden. Ga niet nadenken of je het met deze laatste zin eens bent, en maak er ook geen geloof van.

Houd anderen niet voor dat ze onbewust zijn of

niet aanwezig. Dat is wat je over hen droomt. Als je mensen zo terechtwijst, zit je vast in een of ander idee

dat stamt uit het verleden. Als het denken een verhaal

verrelt uit het verleden of over de toekomst, merk dit

dan alleen maar op. Je aandacht zal dan automatisch weer teruggaan naar het moment waarop het leven werkelijk plaatsvindt, voorbij de behoefte tot oordelen

en geloven.

Merk op dat achter elk geluid stilte is en dat elk geluid oprijst uit, en weer oplost in die stilte.

Voel hoe je adem naar binnen gaat en dan weer naar buiten. Het leven ademt door jou. Hoe schitterend en

tegelijkertijd doodgewoon is dit! Je leeft, je bent het

leven zelf, je bent er op geen enkele manier van afge­

sneden. Je zou zelfs niet kunnen leven als er niet overal

lucht om je heen was. Zie dat als je over God begint na te denken, je een

droom van het denken binnengaat en de prachtige

manifestaties van God vlak voor je ogen mist.

155

Voel dat je geïrriteerd bent als het je niet lukt de ka­potte broodrooster te repareren. Voel ook de ruimte rond je irritatie. Zie dat die kapotte broodrooster niet het probleem is, totdat jij er via je denken een pro­bleem van maakt.

Merk op dat wanneer je helemaal hier bent, in dit moment, de gedachte kan opkomen dat er geen licha­melijke pijn of ongemak zou mogen zijn. Dat klopt

niet met de werkelijkheid. Wees bij die pijn of het on­gemak. Vecht er niet tegen. Voel de ruimte er omheen en erin. En neem dan een aspirine of ga naar de dokter indien nodig.

Zie dat wanneer je naar een ster kijkt met de ge­dachte dat je een persoon bent die naar een ster kijkt, het lijkt alsof die ster heel ver weg staat. Als je er echter

intens naar kijkt, in gewaarzijn en zonder de gedachte dat 'jij' er bent, dan verdwijnt het hele ik-idee. Er is al­

leen maar zien. En jij en de ster zijn één op een manier waar het verstand nooit bij kan.

Zie alles om je heen. En merk dan op hoe je overal een etiket op plakt: stoel, bureau, meubels, kamer, ge­bouw, straat, stad. Zie dat alleen het denken de wer­kelijkheid opdeelt in stukjes. Door op zo'n moment gewaar te zijn zie je dat niets losstaat van elkaar.

Voel onder het lopen de grond onder je voeten en zie de wolken boven je die door de onveranderlijke he­mel drijven.

***

156

Merk op hoe anderen zich voelen, wat ze zeggen, wat voor gedachten en emoties er in hen opkomen. Zie dat er een sterke overeenkomst is tussen hun gedachten en emoties en die van jou.

Luister naar de toon waarop je dierbaren praten,

zie de diepte in hun ogen en hoor het geluid van hun ademhaling. Denk niet over anderen na. Je gedachten over hen hebben niets met henzelf te maken, het zijn jouw interpretaties van wat is.

Concludeer niet dat er in die ander niemand is. Conclusies kunnen niet zien. Kijk, luister en voel al­leen maar. Wees de ruimte voor anderen.

Besef waarom dit moment nooit goed genoeg aan­voelt, en waarom de geest altijd vooruit wil. Merk op

dat je niet echt vooruit gaat. 'Vooruit willen gaan' be­tekent dromen. Zie de waanzin van iets te moeten be­

reiken telkens wanneer dat zich voordoet. Waar ga je naartoe? Ja, zelfs in aanwezigheid heb je

het gevoel dat er een zelf is en dat het leven zich ont­vouwt in de tijd, maar als je heel eerlijk kijkt, dan besef

je dat je niet weet waar dat zelf begint of eindigt, wat het leven is en of het ooit ergens naar toe gaat. Merk op dat het gevoel dat je een afZonderlijk zelf bent dat zich door de tijd heen beweegt, alleen bestaat in het

denken. Het leven is altijd dit moment. 'Dit.' Merk op dat als er schaamte, spijt, wrok of boos­

heid opkomt, je jezelf wijsmaakt dat iets wat is gebeurd niet had mogen gebeuren. Is dit waar? Hoe had dat gekund? Wat gebeurd is, is gebeurd. Dat is de realiteit. Dromen is denken dat dit niet mag. Zie elke gedachte

157

binnen je droom, en hoe die gekoppeld is aan het in stand houden van het kernidee dat je een zelf bent dat

totaal is afgesneden van de rest van het leven. Alles

wat je wilt weten over iets in het verleden komt naar

boven zodra deze negatieve gevoelens opkomen. Voel elke emotie op het moment dat die zich aandient.

***

Door zo te kijken ontwaak je vanzelf. Ontwaken is geen proces. Er is geen tijd voor nodig, wat betekent dat den­ken niet nodig is. Als er echter een gedachte opkomt, dan is dat oké. Kijk alleen maar naar wat er op dat moment

is, het maakt niet uit wat. En word je dan bewust van

iets wat nog eenvoudiger, subtieler en vanzelfsprekender is dan alles wat er gezien kan worden. Realiseer dat wat

kijkt. Er is een Zijn dat aan alle gedachten, gevoelens, reacties, etiketten, identiteit, wrok en problemen voor­

afgaat. Realiseer dit Zijn van binnenuit, en zie dat elke

gedachte en elk gevoel dat je ooit hebt gehad, daaruit is voortgekomen. Je bent niet al die tijdelijke gedachten

en gevoelens. Je bent het Zijn. Je bent het leven zelf Dit Zijn doordringt alles wat je ziet, van een straatnaam­

bordje tot de oceaan, van de gedachte die nu opkomt tot de baby die huilt in haar wiegje. Als je je bewust bent

van de diepte van dit innerlijke leven, wordt de diepte van het hele leven aan je geopenbaard. Dit is het Ware

Zelf, voorbij het ego. Het is 'Dit.' Eenheid. God.

Dit stralende mysterie dat we leven noemen leeft via jou. Jij bent het leven en het leven is jou. Zonder

158

afgescheidenheid. Maak hier nu geen geloofssysteem

of religie van. Kijk alleen maar. Door zo te kijken zie je het leven zoals het werke­

lijk is. Prachtig. Vol. Fris. Nieuw op elk moment. Je ziet het met de onschuld van een kind, in opperste

verwondering, zonder de sluier van het verleden. Je

ziet dat het leven buitengewoon en heilig is, maar ook

doodgewoon en onopvallend. Het is de afuras doen en borden die tegen elkaar kletteren. Het is bukken om

iets op te rapen en je bewust zijn van elke stap naar

de vuilnisbak waarin je het weggooit. Het is elke stap opmerken die je zee, of zien dat je daar met je aandacht juist niet bij bent. Het is het gevoel van de lakens om je

heen als je 's avonds in je bed kruipt om te gaan slapen. Vreugde. Het is het opmerken van boosheid op het

moment dat ze in je lichaam opkomt. Het is het geluid

van een hond die blaft en zichzelf schoon likt. Het is

de kus op de wang van je geliefde. Het gevoel op de huid. Liefde. Het is een dvd in de dvd-speler stoppen

die niet blijkt te werken. Vreugde. Het is op de bank zitten en buiten het geluid van een draaiende automo­

tor horen, maar ook de diepe stilte waar dat geluid uit voortkomt. Vrede. Het zijn longen die ademen, het ge­

ritsel van papieren, klokken die tikken, lachende kin­

deren, wiebelende tenen, een hoofd dat zich omdraait en benen die lopen, maar er is niemand die wat dan

ook doet. Kun je dit zien, of ben je te druk bezig met

je illusionaire problemen en met het droom-zelf het bestaan in te denken?

159

Zie je die lus?

Er is maar één koan die ergens toe dient: jij.

Ikkyu

De geest is een luidruchtige, zich steeds herhalende bandrecorder die alsmaar het verleden afspeelt.

Opmerkingen als: 'Ik verheug me er toch zó op om donderdag naar de bioscoop te gaan!' of: 'Ik werk hard

aan mezelf om een beter iemand te worden,' komen

voort uit vroegere conditioneringen. Het lijkt dan wel alsof ze op de toekomst zijn gericht, maar hoe kun je nou weten dat naar de bioscoop gaan leuk of prettig is als je dat niet eerder had ervaren of van iemand anders had gehoord?

Hoe zou je geest in staat kunnen zijn om een toe­komstbeeld van een beter 'jij' te projecteren als je daar

160

al niet een idee van had, gebaseerd op wat je in het verleden hebt geleerd? Misschien heeft iemand je ver­teld, of heb je in een zelfhulpboek gelezen of uit ei­gen ervaring geleerd dat een 'goed' mens dit doet en een 'slecht' mens dat. Dus sla je een ideaalbeeld van wat 'goed' is op in je hoofd en bedenkt vervolgens dat je moet proberen daaraan te beantwoorden. Jij denkt

dat je spiritueel vooruitgaat als je je in gedachten be­zighoudt met dit ideaalbeeld of meent dat je daden daaraan beantwoorden. In werkelijkheid houd je met dat ideaalbeeld de focus op jezelf gericht. Je hele denk­wereld blijft zo om het ego draaien. Jij, een gedachte, jaagt alleen maar een betere, toekomstige versie van jezelf na, wat ook weer een gedachte is. Het denken jaagt zichzelf na. Kun je dat zien?

Hiermee begint de illusionaire spirituele zoektocht. Je volgt een of ander idee of ideaalbeeld dat iemand of iets je in het verleden heeft opgedrongen. Misschien is dat het beeld van een spiritueel, religieus of verlicht persoon. Je hebt je onderworpen aan een autoriteit of

denkbeeld buiten jezelf, wat betekent dat je onderwor­pen bent aan je eigen herinneringen. Je houdt jezelf voor de gek. Op die manier ben je niet op weg naar vrijheid. Zo kom je niet dichter bij de waarheid of bij een authentieke spirituele transformatie. Je rent alleen maar achter je eigen conditionering aan. Je bent op een pad dat leidt naar nog meer 'ik.' Zie je die op het zelf gerichte gedachtelus? Denken is het geheugen (het verleden) dat in het moment komt en zichzelf projec­teert in een toekomstdroom waarin het dat wat het al

161

kent (herinneringen uit het verleden) probeert te be­vestigen en te versterken. Heel dit mechanisme houdt je gevangen in de illusie dat je iets moet worden en dat jij het middelpunt van het leven bent.

Ware goedheid Ware goedheid is iets totaal anders dan jouw opvat­tingen over goed en kwaad. Ware goedheid is de liefde zelf. Ze bevindt zich buiten de gedachtelus die je hebt gecreëerd en waarin je achter je eigen gedachten aan­holt. In werkelijkheid ben je alleen maar in het hier en nu, de enige en perfecte plek van waaruit je je ge­dachtelus kunt zien voor wat ze is en waardoor je de goedheid die zich daarbuiten bevindt, kunt realiseren. Buiten de gedachtelus kan er alleen maar goedheid zijn, terwijl de gedachtelus enkel en alleen op het ik is gericht.

Hiermee wil ik niet zeggen dat je je gedachten over of herinneringen aan goed en kwaad moet onderdruk­ken. Alleen het denken zou zichzelf willen onderdruk­ken. In dat geval zou het in je hoofd het beeld kunnen scheppen dat een verlicht persoon niet denkt. Vervol­gens gaat het achter dat beeld aan- zijn eigen projec­tie. En dan zit je nog steeds in je gedachtelus.

Ik vraag je alleen of je kunt zien waar je mee te maken hebt: een egocentrische gedachtelus. Je bene voortdurend bezig met het versterken van kennis uit het verleden en die te projecteren op de toekomst. Dat is waarom slachtoffers vaak hun hele leven lang

162

slachtoffer blijven en arrogante mensen nooit lijken te veranderen. Om te weten wie ze zijn, waar ze vandaan komen en waar ze naartoe gaan, raadplegen ze alleen wat er in hun eigen hoofd zit, dus het verleden. Ze zit­ten gevangen in de gedachtelus van het ego. Het ego is een goed geoliede machine, geprogrammeerd om con­tinu achter zijn eigen herinneringen aan te hollen die het naar buiten projecteert op een illusie, de toekomst geheten. In zo'n gedachtelus zal nooit iets nieuws kun­nen ontstaan.

Hiermee wil ik dus niet zeggen dat je die lus moet voorzien van een nieuwe gedachte, een nieuw idee of spirituele methode zodat je langs magische weg eruit kunt stappen. Nee, dat zou alleen maar betekenen dat je een ander beeld hebt gecreëerd om na te jagen. Den­ken grijpt altijd terug naar het verleden, dus wat je ook in je hoofd stopt, het is nooit iets nieuws. Het enige wat ik je vraag is: kun je dat, op elk moment, ook zien? Kijk je wel eens naar je gedachtelus?

Als er iets nieuws wordt gepresenteerd, dan raad­pleegt het denken onmiddellijk zijn databank, op zoek naar iets bekends. Dan is het: '0, nou, dat nieuwe in­zicht is hetzelfde als het vorige inzicht dat ik al ken.' Het nieuwe inzicht wordt weggestopt als 'ken ik al.' Het denken is geneigd informatie die het niet eerder in het geheugen heeft opgeslagen, te negeren. Het is al­leen geïnteresseerd in wat het herkent, want het enige waar het op uit is, is bevestigen dat alles in zijn ge­dachtelus waar .i.s. De werkelijke waarheid echter kan nooit gekend worden via het denken. 'Waarheid' is een

163

andere benaming voor wie je, buiten je gedachtelus, in werkelijkheid bent. Gedachten, afkomstig van wat we het denkbeeldige ego of de 'gedachtelus' noemen, kun­nen nooit ook maar in de buurt komen van de wer­kelijkheid of de waarheid. Dat kan alleen gewaarzijn. Alleen gewaarzijn kan zien wat nieuw is, terwijl alles wat in de gedachtelus zit oud is en zichzelf voortdu­rend herhaalt. Gewaarzijn ziet altijd her nieuwe omdat gewaarzijn hetzelfde is als aanwezigheid. Her huidige moment is altijd nieuw. Gewaarzijn ziet meteen wat in de gedachtelus opkomt. Door gewaarzijn in die ge­dachtelus re brengen, ontstaat er een nieuw inzicht. Inzicht brengt altijd het besef met zich mee dat er geen ego is. In aanwezigheid wordt gewaarzijn bewust van zichzelf.

Binnen die gedachtelus beweegt het denken zich steeds tussen 'mee eens' en 'niet mee eens,' waardoor de gedachtelus zelf en het feit dat hij losstaat van alle andere gedachtelussen, nog worden versterkt. Als in een gedachtelus instemming is, wordt het bekende bevestigd. Deze nieuwe instemming voedt zowel her geheugen als het denken, dat vervolgens op zoek gaar naar nog meer versterking, nog meer bevestiging van zichzelf in de toekomst. Bij afwijzing gebeurt hetzelf­de, maar dat levert weer een heel andere dimensie op. Door her ergens niet mee eens te zijn kan een gedach­telus zichzelf vergelijken met andere gedachtelussen en zich daar regen afzetten. Hier is oppositie de brand­stof. In beide gevallen wordt de gedachtelus gevoed en versterkt. Lijden ontstaat door ego-gerichtheid en af-

164

gescheidenheid. Dit zal nooit ophouden, totdat je ziet hoe deze gedachtelus werkt.

Wijsheid ziet de lus Werkelijk spiritueel inzicht berekent niet dar je een of andere spirituele uitdrukking die je hebt geleerd als­maar herkauwt. Ook al geloof je dat 'denken altijd teruggrijpt op het verleden' of wat dan ook wat een spirituele leraar je heeft verteld, zolang je niet ziet hoe het werkt en op jouzelf slaat, zul je nooit werkelijk tot inzicht komen. Spirituele ideeën herkauwen, hoe mooi ze ook klinken, is herinneringen herkauwen. Er is niets mis met spirituele ideeën, maar werkelijk inzicht is al­tijd fris en nieuw. Het betekent kijken naar wat er hier en nu in de geest opkomt. Door dat te zien, komt wijs­heid tevoorschijn.

Wijsheid is als frisse lucht die je inademt. Ze trans­formeert je totaal. Wijsheid betekent niet dat je niet zult genieten van de film op aanstaande donderdag. Het betekent dat je je bewust bent van de film die er nu, op dit moment, in je hoofd speelt over de film die je donderdag zult gaan zien. Wijsheid laat je zien dat, voorbij al je verhalen over goed en kwaad, wat jij van nature bent zuiver goedheid is.

Wijsheid is intelligente aanwezigheid. Aanwezig­heid laat de ego-gerichte gedachtelus die je hebt op­gebouwd in je kindertijd of in je verdrietige verleden vanzelf oplossen. Aanwezigheid stelt je eindelijk in staat het leven te zien zoals het werkelijk is. Niet langer ervaar je dit moment door het doodse herhalen van het

165

verleden. Als er in het huidige moment door wijsheid een spiritueel inzicht wordt verkregen, dan kan het niet

meegenomen worden in de tijd. Als dat wel gebeurt en

er een geloof van wordt gemaakt, gaat het deel uit­maken van de ego-gedachtelus. Het wordt spirituele

kennis, voedsel voor het spirituele ego dat denkt dat het iets bijzonders weet en dat die kennis hem spiri­

tueler maakt dan anderen. Daardoor heeft het zichzelf opnieuw opgesloten in de ego-gerichte, afgescheiden

gedachtelus. Wijsheid ziet. Het bouwt geen zelf op uit wat gezien wordt.

166

Wijsheid versus kennis

Ga niet op zoek naar de waarheid. Hou alleen maar op met meningen te koesteren.

Zen gezegde

Stop met kijken vanuit je wolk vol wazige ge­dachten. Kijken vanuit een dergelijke positie is

pure waanzin. Kijk van achter die wolk van het denken. Daar is het altijd helder.

Adyashanti

Het idee dat 'Bewustzijn ontwaakt uit de droom van het denken' behoort zelf ook tot de droom.

Het is een verhaal over wat is. In feite is het niet waar

dat bewustzijn 'ontwaakt.' Het is al ontwaakt. Toch is

167

die uitdrukking ook een manier om te verwijzen naar

de waarheid die verlichting wordt genoemd.

Kennis

Het verschil tussen kennis en wijsheid wil ik gebruiken om op nog een andere manier te verwijzen naar spiri­

tueel ontwaken. In de met het denken geïdentificeerde

staat, of ego-droomstaat, gelooft een persoon dat hij

een afgescheiden zelf is en dat alles wat hij over de wer­kelijkheid denkt, echt waar is. Dit is kenmerkend voor

verslaafd zijn aan, of geïdentificeerd zijh met het den­

ken. In de droom vertellen iemands gedachten, zijn

interpretaties en alles wat hij gelooft, wie hij denkt te

zijn in relatie tot anderen, die ook slechts gedachten

in zijn droom zijn. In deze gedachtewereld is hij de heerser over zijn koninkrijk. Hij gelooft dat zijn gods­

dienst, zijn geloofssysteem, zijn gedachten over ande­

ren en de wereld, zijn meningen en interpretaties cor­rect zijn. Om die illusie te kunnen handhaven moet

hij anderen in het ongelijk stellen. Ook al zal hij dit

niet altijd beseffen of hardop zeggen, toch is dit wat

hij denkt. 'Onbewust' betekent simpelweg 'niet zien'

dat hij dit doet.

Als hij dit dus een 'tafel' noemt, denkt dat zijn

vrouw 'niet zoveel moet kletsen,' van mening is dat

'het christendom idioot is,' enzovoorts, dan gelooft

hij ten onrechte dat deze gedachten objectieve verkla­

ringen zijn voor wat hij 'daarbuiten' in de wereld om

zich heen ziet gebeuren. Hij ziet niet dat gedachten in

essentie herinneringen zijn - een subjectieve conditi-

168

onering, een conceptuele laag die het verstand over de

werkelijkheid van wat is, heen heeft gelegd. Deze laag

houdt de illusie van afgescheidenbeid en ego-gericht­

heid levend. Wie zou hij immers zijn zonder zijn in­

terpretaties, zonder zijn verhaal (met inbegrip van zijn

geklaag, etiketten plakken, uiteenzettingen, verwijten,

meningsverschillen en opinies) in relatie tot wat hij

ziet? Zonder dat zou er geen afgescheiden zelf zijn, wat

betekent dat alleen de werkelijkheid er zou zijn.

Die conceptuele laag bevat zijn 'kennis.' Kennis be­

staat uit een verzameling dossiers, opgeborgen in het geheugen. Het is zijn conditionering uit het verleden

die geconfronteerd wordt met wat hij op dit moment beleeft en die geprojecteerd wordt op de toekomst. Het

is het ego dat zichzelf wil handhaven en versterken,

nu en in de toekomst. Deze kennis kan heel nuttig

zijn, vooral praktisch gezien. Kennis was nodig voor de

overleving van de menselijke soort: zo wisten we wan­

neer we moesten gaan schuilen voor een storm of hoe

we voedsel konden vinden. Kennis is essentieel voor de vooruitgang van de technologie, de geneeskunde en

het recht, maar als ze wordt gekaapt door het psycho­

logische ego, is lijden het gevolg. Het ego speelt een spel waarin het zich van denkbeeldige anderen afzon­

dert door het wel of niet met hen eens te zijn. Kennis,

gekaapt door het ego, wordt een wapen om zich mee af te scheiden. Dat is de reden waarom iemand zich 'aan­

gevalJen' kan voelen en in de verdediging schiet zodra

iemand anders zijn geloofssysteem ter discussie stelt of

kritiek heeft op wat hij denkt of doet.

169

Het bindmiddel van het ego is angst. Dat is wat het ego bij elkaar houdt. Het ego is bang om zich kwets­baar en sensitief op te stellen. Het is bang om het bij

het verkeerde eind te hebben. Het is doodsbang om openlijk lief te hebben. Uiteindelijk is het bang voor de dood, want die beschouwt het als het einde van zich­zelf. Daarom heeft het ego ook zo'n moeite met wer­kelijke intimiteit, want werkelijke intimiteit verslindt het ego. In feite is het heel broos en dus wil het zichzelf beschermen. Alles bij elkaar genomen is het een illusie die zich heel veel moeite moet getroosten (voortdu­rend moet denken) om zichzelf overeind te houden en zich te beschermen tegen andere illusies die het als een bedreiging ervaart voor het voortbestaan van zijn

afgescheidenheid. Het ego is verwikkeld in een felle strijd tussen van anderen houden en bang voor hen zijn. Ego, als het psychologische domein van kennis, is een mechanisme ter bescherming van het ik.

Wijsheid Wijsheid is iets heel anders. Wijsheid betekent een stille geest die de werkelijkheid ziet zoals ze is. Het is eerlijk naar binnen, naar die psychologische wereld, kijken. Zonder eerlijk en oprecht naar binnen te kij­ken blijft het ik gevangen in zijn ego-droom. Wijsheid is dat wat heel die droom op elk moment ziet functio­

neren. Het is dat wat ziet dat kennis wordt misbruikt ter verdediging en bescherming van het zelf waardoor het zijn angst niet rechtstreeks hoeft te voelen of open­

lijk liefheeft. Wijsheid weet dat jij veel meer bent dan

170

een mechanisme ter bescherming van het ik. Jij bent

het leven zelf. Met kennis kom je daar nooit achter. Kennis kan er hoogstens naar verwijzen en je erover laten nadenken.

Wijsheid is het oog van God in ons, dat zich vol­ledig bewust is van kennis. Kennis heeft niets met wijs­heid te maken. Kennis laat je alleen maar denken en oude tapes afspelen. Wijsheid ziet niet alleen wat je

denke, maar ook dat er geen afgescheiden zelf is voor­bij die tapes. Er is geen zelf in het centrum van het leven, wat het denken ook mag beweren.

Wijsheid laat je beseffen dat interpretaties (kennis) een conceptuele laag vormen en dat die conceptuele laag via het denken naar buiten wordt geprojecteerd. Wijsheid laat je beseffen dat alles een droom is. Het is een zien dat veel dieper gaat en veel liefdevoller en barmhartiger is dan alles wat de droom tevoorschijn kan toveren.

Wijsheid kan alleen gerealiseerd worden door de scherpe blik van iemand die aanwezig is. Verzet en af­gescheidenheid worden recht in het gezicht gezien. In die zin maakt wijsheid kwetsbaar, ontvankelijk en lief­devol. Dit is wat een mens niet alleen bevrijdt van het

idee dat hij een zelf is, afgescheiden van de rest van het

leven, maar ook van zijn angst voor de dood. Vanuit de droomstaat gezien lijkt het alsof wijsheid, die op elk moment laat zien wat er opkomt, nog meer zelfgericht­heid betekent. Maar dat is dé manier waarop de geest het denken over het koninkrijk laat regeren, zodat hij niet echt hoeft te kijken naar wat is en zijn angst onder

171

ogen moet zien. In werkelijkheid is wijsheid de weg uit onze zelfgerichtheid. De zin 'bewustzijn ontwaakt uit de droom van het denken' is een andere manier om te zeggen: 'wijsheid wordt bewust van kennis.'

Onderdruk niets, en zeker geen kennis. Laat ken­

nis simpelweg verschijnen en verdwijnen zoals het uit­komt. Wijsheid laat zien hoe kennis naar buiten wijst, naar een droom van eigen makelij. Kennis ziet enkel

haar eigen droom. Wijsheid kijkt voorbij de droom en

ziet de waarheid van wat is.

172

Naar de buitenwereld wijzen

is verwijzen naar je eigen droom

Een mens is wat hij ziet.

William Blake

Denken dat mensen anders zouden moeten doen of zijn dan wat ze zijn is hetzelfde als zeggen dat

die boom daar de lucht moet zijn. Ik heb dat

onderzocht en zo mijn vrijheid gevonden.

Byron Katie

Er is een oud gezegde: 'De wereld is een weerspie­geling van je eigen geest.' J. Krishnamurti zei al­

tijd: 'Jij bent de wereld en de wereld is jou.' Dit zijn verwijzingen naar de werkelijkheid zelf, voorbij de

interpretaties van het ego en zijn illusie dat het van

173

alles is afgescheiden. Je gedachten vormen simpelweg een eigen conceptuele laag: jouw interpretatie van de werkelijkheid. Ze zijn, objectief gezien, niet waar. Ze vormen samen jouw droom.

Als je over anderen oordeelt, dan verwijs je alleen maar via een omweg naar je eigen droom van het den­ken, je eigen opvattingen over hoe de dingen hadden moeten zijn of hoe ze nu en in de toekomst behoren te zijn. Anderen beoordelen doe je vaker naarmate je meer angst of onzekerheid voelt. Het broze ego pro­beert zichzelf te beschermen door andere denkbeeldige ego's omlaag te halen. Heel die wereld waarin je alsmaar oordeelt over jezelf en anderen is een droom in je eigen

hoofd. Daarom is oordelen ook zo schadelijk: het is niet gebaseerd op waarheid. ledereen gelooft altijd dat hij of zij gelijk heeft. Dat komt omdat we ons identifi­ceren met het denken. Toch kan, objectief gezien, niet

iedereen het bij het juiste eind hebben. 'Juist' is wat jij gelooft dat juist is. Je ideeën over 'juist' en 'goed' zijn concepten die uitsluitend je eigenbelang dienen en die de natuurlijke goedheid in jezelf verhullen.

Zie je wat er gebeurt in onze omgang met anderen? Ten onrechte houden we onze gedachten, onze me­ningen en onze overruigingen voor waar. We zoeken daarvoor bevestiging van anderen, zodat onze eigen interpretatie van de werkelijkheid wordt versterkt - en bevestigd wordt wat we al weten. Dit is wat het bete­kent om op het zelf gericht te zijn.

Dit wil niet zeggen dat je nooit mag zeggen wat je denkt. Gedachten, meningen en overtuigingen be-

174

horen tot de wereld van de vormen. Je kunt daar uit­drukking aan geven en mee spelen. Er is echter een vormloos gewaarzijn in jou dat ziet dat je alleen maar wat feitjes vertelt, afkomstig uit jouw specifieke con­ceptuele laag. Gewaarzijn wordt bewust van zichzelf. Dit gewaarzijn heeft het nooit bij het verkeerde eind. Het ziet dat denken op het zelf is gericht. Het ziet dat denken ten diepste het projecteren van herinneringen op de buitenwereld is, ter bevestiging van wat al be­kend is en met als doel het ik en het idee dat het is afgesneden van anderen, te versterken.

Je kum niet zomaar uit de droom stappen. We kun­nen niet zomaar stoppen met denken omdat we dat zelf willen. Dat is verzet beantwoorden met verzet. In feite moeten we niets willen onderdrukken. Gedach­ten willen onderdrukken is iets waar alleen het denken op kan komen. Gewaarzijn is de sleutel tot spirituele transformatie. Gewaarzijn vindt echter alleen nu, op dit moment, plaats en niet ergens in de toekomst of door persoonlijke wilskracht. Gewaarzijn is al gewaar op dit moment, je hoeft het alleen maar te zien.

Spiritueel ontwaken is glashelder zien dat, als het denken naar buiten wijst, naar de 'ander' en zegt: 'Dit zou niet zo moeten zijn,' of: 'Dat had niet mogen ge­beuren,' de droom zichzelf droomt. Je verwoordt alleen een stukje van je eigen conditionering. Je gedachten zijn niet feitelijk waar. Zolang dit niet wordt beseft, zal het leven altijd een strijd zijn. Zolang je nier ziet

dat je een droom creëert (door in gedachten 'wat is' te interpreteren) en vervolgens in discussie gaat met

175

je eigen schepping (naar buiten wijst, naar je eigen in­

terpretaties), blijft zelfgerichtheid voortbestaan. Het is een gesloten systeem, perfect geschikt om innerlijk

lijden te veroorzaken. Lijden kan je echter leren dat je de weg bent kwijtgeraakt in een illusie waarin je een afgescheiden, ego-gericht individu bent.

De droom van afgescheidenheid en ego-gerichtheid bevat ook wat sommige psychologen 'de schaduw of

het afgewezen zelf ' noemen. Als je in iemand een ei­

genschap ziet waar je een enorme hekel aan hebt, dan

komt dat meestal omdat je een schaduw van jezelf in die persoon ziet. Met andere woorden, als je vindt dat

iemand altijd dominant en manipulatief is, dan is dat

meestal omdat je die eigenschappen in jezelf hebt on­derdrukt. En omdat je ze hebt weggeduwd, worden het schaduwen van je ego die je projecteert op ande­ren. Het is niet voldoende om je bewust te zijn van

deze oordelen - of verhalen - zodra ze opkomen. Je moet ook toegeven dat ze op jou slaan en beseffen dar

jouw meningen over anderen niets met hen te rnaken hebben. Het kan best zijn dat de persoon in kwestie inderdaad dominant en manipulatief is, maar waarom

wind je je daar zo over op? Als je merkt dat dergelijke

oordele� bij je opkomen, kijk dan of je niet zelf domi­

nante en manipulatieve trekken hebt die je onderdrukt en projecteert op die ander. Als dat zo is, oordeel dan

niet over die ander, maar over jezelf. Bedenk dat het een ego-verhaal is dat je hebt onderdrukt en naar bui­

ten hebt geprojecteerd. Als je het moeilijk vindt om dat

toe te geven, zeg dan tegen jezelf: 'Ik ben dominant' en

176

'ik ben manipulatief.' Zeg de waarheid. Je kunt niet je schaduw-zelf overstijgen voordat je inziet dat het bij

jou hoort en beseft dat het niets met de ander te ma­ken heeft. Zodra je toegeeft dat het hele verhaal op jou slaat kun je, door je volledig bewust ervan te zijn dat

het maar een ego-verhaal is en door de bijbehorende

gevoelens toe te laten, het overstijgen.

Zie wat er gebeurt als je denkt dat anderen over

jou oordelen. Zelfs nog voordat ze hun mond heb­

ben opengedaan, kun je al het akelige voorgevoel heb­ben dat ze iets negatiefs over je gaan zeggen. Dat is

dan meestal je eigen ego-projectie. Wat dit betreft is elke relatie een spiegel. Anderen functioneren louter als een spiegel waarin eigenschappen die je in jezelf

hebt onderdrukt, worden teruggekaatst. Als je denkt dat anderen jou bijvoorbeeld te dik, onontwikkeld,

onspirirueel, arm of niet al te slim vinden, dan zijn dat vaak onderdrukte ego-verhalen die naar je worden te­

ruggekaatst. Je eigen denken produceert oordelen van

anderen, ook al hebben die in werkelijkheid helemaal

geen oordeel over jou. Zolang je niet kunt zien dat je op zo'n moment verstrikt zit in je eigen ego-verhaal,

blijf je erin gevangen en kun je geen heldere actie on­

dernemen ter verbetering van je situatie. Mochten an­

deren toch hun mond opendoen en iets negatiefs over je zeggen, let dan eens op wat er gebeurt. Als iemands oordeel over jou gewoon niet waar is, zul je heel weinig

behoefte voelen je te verdedigen. Als het echter klopt

met een of ander negatief zelfbeeld dat je hebt onder­drukt, zul je wél in de verdediging schieten en waar-

177

schijnlijk terugslaan. Als je die neiging voelt opkomen, weet dan dat je ergens gelooft dat dit negatieve oordeel

waar is. Zolang je niet beseft dat relaties spiegels zijn die constant je ego-verhaal onthullen, kun je werkelijk spiritueel ontwaken wel vergeten. Werkelijk spiritueel ontwaken gebeurt pas wanneer heel die beweging van het zelf wordt toegegeven en overstegen door puur ge­waarzijn. Vanaf dat moment kun je handelen vanuit een ontwaakt bewustzijn en niet vanuit een onderdrukt of naar buiten geprojecteerd (onbewust) ego-verhaal.

Spiritueel ontwaken brengt een heel nieuwe manier van in de wereld zijn met zich mee. Dit Zijn betekent pure, onvoorwaardelijke liefde. Dat wil niet zeggen dat je geen gedachten, meningen of overtuigingen meer hebt. Die zijn er wel of niet. En die zul je al dan niet met anderen delen of naar buiten brengen. Dat is iets

waar alleen het denken zich druk over zal maken. Dit Zijn is DAT wat zich bewust is van al deze gedachten. Het is de essentie van wie we zijn voorbij de droom. Alles wat je ziet, denkt, aanraakt, voelt, proeft, hoort en ruikt verschijnt in deze essentie. Het verschijnt in de liefde zelf.

Het ego zal nooit onvoorwaardelijke liefde kunnen

realiseren omdat het in wezen gegrondvest is op een aantal voorwaarden. Jij, een in het denken gewortelde entiteit, stelt deze voorwaarden aan uiterlijke omstan­digheden en projecteert zo je ego-verhaal op de buiten­wereld. Jij bent de wereld en de wereld is jou. In plaats

van dat je nagaat of onvoorwaardelijke liefde mogelijk is (en dus aan filosofische zelfbevrediging doet), kun je

178

beter op ieder moment kijken naar elke voorwaarde die je aan mensen en situaties stelt. Merk het iedere keer weer op als je naar de buitenwereld wijst, dus naar je eigen droom. Deze voorwaarden kunnen alleen in het donker blijven voortbestaan. Telkens wanneer er een voorwaarde verschijnt in het licht van gewaarzijn, lost ze vanzelf op. En als eenmaal die verzameling voor­

waarden aan het oplossen is, lost ook het droom-zelf

op. Het enige wat dan overblijft, is onvoorwaardelijke liefde.

Alleen door naar binnen te kijken zie je dat naar buiten wijzen verkeerd is. Naar binnen kijken bevrijdt je uit je ego-gerichte gedachtelus. Daardoor kun je

zien wie je werkelijk bent en niet wie je denkt dat je bent, en ook dat anderen niet zijn wie jij denkt dat ze zijn. Relaties met anderen verlopen dan om zo te zeg­gen niet meer via het denken, maar via het hart. Ver­lichting kan samengevat worden als 'liefde die zichzelf overal begint te zien als zichzelf.' Liefde vernietigt de denkbeeldige illusie tussen innerlijk en uiterlijk, tussen het zelf en de ander.

179

De heilige oorlog in je jezelf

.... methodes hebben de mens verdeeld.

]ij hebt jouw methode, iemand anders heeft weer zijn methode, maar al die methodes zijn altijd en

eeuwig met elkaar in strijd.

J. Krishnamurti

Je kunt de rest van je leven geweldloosheid preken, ondertussen zaadjes van geweld zaaiend.

J. Krishnamurti

181

Is spiritueel inzicht van jou?

Een inzicht is een 'aha' -moment waarop iets spiri­tueel heel helder wordt. De waarheid die in een

authentiek inzicht wordt gezien, wordt meestal niet als zodanig herkend. Het is niet iets wat je simpelweg her­kent omdat het als een herinnering of feit in je hoofd is opgeslagen, of omdat je het hebt geleerd uit een spi­

ritueel boek, van een leraar of traditie. Alhoewel een boek, leraar of traditie je in de richting van de waar­heid kunnen wijzen, is een authentiek inzicht totaal iets anders dan een geloofsovertuiging of iets wat je herkent omdat je het ooit hebt gehoord of in je ge­heugen hebt opgeslagen. Een inzicht komt niet uit de

gedachtelus (of taperecorder) van je conditionering. Je zou kunnen zeggen dat het van God komt. Maar als je

met enige zekerheid wil zeggen dat het van God komt, of door verlichting of zelfrealisatie, dan haal je dat 'aha'

183

eraf en breng je het terug tot iets wat je al kent, iets wat je hebt geleerd of onthouden. Inzicht wordt om zeep

gebracht door het geheugen. Om naar de waarheid, die alleen in het nu is, te kunnen verwijzen, moet ie­dere spirituele leraar, elk spiritueel boek, met inbegrip van dit boek, zich nu eenmaal inlaten met de droom van het denken. Werkelijk inzicht krijg je alleen op dit moment. Het is altijd nieuw en fris. Het is niet iets wat door de tijd heen doorgegeven kan worden. Tijd is denken, dus een inzicht doorgeven betekent dat het een herinnering wordt. Herinneringen waar je je mee identificeert voeden het ego, maar een authentiek in­zicht opent de geest voor wat is. Een inzicht is geen

gedachte. Inzicht betekent de ware aard van iets zien. Het is dat wat het denken waarneemt. Het laat zien wat het ego in feite is: een droom waarin je een afzon­derlijk individu bent. Een inzicht bevestigt niet wat je verstand al weet, hoogstens bij toeval. In plaats van dat het bevestigt wat je al weet of wie je denkt te zijn, haalt het je uit je ik. Bevestiging zoeken van wat je al weet betekent zoeken naar herkenning en bevestiging van je herinneringen, je conditionering, het verleden en je geloof. Dit is de essentie van de spirituele zoektocht.

Het denken is op zoek naar verschijnselen in de werkelijkheid waarvan het kan zeggen: 'Ja, dit beves­tigt wat ik al weet.' In die zin is het op zoek naar veilig­heid en zekerheid, niet beseffend dat het resultaat nog meer conditionering is. Het is niet op zoek naar de

waarheid, het heeft zichzelf wijsgemaakt dat het die al kent. Wat het dus vindt is alleen zichzelf. Het ego wil

184

altijd weer opnieuw in zijn gelijk bevestigd worden, waaruit blijkt hoe onstabiel en onzeker het is.

Herinneringen, geloof en kennis zijn nooit nieuw

en fris. Als een spiritueel inzicht uit het verleden weer wordt herinnerd, dan gelooft het verstand, tenzij het

heel alert is, ten onrechte dat er een nieuw inzicht wordt gepresenteerd, zonder te beseffen dat het een

eigen mentale projectie is. Gedachten brengen nooit een authentiek inzicht voort. Alleen gewaarzijn (dat

wat het denken bezig ziet) levert inzicht op. Het den­ken kan alleen maar conceptualiseren wat er gezien wordt, wat op zich best nuttig is. Zonder conceptua­

liseren had dit boek tenslotte niet geschreven kunnen worden. Inzicht echter krijg je door op elk moment te kijken naar wat er verschijnt.

Spirituele inzichten zijn niet van jou. Ze behoren niet toe aan het 'ik.' Het ego heeft er niets aan; je wordt geen betere versie van jezelf. Werkelijk spi­ritueel inzicht stelt je in staat om het ik dat altijd tweedracht, lijden en verdeeldheid op aarde zaait, te doorzien. Kijk naar onze oorlogen, religieuze conflic­

ten, de politiek, terrorisme - de hele bliksemse boel. Geloofssystemen bestrijden elkaar en scheiden zich af van andere geloofssystemen. Al die verdeeldheid en strijd hebben niets te maken met de waarheid. Het ene denken botst simpelweg op het andere denken.

Het ene zelf verdedigt zijn interpretatie van de waar­heid ten koste van het andere zelf. De mens is meer geïnteresseerd geraakt in het verdedigen van zijn ei­gen pad, methode, traditie, groep, land, godsdienst

185

en geloofssysteem dan in openheid en liefde en het ontdekken van wat absoluut waar is.

Als je eenmaal de inzichten die je in de loop der

tijd bij elkaar hebt verzameld met je meesjouwt, ga je er een geloofssysteem van maken. Aan de ene extreme kant kan dat erop uitlopen dat je met een vliegruig

een groot gebouw in vliegt of jezelf opblaast in een menigte, aan de andere kant kan je in discussies te­rechtkomen in een online charroom, gewijd aan non­

dualiteit, over een God die losstaat van een kerk of

over de aard van 'Dit.' Debatteert God? Doet hij dat wel eens? Discussieert 'Dit' met zichzelf? Wie discus­

sieert er met wie? Het ene zelf (de ene verzameling herinneringen en

conditioneringen) debatteert met een ander zelf (een andere verzameling herinneringen en conditionerin­

gen). Je kunt jezelf niet buiten schot houden door te zeggen dat het geloof van een terrorist 'veel erger'

of veel bedrieglijker is dan een ander geloof. Alleen al daarmee probeer je je eigen zelfzuchtige geloofssy­steem te bevestigen. Het is een klassiek voorbeeld van:

'Ik heb gelijk en jij niet.' Het betekent alleen maar nog meer afscheiding. Geloof is het ergste massavernieti­gingswapen dat er is.

Om werkelijk spiritueel inzicht te krijgen moet je kijken naar heel die beweging van het zelf, naar al die

manieren waarop conditionering je scheidt van je me­

demensen, je godsdienst je scheidt van andere gods­diensten, je kerk je van andere kerken, je land je van andere landen. Her besef daarentegen dat alles Een is,

186

vernietigt het gevoel dat je een afgescheiden zelf bent. Daardoor zie je de waarheid, namelijk dat het zelf een droom is, gebaseerd op tweedracht en afgescheiden­held. Deze afscheiding vindt op alle niveaus plaats -

land tegen land, kerk tegen kerk, geloof tegen geloof, echtgenoot tegen echtgenote. De menselijke geest is

gefragmenteerd geraakt in miljoenen tegenstellingen. Het is pure waanzin. Als Eenheid wordt gerealiseerd,

worden alle tegenstellingen verslonden. Alles wat niet

waar is wordt opgeslokt. Wat inzicht vooral doet, is je laten zien wat je niet

weet. Daarom is het ook zo ontwapenend, zo liefdevol.

Een inzicht krijgen is nooit een reden tot zelfvoldaan­heid. Het maakt je niet hoger of beter dan iemand

anders. Werkelijk inzicht betekent pure nederigheid,

een nederigheid die jou, als afgescheiden individu, ver­slindt. Als een inzicht je ergens toe aanzet, dan gebeurt dat ten gunste van het geheel, ten gunste van de liefde,

en niet omdat je er zelf beter van wordt of om jouw zogenaamde spirituele waarheid of jouw godsdienst te

bevestigen. Wat er na een echte realisatie overblijft, is geen

nieuw geloofssysteem, kerk, godsdienst of traditie, maar de liefde zelf. Liefde is geen gedachte of een ge­loofssysteem. Liefde bestaat buiten het denken om.

Ze is altijd hier en nu. Ze maakt geen deel uit van de psychologische gedachtelus van het ego. Als het zelf en

zijn tijdgebonden droom oplossen, wordt liefde gerea­liseerd als de natuurlijke staat van de mensheid. Liefde onthult dat afgescheidenheld een mentale illusie is.

187

Werkelijk inzicht opent het gewaarzijn voor het besef

dat alles Een is.

188

Je godsdienst verliezen

Als mensen hun gevoel van ontzag verliezen, wenden ze zich tot religie.

Lao-tzu, Tao Te Ching

je zult altijd een hindoe, een parsi, een boeddhist of een volgeling van een of andere goeroe blijven.

Op die manier houd je verdeeldheid in stand, en daardoor strijd.

'Wtlar strijd is, is ook pijn en lijden, maar geen liefde.

J. Krishnamurti

Dit onderzoek is niet bedoeld als een aansporing

om je godsdienst op te geven, of om niet meer

189

naar de kerk, synagoge of moskee te gaan. Het is een onderzoek dat, als je het op jezelf betrekt, je wakker maakt uit je conceptuele droom over godsdienst, waar­door je veel meer aanwezig kunt zijn in het huidige moment, daar waar de diepere werkelijkheid van God en godsdienst zich bevinden - en dit overal kunt zien, ook in andere godsdiensten.

De uitdrukking 'ik verloor mijn godsdienst' komt uit de zuidelijke streken van Amerika en betekent 'je kalmte verliezen,' of 'door het lint gaan.' Blijkbaar is de onderliggende gedachte dat godsdienst kalmte en vrede betekent.

Godsdienst en het valse gevoel van zekerheid en veiligheid

Wat is godsdienst voor de conceptuele geest? Een ge­loof, of een verzameling geloofsovertuigingen, ja? Kun je ware vrede vinden door een aantal dingen te gelo­ven? Of is ware vrede iets totaal anders? Probeer deze vraag niet te beantwoorden met iets wat je zeker meent te weten, want dan krijg je weer een nieuwe godsdienst. Laten we samen eens kijken. Een geloof is een gedachte die niet absoluut waar is of waarvan je niet zeker weet dat ze dat is, oké? Als het absoluut waar zou zijn, zonder de minste twijfel en ondersteund door onomstotelijk, rechtstreeks bewijs, dan zou je toch niet het woord 'ge­loof' gebruiken? Dan zou je het 'de absolute waarheid' of 'de waarheid' noemen. Natuurlijk kan die lijn in je hoofd nogal wazig worden. Misschien wil je heel erg dat iets waar is, maar dan zijn het je overtuiging, je hoop op,

190

en je verlangen naar weten die maken dat je iets gelooft, ook al is er geen direct bewijs voor.

Maar waarom doe je dat eigenlijk? Waarom maak je die lijn zo wazig? Ben je op zoek naar een gevoel van zekerheid, veiligheid en vrede? Komt dit zoeken voort uit die overtuiging of hoop op en verlangen naar iets wat je kunt geloven? Komt het voort uit een innerlijk gebrek aan zekerheid, veiligheid en vrede? Ben je niet bezig met een spirituele zoektocht? Waar ben je naar op zoek? Beantwoord die vraag niet met nog meer din­gen die je zeker meent te weten of die je gelooft. Kijk alleen maar. Merk alles op.

Als je merkt dat je je eigen geloofSovertuigingen aan het verdedigen bent of er een punt van maakt dat die van anderen niet kloppen, dan heb je noch zekerheid en veiligheid, noch vrede gevonden. Wat je in plaats daar­van hebt gevonden, is strijd. Alleen iets wat absoluut waar is kan vrede brengen. Alles wat daar niet onder valt wordt een geloof dat je moet verdedigen om je valse gevoel van veiligheid en zekerheid niet te verliezen. Als spiritualiteit niet probeert een antwoord te vinden op de vraag 'wat is absoluut waar?' dan is het niet meer dan een vlucht richting sprookjesland. Ego dus.

De zelfgerichte aard van het denken

�arom ben je zo ongelukkig? Omdat 99,9 pro­cent van alles wat je denkt en doet voor jezelf is.

En er is niemand

WeiWuWei

191

Om te zien wat waar is, moet je zien wat onwaar is. Als je op zoek bent naar zekerheid, waarom zoek je die dan via het denken? Een gedachte is een fragment, ze kan niet het hele leven overzien. Ze is alleen geïnteresseerd in zichzelf. Als je denkt dat iets waar is, iets waarvan je niet zeker weet dat het absoluut waar is, dan ben je die gedachte, of niet soms? Je hebt je geïdentificeerd met die gedachte, je zit er volledig in gevangen. Er zit een ik-gevoel in die gedachte. Ben je het nu al met mij on­eens? Waar komt dat vandaan? Dat komt door dat ik­gevoel dat je in je eigen gedachten hebt geïnvesteerd. In die investering zit echter geen vrede. Daarvoor is er teveel zelfbescherming en bestrijding, goedkeuring en afkeuring in her spel.

Het denken oordeelt, vergelijkt, dringt aan, vraagt, verlangt, is op zoek, discussieert, beargumenteert, keurt goed, keurt af, beschrijft en definieert. Deze ge­dachtebewegingen vertellen je wie je denkt dat je bent in relatie tot de ander. Jij als schepsel, zich baserend op het denken, bent heel erg gecompliceerd. Hoe meer je nadenkt over een situatie, hoe ingewikkelder het denk­proces wordt. Het is net een kanker die zich alsmaar uitzaait. In dit constante denkgeweld is geen vrede te vinden. Misschien dat je goedkeuring of afkeuring vindt via het denken, waardoor het in het denken ge­wortelde zelf bevestigd wordt, maar met denken zul je nooit dar wat absoluut waar is, vinden. En daardoor zul je ook geen vrede kennen. Als je toevallig een of ander fraai geloof, gedachte of uitspraak tegenkomt en denkt dat het de absolute waarheid is, let dan eens op

192

wat er gebeurt als het in twijfel wordt getrokken. Wat gebeurt er als iemand jouw gedachten in twijfel trekt? Dan voel je je onzeker worden en schiet je in de ver­dediging. Wat verdedig je? Verdedig je de waarheid? Nee, dat zeker niet. Je verdedigt het ik-gevoel dat met je gedachten is verweven.

Zelfgerichtheid is louter een product van het den­ken. Als je een gedachte hebt over jezelf, dan ben je alleen geïnteresseerd in die gedachte. Je bent alleen geïnteresseerd in het ik. Op die manier trek je een scheidslijn tussen jezelf en de rest van het leven. Dat is iets wat jijzelf doet. Objectief gezien ben je niet wer­kelijk afgescheiden van het leven, maar door je eigen, subjectieve denkproces schep je de illusie dat er een scheidslijn loopt tussen jezelf en je medemensen, tus­sen wat jij gelooft en wat anderen geloven. Je wilt het bij het rechte eind hebben ren koste van de ander. Dat is een daad van spiritueel geweld.

Bekijk je gedachten eens een voor een. Zijn de meeste ervan niet op het ik gericht, behalve wanneer ze simpelweg rapporteren wat je ziet of wanneer je wilt weten hoe iets in elkaar zit? Nu ga je misschien zeggen: 'Niet alle gedachten zijn op het zelf gericht. Ik denk niet altijd aan mezelf.' Kijk eens naar zelfs dát ant­woord. Wie verdedig je? Je verdedigt een in het den­ken geworteld zelf dat beweert dat het niet op het zelf is gericht. Door dat te doen heb je jezelf opnieuw in het middelpunt geplaatst. Je hebt het denken als ver­dediger van het zelf in het middelpunt geplaatst. Oir zelf is hoofdzakelijk geobsedeerd door zichzelf. Her is

193

altijd bezig met zichzelf te verdedigen, over zichzelf na te denken, over zichzelf te praten, zichzelf met anderen te vergelijken, te beweren dat het God wel of niet heeft gevonden, dat het wel of niet bestaar of dat het 'niet altijd aan zichzelf denkt.'

Zelfs als je aan iets denkt wat op het eerste gezicht niets met het zelf te maken heeft, is die gedachte dan toch ook niet vaak op het zelf gericht? Je hebt alles om je heen geclassificeerd en van etiketten voorzien. Door eindeloos alles te benoemen en te classificeren heb je dit Ene Leven opgedeeld in talloze fragmenten. Van elk fragment bepaal je de waarde, afhankelijk van wat je eraan hebt of wat je er aan bevalt. Ik vraag je niet te stoppen met namen en etiketten te gebruiken of om je voorkeuren en afkeuren te onderdrukken. Dat zou trou­

wens onmogelijk en belachelijk zijn. Geniet van het hele spel van benoemen en etiketten uitdelen, van je voor­

keuren en afkeuren. Ik probeer je er niet van te overtui­gen dat het denken altijd op het zelf is gericht. Dan krijg je alleen maar weer een nieuwe godsdienst waarmee je je

kunt afscheiden van andere mensen die dit niet zien. Ik

nodig je uit om met eigen ogen te kijken. Zie dat, vol­gens het denken, alles van jou is: jouw vrienden, jouw baan, jouw auto, jouw partner, jouw leven, jouw land en jouw godsdienst. Dat behoort allemaal tot de droom. Buiten het denken bezit je helemaal niets. Ik vraag je simpelweg: 'Zie je hoe het denken de droom waarin het

ik in het middelpunt van het leven staat, gaande houdt? Je denkt altijd zeker te weten war alles is. Als je op

straat loopt, dan denk je dat je zeker weet dat dit hier

194

een huis is, dat daar een weg, een hek, een postbode.

Kijk eens goed. Is dit absoluut waar? Is wat je zier in­

derdaad wat het is? Is dit een postbode? Is dat een weg? Ze hadden toch net zo goed een 'jugnu' en een 'hugit' genoemd kunnen worden? De namen die we aan de dingen geven hebben niets te maken met hun ware essentie.

Als je eenmaal gelooft dat iets waar is, of bij alles wat je ziet de bijbehorende gedachte plaatst, dan hoef

je toch niet meer te kijken? Gewaarzijn wordt stop­gezet of verduisterd door die desbetreffende gedachte. Dit heb je met alles op de wereld gedaan. En dus leef

je nu in een conceptuele laag, een op het denken geba­seerde droom waarin jij het middelpunt bent. De ware schoonheid en Eenheid van het leven kun je niet meer zien, omdat je met je denken alles verdoezelt en in stukken verdeelt. Niemand heeft daar schuld aan. On­schuld is simpelweg vervangen door zelfgerichtheid. Ik wil geen nieuwe godsdienst introduceren waarin een scheidslijn loopt tussen zij die Eenheid zien, en zij die dat niet zien. Dat zou nog meer waanzin geven. Ik no­

dig je alleen uit om zelf te zien wat een ontstellend groot verschil er is tussen het denken en de werkelijk­heid. Voorbij het denken is geen zelf.

De werkelijkheid ontvluchten in geloofssy­stemen Waarom zoek je je toevlucht tot een geloofssysteem?

Is het niet zo dat je gelooft omdat je zekerheid zoekt? Je gelooft dat het denken je die zekerheid kan geven.

195

Maar schuilt er achter al dat gezoek juist geen onze­kerheid en angst? Natuurlijk is dat zo. Geef nog even geen commentaar. Het eens of oneens zijn betekent

nog meer geloof. Kijk naar wat er bij je opkomt zodra je je vastklampt aan een geloofsovertuiging. Zo ligt er bijvoorbeeld aan het geloof dat 'morgen alles beter zal zijn,' in wezen de angst ten grondslag dat morgen alles

juist niet beter zal zijn. In feite zou het hele idee dat morgen alles beter zal zijn nooit kunnen opkomen als er vandaag geen onbehagen, onzekerheid, angst en ge­brek zouden zijn. Duik rechtstreeks in dat onbehagen, die onzekerheid, angst en gebrek die ten grondslag lig­gen aan dat soort geloof. Kijk naar hoe je wanhopig

probeert die gevoelens te verbergen en doet alsof ze er helemaal niet zijn. Ontvlucht je zo niet de werkelijk­heid? Je zoekt je toevlucht in Sprookjesland. Je hangt allerlei verhalen op over wat morgen zal brengen, in

plaats van de confrontatie aan te gaan met wat zich nu voordoet.

Dit soort zaken volledig onder ogen zien bevrijdt

je ervan. Ben je bereid je conceptuele godsdienst hele­maal op te geven en de werkelijkheid genadeloos onder ogen te zien? Jouw godsdienst brengt geen vrede. Die

brengt verwarring, onenigheid en afgescheidenheid en maakt de gerichtheid op het zelf alleen maar groter.

Als ik de term 'godsdienst' gebruik, dan beperk ik mij niet uitsluitend tot geloofsovertuigingen die met God te maken hebben. Stel dat je vanmorgen wakker werd en dat je auto niet wilde starten. Verloor je toen je kalmte, en 'ging je door het lint'? Of was je reactie mis-

196

schien wat subtieler: een paar vloeken en een licht ge­voel van frustratie? Als je goed kijkt dan zul je zien dat, voordat je je autosleutel omdraaide, er een onbewust geloof werkzaam was. Dat geloof was: 'Mijn auto moet starten' of: 'Normaal gesproken moeten auto's starten.' Is dat absoluut waar? In werkelijkheid starten auto's

niet altijd. Soms doen ze dat wel, soms niet. Dat is de werkelijkheid. In Sprookjesland vertellen mensen ver­

halen over auto's die altijd moeten starten. Dat is een godsdienst die, zodra een auto niet start, verwarring en

frustratie oproept. Ben je bereid deze godsdienst op te geven? Je hoeft er geen moeite voor te doen, alleen al door hem te zien valt hij vanzelf weg.

De term 'godsdienst' wordt meestal geassocieerd met een centrale godheid of God, maar in Sprookjesland is het ego God. Het ego staat centraal. Het houdt er een uitgebreide verzameling overtuigingen op na waardoor

het over zijn koninkrijk kan blijven regeren. Zo ga je op zondag naar de kerk, of misschien naar de synagoge, moskee of ander gebedshuis waar over de centrale posi­

tie van God wordt gepraat. Daar hoor je over een God als opperwezen dat alles weet en alles in de hand heeft. Die God prijs je met je geloof. Je zegt tegen jezelf en je vrienden dat deze God de baas is. Dan verlaat je je

kerk en rijdt de weg op. Wat gebeurt er als de kerel in de auto voor je niet hard genoeg rijdt? Verlies je alweer je kalmte? Je godsdienst zegt blijkbaar dat mensen zich

moeten houden aan de maximumsnelheid of aan de

snelheid die jou het beste uitkomt. Is dit absoluut waar? Wie speelt er hier voor God? Wie is hier nu de centrale

197

Godheid? Dat ben jij. Dit is de reden dat het denken op het zelf is gericht. Zo blijft het altijd in het centrum staan. Mopperen over de vent in de auto voor je, geeft je het gevoel dat je gelijk hebt of dat je 'beter bent.' Je ge­mopper voedt het idee dat je een afgescheiden individu bent. Een nadere blik leert echter dat die vent jou laat zien wat voor godsdienst je belijdt. Hij is je spirituele le­raar. Hij leert je dat jouw godsdienst geen vrede brengt, alleen een permanent gevoel van afgescheidenheid.

Als je hond te hard blaft, je man niet naar je luistert zoals jij graag zou willen of je chef je niet de waardering geeft die je volgens jezelf verdient, kijk dan eens naar de onbewuste geloofsovertuigingen die aan je reacties ten grondslag liggen. Neem je het op tegen de wer­kelijkheid? Bedek je de werkelijkheid met een uitge­breide verzameling gedachten die jou in het centrum plaatst? Geloof je dat er iets anders moet gebeuren dan wat er gebeurt? Dan is dat je godsdienst. De werkelijk­heid is dat je nergens controle over kunt hebben en dat je niets weet. In Sprookjesland geloof je dat jij aan het stuur staat en dat je genoeg weet.

De ware vrede van God

God kun je niet begrijpen, want Hij gaat alle be­grip te boven. Een meester heeft gezegd: .ltls- ik een God had die ik zou kunnen begrijpen, dan zou ik

hem nooit voor God houden. '

Meester Eekhart

198

Vind jij vrede in Sprookjesland? Brengt jouw gods­dienst vrede? Ik heb geen moeite met de wereldgods­diensten zoals het christendom, hindoeïsme of de is­lam. Ze bevatten allemaal een diepe waarheid, maar zoals Eekhart Tolle zegt, is een geloof in God een 'arm­zalig substituut' voor de levende werkelijkheid van een God die zich op elk moment manifesteert. Ben jij één met die levende werkelijkheid (God) of leef je in een droom waarin de werkelijkheid anders moet zijn dan ze is (Sprookjesland)?

God kan niet gekend worden door de rede. De grote godsdiensten berusten op een diepe waarheid die be­staat uit niet weten, je niet verzetten en geen controle willen uitoefenen. Het woord islam bijvoorbeeld be­tekent 'onderwerping' of de totale overgave aan God. Hiermee wordt de afw-ezigheid van het op het denken gebaseerde zelf, en dus het besef dat alleen God be­staat, bedoeld. Wil jij, in plaats van deze waarheid die boven elke godsdienst uitstijgt te zien, gewoon blijven vasthouden aan je geloof in een God die alles in de hand heeft? Geeft geloof het droom-zelf niet de illusie van controle en kennis zodat het zich kan handhaven in het middelpunt van het leven? Is dat niet wat alle godsdiensten doen? Jij gelooft dat jouw godsdienst de waarheid is en dat alle andere godsdiensten het bij het verkeerde eind hebben. Geloof scheidt en verdeelt de werkelijkheid, dat kan niet anders. Om vol te kunnen houden dat zijn geloof, het christendom, waar is, moet een christen wel geloven dat de islam onwaar is en vice versa. Zo werkt de droom van afgescheidenheid. De

199

mens is veel meer geïnteresseerd geraakt in het bewij­zen van zijn eigen geloofssysteem dan dat hij de waar­heid wil kennen waar het woord God naar verwijst.

Jij, het ego, bent daarom verantwoordelijk voor elke heilige en andere oorlog. Die is niet de schuld van een of andere politicus, godsdienst of natie ergens 'daarbuiten' in de wereld. Oorlog is een manifestatie

van de geest. Elke keer als je benadrukt dat jouw ge­

loofssysteem superieur is, zet je een rimpeling van spi­

ritueel geweld in beweging. De geest projecteert zijn gefragmenteerdheid, zijn gewelddadige en verdeeld­heid zaaiende geloofssystemen naar buiten en stuurt

ze de wereld in. Als hij een vijand ziet, ziet hij aspec­ten van zijn eigen ego-droom. Vrede kan alleen gere­aliseerd worden als deze oorlogsmachine, het denken genoemd, in het licht van gewaarzijn van het huidige moment is gebracht.

In de Bijbel staat:

'En toen Hem door de Farizeeën gevraagd werd,

wanneer het Koninkrijk van God zou komen, antwoordde Hij hun en zei: Het Koninkrijk van God komt niet op waarneembare wijze. En men

zal niet zeggen: Zie hier of zie daar, want, zie, het Koninkrijk van God is binnen in u.'

(Lukas 17:20-21)

Het koninkrijk van God bevindt zich in je binnenste. Het is hier en nu in de werkelijkheid van wat is, niet in

200

een tijdgebonden droom oftewel de ik-droom waarin

je de werkelijkheid vermijdt. Het bevindt zich niet

in verdeeldheid zaaiende geloofsovertuigingen, con­cepten, tekens, symbolen, ideeën of gedachten, die er enkel naar kunnen verwijzen. In Romeinen 12:2 zegt Paulus: 'U moet uzelf niet aanpassen aan deze wereld, maar veranderen door uw gezindheid te vernieuwen.' (Romeinen 12:2) Vernieuwen betekent dat iets op elk

moment nieuw en helder wordt. Aanpassen is aanpas­sen aan het verleden. Geloof is een gedachtepatroon dat voortkomt uit het verleden. Het is nooit nieuw of helder, maar oud, afgezaagd, star en onbuigzaam. Geloof kan niet zien wat er hier en nu is, want het

stoelt op het geheugen. Vernieuwing vindt plaats als

gewaarzijn ontwaakt tot de werkelijkheid van nu, tot de onschuld en ware intelligentie van dit moment.

Door onvoorwaardelijke overgave aan het moment zelf kan de levende werkelijkheid van God zich via jou manifesteren. Je behoefte aan kennis, hang naar controle en verzet stopt. Als het 'ik' zich als afgeschei­den, op het denken gebaseerde schepsel volledig heeft overgegeven, verdwijnt het. En als het verdwijnt, krijgt God zijn rechtmatige plaats als 'levende werkelijkheid.' Dit is wat het betekent om in de werkelijkheid te leven - in een volledige aanvaarding van wat is.

Wat is het resultaat van 'de vrede van God die alle be­grip te boven gaat .. .' zoals in de bijbel staat? Mentale ze­kerheid, denk je? Bestaat die wel? Aan mentale zekerheid

ligt altijd twijfel en angst ten grondslag. Geloof schept een persoonlijk en vals gevoel van veiligheid en zeker-

201

heid. Het zaait verdeeldheid en veroorzaakt strijd. Ge­loof kan niet het geheel zien. Het is alleen gèinteresseerd in het overeind houden van zichzelf Geloof staar op ge­spannen voet met alle andere geloven die er mee in strijd zijn. Godsdienst zelf is geen probleem, het is een prachti­ge uitdrukking van 'Dit.' Het kan een geweldig voertuig naar de waarheid zijn. Voor sommigen kan het voor het verkrijgen van de ware vrede van God zelfs noodzakelijk zijn. Maar als godsdienst gekaapt wordt door het ego, zijn lijden, verdeeldheid en strijd het gevolg.

De geest kan geen vrede kennen via het geloof. Denken is beweging, niet rust. Denken is op zich geen probleem, maar als we het niet observeren, niet zien hoe het werkt, identificeren we ons ermee en geloven we praktisch alles wat we denken. Het denken is al­tijd in beweging en probeert steeds de werkelijkheid te ontvluchten of er tegenin te gaan. Vrede wordt ge­realiseerd door te kijken, door te zien hoe de geest in verzet is tegen wat is, hoe hij verdeeldheid zaait, tegen de werkelijkheid ingaat en hoe hij zich laat leiden door onbewuste geloofsovertuigingen.

Als de geest helder en rustig is en in eenheid leeft met wat is, is er vrede. Ware vrede gaat geloof verre te boven. Ben je klaar om het begrip godsdienst achter je te laten en de werkelijke diepte en vrede van God, waar dat begrip op slaat, te kennen? Deze werkelijk­heid overstijgt godsdienst, maar neemt hem regelijker­tijd in zich op en bewijst hem eer. Als je daar klaar voor bent, begin dan je denken te observeren in plaats van je denken de dienst uit te laten maken.

202

Kom uit je huisje

Accepteer de waarheid, uit welke bron ze ook komt.

Moses Ben Maimon

'v:erlichting' beschrijft simpelweg wat er gebeurt als je verder kijkt dan je door het verstand ge­

maakte huisje en beseft dat jij het terrein bent waar alle huisjes op staan. Dit terrein is de diepste waarheid die alles insluit. Het is het Ene.

Het is gemakkelijk om je goed te voelen binnen je eigen godsdienst, traditie, methode of programma. Dat is waar een spirituele zoeker meestal zijn ik-ge­voel vandaan haalt: zijn eigen specifieke godsdienst, traditie, methode of programma. Hij leeft, figuurlijk gesproken, in zijn eigen huisje waarin gewaarzijn geen

203

kans laijgt om de diepere waarheid van het leven te zien. Als een bepaalde godsdienst, traditie, methode of programma wordt gebruikt om anderen uit re sluiten, verdeeldheid en onenigheid te zaaien of om een ik-ge­

voel en afgescheidenheid van andere groepen of men­sen te versterken, dan is het niet de waarheid. En als het niet om waarheid gaat, dan gaat het om jou en het feit dat je bent afgescheiden van iedereen die niet jouw door het verstand geschapen ik-gevoel bevestigen.

Het verstand kan de echte waarheid niet bevatten. Wees bereid je geest wagenwijd open te zetten, want zo zul je beseffen dat je niet bent wat je denkt of ge­looft. Je bent veel meer dan een taperecorder die draait op je conditionering en je geheugen, en die zich moet verdedigen tegen alle andere taperecorders. Je bent veel meer dan wat je godsdienst, traditie, methode of programma beweert. Telkens wanneer je je gedwongen voelt je godsdienst, traditie, methode of programma te verdedigen, verdedig je in feite alleen je eigen condi­tionering en je herinneringen - je eigen huisje, ofte­wel je ego. Uitsluitend denken binnen het huisje van je eigen godsdienst, traditie, methode of programma weerhoudt je ervan om Eenheid te realiseren.

De grootste spirituele waarheid is veel groter en veelomvattender dan welk huisje ook. Ze hoeft niet door jou verdedigd te worden. Ze beperkt zich niet tot een bepaalde vorm of huisje. Ze is vormloos en bevat tegelijkertijd alle vormen. Vormloosheid is wat jij in wezen bent. Vormloosheid is bewustzijn. Soms wordt het 'goddelijke geest' genoemd. Dit zijn slechts

204

woorden; gedachten die op dit moment opkomen en die verwijzen naar iets wat veel groter is: naar de waar­heid van wie jij bent. Deze waarheid kan niet genoemd worden zonder haar tekort te doen. Zodra je je vast­klampt aan een idee of geloof waarvan jij denkt dat het de waarheid is, heb je geen idee van wat ze is. Een deel kan nooit het geheel zien.

Je kunt de goddelijke geest niet aanraken of hem vasthouden, maar toch weet je absoluut zeker dat hij er is. Hij is het leven dat jij bent. Als de waarheid dus 'waar' is, dan moet ze niet alleen het denken (vormen) maar ook de essentie (vormloosheid) bevatten. Uiteindelijk kan waarheid nooit in woorden, gedach­ten, geloofsovertuigingen, programma's, godsdiensten, methoden of tradities worden vastgelegd. Waarheid is de essentie waarin dit alles verschijm en weer ver­dwijnt. Het is essentie die dit boek leest.

Deze essentie in jou kan zien hoe je conditionering en je geheugen functioneren. Dit is radicaal. Dit is wat aanwezigheid doet, en wat het is. Het stelt je in staat om te zien hoe je een zelfgevoel ontleent aan wat je denkt en jezelf daarna afscheidt van iedereen die het beeld dat je van jezelf hebt niet bevestigt. Als dit besef tot je doordringt, dan besef je ook dat er geen jij is, noch godsdiensten, tradities, methodes of program­màs, behalve in de droom van het denken, dus in de droom van afgescheidenheid.

Misschien zal het denken zich verzetten tegen wat

hier gezegd wordt. Misschien word je zelfs wel boos als je dit boek leest, vooral als het een vraagteken zet

205

bij een zienswijze waar je je aan vasthoudt. Dat is oké, maar wees vooral heel eerlijk tegenover jezelf. Een vol­wassen spiritualiteit vraagt boven alles eerlijkheid. Je angst is er niet voor niets: hieruit blijkt dat je een vals zelfgevoel ontleent aan je godsdienst, traditie, metho­de of programma. Het zelf gaat uit van een bepaalde zienswijze, en schept zo onenigheid in je leven. Die zienswijze hoeft niet alleen betrekking te hebben op religie of spiritualiteit, ze kan ook betrekking hebben op politiek, filosofie, wetenschap of een andere activi­teit of interesse. Het kan zelfs een simpele mening zijn over jezelf, een vriend of echtgenoot.

Een voorbeeld

Ook al kunnen woorden en concepten nooit deze ultieme waarheid uitdrukken, ze kunnen er wel naar verwijzen. Kijk bijvoorbeeld eens naar de horizontale lijn hieronder waarop de letters A, 13, en <= zijn aange­geven.

J\----------------------------13------------------------------<=

'1\. stelt de op het verstand gebaseerde toestand voor waarin je verslaafd bent aan het denken, oftewel je identificeert met vorm. Je ontleent je ik-gevoel vrijwel uitsluitend aan je geloofssystemen en trekt een scheids­lijn tussen jezelf en andere mensen, andere geloofssy­stemen en tegenovergestelde standpunten. J\ls non­duale aanwezigheid wordt gerealiseerd, dan beweegt '1\. om zo te zeggen helemaal naar 'C. Dit kan geleide-

206

lijk gebeuren, maar ook in één keer. 'C' stelt de pure vormloze 'plek' voor waar geen concepten verschijnen of waar ze worden gezien als onwaar of illusoir. Dan is het zaak om niet te blijven steken in die vormloosheid. 13lijf open staan. Sta ook in 'C' open voor vormen, wat betekent: trap niet in de val waarin je een niet be­staande lijn trekt tussen vorm en vormloosheid.

'13' stelt het evenwicht voor tussen vorm en vorm­loosheid. '13' is de levende werkelijkheid van Eenheid

voorbij de ervaring ervan. '13' hoeft nooit meer te dis­cussiëren over het Ene of God, maar als er discussies zijn of mensen van mening verschillen, dan mag dat er allemaal zijn. '13' is bevrijd van alle referentiepunten. '13' is vrij, zelfs vrij van het verlangen vrij te zijn, vrij van de behoefte dat anderen geloven dat het vrij is, vrij van het geloof dat anderen ook vrij moeten zijn. 13 is vrij van het idee dat het verlicht is of ontwaakt of wat voor term dan ook, wat niet wegneemt dat het vrij is om deze woorden te gebruiken om ernaar te verwij­zen.

'13' is de opening waarin ervaringen, toestanden, gevoelens, woorden, verwijzingen, gedachten, religies, geloofsovertuigingen enzovoorts al dan niet plaatsvin­den. J\lles wat in deze open ruimte verschijnt wordt gezien als niet te scheiden van de ruimte zelf. '13' is be­vrijding waarin je beseft dat vormloosheid je essentie is. J\lhoewel je niet meer hecht aan vorm of gedachten, ontken je het bestaan van vormen niet en onderdruk je evenmin je gedachten. Je blijft niet vastzitten in het idee dat je enkel vormloosheid bent. Je identificeert je

207

noch met vorm, noch met vormloosheid, want zodra

er iets in de alomvattende waarheid niet wordt aan­vaardt, is lijden het gevolg. Niets wordt weggeduwd. Woorden worden vrijelijk gebruikt, maar zonder dat je gelooft dat die woorden de waarheid zelf zijn. Je bent niet op zoek naar stilte, aanwezigheid, verlichting, de ontwaakte staat of God. Je ziet dat dit louter concepten zijn die verwijzen naar de onuitsprekelijke waarheid

overal om je heen en in jezelf. Er is geen middelpunt meer. Geen referentiepunt. Al het zoeken stopt. Er is alleen nog maar 'Dit' dat alles omvat. Alles is 'Dit.' In deze bevrijding is er zowel denken als niet denken,

zonder enige voorkeur. 'B' is in lijn met wat is. Er is een volmaakte aanvaarding van het leven in al haar

verschijningsvormen. Dit is waar verlichte leraren al duizenden jaren naar

verwijzen. Boeddha had het over de 'middenweg', 'B' dus: de levende realisatie van het evenwicht tussen

vorm en vormloosheid. Zenmeesters spraken over de verzoening russen geest en materie.

Dit alles is echter zuiver conceptueel, het kan de waarheid waar het naar verwijst niet werkelijk weerge­ven. De essentie van waarheid is vrijheid, met inbegrip van vrij zijn van vaste zienswijzen. Alles wat er hierbo­ven over is bedacht en gezegd verschijnt en verdwijnt binnen de essentie waar het naar verwijst. De waarheid is nu, waar je ook bent, toegankelijk. Het is een waar­

heid zonder pad. Ze is wat jij bent. Je hoeft er niets voor te doen, behalve zien wat er al gebeurt, namelijk dat je geest verhalen vertelt over afgescheidenheid. Zie

208

al je gedachten opkomen die je vertellen dat er in het

leven scheidslijnen zijn. Zie ze voor wat ze zijn: louter

gedachten. Laat ze opkomen zonder er veel aandacht aan te schenken. Dit zien is zien in het nu. Het is een

tijdloze waarheid. 'B' in het voorbeeld is allerminst een vast referentie­

punt. 'B' is bevrijding. 'B' is openheid of de liefde zelf waarin godsdiensten, tradities, methoden of program­ma's niet worden afgewezen. 'B' ziet zichzelf als zich­zelf, dus omvat het elk perspectief en ziet het nergens scheidslijnen.

Bevrijding betekent zien dat religies en tradities in feite nooit met elkaar in strijd zijn. Het enige wat er

is, is een droom van afgescheidenheid die plaatsvindt in de menselijke geest. Bevrijding is zien dat religies geen oorlogen voeren, dat doen ego's. Het ene door het verstand bedachte ego gaat in discussie met een ander

door het verstand bedachte ego, met als resultaat dat ze met zijn allen elkaars geloofssystemen bestrijden. Be­vrijding overstijgt alle godsdiensten en tradities maar

sluit ze ook in, want ze is het ene licht dat hen allemaal

doordringt. Tegelijkertijd maakt bevrijding ook dui­delijk dat gehechtheid aan een bepaalde godsdienst of

traditie (als de enige waarheid) slechts begoocheling is,

en de bron van lijden, strijd en verdeeldheid op aarde. Als deze helderheid er eenmaal is, dan wordt gezien

dat al die strikt van elkaar gescheiden huisjes op de

wereld een illusie zijn. Bevrijding betekent niet meer het leven waarnemen vanuit het vervormde, op het zelf

gerichte perspectief van een huisje. Elke godsdienst of

209

traditie die een mens kan laten evolueren van een ego­

gerichte zienswijze naar een bevrijde zienswijze wordt

gerespecteerd en gekoesterd. Gehechtheid aan een be­

paald huisje is echter verdwenen. Eenvoudig gezegd, er

wordt gezien dat gehechtheid en droom samenvallen.

Strijd tussen geloofssystemen begint als een gehecht­

heid in het hoofd en wordt vervolgens als droom naar

buiten geprojecteerd. De heilige oorlog zit in jezelf

Als je beseft dat afgescheidenheid en strijd het product

zijn van een innerlijke beweging van de geest, dan zie

je ook dat genezing van deze droom van afgeschei­

denheid en strijd alleen van binnenuit verkregen kan worden. Zoals de 13< eeuwse soefi dichter Rumi zegt:

'Voorbij alle ideeën over goed en kwaad ligt een veld.

Daar zal ik jou ontmoeten. Als de ziel daar in het gras ligt, is de wereld te vol om over te praten.' Dat veld is

al in jou aanwezig. Het is liefde.

210

Liefde is waarheid

Liefde vraagt niets terug, de enige die iets terugvraagt ben jij.

Scott Kiloby.

211

Wclre liefde herkent 'ik' en 'jij' niet

'De liefde is geduldig en vol goedheid. De liefde kent geen afgunst, geen ijdel vertoon en geen

zelfgenoegzaamheid. Ze is niet grof en niet zelf

zuchtig, ze laat zich niet boos maken en rekent het kwaad niet aan, ze verheugt zich niet over het

onrecht maar vindt vreugde in de waarheid.'

(Corinthiërs 1-13)

Kom uit de cirkel van de tijd en stap in de cirkel van de liefde.

Rum i

Als non-dualiteit wordt gerealiseerd, verdwijnt het

'ik.' Poefl Weg. Ware liefde neemt de plaats in van

213

het 'ik.' Deze liefde was er altijd al, maar bleef verbor­gen onder de dynamiek van het droom-ik. Door dit te zien wordt het 'ik' verslonden door het volle gewicht van deze liefde, die zich alleen bekommert om wat

waar is. Zeggen dat het 'ik' wordt verslonden is niet helemaal juist. 'Het 'ik' is er nooit echt geweest, en nu wordt het gezien voor wat het in werkelijkheid is: een illusie.

Deze 'ware liefde' is niet de plakkerige, bezitterige, voorwaardelijke romantische liefde die het ego kent. Het ego is het 'ik.' Ware liefde weet dat het 'ik' niet echt is. Het 'ik' zou nooit de energie van de ware liefde die voor alles open staat kunnen bevatten. Daarvoor is het veel te druk bezig met scheidslijnen trekken, zich­zelf beschermen, verhalen ophangen, op het ego ge­richt zijn en zich verzetten tegen wat is. In de droom­staat kan liefde weliswaar op bepaalde momenten, wanneer het 'ik' enigszins op de achtergrond raakt, doorschemeren, maar meestal regeert het 'ik' over zijn koninkrijk.

Ware liefde staat onvoorwaardelijk voor alles open. Ze bemint wat is. Ze verslindt elke illusie die ze tegen­komt, in welke vorm dan ook. Omdat deze liefde het

'ik' irrelevant vindt, kijkt ze dwars door de bijproduc­ten van het 'ik' heen, inclusief de behoefte tot scheids­lijnen trekken, zichzelf beschermen, zich verzetten, doordraven, gelijk willen hebben, anderen de schuld geven, in discussie gaan en kwetsen. Niet dat ze deze bijproducten niet ziet, ze weet alleen dat ze voortko­men uit één kernillusie: het 'ik.' Liefde ziet door deze

214

illusie heen. Als ze dat wat verschijnt als een 'ik' of een 'jij' zo bezig ziet, dan weet ze dat dit gebaseerd is op de

misvatting dat hij of zij een afgescheiden individu is.

Het is een droom die zich afspeelt in de geest. Liefde bemint zichzelf overal waar ze zichzelf ziet,

en ze ziet zichzelf, als zichzelf, in alles. Ze bemint en ziet zichzelf in een ander mens, in een boom, in een colablikje en in een modderplas na een regenbui. Ze weet dat alles Een is, en dat dit Ene altijd hier en nu is, dat het nergens anders is en niet in een andere tijd.

Liefde weet dat het opdelen van het Ene in stukken een poging is tot het begrijpen van het geheel aan de

hand van de onderdelen. Hopeloos. In die zin is dit hoofdstuk een hopeloze - maar liefdevolle - poging om met woorden te beschrijven wat het brein nooit zal

kunnen begrijpen. De waarheid waarvan hier sprake is kan alleen gekend worden door de open energie van

de ware liefde zoals ze van moment tot moment leeft en zich beweegt.

Alhoewel liefde ziet dat elke gedachte de droom van afgescheidenbeid in de ruimte en tijd reflecteert, her­kent en reageert ze alleen op de waarheid die zegt dat

er Een Leven is dat alleen nu, op dit moment, plaats­vindt. Op een manier die deze schrijver niet kan uit­leggen, is liefde waarheid.

Liefde kent geen afgescheidenbeid in de ruimte. Ze verdeelt zichzelf niet in twee. Ze ziet de ander niet als 'de ander.' Ze ziet alleen dat ze doet alsof ze een 'ander' is. Als je dus binnen de droom van afgescheidenbeid praat tegen deze liefde, dan herkent ze 'jou' niet. Ze

215

herkent alleen liefde. Misschien vindt ze jouw droom wel grappig, of een beetje droevig of zelfs tragisch, maar wat ze vooral ziet is dat het er niet toe doet- niet om­dat ze niet met je begaan is, maar juist omdat ze heel erg met je begaan is. Ze is tenslotte liefde, en wie kan

er nog meer met je begaan zijn dan de liefde zelf? Ze is echter alleen begaan met wat waar is, en dat 'jij' als

afgescheiden individu bestaat is niet waar. De grootste uiting van liefde is beseffen dat lijden niet bestaat, be­halve in de droom van het denken. De waarheid is dat 'jij' er nooit bent geweest. Misschien weet je dit niet, maar liefde weet het wel. 'Jij' en 'ik' zijn wel de laatsten die dit weten. De onuitsprekelijke waarheid is dat een volledig tot bloei gekomen, menselijke liefde alleen ge­kend kan worden als 'jij' en 'ik' afwezig zijn.

Liefde bestaat alleen nu. Ze splitst zich dus ook niet tijdelijk in tweeën. Telkens wanneer het denken refe­reert aan een 'ik' in het verleden of in de toekomst, wordt dit gezien als een illusionaire beweging die af­wijkt van wat waar is. Liefde kent geen verzet of hang naar controle, dus probeert ze zich niet te verzetten tegen, of controle uit te oefenen over, wat er nu, op

dit moment, gebeurt. Ze weet dat wat er nu gaande is gewoon is wat is, oftewel de waarheid. Je tijdelijke

droom manifesteert zich in allerlei vormen wals: vroe­ger was ik gelukkiger dan nu, gisteren was het erger

dan vandaag, gisteren ging het beter dan vandaag, dit had niet mogen gebeuren, dat moet nu gebeuren, ei­

genlijk zou ik nu gelukkig moeten zijn, ik mag niet w

verdrietig zijn, hij zou moeten veranderen, zij mag niet

216

veranderen, enzovoorts. Zo ontstaat lijden. De droom (tijd, denken) wordt ten onrechte aangezien voor de werkelijkheid (het nu, liefde). Lijden maakt alleen deel uit van de droom die over het 'ik' gaat. Deze denkbe­wegingen zijn illusionaire pogingen om wat er gebeurd

is, wat er nu is en wat er zou moeten gebeuren, onder controle te krijgen en te veranderen. Liefde ziet deze

bewegingen als pogingen van de geest om zich los te maken van de waarheid en haar dus te trotseren. Dit

is onmogelijk. En omdat ze niet waar zijn, verzwelgt ze deze denkbeeldige bewegingen. Ze onderkent deze vormen of bewegingen, maar ze ziet wel dat ze onwaar

zijn en tot de droom behoren. Ze zijn altijd onwaar geweest, alleen het 'droom-ik' en het 'droom-jij' heb­ben altijd gedacht dat ze echt waren.

Liefde vindt al deze verhalen over gisteren en mor­

gen en verzet regen dit moment irrelevant. Liefde, als waarheid, kan alleen geopenbaard worden als er een totale overgave is aan wat er nu, op dit moment, is.

Als liefde de 'ik' -illusie verzwelgt is niet het 'ik' meer actief, maar liefde. In tegenstelling tot het 'ik' is

liefde nooit uit op resultaat, beloning of rendement. Dat soort dingen ziet ze als tekenend voor de droom.

Het 'ik' probeert zich liefde toe te eigenen voor per­soonlijk gewin. Het wil voor zijn daden ooit iets te­

rugkrijgen. Het verwacht liefde terug, want het weet niet wat onvoorwaardelijke liefde is. Liefde herkent

niet de voorwaarden die het 'ik' aan de werkelijkheid stelt. Liefde wil nooit iets terug, dat willen alleen 'jij' en 'ik.'

217

De ontwaakte liefde maakt geen onderscheid. Ze heeft niet de ene vorm liever dan de andere. Dit moet Jezus

bedoeld hebben toen hij zei: 'Heb uw vijanden lief'

Hij moet geweten hebben dat liefde geen vijanden

heeft, alleen 'jij' hebt vijanden. Hij zegt dus dat zowel

'jij' als je 'vijanden' deel uitmaken van je droom en dat liefde daar doorheen ziet. Hij zegt eenvoudigweg dat

je moet zijn wie je werkelijk bent. Je bent geen 'ik' of

'jij.' Dat zijn maskers. Jij bent liefde. Jezus probeerde je

te vertellen dat God liefde is en dat jij niet afgesneden bent van de liefde of van wat dan ook.

218

Liefde is al aanwezig

'Dit' is een wijde, open ruimte met genoeg plaats voor een hele wereld die zindert van een radicale en onvoorwaardelijke liefde, een liefde die nooit

begrepen kan worden door een geest die is opgeslo­ten in de zoektocht naar meer.

Jeff Foster

Ga eens even rustig zitten en kijk naar wat er in je hoofd opkomt. Als je heel goed kijkt, dan vang je

een glimp op van een geest die stil is. Je hebt de ruimte

van gewaarzijn in jezelf geopend, en dat is wie je wer­

kelijk bent. In deze ruimte bevindt zich een liefde die degene die jij denkt te zijn, verslindt. De stille liefde

van deze ruimte doordringt heel je wezen. Ze door­

dringt alles in het leven. Ze is er voordat er een ge-

219

dachte opkomt, met inbegrip van gedachten over deze

stilte. Ze was er toen jij werd geboren, nog voordat een

op het ik gericht verhaal haar begon te verduisteren.

Ze is er altijd, verborgen onder het verhaal.

Als jij bent wals de meeste mensen, dan heb je je

hele leven gevangen gezeten in de herrie van je verhaal.

Daarom is het leven w' n strijd. Een drukke geest komt

nooit echt in contact met de werkelijkheid. Hij inter­

preteert haar en denkt erover na, meestal ten behoeve

van een luidruchtig, op het denken gebaseerd 'ik' dat

zichzelf als middelpunt ziet. Een stille geest staat onder

dat luidruchtige verhaal wel in contact met de werke­

lijkheid. Alles in het leven is vervat in deze stilte. Een

stille geest, wu je kunnen zeggen, is de liefde zelf. Hij

heeft geen centrum.

Op een dag kreeg ik een mooie e-mail van een

vriend waarin deze spirituele waarheid beter verwoord

was dan ik ooit wu kunnen. Hij bevatte de antwoor­

den van kinderen van vier tot acht jaar oud op de vraag:

'Wat is liefde?' Een jongetje van zeven dat Bobby heet­

te, had geantwoord: 'Liefde is wat er in de kamer met

Kerstmis bij je is als je stopt met cadeautjes open te

maken en luistert.' Bobby is verbonden met het god­

delijke. Hij is niet in de war wals zoveel volwassenen.

Als Bobby zegt dat liefde 'in de kamer is,' dan ver­

wijst hij naar de stilte die er is vóór het denken. Ze is er

vóór de kerstcadeaus. Ze is er voor elke andere vorm,

of het nu een fysieke vorm is of een gedachte, een ge­

voel, een reactie, een etiket, een naam of welk 'ding'

dan ook. 'In de kamer' wil zeggen dat deze liefde zowel

220

in onszeif is als om ons heen, en dat wij er niet van zijn

afgesneden. Als je diep in deze stilte in jezelf duikt, dan

zul je merken dat er geen verschil is tussen binnen en

buiten. Alles is Een. Deze stilte neemt alle vormen in

zich op en brengt ze voort: gedachten, gevoelens, rela­

ties, auto's, banen, promoties, prestaties, kerstcadeaus,

de lijst is eindeloos. Als de geest echter door al deze

vormen totaal in beslag wordt genomen, dan wordt de

liefde, die vormloos is, over het hoofd gezien. Je zou

kunnen zeggen dat we God heel hard wegduwen ten

gunste van onze eigen zelfgerichtheid.

Als je heel goed je gedachten observeert, dan zal

die onophoudelijke denkactiviteit stoppen, ook al is

het maar voor even. Mentaal ben je dan in rust. Er is

vrede. Stilte. Je bent ergens terechtgekomen waar ook

Bobby terecht was gekomen. Deze stilte is wie jij bent.

Blijf in deze stilte, telkens wanneer je haar opmerkt.

Zo rust je in je ware aard. Observeer je gedachten zo­

dra ze weer opkomen, het zal je helpen om de stilte die

er al is te realiseren. Observeren maakt je open voor

de stilte - voor de waarheid. Kijk naar jezelf als je in

beslag wordt genomen door kerstcadeaus, je auto, je

computer en je werk. Dit betekent: wees bewust van

je gedachten over al dat soort zaken en hoe ze je in

beslag nemen. Buiten het denken bestaat er niet zoiets

als dingen bezitten. Als je je bewust wordt van wat je

bezighoudt, luister je, wals Bobby zegt, naar wat er al

is, vóór al dat andere.

Zo realiseer je je ware aard die liefde is. Dan zie je

dat je niet op zoek hoeft te gaan of je huis uit moet om

221

ergens anders liefde te vinden. Je hoeft het niet meer

van anderen te eisen of zelfs maar te verwachten. Je

kunt niet iets krijgen, zoeken, vinden, vragen of ver­

wachten wat je al bent. Door deze zelfrealisatie is alles

wat je doet doortrokken van liefde. Je hoeft er niets

voor te doen, behalve zien dat deze liefde er al is. Besef

dat jij dit bent. Jij bent die uitgestrekte, stille kamer,

'liefde' genoemd.

222

De weg, maar niet jouw weg

Kijk naar de bomen: ze laten de vogels op hun

takken rusten en weer wegvliegen zonder de

behoefte hen te roepen als ze eraan komen en

zonder te verlangen dat ze terugkomen als ze weer

wegvliegen. Als de harten van de mensen als die bomen konden zijn, dan zouden ze nooit de Weg

kwijt raken.

Langya

Langya refereert hier aan de Tao Te Ching, vertaald als 'Het boek van de Weg,' zo'n 2500 jaar geleden

geschreven door Lao-tzu. Tao betekent 'de weg.' Langya

had het over een verlichte manier van zijn, een manier

die op één lijn staat met de werkelijkheid of met God. In Matthias 6 spreekt Jezus ook over deze toestand:

223

'Daarom zeg ik jullie: maak je geen zorgen over

jezelf en over wat je zult eten of drinken, noch

over je lichaam en over wat je zult aantrekken ...

Wie van jullie kan door zich zorgen te maken ook

maar één el aan zijn levensduur toevoegen? En wat maken jullie je zorgen over kleding? Kijk eens naar de lelies, kijk hoe ze groeien in het veld. Ze

werken niet en weven niet.,

Wat wil dat zeggen, dat je hart als een boom is en

je geest als een lelie? Dat betekent dat je je nergens

meer aan hecht. Onthechting wordt nogal eens mis­verstaan als zijnde apathie. Spirituele onthechting

betekent niet dat je je nergens meer om bekommert

of alles opgeeft. Het is precies het tegenovergestelde.

Je bekommert je nog wel degelijk, maar dan om alles

in het leven, niet alleen om wat jou toevallig goed

uitkomt. Je doet het ook niet omdat je denkt: 'Dit is

precies wat ik moet doen,' of omdat dit boek je erop

wijst. Je bekommert je om iets zoals een arm om een

been dat bloedt. De arm verkiest niet het been boven

de nek. Hij reikt niet naar beneden om voor het been

te zorgen omdat hij daarvoor iets terug krijgt. Hij

vraagt niet aan het been of hij kan helpen. Nee, hij

reikt naar het been omdat arm en been Een zijn. Ze

zijn niet van elkaar gescheiden.

Als je spiritueel onthecht bent, dan verandert je

ego-gerichte, kleverige gehechtheid aan specifieke din­

gen en aan mensen die jou daar iets voor teruggeven in

een oprechte liefde voor wat is.

224

In de op het 'ik' gerichte droom waarin de meeste

mensen leven, geloof je dat je liefde kunt ontlenen aan een bepaalde vorm (bijvoorbeeld een voorwerp of

een persoon). Je houdt van de mooie, met sneeuw be­

dekte bergen en de leuke vrouw in de groentewinkel,

maar de rotzooi in de vuilnisbak, het lelijke oude be­

hang in de badkamer en de naar drank en sigaretten

ruikende dakloze kunnen je gestolen worden. Je hart

hecht zich louter aan zaken waarvan je denkt dat je

er iets aan hebt of die je een beter zelfgevoel geven. Je

gelooft ten onrechte dat ze jou liefde kunnen 'geven'.

Hoe kan iets jou geven wat je al bent? Zie je dan niet

dat je zelf liefde bent? Een liefde die veel groter is dan

jouw verhaal waarin het leven je altijd goed gezind

moet zijn?

In de ego-droom houdt de geest zich bezig met een

ingewikkeld dassiflcatieproces. Het leven wordt ver­

deeld in dingen die je fijn vindt en dingen die je verve­

lend vindt of waar je niets aan hebt. Zoals de spirituele

leraar Nisargadatta Maharaj heeft gezegd: 'De droom

is geen probleem. Jouw probleem is dat je het ene stuk

van je droom prettig vindt, maar het andere niet. Hou

van alles of van niets, en stop met klagen.'

Zo vind je het bijvoorbeeld heerlijk om met een ge­

voel van ontzag naar die grote, prachtige berg met zijn besneeuwde top te kijken, maar dat grindpad achter je

huis vind je niks bijzonders.

Je geniet van het gevoel van herkenning en vreugde

dat in je hele wezeq opborrelt als de priester of spiritu­

ele leraar van je eigen godsdienst dingen zegt waarmee

225

je je kunt identificeren of die je al gelooft. Maar als je iemand van een andere godsdienst over zijn totaal andere geloofssysteem hoort praten, trek je een grimas en kreun je inwendig zachtjes.

Je geniet van de lichamelijke sensatie wanneer je je tegoed doet aan chocoladekoekjes, drugs, alcohol of wat je verslaving ook mag zijn, maar je ergert je aan de vrouw naast je in het park die per se een sigaret wil opsteken, of aan een kind dat luid gillend van plezier de andere kinderen in de kamer achternazit.

Je vindt het fijn als je tijdens een discussie over poli­tiek met een vriend gelijk krijgt, maar als er iemand is die je laat ziet dat je het bij het verkeerde eind hebt, voel je je héél erg klein worden en in de hoek gedrukt.

Je vindt het geweldig als je partner je laat weten dat jij de liefste en slimste man bent die ze kent, maar je voelt roch wel een heel klein beetje jaloezie opkomen als ze iets teveel onder de indruk raakt van die knappe vent in de kamer.

Je geniet van een warme dag midden in de maand mei wanneer de natuur is losgebarsten in de prachtig­ste kleuren, maar de doodse, scherpe kou van de win­ter is niets 'voor jou.' Eerlijk gezegd, je hebt de pest in als je het ijs van je autoraam moet krabben.

Zie je dat de ego-droom van nature op het zeifis ge­richt? Het doet wat het wil, wanneer het dit wil, en op zijn eigen manier. Dit nu is de oorzaak van het lijden. Het ego is niet geïnteresseerd in de werkelijkheid, het enige wat het wil is zijn ik-gerichte droom laten voort­bestaan. Het ego is veeleisend, wil de baas spelen en is

226

alleen geïnteresseerd in zijn eigen plezier. Het speelt graag voor God.

Het wil steeds plezierige dingen uit het verleden op­nieuw beleven en alles wat pijn doet of waar het niets aan heeft, vermijden. Het wil altijd scoren. Het gelooft ten onterechte dat pijn en plezier, goed en kwaad er­gens 'daar' zijn, in de dingen buiten hem. Het beseft niet dat de ego-geest de eigenschappen van pijn en plezier, goed en kwaad, op die dingen projecteert. De geest is niets anders dan een projector. En de wereld weerspiegelt de geest.

Als je in de ego-staat naar iets kijkt en het 'slecht' noemt, dan zie je niet dat dit alleen maar jouw etiket is. Je plakt het op een persoon of ding, meestal omdat je daar op de een of andere manier voordeel bij hebt. Je begeeft je in de droom die je schept met je denken, zonder te zien dat het jouw droom is.

In deze toestand draait alles om jou- of jij iets fijn of vervelend vindt, of iets jou al dan niet uitkomt, of jij het al dan niet met iemand anders eens bent, of je iets wel of niet mooi vindt. Dingen goed of slecht noemen houdt het 'ik' op zijn plek. Het is niet verkeerd om voor- en afkeuren te hebben, maar als je je dusdanig met je etiketten identificeert dat je er je zelfgevoel aan ontleent, zijn lijden en afgescheidenbeid het gevolg. Miljoenen mensen die hier op aarde rondlopen zijn hoofdzakelijk met zichzelf bezig, zich afvragend hoe het toch komt dat de aarde vernietigd wordt en waar­om er zoveel oorlogen, strijd, drugsgebruik, armoede enzovoorts is. Zo lang de geest niet ziet dat hij het alle-

227

maal zelf op de wereld projecteert en dat het probleem

niet ergens 'daar buiten' is, kan er geen echte transfor­

matie plaatsvinden.

We moeten ten diepste beseffen dat heel die wet

van de paren van tegengestelden (goed versus slecht,

armoede versus rijkdom, jij versus ik, zij versus wij,

pijn versus genot) zich afspeelt in de ruimte die jij

bent. Jijzelf bent geen enkele van de vormen die toe­

vallig in deze ruimte verschijnen.

Ware dankbaarheid en liefde gaan veel verder dan de droom van het ik Om een liefhebber te zijn van wat is, moet je een hart

hebben dat net is als een boom: een hart dat zo vol is

van liefde dat er geen woorden voor zijn, maar dat het

desondanks heerlijk vindt zichzelf uit te drukken. Dit

hart houdt evenveel van alles wat komt als wat weer

weggaat. Deze liefde wordt alleen gerealiseerd in het

veld voorbij de ideeën over 'goed' versus 'kwaad' en

'juist' versus 'onjuist' waar de ego-geest zich zo graag

aan vastklampt. Dit veld omvat alles.

In dit veld vind je het prachtig als er een vogel aan

komt vliegen, maar je vindt het ook prachtig als hij

weer wegvliegt. Het maakt je niets uit. Je bent simpel­

weg dankbaar dat je hier bent en zit te kijken naar wat

hij aan het doen is. Je bent niet dankbaar in die zin dat

je al je vrienden wilt vertellen hoe dankbaar je wel niet

bent of probeert het te zijn door aan vogels te denken.

Nee, het is een soort dankbaarheid waarbij je simpel­

weg dankbaar bent voor wat is. Niet jij, als afgeschei-

228

den persoon, bent in feite dankbaar. Dankbaarheid is

er gewoon als het ego-gerichte 'jij' niets van een situ­

atie vraagt. Dus als er geen vogel in de buurt is, dan is

er toch dankbaarheid. Je probeert niet een situatie uit

het verleden op te roepen om opnieuw die dankbaar­

heid te voelen. Je hoeft die vogel niet per se te zien. Je

houdt gewoon van wat is - wat het ook is.

Een voorwerp of een persoon kan je geen liefde ge­

ven. Jij bent de liefde zelf. En ook al lijkt het alsof er

contact plaatsvindt tussen jou en iets wat losstaat van

jezelf waardoor je liefde denkt te krijgen, in werkelijk­

heid heeft liefde contact met zichzelf. Er is geen sub­

ject noch object, er is alleen liefde. Zeggen dat het ene

aspect van dit Ene Leven beter of gunstiger is dan een

ander aspect betekent dat je droomt.

Liefhebben 'wat is' betekent dat je het fijn vind als

je hond op je schoot springt, maar ook als hij weer

weg springt en meer geïnteresseerd is in het bot op de

vloer dan in jouw aandacht. Het betekent dat het niet

uitmaakt of je dit boek wel of niet hebt gekocht. Deze

liefde weet dat de waarheid niet in deze woorden ligt

besloten. De waarheid is het leven zelf.

Liefhebben 'wat is' betekent dat je geniet van de

verrukkelijke, uitnodigende geuren van een feestdiner

dat op tafel staat te wachten om opgegeten te worden,

maar ook van de stapel vuile borden naast de gootsteen

na afloop.

Deze liefde vindt het heerlijk als je naar een film

gaat waar je al maanden naar hebt uitgekeken, maar

ook als hij voorbij is.

229

Deze liefde vindt het fijn als de dokter zegt dat je kern­

gezond bent, maar ook als ze zegt dat je een tijdje in bed moet blijven om te herstellen van je griep.

Deze liefde geniet ervan als je vrouw vol aandacht

luistert naar een verhaal over je werk dat je aan het vertellen bent, maar ook wanneer ze, duidelijk niet ge­

ïnteresseerd in de details, wegloopt.

Deze liefde houdt van het leven en van de dood. Ze maakt van beide geen probleem, wat niet wil zeg­

gen dat ze gevoelloos op het leven neerkijkt. Nee, deze

liefde viert juist het leven. Ze doet ons beseffen dat we veel en veel meer zijn dan individuele lichamen en onze verhalen.

Het ego weet niets van de ware Weg die bestaat uit

leven en sterven zoals bomen en lelies: moeiteloos en zonder enig probleem. Ze maken zich geen zorgen, ze

werken niet en weven niet. Her ego daarentegen doet

niet anders dan zich zorgen maken, werken en weven.

Als je niet in harmonie leeft met de Weg, dan ge­

loof je misschien ten onrechte dat je leven in elkaar zal storten als je je niet verzet tegen wat er gebeurt. Mis­

schien geloof je dat je over dingen moet nadenken, dat je moet beslissen over wat goed en wat verkeerd

is en dat je actie moet ondernemen op grond van wat

je denkt, niet beseffend dat je daarmee de illusie van afgescheidenheid alleen maar versterkt. Geloven dat

het goede op de een of andere manier afhangt van wat jij denkt, is het toppunt van zelfgerichtheid. Kun

je dan niet zien dat jij die arm bent? Zie je niet dat het idee dat die arm eerst moet nadenken of hij het

230

bloedende been wel moet helpen, pure ego-gerichte waanzin is?

Liefde is de natuurlijke staat van zijn. Liefde sim-

pelweg is. Ze doet gewoon wat ze doet, ongeacht onze pogingen haar onder controle te krijgen, haar te be­

grijpen, over haar na te denken, haar te verwachten of haar aan onszelf toe te schrijven.

De Weg waar Langya het over heeft, en met hem

vele andere spirituele leraren, is een weg waarbij je in

het nu bent, zonder dat er sprake is van enig verzet.

Wat voor actie ook nodig is, er wordt niet gehandeld

vanuit de egoïstische, op het ik gerichte droom, maar

vanuit de Weg die in lijn is met de werkelijkheid. Er

wordt gehandeld ten behoeve van het geheel en niet

van het ik. Doe niets om deze Weg te vinden. Zie alleen dat

hij er al is. Wees nieuwsgierig en sta open voor "':at er voor je neus verschijnt, wat het ook is. Probeer Jezelf niet aan te praten dat het 'goed' of 'slecht' is. Nee, ��k

er naar. Zie wat de essentie ervan is. Sta je bewustziJn roe om het te zien zoals het is. En observeer dan elk oordeel dat er in je opkomt, hetzij in de vorm van een

gedachte, hetzij in de vorm van een emotie, als excuus

om je ertegen te verzetten of verhalen te verzinnen. Zie wat er ook maar verschijnt rechtstreeks onder ogen.

Zorg dat je een leeg vat bent zodat God �oor jou

heen kan werken. Zoals Meester Eekhart zegt: Vol van

dingen zijn is leeg zijn voor God. Leeg van dingen zijn

is vol zijn van God.' Raak niet verstrikt in je concept�n over God of over wat dan ook in het leven. Gebrmk

231

je verstand op je werk, om je auto te repareren, een nieuwe vaardigheid te Ieren of een stuk speelgoed voor je kind in elkaar te zetten, en kom dan terug in dit mo­ment, de enige plek waar het leven zich afspeelt. Het leven in dit moment is van nature vrij, helder, vredig, intelligent, barmhartig en vol liefde.

De Weg is liefde, maar niet de plakkerige, onvrije, zelfzuchtige liefde waar het ego aan gewend is. Het is een liefde voor het geheel, voor wat is. Het is een liefde voor het leven. Jij bent dat leven. Nu, op dit moment sta je, door volledig aanwezig te zijn, toe dat het leven door je heen werkr. Dan lig je nier langer met het leven overhoop. Je bent als de lelies in het veld, als de bomen waar Langya over sprak. Je werkt niet, zwoegt niet en je maakt je geen zorgen. Je eist niets, je verzet je niet en je weet niets. Het enige wat overblijft is de Weg, een pure ruimte vol liefde, niet gehinderd door je beperkte visie en zelfzuchtige streven. Dit is war er wordt be­doeld met de uitspraak: 'Uw wil geschiede.'

232

De ruimte van de liefde

Als je iedereen die in de ruimte van het Nu komt

ontvangt als een edele gast, als je ieder mens laat zijn wie hij is, beginnen ze te veranderen.

Eekhart Tolle

Vijk eens naar wat er in je lichaam en in je geest ge­�eurt als iemand van wie je houdt een kwetsende opmerking maakt, iets zegt waar je het totaal niet mee eens bent of iets doet wat je ergert. Soms voel je dan een samentrekking en een beweging naar voren, als van een slang die op het punt staat aan te vallen.

Verwacht je van dit boek dat ik je uitleg hoe je dat samentrekkende gevoel kunt vermijden? Nee, de bood­schap van dit hele boek kan worden samengevat in één woord: 'Kijk.' Kijken berekent die samentrekking voe-

233

len en zien zodra ze zich voordoet. Op dat moment komt aanvaarding vanzelf. Liefde heelt van binnenuit. Als dit nu toch een soort uitleg is, het zij zo. Maar er is niets in dit boek wat jou kan geven war je al hebt. Jij bent het gewaarzijn waar dit boek naar verwijst.

Aanvaarding betekent niet dat je het altijd eens bent met wat iemand zegt of doet. Instemming en afkeuring zitten zo vaak vast in het rijk van het ego. Werkelijk aanvaarden betekent voor iemand de ruimte zijn. Alleen aanwezigheid aanvaardt. Aanwezigheid is de ruimte van de liefde.

Als ik 'de ruimte van de liefde' zeg, dan bedoel ik naar binnen gaan. Hier is een voorbeeld. Stel dat je op de kap van een auto zit onder een hemel vol sterren. Je wacht op een vallende ster. Je weet dat als je ook maar even je aandacht niet op de hemel gericht houdt, je die vallende ster misschien net zult missen. Je moet dus heel alert blijven. Observeer zo je geest en je inner­lijke lichaam als je met anderen bent. Als je naar bin­nen gaat, dan zie je dat jouw essemie en de essentie van degene van wie je houdt dezelfde energie is, dezelfde ruimte. Als je met heel je aandacht gericht bent op deze innerlijke ruimte, dan ontplooit de liefde zich vanzelf

Adem in en voel de liefdevolle uitnodiging van Eekhart Tolle:

234

Kun je dat subtiele energieveld voelen dat heel je

lichaam doordringt en dat elk orgaan en elke cel

voedt met bruisend leven? Kun je het tegelijkertijd

in alle delen van je lichaam voelen, als één ener-

gieveld? .... Hoe meer aandacht je eraan besteedt,

hoe duidelijker en sterker dit gevoel zal worden ...

Voel het innerlijke lichaam, ook als je met je

gewone dagelijkse dingen bezig bent. Voel de stilte

diep van binnen. Houd de poort open.

Eekhart verwijst naar de ruimte van liefde die al in je­zelf zit. Hier is een oefening die je kan helpen om deze innerlijke ruimte te ervaren. Leg één hand op je borst en de andere op je maag. Doe je ogen dicht en neem je handen weg. Hoe vindt je je innerlijke borst en maag terug zonder je handen en ogen te gebruiken? Laat je innerlijke gewaarzijn die ruimte vinden. Deze ruimte is wie jij bent. Die ruimte vindt zichzelf.

Als je naar binnen gaat, dan besef je dat jouw in­terpretatie van de buirenwereld slechts een projectie is van je eigen geest. Jouw droom. Je geest projecteert simpelweg een droom waarin mensen en situaties an­ders zouden moeten zijn dan ze zijn. Als jij gelooft dat degene van wie je houdt anders moet zijn dan ze is, dan heb je helemaal geen relatie met haar. Je hebt een relatie met een ideaalbeeld in je hoofd. Je hebt een re­latie met je eigen gedachten. In je droom iets willen verhelpen aan je geliefde of in discussie met haar gaan is hetzelfde als iets willen doen aan de pixels op het scherm die worden geprojecteerd vanuit je eigen geest. Het is niet waar dat degene van wie je houdt moet zijn zoals jij wilt. Ze moet precies zo zijn zoals ze is, want dat is wie ze nu, op dit moment, is. Door dat te zien wordt de ruimte van de liefde vanzelf gerealiseerd.

235

Als jij jezelf als deze innerlijke ruimte realiseert, dan

zie je duidelijk dat gedachten over jezelf en anderen

in deze ruimte opkomen. Deze ruimte is er altijd, ze

is wie jij bent. Ze was er toen je twee jaar oud was, en

ze zal er zijn als je op je sterfbed ligt. Gedachten en

emoties komen op en gaan weer weg in deze ruimte.

Houd geen enkele gedachte of emotie vast. Observeer

hoe ze verschijnen en weer verdwijnen in deze ruimte,

een ruimte die zelf niet verschijnt en weer verdwijnt,

maar die onveranderlijk en tijdloos is.

Kijk naar de gedachten en emoties die opkomen wanneer je je geliefde wilt aanvallen of in de verdediging

schiet. Zie vervolgens een tweede laag waarin je weer­

stand zit: gedachten en emoties waarvan de boodschap

luidt dat je niet mag voelen of denken wat je op dit

moment voelt of denkt. Deze tweede laag is om w te

zeggen het ego dat klaar staat om te oordelen en via de achterdeur naar binnen komt. Dit is kenmerkend voor

de spirituele wektocht. Het ego wil je aanpraten dat er

iets anders moet gebeuren dan er gebeurt. Dat is waan­

zin. Jij bent niet die eerste laag gedachten en emoties,

de conditionering op grond waarvan je wilt aanvallen en verdedigen. Je bent ook niet de tweede laag waarin

de eerste laag veroordeeld en gerationaliseerd wordt. Jij

bent de ruimte waarin dit alles plaatsvindt. Zie wat heel

die interactie gadeslaat. Het is iets heel subtiels. Diep van binnen is een stille waarnemer aanwezig. Dat is wie

jij bent, maar het is ook wat jouw geliefde is. Kun je de ruimte zijn waarin degene van wie je

houdt aan het praten is, waarin haar woorden opko-

236

men en weer weggaan? Het klinkt zelfs komisch om

dit te vragen: 'Kun je de ruimte zijn?' want je bent die

ruimte al. De vraag is echter: 'Besef je dit? Kun je het

zien en voelen met heel je wezen?' Observeer wat er

innerlijk gebeurt als je je geliefde aanvalt of jezelf pro­

beert te verdedigen als antwoord op wat hij of zij heeft

gezegd. Kun je de ruimte zijn waarin zelfs jouw eigen

reactie verschijnt en weer weggaat?

Zie elke gedachte, elk gevoel in je lichaam waaruit

boosheid spreekt. Probeer het niet te rationaliseren

of weg te krijgen. Wees je er volledig van bewust.

Boosheid heeft niets te maken met de persoon op wie

je boos bent, maar alles met het droom-'ik' dat op

zichzelf gericht wil blijven. Je maakt jezelf simpelweg

wijs dat het leven moet zijn zoals jij wilt. Kun je de

ruimte aanvoelen waarin deze boze gedachten en ge­

voelens verschijnen? Jij bent die ruimte, niet de boze

energie.

Als we ergens op reageren, dan lijkt het vaak alsof

gewaarzijn in ons lichaam en onze geest in slaap is. Ge­

waarzijn is echter nooit in slaap, het is alleen verstrikt

geraakt in de gedachten en emoties die erin opkomen.

Daardoor geloof je ten onrechte dat je bent afgesneden

van de rest van het leven. Verlichting of aanwezig zijn

betekent dat je het licht van gewaarzijn gewaar laat zijn

van zichzelf, zodat alle reacties kunnen worden gezien

op het moment dat ze verschijnen. Dit licht ziet de

onwaarheid van het naar buiten wijzen in de droom.

Oordelen versterken de droom van afgescheidenheid.

Onderdruk je oordelen niet, zie ze alleen.

237

Kijk wat er innerlijk gebeurt. Je innerlijk is je innerlijke

lichaam en je geest, de ruimte waarin alles plaatsvindt.

Observeer elke afkeuring die in je eigen geest opkomt.

Sta jezelf toe de ruimte te zijn waarin ook goedkeuring

en afkeuring opkomen en weer verdwijnen.

Als het nodig is dat je voor jezelf opkomt tegenover je geliefde en uitlegt dat zijn of haar gedrag kwetsend is, dan komt je reactie voort uit deze ruimte van liefde.

Dit is handelen vanuit overgave, wat alleen plaatsvindt

als jij afWezig bent. Probeer dus niet zelf deze ruimte

te fabriceren, want liefde laat zich niet fabriceren. Er is niets wat je kunt doen om haar te bewerkstelligen,

want liefde is je natuurlijke toestand, verborgen onder

alle moeite die je doet. Alles wat vanuit deze ruimte

komt is van een totaal andere energie dan de energie

waarmee het ego anderen aanvalt of zich verdedigt. Als

je vrouw dan toch nog doorgaat met je aan te vallen,

zeg dan eenvoudigweg: 'Dank je. Dank je wel dat je

me vertelt wie je bent en wat belangrijk voor jou is.'

Voel dan de pijn, als die er nog is. Die pijn maakt je

wakker uit de droom van afgescheidenheid.

Er is maar één persoon nodig om aanwezigheid te

verwelkomen in een relatie, zodat die relatie getrans­

formeerd kan worden. Als één droom-'ik' oplost, is er

voor het andere droom-'ik' niets meer om aan te vallen

of zich tegen te verdedigen. De ruimte van de liefde

die overblijft nadat het droom- 'ik' is opgelost, is wie

jij en degene van wie je houdt in werkelijkheid zijn,

voorbij alle verhalen die jullie over elkaar bedenken. Deze verhalen zijn de oorzaak van jullie strijd. Je zou

238

kunnen zeggen dat deze ruimte de diepere liefde is die

jullie met elkaar verbindt als Een, maar juister is: in

deze ruimte voorbij alle verhalen besef je dat die ver­

binding nooit is verbroken. Er was alleen een droom.

Als je ten diepste beseft dat jij deze ruimte bent en in

de ogen van je geliefde kijkt, dan weet je dat je naar jezelf kijkt. Het Ene realiseert zichzelf.

239

Bevrijding uit de droom van afgescheidenheid

Liefde is picknicken met een boterham met pin­dakaas en jam in de schaduw van een eik terwijl alle andere mensen aan het zoeken zijn naar God

of Verlichting- of beweren die te hebben gevonden.

Scott K.iloby

241

Het naadloze Ene

En God sprak tot Mozes:

1K BEN DIE IK BEN'

Er is geen worden,

ALLES IS.

Exodus 3:14

WeiWuWei

Het oog waarmee ik God zie is hetzelfde oog als

waarmee God mij ziet: mijn oog en Gods oog zijn

één oog, één zien, één weten, één liefde.

Meester Eekhart

243

Er is slechts Een.

Er is nooit en te nimmer veel,

of zelfs maar twee.

David Carse

Niets staat los van elkaar. Er is alleen het naadloze Ene. 'Dit.' God. Eenheid wordt ook wel 'non­

dualiteit' of 'geen twee' genoemd. Er is niemand hier om te denken dat alles wat zich in dit Ene voordoet op zichzelf staat, totdat het denken de kop opsteekt en probeert iemand te zijn. Zodra het denken verschijnt en er een 'ik' ontstaat in relatie tot de rest van het le­ven, ontstaan ook illusies. Het denken steekt de kop op uit het niets, grijpt een fragment uit het Ene en beschouwt het vervolgens als afgescheiden van en dus belangrijker dan het geheel. Het brein verdeelt dit Ene in miljoenen andere fragmenten. Om te weten wie het is in relatie tot de rest, voorziet het droom-ik al deze fragmenten van namen en etiketten.

Zolang het ik zich dan weer aan dit, dan weer aan

dat probleem, concept, idee of misleidende geloof vastklampt, blijft het voordeven in zijn illusies. Het

schept een conceptuele wolk die de werkelijkheid ver­duistert. Zo mist het de pure schoonheid en eenvoud van het geheel.

Als gewaarzijn volledig bewust wordt van zichzelf en van de denkbeweging die verantwoordelijk is voor het afgescheiden 'ik,' sterft het door het verstand ge­creëerde, persoonlijke verhaal. De door het denken

244

geschapen entiteit wordt gezien voor wat het is: nie­mand. Er is niemand hier. In dat besef komt heel het universum tot leven.

De woorden 'het universum komt tot leven' ver­

schijnen in de droom. Het universum leefde echter

altijd al. Juister gezegd: als de wolk van begooche­

ling eenmaal is opgetrokken, ziet gewaarzijn dat het

universum een en al leven is. Het ziet zichzelf als dat

universum. Gewaarzijn ziet door jouw fixatie op het

denken, op het zelf, heen. Alleen al door te beweren dat 'gewaarzijn zichzelf ziet als het universum,' wordt de naadloze uitgestrektheid van 'Dit' van haar kracht ontdaan en veranderd in een begrip. Alhoewel begrip­pen niet te scheiden zijn van het naadloze Ene, kun je gemakkelijk de weg kwijtraken in de gefragmenteerde, conceptuele wolk en zo het Ene- de actuele werkelijk­heid -mislopen. De actuele werkelijkheid is daar waar

het totale mysterie is. Het is daar waar de waarheid is. De actuele werkelijkheid wordt alleen nu, op dit mo­ment, gerealiseerd.

Boeken en leringen verwijzen naar de waarheid, ge­bruikmakend van begrippen, maar de actuele waarheid moet gezien en gerealiseerd worden. Ze gaat de begrip­pen die naar haar verwijzen te boven. Onlangs nam ik

deel aan een satsang bijeenkomst. De deelnemers zaten verspreid in de kamer een tekst van een leraar te lezen, maar er was geen leraar aanwezig. Ze zaten allemaal met hun neus in een boek en keken alleen op om iets voor te lezen en te praten over 'wat het betekende.' 'Wat heeft

die leraar nou gezegd?' 'Wat bedoelde hij daarmee?'

245

Neuzen begraven in boeken.

Hoofden begraven in woorden en leringen.

Begraven in begrippen, in stukjes.

Ze missen de actuele werkelijkheid. 'Dit.'

Ik wilde tegen iedereen zeggen: 'Stop! Kijk om je heen.

Zie je het dan niet? 'Dit' is het. 'Dit' is waar je naar op zoek bent. Je kunt er niet uit weg. Jij bent 'Dit.' Als je

steeds maar weer met je neus in dat boek, in die lering zit, mis je het volledig.' Maar ik zei niets. Ik besefte dat

er geen anderen zijn om te ontwaken. Het voelt raar dat ik ooit dit boek heb geschreven - dat ik besefte

dat er geen zelf is om te ontwaken, en vervolgens toch een boek schrijf dat denkbeeldige anderen leert hoe ze

moeten ontwaken.

Als er iets is om te leren, dan is het dat je nooit afhankelijk mag worden van de lering of leraar in de droom. Gebruik hen als hulpmiddel. Laat gewaarzijn

zo ruim worden dat alles, binnen en buiten, gezien

wordt als één naadloos geheel. Laat dan gewaarzijn de

hulpmiddelen zelf verbranden. Waarheid verbrandt al­

les wat onwaar is.

Het naadloze zien

Als je klaar bent met lezen, ga dan rustig in je stoel zitten of loop even rond, dat maakt niet uit. Voel de

uitgestrekte ruimte overal om je heen, voel hoe ze je

246

innig omhelst. Bemerk de ruimte tussen je vingers,

rond je lichaam en rond elk voorwerp dat je ziet. Uit

alles blijkt dat ruimte en voorwerpen naadloos in el­

kaar overgaan. Dit is het Ene. Jij bent het Ene. Op een manier waar je met je verstand nooit bij kunt, zijn

ruimte en voorwerpen niet van elkaar gescheiden. Voel dat deze uitgestrekte ruimte ook in jezelf is. Jij

bent die ruimte. 'Jij' begint en eindigt nergens. Binnen

en buiten vormen één naadloze ruimte. Waar is dat

afgescheiden 'jij' dan? Als je deze vraag je gewaarzijn

laat openbreken en de behoefte van het denken om een antwoord te vinden verdwijnt, dan lost ze op in de

ruimte waar ze uit voortgekomen is. Waar kwam die vraag vandaan? Waar is ze naartoe gegaan? Ze kwam op in de ruimte en loste er weer in op. Door het in

woorden te vatten gaat het verstand weer denken het

begrepen te hebben. Er valt echter niets te begrijpen en er is niemand die iets begrijpt. Het idee dat 'een

gedachte opkomt in de ruimte en er weer in oplost' is

zelf ook weer 'een gedachte die opkomt in de ruimte en er weer in oplost.' Zo leidt de ene gedachte naar de

volgende gedachte, het ene fragment naar het andere

fragment. Daarom zal het denken 'Dit' nooit kunnen

zien. 'Dit' wordt alleen gezien als het op het denken gebaseerde 'ik' dat probeert het te zien, afwezig is.

Als er een gedachte opkomt, bemerk dan dat je niet

kunt zien waar en wanneer ze begon. Gedachten en de

ruimte waar ze uit voortkomen gaan naadloos in elkaar

over. Gedachten ebben weg uit gewaarzijn en keren er

weer in terug. Er vindt dus een naadloze slingerbewe-

247

ging plaats tussen het denken en gewaarzijn. Aan die naadloosheid zie je dat alles Een is.

Maar is het nu wel waar dat 'een gedachte opkomt in de ruimte en er weer in oplost'? Wat zijn gedachten en wat is ruimte? Het zijn menselijke begrippen die wor­telen in het verleden en die hun opwachting maken in het nu. Het brein ziet een duidelijk verschil tussen vorm

en vormloosheid, een verschil waar rekening mee moet worden gehouden. Want zeg nou zelf, 'vorm is vorm­loosheid' klinkt heel wat minder waar als je wordt aan­gereden door een vrachtwagen. Die vrachtwagen is zelf ook voortgekomen uit vormloosheid en ook hij zal daar weer in oplossen, wat 'daarin' ook mag zijn.

Als het lichaam-geest complex, 'ik' genoemd, sterft, zal het weer teruggaan naar waar het vandaan kwam, maar omdat het daar niet los van staat, gaar her niet werkelijk ergens naar toe. Waarom ben je bang voor de dood? De dood is alleen het einde van een verhaal, een verhaal dat sowieso niet waar is. Waar zou je naar­toe moeten? Je persoonlijke verhaal sterft, maar wie jij werkelijk bent kan niet gedood worden. Jij bent het leven zelf. Jij bent 'Dit.' Dat hele proces van bevruch­ting, geboren worden, groeien, sterven en ontbinding

laat zien dat alles naadloos in elkaar overgaat. Elke vorm verschijnt en lost weer op in waar hij

vandaan kwam. Er is één naadloze beweging vanuit het niets naar het verschijnen van iets (een gedachte, een vrachtwagen, jij) en weer terug naar het niets. Maar als je het hebt over 'niets' en 'iets,' dan gaar her denken alweer geloven dat je weer waar je over spreekt.

248

Alleen al zeggen dat vorm opkomt uit vormloosheid

is misleidend. Vorm en vormloosheid dansen samen één naadloze dans, zonder begin en zonder einde. Het ene is niet afgescheiden van het andere. Vorm is vorm­loosheid, en vormloosheid is vorm, alleen het denken

maakt onderscheid russen die twee. Er is alleen maar niets dat verschijnt als alles wat

er is. Er is een droom waarin afscheiding bestaat. En toch is er ook maar Een Leven. Al deze uitdrukkingen

verwijzen naar dezelfde waarheid. Deze waarheid valt op geen enkele manier uit te leggen, en toch blijven er woorden in haar opkomen. Het verstand kan geen vat krijgen op 'Dit.' Ook al probeert het dat, het enige waar het mee op de proppen komt zijn fragmenten

- het eindeloze categoriseren en beschrijvingen van onderdelen. Alles onderverdelen en scheidslijnen trek­

ken vindt dus enkel en alleen plaats in het denken, in het conceptualiseren. De werkelijkheid zelf kent geen onderverdelingen of scheidslijnen.

Waar ben je van plan vandaag naar toe te gaan? Naar de supermarkt misschien, of naar het park? Waar je ook naar toe gaar, je bent altijd in het Ene. Je bent het Ene, je komt nooit van jezelf af. En dus ben je hele­maal alleen in het Ene, als het Ene. Je bent energie, en je ziet jezelf overal, in een schitterende en doodgewone hoeveelheid van vormen. Hoezeer het denken ook wil

geloven dat dit hier een supermarkt is of een park, her zijn enkel gedachten -verhaaltjes over wat is. 'Jij' als afgescheiden persoon bent ook een illusie. Binnen deze verhalen kan het geheel nooit worden gezien.

249

Je kunt het Ene niet zoeken omdat je het al bent. Dat besef kun je niet afdwingen. Alles wat je doet om het te krijgen zal het juist tegenhouden. Eén glimp ervan, hoe kort ook, is genoeg om de hele waarheid te zien. Wees, in plaats van ernaar te zoeken - wat absurd is omdat je het immers al bent - simpelweg bij wat zich aan je voordoet. Zoeken ontstaat uit gedachten als: 'Ik heb het niet,' of 'ik zie het niet.' De spirituele zoek­tocht kan dus getypeerd worden als iets anders willen zien dan je al ziet.

Hier is een verhaaltje over mijn twee honden dat de waanzin van zoeken naar war altijd aanwezig is tref­fend illustreert. Op een dag had ik nog wat gehakt op mijn bord liggen dat over was van de lunch. Ik besloot het aan mijn twee honden te geven. Toen ze even niet keek, deed ik wat gehakt in Josies bak. Daarna liep ik naar de andere kamer waar ik de rest in Mai-Lings bak deed. Josie, op zoek naar het gehakt dat ze de afgelopen twintig minuten had geroken, rende naar de etensbak van Mai-Ling. De twee begonnen tegen elkaar te blaf­fen. Josie besefte niet dat er in haar eigen bakje ook gehakt lag. Ik moest haar er naarroe slepen zodat ze het met eigen ogen kon zien. Toen ze eenmaal besefte dat haar eten daar lag, was ze tevreden. Zo vergaat het ook een spirituele zoeker. Hij zoekt overal - in drugs, banen, relaties, seks, eten, boeken, leraren, godsdienst, methoden en technieken - naar de waarheid, behalve in zijn eigen bak. Hij zoekt overal waar ze niet is, maar als hij eenmaal met zijn aandacht naar binnen gaat en zich richt op het nu, dan blijkt ze daar te liggen. Hij

250

ziet dat de waarheid daar altijd al was, maar door zijn gezoek bleef ze simpelweg verborgen. Zien wat zich nu, op elk moment, voordoet heeft een totaal andere energie dan de energie van de in de tijd gewortelde zoektocht.

Zie hoe je jezelf voor de gek houdt. In plaats van de waarheid te zoeken in de werkelijkheid, zoek je haar in het denken. Zie je die boekenkast daar tegen de muur? Nee, dat doe je niet. Dat is geen boekenkast. Je reageert alleen op je eigen gedachte 'boekenkast.' Het is deze gedachte die maakt dat je je afgescheiden voelt van dat andere 'ding' dat een boekenkast wordt genoemd. Kijk eens wat beter- zonder mentaal commentaar, zonder de gedachte 'boekenkast' of 'boeken.' Als deze of een andere gedachte opkomt, kijk er dan naar en laat haar gewoon wegebben. Dat gebeurt vanzelf. Zoals alle vor­men is ze slechts tijdelijk en bestaat ze niet los van iets anders, met inbegrip van waar ze vandaan kwam.

Als je kijkt zonder gedachten is er geen 'jij.' Er is alleen kijken, maar zelfs dat is een verhaal, een com­mentaar.

Maar door zo te kijken zie je dat 'Dit' naadloos is. 'Dit' heeft geen begin en geen einde. Geen persoon en geen boekenkast. Er is alleen een briljant eenvoudig mysterie dat veel verder gaat dan alles wat het verstand

kan begrijpen. Kijk altijd zo, waar je ook bent. Kijk naar je hand terwijl je een beker koffie of thee oppakt. Zie dat je geest het net allemaal heeft bedacht: het idee dat er een hand is die iets oppakt dat een beker heet om iets te drinken dat koffie of thee wordt genoemd.

251

Het is een prachtig verhaal, maar is het ook waar?

In het drinken van die thee of koffie is één naadloze beweging gaande, terwijl er niemand is die het drinkt. Maar ook dit is alweer een verhaal. Wat we ook zeg­gen over 'Dit,' het is enkel een verhaal. We zitten met onze neus begraven in begrippen. Als schrijver heb ik

de paradoxale taak om je, met gebruikmaking van be­grippen, te wijzen op de actuele werkelijkheid die bui­ten alle begrippen ligt maar die, ook weer paradoxaal

genoeg, alle begrippen insluit. Is dat niet verbijste­rend? Ja, dat is het zeker. Het is zo verbijsterd dat hoe eerder je stopt met het te willen begrijpen, hoe eerder je het zult beseffen. 'Dit' doet niets liever dan zich­

zelf uitdrukken, maar het enige wat 'Dit' altijd zegt is: 'Gebruik wat er gezegd wordt als springplank naar dat waarnaar wordt verwezen.'

'Dit' is één ondeelbare liefde

'Dit' is een bloem in het park, de wind die waait, de

geur van karbonaadjes op een barbecuerooster, de hondenpoep naast de bank en de ruimte om al deze

'dingen' heen die hen naadloos omarmt. Deze dingen staan op geen enkele manier los van elkaar.

Als gezien wordt dat er niet werkelijk een zelf is, als iets wat is afgesneden van al deze dingen en van de rest van het leven, wordt liefde volledig gerealiseerd. Ze wordt echter niet door 'jou' gerealiseerd. Jij wordt er niet beter van. Deze liefde is zo sterk dat ze het af­gescheiden jij verslindt. Net als met alle aspecten van

dit naadloze Ene, kent deze liefde geen begin en geen

252

einde. Ze is niet alleen hier of alleen daar te vinden. Ze is niet van jou, en toch kan ze zonder jou niet gereali­

seerd worden. Zo belangrijk ben jij, maar niet als een afzonderlijk schepsel. Nee, jij bent de opening waar­door deze liefde zichzelf overal kan zien, de opening waarin een begrip als 'persoon' verschijnt. Deze liefde

is de ruimte, ze is gewaarzijn, maar ze is ook dit li­chaam, deze gedachten, die boekenkast.

Als je ontwaakt bent in wat is, dan verliezen zelfs de woorden 'liefde' en 'het Ene' hun betekenis. Er

is alleen nog maar 'Dit.' 'Dit' is zo vol dat er geen woorden voor zijn. En toch praten we erover omdat zelfs woorden en begrippen (zodra er niet meer wordt geloofd dat ze verwijzen naar afzonderlijke dingen) op de een of andere mysterieuze manier net zo goed 'Dit' zijn, net zo mooi en belangrijk zijn als wat dan ook. Elke gedachte, elk woord en elk beeld verschijnt

onafscheidelijk binnen het gewaarzijn dat ze ziet. Kijk zelf maar eens. Op het eerste gezicht lijkt het alsof een gedachte opkomt in wat jij bent, alsof die

gedachte los staat van wat jij bent, namelijk gewaar­

zijn. Maar kijk nog eens goed. Kijk of je een scheids­

lijn kunt vinden tussen gewaarzijn en de gedachten die in gewaarzijn opkomen. Die is er niet. Als je een scheidslijn hebt gevonden, dan wil dat alleen maar zeggen dat je een andere gedachte hebt gevonden, een ander mentaal beeld.

Zie dat alles, elke gedachte, emotie, toestand, ge­waarwording en ervaring onafscheidelijk verschijnt en

verdwijnt in het gewaarzijn dat het allemaal ziet. Deze

253

naadloosheid is overaL Onscheidbaarheid is de aard van het leven. Zelfs de bewering dat wij alleen ruimte zijn of zuiver gewaarzijn, los van begrippen, betekent dat 'Dit' in stukken wordt gehakt.

'Dit' ziet dat vorm en vormloosheid naadloos in el­kaar overgaan en hoe zinloos het is om ook maar te

proberen 'Dit' te beschrijven. Jij bent 'Dit.' Zeggen dat één stukje van het naadloze Ene belangrijker is dan het andere bewijst dat je droomt. Toch zijn volgens spiri­

tuele leringen de begrippen 'liefde,' 'het Ene' en 'Dit,' het belangrijkst, totdat er wordt beseft dat ze dat niet zijn. Het zijn slechts woorden die verschijnen in 'Dit.'

Met andere woorden, we kunnen net zo goed gaan genieten van de barbecue of op de bank zitten naast de hondenpoep. Ook dat is 'Dit.'

254

De innerlijke diepte

De meest sublieme waarheid van alle is nooit uit­gesproken, opgeschreven of gezongen. Niet omdat

ze zo ver van ons afstaat en nooit bereikt kan wor­

den, maar juist omdat ze zo intiem en dichtbij is, dichterbij dan alles wat gezegd kan worden.

Gangaji

J\ ls een spirituele lering alleen je geest prikkelt, je ..l"\..intellectueel bezighoudt, je het eens of oneens laat zijn of je op een zoektocht stuurt die gericht is op de toekomst, dan komt die lering niet uit de juiste bron of zit je denken muurvast in de conceptuele droom.

Voor het denken kunnen woorden zo belangrijk

lijken. Als je ze leest, dan lijkt het alsof ze de waar­heid zelf zijn, maar hoe mooi de woorden ook klin-

255

ken, en of ze nou van Gangaji afkomstig zijn of van iemand anders, ze verwijzen slechts naar de waarheid. Niemand heeft deze waarheid in pacht. Ze is niet het exclusieve bezit van spirituele leraren of van mensen die haar duidelijker aan het licht kunnen brengen dan anderen. Jij bent de waarheid. Het is een waarheid die 'zo intiem en dichtbij is, dichterbij dan alles wat ge­zegd kan worden.'

Als je tijdens het lezen van dit boek merkt dat je op de mee eens I niet mee eens toer zit, stop dan met le­zen. Een waarachtig spirituele lering wijst je op de die­pere en simpele waarheid van wie je bent, niet op het in de tijd gewortelde verhaal in je hoofd dat voortkomt uit het denken. Alhoewel gedachten opkomen in wie jij bent, ben jijzelf niet je gedachten. Eigenlijk juister gezegd: je gedachten en jijzelf staan niet los van elkaar.

Omdat de meeste mensen echter hechten aan wat ze denken - de oorzaak van de illusie van afgescheiden­heid- wordt in dit boek vooral gesproken over hoe het bewustzijn bevrijd kan worden van die verslaving aan het denken.

Laat de woorden van dit en elk ander spiritueel boek je meenemen naar een plek ergens diep in je innerlijk. Met de woorden 'Een,' 'God,' of 'Dit' verwijs ik niet alleen naar het oneindige universum of de ruimte die zich overal om je heen bevindt, maar ook naar een diepe ruimte in jezelf. Er is een universum in jezelf dat rechtstreeks toegankelijk is door je bewust te zijn van je innerlijke lichaam. Jij, als een door het denken geconstrueerd verhaal, zal dit nooit kunnen zien.

256

Voel je innerlijke lichaam, voel hoe het onlosmakelijk verbonden is met alles wat wordt waargenomen in de buitenwereld- 'buiten' je lichaam. Jij leeft en bent heel als Een Leven, zowel innerlijk als in de buitenwereld. Dit Ene Leven bevat innerlijke vrede, de diepe bron van liefde in jezelf. Als je eenmaal deze innerlijke diep­te hebt gerealiseerd, dan zie je dat er geen scheidslijn loopt tussen wat ik 'innerlijk' en 'uiterlijk' noem.

Hoe je innerlijke diepte kunt ervaren Hier is een oefening. Schrijf op een stuk papier het woord 'hond,' en maak daarnaast een tekening van een hond. Wie van de twee is nu de echte hond?

Allebei niet, hè? Het ene is een woord dat naar iets verwijst, het andere is een tekening. Geen van beide is wat wij een hond noemen. Haal nu je hond 'Sally' en ga rustig bij haar zitten. Nu heb je een echte hond gevonden, is het niet? Nee, je bent alleen bezig met

je eigen gedachten. Op een bepaald moment in je le­ven is je verteld dat dit 'ding' een hond is. Dus begon

je de letters die samen het woord HOND vormen te associëren met dit volslagen mysterieuze leven dat nu bij je zit. Maar het had net zo goed een 'wallup' kun­nen heten. Zittend naast Sally zou je er dan helemaal van overtuigd zijn geweest dat je weet wat een wallup is: een dier dat uitgerekend nu naast je zit. Dan ben je echter nog altijd bezig met je eigen gedachten over wat een 'wallup' is, gedachten die allemaal terug zijn te voeren op je herinneringen. Op je conditionering. Op het denken. Op niets anders. Het denken zal je nooit

257

de diepgang van iets kunnen tonen. Denken gaat nooit verder dan de oppervlakte. Het kan je nooit het mys­terie tonen. Het kan je niet het leven laten zien, want het enige wat het doet is het leven juist ontkennen. Het plakt alleen maar wat oppervlakkige etiketten op de dingen.

Blijf nog even naast Sally zitten en kijk met heel je wezen naar wat je een hond noemt. Leg je handen op haar. Voel haar ademhaling. Voel je eigen ademhaling. Sally heeft geen zeggenschap over haar ademhaling, net zo min als jij. Noch jij, noch Sally heeft zeggenschap over het pompen van jullie harten. Ook zijn de meeste van je gedachten over Sally (haar ras, waar je haar hebt gekocht) volslagen willekeurig en het resultaat van je conditionering in het verleden. Voel de essentie van het leven in Sally. Voel dezelfde essentie in jezelf. Voel die innerlijke diepte.

Wie doet dit allemaal? Wie laat harten pompen, wie ademt, wie denkt, kijkt, en leeft? Niet jij. Het le­ven leeft om zo te zeggen zichzelf door jou en door Sally. Maar door dit zo te stellen lijkt het alweer alsof het conceptuele denken het kan begrijpen, wat het nier kan. Het leven vindt plaats op een niveau dat veel dieper gaat dan het denken.

Er zit een soort onbewuste arrogantie in het geloof dat her denken-wat niet meer is dan het interpreteren van uiterlijkheden -de innerlijke diepte van het le­ven kan verklaren. Zo denk je bijvoorbeeld dat je weet wie je partner is. Je bent je er niet van bewust dat je voortdurend in de weer bent met je eigen verhaal over

258

je partner, gebaseerd op een conditionering in het ver­leden. Dat is niet wie hij of zij is. Je gelooft dat je weet wat alles is, louter en alleen omdat je met je denken hebt uitgemaakt dat het zo is.

Als je bij Sally, je partner of wie dan ook bent, ob­serveer dan elk verhaal dat in je geest opkomt in een vergeefse poging dit mysterie te begrijpen. Deze verha­len benemen je de mogelijkheid om iedere innerlijke diepte te zien en te voelen. Op het niveau van het den­ken kunnen deze verhalen kloppen, maar als je, om het leven werkelijk te kunnen voelen en begrijpen, te rade gaat bij zo'n oppervlakkig hulpmiddel als het denken, zal de absolute, veel diepere waarheid van het leven je ontgaan. De absolute waarheid is ondoorgrondelijk, maar tegelijkertijd volledig toegankelijk in de vorm van het leven dat jij op dit moment bent. Ze is dat wat al die verhalen ziet.

'Dit' kan niet worden bedreigd De ware aard van 'Dit' is veel mysterieuzer, dieper, lief­devoller en mooier dan alles wat je je ook maar kunt voorstellen. Het leven is heilig. 'Heilig' is ook weer zo'n gedachte. Het is een geweldige verwijzing en het klinkt erg spiritueel, maar ook dat verhaal zal uitein­delijk moeten sterven opdat jij kunt zien wat er hier en nu in werkelijkheid is -wie jij werkelijk bent en hoe diep dat gaat en hoe heilig 'Dit' is. Er is niets mis met het woord 'heilig.' Gebruik het, het is een prachtig woord, maar weet dat het verwijst naar iets wat nog oneindig veel prachtiger is.

259

Als je de verhalen die de diepte van het leven verbergen eenmaal kunt zien, verdwijnen ze vanzelf Dit is heel

mooi uitgedrukt in her boek Een cursus in wonderen:

Niets werkelijks kan bedreigd worden. Niets onwerkelijks bestaat. Hierin ligt de vrede van God

Wanneer je deze innerlijke diepte helemaal kunt aan­

voelen, dan zie je dat je niet losstaat van het wezen

dat je 'Sally' noemt, noch van je partner. Iets helemaal kunnen aanvoelen betekent dat je iets voelt of weet met heel je wezen, het met heel je hart hebt opgezogen. Dit

weten gaat veel verder dan het begrijpen op conceptu­eel niveau. Het is veel intiemer. Het gaat zo diep dat

het de manier waarop je naar alles kijkt totaal veran­

dert. Als je vanuit zo'n innerlijke diepte naar Sally of naar je partner kijkt, kijk je naar jezelf, naar het leven

voorbij de verhalen en ideeën die het beschrijven. Het leven is zich bewust van zichzelf, en jij bent het middel

waardoor dat gebeurt. Die innerlijke diepte is Eenheid. Als je die Eenheid realiseert, dan is dat onmiskenbaar.

Je beseft dat er in jou een universum aanwezig is, een

universum dat ook aanwezig is in alles wat je ziet. Op een dag zal je lichaam, dat van je partner en

dat van je hond er niet meer zijn. Het zijn vormen

die opkomen en weer verdwijnen in 'Dit,' maar dat

diepe, bezielende principe van het leven sterft nooit. Je kunt het leven niet doden. Door verder te kijken dan

het verhaal van het 'ik,' je partner en Sally betreed je

260

een sacrale ruimte die nooit, op geen enkele manier,

bedreigd kan worden. Om dit te beseffen en ten volle

te kunnen leven moet eerst je mentale 'ik' sterven. Als

je de diepte van het leven kunt zien, word je bevrijd van je angst voor de dood. Als de angst voor de dood

verdwijnt, verdwijnt ook de angst om te leven. Het ego

sterft, maar niet omdat jij dat wilt. Alleen een ego wil

van zichzelf af. Het sterft omdat het een droom was. Wat overblijft, is war werkelijk is. In dit besef ligt de

vrede van God.

261

Jij - de onnoembare opening

Een mens is geen ding of een proces, maar een opening waardoor het absolute zich manifesteert.

Martin Heidegger

Probeer nu Heideggers uitspraak te vergeten. Ver­geet hem totaal. Denk er niet meer aan. Probeer

hem niet te onthouden en er met anderen over te pra­ten. Verdiep je er niet in. Hij is weg. Je hebt hem daar­net gelezen en nu lees je dit. Of, onthoud die uitspraak, denk erover na, verdiep je er in en praat er met anderen over. Deze opening is dat waarin dingen gebeuren of niet gebeuren. Maak er geen probleem van of dingen wel of niet gebeuren. Bijt je niet vast in één aspect van de werkelijkheid. Kijk alleen maar. De opening doet de rest.

262

Heideggers uitspraak is niet de opening, het is slechts een verwijzing. Hij verwijst naar wie je in werkelijk­heid bent: een onnoembare opening waardoor het hele universum zich bewust is van zichzelf. Ja, door het een 'onnoembare opening' te noemen, heb ik er toch een etiket op geplakt. Dat is de paradoxale valkuil van de waarheid. Als je over deze opening praat of denkt heb je nu eenmaal begrippen nodig, maar geen enkel be­grip kan 'het' verwoorden. Begrippen komen en gaan in 'het.' In feite is het zelfs geen 'HET.' Het is geen ding. Het is dat wat aan alle dingen vooraf of voor­bij gaat en tegelijkertijd alle dingen omvat. Door de tweedeling subject/object die eigen is aan taal, lijkt het alsof 'de opening' een object is, maar dingen, zelfstan­dige naamwoorden, werkwoorden, onderwerpen en voorwerpen verschijnen en verdwijnen in die opening. Zoals David Carse zegt: 'Waarheid bestaat, maar ze kan niet worden uitgedrukt.' Lao Tzu verwoordde het als: 'De Tao waarover gesproken kan worden is niet de eeuwige Tao.'

Ben je nu in verwarring gebracht? Goed zo! Zie dat­gene waarin verwarring verschijnt. Dat is de opening.

Voor zover verwijzingen van dienst kunnen zijn, vol­doet die van Heidegger uitstekend. Ze is heel scherp. Ze is als een wegwijzer langs de weg die je zo precies als maar mogelijk is zegt waar die opening is. Maar het rare van wegwijzers is dat de waarheid veel dichterbij is dan de wegwijzer. Ze is zo dichtbij dat ze meestal over het hoofd wordt gezien. Er zijn mensen die God weet hoeveel levens al op zoek zijn naar de waarheid en die

263

worstelen met vragen als: is ze nu wel of niet te vinden en kun je haar ook weer kwijtraken? De oorzaak van

al dat geworstel ligt in het feit dat ze niet beseffen dat

zoeken, vinden en kwijtraken zich voordoen binnen de droom van het denken.

Je kunt de waarheid niet vinden, noch haar verlie­zen. Je bent haar zelf.

Met waarheid bedoel ik de opening waar Heideg­

ger naar verwijst. En met 'opening' bedoel ik de on­

beweeglijke diepe stilte die jij bent en die gerealiseerd

wordt als je geen waarde meer hecht aan het denken. Men heeft dit de Bron genoemd, Het Ene, het Inzicht,

God en het Ware Zelf, al naargelang de conditionering op grond waarvan het is beschreven. Die diepe stilte

die jij bent heeft niets te maken met het ego. Het ego verschijnt en lost weer op in deze opening. Geen van

deze woorden is de opening zelf, het zijn slechts ver­

wijzingen.

Zie je nu wat een paradoxale valkuil het is? Woor­

den gebruiken die naar deze opening verwijzen kan

verraderlijk zijn, tenzij je er diep van doordrongen

bent dat woorden hetzelfde zijn als materie dat in de

ruimte zweeft. Jij bent die opening waarin materie en

de ruimte zich voordoen. De opening is echter geen

ding, het is openheid. En zodra je probeert de waarheid te vinden door je op maar één deeltje van de materie te

focussen (bijvoorbeeld op een woord of een concept)

of alleen op de ruimte, splits je je ervaring in twee.

Een stukje van de waarheid kan nooit de hele waar­

heid zien.

264

Valkuilen Een van de valkuilen is denken dat je, om vrij te kun­

nen zijn, eerst een geweldige spirituele ervaring moet

hebben gehad. Als ik het woord 'ontwaken' in dit boek

gebruik, dan bedoel ik niet een gebeurtenis in de tijd.

Het is zien in aanwezigheid. Voor sommige mensen is ontwaken inderdaad een geweldige gebeurtenis, voor

anderen weer niet. Als je op zoek bent naar een ge­

beurtenis in de toekomst, dan versterk je het ego. Je versterkt het verhaal dat gebonden is aan tijd. Evenzo

bedoel ik met het woord 'Eenheid' niet de ervaring van Eenheid of het moment van verlichting waarop alles, inclusief de droom van het afgescheiden ik wegvalt en

je jezelf ziet als de muur, de gootsteen en de kat. Dat is het type ervaring zoals Paulus die had op weg naar

Damascus. Trap niet in de val door te geloven dat er

ergens in de toekomst iets bijzonders moet gebeuren.

Ook al heeft schrijver dezes wel zo'n ervaring gehad,

ik heb met heel veel mensen gesproken voor wie het

geen geweldige gebeurtenis is geweest. Dat is gewoon

niet nodig.

Degenen die een geweldige ervaring hebben ge­

had noemen die alleen maar zo omdat vlak daarvoor

hun afgescheidenheld nog zo echt, nog zo waar leek.

Die ervaring deed hun gevoel van afgescheidenheld in

één klap teniet, alsof plotseling het licht aanging. Het is het contrast tussen donker en licht dat zo opvalt.

Vandaar dat aan de ervaring zelf meer belang wordt

gehecht dan nodig is. Bij anderen valt het gevoel van

afgescheidenheld langzaam weg. In hun geval lijkt het

265

meer op een lichtdimmer die langzaam hoger wordt

gezet. Het resultaat is hetzelfde: de bevrijding van het

gevoel van afgescheidenheid. En de 'ingang' daartoe is

altijd het huidige moment. Een andere valkuil waar je in kunt trappen is dat

je inderdaad een overweldigende ervaring hebt gehad waardoor je gaat denken dat jij een hogere staat van bewustzijn hebt bereikt. Maar ervaringen, bewust­

zijnstoestanden enzovoorts verschijnen en verdwijnen

in de opening. Een ervaring van Eenheid maakt alleen

maar duidelijk dat jij, als afgescheiden 'ik,' een illusie

bent die opkomt en weer verdwijnt in de opening die

'Een' wordt genoemd. Het woord 'Een' verwijst dus

naar die opening waarin er geen ik meer is dat een ego­

verhaal ophangt en beweert dat het verlicht is of iets

heeft bereikt wat 'Eenheid' wordt genoemd. Het is he­

lemaal niet iets wat je kunt bereiken! Het is een verlies, maar dat verlies betekent volmaakte voldoening, vrede

en vrijheid, zonder enige behoefte om op persoonlijk

vlak wat dan ook te claimen.

De opening is veel dichterbij en veel eenvoudiger

dan wat voor ervaring of toestand dan ook die erin

verschijnt. De opening wordt ook Zijn genoemd. Het

woord 'Een' is echter gemakkelijker te begrijpen en

geeft aan dat deze opening alles omvat. Er blijkt ook

uit dat de ervaring van Eenheid in die opening plaats­

vindt, net als het schoonmaken van je wc, een erva­

ring die even echt is alle andere. Alle ervaringen vinden

plaats in deze opening. De 'opening' is niet iets waar

het verstand bij kan. Het is openheid.

266

Na een eerste inzicht of ervaring van Eenheid kan het

denken weer terugkomen om opnieuw een 'ik' op te

bouwen. Misschien probeen het ontwaken af te doen als verre van volledig of lang niet zo diepgaand als bij

de Boeddha, Krishnamurti of een andere leraar. Dat

is oké. Twijfel en verklaringen komen er ook in op, zij

het dat elke verklaring een poging van het ego is om

terug te keren naar zijn oude droom-ik, alsof de waar­

heid nooit is gerealiseerd. Angst slaat weer toe. Het zal

proberen zich opnieuw te identificeren met zijn func­

tie en andere rollen of personages waar het zich mee

identificeerde vóór zijn ontwaken.

In plaats van weg te vluchten voor ontwaken kan

een ego ook een nieuw zelf gaan creëren op basis van

de inzichten die het tijdens zijn verlichtingservaring

heeft gekregen. Het kan een nieuw geloofssysteem op poten zetten of gaan geloven dat het een spiri­

tuele leraar of een verlicht iemand is. Ook dit soort

denkbewegingen worden gevoed door angst. Door

een vals gevoel van mentale zekerheid te zoeken of

te geloven dat het spiritueel boven anderen verheven

is, probeert het denken zich te beschermen tegen de pure liefde, kwetsbaarheid, onschuld en intimiteit

die tijdens het ontwaken werden onthuld. Dit soort

op angst gebaseerde gedachten zijn illusies, gescha­pen door een ego dat op de vlucht is geslagen voor de

ultieme werkelijkheid waardoor het dreigt te worden

verslonden. Titels, rollen, personages, angsten, twij­

fel en verklaringen verschijnen en verdwijnen in de

opening.

267

Er zijn nog meer potentiële verlichtingsvalkuilen. Zo kun je je gemakkelijk verliezen in het begrip 'vormloos­heid', zelfs zodanig dat je alleen nog maar met minach­ting praat over vormen (bijvoorbeeld woorden en be­grippen). Je zou bij wijze van spreken kunnen zeggen

dat het ego zich identificeert met het gevoel 'vormloos' te zijn. Ironisch genoeg schept het ego dan dualiteit binnen de non-duale wereld. Dit komt veel voor in

kringen waarin men geïnteresseerd is in verlichting en

non-dualiteit en in discussiegroepen op het web. Dat

soort ego's zijn typisch degenen die voortdurend het taalgebruik van anderen corrigeren of hen aansporen non-duale termen als 'puur gewaarzijn' of 'Eenheid' te hanteren. Ze raken gefixeerd op de manier waarop dingen worden uitgedrukt en op bepaalde woorden, blijkbaar in de veronderstelling dat de waarheid über­haupt kan worden uitgedrukt. David Carse bespreekt deze valkuil in zijn boek Perfect Brilliant Stillness:

Zegt er iemand: 'Ik ben blij dat je gekomen bent.' Wáar­op die ander antwoordt: 'Wie? Wie is blij?' Volgens mij slaapt de denkpolitie van de advaita nooit. Een oude Ch'an meester zou zo iemand met zijn stok een klap op zijn hoofd geven. 'Wát zeg je nou, wie is blij? Zij is blij, halvegare die je bent, en ze is ook nog zo eerlijk om je dat te zeggen.'

De denkpolitie van de advaita, zoals Carse het noemt, ziet niet dat de behoefte tot corrigeren, debatteren en anderen qua taalgebruik en denkwijze ter veranrwoor-

268

ding roepen, per definitie betekent dat ze zich identifi­ceren met vorm. Ze missen die verrukkelijke innerlijke tegenstrijdigheid tussen het besef dat je vormloos bent en de identificatie met vorm, die alles opsplitst. Zo­dra je waarde hecht aan begrippen, zelfs aan begrippen over Eenheid, is het afgescheiden zelf bezig.

Zie je die tegenstrijdigheid? Prachtig! Probeer het

niet te begrijpen. Zie dat waarin die tegenstrijdigheid opkomt. Dit is de opening. Als je geïnteresseerd bent

in de waarheid, dan is dit een mooie oefening: kijk of

je in dit boek uitspraken kunt vinden die in tegen­spraak zijn met wat hier gezegd wordt, of kijk of je andere leraren, schrijvers, godsdiensten, tradities of ge­loofssystemen kunt vinden die in tegenspraak zijn met dit boek. Zie dan dat je zelf de opening bent waarin al

deze tegenspraken zich voordoen. Leraren, leerlingen, leringen, zoekers, tradities, godsdiensten, tegenspra­ken, haarballen, treinen, agenten en dieven manifeste­ren zich in de opening.

Sommige leraren zullen je vertellen dat de wereld van de vormen een illusie is. Ook al is dat misschien wel waar, als je een baksteen naar je hoofd krijgt, dan

doet dat heel erg pijn. Een leer die zegt dat alle vorm illusie is, spreekt dus niet de hele waarheid. Hij houdt geen rekening met de hele werkelijkheid van het le­ven. Net als je eraan gewend bent geraakt je te baden in pure, verrukkelijke vormloosheid, komt vorm weer terug om je een klap op je hersens te geven. Zo'n klap

kan komen in de vorm van een baksteen, een termina­le ziekte of een belediging die iemand je toeschreeuwt

269

en die een diepe kras maakt op een oud zelfbeeld waar

je je, zonder het in de gaten te hebben, nog mee iden­tificeerde. Sta elke ervaring toe. Elke ervaring, gedach­

te, angst, grief, pijn, wrok, etiket, rol, personage en gehechtheid snakt ernaar te sterven in het licht van gewaarzijn. Alles is Een. Liefde komt terug voor alles,

wat betekent dat ze terugkomt voor zichzelf.

De opening waar deze woorden naar verwijzen is

de Middelste Weg van de Boeddha. Ze heeft geen re­

ferentiepunt. De opening omvat de hele waarheid. Ze is noch vorm, noch puur gewaarzijn. Zelfs een onder­scheid maken tussen deze twee en beweren dat een van de twee de hele waarheid is, is ... nou ja ... onwaar. Het

geheel verslindt al je pogingen om je te verbergen in een stukje ervan. Elk stukje onwaarheid wil naar boven komen om verslonden te worden door de waarheid.

'Werk, zoals Anthony de Mello zegt, dus 'mee met het

onvermijdelijke.' Een zenmeester waarschuwt zijn leerling om niet

vast te blijven zitten in dualiteit noch non-dualiteit. Wat wordt daarmee bedoeld? Nou, er zijn heel wat

woorden die naar de opening verwijzen: alertheid,

aanwezigheid, gewaarzijn, stilte, vrede, leegte, ruimte. Dat zijn geweldige woorden, ze helpen je vooral om in te zien dat je geen ding of proces bent, zoals Heidegger zegt. Maar ook niet alert zijn, denken, herrie, onvrede,

geen-ruimte en alle andere vormen verschijnen en ver­dwijnen onafscheidelijk in en door deze stille, onbe­

weeglijke opening. Een atoombom is niet te scheiden van de stilte.

270

Je bent noch ruimte noch materie.

Noch gewaarzijn noch denken.

Noch stilte noch geluid.

Noch vormloosheid noch vorm.

Noch vrede noch onvrede.

Vraag jezelf eens af of je absoluut zeker weet dat je een van deze dingen wel of niet bent, of er überhaupt een onderscheid te maken valt en of er een jij is die dat alle­maal kan weten. Als je vasthoudt aan één aspect van de werkelijkheid, dan maak je een scheiding tussen jouw

referentiepunt en het tegenovergestelde daarvan, en heb je dus je ware aard als de opening niet gerealiseerd.

Je bent verslaafd aan een droom. Ja, het klopt dat het

woord stilte verwijst naar je ware aard, maar deze stilte gaat veel verder dan alles wat het verstand kan begrij­

pen. Ze heeft niets te maken met de letters s-t-i-1-t-e.

Dat woord is slechts een symbool. Als jij denkt dat je stilte bent, dan zul je, zodra er lawaaierige gedachten

opkomen, je al gauw afVragen waar de stilte is geble­ven. Ga niet op zoek naar stilte als er lawaai opkomt en

vice versa. Zo zet je je zoektocht alleen maar voort.

Het woord opening wordt hier niet gebruikt om, naast gewaarzijn of Eenheid, nog een ander begrip te

introduceren, maar als een simpele verwijzing: zorg dat

je niet gefixeerd raakt op wat dan ook dat zich al dan

271

niet voordoet. Als je echter merkt dat dit toch gebeurt, kijk er dan naar. De opening is simpelweg open voor wat is. Zoeken, op iets gefixeerd zijn en wegvluchten

worden in die opening verslonden. �s je totaal aan­

wezig bent voor wat zich voordoet, dan besef je dat je niet alleen de opening bent, maar ook alles wat er in verschijnt. Anders gezegd: er is alleen maar 'Dit.'

De junkie en de goeroe in jezelf Als je met een heroïnejunk praat, dan zal hij je vertel­len dat drugs een middel is om aan de werkelijkheid van het nu te ontsnappen. Ook al krijgt een junkie zijn

shot, hij is altijd op zoek naar de volgende of nog betere drug. Spiritualiteit kan een drug worden. In plaats van heroïne wordt de drug een moment in de toekomst

waarop de zoeker gelooft dat hij volmaakte leegheid, gewaarzijn, Eenheid, aanwezigheid, verlichting, bevrij­ding, de vervulling van een of ander geloofssysteem of

eenheid met God zal vinden. Maar zoals Adyashanti zegt is de werkelijkheid 'volmaakte eenheid zonder een enkel referentiepunt, zonder dat je ergens naar

toe kunt en met niets om je aan vast te houden.' Spi­rituele volwassenheid betekent één zijn met de altijd aan verandering onderhevige werkelijkheid van dit moment, in welke vorm dan ook. Dit houdt in dat je

niet meer op de loop gaat voor je angsten of probeert weg te vluchten in een of andere veilige plek of in een

toekomstig ideaal. Het wil zeggen dat je je niet meer vastklampt aan wat je hebt en niet meer zoekt naar wat je niet hebt. Het betekent dat je niet meer in de il-

272

lusie trapt dat je een afgescheiden zelf bent dat dingen

al dan niet kan krijgen. Als je wegvlucht in of zoekt naar een bepaald denkbeeld, toestand, geloof of ander aspect, sluit je je af voor het geheel. Je sluit je af voor de waarheid.

Zodra je ontwaakt, verschijnt er vreugde. Bevrijd

zijn van gehechtheid aan vormen brengt automatisch vreugde met zich mee. Bespeur je in jezelf een gevoel

van vreugde? Misschien is het een subtiel, tintelend gevoel in je lichaam, of heb je het gevoel dat je in een

vrije val door het luchtruim zweeft. Prachtig. Geniet ervan, maar bedenk dat vreugde een bijproduct is van de opening. De opening is datgene waarin dit bijpro­duct verschijnt. Als je dat niet duidelijk ziet, wordt

je net als die heroïnejunk die gefixeerd is op het bij­product, steeds op zoek naar de volgende shot, zich afvragend waar de vreugde is gebleven zodra er verwar­

ring of pijn in de opening verschijnt. De waarheid is zowel een moment lang ondergedompeld kunnen zijn in puur liefdevol Zijn als een baksteen tegen je hoofd krijgen- dat is allemaal hetzelfde.

Er is één uitdrukking die heel duidelijk aangeeft

wat de opening is, en dat is 'geen-zelf' van de Boed­dha. Het is een goede uitdrukking, want daardoor be­sef je dat je alleen op iets gefixeerd kunt zijn omdat

de geest een centrum waarneemt. Het is dit centrum dat gaandeweg gefixeerd raakt op een bepaalde eigen­

schap, een bijproduct of een referentiepunt. Met het besef dat jij als een op het denken gebaseerd, afge­scheiden schepsel helemaal niet bestaat, verdwijnt ook

273

het centrum. Maar kijk dan hoe het denken door de

achterdeur weer naar binnen komt en opnieuw pro­beert uit te maken wie jij bent. De junkie is weer te­

rug. Hij zoekt een ander referentiepunt, een andere

definitie van zichzelf, een ander centrum. Misschien dat je dan gaat zeggen dat je bevrijd bent, dat je de

eenvoud zelf bent of aanwezigheid, Een, vormloos­

heid, het universum, leven, verlichting, gewaarzijn, een kind van God of geen-zelf. Dat is allemaal best.

Geef niet af op het gebruik van deze kwalificaties, til

er gewoon niet te zwaar aan. De uitdrukking: 'Jij bent de onnoembare opening,' bedoel ik luchtig. Dit boek,

met al zijn concepten, is net een handvol meel. Ik blaas in mijn handpalm, en het meel stuift de lucht

in als een witte wolk. De wolk illustreert dat het meel

en de lucht één zijn. Dan valt hij naar beneden, en

er blijft niets meer van over. Geen fixatie. Geen cen­

trum. Vastlopen in één bepaald aspect betekent dat

de waarheid verborgen blijft, een waarheid die 'niet

uitgedrukt' of begrepen kan worden via het denken,

hoe precies de woorden ook zijn gekozen.

Ben je vrij van het verlangen om vrij te zijn, zonder geen enkel houvast? Als dat niet het geval is, klamp je

je vast aan een stukje binnen het geheel. Een stukje

kan nooit het geheel zien.

Als de geest zich niet meer identificeert met allerlei concepten die naar de waarheid verwijzen zoals vorm­

loosheid, Eenheid, aanwezigheid of verlichting, dan

kunnen al deze woorden zonder probleem gebruikt

worden.

274

Een goede manier om te zien waar je bent vastgelopen

is kijken naar wat er gebeurt als je iemand probeert uit te leggen dat hij geen afgescheiden persoon is, dat hij vormloosheid is of dat alles Een is, en hij is het niet met je eens. Stel dat het een christen of een hindoe is. Kijk

naar je eigen reactie. Voel je de behoefte opkomen om hem te overtuigen omdat je vindt dat hij beter moet weten? Op zo'n moment steekt het spirituele ego de

kop op, het zoveelste idee dat vecht om de overhand te krijgen boven andere ideeën (christendom, hindoe­isme) in de wereld van de vormen.

Maak daar geen probleem van. Realiseer de ope­ning waarin willen overtuigen en vechten plaatsvindt.

Hoe verlicht je je ook voelt, op dat moment is die

christen of hindoe jouw leraar. Als je echter nog wat beter kijkt, dan zie je dat de behoefte hem te overtui­gen je ware leraar is. Dit is de innerlijke goeroe. Terwijl

de junkie altijd de waarheid najaagt of gelooft dat hij die heeft bereikt, laat de innerlijke goeroe zien dat die

hele beweging van najagen en bereiken een illusie is. De goeroe vertelt je precies waar je vastzit. Hij vertelt

je wie je denkt dat je bent, ook al houd je hardnekkig vol dat je je met niets meer identificeert. Hij wijst je

altijd op je ware aard als de onnoembare opening. Dat

is wat waarheid doet. Ze verslindt alles wat onwaar is.

275

276

Bevrijding

Wie is de meester die nu, op dit moment, kijkt en hoort? Als je antwoordt, zoals de meesten

doen, dat het de geest is, of de natuur, de Boed­dha, je gezicht voordat je geboren werd, je

oorspronkelijke thuis, koan, het Zijn, het niets, leegte, vorm ... het gekende, het ongekende,

waarheid of begoocheling, en ofje nu iets zegt of zwijgt, het ziet als verlichting of als onwetend­

heid, dan heb je het meteen al mis.

Huang Po

Er komen mem en hier naartoe met een of ander diepzinnig spiritueel concept. Ze denken dat ze spirituele kennis hebben en willen dat ik hen

daar van harte in bevestig. Dat is iets wat ik niet doe. Ik blaas hun concepten op ... Alle ken­

nis is onwetendheid.

Nisargadatta Maharaj

De enige ware wijsheid is weten dat je niets weet.

Soeraces

je kunt niet als een lemming een spiritueel pad volgen naar verlichting. Zo werkt het gewoonweg niet. Als je niet bereid bent om elke stap onderweg

kritisch te bekijken, zul je al gauw op een dood spoor komen. Het pad naar verlichting is bezaaid

met memen die onderweg hebben gekozen voor een bepaald standpunt of identiteit. En hoe dich­ter je bij verlichting komt, over hoe meer lijken je zult stappen, totdat je ten slotte uit jezelfstapt en het doel hebt bereikt, precies daar waar je altijd al bent geweest. Alleen is daar nu niemand meer

aanwezig.

Adyashanti

Met dingen te geloven of gedachten te koesteren

als 'Alles is Een,' of 'er is geen zelf,' word je niet verlicht. Het zijn niet meer dan ideeën. Het zijn ge­

weldige verwijzingen, maar de geest kan gemakkelijk gaan geloven dat de waarheid in de woorden zit. Zelfs

277

bewust kiezen voor stilte en gewaarzijn en dergelijke

kan een hinderpaal vormen. Daardoor kan het denken

vast blijven zitten in de droom van het zelf. Geloof

kan 'Dit' niet zien, want geloof betekent je identifice­ren met het denken. En identificatie met het denken

is per definitie ego. Misschien is de simpelste defini­

tie van het ego de innerlijke beweging die maakt dat

je in het denken blijft hangen en bepaalde gedachten

blijft koesteren waardoor ze veranderen in een geloof.

Geloof wil altijd zeggen dat je een identiteit in stand

houdt van een persoon die ervan uitgaat dat hij iets

weet. Als je alleen maar geïnteresseerd bent in het be­

schermen en opbouwen van je standpunten en je ge­

loofssysteem, zul je nooit de vrijheid kennen die veel

verder gaat dan alle standpunten en geloofssystemen

bij elkaar. Deze vrijheid is alleen beschikbaar als je elke

gedachte gewoon laat passeren, als een briesje dat waait

in de lucht. Dit slaat ook op je gedachten over spiritu­

aliteit en vrijheid. Er is alleen maar 'Dit.' 'Dit' is vrij,

liefdevol en open. 'Dit' heeft geen voorkeur voor de

eigenschappen die we eraan toeschrijven, onze menin­

gen erover of de identiteit die we eraan ontlenen. Ge­

dachten zijn tijdelijk, altijd op het ik gericht en voor

het grootste gedeelte onwillekeurig. Geloven dat het

denken je werkelijk kan venellen wie jij bent of wat

'Dit' of God is, betekent dat je droomt.

Wat is 'Dit'?

Wat is 'Dit' dus? Wat is verlichting? Het is niet het

woord 'Dit,' Een, verlichting of God. 'Dit' wordt ge-

278

realiseerd door te zien wat het niet is. Bevrijding gaat

geloven en het denken te boven, terwijl die er wel deel

van uitmaken. Met andere woorden, een bevrijd ie­

mand speelt met voorkeuren en concepten, zonder er

belang aan te hechten. Hij hoeft er geen zelfgevoel aan te ontlenen. Ware bevrijding betekent dat het je niets

meer kan schelen wat voor kenmerken er aan worden

toegeschreven, met inbegrip van het kenmerk 'bevrij­

ding.' Geen wonder dat Jezus sprak in parabels. De

ultieme waarheid kan niet worden uitgedrukt. Elk

woord en elk concept is een parabel, hoe nauwkeurig het ook naar de waarheid verwijst.

Dit geldt ook voor non-dualiteit of Eenheid. Als je

naar leraren in non-dualiteit luistert of boeken erover

leest, dan begint het brein dit soort dingen al gauw te

geloven. Het verliest zich weer in begrippen en gaat

geloven dat alles Een is, maar geloof kan 'Dit' nooit

zien. 'Dit' is iets wat het intellect niet kan begrijpen.

'Dit' is onmetelijk groot en het omvat alles. 'Dit' raakt

nooit gevangen in het denken, ook niet in het idee dat

we alleen maar bepaalde woorden ervoor mogen ge­

bruiken of dat woorden het zelfs maar zouden kunnen

uitdrukken. Met andere woorden, 'Dit' raakt nooit ge­

vangen in het ik. 'Dit' is datgene waarbinnen uitingen

van 'Dit' verschijnen.

Als je zegt dat de goddelijke geest op een bepaalde manier moet worden uitgedrukt of dat het een bepaald

iets is, ga je uit van een referentiekader, wat betekent

dat je je identificeert met het denken. Met het 'ik'. Als

ik het woord 'God' of 'Allah' hier gebruik en jij bent

279

een christen of moslim, dan zal iets in je hersenen dat

woord registeren als de waarheid. Aan de andere kant, als je heel veel boeken over non-dualiteit leest, zal een

woord als 'Een' of'aanwezigheid' een vertrouwde men­

tale response opwekken. Het denken zit simpelweg ge­

vangen in woorden en geloofsovertuigingen. Het rent achter zijn eigen ideeën aan. Gevangen zijn betekent

dat de waarheid van 'Dit' verborgen blijft.

Verlichting is geen affirmatief geloof Het is een eli­

minatieproces - de ontkenning van alles wat niet ab­

soluut waar is. Hoe ontken je wat onwaar is? Dat doe je niet. Alleen het denken houdt zoiets voor mogelijk.

Het onware valt automatisch weg als gewaarzijn op elk moment het droom-zelf ziet in al zijn vormen. Wat

overblijft nadat alles is weggevallen is de onnoembare,

oneindig diepe en liefdevolle waarheid. Wat overblijft is 'Dit.' Het Goddelijke.

Bevrijding is geen-zelf Bevrijding betekent dat er geen enkel referentiepunt

meer is. Geen centrum. Het betekent 'geen zelf ' meer.

Daarom betekent bevrijd zijn alles diep, volledig en

vrij liefhebben. Er is alleen observeren en signaleren.

Alle referentiepunten worden gezien. Er wordt gezien

waar het brein is vastgelopen, en dat bevrijding nooit

een referentiepunt kan zijn binnen het veld van ge­

waarzijn. Bevrijd zijn betekent kijken naar alle referen­

tiepunten. Door dat te beseffen raakt het bewustzijn

los van zijn akelige gehechtheid aan het denken, van de illusie een afgescheiden zelf te zijn. Er wordt beseft

280

dat de hele wereld een droom is, weerspiegeld door het

denken, en dat een werkelijke transformatie van onze

wereld dus alleen van binnenuit, daar waar begooche­

ling is, kan komen.

Als iemand zegt: 'Hè, kijk eens naar dit stuk papier,'

dan geloof ik niet werkelijk dat het een stuk papier is. Of juister gezegd, ik weet niet wat het is. Om prakti­

sche redenen ga ik er in mee, maar ik heb het gevoel

dat ik die persoon eigenlijk een knipoog zou moeten geven of haar even zou moeten aanstoten, alsof ik wil

zeggen: 'Jij gelooft toch ook niet werkelijk dat dit een stuk papier is, hè?' Hoeveel mensen het er ook over

eens zijn dat dit papier heet, daardoor is het nog geen

papier. Woorden zijn niet wat ze beschrijven. Ik pro­

beer niet slim of leuk te zijn. Ik zou echt niet zeker

weten of 'Dit' gewaarzijn is, of Eenheid, eenzaamheid,

verlichting, aanwezigheid of God. Meester Eekhart

zegt dit duidelijk:

Geen enkel idee vertegenwoordigt of betekent zichzelf Het verwijst altijd naar iets anders, waar

het een symbool van is. En aangezien de mens geen ideeën heeft, behalve degene die zijn afgeleid van externe dingen via de zintuigen, kan hij niet

gezegend zijn door een idee.

Om met elkaar te kunnen communiceren, noemen

we dit dus papier en dat een pen. Voor het overbren­

gen van spirituele leringen is 'gewaarzijn' een gewel­

dige verwijzing. Deze woorden lijken echter te impli-

281

ceren dat er zoiets bestaat als mentale zekerheid, of dat de mens gezegend kan zijn door een idee. Is dat wat 'Dit' is? Is dit gewaarzijn? Is dit Eenheid? Is dit God? Dat zijn allemaal ideeën. Omwille van dit boek zijn deze ideeën gebruikt om het onbeschrijfelijke te beschrijven.

Laten we elkaar echter niets wijsmaken over de echte waarheid. De echte waarheid is: 'Ik weet niets.' Niets weten is een feit. Het is geen geloof of een ge­dachte. Maar zelfs dát doet er niet toe. Voor wie doet het er wel toe? Alleen voor het denken, voor een men­taal ik dat er iets aan wil ontlenen. De geest wil im­mers houvast hebben. Hij wil iemand zijn in relatie tot anderen (beter, slechter, treuriger, beklagenswaar­diger, rijker, knapper, spiritueler, verlichter). Maar het leven is vergankelijk en altijd aan verandering onder­hevig. Elke poging je ergens aan vast te houden ver­oorzaakt lijden en strijd. De waarheid zal steeds weer de illusie vernietigen dat je weet wie je bent, wat God is of wat de zin van het leven is, totdat je je volledig overgeeft aan de waarheid, namelijk dat je niets weet. In dit niet weten komt liefde volledig tot bloei. Wan­

neer je niet langer probeert om de waarheid te pakken te krijgen, neemt liefde haar rechtmatige plaats in als de waarheid zelf.

Het kan zijn dat je hecht aan de rol die je speelt: dat je een slachtoffer bent bijvoorbeeld, of een moe­der, vader, zoon, dochter, ingenieur, wetenschapper,

spirituele leraar, iemand die kanker of een verslaving heeft overwonnen, dokter of secretaresse. Maar jij

282

bent geen van die rollen, en geen van alle is waar. Deze zelfbeelden zijn in feite overblijfselen uit het verleden die je gevangen houden in je ideeën over jezelf. Ze vormen je ik-gerichte droom. Of je het nu beseft of niet, je bent op zoek naar omstandigheden die bevestigen wat je al denkt te weten over jezelf en over het leven. Die zoektocht verduistert de liefde die

jij in werkelijkheid bent. 'Ik weet niets' klinkt misschien idioot voor iemand

die zich identificeert met het denken. Voor een spi­rituele zoeker die het een en ander heeft opgestoken over non-dualiteit klinkt het misschien heel verlicht, maar 'Ik weet niets' zegt op zichzelf niets. Het denken zal het opvatten vanuit elk perspectief dat zijn referen­tiepunt versterkt. Maar wie gebruikt 'Ik weet niets' als springplank om in een vrije val te komen? Dat is 'Dit.' Bevrijding. Ware liefde. Het denken zal alles doen om een vrije val in het alomvattende 'Ik weet niets' te voorkomen, maar zodra het in dit proces terechtkomt, weet het onmiskenbaar dat het in de waarheid is be­land. Door in een staat van niet-weten te komen wordt het op een onverklaarbare manier mogelijk om alles te weten via het hart, een niveau dat veel dieper gaat dan

het verstand. Als je een referentiepunt hebt, ben je niet in een

vrije val. Als je iets heel zeker weet, ben je niet in de waarheid. Als je gelooft dat je gewaarzijn bent of een kind van God, dan heb ik nog een stuk moeras aan de Noordpool voor je te koop. Als ik geloof dat alles wat in dit boek is gezegd echt de waarheid is, dan mag jij

283

dar stuk moeras aan mij terug verkopen. Als wij allebei geloven dar er een afgescheiden ik en een afgescheiden jij bestaan die al dit soort zaken kunnen hebben, weten

of geloven en die het daarover eens of oneens kunnen

zijn, dan moeten we samen in dar grondstuk investe­ren. We zouden het Dromenland noemen.

Aanwezigheid is een geweldig woord omdat in to­tale aanwezigheid het denken rot rust komt, en als er gedachten opkomen, dan is dat nooit een probleem.

Aanwezigheid betekent vrij zijn van de identificatie met her denken. Als je niet langer verslaafd bent aan het denken, dan zie je dar alles Een is. Je ziet God en je ziet dat jij, een kind, en God nier losstaan van elkaar. Jij bent de stoel, het huis en ook de weg. 'Dit'

bevat alles. 'Dit' bevat de droom van afgescheidenbeid

tussen schijnbare dingen. Het bevat alle woorden, woorden zoals 'wij,' 'ik' en 'jij.' Het bevat de uitdruk­

king 'kind van God.' De waarheid die jij in wezen bent weet echter dat woorden niet de ultieme waar­

heid zijn. Ze komen er alleen maar in op. Ook al kan de ene manier om de goddelijke geest uit te drukken

nauwkeuriger zijn dan een andere manier, om 'Dit' te realiseren, moer je kunnen zien dat alle verwijzingen

uiteindelijk niet waar zijn. Concepten kunnen deze waarheid verduisteren, een waarheid die zo intiem, zo

onontkoombaar dichtbij en zo vanzelfsprekend is om­

dat ze het leven zelf is dat nu, op dit moment, geleefd

wordt. Zoals Jeff Poster zegt, de waarheid is onmid­

dellijk beschikbaar als de 'door en door natuurlijke'

eenvoud van wat is.

284

Als je eenmaal ten volle beseft dat de woorden 'Een' en 'God' niet de ultieme waarheid zijn maar er slechts

naar verwijzen, dan verliezen ze de loodzware beteke­

nis die ze in de droom hebben.

Hecht je belang aan de begrippen 'Een' of 'non-dua­liteit?'

Hecht je belang aan de begrippen 'gewaarzijn' of

'vormloosheid?'

Hecht je belang aan de begrippen 'jij,' 'ik,' of'wij?'

Hecht je belang aan het begrip 'God?'

Hecht je belang aan de begrippen 'godsdienst,' 'mijn

godsdienst,' 'jouw godsdienst,' of 'hun godsdienst?'

Hecht je belang aan de begrippen 'zelf ' of 'geen-zelf?'

Hecht je belang aan de begrippen 'het denken' of'aan­

wezigheid?'

Hecht je belang aan het begrip 'Dit?'

Er is niets om belang aan te hechten. Het is allemaal een droom. De mens kan niet gezegend worden door

een idee. Als je je ergens druk om maakt, zit je vast in het idee dat het denken iets kan weten of onder con­

trole kan hebben. Dat is

285

allebei onmogelijk. Het denken weet alleen dingen die het zelf belangrijk vindt. Het droom-zelf maakt van elk concept een fundamentalistische doctrine, niet be­seffend dar er niets is waar je je aan kunt vasddampen. Er is alleen maar 'Dit.' Door een referentiepunt op te bouwen en vervolgens anderen te zoeken die het er al dan nier mee eens zijn, wordt de ego-gerichte droom en afgescheidenheid alleen maar versterkt, hoe verlicht

dat referentiepunt ook klinkt. Als je een referentiepunt hebt, klamp je je vast aan een fragment van 'Dit.' Je gaat uit van iets onwaars wat zich voordoer als waar.

Identificatie met het denken is er de oorzaak van dar mensen het al eeuwenlang met elkaar oneens zijn over

God. Ze zijn het niet oneens over dat waar het woord

God naar verwijst. Dat waar het naar vetwijst kan nooit door onze onbeduidende conceptuele meningsverschil­len beroerd worden. De ene gedachte is het gewoon

oneens met een andere gedachte. Het ene droom-zelf zonden zich af van een ander droom-zelf. Omdat be­

wustzijn zich identificeert met het denken, verschijnen

er mensen die het met elkaar oneens zijn, wat uitloopt op groepen, naties en religies die het met elkaar oneens zijn, wat weer uitloopt op strijd en oorlog. Dit komt al­lemaal voort uit een fundamenteel misversrand over wie

we in wezen zijn. 'Zijn,' 'Eenheid' of liefde zouden we kunnen zeggen, als er aan die woorden nier zo zwaar zou

worden getild. Her woord is niet wat het beschrijft. Dat kan niet vaak genoegd gezegd worden.

'Dit' kan met geen enkele mentale zekerheid be­noemd worden. We kunnen nooit met enige mentale

286

zekerheid de waarheid kennen. De woorden in dit boek verwijzen, met voorbijgaan aan zichzelf, naar een plek zonder referentiepunten. Hiermee wil ik geen nieuw referentiepunt scheppen, ik wil alleen maar vragen:

Zie je dar wat dichterbij is dan alles wat erover gezegd kan worden? Realiseer je je dat je het leven zelf bent?

Besef je dat Zijn simpelweg is? Jij bent, nog vóór elke

gedachte, idee, beschrijving of typering en nog vóór je

opvatting dar je een zelf of geen-zelfbent of al dan niet

een religie hebt.

De hoogste waarheid is Niet Weten. Dat is 'geen zelf' hebben. Voor het verstand klinkt dit misschien angstaanjagend of onzinnig, maar het is de hoogste waarheid. Als je ontwaakt bent wordt een hogere intel­ligentie zichtbaar die er altijd al is geweest, want ze is het enige wat er is. Niet hoger in de zin van beter, maar in de zin van geen waarde meer hechten aan begrippen zoals beter versus slechter of hoger versus lager. Het is dar waarin heel die wet van de paren van tegengesrel­den zich afspeelt. Alleen het denken bestempelt iets als hoger of lager, beter of slechter. De hoogste waarheid is bevrijd van het geloof dat ze de hoogste waarheid is. Meester Eekhart drukt dit prachtig uit: 'God verwacht maar één ding van je, en dat is dat je uit jezelf treedt voor zover je een menselijk schepsel bent en God God laat zijn in jou.' Eekhart heeft het over nederigheid. God God laten zijn in jezelf betekent dat je je preoc­cupatie met het afgescheiden zelf en wat het wel of niet wil bereiken laat sterven zodat de vrede van God via

jouw lichaam en geest gerealiseerd kan worden.

287

De goddelijke geest zoekt niet zichzelf. Hij is al heel en hier, op dit moment, aanwezig. Alleen het denken rent achter de goddelijke geest aan, niet beseffend dat gehechtheid aan het denken juist voorkomt dat hij

wordt herkend. De mensheid is altijd op zoek geweest naar de goddelijke geest, zonder er bij stil te staan dat we dat zelf al zijn. Spiritueel op zoek zijn kan worden samengevat als: het denken gelooft dat het denken de waarheid kent en gaat vervolgens op zoek om haar te vinden of gelooft dat ze haar gevonden heeft.

Het Ene leven

Iedereen weet dat de druppel opgaat in de oceaan,

slechts weinigen weten dat de oceaan opgaat in de

druppel.

Kabir

Er is een enorm verschil tussen geloven in God of con­ceptueel begrijpen wat Eenheid is en elk moment op­nieuw in deze waarheid leven. Met een klein beetje

spirituele kennis of oefening kan het ego al gauw vast komen te zitten. Het intellect identificeert zich met spirituele begrippen en zo wordt het spirituele ego ge­boren. Her gelooft dat het iets bijzonders weer en dat

het spiritueler is dan anderen, of het gelooft dat het iets mist en minder spiritueel is dan anderen. Meer of minder spiritueel bestaat echter niet, er is alleen god­delijke geest. Het denken zit gewoon weer vast in de

288

ik-droom. Om zijn identiteit, kennis of standpunten te bevestigen, gaat het ego dan meestal met anderen in discussie. Als het ego zich richt op iemand anders en vol blijft houden dat de opvatting van die ander over de waarheid niet juist is, dan kan het denken geen kant meer op, vastgelopen als het is in de conceptuele modder. Wat betreft de goddelijke geest is her brein doof, blind en stom. De belangrijkste les van non-du­aliteit is dat alle conceptuele referentiepunten kunnen

dienen als springplank naar dat wat aan alle referen­tiepunten voorafgaat en ze tevens omvat. Het woord non-dualiteit verwijst naar bevrijding, met inbegrip

van bevrijding van alle geloofssysremen en concepten. Een bevrijd iemand speelt met alle referentiepunten, concepten en geloofsovertuigingen, zonder daar een zelfgevoel aan te ontlenen. Deze waarheid is zo onzeg­

baar en toch zo wonderbaarlijk waar wanneer je haar eenmaal hebt gerealiseerd!

Eenheid belichamen betekent op elk moment lief­de belichamen, met andere woorden beseffen dat jij die liefde bent en dat niets daarvan is uitgezonderd. Al je discussies, meningsverschillen en ideeën over de waarheid komen dus op in de droom van het ik. Hoe je je gedraagt ren opzichte van anderen en de manier

waarop je door het leven gaat zegt alles over hoe diep de realisatie van Eenheid in je lichaam en geest ge­worteld is. Dit is wat Kabir bedoelt met de oceaan die

opgaat in de druppel. Als je bijvoorbeeld gelooft dat christenen dom zijn of aanhangers van de scientology

niet goed snik, of als je volhoudt dat jouw beschrijving

289

van verlichting de enige juiste is, dan kun je er van op aan dat je je identificeert met het concept Eenheid in plaats van dat je Eenheid ervaart als een realiteit. En als

je een christen bent en in discussie gaat met een boed­

dhist of met iemand die zegt dat alles Een is, reken dan

maar dat je je identificeert met een idee over God in plaats van dat je in de waarheid van God leeft. Er zijn

geen twee waarheden - het denken is simpelweg ge­

fragmenteerd. Een fragment kan niet het geheel zien.

Het is alleen geïnteresseerd in het in stand houden van

zichzelf zijn eigen godsdienst, geloofssysteem of pad.

Dat is de aard van het ego. Spiritueel van mening verschillen is een gekma­

kend spel van op het zelf gerichte begoocheling.

'Dit' simpelweg is, voorbij het ego dat graag zijn

klauwen in concepten over 'Dit' slaar. De diepste

waarheid van het Zijn is bevrijd van gehechtheid aan conceptuele uitdrukkingen van zichzelf. Alleen een

droom-ik dat erop uit is om iets te zijn, te weren of

te worden in relatie tot anderen vindt het belang­

rijk om dat illusionaire spel te winnen. In het spel

dat nederigheid heet is liefde de hoofdprijs. Die prijs kun je nooit winnen, want hij wordt uitgereikt in

jouw afwezigheid. Als er wordt beseft dat het ik een

droom is, dan is er alleen nog maar liefde en is ieder­

een de winnaar. De goddelijke geest verschilt nooit

van mening, dat doet alleen het denken. Heilige

oorlogen zijn spirituele zoektochten die vele vormen

kunnen aannemen. Ze hoeven niet altijd uit te lopen

op fysiek geweld.

290

Een heilige oorlog begint niet met een geweer. Hij ont­

staat wanneer het bewustzijn zich identificeert met een

spiritueel inzicht uit het verleden. Elke organisatie die

georganiseerd is rond een geloofssysteem dat een on­

derscheid maakt tussen hun aanhangers en zij die dat

niet zijn, is de slaaf van een idee, van een fragment.

Van een wapen dat verdeeldheid zaait. Uit authentieke

spirituele inzichten kan nooit een godsdienst of een geloofssysteem gecreëerd worden. Alleen een droom­

ego dat zich met een bepaald idee vereenzelvigt om

zich af te zetten tegen denkbeeldige anderen die 'het niet snappen' of 'het niet geloven,' koestert de ambi­tie een inzicht door te geven. Werkelijk inzicht toont

steeds dat alles Een is en dat verdeeldheid daarom per

definitie onwaar is.

Je vindt God pas wanneer je stopt met over hem te

dromen en niet langer probeert jezelf en anderen ervan

te overtuigen dat hij wel of niet bestaat of dat je hem

al dan niet hebt gevonden. Dan besef je dat God al hier en nu, op dit moment, aanwezig is. De spirituele

zoektocht eindigt wanneer het tot je doordringt dat je nooit en te nimmer de onbeweeglijke, onverander­lijke goddelijke geest in jezelf zou kunnen verbeteren.

Alleen het denken (een tijdelijke gedachte die door

de goddelijke geest heen beweegt), kan je op het idee brengen dat een en ander 'verbeterd' moet worden.

Met de uitdrukkingen 'geen zelf,' 'geen centrum' en

'geen referentiepunt' wordt bedoeld dat je van het Ene

of God geen mentaal referentiepunt moet maken. Veel

concepten hebben betekent dat er geen plaats is voor

291

God. Geen concepten hebben betekent vol zijn van God. Zodra je belang hecht aan of je identificeert met het concept dat er slechts Een Leven is of dat er een God is of geen zelf, wordt je een droom-ik - en ben je weer afgescheiden. Je voert strijd, een heilige oor­log, ook al ben je nog zo overtuigd van je eigen heilig­heid. Als er de gedachte bij je opkomt dar je verlicht, aanwezig, een kind van God of bevrijd bent of dat je spirituele kennis hebt, laat die gedachte dan gewoon opkomen. Kijk er naar. Er is niets van waar, en niets ervan ben jij. Er is geen zelf dar deze dingen kan bezit­ten of zijn. Er is alleen goddelijke geest. 'Dit.'

Bevrijd zijn in niet weten betekent leven in een leeg­te die wordt opgevuld door het goddelijke. Bevrijd zijn wil niet zeggen dat ideeën en concepten opeens ver­dwijnen. Een bevrijd iemand maakt van het intellect geen vijand. Daarom zei Huang Po dat het verkeerd is om bevrijding het gekende of ongekende te noemen. Bevrijding impliceert dar ook het intellect kan worden gezien als een perfecte uitdrukking van de goddelijke geest. Het intellect verwerpen is hetzelfde als vorm ver­werpen en dus de goddelijke geest verwerpen. Bevrijd zijn betekent ideeën en concepten gebruiken in dk 'lSt van de liefde (van het goddelijke dus) in plaats van in dienst van het droom-ik.

Zie je nu hoe waanzinnig het is? 'Dit' gaat vooraf en voorbij aan alle karakteriseringen zoals 'Een,' 'Dit,' en God en sluit ze tegelijkertijd allemaal in. Zodra we dit beseffen spelen we als kinderen in de waarheid. In waarheid leven wil simpelweg zeggen vrij zijn, inclusief

292

-------- ·-- -- -

vrij zijn van het idee dat waarheid werkelijk overge­bracht kan worden. Het betekent vrij zijn om kennis te gebruiken als een nuttige kaart waarop 'Dit' aange­wezen en uitgelegd kan worden, zonder ooit de kaart te verwarren met de werkelijkheid waarnaar wordt verwezen. Vrij om woorden en gedachten vrijelijk te laten stromen, zonder er een identiteit aan te ontle­nen of een standpunt van re maken. Het staat ons vrij de woorden 'wij,' 'jij' en 'ik' te gebruiken zonder ons erom te bekommeren of ze ons uit het besef van Een­heid halen. Dat kunnen ze niet. Ook al bouwen we voornaamwoorden zo groot als wolkenkrabbers, dan nog zijn we altijd in 'Dit.' We kunnen niet aan 'Dit' ontkomen. Mocht je je nog steeds afVragen wat 'Dit' is, kijk dan eens naar de cognitieve ruimte waarin 'je

afvragen' opkomt. Dat is 'Dit.' Paradoxaal genoeg is alles wat in 'Dit' verschijnt ook 'Dit.' Non-dualiteit, Eenheid. Onafscheidelijkheid. Liefde. Dat is waar deze

woorden naar verwijzen. Je hoeft alleen maar te kijken. Wees vrij. Leef zonder scheidslijnen. Als je nog steeds onderscheid maakt tussen 'Dit' en 'dat,' dan mis je de liefde, en heb je alleen afgescheidenheid.

Liefdes stille transformatie

Als je geen vaststaande mentale standpunten meer hebt, is er geen afgescheiden 'jij ' meer. Er is alleen nog maar liefde. Alles in het leven ... elke gedachte, emotie, toestand, ervaring, gebeurtenis, object ... wordt gezien als een bries die door de lucht waait. De lucht en de

bries zijn Een. Ze bestaan niet los van elkaar. In het be-

293

--------

gin lijkt het misschien alsof je alleen nog maar de lucht bent. Alsof denken IN jou plaatsvindt. Maar uiteinde­lijk wordt zelfs DAT gezien als een heel subtiel, men­taal standpunt. Ook dat is een scheidslijn, getrokken door het verstand. Ergens los van staan betekent nog steeds dualiteit. Er kan sprake zijn van afstand houden, zelfs van apathie. Dat is niet wat ik bedoel, ik bedoel perfecte liefde. Non-dualiteit.

Uiteindelijk gaat dit boek niet over gewaarzijn, voor zover daarmee wordt bedoeld getuige zijn van iets waar je eigenlijk los van staat. Geloof nooit goeroes die je vertellen dat je gewaarzijn bent. Dat is ook weer een religie. Gebruik de verwijzing 'gewaarzijn' alleen als een instrument waardoor je kunt zien dat alles lijkt te verschijnen in gewaarzijn, en dat het LIJKT alsof jij gewaarzijn bent. Laat dan de dualiteit tussen gewaar­

zijn en dar wat in gewaarzijn verschijnt, in elkaar klap­pen. Bevrijd je van die scheidslijn.

Als je werkelijk gelooft dat je gewaarzijn bent, wees

je er dan van bewust dat je nog steeds een heel sub­tiel mentaal standpunt hebt. Laat het helemaal vallen. Zie dat, wanneer er een gedachte opkomt, ze niet op zichzelf bestaat, los van het gewaarzijn dat haar ziet. Het is als een stoomwolk die in de ruimte verschijnt. De stoom en de ruimte zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden. Het zijn 'geen twee.'

Kijk of je een lijn kunt vinden tussen gewaarzijn en de dingen die zich in gewaarzijn voordoen. Merk op dat, telkens wanneer je denkt zo'n lijn gevonden te hebben, je alleen een andere gedachte hebt gevon-

294

den. Het denken schept scheidslijnen. Ze zijn slechts schijn. Als dat wordt gezien, resteert alleen nog maar liefde. Dit is liefdes stille transformatie. Het ik en de ander zijn niet van elkaar te scheiden. Iran en Amerika zijn niet van elkaar te scheiden. Christenen en moslims zijn niet van elkaar te scheiden. Democraten en repu­blikeinen zijn niet van elkaar te scheiden. Gewaarzijn en alles wat er in verschijnt zijn niet van elkaar te schei­den. Vorm is niets anders dan leegte, en leegte is niets anders dan vorm. Al deze 'dingen' verschijnen samen

in een onafscheidelijke dans. Ze bestaan nooit alleen, los van elkaar. Als het ene verschijnt, verschijnt ook het andere. De lijn daartussen is puur conceptueel. Als je ziet dat het gezichtspunt dat je verwerpt niet losstaat van jezelf, doorzie je alle strijd. Wat overblijft is liefde.

Dit is geen boodschap die het leven of de wereld ontkent. Het is ook geen boodschap die concepten ontkent. Concepten zijn prachtig en perfect als je be­seft dat ze niet werkelijk verwijzen naar afgescheiden dingen. Als je dat ziet, ben je vrij om al dan niet te denken. Het maakt niets meer uit. Wat zou vrijheid

anders zijn? Deze boodschap is geen standpunt waaruit blijkt

dat je door alle afscheidingen heen moet kijken. Het is überhaupt geen standpunt, maar een wegwijzer uit

de standpunten waarin je bent vastgelopen. Het gaat om zien. Om de wereld te vieren, met al haar moge­lijkheden. Om juist diversiteit, ja dualiteit te vieren. De lijn tussen dualiteit en non-dualiteit is immers ook zuiver conceptueel. Als je daar doorheen ziet,

295

dan kun je niet weten of je een zelf of geen zelf bene. Je kunt niet weten dat niets bestaat of dat alles los van elkaar bestaat. Je kunt alleen maar zijn wat je bent, in welke vorm dan ook. Kijk om je heen. Alles verschijnt en verdwijnt in een voortdurende stroom die alsmaar verandert. Jij bene DAT. Dit betekent vrij zijn van alle dualistische uitersten. Dit is wat het betekent om het leven te leven op een volslagen onverdeelde en liefdevolle manier.

Je zult pas weten dat je non-dualiteit hebt gerealiseerd als je het zelf gaat ervaren. Dan doe je dit boek dicht

en opent het nooit meer. Ik heb dit boek geschreven in de wetenschap dat als jij de waarheid realiseert waar het naar verwijst, je stopt met lezen. Als bevrijding je treft, dan zie je je lievelingsgoeroe niet anders dan je buurman of een kikker langs de weg. Je zult er geen punt meer van maken dat je goeroe, je buurman en de kikker niet losstaan van elkaar. In je hart zul je dit weten, maar je zult ook zien dat de energie waarmee je anderen jouw mening wilde opdringen, alleen maar een denkbeeldig afgescheiden zelf schept, bekend als

'jij.' Je zult ophouden met van God een punt te ma­ken, alsof je ook maar in de verste verte zou weten wie

of wat hij is. Of je zult daar toch nog mee doorgaan, zonder het idee te hebben dat je meningen ook maar iets te maken hebben met waar het woord God naar verwijst. Je zult beseffen dat je de waarheid bent en dat je heel goed zonder boeken kunt die er alleen maar naar verwijzen, inclusief het mijne.

296

Je zult niet langer je ego-projecties op leraren loslaten en stoppen met te geloven dat zij iets hebben wat jij niet hebt. Je zult je medemensen en de kikker langs de weg oneindig meer liefhebben dan ooit, maar niet op aanraden van een boek of omdat je gelooft dat je liefde bent of omdat God dit van je verlangt. Je zult de liefde die jij bent verwerkelijken en jezelf zien in je mede­mensen en in de kikker langs de weg. Als je echter te

vroeg gelooft wat ik allemaal heb gezegd, dan kom je

niet terecht in Eenheid maar in een begoocheling, een geloof dat jou scheidt van hen die het niet geloven. Geloof probeert de waarheid uit te leggen. Dit boek ook. Waarheid simpelweg is.

Als alle leraren en leringen in non-dualiteit en verlichting van de aardbodem zijn verdwenen, heeft de liefde zichzelf volledig gerealiseerd. Non-duali­teit is de enige boodschap die geen klanten oplevert. Waarheid verbrandt al het onware, met inbegrip van

leraren en leringen. Als het bewustzijn bevrijd is van de identificatie met vormen, wordt er beseft dat de

geest pure liefde is. Liefde realiseert zichzelf als her Ene. Liefde bemint onvoorwaardelijk alles wat ze

ziet. Ze wil bevrijden en vrij zijn omdat ze ten diepste al vrij is. Ze bemint niet gedeeltelijk. Ze creëert geen nieuwe godsdienst van wat er in dit boek of waar

dan ook gezegd wordt. Ze laat geen bloed vergieten in een heilige oorlog. Ze geeft anderen nergens de

schuld van. Ze loopt niet vast in referentiepunten, of die nu over God gaan of over hoe anderen zich gedragen.

297

Liefde ligt niet overhoop met de werkelijkheid van wat is, ze heeft er altijd vrede mee. Ze ziet de werkelijk­heid als zichzelf. Ze handelt zonder er iets voor terug te verlangen. Ze spreekt en handelt helder en duidelijk, soms ook krachtig, maar altijd zonder enige hang naar controle.

Je bent al bevrijd, of juister gezegd, er is niemand hier om bevrijd te worden. Een verhaal waarin je iets moet worden heeft dat besef verduisterd. Als je hoopt dat je ergens in de toekomst bevrijding zult vinden, zie je niet dat hoop slechts een gedachte is die in het nu opkomt, een gedachte waardoor je meer tijd krijgt, nog langer moet zoeken en dus je ik versterkt. 'Hoop' staat bevrijding in de weg. Bevrijding kun je alleen nu vinden. Hoop is een verzinsel van de geest die niet één is met het leven op dit moment. Als je nu volmaakt gelukkig zou zijn en wist dat het nooit meer weg zou gaan, dan zou het woord 'hoop' je niets meer zeggen. Verlichting is radicaal. Verlichting verandert alles. Het hele droom-zelf wordt opgegeven voor de bevrijding in 'Dit.' 'Dit' is het huidige moment. De droom waarin je hoop koestert is een droom over morgen, een droom dus die je constant wegvoert van 'Dit.' Als 'Dit' is gerealiseerd, blijft het leven zich ontvouwen en wordt ook het doel waarvoor je hier bent gerealiseerd, maar er is geen afgescheiden zelf meer dat daar nog iets aan wil ontlenen. Het geheel (of God als je wilt) werkt via jou.

Angst is de keerzijde van hoop. Zowel hoop als angst zijn denkbeeldige gevoelens waardoor je het le-

298

ven op dit moment wilt ontvluchten. Achter elk ge­voel van hoop op een betere roekomst ligt een subtiele angst verscholen dat de toekomst geen vervulling zal brengen. 'Hopen' zou niet bij je opkomen als er geen onderliggende ontevredenheid was met het huidige moment en angst voor de toekomst. Zie die illusionai­re denkbewegingen zodra ze zich voordoen. Het zijn spoken - hersenschimmen. Ze verduisteren de volheid van het leven dat zich nu afspeelt. Als her droom-zelf oplost, lossen zowel hoop als angst op omdat her altijd illusies zijn geweest. Omdat liefde geen illusie is, is dat het enige wat overblijft.

Reken er niet op dat je ergens in de toekomst, in de droom, gelukkig zult worden. Waar je ook mag denken dat je zelfbedachte spirituele pad zal eindigen, het is je eigen projectie. Een projectie die voortkomt uit je eigen gedachten, je herinneringen, uit alles wat je hebt geleerd. Het is een gedachtelus die regelrecht voortvloeit uit ik-gerichtheid. Als je je eigen projectie najaagt, dan is het enige wat je ooit zult vinden die projectie. Je eigen herinneringen. Ware bevrijding is onherkenbaar. Ze komt niet tevoorschijn uit je geheu­gen. Ze is dat war ziet hoe je geheugen je gevangen houdt in egocentrisme. Ware liefde besraat buiren het droom-zelf.

Als je bevrijd bent, maakt bevrijding van het per­soonlijke zelf niets meer uit. Er is geen afgescheiden zelf meer dat bevrijding zoekt. Een zelf kan sowieso nooit bevrijding vinden. Onvoorwaardelijke liefde en bevrijding worden alleen gevonden als de droom van

299

het zelf met al zijn gedachten is opgelost. Zodra het ik bevrijding als droom zoekt, zit het gevangen. Probeer

je gedachten niet te onderdrukken. Dat is typisch iets voor het denken. Laat alles wat opkomt gewoon op­komen. Daardoor zul je beseffen dat bevrijding niet­

tegenstaande al het gezoek en gegraai er altijd al is ge­weest. Maak bevrijding niet tot doel in de toekomst. Het verstand maakt alles tot doel, en dit houdt het ik en de zoektocht alleen maar aan de gang. Het maakt

verlichting tot doel, het zelf, geen zelf, denken, niet denken, Eenheid, liefde, aanwezigheid, zelfonderzoek, God en bevrijding. Het doel staat bevrijding in de weg. Het doel is het ik, een fragment, gezichtspunt, droom, het obstakel voor de tijdloze God.

Door de grond van het Zijn in het huidige moment te realiseren, wordt het afgescheiden zelf overstegen.

Dan gaat alles gewoon door, maar het ego is niet lan­ger gevangen in een zoektocht naar zichzelf. In plaats

daarvan wordt Eenheid belichaamd in een menselijke

vorm. Verlichting raakt niet meer verloren in persoon­lijke doestellingen, prestaties, titels, rollen, paden, ge­

loofsovertuigingen, standpunten en personen. Bij ver­lichting is er nog steeds een conventioneel zelf, als een soort fictie, maar dat zelf staat op geen enkele manier

los van de rest van het leven. Iets worden is niet langer

verbonden met het idee dat een ik daar iets aan kan (of zelfs maar wenst) te ontlenen. Als het zelf is verdwenen,

is ook het gevoel verdwenen dat er iets ontbreekt. De

waanzin van de persoon die iets moet worden en daar op zoek naar is- hét kenmerk van het droom-zelf,- is

300

vervangen door compleetheid. Alle verhalen over iets willen worden, vooruitgaan en verandering zijn mooi

en geweldig als er op het persoonlijke vlak geen gevoe­lens van gemis zijn. Er wordt gezien dat het onmogelijk is om nog iets toe te voegen aan compleetheid terwijl, paradoxaal genoeg, niets je tegenhoudt om dingen in je leven te veranderen. Kortom, liefde wordt volledig belichaamd in jou als mens, met andere woorden, de

oceaan gaat op in de druppel. Het leven wordt gevierd. Je bent eindelijk in staat om te leven zonder de angst die samengaat met het geloof dat je een afgescheiden individu bent. Zo leven betekent ook het leven zich laten ontvouwen binnen een verhaal, maar het maakt je niet meer uit hoe dat verhaal zich ontwikkelt. Zelfs

het verhaal van het zelf is Eenheid.

Hoe wordt nu die liefde en vrijheid gerealiseerd?

Die is er al, nu, op dit moment, onder al die ener­gie van het droom-ik dat vastzit in de zoektocht naar het volgende moment. Het is precies daar waar je nu bent en toekijkt. Het ziet alles, hoort elk geluid, ruikt

elke geur en ademt elke adem. Het is dat wat ziet dat

lijden alleen plaatsvindt in de droom van het ik, en vervolgens iemand helpt om dat in te zien. Het is de geur van warm appelgebak, het geluid van de stem van je vriend, voetstappen die naar je voordeur lopen, een eenzaam stukje onkruid in je tuin, regendruppels op je

voorhoofd, de warme zon op je armen, een vogel die

op een dak zit, de snijdende kou van sneeuw en ijs, het

geluid van mensen die met elkaar aan het discussiëren zijn en van een toilet dat wordt doorgespoeld. Het is

301

de kat aaien, een dutje doen op de bank, je auto was­sen, boodschappen doen, een gedachte zien, een ge­

voel voelen, en zien dat je daar niet altijd op let. Het is een zijn met alles wat er verschijnt, terwijl je beseft dat het enige wat er verschijnt liefde is, en dat er niemand

is die daar verder iets van verlangt. Elk moment is een leermoment. Maar wat we leren

is geen verzameling ideeën, die we alsmaar met ons meeslepen. We worden geen spirituele ego's die den­ken dat ze iets weten. Het leven leert ons dat we er niet los van staan en dat leven betekent: niet weten, je niet verzetten, geen hang naar controle. Steeds meer ideeën opslaan schept per definitie een star, afgeschei­den droom-zelf dat altijd dingen wil weten, zich verzet en controle wil uitoefenen. Zo'n zelf is in oorlog met het leven.

Inzicht is altijd fris, nieuw, onschuldig en duidelijk.

Het kan niet meegenomen worden naar het volgende moment. Werkelijke spirituele kennis heeft niets te maken met dingen in je geheugen opslaan. Het be­

tekent van moment tot moment gewaarzijn van wat verschijnt en weer verdwijnt. Niets willen vasthouden. Het is wijsheid die ziet dat het leven begint en eindigt in dit moment. Het maakt je steeds wakker uit je refe­rentiepunten, uit je onware mentale zekerheden en uit je droom van afgescheidenbeid - uit je hele verleden

dat je met je meesleept. Liefde vraagt niets anders dan zichzelf op elk mo­

ment te realiseren. Je hoeft dit verlangen alleen maar te zien. Zie dat jij dat verlangen bent. Liefde bestaat

302

niet in de tijd - in het denken. Ze is niet afhankelijk van wat er gebeurd is, wat nu gebeurt of wat er nog zal gebeuren. Alleen jij, het droom-zelf, bent afhankelijk. Liefde stelt geen voorwaarden en ze heeft geen agenda. Ze is er gewoonweg. Ze bemint simpelweg.

Waarheid is liefde. Liefde weet dat deze woorden niet de waarheid zijn. Liefde is wat uit je ogen kijkt en wat deze woorden ziet. Zoeken en lijden eindigen wanneer je niet langer leugens en verhalen ophangt,

wanneer je stopt met het leven te leven via geloofs­overtuigingen, en wanneer je de liefde opmerkt die zich bewust is van deze leugens, verhalen en geloofs­overtuigingen. Waarheid betekent niet het ene ver­

haal inruilen voor een ander verhaal, het ene geloof voor een ander geloof. Je vindt haar niet als je van een negatief verhaal overgaat op een positief verhaal. Negatief en positief zijn relatieve waarheden die op­

komen in 'Dit.' Er is een diepere waarheid in jou die veel verder

gaat dan je ego-verhaal. Deze waarheid is dat wat het spel ziet tussen positief en negatief. Ze ziet alles en is alles, dus ziet ze alleen zichzelf. Ze kan niet benoemd worden omdat ze is wat kijkt naar alle naamgevingen en verhalen. Ze gaat aan alle vormen, verhalen, namen, ideeën, geloof en zeiven vooraf. Ze bevat en omarmt dit alles, zonder er aan gehecht te zijn. Ze is er onlos­makelijk mee verbonden. Niets is alles. Dichterbij kun je met woorden niet komen.

Wie had kunnen weten dat jij onder al je gezoek in werkelijkheid liefde bent en dat liefde het enige is wat

303

er is, wat een andere manier is om te zeggen dat God

het enige is wat er is? Dat leren ze ons niet op school.

Zoeken naar iets wat er altijd al was en is, is pure waan­

zin. Verlichting is je geboorterecht omdat dit is wat je

bent, ondanks al die ingewikkelde verhalen over ken­

nis moeten opdoen, iets moeten bereiken en het zelf.

De punten die ik in dit boek ter sprake heb ge­

bracht behoren tot het verleden. Ze zijn van 'Scott.'

Scott is een droom-leraar die droom-leringen schrijft over spirituele inzichten die hij in het verleden heeft

gehad. 'Scott' en zijn inzichten in dit boek verschijnen

in 'Dit.' Dit boek speelt in de bevrijding die liefde met

zich meebrengt. Als je dat niet ziet, of als je het niet

met 'Scott' of dit boek eens bent, zit je met je denken

vast in een referentiepunt- een geloofssysteem waar­

door het droom-zelf versterkt wordt.

Er is geen persoon hier of waar dan ook met wie je het oneens kunt zijn of dingen kunt uitvechten.

Je conflicten met anderen bestaan alleen in je eigen

mentale droom waarin de werkelijkheid van wat nu

opkomt niet overeenstemt met de herinneringen en

verwachtingen die in je hoofd zijn opgeslagen. Er is

geen spirituele autoriteit hier of ergens anders. Een au­toriteit speelt niet. Hij verduistert liefde. Hij heeft het

te druk met zich af te zonderen van het geheel. Een au­

toriteit vertelt, concludeert, voert argumenten aan en

loopt vast in standpunten. Hij houdt star vast aan zijn

eigen opvattingen over de waarheid. Dat zijn allemaal

illusies die vernietigd worden door de echte waarheid. De echte waarheid is dat er alleen maar liefde is die

304

zichzelf overal ziet. Liefde is wat wij zijn, voorbij al onze meningen. Liefde is dat wat alle gezichtspunten

omarmt.

Als je je dat werkelijk realiseert, dan heb je je de

ultieme waarheid, waar dit boek alleen maar naar kan

verwijzen, eigen gemaakt.

305

Aanbevolen literatuur

Alles van de volgende aureurs:

Jiddu Krishnamurti

Meister Eekhart

JeffFoster

Eekhart Tolle

Adyashanti

Byron Katie

David Carse

Gangaji

Unmani Liza Hyde

John Astin

306

Eerder verschenen bij uitgeverij Samsara

Adarns, Robert - Stilte van het hart, deel 1

Adams, Robert - Stilte van het hare, deel 2

Adyashanri-Dansende leegte Adyashanti -Ware meditatie Adyashanci -Het einde van je wereld Balsekar, Ramesh- Er was eens ... Bancroft, Anne -Woorden van Boeddha Beimema, Rica- Jnana yoga in de praktijk Bongers, Sally-Alledaagse verlichting Boogaard, Han v.d. I Wei Wu Wei - Leven zonder tranen Byrom, Thomas -Het hart van bewustzijn Co hen -Bene u net zo gelukkig als uw hond? Cohen, Alan -Wijsheid uit het hart Crowley, Gary-Van hier naar hier Delden, Jan van-Terug van nooit weggeweest Delden, Jan van - Zelfrealisatie, is dit nu alles? Dych, William-Anthony de Mello, een bloemlezing Poseer, Jeff- Leven zonder middelpunt Poster, Jeff-Een buitengewone afwezigheid Foudraine, Jan -Metanoia Gangaji -Vrijheid in overgave Gieles, Lenne -Thuis Glassman, Bernie -Oneindige cirkel Greven, John-Eén Hamill, Sam I Lao Tse - Tao Te Tsjing Harding, Douglas -Open voor de bron Harrison, Steven - Zoek geen antwoord Harrison, Steven -Het gelukkige kind Harrison, Steven - Eén-zijn in relaties Hartong, Leo -Ontwaken in de droom Heyboer, Ancon-De filosofie van een oorspronkelijke geest Heyboer, Anton-The philosophy of an original mind Hillig, Chuck -Verlichting voor beginners Hillig, Chuck - Parels voor de ziel Hyde, Unmani Liza- Ik ben het leven zelf

Inzicht, vingers wijzend naar de maan Jourdain, Stephen I Farcet, Gilles-Zomaar verlicht Karz, Jerry- Non-Dualiteit Keers, Wolter-Vrij zijn Keers, Wolter-Jnana Yoga Kicken, Patriek & Smit, Paul -Praten over bewustzijn Kiloby, Scott -Liefdes stille revolutie Krishnamurti, U.G.-De denkbeeldige geest Lake, Gina-Het mechanisme van verlangen Lammers van Toorenburg, Wendy-Hoogbegaafd, nou én? Lammers van Toorenburg, Wendy-Werkboek Hoogbegaafd Lawry, Kalyani- Sailor Bob Adamson, leven en leer Liquorman, Wayne-Never mind Lucille, Francis - Eeuwigheid NU! McKenna, Jed- Spirituele verlichting? Vergeet het maar! McKenna, Jed-Spiritueel Incorrecte Verlichting McKenna, Jed- Spirituele Oorlogvoering McKenna, Jed-Notities Mello, Anrhony de-Bewustzijn Mello, Anthony de- De weg van stilte Morinaga, Soko-Van leerling tot meester Nisargadatta Maharaj -In woord en beeld Norquist, S. -De waarheid over verlichting Oever, Jan van den -Ik weet nier wie ik ben Parsons, Tony-Zoals het is Parsons, Tony-Niemand hier Parsons, Tony-Niemand daar Parsons, Tony -Alles en Niets Parsons, Tony- Het open geheim Raaijmakers, Annette -Volledig vrij Ram Tzu -Wie zoekt zal niet vinden Ramana Maharshi - In woord en beeld Rigter, Bob-Zen tijd Rossum, Jan van-Je bent niet wat je denkt Schoonderwoerd, Sirnon - Een christen op satsang Sengtsan -Oorspronkelijke Geest ShantiMayi-Ons hart weet alles Shapiro, Isaac -Het gebeurt vanzelf

Smit, Paul- Non-dualiteit voor managers Smit, Alexander-Kennendbeid Tathagara, Florian -Zijn Tollifson, Joan-Ontwaken in het alledaagse V ingerwijzingen -Artikelen uit tien jaar InZicht Watts, Alan -Word wat je bent Wei Wu Wei-Onwerelds wijs W henary, Roy-De structuur van zijn Zuijderhoudt, C.B.-Meester Eekhart versus advaita

Voor een overzicht van onze titels (met tekstfragmenten)

kunt u ook kijken op onze website:

www.samsarabooks.com

Daar vindt u informatie over de boeken in voor­bereiding, de agenda met informatie over lezingen

van onze auteurs en kunt u zich opgeven voor onze nieuwsbrief of een catalogus aanvragen.

Samsara Uitgeverij bv Herengracht 341

1 0 16 AZ Amsterdam Telefoon: 020- 5550366

Fax: 020- 5550388

E-mail: info@samsarabooks.com

Een verwend joch, begaafd liedjesschrijver, een gefrustreerd minnaar, drugsverslaafde en advocaat, snakkend naar liefde en waardering, altijd op zoek naar manieren om een einde te maken aan zijn diepe gevoelens van onvrede. Dat was Scott Kiloby voordat hij ontwaakte. In dit prachtig geschreven boek vertelt hij hoe dit in zijn werk ging.

In glasheldere bewoordingen stelt . hij alle ideeën aan de kaak die ons opgesloten houden in afgescheidenheid en strijd. Hij wijst ons de weg naar bevrijding, naar wie en wat we in werkelijkheid zijn.

Kiloby zegt: "Als je dit boek uit hebt en denkt

een nieuw gelooftsysteem te hebben gevonden,

heb je het niet begrepen. Dvt boek is in de eerste

plaats een uitnodiging om te stoppen met te geloven

dat we weten wat leven is. In de vrije val van het

niet weten worden alle scheidslijnen in de geest

doorzien. Uilt overblijft is geen gelooftsysteem of

mentaal standpunt. Uilt overblijft is z6 vrij dat het

verstand er geen woord voor kan bedenken. Je zou

het 'liefde' kunnen noemen."