Scan duurzaamheid ICT in hoger onderwijs 2010 Met duurzame ICT veel winst te behalen Samenvatting van het onderzoek door Mansystems bij negen hogeronderwijsinstellingen in opdracht van SURFfoundation en Agentschap NL. Utrecht, december 2010

2

ICT-scan geeft zicht op besparingen

Met duurzame ICT veel winst te behalen Er kan in het hoger onderwijs zeker 44 procent worden bespaard op het energieverbruik van ICT-apparatuur op werkplekken en in datacenters. Dat is de belangrijkste conclusie van een ICT-scan die Mansystems in 2010 uitvoerde bij negen instellingen voor hoger onderwijs. De opzet Het onderzoek werd uitgevoerd in opdracht van SURFfoundation en Agentschap NL. De negen instellingen (zowel universiteiten als hogescholen) vertegenwoordigen 25.000 werknemers en 179.000 studenten. Doel van de ICT-scan was om het energieverbruik van werkplekapparatuur en datacenters in kaart te brengen en aanbevelingen te geven hoe dit verbruik kan worden teruggebracht. Elektriciteitsverbruik De onderzochte negen instellingen verbruiken jaarlijks 179 GWh (evenveel als 50.000 huishoudens). Van het totale elektriciteitsverbruik wordt 22 procent besteed aan ICT. Werkplekapparatuur neemt ruim 13 procent van het totale verbruik voor zijn rekening, de datacenters 9 procent. ICT-apparatuur en koeling verbruiken daarvan ieder de helft. In de datacenters van de negen instellingen bevinden zich in totaal 2.226 servers.

Onderzochte instellingen

Totale elektriteitsverbruik (GWh)

179

Elektriciteitsverbruik door datacenters

16.1 (9%)

Elektriciteitsverbruik van ICT-apparatuur in datacenters

7.9

Elektriciteitsverbruik van werkplekapparatuur

24 (13%)

Werkplekapparatuur Op de werkplekken staan 31.371 pc’s, 13.044 laptops en 602 thin clients. Bij de onderzochte instellingen wordt nauwelijks gebruik gemaakt van energiemanagement (bijvoorbeeld automatisch naar standby wanneer de pc niet in gebruik is). Uitschakelbeleid ontbreekt eveneens grotendeels. Pc’s bij instellingen die wel een uitschakelbeleid hanteren draaien gemiddeld 2.000 uur per jaar. Pc’s die alleen in het weekend worden uitgeschakeld staan 6.000 uur per jaar aan, wat erg veel is. Er valt dus enorm veel te winnen als pc’s uitgezet worden als ze niet in gebruik zijn. Bij de inkoop van werkplekapparatuur zou rekening moeten worden gehouden met het energieverbruik. Bevindingen in datacenters De situatie in de datacenters is onderzocht met behulp van het Open DCME-model1

1 www.openDCME.org

(Data Center Measure of Efficiency). Dat onderscheidt 4 deelgebieden met in totaal 16 Key

3

Performance Indicatoren. Samen geven deze KPI’s de energie-efficiëntie van een datacenter weer. Voor de negen onderzochte instellingen ziet dat er als volgt uit: Te oud, te koud, te leeg Het lichtblauwe kwadrant bevat de resultaten op facilitair gebied. Opvallend is de zeer lage gemiddelde elektriciteitsefficiëntie (DCiE) van 50 procent. Deze staat in schril contrast met de norm die milieudiensten oplegt voor nieuwbouw van datacenters: 71 procent. De lage elektriciteitsefficiëntie bij de instellingen is vooral te wijten aan de te lage temperatuur in de datacenters: het is er met gemiddeld 20 graden kouder dan nodig. Moderne apparatuur kan best een omgevingstemperatuur van 25 graden aan. Een tweede oorzaak is de lage gemiddelde vloerbezetting. De instellingen hebben de afgelopen jaren een groot aantal servers geconsolideerd. Door die - positieve - ontwikkeling zijn de ruimtes te groot voor de hoeveelheid apparatuur die er staat. Het energieverbruik van de airconditioning is daardoor niet optimaal. Consolidatie zeer gunstig Het beige kwadrant toont gebruik en efficiency van servers, dataopslag en het netwerk. In vergelijking met andere sectoren doen de instellingen voor hoger onderwijs het goed op dit punt. Zij adopteren nieuwe technologieën zoals virtualisatie massaal. Door de consolidatie van servers zijn er minder servers en opslagapparatuur nodig en heeft de apparatuur die er staat een hoge bezettingsgraad. Dat is gunstig voor het energieverbruik. Minder gunstig is de economische levensduur van ICT-hardware. Een afschrijvingstermijn van 4,5 jaar is (te) hoog. Oudere apparatuur is minder zuinig dan nieuwe. Meten is weten Welke gegevens verzamelen de instellingen over hun ICT-infrastructuur en wat doen ze ermee? Dat is weergegeven in het roze kwadrant. Uit de ICT-scan blijkt dat er op zich veel informatie wordt verzameld, maar dat onderwerpen als energie en temperatuur daarbij ver achterblijven. De instellingen leggen geen relatie tussen bijvoorbeeld prestatie, ‘werkdruk’ en energieverbruik van een server. Er wordt wel onderzocht of de apparatuur onder bepaalde grenswaarden blijft, maar niet hoeveel de systemen daadwerkelijk worden gebruikt. Ook worden er geen trendanalyses uitgevoerd naar servergebruik en energieverbruik.

Betalen voor energie In het gele kwadrant zijn de ICT-processen afgebeeld waarmee energieverbruik verbeterd kan worden. Die processen zijn bij de instellingen echter vooral gericht op maximale beschikbaarheid van de ICT-infrastructuur, niet op energie-efficiëntie. Bovendien zijn de budgetten voor ICT en voor energieverbruik gescheiden. Omdat ICT-afdelingen en gebruikers niet voor energie betalen, zien zij geen reden om eerder over te stappen op energiezuinige apparatuur. Veel kan hier verbeterd worden door betere samenwerking en kennisdeling tussen de afdelingen ICT en facility management. 44 procent besparen Te oud, te koud en te leeg, dat is kort samengevat de conclusie van de ICT-scan bij negen instellingen voor hoger onderwijs. Wanneer in de datacenters de afschrijvingstermijn van 4,5 jaar wordt teruggebracht naar 3 jaar, de temperatuur wordt verhoogd van 20 naar 25 graden en de vloerbezetting wordt geoptimaliseerd, dan is hier een besparing van 25 procent (4 GWh) mogelijk. Door zuinigere apparatuur en het nemen van energiemanagementmaatregelen kan op de werkplekken 13,5 GWh worden bespaard. Dat is 56 procent van het energieverbruik daar. Gecombineerd is een besparing van 44 procent op het totale energieverbruik haalbaar. Bij deze negen instellingen samen komt dat neer op jaarlijks ongeveer 1 miljoen euro. Eerste stap In 1999 en 2002 hebben alle universiteiten en vele hogescholen een convenant afgesloten met het (toenmalige) ministerie van VROM. Inmiddels doen ook bijna alle hogescholen mee. In deze meerjarenafspraken energie-efficiency (MJA) is vastgelegd dat het hoger onderwijs in de periode tot 2020 het energieverbruik zal doen afnemen met 30 procent. Tot op heden is daarbij weinig aandacht uitgegaan naar ICT. Deze ICT-scan bij negen instellingen is een eerste stap om daarin verandering te brengen. SURFfoundation en Agentschap NL zullen samen met de instellingen kijken hoe de resultaten uit dit onderzoek verder kunnen worden uitgewerkt. Om de eigen situatie in kaart te brengen, kunnen ook andere instellingen hun interesse kenbaar maken bij SURFfoundation en Agentschap NL. Meer informatie Indien u geïnteresseerd bent in groene ICT en duurzame ontwikkeling in het hoger onderwijs in het algemeen of in de plannen van Agentschap NL en SURFfoundation op dit terrein, kunt u contact opnemen met: Gerard van Westrienen Projectmanager duurzame ICT SURFfoundation T 030 234 66 00 E vanwestrienen@surf.nl W www.surf.nl/groeneICT Casper Havers Adviseur Netwerk Bedrijven Agentschap NL T 088 602 70 41 E casper.havers@agentschapnl.nl W www.agentschapnl.nl