Sardar Ras Dar

8/16/2019 Sardar Ras Dar

1/79

Mkt. ÷u¾Lk

rð»ýw {ntík (M.Com., M.Ed.)

SARDAR RASDAR KHABARDAR

by Vishnu MahantShihol Ta. Petlad Dist. Anand M. 9998385365

«Úk{ ykð]r¥k : 2014

Lkf÷ : 1000

{qÕÞ Yk. :

MkhËkh hMkËkh ¾çkhËkh

rð»ýw {ntík

-: xkEÃk Mkuxªøk :-

Mayur’sMayur’sMayur’sMayur’sMayur’s

-: rð¢uíkk :-yu{. yu{. MkkrníÞ«fkþLk

ÃkwMíkf «fkþf yLku rð¢uíkk

{nkðeh {køko, ykýtË

-: {wÿf :-

yÃkoý r«Lxhe, ykýtË

-: «fkþf :-

yu{. yu{. MkkrníÞ «fkþLk

ÃkwMíkf «fkþf yLku rð¢uíkk{nkðeh {køko , ykýtË-388001

MkhËkh hMkËkh

¾çkhËkh


2/79

yÃkoý

«MíkkðLkk....

©e MkhËkh ðÕ÷¼¼kE Ãkxu÷u íku{Lkk SðLkfk¤ ËhBÞkLk Mkíkík

hk»xÙ«u{Lku ÃkkuMÞku Au. íku{Lke hõíkðkneLkeykuLkw t ÷kune Lkrn Ãký hk»xÙ«u{

s ðnuíkku níkku íku{ fnuðkÞ. íku{Lkk {øks{kt [k÷íkk rð[khku Ãký

Mkíkík hk»xÙ«u{Úke s htøkkyu÷k níkk.

Mk{økú SðLk ËhBÞkLk ¾uzqíkku yLku MkíÞkøkúneyku fuðe heíku

WØkh ÚkkÞ íku íku{Lkwt yuf rð[kh ®[íkLk hÌkwt Au. íku{Lku {kxu fne þfkÞ

fu -

{k ¼khíkeLkk hÚkLkk fýoÄkh níkk ík{u

{k økwsoheLke MkuLkkLkk MkhËkh níkk ík{u.ykÃkLke ðkýe yuðe níke fu Ëw~{LkLku ík÷ðkh suðe ÷køku yLku

ËuþðkMkeykuLku {eXe {Ä suðe ÷køku. fh{MkËÚke çkkhzku÷e MkwÄe ykÃkLke

MkV¤ yux÷u ¼khík ¼ku{ Ãkh {ktzu÷kt rðhkx Ãkøk÷kt níkkt. hsðkzkykuLku

yuf fÞko yu íkku fkuEfk¤u fkuELkkÚke þõÞ çkLku íkuðe ðkík Lk níke.

ykÃk©eLkk nkÚk{kt yuðku íkku òËw níkku fu ßÞkt ßÞkt ¼khík{kíkkyuyktøk¤e [ªÄe íÞkt íÞkt ykÃku VíkunLkk ztfk ðøkkzâk.

yufíkk y™u y¾tzíkkLkk rþÕÃke.

ðuhkÞu÷k xwfzkykuLku MkktÄe,

þe MkSo ík{u,

Mkw¼øk ¼khíkLke «rík{k

Ëe÷Ëkh r{ºk©e

Þkfwçk¼kELku...


3/79

::: yLkw¢{rýfk :::÷ku¾tze {Lkkuçk¤fku{¤ Aíkkt ð@ suðwt ÓËÞ

yLku ðne

Mkhðkýeyku MLkunLke

yuðe MkhËkh ¾çkhËkh «rík{k!

ykÃk©eLku ðtËLk fhíkkt ÄLÞíkk yLkw¼ðw Awt fu ykÃk©e suðk {nkLk Lkuíkk

{kxu {khk suðk yÕÃk {kýMkLku yk ftEf Mktøkún Mktf÷Lk fhðkLke íkf

{¤e. ykÃkLkk [hýku{kt y™u fh{MkËLke hsuhsLku {khk fkuxe fkuxe

ðtËLk Mkn -

yu {kxeLke Äq¤Úke {kÚkw ¼he Ëô

yu Äq¤ Vhe {¤u fu Lk {¤u -

ftEf ðkt[e÷ku MkhËkh rð»kuçkesw ÃkwMíkf ykðw {¤u fu Lk {¤u -

yMíkw,

sÞ sÞ økhðe økwshkík... sÞ ¼khík .... sÞ MkhËkh

r÷.

rð»ýw {ntík®Mknku÷, íkk. Ãkux÷kË rs. ykýtË-økwshkík

99983 85365

1. økktÄe¼Âõík -------------------------------------------- 12. {eXkþ ------------------------------------------------- 5

3. MkhËkh{kt økwýku -------------------------------------- 10

4. yuf÷k sðkþu? --------------------------------------- 12

5. Ãkøk÷u Ãkøk÷u ------------------------------------------ 13

6. «u{¼he fzfkE -------------------------------------- 15

7. rLkck ------------------------------------------------- 21

8. Þkuøke------------------------------------------------- 26

9. çkuðVk LkÚke ------------------------------------------- 29

10. hkufe hkÏÞku ------------------------------------------ 3711. çkurhMxh MkhËkh ------------------------------------- 40

12. økktÄeSLke MkkÚku -------------------------------------- 45

13. «{kýÃkºk -------------------------------------------- 52

14. ¾kËeÄkhe -------------------------------------------- 54

15. hktÄeLku s{kzþu --------------------------------------- 5716. ©Øk ------------------------------------------------- 60

17. fMkkuxe ----------------------------------------------- 62

18. nwf{ rðLkk Lknª -------------------------------------- 64

19. ykí{rLkheûký --------------------------------------- 68

20. rðïkMk ---------------------------------------------- 72


4/79

1. økktÄe ¼Âõík

32 Lke ÷zík ðu¤kyu Þhðzk su÷{kt økktÄeS MkkÚku

MkhËkh©eLku hk¾ðk{kt ykÔÞk níkk.MkhËkh©eLke çkkÃkwS «íÞuLke ¼Âõík yLku ðVkËkhe fuðe

Wífx níke yuLkwt ËþoLk yk su÷rLkðkMk Ëhr{ÞkLk «íÞûk òuðk

{éÞwt.

MkhËkh yk Ãknu÷kt [k Ãkeíkk níkk. Ãký çkesu rËðMkuMkhËkhLku [k Ãkeíkk Lk òuELku {nkËuð¼kEyu ÃkqAâwt : ‘fu{ ík{u

[k ÃkeðkLke çktÄ fhe Au?’

MkhËkhu fÌkwt :

‘ynª çkkÃkwLke MkkÚku ykðeLku nðu þwt [k Ãkeðe? ykÃkýu

íkku yu su ¾kÞ íku ¾kðwt yu{ Xhkðe ËeÄwt Au. [ku¾k Akuzâk Au,

21. MkuLkkÃkrík --------------------------------------------- 74

22. økktÄe yLku MkhËkh ------------------------------------ 7523. «òLke þÂõík ----------------------------------------- 77

24. MkíÞkøkúne -------------------------------------------- 81

25. Ãknu÷ku ÃkkX ------------------------------------------- 83

26. rþûkfLkku çkrn»fkh ----------------------------------- 85

27. ½zíkh ------------------------------------------------ 8628. MkwfkLk Mkt¼kýwt -------------------------------------- 100

29. çkkuhMkË -------------------------------------------- 111

30. çkkhzku÷e ------------------------------------------- 132

1MkhËkh hMkËkh ¾çkhËkh


5/79

MkhËkh hMkËkh ¾çkhËkh MkhËkh hMkËkh ¾çkhËkh

5

þkf çkkVu÷wt ¾kðkLkwt hkÏÞwt Au yLku çku ð¾ík ËqÄhkuxe ÷ô Awt.

çkkÃkw Ãký hkuxe ¾kÞ Au.’

MkhËkhLkku ykðku rLkùÞ Mkkt¼¤eLku {nkËuð¼kEyu Ãký

[k ÃkeðkLkwt çktÄ fÞwO.

{nkËuð¼kELku yufkË {rnLkk ÃkAe økktÄeS yLku MkhËkh

MkkÚku Þhðzk su÷{kt hnuðkLkwt ÚkÞwt níkwt. yux÷u økktÄeçkkÃkwLku {kxu

Mkkuzk çkLkkððku, ¾sqh MkkV fhðwt, Ëkíký f[hðwt yu çkÄwtðÕ÷¼¼kEyu Ãkkuíku s {kÚku ÷E ÷eÄwt níkwt.

yuf rËðMk MkhËkhu nMkíkkt nMkíkkt {nkËuð¼kELku fÌkwt :

‘{Lku õÞkt ¾çkh níke fu ynª çkkÃkw MkkÚku hk¾ðkLkk Au?

¾çkh nkuík íkku fkfk (Mkknuçk)Lku ÃkqAe ÷uík fu çkkÃkwLkwt þwt þwt fk{fhðkLkwt nkuÞ Au. yk íkku çkkÃkw fþwt fnu Lknª yux÷u ftE ¾çkh Ãkzu

Lknª. fÃkzkt ÄkuðkLkwt íkku çkkÃkwyu hnuðk s ËeÄwt LkÚke. LkknðkLke

ykuhze{ktÚke ÄkuELku s Lkef¤u ÃkAe fhðwt þwt?

ðÕ÷¼¼kELke økktÄeS «íÞuLke ¼Âõík yLku Mkuðk¼kðLkk

òuELku {nkËuð¼kELku ÚkÞwt :

‘su «u{Úke çkkÃkwLku {kxu ðÕ÷¼¼kE V¤ Mk{khu Au yLku

Ëkíký fqxðkLkwt ¼q÷e økÞk nkuÞ, íkku ÞkË ykðíkkt Ëkíký ÷uðk

Ëkuzu Au yu çkÄwt yu{Lke çkkÃkw «íÞuLke yÃkkh ¼Âõík Mkq[ðu Au

yLku yu ¼Âõík þe¾ðkLku {kxu Ãký yu{Lkk Ãkøk ykøk¤ çkuMkðkLku

«uhu Au.’

ynª yuf «Mktøk òuEyu.

su÷{kt yuf ðkh økktÄeS fkøk¤ ÷¾kððkLkk níkk. íku

ðu¤kyu {nkËuð¼kE fktíkíkk níkk.

yux÷u økktÄeSyu ðÕ÷¼¼kELku fÌkwt : ‘yuLkwt fktíkðkLkwt

íkku Lk s Akuzkðe þfkÞ.’

MkhËkh fnu : ‘{Lku ÷¾kðku.’økktÄeS økB{ík fhíkkt fnu :

‘¼÷u. ík{khe WÃkh {Lku ËÞk ykðu yu{ LkÚke.’

yu{ fneLku økktÄeSyu ðÕ÷¼¼kELku fkøk¤ ÷¾ðk

çkuMkkzâk.Ãkhtíkw Mkktsu økktÄeSyu ðÕ÷¼¼kELku yuÚke ðÄkhu ykfÁt

fk{ MkkUÃÞwt.

ykfkþËþoLk WÃkh yuf ÷ktçkku yk©{Lku {kxu su {kuf÷kÞ

íkuLke Lkf÷ fuBÃk su÷{kt yLku çknuLkkuLke su÷{kt ðMkíkkt

yk©{ðkMkeykuLku {kuf÷ðkLke økktÄeSyu ÃkhðkLkøke {u¤ðe

níke.

yux÷u yu ÷¾kýkuLke Lkf÷ fhðkLke ðÄe.

yuf Lkf÷ {nkËuð¼kEyu fhe íkku níke s. Ãký çkeS

fuBÃk su÷Lku {kxu fhðkLke çkkfe níke.

2 3


6/79


6

íku ð¾íku {nkËuð¼kE fktEf fk{{kt níkk. yux÷u

økktÄeSyu yu Lkf÷ fhðkLkwt fk{ ðÕ÷¼¼kELku MkkUÃÞwt.

ðÕ÷¼¼kE íkku íkhík Lkf÷ fhðk çkuMke økÞk.

f÷kfuf yu{Lku ÚkÞku nþu. yux÷u {nkËuð¼kE økktÄeSLku

fnu :

‘çkkÃkw, su{Lku yuf fkøk¤ ÷¾íkkt Ãký ftxk¤ku ykðu, íku{Lku

yk fk{ þk MkkÁ MkkUÃÞwt Au?’økktÄeS økB{ík fhíkkt fnu : ‘Úkkfþu íkku Ãkzíkwt {qfþu.’

ðÕ÷¼¼kE {kxu yk Lkf÷ fhðkLkw t fk{ yu Lkðku

yLkw¼ð níkku. íku{Lku {kxu ‘yÕÃkkuÂõík’, ‘yíktrÿík’ yuðk yuðk

þçËku y™u fux÷ktf yxÃkxkt ðkõÞku yÃkrhr[ík yLku szçkkíkkuzykðíkkt níkkt!

Ãkhtíkw MkhËkh yu ÃkqAíkk økÞk yLku ykøkúnÃkqðof ÃkqÁt fheLku

s Mkqðk økÞk!

2. {eXkþ

MkhËkh©e çknkhÚke ÷ku¾tze ÃkwÁ»k s ÷køku. Ãký íku{Lkk

Ãkrh[Þ{kt ykðLkkhLku yu{Lkk ÓËÞLke «u{¤íkkLkku Ãkh[ku

{¤íkku.MkhËkh©e økktÄeS MkkÚku 32Lke Mkk÷{kt Þhðzk su÷{kt

níkk. íku ð¾íku íkuyku økktÄeSLke çknw Mkt¼k¤ hk¾íkk y™u çkkÃkwLkwt

½ýwt¾Át fk{ «u{ yLku Mkuðk¼kðÚke fhíkk.

½ýeðkh MkhËkh økktÄeSLke MkkÚku hfÍf fheLku ÃkýøkktÄeSLku y{wf Mkøkðz fhe ykÃkðk {Úkíkk.

Ãkhtíkw økktÄeS Ãký Úkkuzk nXe÷k (!) ¾hk Lku! íkuyku íkku

ÃkkuíkkLkwt ÄkÞwO s fhíkk.

yuðe yuf {eXe hfÍf ynª ykÃkýu òuEyu. yu{kt LkÞkuo

«u{ s Lkeíkhíkku òuðk {¤u Au.

4 5


7/79


7

økktÄeS hkíku çknkh ¾wÕ÷k{kt s Mkqíkk. Ãký fkuE ðkh

hkíku ðhMkkË Ãkzíkku, íÞkhu økktÄeSLkku ¾kx÷ku WXkðeLku ðhtzk{kt

÷kððku ¼khu Ãkzíkku níkku.

yux÷u økktÄeSyu su÷Lkk {ush ÃkkMku n÷fku ¾kx÷ku

{køÞku.

{ushu fÌkwt : ‘fkÚkkLke ËkuheLke [khÃkkE Au, yu [k÷þu?’

økktÄeS fnu : ‘nk, [k÷þu.’{ushu fÌkwt : ‘ík{u fnuþku íkku fkÚkkLke Ëkuhe fkZeLku yuLkk

WÃkh Ãkkxe ¼he ykÃkeþ.’

Mkktsu ¾kx÷ku ykÔÞku.

økktÄeS fnu : ‘ykLkk Ãkh Ãkkxe çktÄkððkLke fþe sYhs LkÚke. {khe ÃkÚkkhe yksu yuLkk WÃkh fhòu.’

MkhËkh©e íkhík s çkku÷e QXâk : ‘yhu þwt? yuLkk WÃkh

íku Mkwðkíkwt nþu? økkË÷k{kt fkÚkkLkk ðk¤ ykuAk Au su fkÚkkLke

Ëkuhe WÃkh Mkqðwt Au?’

økktÄeS fnu : ‘Ãký swykuLke, yk ¾kx÷ku fux÷ku MðåA

hne þfu Au?’

MkhËkh çkkuÕÞk :

‘ík{uÞ ¾hk Aku! yuLkk WÃkh íkku [kh Lkkr¤Þuh [kh ¾qýu

çkktÄðkLkkt çkkfe Au! ykðku yÃkþwfrLkÞku ¾kx÷ku Lknª [k÷u.

yuLkk WÃkh fk÷u Ãkkxe ¼hkðe ËEþ.’

økktÄeS fnu : ‘Lkk ðÕ÷¼¼kE, Ãkkxe{kt Äq¤ ¼hkÞ.

Ãkkxe ÄkuðkÞ Lknª. ykLkk WÃkh íkku Ãkkýe huzâwt fu MkkV.’

MkhËkh ÃkkMku yuLkku sðkçk íkiÞkh s níkku. íkuyku fnu :

‘Ãkkxe ÄkuçkeLku ykÃke fu çkesu rËðMku ÄkuðkELku ykðu.’

økktÄeS Ãký økktßÞk òÞ yuðk Lk níkk. fnu : ‘Ãký yk

fkÚkkLke Ëkuhe W¾uzðe Lk Ãkzu. yu{ Lku yu{ ÄkuE þfkÞ.’{nkËuð¼kE ËuMkkE økktÄeS yLku MkhËkhLke yk {eXe

hfÍf Mkkt¼¤íkk níkk. íkuyku ðå[u çkkuÕÞk : ‘nk çkkÃkw, yu íkku

økh{ Ãkkýeyu Íkhe þfkÞ y™u yu{kt {ktfz Ãký Lk hne þfu.’

yu Mkkt¼¤eLku MkhËkh çkku÷e QXâk :‘[k÷ku, nðu ík{uÞ {ík ykÃÞku! yu ¾kx÷k{kt íkku

[kt[z{ktfz yux÷k ÚkkÞ fu ðkík Lk ÃkqAku!’

økktÄeSyu íkku ÃkkuíkkLke nX Ãkfze hk¾e :

‘nwt íkku yuLkk WÃkh s MkqEþ. ¼÷u ík{u yuðku ¾kx÷ku Lk

{tøkkðíkk. {khu íÞkt íkku çkk¤Ãký{kt ykðk s ¾kx÷k ðÃkhkíkk

yu ÞkË Au. {khe çkk íkku yuLkk WÃkh ykËwt ½Mkíke.’

{nkËuð¼kEyu fwíkqn÷Úke ÃkqAâwt : ‘yu ð¤e þwt? yu nwt Lk

Mk{ßÞku.’

økktÄeS fnu :

6 7


8/79


8

‘ykËwtLkkt yÚkkýkt fhðkt nkuÞ, íÞkhu ykËwtLku AheÚke MkkV

Lk fhíkkt ykLkk WÃkh ½Mku. yux÷u Akuíkhkt çkÄkt MkkV ÚkE òÞ.’

MkhËkhu hrËÞku ykÃÞku :

‘íku s «{kýu yk {qXe nkzfkt WÃkhLke [k{ze Q¾ze

sþu! yux÷u s fnwt Awt fu, Ãkkxe ¼hkðku.’

økktÄeS Ãký yk¾hu ‘çkurhMxh’ ¾hk Lku! yu{Lke ÃkkMku

Ë÷e÷ íkiÞkh s níke :‘yLku Ãkkxe íkku ‘½hze ½kuze Lku ÷k÷ ÷økk{’ suðwt ÚkE

Ãkzþu. yk ¾kx÷k WÃkh Ãkkxe þku¼u Lknª. yuLkk WÃkh fkÚkku s

þku¼u. yLku Ãkkýe huzeyu yux÷u rçk÷fw÷ ÄkuðkE òÞ, su{ fÃkzkt

ÄkuðkÞ. yu fuðwt Mkw¾! ð¤e fkÚkku fkuE rËðMk MkzðkLkku Lknª.’yux÷u MkhËkh fnu : ‘ðkÁ íÞkhu, {kÁt fÌkwt Lk {kLkku íkku

¼÷u.’

økktÄeSyu ¾kx÷ku ðhtzk WÃkhÚke Lke[u ÷uðhkÔÞku.

MkhËkhu ¾kx÷ku Lke[u {qõÞk ÃkAe fÌkwt : ‘Ãký çkkÃkw,

ðhMkkË ykðþu íkku?’

økktÄeS fnu : ‘íkku WÃkh ÷Eþwt.’

yux÷u MkhËkh çkku÷e QXâk :

‘¼¼¢ï Îé:¶¼Úæ Ýé çÜ }¢ì ?’

yu rËðMkku{kt MkhËkh MktMf]ík þe¾ðíkk níkk. yux÷u

økktÄeS økB{ík{kt nMkíkkt nMkíkkt fnu :

‘yu íkku nwt òýíkku s níkku fu, yk &÷kufLkku WÃkÞkuøk

fhðkLku {kxu s ík{u yk Mkðk÷ ÃkqAku Aku!’

8 9


9/79


9

3. MkhËkh{kt økwýku

’32Lke ÷zík{kt økktÄeS MkkÚku ðÕ÷¼¼kE Þhðzk

su÷{kt níkk. økktÄeSLku 8{e {u, 1933 Lku hkus Akuze {qfðk{kt

ykÔÞk. íku ð¾íku økktÄeSyu su rLkðuËLk fhu÷wt íku{kt MkhËkh©erðþu ÷ÏÞwt níkwt :

‘su÷{kt MkhËkh ðÕ÷¼¼kE MkkÚku hnuðkLkwt {éÞwt yu yuf

{kuxku ÷nkðku níkku. íku{Lke yrîíkeÞ þqhðehíkk yLku ßð÷tík

Ëuþ«eríkLke íkku {Lku ¾çkh níke. Ãký yk Mkku¤ {rnLkk íku{LkeMkkÚku su heíku hnuðkLkwt MkËT¼køÞ {Lku MkktÃkzâwt íkuðe heíku fËe nwt

íku{Lke MkkÚku hÌkku LkÚke.

‘íku{ýu «u{Úke {Lku su íkhçkku¤ fÞkuo Au, íkuÚke {khe ðnk÷e

{kíkkLkwt M{hý ÚkE ykðíkwt.

‘íku{Lkk{kt ykðk {kíkkLkk økwýku nþu, íku íkku nwt òýíkku s

Lknkuíkku.

‘{Lku shkf ftEf ÚkkÞ íkku yu ÃkÚkkhe{ktÚke QXâk s Au.

{khe MkøkðzLke LkkLkk{kt LkkLke ðMíkw {kxu Ãký íkuyku òíku fk¤S

hk¾íkk.

‘íku{ýu yLku {khk çkeò MkkÚkeykuyu Mktík÷Mk fhe {qfe

níke fu, {Lku fþwt fk{ fhðk Lk Ëuðwt.

‘nwt ykþk hk¾wt Awt fu, Mkhfkh {khe ðkík {kLkþu fu, ßÞkhußÞkhu y{u hksîkhe «&™Lke [[ko fhíkk, íÞkhu íÞkhu Mkhfkhe

{w~fu÷eykuLkku çkhkçkh ÏÞk÷ íku{Lku hnuíkku.

‘çkkhzku÷e yLku ¾uzkLkk ¾uzqíkkuLke íkuyku su ®[íkk fhíkk

íku nwt fËe ¼q÷e þfeþ Lknª.’

10 11


10/79


10

4. yuf÷k sðkþu?

yuf rËðMk økktÄeS MkhËkh MkkÚku ðkík[eík fhíkk níkk.

¼krð hkßÞçktÄkhý{kt ¼køk ÷uðk rðþu ðkík Lkef¤íkkt økktÄeS

fnu :‘yu íkku òuELku fne þfkÞ. rð÷kÞík{kt Ãký {U fnu÷wt

yLku ynª Ãký fnwt Awt fu, òu yu{kt fþe Mk¥kk {¤íke s Lk nkuÞ,

íkku íkuLkku fkh{ku rðhkuÄ fhòu. yLku Mk¥kk {¤e nkuÞ íkku

ÄkhkMk¼kykuLkku fçkòu ÷uòu. nwt Lk nkuô íkku yux÷wt íkku fne sòô Awt.’

yk Mkkt¼¤eLku MkhËkh çkku÷e QXâk :

‘ynª MkwÄe MkkÚku ÷kÔÞk yLku yu{ fktE yuf÷k [kÕÞk

sðkþu?’

5. Ãkøk÷u Ãkøk÷u

Þhðzk su÷{kt yuf rËðMk Mkðkhu Ãkkuýk [kh ðkøÞu

QXðkLku çkË÷u økktÄeS ºký ðkøÞu QXe økÞk.

{nkËuð¼kEyu fÌkwt : ‘çkkÃkw, xfkuhk ºký Mkt¼¤kÞk Au.ðnu÷k fu{ QXe økÞk?’

økktÄeSyu ½rzÞk¤{kt òuÞwt. ºký s ðkøÞk níkk.

økktÄeS fnu : ‘nðu QXâk Aeyu, íÞkhu «kÚkoLkk fhe

÷Eyu yu Xef Au.’yux÷u økktÄeS, MkhËkh yLku {nkËuð¼kE «kÚkoLkk fhðk

çkuXk.

ËkíkýÃkkýe yLku «kÚkoLkk{ktÚke ÃkhðkÞko, íÞkhu [kh

ðkøÞk.

økktÄeS ÷ªçkwLkwt Ãkkýe yLku {Ä ÃkeÄkt.

12 13


11/79


11

Ëhhkus Mkðkhu [kh Mkkzk [khÚke Mkkzk Ãkkt[ ðkøÞk MkwÄe

økktÄeS yLku MkhËkh VhðkLkwt hk¾íkk.

çkkÃkwyu MkhËkhLku fÌkwt : ‘ík{u yksu çkkfeLke Ÿ½ Ãkqhe

fhku. nwt yuf÷ku s Vhðk sEþ.’

yu Mkkt¼¤e MkhËkh nMkíkkt nMkíkkt fnu :

‘Lknª, ykÃkýu íkku ík{khe ÃkkA¤ ÃkkA¤ s [k÷ðkLkk!’

6. «u{¼he fzfkE

økktÄeSyu Þhðzk su÷{kt nrhsLk «&™ çkkçkík{kt Ãknu÷kt

WÃkðkMk fÞko níkk. íkuLkwt Mk{kÄkLk ÚkÞk ÃkAe [kuÚke LkðuBçkh

1932Lku økktÄeSyu rð[kh fÞkuo fu, ykÃkýk Lkuíkkyku nrhsLk«&™ ytøku y{wf rËðMk MkwÄe{kt yiõÞ Lk MÚkkÃke þfu íkku WÃkðkMk

fhðk.

yux÷u økktÄeSyu MkhËkh yLku {nkËuð¼kELke ykøk¤

yu ðkík {qfíkkt fÌkwt :‘nðu {Lk{kt íkku yu{ ÚkE òÞ Au - òufu yu Qzíkku rð[kh

Au - fu {tøk¤ðkh MkwÄe{kt yk ÷kufku yiõÞ Lk MÚkkÃke þfu, íkku

WÃkðkMk fhðkLke LkkurxMk ykÃkðe!’

MkhËkh [qÃk hÌkk.

MkhËkh ¼÷u yk{ çknkhÚke fzf ÷køkíkk. Ãký ytËhÚke

14 15


12/79


12

çknw «u{k¤ níkk. frð ¼ð¼qríkyu fÌkwt Au yu{, ‘±…í¢ÎçÐ

Ü Æ¢ïÚ¢ç‡¢ }¢ëÎêçÝ Ü é„é}¢¢ÎçÐ J’ ð@ÚkeÞu ½ýk fXý, Ãkw»ÃkÚkeÞu

fku{¤, yuðk MkhËkh níkk.

yux÷u çkkÃkwLke çkeò WÃkðkMkLke ðkík Mkkt¼¤eLku MkhËkh

yu{Lke ®[íkk fhðk ÷køÞk.

MkhËkhLkk ÓËÞLkk yk {]Ëw ¼kðLku ÞkË fheLku yux÷u s.

ßÞkhu økktÄeSLku íkk. 8-5-33Lku hkus Þhðzk su÷{ktÚke Aqxkfhðk{kt ykÔÞk yLku MkhËkhLku su÷{kt s hkÏÞk, íÞkhu

økktÄeSyu {nkËuð¼kELku ËËo¼Þko yðksu fÌkwt níkwt :

‘yu íkku {khu {kk fhíkktÞu ðÄkhu Au.’

økktÄeSyu ßÞkhu WÃkðkMkLke ðkík fhe, íÞkhu MkhËkhyuf nhV MkwæÄkt Wå[kÞkuo Lknª, yux÷u økktÄeS Mk{S økÞk fu,

MkhËkhLku yk WÃkðkMkLke ðkík øk{íke LkÚke! yux÷u økktÄeSyu

ykøk¤ ðkík [÷kðe Lknª.

ÃkAe MkhËkh ftE fk{Mkh økÞk, yux÷u {nkËuð¼kEyu

WÃkðkMk rðþu økktÄeSLku ÞkË yÃkkðe fÌkwt :‘Ãkrh»kË [k÷u yu ËhBÞkLk fuð¤ þw¼ «uhýk ykÃkðkLku

{kxu s WÃkðkMk fhðk yu ðMíkw {Lku ÃkMktË Au.’

‘nk, yu {khk {Lk{kt LkÚke yu{ LkÚke. Ãký nwt su ðkík

fhíkku níkku íku íkku yk Ãkrh»kËLkku þw¼ ytík Lknª ykðu íÞkt MkwÄe

WÃkðkMkLke ðkík níke.’

{nkËuð¼kE yu Mkkt¼¤e çkku÷e QXâk :

‘yux÷u yu íkku çktËqf Au!’

økktÄeS fnu : ‘nk.’

{nkËuð¼kE çkkuÕÞk :

‘yu ðkík {Lku øk¤u LkÚke Qíkhíke. {Lku íkku Ãku÷e ðkík

øk¤u Qíkhu. yuLke Mkk{u fkuE çkku÷e Lk þfu. yu{kt Ãkrhýk{WÃkòððkLke WÃkh ¼kh LkÚke, fuð¤ ykí{þwrØ yLku þw¼uåAkLkwt

s r[nTLk Au.’

økktÄeS fnu :

‘yu çkÄwt Xef, Ãký íkku íkku yu økwó heíku s fhðku òuEyuLku? MkhfkhLku ¾çkh ykÃkeyu yLku yu ònuh fhðkLke {nuhçkkLke

fhu fu Lk fhu íÞkt íkku Ãkrh»kË Ãkqhe ÚkE nkuÞ.’

{nkËuð¼kE çkkuÕÞk : ‘Ãký yuLke Ãký Ãkhðk Lk hk¾eyu!’

økktÄeS fnu : ‘Ãký ykLke Mkk{u yuf ðktÄku Au. Mkhfkh

yu{ Äkhu fu, ykLku fkuE Ãký hMíku çknkh Lkef¤ðwt s Au.’{nkËuð¼kE - ‘yu ðktÄku ½kíkf Au ¾hku.’

yk ðkík[eík [k÷íke níke yu Ëhr{ÞkLk ðÕ÷¼¼kE

ÃkkAk ykðe økÞk níkk. yux÷u økktÄeSyu yu{Lku MktçkkuÄeLku

Ãkq Aâwt:

16 17


13/79


13

‘fu{ ðÕ÷¼¼kE, ík{u þwt fnku Aku?’

økktÄeSLke WÃkðkMkLke ðkíkÚke Ëhuf ð¾íku MkhËkh ¾qçk

yf¤kíkk yLku ÃkkuíkkLkku Wf¤kx Mk¾ík ¼k»kk{kt ÔÞõík Ãký fhe

Ëuíkk. yk WÃkðkMkLke ðkík Mkkt¼¤eLku MkhËkh {Lk{kt õÞkhLkk

ÄqtÄðkE QXâk níkk. yux÷u íkhík s r[zkELku çkkuÕÞk :

‘nðu ík{u shk stÃkeLku çkuMkðk Ëku ÷kufkuLku! rçk[khk íÞkt

¼uøkk ÚkÞk Au yu{Lku Mkq Íu yu{ fhþu. íÞkt ð¤e ík{u yk{ rÃkMíkku÷çkíkkðe þk MkkÁ ÷kufkuLku yf¤kðku Aku? çkeò {kýMkkuLku Ãký

÷køkþu fu yk {kýMk Lkðhku Au, xkýufxkýu yu íkku WÃkðkMk s

fÞko fhu Au! AqxðkLku {kxu yk çknkLkwt Au, yu{ {kLku yu íkku ð¤e

swËe s ðkík.’økktÄeSLku MkhËkhLkk hku»k{kt «u{Lkwt s ËþoLk Úkíkwt. yux÷u

yk Mkkt¼¤eLku økktÄeS nMkeLku fnu : ‘Ãký {nkËuð fnu Au yu

«fkhLkku WÃkðkMk?’

MkhËkh òýu nwf{ fhíkk nkuÞ yu{ çkku÷e QXâk :

‘fkuE Ãký heíkLkku Lknª!’

økktÄeS nMkíkkt nMkíkkt fnu :

‘íÞkhu «{w¾ MkknuçkLke Mkkð Lkk{tsqhe s Au Lkk?’

ðÕ÷¼¼kE - ‘nk.’

økktÄeS fnu :

‘ðkÁ íÞkhu yu ðkík økE. ík{u Lkk fnku íku ÚkkÞ?’

yux÷u MkhËkh çkkuÕÞk :

‘yu íkku y{khe Ãkheûkk fhðk ík{u ÃkqAu÷wt. y{u Lkk fneyu

íkku ík{u nk fnku, yLku y{u nk fneyu íkku ík{u Lkk fnku yuðk

Aku!’

økktÄeS fnu :

‘ðkn, íkku íkku {khu WÃkðkMk fhðk s òuEyu ¾Át Lkk?’yux÷u MkhËkh nMkeLku fnu :

‘WÃkðkMk fhðku nkuÞ íkku fhku Lku yk çkÄk økku¤{uS{kt

[kÕÞk íkuLke Mkk{u!’

økktÄeS nMkíkkt nMkíkkt çkkuÕÞk :‘yu ík{khu fhðk òuEyu. òyku, ík{Lku hò ykÃkwt Awt.’

yux÷u MkhËkh nMkíkkt nMkíkkt fnu :

‘nkMíkku. nwt þk MkkÁ fÁt? nwt fÁt íkku yu ÷kufku {Lku {hðk

Ëu. ík{khk íkku yu çkÄk r{ºkku Au, yux÷u fËk[ {kLku! Ãký økÞu÷k

ftE ÃkkAk ykððkLkk Au? sðk Ëku yu ðkík!’

‘yuf ðkík Au - yk Ëuþ{kt çkÄk Xtzkøkkh ÚkELku nkheLku

çkuMke økÞk ÷køku Au íkuLke Mkk{u [k÷ku Lku, ykÃkýu ºký sýk

WÃkðkMk fheyu!’

økktÄeS çkkuÕÞk :

18 19


14/79


14

‘ðÕ÷¼¼kE ík{khe yk ðkík Mkku xfk Mkk[e, Ãký yuLkku

yðMkh yksu LkÚke ykÔÞku. yu yðMkh ykðu ¾hku, Ãký yksu

LkÚke yu{ MÃkü ÷køku Au.’

MkhËkh fnu :

‘òu ík{khe hò nkuÞ, íkku yuLku {kxu íkku nwt yuf÷ku fÁt.’

økktÄeS søkík{kt {eXwt nMÞk.

7. rLkck

{nkí{k økktÄeSyu ’33Lke Mkk÷{kt nrhsLk «&™ ytøku

Þhðzk su÷{kt yufkyuf yufðeMk rËðMkLkk WÃkðkMk fhðkLkku

rLkýoÞ fhe ÷eÄku.ðÕ÷¼¼kE fhðkLkk rLkýoÞLke ykøk÷e hkºk {Ähkík

ÃkAe òøkeLku økktÄeSyu rLkðuËLk íkiÞkh fÞwO níkwt. ðnu÷e MkðkhLke

«kÚkoLkk ÃkAe {nkËuð¼kELku ykhk{ fhðk sðkLkwt fneLku

økktÄeSyu yu rLkðuËLk ðÕ÷¼¼kELkk nkÚk{kt {qfíkkt {qfíkktfÌkwt :

‘ðÕ÷¼¼kE þktík r[¥ku ðkt[e òyku. yk{kt Ë÷e÷Lku

yðfkþ s LkÚke. yux÷u Ë÷e÷ Lk fhòu.’

MkhËkh©e rLkðuËLk ðkt[e økÞk.

yuf ðkh ðktåÞwt.

20 21


15/79


15

çkeS ðkh ðktåÞwt.

MíkçÄ ÚkE økÞk!

{nkËuð¼kE ykhk{ fheLku ÃkkAk Mkkzk Ãkkt[u QXâk,

íÞkhu AøkLk÷k÷¼kE òuþeyu ík{Lku fÌkwt :

‘çkkÃkwyu yufðeMk rËðMkLkwt yLkþLk ykËÞwO Au !’

{nkËuð¼kE yu Mkkt¼¤eLku yufË{ [{õÞk ! íkuyku íkhík

s økktÄeS yLku ðÕ÷¼¼kE yktxk {khíkk níkk íÞkt Ëkuze økÞk.yÄkuo f÷kf íkuykuyu yktxk {kÞko.

økk tÄeSyu Ãkk uík u çk u[kh ðkõÞku fÌkk t nþu. Ãký

ðÕ÷¼¼kE yLku {nkËuð¼kE yu çku{ktÚke yufuÞ Ãký þçË Lk

Wå[kÞkuo.ykðk {nkLk økt¼eh «Mktøkkuyu LkÚke rð[khLku {køko

{¤íkku, LkÚke y©wLku.

yÄko f÷kf ÃkAe ðÕ÷¼¼kEyu {nkËuð¼kE ykøk¤

{kiLk ¾kuÕÞwt yLku ÃkAe økt¼eh yðksu fÌkwt :

‘çkkÃkwLkk fhíkkt Ãkrðºk fkuELku òÛÞku Au? yu{Lku EïhLkuhk¾ðk nkuÞ fu ÷E ÷uðk nkuÞ yu fkuLku ¾çkh Au? Ãký yu{Lkkt

{Lk yLku ykí{kLkku «ðkn su rËþk{kt ðnuíkku nkuÞ íkuLku {Lk,

ð[Lk yLku fkÞkLkk {kiLkÚke yLkwfq¤ Úkðwt.’

ð¤e ðÕ÷¼¼kEyu Mkh ÃkwÁ»kku¥k{ËkMkLku økktÄeSLkk yk

WÃkðkMk ytøku Ãkºk ÷ÏÞku níkku. íku ÃkhÚke ðÕ÷¼¼kE çkkÃkwLkk

yk WÃkðkMkLku fuðe ©ØkÃkqýo árüyu òuíkk níkk yuLkku ÏÞk÷

Mknusu ykðu Au :

çkkÃkwyu yk ð¾íku ÷eÄu÷e «rík¿kk{kt fkuELke Mk÷kn fu

Mkt{rík ÷eÄe s LkÚke. økE ð¾íkLke «rík¿kk ÄkŠ{f nkuðk Aíkkt

yu{kt hksfeÞ ík¥ð Mk{kÞu÷wt níkwt y™u íkux÷k Ãkqhíke {khe MkkÚku

{Mk÷ík fhðkLke ykð~Þfíkk Mðefkhu÷e níke.‘yk ð¾íku ÷eÄu÷e «rík¿kk fuð¤ ÄkŠ{f nkuðkÚke íku{kt

{khe Mkt{ríkLkku Mkðk÷ níkku s Lknª.’

‘ð¤e {khe MkkÚku «Úk{ {Mk÷ík fhe nkuík, íkkuÃký yu{ýu

fhðk Äkhu÷k rLkýoÞ{kt nwt VuhVkh fhkðe þfík yu{ {kLkðkLkufþwt s fkhý LkÚke. nk, {khk {Lk{ktLkk Úkkuzk Q¼hk sYh

fkZe þfík. çkkfe íkku ykðk fuð¤ ÄkŠ{f rLkýoÞ{kt VuhVkh

fhkðe þfðk sux÷e ÞkuøÞíkk {khk{kt LkÚke.

‘ykÃk ykðeLku þwt fhku? ykÃk fu nwt fu fkuE þwt fhe þfðkLkk

níkk? ÄkÞwO ÄýeLkwt ÚkkÞ Au y™u Úkþu.’‘fkuELke ÄkŠ{f «rík¿kk íkkuzkððkLkku rLk»V¤ Ãký «ÞíLk

fhðkLkk ÃkkÃk{kt þk {kxu ykÃkýu Ãkzðwt òuEyu? ®nËw Ä{oLkwt

«k{krýf y™u Mkíkík Ãkk÷Lk fhLkkh yksu fkuý Au? òu nkuÞ íkku

yksu ykÃkýe yk Ëþk Lk nkuík.’

22 23


16/79


16

‘íÞkhu yuðwt ÄkŠ{f Ãkk÷Lk fhLkkh yuf ÔÞÂõík ykÃkýk

òýðk{kt Au, íku yufLke Ãký yuýu ÷eÄu÷e «rík¿kk MkøkktMktçktÄeyku

fu MLkuneyku ykøkúnÚke Akuzkðe þfu yu{ {kLkeyu, íkkuÃký yuÚke

®nËw Ä{oLku fu ËuþLku þku ÷k¼ ÚkkÞ? {khe yÕÃk {rík «{kýu

yuÚke Q÷xwt s Ãkrhýk{ ykðu.’

‘«rík¿kkLkk økwýËku»k rð[khíkkt Ãký Þhðzk Ãkuõx ÃkAeLkwt

®nËw Mk{ksLkk fux÷kf ¼køkLkwt ðíkoLk òuíkkt y™u ¾kMk fheLkuMkLkkíkLkeyku yLku fux÷kf fu¤ðkÞu÷k ®nËwyku su «fkhu «[kh

fhe hÌkk Au íku òuíkkt ðnu÷ku fu {kuzku WÃkðkMk ykðe s ÃkzðkLkku

níkku. íkku ÃkAe Úkkuzk rËðMk Xu÷e þfkík íku Lk ÚkÞwt, yux÷k ¾kíkh

þkuf þwt fk{ fhðku?’‘®nËw Ä{oLke hûkkLku Lkk{u s n¤kn¤ sqX y™u «Ãkt[Lkku

¼khu «Þkuøk ÚkE hÌkku Au íku Ãký nwt òuE hÌkku Awt. {kuxk{kt {kuxe

ÃkËðeyu ÃknkU[u÷k fux÷kf ykÃkýk s ¼kEyku yk [¤ð¤Lku

‘hksîkhe [k÷çkkS’ ÷u¾u Au y™u çkkÃkwLkk WÃkh ZkUøkLkw t

ykhkuÃký fhu Au.’‘ykðk Mktòuøkku{kt fhkuzku økheçk yLku y¼ý ytíÞòuLku

ykÃku÷k ð[Lk {kxu yu õÞkt MkwÄe {qtøku {kuZu òuÞk fhu?’

‘®nËw Ä{oLke hûkkLkku çkeòu fkuE {køko ykÃkLku MkqÍu Au

¾hku? òu çkeòu fkuE {køko Lk nkuÞ, íkku suLku Ä{o yu SðLkÚke

ðÄkhu ðnk÷ku nkuÞ íku çkeswt þwt fhu?’

‘çkkÃkwLke ô{h y™u þkherhf MktÃkr¥k òuíkkt yufðeMk

rËðMkLkk WÃkðkMkLke ðkíkÚke {Lku Äúwòhe Aqxu Au ¾he. yu{Lku

ÃkkuíkkLku íkku ©Øk Au fu Eïh WÃkðkMk rLkŠðÎLku Ãkqhk fhkðþu.

Ãký {Lku ¼Þ Au fu yu ykþk ðÄkhu Ãkzíke Au. Ãký su yrLkðkÞo

Au íkuLkku þkuf fÞuo þwt ÚkkÞ? «¼w su fhþu íku MkkÁt s fhþu.’

24 25


17/79


17

8. Þkuøke

MkhËkh©e ¼÷u hksfkhý{kt [kýõÞYÃku òýeíkk ÚkÞk

Au. Ãkhtíkw yktíkrhf heíku íkuyku Þkuøke Mk{k s níkk.

økktÄeSLkkt fkÞkuo rðþuLke yu{Lke Mk{s fuðe MÃkü níkey™u Eïh «íÞuLke rLkck fuðe yzøk níke yuLkku Ãkrh[Þ

ykÃkýLku økktÄeSLkk yufðeMk rËðMkLkk WÃkðkMk [k÷íkk níkk,

íÞkhu çku÷økk{ su÷{kt {rýçknuLkLku yu{ýu su Ãkºk ÷ÏÞku níkku

yu ÃkhÚke ÚkkÞ Au..{rýçknuLk MkkÚku su÷{kt íku ð¾íku {]Ëw÷kçknuLk Mkkhk¼kE

Ãký níkkt.

MkhËkh©eyu íkk. 19-5-33 Lkk hkus {rýçknuLkLku ÷ÏÞwt

níkwt :

‘çkkÃkwLkk WÃkðkMkÚke {]Ëw÷kLku ¾qçk ÷køke ykðu yu nwt Mk{sw t

Awt. Ãký çkkÃkwLku yLkwMkhðk{kt yux÷wt íkku Mk{S s ÷uðwt òuEyu

fu, fkuE ð¾ík yu{Lkkt fk{ yuðkt nkuÞ Au s fu Mkk{kLÞ heíku

òuíkkt ykÃkýkÚke yu Lk Mk{S þfkÞ.’

‘søkík y™u yu{Lke ðå[uLkw t ytíkh yux÷w t çkÄw t Au fu, ykÃkýu

yu{Lkkt çkÄkt fk{ Lk Mk{S þfeyu. yux÷u Eïh su fhu Au íku

MkkÁt fhíkku nþu yu{ {kLkðwt hÌkwt.’

‘ð¤e çkkÃkw su fhþu íku fuð¤ þwØ nuíkwÚke yLku ËuþLkkrníkLku ¾kíkh s fhíkk nþu yu rðþu shkÞu þtfk Lk ÷kðe þfkÞ

yuðwt yu{Lkwt yk¾wt SðLk Au.’

‘yk «Mktøk íkku Eïhf]ÃkkÚke MkneMk÷k{ík Ãkkh Qíkhe

sþu. nðu yzÄk WÃkðkMk çkkfe hÌkk Au. íku Mkkhe heíku økktÄeSfhe þfþu yuðk ËkõíkhkuLkk yksu íkku yr¼«kÞ Au. yux÷u nðu

®[íkk fhðkLkwt fkhý LkÚke.’

‘Ãký ¼rð»Þ{kt fkuE ð¾ík øk{u íkuðku çkLkkð çkLku íkkuÃký

shkÞu {qtÍkðwt Lk òuEyu. çkkÃkw su fhu íku çkÄe s ÂMÚkríkLkku rð[kh

fheLku s fhíkk nþu yu{ {kLkðwt òuEyu.’‘Ãkrhýk{ nt{uþkt EïhLkk nkÚk{kt Au. fkuELkwt ÄkÞwO Úkíkwt

LkÚke. MkkÁt fkÞo fhíkkt MkkÁt Ãkrhýk{ Lk ykðu íkkuÞu þwt?’

‘yk ðkík ÷ûk{kt hk¾e su÷{kt Ãkzu÷kyu çknkhLke fþe

s ®[íkk Lk fhðe òuEyu.’

26 27


18/79


18

‘yk çkÄwt ík{khu çkuWyu Mk{sðkLkwt Au. ¼rð»Þ{kt þwt þwt

fhðwt Ãkzþu yøkh ðuXðwt Ãkzþu yu fkuLku ¾çkh Au? yux÷u Ëw:¾{kt

Mkw¾ {kLkLkkh {kxu fkhkðkMk Au yu Mk{S ÷uðwt.’‘yk fkøk¤ {¤þu íÞkhu çkkÃkwLkk WÃkðkMk Ãkqhk ÚkE sðk

ykÔÞk nþu fu Ãkqhk ÚkE økÞk nþu. Ãký ¼rð»Þ{kt ík{khu çkuWyu

ÞkË hk¾ðk {kxu s ÷¾wt Awt. çknkh çkLkíkk fkuE Ãký çkLkkðÚke

shkÞu yMðMÚk Lk ÚkEyu. yux÷e þÂõík {u¤ðe nkuÞ íku s su÷{ktsðkLku ÷kÞf økýkÞ.’

‘ykÃkýu ykÃkýku Ä{o çkòððku. yuÚke rðþu»k ykÃkýe

Vhs LkÚke.’

‘çkkÃk wLkk íkÃk{ktÚke {kºk yuf s ðkík ykÃkýLk urð[khðkLke yLku fhðkLke hnu Au. íku íkku ykÃkýe ÃkkuíkkLke rðþu»k

þwrØ.’

‘yu fux÷u ytþu ykÃkýu fhe þfeyu Aeyu íkuLkku rð[kh

fhðku, fu suÚke ËuþMkuðkLku {kxu ykÃkýu rðþu»k ÞkuøÞíkk {u¤ðe

þfeyu. yuÚke rðþu»k fhðkÃkýwt fu rð[khðkÃkýwt Lk s nkuÞ.’‘çkkÃkwLkk WÃkhLkk ík{khk fkøk¤ku fkuý ðkt[u Au yuLke ®[íkk

fhðe s Lknª. yu{Lke ÃkkMku fþwt AkLkwt nkuíkwt LkÚke, yu íkku íkLku

¾çkh nkuðe s òuEyu. yLku ykÃkýu Ãký Úkkuzwt s fkuELkkÚke ftE

AkLkwt hk¾ðkLkwt Au?’

9. çkuðVk LkÚke

15{e ykuøkMx, 1947 Lku hkus ¼khík Ëuþ ykÍkË

çkLÞku. ÃkkrfMíkkLkLkwt y÷øk hk»xÙ MÚkÃkkÞwt.

Ãkhtíkw fku{e rð¾ðkË ¼hu÷k yÂøLkLke ÃkuXu ÄqtÄðkÞk fhíkkuníkku.

MkhËkh MkknuçkLkk nkÚk{kt øk]n¾kíkwt níkwt. yux÷u Ëuþ{kt

Mkw÷unþktrík MÚkkÃkðkLkwt fÃkÁt fk{ íku{Lku rþhu níkwt.

Íeýk Mkknuçku yLku {wÂM÷{ ÷eøkLkk fux÷kf ykøkuðkLkkuLku÷køkíkwt níkwt fu, MkhËkh Mkknuçk ßÞkt MkwÄe Au íÞkt MkwÄe ¼khík{kt

fku{e ¼uË¼kð Vu÷kððkLkwt þõÞ LkÚke. yux÷u MkhËkh Mkknuçk

yu MkkiLku fýkLke {kVf ¾qt[íkk níkk. íkuÚke yu Mkkiyu MkhËkh

Mkknuçk Mkk{u fkËð WAk¤ðk {ktzâku!

MkhËkh {wMk÷{kLkkuLkk rðhkuÄe Au y™u íkuyku MkkÚku ÃkhkÞwt

28 29


19/79


19

ðíkoLk fhu Au, yuðe yVðkyku Vu÷kðk ÷køke.

yu çkÄe ðkíkku Mkkt¼¤eLku økktÄeSLku ¾qçk Ëw:¾ Úkíkwt. íkuyku

ðkhtðkh fnuíkk :‘ðÕ÷¼¼kE fËe Ãký fku{ðkËe níkk Lknª yLku Au Lknª.

{wMk÷{kLkkuLku yLÞkÞ ÚkkÞ yuðwt ðíkoLk íkuyku fËe fhu Lknª y™u

{Lku ÃkqhuÃkqhe «íkerík Au.’

ykðk ¾kuxk «[khLku fkhýu MkhËkh©e nuhkLkÃkhuþkLkÚkíkk níkk. íku{Lke íkrçkÞík Ãkh Ãký yuLke {kXe yMkh Úkíke

níke.

yuðk{kt ðzk«ÄkLk sðknh÷k÷S yLku MkhËkh Mkknuçk

ðå[u hksðneðx ytøku {ík¼uË Q¼k Úkðk ÷køÞk.sðknh÷k÷SLke árü çkeò ËuþkuLkk «ðkn íkhV níke

yLku yuLku yLkwMkheLku íkuyku ¼khíkLkk «&™Lku òuíkk. MkhËkh

MkknuçkLkwt {kLkðwt yuðwt níkwt fu, ykÃkýwt ½h «Úk{ MkneMk÷k{ík

fhðwt, ÃkAe çkeS ðkík.

yk árü¼uË yLku {ík¼uËLke ðkík Ãký økktÄeS ÃkkMkuykððk ÷køke.

yu s yhMkk{kt ¼khík{kt fku{e-yufíkk MÚkkÃkðk {kxu

økktÄeSyu WÃkðkMk þY fÞko. yu s ðu¤kyu 16{e òLkuðkhe,

1948Lku hkus MkhËkhu Mkkihk»xÙ sðkLkwt Lk¬e ÚkÞwt níkwt.

Ãkhtíkw økktÄeSyu WÃkðkMk þY fÞko níkk yux÷u MkhËkhu

Mkkihk»xÙLkku fkÞo¢{ {w÷íkðe hk¾ðkLkwt rð[kÞwO. Ãkhtíkw økktÄeSyu

íku{Lku yu fkÞo¢{ [k÷w hk¾ðk Mk÷kn ykÃke.yux÷u MkhËkh Mkkihk»xÙ òuðk íkiÞkh ÚkÞk. Ãkhtíkw síkkt

Ãknu÷kt MkhËkhu økktÄeSLku Lke[uLkku Ãkºk ÷ÏÞku :

‘yksu Mkðkhu Mkkík ðkøÞu {khu Mkkihk»xÙ sðkLkwt Au.

ykÃkLkk WÃkðkMkLkk rËðMkku{kt {khu çknkh sðwt íku {khk {kxuËw:¾Lke ðkík Au. Ãký yrLkðkÞo fíkoÔÞ çkòððkt ¾kíkh çkeòu

hMíkku LkÚke.’

‘økEfk÷u ykÃkLke {w¾{wÿk Ãkh AðkE hnu÷e ø÷krLkyu

{Lku çku[uLk çkLkkðe {qõÞku Au. yLku íku fkhýu nwt rð[khð{¤LkkÍtÍkðkík{kt Ãkzâku Awt.’

‘fk{Lkku çkkuòu yux÷ku ¼khu ÚkE Ãkzâku Au fu, íkuLkk fkh{k

ðsLkÚke nwt f[zkE hÌkku Awt.’

‘nwt nðu òuô Awt fu, yk{ ykøk¤ [÷kÔÞk fhðk{kt ËuþLkwt

fu {khe òíkLkwt fkuE ðÄkhu rník ÚkðkLkwt LkÚke. fËk[ íkuÚke LkwfMkkLkÃký ÚkkÞ.’

‘sðknh÷k÷ Ãkh {khk fhíkkt Ãký ðÄkhu çkkuòu Au. íku{Lkwt

ÓËÞ Ëw:¾Úke ¼khu ÚkÞwt Au. Mkt¼ð Au fu, nwt ô{hu íku{LkkÚke ð]Ø

nkuðkÚke íku{Lkk MkkÚke íkhefu íku{Lke Ãkz¾u hne fk{ fhðk{kt

30 31


20/79


20

íku{Lkku çkkuòu n¤ðku Lknª fhe þfíkku nkuô.‘{ki÷kLkk (yçkw÷ f÷k{ ykÍkË) nwt su ftE fhe hÌkku Awt

íkuÚke Lkkhks Au. y™u ykÃkLku ðkhtðkh {khku çk[kð fhðku ÃkzuAu. yk nfefík Ãký {khu {kxu yMkÌk Au.

‘yk Mktòuøkku{kt ykÃk {Lku ynªÚke Aqxku ÚkðkLke hòykÃkku, íkku fËk[ íkuÚke ËuþLkwt y™u {kÁt ðÄkhu rník ÚkkÞ.’

‘nk÷ nwt su fkÞo su heíku fÁt Awt, íkuÚke çkeS heíku fhe þfwtíku{ LkÚke.’

‘òu nwt ÷ktçkk Mk{ÞLkk SðLkLkk MkkÚkeykuLku ¼khYÃk ÚkE Ãkzwt y™u ð¤e ykÃkLkk ÓËÞLke ðuËLkkLku fkhý YÃk çkLkwt, Aíkkt nwt

{khk MÚkkLku [exfe hnwt, - yuLkku yÚko yu ÚkkÞ - yLku yuðwt {Lku÷køku Au fu, Mk¥kkLke ÷k÷Mkk{kt nwt ytÄ çkLÞku Awt yLku íkuÚke nwtAqxku ÚkÞk hkS LkÚke. yk yMkÌk Ëþk{ktÚke {Lku su{ çkLku íku{s÷Ëe {wõík fhðku òuEyu.’

‘ykÃkLkk WÃkðkMkLkk «Mktøku yk {kxu [[ko fhðkLkku Mk{Þ

LkÚke, yu nwt Mk{swt Awt. Ãký òu nwt ykÃkLkk WÃkðkMk Akuzkððksux÷e Ãký {ËË fhe Lk þfíkku nkuô, íkku ynª çkuMkeLku {khu çkeswtþwt fhðkLkwt Au íku nwt Mk{S þfíkku LkÚke. {khu {kxu yLÞ þe VhsçkòððkLke Au íku nwt fktE òýíkku LkÚke.’

‘íkuÚke ykÃkLku ykÃkLkk WÃkðkMk AkuzðkLke y™u yk

«&™Lkku s÷ËeÚke rLkýoÞ fhðkLke Lk{ú¼kðu ykSS fÁt Awt.íku{ fhðkÚke su fkhýu ykÃkLku WÃkðkMk fhðk Ãkzâk Au íku fkhý

Ëqh ÚkðkLkku Mkt¼ð Ãký Au.’Mkkihk»xÙLkwt fk{ ÃkíkkðeLku MkhËkh çkesu rËðMku {wtçkE

økÞk. íÞkt íku{ýu ònuh Mk¼k{kt Lke[uLkk WËTøkkhku fkZâk :‘ykÃkýu MðkíktºÞ {u¤ÔÞwt, íÞkhu ykÃkýe «ríkck ðÄe

níke. Ãký ÃkAeLkk çkLkkðkuÚke íku ykÃkýu ¾kuE çkuXk.’‘òu MðkíktºÞ {u¤ÔÞk ÃkAe Ãký økktÄeSLku ®nËw-{wMk÷{kLk

ðå[u Mkk[e yufíkk {kxu WÃkðkMk fhðk Ãkzu, íkku íku ykÃkýu {kxufkÞ{Lkwt f÷tf Au.’

‘ík{u n{ýkt s Ãkkufkhku Mkkt¼éÞk fu, {wMk÷{kLkkuLku¼khík{ktÚke nktfe fkZku.’‘su ÷kufku ykðwt fnu Au íku ¢kuÄÚke Ãkkøk÷ çkLÞk Au. su

{kýMk ¢kuÄÚke ¼kLk ¼q÷u Au íku økktzk {kýMkÚke Ãký çkËíkh çkLkuAu. økktzk {kýMkLku íkku zkÌkku Ãký fhe þfkÞ. Ãký ¢kuÄ{kt ¼kLku

¼q÷u÷kykuLkwt þwt ÚkkÞ?’‘íkuyku Mk{S þfíkk LkÚke fu, ¼khík{kt hnu÷k {qXe¼h

{wMk÷{kLkkuLku nktfe fkZðk{kt íku fktE ¾kxðkLkk LkÚke.’‘nwt MÃkü ðkík fhðkðk¤ku Aw t. nw t ®nËwyku íku{ s

{wMk÷{kLkku çktLkuLku Mkh¾e heíku fzðe ðkíkku fnuðkðk¤ku Awt.’

32 33


21/79


21

‘fux÷kf {wMk÷{kLkku økktÄeS ÃkkMku økÞk y™u {khk

÷¾LkkiLkk ¼k»ký{kt íÞktLkk {wMk÷{kLkkuyu fk~{eh ytøku

ÃkkrfMíkkLkLkk ð÷ýLkku íkuyku rðhkuÄ fu{ fhíkk LkÚke, yuðeVrhÞkË fhe.’

‘økktÄeSLku {khku çk[kð fhðkLke Vhs Ãkze. íkuÚke {Lku

Ëw:¾ ÚkÞwt. fkhý fu nwt yuðku Lkçk¤ku {kýMk LkÚke fu suLkku çk[kð

fkuELkuÞ fhðkLke sYh Ãkzu.’yk ¼k»ký rðþu økktÄeSyu sýkÔÞwt :

‘{U MkhËkhLkwt {wtçkELkwt ¼k»ký ðktåÞwt Au. ÷kufkuyu Mk{S

÷uðwt òuEyu fu MkhËkh, Ãktrzík LknuÁ y™u {khkt - ºkýuLkkt árü®çkËw

yufMkh¾kt s Au. fktE Vhf LkÚke. y{u çkÄk yuf s æÞuÞ {kxu

fk{ fheyu Aeyu. yk{ktÚke fkuE {wMk÷{kLkkuLkku þºkw LkÚke.’

ÃkAe 30{e òLÞwykhe, 1948Lkku rËðMk QøÞku.

økktÄeS ÃkkMku MkktsLke «kÚkoLkk Ãknu÷kt MkhËkh Mkknuçk

økÞk. MkkÚku {rýçknuLk Ãký níkkt.

økktÄeS yLku MkhËkh ðå[u yuf f÷kf økt¼eh ðkíkku[k÷e.

økktÄeSyu ðkíkLke þYykík{kt ÃkkuíkkLkku yr¼«kÞ yuðku

sýkÔÞku níkku fu, MkhËkh fu sðknh÷k÷S yu çktLku{ktÚke yuf

sýu «ÄkLk{tz¤{ktÚke Aqxk Úkðwt hÌkwt.

Ãkhtíkw íÞkh çkkË ÃkkuíkkLkku rLkýoÞ Vuhðíkkt økktÄeSyu

MkhËkh©eLku fÌkwt :

‘nw t yuðk [ku¬Mk rLkýoÞ WÃkh ykÔÞku Aw t f u,«ÄkLk{tz¤{kt çktLku sýLke Mkuðk yrLkðkÞo Au. ykðk Lkkswf

Mk{Þ{kt yu{ktÚke fkuELkwtÞu Aqxk Úkðwt Ëuþ {kxu ¼Þtfh Lkeðzþu.’

økktÄeSyu MkhËkh©eLku yu{ Ãký sýkÔÞwt fu, MkktsLke

«kÚkoLkk{kt ík uyku Ãkk uík u yk ytøku sYhe WÕ÷u¾ fhþu.sðknh÷k÷S Ãký «kÚkoLkk ÃkAe íku{Lku {¤ðk ykðLkkh Au

íÞkhu íku{Lke MkkÚku yk rðþu [[ko fhþu. sYh sýkþu íkku Ãkkuíku

Mk uðkøk úk{ sðkLk w t {w÷íkðe hk¾þu y™u MkhËkh íkÚkk

sðknh÷k÷S ðå[u {u¤ Lk MkÄkÞ íÞkt MkwÄe rËÕne Akuzþu Lknª.

MkhËkh Mkknuçku økktÄeSLkk yk sðkçkLku ytrík{ yk¿kk

íkhefu {kÚku [zkÔÞku.

Ãkhtíkw ¼økðkLku íkku økktÄeSLku yu Mkktsu s ÃkkuíkkLke ÃkkMku

çkku÷kðe ÷eÄk!

MkhËkh Mkknuçku yu ÃkAeLku çku ðhMk økktÄeSyu MkkUÃku÷wtfkÞo sðknh÷k÷SLkk ðVkËkh MkkÚke íkhefu fheLku ÃkkuíkkLke Vhs

çkòðe.

økktÄeSLkk yðMkkLk ÃkAeLkk fÃkhk fk¤{kt MkhËkh Mkknuçku

çkÄk {ík¼uË øk¤e sELku sðknh÷k÷S «íÞu Ãkqýo ðVkËkhe

34 35


22/79


22

y™u yk{LÞk MkkÚku ËuþLke Mkuðk yÚkuo, ÃkkuíkkLke LkkËwhMík íkrçkÞíkAíkkt, yÚkkøk ©{Úke fk{ fÞko fÞwO.

1950Lke çkeS ykuõxkuçkhu {nkí{k økk tÄeSLkksL{rËðMku ELËkuh{kt MkhËkh Mkknuçku Lke[uLkk WËTøkkhku ònuhMk¼k{kt fkZe ÃkkuíkkLke rLkck Ëþkoðe níke :

‘ykÃkýk Lkuíkk Ãktrzík sðknh÷k÷ LkunÁ Au. çkkÃkwyu íku{Lku

ÃkkuíkkLkk ðkhMkËkh íkhefu LkeBÞk Au y™u yuLke ònuhkík fheAu.’

‘çkkÃkwLkk çkÄkÞu MkirLkfkuLke Vhs Au fu, íku{Lkk nwf{Lkkuy{÷ yrýþwØ Úkðku òuEyu.’

‘suyku yu nwf{Lkku rË÷kuòLkeÚke y{÷ fhíkk LkÚke íkuyku¼økðkLkLkk økwLkuøkkh Au.’‘nwt çkuðVk rMkÃkkE LkÚke.’‘nwt su MÚkkLku Awt íkuLkk rðþu {Lku rð[kh Mkh¾ku LkÚke

ykðíkku. nwt {kºk yux÷wt s òýwt Awt fu çkkÃkwyu {Lku ßÞkt {qõÞku

níkku íÞkt s nwt Awt.’

10. hkufe hkÏÞku

MkhËkhLke íkrçkÞík yk{ íkku Lkh{ níke s. Ãkhtíkw ykÍkËeÃknu÷ktLkk {rnLkkyku{kt yLku ykÍkËe ÃkAeLkk rËðMkku{kt ËuþLkwt

ðkíkkðhý ¾qçk íktøk hnuíkwt níkwt!økktÄeS Ãký ¾qçk Ëw:¾e níkk. MkhËkh©e Ëw:¾e níkk.

çkeò Mkki yøkúøkÛÞ Lkuíkkyku Ãký Ëw:¾e yLku ®[íkk{øLk níkk.yuðk{kt 30 {e òLkuðkhe, 1948Lku þw¢ðkhu økktÄeSLke

níÞk ÚkE!yk ËkÁý ½kyu MkhËkhLkk ÓËÞ Ãkh Ÿze yMkh fhe.yLku 1948Lkk {k[o {rnLkkLke 5 {e íkkhe¾u

MkhËkh©eLku Ãknu÷ðnu÷ku ÓËÞhkuøkLkku nw{÷ku ÚkÞku!MkhËkhu zk p. Mk wþe÷kçknuLk LkGÞhLku ¼khík y™u

ÃkkrfMíkkLk{ktLke yÃkÓík †eykuLku ÃkkAe {u¤ððkLkk fkÞo {kxu

36 37


23/79


23

Lke{u÷e yuf Mkr{rík{kt ÷eÄkt níkkt. Ãkqðo ÃktòçkLkkt Ëuþe

hkßÞku{ktÚke yÃkÓík †eykuLku ÃkkAe {u¤ððkLkwt fk{ MkhËkhu

Mkwþe÷kçknuLkLku MkkUÃÞwt níkwt.[kuÚke {k[uo íku{Lku rËÕne çkku÷kððk{kt ykÔÞkt níkkt.

ÃkkuíkkLkk fk{Lkku ynuðk÷ ykÃkðk çkesu rËðMku yux÷u Ãkkt[{e

{k[uo zkp. Mkwþe÷kçknuLk MkhËkh©eLku íÞkt økÞkt.

MkhËkh ðøkuhu ¼kusLk fhðkLku çkuXkt yLku zkp. Mkwþe÷kçknuLkuÃkkuíku þwt þwt fhe ykÔÞkt níkkt yuLke ðkík fhðk {ktze.

íÞkt íkku yufkyuf Mkwþe÷kçknuLku òuÞwt fu, MkhËkh ¾kíkk

Lknkuíkk y™u íku{Lkku [nuhku yMðMÚk Ëu¾kðk ÷køÞku!

ûký¼h Mkwþe÷kçknuLku Ãkkuíku þwt þwt fhe ykÔÞkt níkkt yuLke

ðkík fhðk {ktze.

íÞkt íkku yufkyuf Mkwþe÷kçknuLku òuÞwt fu, MkhËkh ¾kíkk

Lknkuíkk y™u íku{Lkku [nuhku yMðMÚk Ëu¾kðk ÷køÞku!

ûký¼h Mkwþe÷kçknuLkLku ÷køÞwt fu, MkhËkh©e çku[uLk ÚkE

òÞ yuðwt íkku {khkÚke fþwt çkku÷kÞ LkÚke Lku!Ãkhtíkw MkhËkh©eLkku [nuhku rLknk¤íkkt íku{Lkk fÃkk¤ Ãkh

ÃkhMkuðkLkkt ®çkËwyku çkkÍu÷kt Ëu¾kÞkt y™u íku{Lkk nkux ðkË¤e

htøkLkk ÚkE økÞk níkk!

zkp. Mkwþe÷kçknuLku ÃkqAâwt : ‘ykÃkLku Xef LkÚke ÷køkíkwt?’

ÓËÞ MÚkkLku MkhËkh©eyu ÃkkuíkkLkku nkÚk ËçkkÔÞku.

ÓËÞLke Lk¤e{kt ÷kune ò{e sðkLkk hkuøkLkwt yk ykçkunqçk

r[ºk níkwt.Mkwþe÷kçknuLku íkhík s MkhËkh©eLku ÃkÚkkhe{kt Mkwðkze ËeÄk

yLku íku{Lke Mkkhðkh{kt íkuyku ÷køke økÞkt. ËuþLkk Mkkhk LkMkeçku

MkhËkh©e yu nw{÷k{ktÚke Qøkhe økÞk.

{kuŠVÞkLke yMkh{ktÚke MkhËkh òøÞk. íkuyku çkÄeÃkrhÂMÚkrík íkhík s Ãkk{e økÞk. íku{ýu zkp. Mkwþe÷kçknuLk ¼ýe

òuELku çknw s ykÿo Mðhu fÌkwt :

‘nwt íkku çkkÃkw ÃkkMku síkku níkku. íkU {Lku þkLku hkufe hkÏÞku?

yLku yksu þw¢ðkhLkku Þkuøk Ãký níkku.’

MkhËkh©eLkk yk þçËku økktÄeçkkÃkw «íÞuLkk «u{Lkk ãkuíkf

níkk.

yLku 15 {e rzMkuBçkh, 1950Lku hkus MkhËkh©e

MðøkoðkMke ÚkÞk, íku rËðMku Ãký þw¢ðkh s níkku!

38 39


24/79


24

11. çkurhMxh MkhËkh

MkLku 1913Lkk Vuçkú wykheLke 13 {e Lku økwÁðkhu

ðÕ÷¼¼kE Ãkxu÷ rð÷kÞíkÚke çkurhMxh ÚkELku ®nËwMíkkLkLku

rfLkkhu {wtçkE çktËhu QíkÞko.çkurhMxheLke Ãkheûkk ðÕ÷¼¼kEyu Ãknu÷k ðøko ykuLkMko {kt

Ãknu÷u Lktçkhu ÃkMkkh fhe. íku{Lku Ãk[kMk ÃkkWLzLkwt ELkk{ Ãký {éÞwt.

yk{ ¾qçk {kLk¼h çkurhMxheLke Ãkheûkk ykÃkeLku ðÕ÷¼¼kE

Ëuþ{kt ÃkkAk VÞko.

ðÕ÷¼¼kELku çkurhMxhe y{ËkðkË fhðkLke EåAk

níke. {wtçkE{kt yk{ íkku rðê÷¼kE çkurhMxhe fhíkk s níkk.

Ãkhtíkw Mðíktºk r{òsLkk ðÕ÷¼¼kELku íkku ÃkkuíkkLke þÂõík

Ãkh s ÃkkuíkkLke «ríkck s{kððkLke EåAk níke.

ð¤e {wtçkE{kt «uÂõxMk ò{íkkt Úkkuzkt ð»ko Ãký ÷køku.

ßÞkhu y{ËkðkË{kt «uÂõxMk Mkkhe heíku ò{íkkt ðkh Lknª ÷køku

yuLke rðê÷¼kELku ¾kíkhe níke. ¾Át òuíkkt fuMkku ðÕ÷¼¼kELke

hkn òuíkk níkk.ðÕ÷¼¼kELku {kxu y{ËkðkË ykðe s÷Ëe ÃkiMkk f{kðk

{ktzðkLkwt çkeswt Ãký yuf fkhý níkwt.

rðê÷¼kE çkurhMxheLkwt fk{ Äe{u Äe{u ykuAwt fhðk

÷køÞk níkk. íkuyku ònuh MkuðkfkÞo{kt ðÄkhu hMk ÷uðk {ktzâkníkk. íkuyku {wtçkELke ÄkhkMk¼k{kt {uBçkh Ãký ÚkÞk níkk.

yux÷u nðu ðfe÷kíkLkw t fk{ yLku ÷kufMkuðkLkw t fk{

yufeMkkÚku Lk ÚkE þfu yuLke rðê÷¼kELku ¾kíkhe ÚkE níke.

íkuÚke íku{ýu ðÕ÷¼¼kE rð÷kÞíkÚke ykÔÞk, íÞkhu ÃkkuíkkLkk

{LkLke ÂMÚkríkLkku yu{Lku ÏÞk÷ ykÃÞku.

ðÕ÷¼¼kE yuf heíku {kuxk¼kE rðê÷¼kELkk fkuE Ãký

Mkkhk fk{{kt MkkÚk ykÃkðk MkËk íkíÃkh s hnuíkk. yLku íkuyku

ÃkkuíkkLkwt fíkoÔÞ s Mk{síkk.

yux÷u MkhËkhu rðê÷¼kELku f{kðkLke sðkçkËkhe{ktÚke{wõík fhðkLkwt yLku yu{Lkwt çkÄwt ¾[o WÃkkze ÷uðkLkwt íkhík s

Mðefkhe ÷eÄwt.

yu fkhýu çkurhMxh ðÕ÷¼¼kEyu çkÄku ¾[o WÃkkze ÷uðk

çkhkuçkh Ä{Äkufkh ðfe÷kík þY fhðkLkwt rð[kÞwO.

40 41


25/79


25

ðÕ÷¼¼kEyu y{ËkðkË{kt ¼ÿ rðMíkkh{kt ËkËkMkknuçk

{kð¤tfhLkk fkfkLkk çktøk÷k{kt hnuðkLkwt hkÏÞwt.

{wtçkEÚke ¾kMk {tøkkðu÷k VuþLkuçk÷ VŠLk[hÚke ÃkkuíkkLkeykurVMk Mkòðe yLku XkXÚke hnuðk ÷køÞk.

VŠLk[hLke ÃkMktËøke fhðk{kt MkhËkhLke MkwÁr[Lkkt ð¾ký

fhíkkt þuX©e fMíkqh¼kE ½ýe ðkh fnuíkkt :

‘MkhËkhLke ykurVMkLkk suðwt VŠLk[h {U y{ËkðkË{ktçkeS fkuE ykurVMk{kt òuÞwt LkÚke.’

VŠLk[h ÍkÍwt Lknkuíkwt. Ãký MkkËwt, Ÿ[k «fkhLkwt yLku MkwtËh

níkwt.

yLku çkurhMxh ðÕ÷¼¼kE fuðk níkk?

ðÕ÷¼¼kELku íku ð¾íkLkwt þçËr[ºk ËkËkMkknuçk {kð¤tfhu

ykçkunqçk [eíkÞwO Au :

‘VktVzku swðkLk, Auf AuÕ÷e ZçkLkk fxðk¤kt fkux-Ãkkx÷qLk

Ãknuhu÷kt, Ÿ[k{kt Ÿ[e òíkLke çkLkkíkLke nux {kÚkk WÃkh ftEf

ðktfe {qfu÷e.’‘Mkk{k {kýMkLku òuíkkt s {kÃke ÷uíke íkusMðe ykt¾ku,

çknw ykuAwt çkku÷ðkLke xuð, {kuZwt Mknus {÷fkðeLku {¤ðk

ykðLkkhLkwt Mðkøkík fhu Ãký íkuLke MkkÚku ðkík[eík{kt Lk Qíkhu.’

‘{w¾{wÿk áZíkkMkq[f yLku økt¼eh. fktEf ÃkkuíkkLke

©ucíkkLkk ¼kLk MkkÚku ËwrLkÞkLku rLknk¤íke íkeýe Lksh.’

‘ßÞkhu Ãký çkku÷u íÞkhu yu{Lkk þçËku{kt ykí{rðïkMkÚke

yLku «¼kðÚke ¼hu÷e áZíkk.’‘Ëu¾kð fzf yLku Mkk{k {kýMkLku ÃkkuíkkLke yk{LÞk

hk¾ðkLke Vhs Ãkkzu yuðku.’

‘ykðk yk Lkðk çkurhMxh y{ËkðkË{kt ðfe÷kík fhðk

ykÔÞk. Mðk¼krðf heíku s Lkðk yLku swðkrLkÞk ðfe÷kuLkwt ykLkðsðkLk çkurhMxh «íÞu æÞkLk ¾U[kÞwt.’

‘yu{Lkk ÔÞÂõíkíð{kt yLku ðíkoLk{kt s y{wf rðrþüíkk

níke. fktEf ykf»koý, fktEf {kLk, fktEf ytòE sðwt, yLku

çkeòyku «íÞu íkuyku su heíku òuíkk íkuLku ÷eÄu fËk[ fktEf hku»k

Ãký - yuðe r{© ÷køkýeykuÚke ðfe÷{tz¤{kt íku{Lkku Mkífkh

ÚkÞku.’

çkurhMxh ðÕ÷¼¼kELke «uÂõxMk {kuxu ¼køku VkusËkhe

çkkswLke níke. MkkûkeykuLke íku{Lke Q÷xíkÃkkMk xq tfe Ãký

{wÆkMkhLke hnuíke. fuMk [÷kððkLke íku{Lke Zçk{kt s Ëu¾kE ykðíkwt fu fuMkLke rðøkíkku WÃkh íku{Lkku Ãkqhku fkçkq Au.

MkkiLkwt yufË{ æÞkLk ¾U[u yuðku íku{Lkku {kuxku økwý íkku yu

níkku fu, fkuxo MkkÚkuLkku íku{Lkku ÔÞðnkh MktÃkqýo LkezhÃkýkLkku hnuíkku.

yu økwýu s yk¾k ðfe÷{tz¤{kt çkurhMxh ðÕ÷¼¼kELku

42 43


26/79


26

ykËhÃkkºk çkLkkÔÞk níkk. øk{u íkuðk íkkuhe økkuhk ssLku

MkÇÞíkkLke {ÞkoËk çknkh íkMkw¼kh Ãký fËe íkuyku [Mkfðk Ëuíkk

Lknª.fkuE ssLkk íkkuheÃkýkLke fu íkhtøkeÃkýkLke xefk fhðkÚke

yÚkðk íku W½kze ÃkkzðkÚke íku ss ykøk¤Lke ÃkkuíkkLke «uÂõxMkLku

Äkufku ÃknkU[þu yuðk zhÚke ðÕ÷¼¼kE yu ðMíkw rLk¼kðe ÷uíkkt Lknª.

íkuÚke ÷kufkuLkk íku{ s ðfe÷kuLkk Mð{kLkLkk íkuyku ¼khuhûkf çkLke hnuíkk.

MkhËkh fuMk [÷kðíkk nkuÞ, íÞkhu ½ýk ðfe÷ku òuðk

çkuMkíkk. yux÷u fkuxo ðfe÷kuÚke XX ¼hkÞu÷e hnuíke.

çknw fuMkku {u¤ððkLke Ãký MkhËkh Ãkhðk fhíkk Lknkuíkk.

íku ð¾íku y{ËkðkË{kt çkurhMxhkuLke VeLkk su Ëh níkk íku fhíkkt

MkhËkhu ÃkkuíkkLke VeLkku Ëh Ÿ[ku hkÏÞku níkku.

{wtçkE{kt rðê÷¼kELkwt ¾[o, y{ËkðkË{kt ÃkkuíkkLkk ½hLkwt

¾[o íkÚkk fwxwtçkLku fktE {ËË fhðkLke nkuÞ íku, yu çkÄwt ËMk-çkkh

rËðMkLkk fk{{ktÚke s MkhËkh f{kE ÷uíkk.fkuxoLkk fk{ ÃkAe ‘økwshkík õ÷çk’{kt MkhËkh síkk yLku

íÞkt rçkús h{íkk.

Ãkhtíkw ¼økðkLku MkhËkh {kxu çkeS s ÞkusLkk ½ze fkZe

níke. yu nðu ykÃkýu ykøk¤ òuEþwt.

12. økktÄeSLke MkkÚku

MkhËkh y{ËkðkË{kt çkurhMxh íkhefu Mkkhk økkuXðkE

økÞk níkk. yu rËðMkku{kt s ykÃkýk hk»xÙSðLkLku Lkðku Ãk÷xku

yÃkkðLkkh {nkí{k økktÄeSLkwt ykÃkýk Ëuþ{kt ÃkwLkhkøk{Lk ÚkE [qõÞwt níkwt.

Ërûký ykr£fk{kt MkíÞkøkúnLke ÷zík{kt rðsÞ {u¤ðeLku

økktÄeS 1915Lkk ykht¼{kt Ëuþ{kt ykÔÞk.

¼khíkMkuðf økkuÃkk¤f]»ý økku¾÷uSLkk ykËuþÚke

økktÄeSyu Ëuþ¼ú{ý fheLku y{ËkðkË{kt fku[hçk{kt yk©{

MÚkkÃkðkLkw t rð[kÞwO. 1915Lkk {u {kMkLke 25{e íkkhe¾u

fku[hçk{kt MkíÞkøkúnk©{Lke MÚkkÃkLkk fhðk{kt ykðe.

½ýk ðfe÷ku yLku ònuh ûkuºk{kt fk{ fhðkLke EåAkðk¤k

{kýMkku fkiíkwf yLku rs¿kkMkkLku fkhýu økktÄeSLkk yk©{{kt

44 45


27/79


27

ðkhtðkh síkk. íÞktÚke fktE Lku fktE ðkíkku ÷kðe økwshkík õ÷çk{kt

ðÕ÷¼¼kE ðøkuhuLku fnuíkk.

ðÕ÷¼¼kE íkku yu MkkiLku {~fhe{kt Wzkðíkk.ðÕ÷¼¼kELku ½ýe ðkh Úkíkwt :

‘yk ð¤e fkuE çkurhMxh Lkðwt økktzÃký ÷ELku ykÔÞk Au!

íku çkúñ[Þo Ãkk¤u, òsY ðk¤u, Ë¤u, ½ô{ktÚke fktfhk ðeýu yuðk

ËuþMkuðfku ÃkuËk fhðkLkwt fkh¾kLkwt Q¼wt fhðk {køku Au! yu{ fktE ËuþMkuðfku WíÃkLLk Úkíkk nþu?’

ykðe òík òíkLke {~fhe ðÕ÷¼¼kE fÞko fhíkk.

fkuE økktÄeSLku yk©{{kt {¤ðk òÞ, íkku íku{Lke Xufze

Wzkðíkkt ðÕ÷¼¼kE fnuíkk :

‘íÞkt sELku þwt fhe ykÔÞk? {khe MkkÚku çkuMke ÃkkLkkt hBÞk

nkuík, íkku ftE çkwrØLkku Ãký rðfkMk Úkkík.’

økktÄeS fkuE ðkh økwshkík õ÷çk{kt òÞ y™u çkÄk

ðfe÷ku íku{Lke ykswçkksw ¼uøkk ÚkkÞ, íÞkhu ðÕ÷¼¼kE rçkús

h{Lkkhk ÃkkuíkkLkkt MkkÚkeLku økktÄeS ÃkkMku síkkt hkufu yLku fnu :‘íÞkt sELku þwt Mkkt¼¤ðkLkwt Au? yu íkku ½ô{ktÚke fktfhk

ðeýðkLke ðkík fhþu. yu{ fhðkÚke Ëuþ Mðíktºk ÚkðkLkku Au?’

yuf çkksw Ëuþ{kt Lkuíkk økýkíke ÔÞÂõíkykuLke SðLk[Þko,

íku{Lke yMÃkü rð[khMkhýe, íku{Lkwt fux÷ef ðkh Lk Mk{S

þfkÞ yuðwt ðíkoLk òuELku yuðk ÷kufku íkhV ðÕ÷¼¼kELku ½]ýk

WíÃkLLk ÚkÞu÷e.

MkhËkhLku íkku Lkðku «fkþ òuEíkku níkku. íkuyku yuðk økwÁLkeþkuÄ{kt níkk su ËuþLke fkÞkÃk÷x fhu, {kxe{ktÚke {kýMkku ÃkuËk

fhu, økkihð¼uh ®n{íkÃkqðof Mk¥kkÄeþ ytøkúuòuLkku Mkk{Lkku fhe

þfu.

yux÷u MkeÄkMkkËk, Vfeh suðk Mkk{kLÞ økk{rzÞk suðk÷køkíkk. økktÄeSLke Ze÷eÃkku[e ðkíkÚke MkhËkh suðk ‘®Mkn-

þkðf’Lku õÞktÚke Mktíkku»k ÚkkÞ?

íku rËðMkku{kt Lkhnrh¼kE Ãkhe¾ yLku {nkËuð¼kE

ËuMkkE íkÆLk Lkðk ðfe÷ku níkk. yu çktLku r{ºkkuyu fux÷kf ðfe÷-

çkurhMxhkuLkkt Lkk{ Ãkkzâkt níkkt.

©e {rý÷k÷ ¼økw¼kE çknw ÁykçkËkh yLku r{òS

níkk, íkuyku Mkk{kÃkûk WÃkh yuðk íkzqfíkk fu yu{Lke Mkk{uLkku

ðfe÷ fk[kuÃkku[ku nkuÞ íkku ËçkkE s òÞ. yu{Lku ‘ðk½’ Lkk{

ykÃÞwt níkwt.ºktçkfhkÞ {s{wËkh çkurhMxh ðÞkuð]Ø níkk, çknw Úkkuzk

fuMkku{kt ykðíkk. Ãký ßÞkhu ykðíkk íÞkhu {kuxe øksoLkkyku

fhe fkuxoLku økòðe {qfíkk. yu{Lku ‘®Mkn’ Lkk{ ykÃkðk{kt ykÔÞwt

níkwt.

46 47

MkhËkh hMkËkh ¾çkhËkh MkhËkh hMkËkh ¾çkhËkh48 49


28/79


28

yuf rËðMku Lkhnrh¼kEyu {nkËuð¼kELku fÌkwt :

‘yk ðÕ÷¼¼kE çkurhMxh Ãký ®Mkn s Au.’

{nkËuð¼kE ËuMkkE fnu :‘Au ¾hk, Ãký yu nS LkkLkku ®Mkn Au. ®MknLkwt çkå[wt Au.

ykÃkýu yu{Lku ®Mkn-þkðf fneþwt.’

ykøk¤ síkkt yk ÃkwÁ»k®Mkn yk¾k Ëuþ{kt øksoðkLkk

níkk. Ãký íku ð¾íku, su{ ®MknLkwt çkå[wt {kuxk nkÚke WÃkh fqËeLku[ze òÞ yLku íkuLkk øktzMÚk¤Lku [ehe Lkk¾u íku{, yk ®Mkn-þkðf

Ãký sçkhk ðfe÷-çkurhMxhkuLku yLku sòuLku ¼khu Ãkzíkwt níkwt.

ykðk íkhðhkxðk¤k çk urhMxh ðÕ÷¼¼kE fkuE

þÂõíkþk¤e íkusMðe hknçkhLke þkuÄ{kt níkk.

ynª ykÃkýLku Mðk{e rððufkLktËLke ÞkË ykðe òÞ Au.

ÃkAeÚke Mðk{e rððufkLktË íkhefu òýeíkk ÚkÞu÷k ÞwðkLk

LkhuLÿLku ½ýe ðkh Úkíkwt fu, yuðk fkuE {nkí{kLku økwÁ íkhefu

Mðefkhe ÷uðk òuEyu, suÚke ÃkkuíkkLku Ãký íkuyku EïhËþoLk fhkðe

ykÃku. yu {kxu LkhuLÿ ßÞktíÞkt síkk. su fkuE yuðk ÃkwÁ»k {¤uyu{Lku LkhuLÿ «&™ ÃkqAíkk :

‘{nkþÞ, ykÃku EïhLku òuÞku Au?’

Ãkhtíkw yu{Lku õÞktÞÚke Mktíkku»kfkhf sðkçk {¤íkku Lk níkku.

Auðxu íku{Lkk fkfkyu yu{Lku fÌkwt ‘LkhuLk, òu íkkhu ¾hu¾h

yuðk økwÁ òuEíkk s nkuÞ íkku ËrûkýuïhLkk ©ehk{f]»ý Ãkh{ntMk

ÃkkMku ò.’

LkhuLÿLku Ãký MkeÄkMkkËk, Ãkkøk÷ suðk XkfwhLku òuELku{Lk{kt ÚkÞwt ¾Át fu, yk ð¤e {Lku EïhËþoLk þe heíku fhkðþu?

Ãkhtíkw LkhuLÿ su{ su{ ©ehk{f]»ýLkk MktMkøko{kt ykðíkk

økÞk, íku{ íku{ íku yu{Lkk ¼ýe ðÄkhu Lku ðÄkhu ykf»kkoíkk økÞk.

©ehk{f]»ý Ãkh{ntMk ÃkkuíkkLkk rþ»ÞkuLku ½ýe ðkh fnuíkk:‘ÃkiMkkLke ÷uðzËuðz fhLkkhkyku su heíku rMk¬kLke fMkkuxe

fhu, yu heíku {khe fMkkuxe fhòu. {khe ÃkqhuÃkqhe fMkkuxe fÞko

rMkðkÞ ík{khu {khku Mðefkh fhðku Lknª.’

LkhuLÿu Ãký ©ehk{f]»ýLke ½ýe heíku fMkkuxe fhe òuE

níke. yu ÃkAe s yu{ýu XkfwhLku ÃkkuíkkLkk ykhkæÞ Ëuð íkhefu

MðefkÞko níkk.

ykðwt s MkhËkhLke çkkçkík{kt Ãký ÚkÞwt. íkuyku økktÄeS

íkhV yufË{ ykf»kkoE økÞk Lknª. yu{Lku Úkíkwt fu, ykðe ¼khu

MkÕíkLkíkLke Mkk{u íkku fkuE {nkLk ¢ktríkfkhe s x¬h Íe÷e þfu.yk{ nkuðk Aíkkt Ãký MkhËkh AkLkk{kLkk økktÄeSLke

rn÷[k÷ çkhkuçkh òuÞk fhíkk níkk ¾hk.

økktÄeS økwshkík õ÷çk{kt ykðíkk, íÞkhu ¼÷u MkhËkh

Ëqh çkuXk çkuXk ÃkkLkkt h{íkk nkuÞ, Ãkhtíkw yu{Lkk fkLk íkku økktÄeSLke

48 49



29/79


29

ðkíkku íkhV s {tzkÞu÷k hnuíkk. fktEf ºkktMke Lksh fheLku

ð¾íkkuð¾ík yu{Lkk íkhV òuíkk Ãký nþu.

økk tÄeSLke Mkh¤íkk, MkkËkE, rLk:MðkÚkoíkk yLkuMkå[kELke ftEf Lku ftEf AkÃk yu{Lkk WÃkh Äe{u Äe{u Ãkzðk

÷køke níke.

yu yhMkk{kt økktÄeSyu y{ËkðkËLke ‘økwshkík

Mk¼k’{kt Ëk¾÷ Úkðk{kt Ãkkuíku y{wf þhíkku {qfe. yu òýeLkuðÕ÷¼¼kE Mkíkus ÚkÞk.

yu þhíkkuLkku Mkkh yuðku níkku fu, økwshkík Mk¼kyu «òLku

ytøkúus Mk¥kk ÃkkMku ¼e¾ {køkðkLke Mk÷kn Lk ykÃkðe. Ãký

ÃkkuíkkLkk ðksçke nf Mkhfkh ÃkkMku {u¤ððkLke íkkfkík «ò {u¤ðu

yuðe heíku íkuLku fu¤ððe.

ð¤e 1917Lkk yur«÷{kt [tÃkkhý rsÕ÷k{ktÚke [k÷e

sðkLkk {ursMxÙuxu fhu÷k nwf{Lkku økktÄeSyu MkrðLkÞ ykËh fÞkuo.

yuLkku íku{Lkk WÃkh fuMk [kÕÞku. íku ð¾íku økktÄeSyu fkuxo{kt su

økkihð¼ÞwO rLkðuËLk fÞwO, yu çkÄwt ðíko{kLkÃkºkku{kt ykÔÞwt. yuòýeLku MkkiLku yLku MkhËkhLku Ãký ÚkÞwt fu, ‘yk fkuE ¾hku {Ëo

Au.’

økktÄeS «íÞu MkkiLke ykËhLke ÷køkýe ¾qçk ðÄe økE.

ð¤e yu s yhMkk{kt nku{ Y÷ ÷eøku ÷k¾ku Mkneyku MkkÚku

{kuLxuøÞwLku {kuf÷u÷e yhS økktÄeSyu ½ze níke. íkuLkk xqtfk yLku

{wÆkMkhLkk ÷¾ký{kt ðÕ÷¼¼kELku Lkðe þÂõíkLkkt ËþoLk ÚkÞkt.

yu ÃkAe ðÕ÷¼¼kELku økktÄeS MkkÚku Úkkuzku Ãkrh[Þ ÚkÞku.ðÕ÷¼¼kELku ÚkÞwt fu,

‘yk økk{rzÞku sýkíkku {kýMk «òLku Mk¥kk ÃkkMku ¼e¾

{køkðk sðkLke MkkV Lkk Ãkkzu Au. Ãký «ò íkhefuLkk ÃkkuíkkLkk

nf {u¤ððkLke þÂõík fu¤ððkLkwt fnu Au.’ðÕ÷¼¼kE økktÄeSLkk Ãkrh[Þ{kt su{ su{ ðÄkhu

ykðíkk økÞk, íku{ íku{ íku{Lku Mk{òÞwt fu,

‘yk ÃkwÁ»k MkíÞ ðkík fnu Au. íku{Lke ÃkkMku Ët¼ LkÚke,

yk¤ÃktÃkk¤ LkÚke, MkwrVÞkýe ðkíkk u LkÚke, Ãký «òLku

þÂõíkþk¤e çkLkkððkLke ðkík Au.’

íÞkh çkkË 1917{kt økkuÄhk{kt økwshkík hksfeÞ

Ãkrh»kËLke çkuxf ÚkE. íÞkt økktÄeSyu {qfu÷k y{÷e fkÞoLkk

Xhkðku òuELku ðÕ÷¼¼kE Mkrðþu»k ykf»kkoÞk.

ÃkAe ykðe ¾uzk rsÕ÷kLke MkíÞkøkúnLke ÷zík. yu{ktðÕ÷¼¼kE økktÄeSLkk ðÄkhu rLkfxLkk Ãkrh[Þ{kt ykÔÞk yLku

tnt{uþLkk íku{Lkk çkLke økÞk.

50 51



30/79


30

13. «{kýÃkºk

1918{kt ¾uzk MkíÞkøkún ÚkÞku. yu ðu¤kyu MkhËkh©eyuÃkkuíkkLke yËT¼wík þÂõíkLkku Mkkhku Ãkrh[Þ fhkÔÞku. íku{Lku ÷eÄuMkíÞkøkún{kt ysçk su{ «økxâwt níkwt.

yu MkíÞkøkúnLke Ãkqýkonwrík ÚkE, íku ð¾íku økktÄeSyu ònuhMk¼k{kt ÃkkuíkkLkk rË÷Lke ðkík fhíkkt fÌkwt :

‘MkuLkkÃkríkLke [íkwhkE ÃkkuíkkLkwt fkh¼khe {tz¤ ÃkMktËfhðk{kt hnu÷e Au.’

‘½ýk {kýMkku {khe Mk÷kn {kLkðkLku íkiÞkh níkk. Ãký{Lku rð[kh ÚkÞku fu, WÃkMkuLkkÃkrík fkuý Úkþu?’‘íÞkt {khe Lksh ¼kE ðÕ÷¼¼kE Ãkh Ãkze.’‘{khu fçkw÷ fhðwt òuEyu fu, {U ðÕ÷¼¼kELke ðnu÷e

{w÷kfkík ÷eÄe, íÞkhu {Lku yu{ ÚkÞu÷wt fu, yk y¬z ÃkwÁ»k íkufkuý nþu? yu þwt fk{ fhþu?’

‘Ãký su{ su{ nwt yu{Lkk ðÄkhu «Mktøk{kt ykÔÞku. íku{íku{ {Lku ÷køÞwt fu, {khu ðÕ÷¼¼kE íkku òuEyu s.’

‘ðÕ÷¼¼kEyu Ãký {kLÞwt fu, sçkhe ðfe÷kík [k÷uAu.BÞwrLkrMkÃkkr÷xe{kt ¼khu fk{ fÁt Awt, íkuÚke Ãký ¼khu fk{yk Au. ÄtÄku íkku yks Au Lku fk÷ Lk nkuÞ. ÃkiMkk fk÷u Qze òÞ.ðkhMkku íkuLku Wzkðe Ëu. {kxu ÃkiMkk fhíkkt Ÿ[ku ðkhMkku yu{Lku

{kxu nwt {qfe òô.’‘ykðkt rð[khÚke yu{ýu ÍtÃk÷kÔÞwt.’‘ðÕ÷¼¼kE {Lku Lk {éÞk nkuík, íkku su fk{ ÚkÞwt Au íku Lk

s Úkkík. yux÷ku çkÄku þw¼ yLkw¼ð {Lku yu ¼kEÚke ÚkÞku Au.’MkhËkh©eyu yuLkk sðkçk{kt Lk{úíkkÃkqðof fÌkwt :‘®nËwMíkkLk{kt Ëuðíkkyku y™u {nkí{kykuLkku rhðks Au

fu, ÃkkuíkkLku yÃkkÞu÷e «MkkËe íkuyku ÷uíkk LkÚke. Ãkhtíkw ÃkkuíkkLkkÃkqòheykuLku ykÃke Ëu Au. {nkí{kSyu yksu yu «{kýu çkÄwt{Lku yÃkoý fÞwO. ¾he heíku {U ftE s fÞwO LkÚke.’

‘nwt {khk íkhVÚke y™u {khk MkkÚkeyku íkhVÚke fnuðkEåAwt Awt fu, ¾uzk rsÕ÷kLke «òyu Ãkkuíku ®n{ík yLku MknLkþÂõíkËk¾ðe Lk nkuík, íkku yk ÷zík{kt y{u fktE Ãký fhe þõÞk Lknkuík. yu su {kLk {Lku ykÃkðk{kt ykÔÞwt Au íku Mk½¤wt nwt íkuykuLku

ÃkkAwt ðk¤wt Awt.’

52 53



31/79


31

14. ¾kËeÄkhe

{nkí{k økktÄeSyu ’20Lke Mkk÷Lkk MkíÞkøkún ðu¤kyu

rðËuþe fkÃkzLkku çkrn»fkh fhðkLkku fkÞo¢{ Ãký ònuh fÞku o níkku.

yu çkrn»fkh ÃkqhuÃkqhku fhðk {kxu Ãknu÷e ykuøküu yux÷u÷kuf{kLÞ rx¤f {nkhksLke «Úk{ ÃkwÛÞríkrÚkyu yk¾k Ëuþ{kt-

þnuhku{kt y™u økk{zu økk{zu rðËuþe fkÃkzLke nku¤e fhðkLkwt

Xhkððk{kt ykÔÞwt.

yu{kt y{ËkðkË yLku {wtçkELke nku¤eykuyu íkku MkkiÚke

ðÄkhu htøk hkÏÞku.

MkhËkh©eyu yu{Lkk çkurhMxhLkk ÍÇ¼k WÃkhktík

zÍLkçktÄ Mkqx, LkufxkEyku, çkMkkuyZeMkku sux÷k fku÷h yLku ËMkuf

òuze çkqx nku¤e{kt çkkéÞkt níkkt.

ÃkAe MkhËkh MðËuþe yux÷u ykÃkýk ËuþLke r{÷Lkkt fÃkzkt

Ãknuhðk ÷køÞk.

íÞkhçkkË Úkkuzk ð¾ík ÃkAe ½ýwt fheLku W{huXLke yuf

Mk¼k{kt çkkÃkwSLke ÃkhËuþe fkÃkz çkk¤ðkLke yÃke÷Lku Ãkrhýk{unku¤e ÚkE.

íku{kt MkhËkhu ÃkkuíkkLkk {kÚkk ÃkhLke rðËuþe fkÃkzLke xkuÃke

nku¤e{kt Lkk¾e yLku Mk¼k{ktÚke ½ýkLke xkuÃkeyku çk¤kðe.

yux÷k{kt økkuÄhk{kt rsÕ÷k fu íkk÷wfk Ãkrh»kË níke. íÞktøkktÄeSLke MkkÚku MkhËkh©eLku sðkLkwt Lk¬e ÚkÞwt.

íkuyku çkÄk MkðkhLke økkze{kt Mkkçkh{íke yk©{Úke

Lkef¤ðkLkk níkk.

ykøk÷e Mkktsu MkhËkh yk©{{kt ykÔÞk. íÞkt íku{ýu

Lkhnrh¼kE Ãkhe¾Lku fÌkwt :

‘íkkhkt fÃkzk{kt ¾kËeLkkt çku ÄkuríkÞkt y™u çku Ãknuhý ðÄkhu

÷uíkku ykðsu.’

økkuÄhk ÃknkU[eLku LkkÌkk ÃkAe MkhËkhu ¾kËeLkkt ÄkuríkÞwt-

Ãknuhý ÃknuÞkO yLku r{÷Lkkt fÃkzktLku MkËkLke rík÷ktsr÷ ykÃke.MkhËkh©eLkkt MkwÃkwºke {rýçknuLku íku ð¾ík Ëhr{ÞkLkk

yuðku MktfÕÃk fÞkuo níkku fu, ÃkkuíkkLkk fktíku÷k MkqíkhLkkt MkhËkhLku

{kxu ÄkuríkÞkt ðýkððkt. Ãkhtíkw íkuyku fktíkíkkt Lkðwt Lkðwt þe¾u÷kt.

yux÷u ÷øk¼øk ËkuZ ð»kuo 1923Lke þYykík{kt yu MktfÕÃk Ãkkhe

54 55



32/79

MkhËkh hMkËkh ¾ khËkh MkhËkh hMkËkh ¾ khËkh

32

Ãkkze þõÞkt.

íÞkh ÃkAe íkku 1927 çkkË MkhËkh {rýçknuLkLkk fktíku÷k

MkqíkhLke s ¾kËe Ãknuhíkk.MkhËkh Ãkkuíku Ãký fktíkíkk.

MkhËkh©eLkk yðMkkLk ðu¤kyu MkhËkh©eyu Ãkkuíku ’40{kt

fktíku÷k MkqíkhLke ¾kËeLkku {kÃkMkhLkku [kËh suðzku fxfku níkku íku

yu{Lku ykuZkzðk{kt ykÔÞku níkku.

15. hktÄeLku s{kzþu

Ãknu÷k rðïÞwØ ð¾íku økk tÄeSyu øk wshkík{kt

MkiLÞ¼híkeLkwt fk{ nkÚk{kt ÷eÄwt níkwt.

yk{ íkku økktÄeSyu ytøkúus nfq{ík Mkk{u MkíÞkøkúnykËÞkuo níkku. íku ð¾íku ¾uzkLke ÷zík Ãký [k÷íke s níke.

Ãkhtíkw økktÄeS {kLkíkk níkk fu, rçkúrxþ Mkk{úkßÞ{kt íkuLkk

Mkh¾k ¼køkeËkh økýkðkLkku Ëkðku fheyu, íkku Mkk{úkßÞLke

ykVíkLku «Mktøku yuf ytøkúus sux÷wt fhðk íkiÞkh ÚkkÞ Au íkux÷wt

fhðk ykÃkýu íkiÞkh Úkðwt s òuEyu.

økktÄeSLke yk ðkík MkhËkh©e MkkLk{kt Mk{S økÞk.

íku{Lkk WÃkh økktÄeSyu fhu÷e yu Ë÷e÷Lke yMkh ðÄkhu ÚkE fu,

÷kufku çkkÞ÷k suðk ÚkE økÞk Au, íku{Lkk{kt ÷zkE{kt sðkLke

®n{ík y™u {ËkoLkøke ykðþu.

56 57



33/79

33

yux÷u MkhËkh©eyu økktÄeSLkk yk fk{{kt Ãký Mkn»ko

ÍtÃk÷kÔÞwt. íkuyku økktÄeSLke MkkÚku MkiLÞ¼híke {kxu Vhðk ÷køÞk.

økktÄeSLke {kVf MkhËkh Ãký økktÄeSLkk þçËku{kt‘rh£q®xøk Mkkhstx’ - ¼híke y{÷Ëkh ÚkÞk.

Ãkhtíkw MkiLÞ¼híkeLkwt yk fk{ fÃkÁt níkwt. ÞwØ{kt ytøkúuòuLku

{ËË fhðkLkku ÷kufkuLku WíMkkn Lknkuíkku.

{nuMkq÷Lke ÷zík ð¾íku ÷kufku ðknLk ykÃkðkLke nheVkE fhíkk. yuf MðÞtMkuðfLke sYh nkuÞ íÞkt [kh nksh ÚkE síkk.

Ãký yu çkÄwt nðu ËkuÌk÷wt ÚkE Ãkzâwt.

Ãkhtíkw yu{ økktÄeS fu MkhËkh rLkhkþ ÚkkÞ yuðk Lknkuíkk.

yuf økk{Úke çkesu økk{ Ãkøku [k÷eLku s sðkLkwt íkuykuyu

XhkÔÞwt.

økk{zk{kt fËk[ ¾kðkLkwt Ãký Lk {¤u yLku {køkðwt yu íkku

ÞkuøÞ Lknª s, yu{ rð[kheLku «íÞuf Mkuðf ¾kðk Ãkqhíkwt ÃkkuíkkLke

Úku÷e{kt s ÷ELku Lkef¤u yu{ XhkÔÞwt. WLkk¤ku níkku yux÷u {kuxk

rçkMíkhkLke íkku sYh Lknkuíke.økktÄeS yk ¼ú{ý{kt ÃkkuíkkLkku {wÏÞ ¾kuhkf þufu÷e yLku

¾ktzu÷e {økV¤e yLku økku¤, fu¤kt íkÚkk çkuºký ÷ªçkwLkwt Ãkkýe

yux÷wt hk¾íkk. MkhËkh©e Ãký yuLkkÚke [÷kðe ÷uíkk.

MkiLÞ¼híke {kxu Úkkuzk rËðMk {kíkh íkk÷wfkLkk Lkðkøkk{u

{wfk{ LkkÏÞku níkku. íÞkt çkkÃkwS hktÄíkk y™u hkux÷e yøkh

¾e[ze Lku þkf çkLkkðíkk. yu økktÄeS yLku MkhËkh s{íkk.

{nkËuð¼kE LkrzÞkËÚke Ëhhkus xÃkk÷ ÷ELku çkkhuszeMkwÄe økkze{kt síkk yLku íÞktÚke Lkðkøkk{ yrøkÞkh {kE÷ ÚkkÞ

íku [k÷eLku síkk ykðíkk.

yuf rËðMk {nkËuð¼kELku ÚkÞwt fu, nwt MkhËkh {kxu ¼k¾he

Lku þkf ÷uíkku òô, íkku Xef. íku{ýu økktÄeS ykøk¤ ÃkkuíkkLkkurð[kh {qõÞku.

økktÄeS íkhík s çkku÷e QXâk :

‘ík{u ðÕ÷¼¼kELku yuðk ÃkhkÄeLk þwt fk{ fÕÃke ÷ku Aku?

yu íkku hktÄeLku {Lku Ãký s{kzþu.’

ÃkAe økktÄeSyu MkhËkhLku hkux÷e fhðk çkuMkkzðk {ktzâk.

MkhËkh yu fk{ Ãký ¾wþeÚke fhðk ÷køÞk.

9



34/79

34

16. ©Øk

økktÄeSLku 1922Lkk {k[o {rnLkk{kt Mkhfkhu røkhVíkkh

fÞko níkk yLku íku{Lku A ðhMkLke ykMkkLk fuËLke Mkò Vh{kðe

níke.íku ð¾íku MkhËkh©eyu ‘LkðSðLk’ Ãkºk{kt ÃkkuíkkLkk su

rð[khku ËþkoÔÞk níkk yu ykÃkýu {kxu yksu økktÄeS ykÃkýe

ðå[u LkÚke íÞkhu ¾hu¾h {LkLkeÞ ÚkE Ãkzu Au.

MkhËkh©eyu ÷ÏÞwt níkwt :

‘fux÷kf fnu Au fu, økktÄeS økÞk. nðu yuLkk MkkÚkeyu þwt

fhþu? yu{Lkk{kt fkuE yuðe [krhºÞðkLk fu þÂõík{kLk ÔÞÂõík

LkÚke fu yu{Lkwt ðnký ykøk¤ [÷kðe þfu.’

‘yk ðkík íkÆLk Mkk[e Au. yu{Lkk MkkÚkeyku ¼q÷kuÚke

¼hu÷k Au. yu{Lke yLku yu{Lkk MkkÚkeykuLke ðå[u Ähíke yLku

yk¼ suðzwt ytíkh Au. yu{Lkk MkkÚkeykuLke ºkwrxykuLkku Ãkkh LkÚke.

MkkÚkeykuLke ðkýe{kt {eXkþ LkÚke, MktÞ{ y™u MknLkþe÷íkkLke

íku{Lkk{kt ¾k{e Au. yuðe yLkuf ¾k{eykuLkwt íku{Lku ËhufLku ÃkqhuÃkqÁt¼kLk Au.’

‘Ãkhtíkw yuf E{khík [ýLkkh frzÞku su{ íkuLkk Ã÷kLk

çkLkkðLkkh EsLkuhLkk sux÷e þÂõík Ãkkuíkk{kt nkuðkLkku Ëkðku fhíkku

LkÚke, Aíkkt íku Ã÷kLk «{kýu E{khík Ãkqhe fhðk{kt {w~fu÷e òuíkkuLkÚke, íku{ økktÄeSLkku MkkÚkeyku òu íku{Lkku ½zu÷ku MðhksLke

E{khíkLkku Ã÷kLk çkhkçkh Mk{S økÞk nþu, íkku íku Ã÷kLk {wsçk

E{khíkLkwt fk{ ykøk¤ [÷kðíkkt íkuyku {qtÍkþu Lknª.’

‘Aíkkt yu{Lke {w~fu÷eykuLkku Ãkkh LkÚke. yu{Lke ºkwrxyku

ZktfLkkh nðu fkuE hÌkwt LkÚke.’

‘Ãkhtíkw økktÄeSLke y®nMkkð]r¥k, yu{Lkku «u{, yu{Lke

{{íkk, yu{Lkwt Mðhks {kxuLkwt hxý yLku yu{Lkku yÚkkøk Ãkrh©{

Lksh Mkk{u hk¾eLku òu íkuyku rËLkhkík ©{ fhþu, íkku ÃkkuíkkLke

çkÄe ºkwrxyku yku¤tøkeLku økktÄeSLkk Lkk{Lku yLku ÃkkuíkkLkeðVkËkheLku ËeÃkkðþu yu{kt MktËun LkÚke.’



35/79

35

17. fMkkuxe

1927{kt økwshkík-fkrXÞkðkz{kt ¼khu hu÷Mktfx ykÔÞwt

níkwt.

íku ðu¤kyu økktÄeS {ktËøkeLku fkhýu çkUøk÷kuh{kt níkk.økwshkík{ktÚke fux÷kf fkÞofhkuyu økktÄeSLku íkkh fhu÷ku

fu, økwshkíkLkk yk MktfxLke ðu¤kyu ykÃku økwshkík{kt ykððwt

òuEyu. ykÃkLke ynª ½ýe sYh Au.

yux÷u økktÄeSyu MkhËkh©eLku íkkh fheLku ÃkqAâwt fu,

‘ykðwt?’

MkhËkh©eyu sðkçk ykÃÞku :

‘ík{u ËMk ð»ko ÚkÞkt y{Lku su íkk÷e{ ykÃkíkk hÌkk Aku íku

y{u fuðe Ãk[kðe Au yLku íkuLkku y{÷ y{u fuðku fheyu Aeyu íku

òuðwt nkuÞ íkku Lk ykðþku.’

yLk u ¾hu¾h, yk hu÷Mk tfx ð¾ík u MkhËkh©eyu

ÃkkuíkkLkk{kt hnu÷e yËT¼wík fkÞoþÂõíkLkku yLku ÔÞðMÚkk-þÂõíkLkku

Ãkrh[Þ fhkÔÞku. økwshkík-fkrXÞkðkzLku yk {kuxk Mktfx{ktÚkeWøkkhe ÷eÄwt.



36/79

36

18. nwf{ rðLkk Lknª

’28{kt çkkhzku÷e MkíÞkøkún [k÷íkku níkku. íku ð¾íku

çkkhzku÷eLkk ¾uzqíkku fux÷k Ãkkýe{kt Au yu økktÄeS òuðk {køkíkk

níkk. yux÷u íkuyku çkkhzku÷e ykÔÞk.íku rËðMku ykswçkkswLkkt økk{kuLkk ¾uzqíkku fkËð ¾qtËeLku

økktÄeçkkÃkwLku {¤ðk ykÔÞk níkk.

yuf ¼kEyu yuf Ãkxu÷Lke yku¤¾ký çkkÃkwSLku ykÃkíkkt

fÌkwt :

‘yk Ãkxu÷ íkku ðÕ÷¼¼kELku fnuðk ykÔÞk Au fu, y{kÁt

{kÚkwt ík{Lku ykÃÞwt Au, Lkkf LkÚke ykÃÞwt.’

økktÄeS nMÞk yLku çkkuÕÞk :

‘ðÕ÷¼¼kELku Ãký Lkkf nþu Lku? Ãký ík{kÁt Lkkf

ò¤ððk{kt s ðÕ÷¼¼kELke yLku ËuþLke þku¼k Au.’

yk ÃkAe økktÄeS fnu :

‘Xef, Ãký nS ík{khe Ãkheûkk íkku nðu ykðu Au.’

¾uzqíkku MkkLk{kt Mk{S økÞk.íku{ktLkk yuf ¾uzqíku sðkçk ykÃÞku :

‘{nkí{kS, y{u íkiÞkh Aeyu. ykÃkLke ðkík Mkk[e Au.

nS y{khe þe fMkkuxe ÚkE Au? ÃktËhðeMk nòhLkkt ¼UMkzkt

økw{kÔÞkt, s{eLk økw{kðe, Ãký suLku fMkkuxe fneyu íkuðe fMkkuxenS ÚkE LkÚke. yu ÚkðkLke nkuÞ íkku ¼÷u ÚkkÞ.’

økktÄeSLku yux÷e ðkíkÚke ykuAku Mktíkku»k ÚkkÞ? íku{ýu

Ãkq Aâwt:

‘Ãký Äkhku fu ðÕ÷¼¼kELku Mkhfkh WXkðe ÷u, íkku ík{u

ËçkkE Lk òyku?’

¾uzqíkku çkku÷e QXâk :

‘þwt fhðk? y{u íkku ÷kuZwt níkk, íkuLku ðÕ÷¼¼kEyu Ãkkýe

ÃkkELku ¾Át Ãkku÷kË çkLkkÔÞk Au. yux÷u y{u yuf ðkík Mk{Syu

Aeyu fu, {hý ÚkkÞ Aíkkt Ãký xufLku ð¤øke hnuðwt.’økktÄeS yu Mkkt¼¤eLku {Lk{kt «MkÒk ÚkÞk. íkuyku fnu :

‘yu íkku ÷zíkLke íkiÞkhe. Ãký Mk{kÄkLk ÚkkÞ íkku íkuLku {kxu

Ãký íkiÞkh Aku Lku? fu{ fu Mk{kÄkLk ÃkAe Ãký ½ýwt {kuxwt fk{

fhðkLkwt Au. ½ýwt {w~fu÷ fk{ fhðkLkwt hnu Au. sqLkwt {nuMkq÷



37/79

37

ðÕ÷¼¼kE fnu Au íku{ íkwhík ¼he ËuðkLkwt. yLku {nuMkq÷ ðÄkhe

þfkÞ yuðe rçk÷fw÷ ÂMÚkrík LkÚke yu{ rMkØ fhe ykÃkðkLkwt.’

ÃkAe økktÄeSyu Mkhfkh økku¤eçkkh fhu íkku yuLkku Mkk{LkkufhðkLke íkiÞkhe rðþu ÃkqAâwt.

¾uzqíkku ¾w{kheÚke çkku÷e QXâk :

‘{nkí{kS, yu íkku yíÞkhÚke þwt fnuðkÞ? Ãký økku¤e

fux÷kfLku {khþu? Ã÷uøk{kt {qykt’íkkt íkuLkk fhíkkt ðÄkhu Lknª {hu.y{khk økk{{ktÚke s 400 {kýMk {qykt’íkkt!’

yuðk{kt yuf økúk{ðkMkeyu Q¼k ÚkELku økktÄeSLku rðLktíke

fhe :

‘økktÄeS, ykÃk y{khu økk{ ÃkÄkhku yLku ¼k»ký ykÃkku.

÷kufku{kt ykuh WíMkkn ðÄþu.’

økktÄeSyu yuLkku sðkçk Mkq[f ykÃÞku :

‘MkhËkhLkku nwf{ Au fu, íku{Lkk rMkðkÞ fkuEyu çkku÷ðwt

Lknª. yux÷u {khkÚke Lknª çkku÷kÞ. MkhËkh ynª nksh nkuík

yLku nfw{ fhík íkku çkku÷ík. yksu íkku ík{khe çknkËwhe yLkuík{khk MktøkXLkLku {kxu ík{Lku çkÄkLku ÄLÞðkË ykÃkwt Awt.’

‘su{Lku ykÃkýu MkhËkh çkLkkÔÞk íku{Lkk nwf{ yûkhþ:

Ãkk¤ðk yu ykÃkýku Ä{o Au.’

‘nwt MkhËkhLkku {kuxku ¼kE Úkkô yu ðkík Mkk[e Au. Ãký

ònuh SðLk{kt suLke Lke[u ykÃkýu fk{ fhíkk nkuEyu íku ykÃkýku

Ãkwºk nkuÞ fu LkkLkku ¼kE nkuÞ, íkkuÃký íkuLkk nfw{ {kLÞ hk¾ðk

s òuEyu.’‘yu fktE Lkðku fkÞËku LkÚke. yu ykÃkýku «k[eLk Ä{o Au.

yu Ä{oLkwt Ãkk÷Lk fhðk {kxu f]»ýu yswoLkLkwt MkkhrÚkÃkýwt fÞwO yLku

ÞwrÄrch hkòyu hksMkqÞ Þ¿k fÞkuo, íÞkhu íku{ýu Ãkíkhk¤kt

WXkðu÷kt.’‘yux÷u yksu íkk u ík{Lk u ÄLÞðkË s ykÃk w t Aw t.

ðÕ÷¼¼kELku ík{Lku Ëuþ{kt «rMkØ fÞko. Mkhfkhu ík{Lku

søk«rMkØ fÞko Au. ¼rð»Þ{kt ík{Lku nSÞu {kuxe Víkun {¤þu.’



38/79

38

19. ykí{Ãkheûký

çkkhzku÷e MkíÞkøkún ÃkAe MkhËkh©eLku y{ËkðkË{kt

¼kð¼ÞwO {kLkÃkºk ykÃkðk{kt ykÔÞwt níkwt.

íkuLkk sðkçk{kt MkhËkh©eyu su fÌkwt íku{Lke {nkí{køkktÄeS «íÞuLke yLkLÞ ¼Âõík íku{ s Lk{úíkk Ëu¾kE ykðu Au.

MkhËkh©eyu fÌkwt níkwt :

‘ík{u y{ËkðkËLkk þnuheyku íkhVÚke {kLkÃkºk ykÃÞwt,

íku{kt {Lku økktÄeSLkk Ãkèrþ»Þ íkhefu ðýoðu÷ku Au.’

‘nwt Eïh ÃkkMku {køkwt Awt fu, {khk{kt yu ÞkuøÞíkk ykðu.’

‘Ãký nwt òýwt Awt, {Lku çkhkçkh ¾çkh Au fu, {khk{kt yu

ÞkuøÞíkk LkÚke. yu {u¤ððk {kxu {khu fux÷k sL{ ÷uðk òuEyu

yu {Lku ¾çkh LkÚke.’

‘Mkk[u s fnwt Awt fu, ík{u «u{Lkk ykðuþ{kt su yríkþÞkuÂõík

¼hu÷e ðkíkku {khu {kxu ÷¾e Au íku Lk øk¤e þfkÞ yuðe Au.’

‘ík{u Mkki òýíkk nþku fu, {nk¼khík{kt ÿkuýk[kÞoLku yuf

¼e÷ rþ»Þ níkku, suýu ÿkuýk[kÞo ÃkkMkuÚke yuf Ãký ðkík Mkkt¼¤eLknkuíke. Ãký økwÁLkwt {kxeLkwt çkkð÷wt fhe íkuLkwt ÃkqsLk fhíkku yLku

Ãkøku ÷køke ÿkuýk[kÞoLke rðãk þe¾u÷ku. sux÷e rðãk yuýu

{u¤ðe níke yux÷e ÿkuýk[kÞoLkk çkeò fkuE rþ»Þu {u¤ðe

Lknkuíke. yuLkwt fkhý þwt?’‘fkhý fu, yuLkk{kt økwÁ «íÞu ¼Âõík níke, ©Øk níke,

yuLkwt rË÷ MðåA níkwt, yuLkk{kt ÷kÞfkík níke.’

‘{Lku ík{u suLkku rþ»Þ fnku Aku íku økwÁ íkku hkus {khe ÃkkMku

Ãkzu÷k Au. yu{Lkku Ãkèrþ»Þ íkku þwt, yLkuf rþ»Þku{ktLkku yuf ÚkE

þfwt yux÷e Ãký ÞkuøÞíkk {khk{kt LkÚke, yu rðþu {Lku þtfk LkÚke.’

‘yu ÞkuøÞíkk òu {khk{kt nkuík, íkku ík{u ¼rð»ÞLku {kxu

{khu rðþu su ykþkyku çkíkkðe Au íku {U yksu s rMkØ fhe nkuík.’

{Lku ykþk Au fu, ®nËwMíkkLk{kt yu{Lkk ½ýk rþ»Þku

òøkþu, su{ýu yu{Lkkt ËþoLk Lknª fÞkO nkuÞ, su{ýu yu{LkkþhehLke Lknª Ãký yu{Lkk {tºkLke WÃkkMkLkk fhe nþu. yk Ãkrðºk

¼qr{{kt fkuf íkku yuðku òøkþu s.

‘fux÷kf ÷kufku fnu Au fu, økktÄeS sþu íÞkhu þwt Úkþu?’

‘nwt yu rðþu rLk¼oÞ Awt. yu{ýu Ãkkuíku fhðkLkwt níkwt ík u fhe



39/79

39

÷eÄwt Au. nðu su çkkfe hnu÷wt Au íku ík{khu Lku {khu fhðkLkwt Au.

ykÃkýu yu fheþwt, íkku yu{Lku íkku fþwt fhðkLkwt hnu÷wt LkÚke. yu{Lku

su ykÃkðkLkwt níkwt, íku yu{ýu ykÃke ËeÄwt Au. nðu ykÃkýu yufhðkLkwt hnu÷wt Au.’

çkkhzku÷eLku {kxu {Lku {kLk ykÃkku Aku íku {Lku ½xíkwt LkÚke.

‘fkuE yMkkæÞ hkuøkÚke Ãkezkíkku ËËeo ÃkÚkkheðþ nkuÞ, yk

ËwrLkÞk Lku Ãku÷e ËwrLkÞk ðå[u Íku÷kt ¾kíkku nkuÞ, íkuLku fkuE MktLÞkMke{¤u, íku szeçkwèe ykÃku yLku {kºkk ½MkeLku ÃkkðkÚke ËËeoLkk «ký

MðMÚk ÚkkÞ, yuðe Ëþk ®nËwMíkkLkLkk ¾uzqíkkuLke Au.’

‘nwt íkku {kºk yuf MktLÞkMkeyu su szeçkwèe {khk nkÚk{kt

{qfe íku ½MkeLku ÃkkLkkh Awt.’

‘{kLk òu ½xíkwt nkuÞ, íkku íku szeçkwèe ykÃkLkkhLku Au.

ftEf {kLk Ãku÷k [he Ãkk¤Lkkh ËËeoLku ½xu Au, suýu MktÞ{ ÃkkéÞku

yLku íku{ fheLku ®nËwMíkkLkLkku «u{ {u¤ÔÞku.’

‘çkeò fkuELku {kLk ½xíkwt nkuÞ, íkku {khk MkkÚkeykuLku Au,

su{ýu [rfík çkLkkðu yuðe íkk÷e{ çkíkkðe Au, su{ýu {Lku fËeÃkqAâwt LkÚke fu fk÷u ík{u fÞku nwf{ fkZþku? ykðíke fk÷u ík{u þwt

fhðkLkk Aku? õÞkt sðkLkk Aku? su{ýu {khk Ãkh shkÞu

yrðïkMk LkÚke hkÏÞku, MktÃkqýo rðïkMk hkÏÞku Au yLku íkk÷e{

çkíkkðe Au, yuðk MkkÚkeyku {Lku {éÞk Au.’

‘yu Ãký {kÁt fk{ LkÚke. ykðk MkkÚkeyku ÃkkõÞk Au,

su{Lku MkkÁ økwshkík {økYh Au, íku økktÄeSLkwt fk{ Au.’

‘yk{, òu yk {kLkÃkºk{ktLkkt ð¾ký ðnU[e ykÃkðk{ktykðu, íkku çkÄkt ð¾ký çkeòLku ¼køku òÞ yLku {khu ¼køku yk

fkuhku fkøk¤ s hnu yu{ Au.’



40/79

40

20. rðïkMk

økktÄe - yŠðLk fhkh ÚkÞk çkkË íkhík s Úkkuzk rËðMk

ÃkAe økktÄeS yLku MkhËkh yufkË yXðkrzÞwt økwshkík{kt MkkÚku

Vhðk LkeféÞk.÷zík ðu¤kyu çkkhzku÷e yLku çkkuhMkË íkk÷wfkLkk su

¾uzqíkkuLkk Q¼k Ãkkf ÷qtxkE økÞk níkk, sÃíkeyku{kt su{Lkku

fe{íke {k÷ fkuzeLke ®f{íku ðu[kE økÞku níkku íkÚkk su{Lke ÷k¾ku

YrÃkÞkLke s{eLk ¾k÷Mkk ÚkELku çkeòykuLku ðu[kE økE níke,

íku MkkiLku yk MktrÄÚke rLkhkþk ÚkkÞ yu Mðk¼krðf níkwt.

yu Mkki ÷kufkuLku þktík Ãkkzðk yLku «kuíMkknLk ykÃkðk

økktÄeS yLku MkhËkh økk{uøkk{ Vhíkk níkk.

økktÄeS íkku íkuykuLku fnuíkk :

‘MkhËkhLke yLku {khe fMkkuxe fhðkLku ykx÷e yuf ðkík

çkMk Au. íku yu fu økÞu÷e s{eLk ÃkkAe {¤ðe s òuEyu. yu

LkÚke {¤e íÞkt MkwÄe Mðhks LkÚke {éÞwt. íÞkt MkwÄe ík{u ík{khk

Mkk[k Mkuðf LkÚke çkLÞk yu{ {kLkòu. yuLku {kxu y{u ¾kf Úkþwt,yLku ík{Lku ¾kf fhþwt.’

MkhËkh ÃkkuíkkLke heíku ÷kufkuLkk füMknLkLke Míkwrík fhíkkt

fnuíkk :

‘ík{u MknLk íkku çknw fÞwO. Ãký ík{u suðze Eßsík f{kÞkyuðze Eßsík Úkkuzk s f{kE þfu yu{ Au.’

çkkhzku÷e{kt økktÄeS yLku MkhËkh Vhíkk níkk, íku ð¾íku

¾uzk rsÕ÷kLkk EMkýkð økk{{kt rnshíkeykuLkkt yZkh ÍqtÃkzkt

çk¤e økÞkLkk Mk{k[kh ykÔÞk ! íku{kt yLkuf Zkuhku yLku [kh

{kýMkku çk¤eLku ¾kf ÚkE økÞkt!

ykðk Ëw:¾Ë Mk{k[kh Mkkt¼éÞk Aíkkt MkhËkhLku yux÷k

s MðMÚk òuELku økktÄeSyu MkhËkhLku fÌkwwt :

‘yu ÷kufkuLku Ëhuf «fkhLke {ËË fhðk{kt ykðþu yuðwt

fnuý íkku {kuf÷ku.’ÃkkuíkkLkk ¾uzqíkkuLku {kxu ¼khu yr¼{kLk ÄhkðLkkhk MkhËkh

fnu :

‘yu ÷kufku shkÞ øk¼hkÞk Lknª nkuÞ, {ËË ÷uðkLke Lkk

Ãkkzþu.’



41/79

41

21. MkuLkkÃkrík

1929 ÷knkuh ¾kíku {¤Lkkhk fkUøkúuMkLkk yrÄðuþLk{kt

{n¥ðLkk y™u fxkufxeLkk rLkýoÞku ÷uðkLkk níkk.

yu ð¾íku fkUøkúuMkLkwt MkwfkLk økktÄeS s çkhkçkh Mkt¼k¤eþfþu yu{ ðze÷ LkuíkkykuLku ÷køkíkwt níkwt.

Ãkhtíkw økktÄeSyu «{w¾ íkhefu hnuðkLke Lkk Ãkkze. yux÷u

MkhËkh©eLkwt Lkk{ Mkq[ððk{kt ykÔÞwt.

yu Mkkt¼¤eLku MkhËkh©e çkkuÕÞk :

‘ßÞkt MkuLkkÃkrík sðkLke Lkk Ãkkzu Au, íÞkt nwt rMkÃkkE

sðkLke þe heíku ®n{ík fÁt?

22. økktÄe yLku MkhËkh

’31 Lke Mkk÷{kt fhkt[e{kt fkUøkúuMkLke çkuXf {¤ðkLke

níke.

íku ðu¤kyu ËuþLkwt ðkíkkðhý ¾qçk s ûkwçÄ níkwt.ðeh swðkLk ¼økík®Mkn yLku íku{Lkk çku MkkÚkeykuLku Mkhfkhu

VktMkeyu [zkÔÞk níkk. yux÷u ËuþLkk LkðswðkLkku ¾qçk s W~fuhkE

økÞk níkk.

ykðk fXý Mktòuøkku{kt MkhËkh©eLku fkUøkúuMkLke Äwhk ðnLk

fhðkLkwt ykðe Ãkzâwt. MkhËkhu yu fÃkhe sðkçkËkhe MðMÚkÃkýu

Mðefkhe ÷eÄe.

yuLke fËh ykÃkýk Mkkûkh©e Lkh®Mknhkð¼kE

rËðurxÞkyu fuðe fhe níke íku, ßÞkhu økktÄeS yLku MkhËkh

{wtçkEÚke fhkt[e síkk níkk, íÞkhu ÃkkuíkkLke ytsr÷ íkhefu íku{Lkk



42/79

42

nkÚk{kt Lke[uLkku &÷kuf íku{ýu {qõÞku yu ÃkhÚke sýkÞ Au :

‘²~¢ ²¢ïx¢ïEÚ¢ï x¢¢æ{è ±Ì|¢p {ê{üÚ: J

¼~¢ Ÿ¢è


43/79

43

ðkíkkðhý øk{økeLk yLku ðÄkhu íktøk ÚkE økÞwt.ykðe rðfx ÃkrhÂMÚkrík{kt fkUøkúuMkLkwt MkwfkLk [÷kððwt yu

Mknu÷wt Lknkuíkw t. Aíkkt MkhËkh©e ÃkkuíkkLke ÔÞðnkhËûkíkkÚkesðkçkËkheLku ÃknkU[e ð¤e þõÞk. økktÄeSLkk yuf Lk{úyLkwÞkÞeLku íku{ s yuf ¾uzqíkLku þku¼u yuðe heíku íku{ýu çkÄwt fk{[÷kÔÞwt.

MkhËkh©eyu «{w¾ íkhefuLkk ÃkkuíkkLkk «ð[Lk{kt sýkÔÞwtníkwt :‘{khk suðk MkeÄkMkkËk ¾uzqíkLku ík{u ËuþLkk «Úk{ MkuðfLkk

ÃkËLku {kxu [qtxâku, íku {khe MðÕÃk MkuðkLke fËh fhíkkt økwshkíkuøkÞk ð»koLkk Þ¿k{kt su yËT¼wík çkr÷ËkLk ykÃÞkt Au íkuLke fËh

fhðkLku yÚkuo Au, yu nwt Mkkhe heíku Mk{swt Awt.’‘Mkk[e ðkík íkku yu Au fu yk s{kLkkLke yÃkqðo òøk]ríkLkk

økÞk ð»ko{kt fkuE «ktíku çkr÷ËkLk ykÃkðk{kt fþe f[kþ hk¾eLkÚke. ËÞk¤w «¼wLkku Ãkkz Au fu yu òøk]rík yu Mkk[e ykí{þwrØLke

òøk]rík níke.’ÃkAe MkhËkh©eyu AuðxLkk WÃkMktnkhLkk ¼k»ký{kt

ÃkkuíkkLkk ÓËÞ{kt hnu÷wt ËËo yLku ykt¾{kt ¼hu÷ku ytøkkh Xk÷ÔÞkt.s÷Ëe Mðhks {u¤ððk ík÷ÃkkÃkz ÚkE økÞu÷k swðkrLkÞk

Ëuþ¼õíkkuLku {nkí{k økktÄeSLke þktík ™u «u{¼he Lkerík {ku¤e

÷køkíke níke. íkuðk íkhðhkxðk¤k swðkrLkÞkykuLku MktçkkuÄeLkuMkhËkh çkkuÕÞk :

‘økktÄeSLku 63 ð»ko Úkðk ykÔÞkt. {Lku 56 Úkðk ykÔÞkt.MðhksLke Wíkkð¤ íku y{Lku ½hzkykuLku nkuÞ fu ík{LkuswðkLkkuLku?’

‘y{khu {híkkt Ãknu÷kt ®nËwMíkkLkLku ykÍkË òuðw t Au, yux÷u

ík{khk fhíkkt y{Lku ðÄkhu Wíkkð¤ Au.’‘ík{u {sqhku yLku ¾uzqíkkuLke ðkík fhku Aku. nwt Ëkðku fÁt Awtfu, ¾uzqíkkuLke Mkuðk fhíkkt fhíkkt nwt çkwëku ÚkÞku. Aíkkt ík{khk{ktLkkfkuELke Ãký MkkÚku nheVkE{kt Qíkhðk íkiÞkh Awt. ¾uzqíkku ÃkkMku sufwhçkkLke {U fhkðe Au íkux÷e ¼køÞu s ík{khk{ktÚke fkuEyu fhkðe

nþu. A {kMk ÃkAe Vhe ð¾ík ykðþu íkku çkíkkðeþ.’‘LkknfLkk ík{u þwt fk{ VVzku Aku? A {kMk{kt ík{u çkwëk

LkÚke ÚkE sðkLkk.’‘yu ðkík Mkk[e Au fu Mkhfkhu hku»kLkkt fkhý ½ýkt ykÃÞkt

Au yLku ykÃke hne Au. Ãký ykÃkýu hku»k fÞuo Ãkk÷ðu yu{ LkÚke.ykÃkýu yíÞkhu ík÷ðkh BÞkLk fhe Au. íkuLku fkx Lk [zðk Ëuþku.íkuLku ½Mke ½MkeLku [¤fíke hk¾òu.’

‘ËkYçktÄe, ¾kËe íkÚkk ykí{þwrØLkk fkÞo¢{ íkku ík{khe

Mkk{u Ãkzu÷k s Au. íku{ktÚke «òLke íkkfkík Ãkkhkðkh ðÄu Au, yu


u u t u ’

80 81


44/79

44

ík{u òuÞw Au.’

‘ykÃkýk{kt íkkfkík nþu íkku økku¤{uS{kt ÄkÞwO {u¤ðeþwt.

ykÃkýLku yu LkkÃkMktË Ãkzþu íkku ÃkkAk ykðeþwt yLku ÷zeþwt. {kxu«òLke þÂõík ðÄu yuðwt fhku.’

24. MkíÞkøkúne

MkhËkh ðÕ÷¼¼kE Ãkxu÷ LkkLkÃkýÚke s yLÞkÞ fu

yMkíÞLke Mkk{u ÍqÍðkLkk Mð¼kððk¤k níkk. yuðk Ëk¾÷k

yu{Lkk ÃkqðoSðLk{kt {¤e ykðu Au.Ãkhtíkw økktÄeSLkk Mk{køk{{kt ykÔÞk ÃkAe íkuyku yu{Lkk

rLkckðkLk MkirLkf fu yLkwÞkÞe çkLke økÞk. íkuyku økktÄeSLke

MkkÚku hneLku MkíÞkøkúnLke ÷zík ÷zâk yLku íku{ktÚke MkíÞkøkúneLkk

ÃkkX þeÏÞk.

MkhËkhu økktÄeSLke çkhkuçkh [fkMkýe fÞko ÃkAe s íku{Lku

ÃkkuíkkLkk hknçkh íkhefu yÃkLkkÔÞk níkk. ÃkAe yuf ðkh

økktÄeSLku Ãkfzâk ÃkAe Auðxu ÃkÞOík íku{Lkk Lk{ú ¼õík yLku Mkuðf

çkLke MkhËkhu ÃkkuíkkLkk SðLkLku Lkðku ð¤ktf ykÃÞku.

MkhËkh økktÄeSLkkt MkuðkfkÞkuo{kt Lk{ú ¼kðu òuzkÞk,


økktÄeSyu ykÃku÷k ÃkkXku ÄehsÚke ku{ýu ð»kkuo kÄe Ãk[k Þk

82 83


45/79

45

økkÄeSy ykÃk÷k ÃkkXk ÄehsÚke ík{ý ð»kko MkwÄe Ãk[kÔÞk,

økktÄeSLke EåAk Lku ykËuþkuLkwt [eðxÚke Ãkk÷Lk fÞwO yLku íku{ýu

økktÄeSyu [ªÄu÷k MkíÞkøkúnLkku {kuxkt {kuxkt «òfeÞ rníkLkktûkuºkku{kt y{÷ fhe çkíkkÔÞku.

yk çkÄe çkkçkíkkuLkku yÇÞkMk fhíkkt ykÃkýLku yk Mk{Úko

÷kufLkkÞfLke MkíÞkøkúnLke Mk{s fux÷e Ÿze níke yuLkku Mknusu

Ãkrh[Þ ÚkÞk rðLkk hnuíkku LkÚke.

25. Ãknu÷ku ÃkkX

LkrzÞkËLke nkEMfq÷{kt ðÕ÷¼¼kE ¼ýíkk níkk.

Aêk Äkuhý{kt yuf rþûkf çknw fzf níkk. LkuíkhLke MkkuxeLkku

íku AqxÚke WÃkÞkuøk fhíkk.yuf rËðMk yu rþûkfu yuf rðãkÚkeoLku ftEf fkhýMkh Ëtz

fÞkuo.

Ãku÷k rðãkÚkeoLke yuðe ÂMÚkrík Lknkuíke fu Ëtz ¼he þfu.

yux÷u íku ËtzLke hf{ ÷kðe þõÞku Lknª.

yux÷u rþûkfu yu rðãkÚkeoLku ðøko çknkh fkZe {qõÞku!

rðãkÚkeo ðÕ÷¼¼kELku yk òuELku ÚkÞwt fu, ykLkku fktE

E÷ks fhðku s òuEyu.

yux÷u yu{ýu ÃkkuíkkLkku ðøko íkhík s ¾k÷e fhkÔÞku. ÃkAe

çkÃkkuhLke hò{kt yk¾e þk¤kLkk rðãkÚkeoykuLku yufXk fhe


nz kk¤ Ãkzkðe

84 85


46/79

46

nzíkk¤ Ãkzkðe.

fkuE Ãký rðãkÚkeo þk¤k{kt Lk òÞ, yux÷k {kxu

ðÕ÷¼¼kEyu çkhkuçkh [kufe økkuXðe ËeÄe.ðÕ÷¼¼kEyu çkÄk rðãkÚkeoykuLku çkuMkðk {kxu yuf

Ä{oþk¤k{kt økkuXðý fhe. íÞkt ÃkeðkLkk Ãkkýe ðøkuhuLke Ãký

ÔÞðMÚkk Q¼e fhe.

nzíkk¤ ºký rËðMk ÔÞðÂMÚkík [k÷e.þk¤kLkk yk[kÞuo {k{÷kLke økt¼ehíkk òýe yLku

ðÕ÷¼¼kELku çkku÷kðeLku nzíkk¤ ÃkkAe ¾U[e ÷uðk Mk{òÔÞk.

yk[kÞuo nðu ÃkAe fkuE Ãký rðãkÚkeoLku ¾kuxe heíku yÚkðk

ðÄkhu Ãkzíke Mkò ¼rð»Þ{kt Lknª ÚkkÞ yuLke çkktÞÄhe ykÃke.

yux÷u ðÕ÷¼¼kEyu Mk{kÄkL

Sardar Ras Dar

Documents

Transcript of Sardar Ras Dar