Schotland - Zaanlands · combinatie van de mooie natuur, geschiedenis en de mensen. De geologie van...
16
Schotland Activiteitenweek 2018-2019 Castle Rock
Transcript of Schotland - Zaanlands · combinatie van de mooie natuur, geschiedenis en de mensen. De geologie van...
Schotland Activiteitenweek 2018-2019
Castle Rock
Pagina 2 van 16
Reader Schotland
Inhoud Aan alle leerlingen ................................................................................................................................ 3
Paklijst .................................................................................................................................................... 3
Voor op de boot................................................................................................................................. 3
Paklijst algemeen .............................................................................................................................. 3
Deelnemerslijst en kamerverdeling boot ........................................................................................... 4
Verblijfplaats en gegevens begeleiding ............................................................................................. 5
Afspraken tijdens de activiteitenweek................................................................................................ 6
Programma ............................................................................................................................................ 7
De verblijfplaats..................................................................................................................................... 8
Introductie Schotland ........................................................................................................................... 9
De geologie van de Britse eilanden ............................................................................................... 9
Klimaatontwikkeling ........................................................................................................................ 10
Dag 2 .................................................................................................................................................... 11
Siccar Point ...................................................................................................................................... 11
Onze verblijfplaats: Pentland Hills ............................................................................................... 12
Dag 3 .................................................................................................................................................... 13
Loch Lomond – Conic Hill ............................................................................................................. 13
Edinburgh ......................................................................................................................................... 14
Old Town en New Town ............................................................................................................ 14
Klimaat .......................................................................................................................................... 14
Stockbridge .................................................................................................................................. 14
Underground City of the dead ....................................................................................................... 15
Dag 4 .................................................................................................................................................... 16
Arthur’s Seat .................................................................................................................................... 16
Pagina 3 van 16
Aan alle leerlingen Hierbij ontvang je het boekje over ons bezoek aan Schotland met daarin het programmaoverzicht van de reis, achtergrondinformatie van excursiepunten en een paklijst. Je krijgt per dag van ons geld voor eten. Voor het ontbijt wordt gezorgd en de lunch van woensdag en donderdag moet je zelf maken in de ochtend. Je kunt wat extra zakgeld meenemen maar houd het beperkt. Zeker omdat er in het Verenigd Koninkrijk met ponden wordt betaald. Bovendien krijg je voldoende mogelijkheden om te pinnen. Verder verzoeken wij je zoveel mogelijk spullen van waarde thuis te laten, je kunt het alleen maar kwijtraken.
Paklijst Je pakt twee tassen in: één voor op de boot (rugtasje met alleen de spullen voor de nacht en
ochtend) en één met al je andere spullen.
Voor op de boot • Paspoort of geldige identiteitskaart (let op: een rijbewijs geldt in het buitenland NIET
als identiteitsbewijs). Jouw paspoort- of id-kaartnummer heb je doorgegeven.
• Europese zorgpas (bewijs zorgverzekering)
• Toiletspullen
• Handdoek
• Nachtkleding
• Schone kleding voor de dag erna
• Flesje water
• Iets te eten (diner en ontbijt wordt verzorgd op de boot)
• (bord)spel en/of kaarten en/of dobbelstenen
• Boek en/of tijdschrift
Let op: op de boot is geen internet. Kun je je niet vermaken zonder mobiel? Neem dan
sowieso spelletjes of een boek mee
Paklijst algemeen • Paspoort of geldige identiteitskaart (let op: een rijbewijs geldt in het buitenland NIET
als identiteitsbewijs). Jouw paspoort- of id-kaartnummer heb je doorgegeven.
• Europese zorgpas (bewijs zorgverzekering)
• Toiletspullen
• Handdoeken
• Nachtkleding
• (Warme) kleding voor 4 dagen
• Kleding die vies mag worden
• Stevige wandelschoenen (tot over de enkel)
• Regenkleding
• Fles waar je water in kan doen
• Fototoestel (opitoneel)
• Zaklamp
• (bord)spel en/of kaarten en/of dobbelstenen
• Boek en/of tijdschrift
Pagina 4 van 16
Deelnemerslijst en kamerverdeling boot 7 Senne Grootjen
7 Bora Gonenc
7 Tygo Smit
7 Teun Hoek
8 Nelson Balke
8 Jordi Hendriks
8 Robin Zaagsma
8 Pieter Zwikker
9 Bas Buitelaar
9 Kaj van der Linden
9 Jacob Halewijn
9 Bas de Best
10 Eva Dirkzwager
10 Demi Klaver
10 Lieke Zwetsloot
10
11 Joseph Krol
11 Eathon Brouwer
11 Jim Vens
11
12 Senna Ozsahin
12 Ilja Tjeertes
12 Chantal Valk
12
1 Maartje Thimaj
1 Mirte Kleis
1 Jazz Buijs
1 Fiona Huismans
2 Yente Oud
2 Nina Rodrigues Loopes
2 Azmi Ammara
2 Cecilia Boeren
3 Clementine Post
3 Beste Gokalp
3 Kimberley van den Nieuwendijk
3 Yara De Lang
4 Aylin Cetintas
4 Marit Zandbergen
4 Jara Bahlmann
4 Lotte Helmerhorst
5 Bas van Dantzig
5 Nick Lust
5 Olaf van der Woude
5 Ruben Camacho Lobato
6 Ryan Kalf
6 Adam Elbakali
6 Ihsan Yilmaz
6 Burak Zor
Pagina 5 van 16
Verblijfplaats en gegevens begeleiding Hostel
Bonaly Outdoor Centre
71 Bonaly Road
Edinburgh
+44 (0)131 441 1878
Begeleiding
Bas Hageman
Aardrijkskunde
+31 (0)6 21 90 89 12
Jan Stoffels
Biologie
+31 (0)6 10 02 36 22
Noor Sollie
Engels
+31 (0)6 24 39 99 44
Leo Swartsenburg
Aardrijkskunde
+31 (0)6 39 19 69 02
Chauffeur
Chauffeur Hellingman
Pagina 6 van 16
Afspraken tijdens de activiteitenweek • In het geval van het gebruik van medicatie stel je ruim vóór vertrek de leiding daarvan
op de hoogte. Je hebt recentelijk een verzoek gehad via Magister om een online formulier in te vullen waarin je een en ander kan aangeven, zorg ervoor dat je dit hebt ingevuld ruim vóór 8 april! In het geval van verlies van je medicijnen kunnen wij je dan beter van dienst zijn.
• Zorg dat je maandag op tijd (14.00 uur uiterlijk!) op school bent zodat we om 14.30 uur kunnen vertrekken.
• In de bus mag niet worden gegeten.
• Afval in de bus wordt in de daartoe bestemde plastic zakjes gedeponeerd.
• Je gedraagt je altijd netjes. Dat wil zeggen, er wordt geen onnodig lawaai gemaakt en de fatsoenregels worden altijd in acht genomen.
• Je houdt het hostel en de boot stil en ordelijk.
• Geen drank of drugs. Als je wordt betrapt op alcoholgebruik zullen wij passende maatregelen nemen en dat zal hoogstwaarschijnlijk er toe leiden dat je naar huis wordt gestuurd. Dit jaar zal iedere reis een alcoholtester (en speekseltesten voor drugs) meenemen. Wij verwachten dat je mee zal werken aan de steekproeven die wij hiermee zullen verrichten.
• Voor zover mogelijk slapen jongens en meiden in aparte kamers.
• Ga niet stiekem naar een andere kamer toe als de leiding heeft aangegeven dat iedereen naar zijn eigen plek moet. We komen controleren.
• Zorg ervoor dat je ’s morgens op tijd bij het ontbijt aanwezig bent. We willen graag op tijd met ons dagprogramma kunnen beginnen.
• Wanneer we ons ergens moeten verzamelen houd je je aan de tijden zoals die in het programma of in de bus zijn aangegeven. Mocht er iets gebeurd zijn, bel dan tijdig de leiding (0621908912, meneer Hageman). Te laat bij de bus komen kan ertoe leiden dat de chauffeur in de knel komt met zijn rijtijden waardoor wij grote afstanden te voet zullen moeten overbruggen!
• Het meenemen van een mobiele telefoon wordt aangeraden. In geval van nood willen wij je kunnen bereiken en vanzelfsprekend kun je ons ook bellen. Let op: zakkenrollers zijn overal dus hou je telefoon goed bij je. Let op: zet je internet op de boot uit! Op open water is internet heel erg duur (kan meneer Hageman uit ervaring vertellen).
• Voor de bootreis vormt de leiding groepjes (zie deelnemerslijst). Deze groepjes zullen zo veel mogelijk ook met elkaar in een kamer zitten in het hostel. Vanzelfsprekend hebben jullie bij het vormen van deze groepjes wel enige invloed maar de leiding houdt het laatste woord. Blijf als groepje bij elkaar, ga niet alleen op pad tijdens de activiteiten.
• Wanneer we worden begeleid door iemand van buiten de school verwachten wij dat je je altijd respectvol opstelt. Heel belangrijk: hun instructies hebben dezelfde waarde als die van de leiding en zijn soms zelfs belangrijker, volg ze dan ook te allen tijde op!
• Wanneer je op een helling staat maak dan geen onverwachte bewegingen. Dat wil zeggen: niet duwen, rennen, voordringen, enzovoorts.
• Draag bij wandelingen goed schoeisel: hoge schoenen over de enkel met veel profiel.
Pagina 7 van 16
Programma Dag 1 – Maandag 8 april
14.00 Iedereen klaar voor vertrek op school
14.30 Vertrek vanaf Zaanlands naar IJmuiden
15.15 Inchecken op boot
17.30 Vertrek Boot vanaf IJmuiden
20.00 Avonddiner in restaurant op boot (exacte tijd wordt gecommuniceerd)
Dag 2 – Dinsdag 9 april
8.00 Ontbijt in restaurant op boot (exacte tijd wordt gecommuniceerd)
09.15 Aankomst boot in Newcastle
09.30 Uitchecken
11.00 Busreis richting Edinburgh, tussenstop supermarkt voor inkoop lunch (je krijgt geld)
14.00 Eetpauze met korte wandeling naar Siccar Point
15.30 Door naar Edinburgh
17.00 Op accommodatie, installeren slaapkamers
18.00 Gezamenlijk diner: barbecue (hulp bij bereiding gerechten = welkom!)
20.00 Avondprogramma op locatie
Dag 3 – Woensdag 10 april
8.30 Ontbijt + lunchpakket maken
9.30 Met bus naar Loch Lomond
11.30 Wandeling Loch Lomond
14.30 Met bus terug naar Edinburgh
16.30 Edinburgh met korte uitleg over de stad en stadswandeling
17.30 Vrije tijd, je krijgt zakgeld voor diner (zelf kopen)
20.00 Verzamelen voor avondtour (@Tree of the dead’, the only tree around, by the side of
the St. Giles’ Cathedral, Royal Mile)
20.30 Underground City of the Dead Tour
Dag 4 – Donderdag 11 april
8.30 Ontbijt + lunchpakket maken
Koffer inpakken en naar bus brengen
9.30 Met bus naar Edinburgh
10.00 Stadswandeling naar vulkaan
12.00 Vertrek met bus naar Newcastle
15.00 Inchecken op boot
17.00 Vertrek boot naar IJmuiden
20.00 Avonddiner in restaurant op boot (exacte tijd wordt gecommuniceerd)
Dag 5 – Vrijdag 12 april
8.00 Ontbijt in restaurant op boot (exacte tijd wordt gecommuniceerd)
9.00 Aankomst boot in IJmuiden
11.00 Uitchecken en met bus terug naar Zaandam
12.00 Aankomst Zaandam
Pagina 8 van 16
De verblijfplaats We verblijven in een hostel waar alleen mensen van het Zaanlands Lyceum zijn. Het aantal
personen verschilt per kamer. In de algemene ruimte bevindt zich een grote keuken die
gebruikt zal worden voor het ontbijt. Het avondeten van dinsdag vindt plaats op de
accommodatie. We maken gebruik van de barbecue en het kampvuur naast het verblijf.
Het hostel ligt aan een groot natuurgebied: The Pentland Hills (zie pagina 12). Met
toestemming van de leiding mag je dit gebied op bepaalde tijden in. Blijf altijd op de paden
en ga altijd in een groepje!
Vanzelfsprekend zijn wij met zijn allen, en jij dus ook, verantwoordelijk voor het verblijf en de
omgeving. Hou alles ten allen tijden netjes en ordelijk.
Pagina 9 van 16
Introductie Schotland Schotland staat bekend om zijn mooie natuur en de vriendelijke bewoners die zich zo nu en
dan in een kilt kleden. De stad Edinburgh is een combinatie van deze twee dingen: een stad
gebouwd op de natuur, namelijk een vulkaan! Deze excursie gaan we veel verschillende
dingen ondernemen die je zou moeten doen als je in Schotland en Edinburgh bent. Een
combinatie van de mooie natuur, geschiedenis en de mensen.
De geologie van de Britse eilanden
De Britten zijn op geologisch gebied heel belangrijk geweest voor het begrijpen van de
aarde. Dat komt vooral omdat op de Britse eilanden ontzettend veel verschillende gesteentes
uit verschillende tijden aan het oppervlak liggen (figuur 1).
Figuur 1. Geologische overzichtskaart van de Britse Eilanden
Pagina 10 van 16
Je ziet op de kaart een groot verschil tussen Engeland en Schotland. Engeland bestaat
voornamelijk uit sedimentgesteente afgezet tussen het Cambrium (500 miljoen jaar oud) en
Pleistoceen (11 miljoen jaar oud). Schotland bestaat uit vulkanisch gesteente wat ook veel
ouder is; tussen de 2,5 miljard en 500 miljoen jaar oud (Precambrium).
Hoe komt dat nou? Tot ongeveer 410 miljoen jaar geleden lagen Schotland en Engeland nog
niet aan elkaar vast. Toen zij door plaattektoniek tegen elkaar aanbotste, ging voornamelijk
het Schotse landschap ‘vouwen’ en breken. Er ontstonden grote breuken in het landschap.
Hierdoor is juist in Schotland een divers landschap: overal is het gesteente weer anders! Als
je goed kijkt, zie je deze breuken nog heel duidelijk in het landschap (figuur 2). Doordat de
breuken in het landschap was er ook veel vulkanische activiteit rond deze tijd.
Klimaatontwikkeling
In de afgelopen 2,5 miljoen jaar heeft Schotland verschillende warme en koude periodes
gekend. Het landschap heeft meerdere keren onder een dikke pak ijs gelegen tijdens vijf
verschillende ijstijden. De laatste ijstijd is maar 10.000 jaar geleden. Dit ijs heeft het
landschap veranderd door erosie (slijten van gesteente) en sedimentatie (neerleggen van
gesteente).
Figuur 2. Het overheersende gesteente en de breuken in het landschap van Schotland
Pagina 11 van 16
Dag 2
Siccar Point
James Hutton is de grondlegger van de geologie. In 1795 was hij de eerste die het
geologische fenomenen op een wetenschappelijke manier uitlegde in plaats van zich door de
Bijbel te laten leiden. Door middel van bewijzen van erosie en sedimentatie probeerde hij uit
te leggen dat de Aarde veel ouder was dan werd gedacht. Ook de processen die bergen
vormde legde hij op een nieuwe manier uit. Omdat hij niet geloofd werd, ging hij op zoek
naar bewijzen. Zijn bekendste bewijs is Siccar Point. Op dit punt liggen twee verschillende
gesteentes die in een verschillende periode zijn gesedimenteerd (figuur 3). Dat ging al volgt:
1. 435 miljoen jaar geleden (Siluur) lag dit
deel van Schotland onder water. Een
mengsel van zand en kalk (schelpjes) werd
op de bodem van de zee afgezet. Deze
sedimenten zijn versteend en noemen we
nu graywackes.
2. Door het botsen van Engeland en
Schotland 410 jaar geleden werden deze
gesteentes boven water geduwd en
gevouwen.
3. Het gesteente verweerde en erodeerde.
4. Tijdens het Devoon (370 miljoen jaar
geleden) stroomde een rivier door het
gebied. Deze rivier liet rode zandkorrels
achter in het gebied, die weer horizontaal
op het oudere gesteente werden
neergelegd.
5. De rode zandkorrels zijn versteend en
staat nu bekend als Old Red Sandstone.
Nadat het versteend is, is er weer een fase
van tektoniek geweest die het gebied
omhoog bracht.
6. Tegenwoordig wordt het landschap weer
geërodeerd. Voornamelijk door de kracht van de zee.
Hutton heeft dit natuurverschijnsel in zijn actualiteitstheorie beschreven als unconformity.
Door dit bewijs zijn steeds meer mensen onderzoek gaan doen naar de geologie en
aardwetenschappen zoals we dat nu kennen. Hutton is dus misschien wel de belangrijkste
man voor het aardrijkskunde wat jij nu krijgt en Siccar Point is waar het allemaal begon!
Figuur 3. Uitleg van het ontstaan van Siccar Point
Pagina 12 van 16
Onze verblijfplaats: Pentland Hills
De Pentland Hills bestaan uit veel verschillende gesteentes die allemaal zo’n 370 miljoen
jaar oud (Devoon) zijn. Je vindt er, net als bij Siccar Point, voornamelijk Old Red Sandstones
en ook Old Red Sandstone lavas die uit allerlei mineralen bestaan. Maar je vindt er ook
gesteentes uit het Carboon (360 tot 298 miljoen jaar oud) en kalkstenen uit het Siluur (435
miljoen jaar oud). In deze kalkstenen kunnen we als we goed zoeken fossielen vinden!
De meren in het gebied zijn gevormd door mensen en de dammen die in het gebied liggen,
maar in de afgelopen 2,5 miljoen jaar werden er ook meren gevormd door het smelten van ijs
dat hier tijdens vijf verschillende ijstijden lag. De rivieren en meren hebben dalen in het
landschap gevormd. Dit alles zorgt voor een gebied met veel hoogteverschil (figuur 4).
Figuur 4. Hoogtekaart van de Pentland Hills
Verblijfplaats
Pagina 13 van 16
Dag 3
Loch Lomond – Conic Hill
De Highland Boundary Fault (figuur 2) is de grens tussen het laagland van Schotland en de
Highlands. Deze breuk gaan we beklimmen. Bovenop de Conic Hill is de breuk zichtbaar in
het landschap door hoge gebergtes die op één lijn (richting zuidwest – noordoost) met elkaar
staan. Ook in het meer Loch Lomond zie je deze lijn doorgaan (figuur 5).
Het meer Loch Lomond is ontstaan
tijdens de laatste ijstijd (20.000 tot
11.000 jaar geleden). In deze tijd
stroomde een gletsjer vanuit het
hoogland in het noorden door het
landschap (figuur 6). De ijskap
erodeerde op de plekken waar het
gesteente zacht is. Hierdoor
ontstonden verschillende meren,
waaronder Loch Lomond.
Als je goed kijkt zie je ook een
verschil in de vorm van de meren op
de kaart ten noorden en ten zuiden
van de breuk. Ten zuiden van de
breuk is het gesteente veel zachter,
waardoor de gletsjer zich makkelijker
uitbreidde en het meer breder is. De
gebergten zijn ook lager aan de
zuidkant van de breuk.
Figuur 5. Topografische kaart van Loch Lomond en Trossachs National Park. De lijn geeft de Highland Boundary Fault aan.
Conic Hill
Figuur 6. De verspreiding van de gletsjer tijdens de laatste ijstijd door het gebied. De gletsjer stroomde vanuit het noorden de meren in.
Conic Hill
Pagina 14 van 16
Edinburgh
Bij Edinburgh denk je aan regen en kou. En we gaan eerlijk zijn: nee, Edinburgh is inderdaad
niet het meest tropische plekje van ons continent. Maar zet je vooral over die regen heen,
want Edinburgh is 't waard. In de hoofdstad van Schotland vind je namelijk een perfecte
combinatie tussen historie en cultuur. Meer dan 4500 gebouwen in de stad staan op de
monumentenlijst en de binnenstad is erkend als UNESCO-plek. Vele locaties wekken dan
ook de illusie dat je je in het verleden begeeft. De meeste must sees bevinden zich op
loopafstand van elkaar.
Old Town en New Town
De binnenstad van Edinburgh
bestaat uit Old Town en New Town
(figuur 7). De Old Town heeft zijn
huidige vorm ongeveer 800 jaar
geleden gekregen. Het bestaat uit
Edinburgh Castle die op een hoge
rots (Castle Rock) staat. Van hieruit
loopt de hoofdstraat (Royal Mile)
met zijn vele steegjes. De New
Town is in de 18e eeuw gebouwd
en een typisch voorbeeld van
zorgvuldig geplande
stadsuitbreiding. De Old Town en
New Town staan samen op de
UNESCO Werelderfgoedlijst.
Klimaat
Net als heel Schotland, en ook
Nederland, heeft Edinburgh een gematigd zeeklimaat. Wat wel opvallend is: doordat
Edinburgh aan de oostkant van Schotland ligt, regent het hier ongeveer half zo veel als in
Glasgow (wat aan de westkust ligt). Dit komt doordat de wind vaak uit het westen komt.
Stockbridge
Ten noorden van de Old Town ligt Stockbridge, een gezellige wijk waar je vintage winkels en
toffe platenzaken vindt. Duik hier vooral de Stockbridge Market in, waar je mooie
handgemaakte sieraden en keramiek op de kop kan tikken. Op loopafstand van de markt
liggen de Royal Botanic Gardens. Met haar ruim 17.000 verschillende soorten planten is dit
rustgevende plantenparadijs een perfecte locatie voor een oplaadmoment. En vind je Harry
Potter leuk? Dan wil je naar binnen hoppen bij The Elephant House, het café waar J.K.
Rowling is begonnen met het schrijven van de boekenserie.
Figuur 7. De ligging van de Old Town en de New Town. Je ziet een duidelijk verschil in stratenpatroon en bebouwing.
Pagina 15 van 16
Underground City of the dead
Diep onder de straten van de Royal Mile bevindt zich het gangenstelsel van Mary King’s
Close. In dit spookachtige labyrint kom je erachter hoe het leven van Edinburgh er in de
17eeeuw uitzag. Samengevat: ellendig. Er gaan flink wat creepy verhalen rond over dit
labyrint. Verhalen die de verklede tourgidsen maar al te graag in je gezicht drukken. De
eeuwenoude geur van stof en stenen wurmt zich hier door je neusgaten. En in sommige
kamers zullen je nekhaar recht overeind gaan staan. Dus, ben jij iemand die al flauwvalt bij
de gemiddelde horrorfilmtrailer? En dan hebben we het nog niet eens over de
spookverschijningen die er regelmatig worden waargenomen.
Figuur 8
Pagina 16 van 16
Dag 4
Arthur’s Seat Deze berg (251 meter hoog) is niet weg te denken uit de skyline van Edinburgh. Vrij logisch,
want de heuvel ligt in het midden van de stad en piekt er daarom letterlijk bovenuit. Arthur’s
Seat is dan ook de ultieme locatie voor een panoramisch uitzicht op de stad, vooral bij
zonsondergang.
Figuur 9
