Innoveren in de schoolorganisatie

PM 9 maart 2012 Ben van der Hilst

Een optimistische start…

•  90% van de innovatie-energie in het onderwijs leidt tot niets..

•  10% van de innovatie-energie leidt tot systeemveranderingen..

•  Van de systeemveranderingen leidt 10% tot verbeteren van het leren van leerlingen..

•  Van de verbeteringen in het leren leidt …% tot verbeterde resultaten…

Verander-proces

Systeem-verandering Leren Resultaten

‘veranderaar’

school

omgeving

visie, ROC-plan

wet- en

regelgeving

Leren van studenten

school-organisatie

onderwijs-logistiek

personeel

facilitair

cultuur

feedback

resultaten

achtergrond- en sturingsdomeinen

Veranderings-proces

Structuur

Staande organisatie

Project organisatie

Proces

Eigen competenties

Communicatie

leren van leerling

didaktiek

leren van leerling

logistiek

didaktiek

leren van leerling

arbeidsorganisatie

logistiek

didaktiek

leren van leerling

regionaal

arbeidsorganisatie

logistiek

didaktiek

leren van leerling

nationaal

regionaal

arbeidsorganisatie

logistiek

didaktiek

leren van leerling

nationaal

regionaal

arbeidsorganisatie

logistiek

didaktiek

leren van leerling onderwijsleerproces

• Te vaak verstoort (in plaats van faciliteert) de logistiek de goede bedoelingen van het onderwijsleerproces

nationaal

regionaal

arbeidsorganisatie

logistiek

didaktiek

leren van leerling

nationaal

regionaal

arbeidsorganisatie

logistiek

didaktiek

leren van leerling

de arbeidsorganisatie als lerende organisatie

Lerende organisatie •  Organisatie die adequaat en tijdig

kan reageren op interne en externe veranderingen

•  Organisatie waarbij individueel leren, teamleren en organisatieleren direct aan elkaar gekoppeld zijn

•  Organisatie waar leren, kwaliteitszorg en veranderen gekoppeld zijn in één proces

Veranderen, verbeteren of leren?

•  PDCA cyclus (nadruk op plannen maken als start en het checken van resultaat)

•  Leercirkel voor PLG (veranderen (=verbeteren) is resultaat van leren en leren start bij huidige praktijk)

organogram

•  Industriële model

•  Ernst Marx (1976): matrix organisatie

•  Senge/ Schwieringa (vanaf 1990): lerende organisatie

Industriële model

strategisch

tactisch

operationeel

Dit model is niet ingericht op leren, maar op uitvoeren

matrixmodel Klas 1 Klas 2 Klas 3 Klas 4

Sectie 1

Sectie 2

Sectie 3

Sectie 4

(Ernst Marx, 1976)

Lerende organisatie •  Organisatie die adequaat en

tijdig kan reageren op interne en externe veranderingen

•  Organisatie waarbij individueel leren, teamleren en organisatieleren direct aan elkaar gekoppeld zijn

•  Organisatie waar leren, kwaliteitszorg en veranderen gekoppeld zijn in één proces

Het industriële model of de netwerkorganisatie

strategisch

tactisch

operationeel

leerweg-eenheid

expertgroepen

5   10  

jaren  ervaring  

didac,sche  vaardigheden  

60  %  

(van der Grift, 2010)

5   10  

jaren  ervaring  

60  %  

De uitdaging:

Waar wordt geleerd? •  Op de werkplek (van de docent!) •  In het team •  In de school of afdeling •  In de scholengemeenschap (bijv

ROC breed) •  Extern (opleidingen, cursussen,

etc) In een lerende organisatie worden deze typen leren zo veel mogelijk met elkaar verbonden

• Het meeste leerrendement mag verwacht worden van de combinatie van werkplekleren en teamleren

• Dat betekent dat een goede teamstructuur noodzakelijk is

performance van docent

data verzamelen

leren van leerlingen

reflecteren

conceptualiseren

1.verbeteren 2.veranderen 3.innoveren

besluiten

leercirkel voor PLG

performance van docent

data verzamelen

leren van leerlingen

reflecteren

conceptualiseren

1.verbeteren 2.veranderen 3.innoveren

besluiten

leercirkel voor PLG

onderzoek onderzoek

onderzoek

onderzoek

leerstoornissen •  gefragmenteerd of verdeeld

actorschap (duidt op verkeerde organisatiestructuur)

•  competentie-leren ipv performanceleren

•  niet goed doorlopen van de leercirkel

innovatiesysteem

•  Systeem van (gekoppelde) actoren en processen die bepalen of er inventies zijn en of een inventie leidt tot een innovatie

•  De organisatiestructuur (organogram) van een school is een cruciale factor van het innovatiesysteem

•  De toekomst van het MBO ligt in handen van de nieuwe meesters

•  Succes daarbij!