Positiebepaling in de

schilderkunstdoor JWM Korsmit

20-okt.-2008

SCHARNIERPUNTEN IN DE KUNST

• 25000 vC: Eerste scharnierpunt: ‘awakening’ • 3000 vC: Tweede scharnierpunt: ideële kunst• 1200: Derde scharnierpunt: autocratische kunst• 1900: Vierde scharnierpunt: Moderne kunst• 1980: Vijfde scharnierpunt: verwijzende kunst

De accenten verschuiven van:

• een hogere macht (God) centraal naar • een lagere macht (religieuze en wereldse

Leiders) centraal naar • een nog lagere macht (van adellijke elites en

industriële bestuurders) centraal naar • het verlichte individu centraal (geleid door

o.a. wetenschappers en kunstmakelaars en) en naar

• het individu dat zijn eigen wereld (life-style) schept

Overzicht van de positiebepaling:betekenis en wijze van verbeelding

• Kunst als uiting van de awakening en intermediair met hogere machten

• Kunst als goddelijke gave en legitimatie voor de hogere macht van machthebbers

• Kunst als macht- en praalmiddel voor de lagere machten– Kunst als onderdeel van de kwaliteit van het leven -- lifestile– Kunst als individueel expressiemiddel – Dit ben IK– Kunst als vertolker van een bovennatuurlijke wereld – contact

zoeken met een hogere macht• Het kunstwerk is soeverein – abstracte kunst

– IK ben de Kunst – media en kunstmakelaars bepalen wat kunst is

• Kunst als sakrament – middel voor de toeschouwer om een transcendente ervaring te beleven

• B • A • C

• A afhankelijkheidsrelatie of inspiratie• B wederzijdse beïnvloeding • C ‘bewogenheid’ toeschouwer

• Innerlijke drijfveer, vaardigheden

• Zwaartekrachtveld binnen schema

• Zie tekst: Scharnierpunten in de kunst

• Hierin zijn schema’s opgenomen: zie onder

• Tekst en presentatie volgen dezelfde lijn

• Maar bedenk: dit is slechts een schematisering om enig houvast en inzicht te verkrijgen

• Individuele schilders en stijlen volgen vaak een andere lijn

A BA

C

• A afhankelijkheidsrelatie of inspiratie

• B wederzijdse beinvloeding • C ‘betrokkenheid’ van de

toeschouwer

• Innerlijke drijfveer, vaardigheden

• Zwaartekrachtveld binnen schema

• Verklaring schema’s

Kunst als uiting van de AWAKENING

en intermediair met hogere machten

• Grotschilderingen• Iconen, gebedenboeken• Mascottes

• Herkenbare dier- of menssymbolen• Beelden dienen niet primair om gezien te

worden maar eerder als intermediair tussen mens en god

• in feite is dit verwijzende kunst

Verbeelden om met een Hogere Macht te communiceren

• Begaafde mensen maakten uit “stof” beelden en afbeeldingen• Men kan dit de awakening van de mensheid noemen • Wij zien dat zij het “wezenlijke” (vruchtbaarheid; prooidieren; het Hogere;..)

interpreteerden en vertaalden in Beelden (herkenbare dier- of menssymbolen)• Het beeld (DIT) wordt aan de Hogere Macht aangeboden• DIT diende niet primair om gezien te worden maar als intermediair

tussen mens en god (vaak verborgen in grotten)• DIT is wat wij U aanbieden • in feite is DIT verwijzende kunst

Het BEELD als intermediair met de Soevereine Hogere Macht

• BEWUSTZIJN KRIJGT GESTALTE EN HET GODSBESEF KRIJGT BEELD

• PRIMITIEVE EN RELIGIEUZE KUNST

• DEZE KUNST KAN ALS BEZWERING OF ALS EERBETOON BEZIEN WORDEN

• MAAR LATER STEEDS MEER ALS LERING EN TOEEIGENING VAN MACHT

• BEELD

• KUNSTENAAR

• HOGERE MACHT• Goden• Mythische figuren

• LAGERE MACHT• Vb• Druiden• priesters

• TOESCHOUWER

Scharnierpunt 1: AWAKENING 100000 – 25000 vC

Schema: KUNST ALS UITING VAN DE AWAKENNG (1)

Steentijd, grotschildering, handen

Lascaux, Great Hall of the Bulls

Lasceaux, paarden

Vruchtbaarheidsgodin

Cyprus

2500 BC

Book of Kells

Arrestatie van Jezus

8e eeuw

Maria en kind

Paul Gauguin

Christ-Jaune

1889

TUT

beeld van Sellket

Dianeph

Beeld van Tyche

Griekenland

100 BC

Aphrodite

Appelles

Zeus

350 v C

krster met afb. Argonauten cyclus

400 vC

Venus van Milo

ca 100 v C

Filoxenos, Alexandermozaiek, ca 300 v

Heracles

Romeins naar Grieks

Anonymus

Hercules en Telephos

45-79 na C

Rome

Catacomben van Santa Prisille

250 na C

rock wall at Gorema, Turkije

Wonder op zeevan St. Nikola

Muurschildering

Icoon, Russisch

Silezie

Vita Beatae Hedwigis

1353

Bernini

Apolloon en Daphne

1622

Verbeelden in dienst van het hogere/sterkere

Ideële Kunst• Religieuze kunst: vb katholieke kerk of Maya’s• genre kunst als waardenstelsel voor de

burgerlijke cultuur• Socialistische kunst vb Nazi-Duitsland of

Communistisch Rusland

• Het hogere versus het lagere (God/staat/dictator versus individu)

• Belering middels symbolen staat meestal centraal

• GODDELIJKE SCHOONHEID WEERGEVEN

• DE MENS ALS GOD

• KUNST ALS DWANGMIDDEL

• BEELD• KUNSTENAAR

• HOGERE MACHT

• LAGERE MACHT• Vb• Wereldse en• Spirituele • Leiders

• TOESCHOUWER

AugustusBrons

1e eeuw nC

Buste van Calligula Romeins

17-41

Relief, Romeinse soldaten, 2e-eeuw

Ravenna San Vitale

Keizerin Theodora

547

Rome SSCosma e Damiano, Christus en de heiligen, 530

Dom van Cefalu

De Pantokratoor

1148

Christus Pantocrator

Book of Kells

st Johns gospel,

7d eeuw

Urgel, Spanje, Majestas Domini, begin 1100

Anoniem

Laatste oordeel

1450

Hubert en Jan van Eyck, De Aanbidding van het Lam Gods1432

Silezie

Vita Beatae Hedwigis

1353

Meester Hugo

Bijbel van Bury1130

Stephanus Garcia

Openbaring St Saver

1150

Ikoon h. Nicolaos

tempera op hout

1650

Jerome Bosch

Schip met de dwazen

1500

Bosch

De Tuin der lusten

1505

Bosch omgeving

Het Oordeels God's

1516 DB

Altaar van Beaune

X-tus en aartsengel Michael

1480

Altaar van Baune detail, verdoemden, 1480

Anoniem

Laatste oordeel

1450

Dou

De Kwakzalver

1652

van Honthorst, De Koppelaarsters, 1625

Jacques-Louis David

Bonaparte crossing the Alpsat Grand Saint-Bernard

1800

Kloetsis

Ten strijde voor

brandstof en metaal

1933

Verbeelden om stervelingen onsterfelijk te maken

(kunst als praalinstrument )

• Romeinse beeldhouwkunst, o.a. beelden van keizers

• Portretkunst o.a. pausen, bisschoppen, adel en de rijke burgerij

• De afbeelding moest vooral uiterlijk gelijken• En liefst mooi zijn en een (voor het subject) positieve

uitstraling hebben• Vereist is een hoge mate van vakbekwaamheid

• DE MENS ALS GOD

• KUNST ALS PRAALINSTRUMENT

• BEELD

• KUNSTENAAR

• HOGERE MACHT

• LAGERE MACHT• Vb

• Kerkelijke leiders• Adel

• TOESCHOUWER

Etruskische Vrouw

Edelheere altaar

DetailSt PieterskerkLeuven1443

Rogier vd Weyden

Portret van jonge vrouw1440

Rogier vd Weyden

Portret van een dame1460

Hans Memling, Tweeluik met Onze Lieve Vrouwe en Maarten van Nieuwenhove

Memmling

Man met munt

Leonardo da Vinci

Ginevra de Benci

1474

Pieter Pourbus

Portret Jacob van der Gheense

1583

Jacopo Pontormo

Portret van Halberdier

1530

Govert Teunisz Flinck

Portret van Rembrandt

Sebastiano del Piombo

Paus clemens VII

1531

Rubens

Susanna Lunden

1622

Van Dijk

Karel I op jacht

1638

Holbein

De gezanten

1533

Rembrandt, De Nachtwacht, 1642

Hals, Maaltijd officieren St Jorisgilde 1627

Gainsborough

Mary, gravin Howe

1763

Champagne

kardinaal Richelieu

1635

Verbeelden van de mooie schijn(-werkelijkheid)

(kunst = quality of live)

Humanistische kunst• Salonkunst• Academische schilderkunst• De mens Centraal

• Accent op vakmanschap (gilden, salons) en politieke correctheid (academische kunst)

• De schijn is maatgevend niet de werkelijkheid • Reacties hierop (van het “hogere” naar de

“dagelijkse werkelijkheid”) en op de vorm (van salonkunst naar individuele expressie)

• KUNST = LEEFKWALITEIT EN –STIJL

• DE SCHIJNWERELD VAN DE BURGERLIJKE ELITE

• BEELD

• KUNSTENAAR

• HOGERE MACHT

• LAGERE MACHT• Vb• Adel• Kerkelijke leiders• TOESCHOUWER

Vrouwelijke muzikantemet jong meisje

Muurschildering

100 vC

Pompei

79 na C

Mantegna Andrea, De Aanbidding door de Magiers, 1505

Gerard David

Madonna met de paplepel

1510

Michelangelo

David

1504

Michelangelo

De creatie van Adam

detail

Tintoretto, De marcuslegende Venetiaanse schilderkunst, 1548

Titiaan de ontvoering van Europa 1562

Titiaan, Venus van Urbino, 1538

Rafael

De drie Gratien

1504

Leonardo Da Vinci

Mona Lisa

1503

Leonardo da Vinci,

Vrouw met hermelijn

1483

Georges de la Tour, De Papeters, 1622

Annibale Carracci, Farnese-galerij,Triomf van Bachus en Ariadne detail, 1597

Caravaggio,

Jongen door een hagedis gebeten

1596

Velaques

Las Meninas(hofdames)

1656

Rembrandt, het Joodse bruidje, 1665

Vermeer

Het meisjemet de parel

1666

Hobbema, het laantje bij Middelharnis, 1689

Boucher, Miss O'Murphy, 1732

Boucher

Vulcanus en Venus

1732 Rococo

Tiepolo, Apolloon begeleidt Beatrijs, 1751

Eduardo Garrido

A Musical Afternoon

Tadema Alma

The Finding of Moses, detail

Claudio Castelucho

En Ecoutant La Musique

Robert Fowler

The Birth Of Venus

James Archer, Longing

Kenyon Cox, An Ecloque, 1890

Renoir

De Loge

1874

Verbeelden van de eigen ‘werkelijkheid’

( ‘kunst’ - dit ben ik )

Moderne kunst• Impressionistische en expressionistische

kunststijlen• avant-garde kunst, vaak vanuit kritiek op de

samenleving:

• De visuele werkelijkheid blijft uitgangspunt• De kunstenaar werkt niet meer “in opdracht”• L’art pour l’art• De beeldtaal van de kunstenaar wordt niet (meer)

begrepen

• BEELD

• KUNSTENAAR

• HOGERE MACHT

• LAGERE MACHT

• TOESCHOUWER

• KUNST ! DIT BEN IK

• REACTIES OP SCHIJNWERELD

• KUNST-VOOR-DE-KUNST

Turner, Het slavenschip, 1840

Breitner, Paardetram op de Dam bij nacht, 1893

Vincent van Gogh, De Aardappeleters, 1885

Vincent van Gogh, Dreigende Luchten, 1890

Vincent van Gogh

Cypress en ster

1890

Vincent van Gogh, Sterrennacht, 1889

Paul Gauguin

La belle Angele

1889

Paul Gauguin, Het visioen na de Preek, 1888

Paul Gauguin, At the foot of the mountain, 1892

Cezanne

Chateau1

Goya

De Kolos

1808

Cezanne, Abduction

Kandinsky, Compositie nr 7, 1913

Frank Brangwyn, Boekaniers, 1892

Annenkov

Portret van eenDanseres

1917

Jean Fautrier

La jolie Fille

1944

Jean Fautrier, Les massacres, 1943

Jan Frearks, Naakt, 1995, Fries Expressionist

Henri Matisse

La Blouse Vert

1936

Henri Matisse

Nastuttiums and Dance

1912

Henri Matisse, Dans, detail, 1910

Henri Matisse

Musique

1939

Verbeelden van een andere werkelijkheid

(kunst onthult een droom-wereld)

• Primitieve en Surreële kunst • Symbolische kunst

• Figuratieve elementen worden op niet natuurlijke wijze bijeengebracht

• De werkwijze is vaak “primitief”• Tijd en ruimte zijn niet lineair

• BEELD

• KUNSTENAAR

• HOGERE MACHT

• LAGERE MACHT

• TOESCHOUWER

• SURREELE EN MAGISCHE ELEMENTEN

• TERUGKEER NAAR PRIMITIEVE KUNST

• KUNST ONTHULT EEN DROOMWERELD

El Greco

Het vijfde gebod van de Apocalyps

1608

Henri Toulouse de Lautrec

Yvette Guilbert zingtLinger, longer, loo

1894

Henry de Lautrec

Jane Avril

1899

Marc Chagall, De vioolspeler, gouache en pastel, !926

Chagall

De Rode Jood

1915

Henri Matisse

Goudvis met sculptuur

1911

Matisse, bonheur-vivre, 1905

Salvador Dali

Gesluierde Vrouw met Twee Zwarte Vingers

1966

Salvador Dali

Gevleugelde Vrouw enVrouw met Tulband

1966

Salvador Dali

Windmolens

1964

Salvador Dali

De Blauwe Madonna

1964

Dali

De Christus

van Valles

1962

Salvador Dali

Ecce Homo

1966

Dali

Sinbad de Zeeman

1966

Yves Tanguy

Indefinite Visibility

1942

Tanguy

Het Paleis der Ramenbij de Rotsen

1942

Paul Delvaux, De echo, 1943

Paul Delvaux, De kariatiden, 1946

Paul Delvaux, De lokroep van de nacht, 1938

Paul Delvaux, Sereniteit, 1970

Simon Willink, de Pilaarheilige, 1939

Ernst

Ondergedompeldin water

1919

Igor Titov, De 7-de september, 1999

Modigliani

Zittend vrouwelijk naakt

1916

Albert August Plasschaert

Opus 3888-94

1929

Edvar Munch

De dode moeder

1899

Edvar Munch

Zelfportret tusseneen Klok en Bed

1940

Edvar Munch

De Madonna

1895

Edvar Munch, De Schreeuw, 1893

Edvar Munch

Puberteit

1895

Hopper, Avondwind, 1921

Hopper, Benzine, 1940

Hopper, Coupe C, Wagon 193, 1938

Hopper, Kantoor in New York, 1962

Hopper

Mensen in de Zon

1960

Hopper, Kamers aan Zee, 1951

Hopper, Nachtbrakers, 1942

• Hopper, Hotel langs de Spoorlijn, 1952

Hopper

Naakt dat in Bed Klimt

1903-1905

Constant Permeke

Karel Appel

Cattle Slaughter

1982

Corneille, Grote Bittere Aarde, 1957

Jorn Asger

Guillaume Apollinaire

1956

Bram van Velde

Portret van zijn vrouwlilly Kloker

Wols

De blauwe fantoom

1951

Cathalijn Wouters

Ontzonken aan de tijd

2004

Verbeelden van de innerlijke structuur

(het Kunstwerk is soeverein)

• Abstracte kunst vanuit een “filosofie”• Abstracte kunst vanuit de “materie”

• Abstrahering van vorm en kleur• Ontstaan van betekenis vanuit “het stof”• De kunstenaar maakt het beeld maakt, maar• Het kunstwerk staat centraal en • wordt multi-interpretabel

• BEELD• KUNSTENAAR

• HOGERE MACHT

• LAGERE MACHT• TOESCHOUWER

• KUNST IS SOUVEREIN

• KUNST WORDT ABSTRACT

• KUNST IS WAT DE KUNSTELITE KUNST NOEMT

Malevich, Het binnenhalen van de rogge, 1912

Duchamps

Van de trap komend naakt

1912

Matisse, Het leed van de koning, 1952

Joan Miro, Le soleil Rouge l'araignee, 1948

Ekster

ConstructivistischStilleven

1920

Schwitters

Arbeitersbild

1919

De Stael

Figuur aan Zee

1952

Joan Miro

Vrouw en Vogelsin de nacht

1968

Mondriaan, Broadway Boogie-Woogie, 1942

Verbeelden als een mediagebeuren(Ik ben (de) Kunst)

• Kunst als event, happening, • Kunst als consumptieartikel

• Verandering is een essentieel onderdeel van kunst

• BEELD• KUNSTENAAR

• HOGERE MACHT

• LAGERE MACHT• Media• TOESCHOUWER

• KUNST IN DE GREEP VAN DE MEDIA

• VERNIEUWING/VERANDERING IS DE MAAR VOOR KWALITEIT/SUKSES

Goings, Airstream-caravan, 1970

Hanson

Echtpaar met Boodschappentassen

1976superrealisme

Richard S Duardo

Madonna

Takashi Marakami

Hiropon

1997

Takashi Murakami

Forest of DOB

1994

Yoshitomo Nara

Pyromaniac

1999

Verbeelden om op een ander niveau te kunnen communiceren

(kunst als sacrament)

• Zingevende kunst

• transcendente ervaring oproepen • De beeldtaal is enerzijds herkenbaar maar anderzijds

roept deze een vervreemding op• De beschouwer is essentieel in de interpretatie van het

beeld binnen zijn “werkelijkheid”• De

• BEELD• KUNSTENAAR

• HOGERE MACHT

• LAGERE MACHT• TOESCHOUWER

• KUNST ALS SAKRAMENT

• KUNST IS VERVOERING

Wilhelm Sasnal, Girl Smoking (Anka), 2001

Verkerk

Portretstudievan James Joyce

1982

Gunermengi

H Verhoeven, Havanna's Black

Luc Tuymans

Himmler

1998

Luc Tuymans

Soldier

1999

Marlene Dumas

Magdalene

1995

Marlene Dumas, Immaculate, 2003

Rob Birza, Beautiful Misery, 2006

Rob Birza

Beautiful Misery 12oostindische inkt

Constant

L'interrogatoire

1983

Rob Birza

Zonder titel2004

Marlene Dumas

Sneeuwwitje

1988

Thielen Evert, fase2

Schema’s op basis van leerprocessen en waarneming

Figuren:• 1- Hoofdindeling vanuit waarneming en vermogens van de mens• 2- Relatie Kennis en leerprocessen met Wereldordening• 3- Relatie tussen mens, Wet en Staat • 4- Relaties tussen Cultuur, Macht en Kunst in de Open en Gesloten

Samenleving• 5- Romantische Orde versus Rationele/Klassieke Orde• 6- Relaties tussen Culturen en Scharnierpunten• 7- voorbeelden van kunst uit elk der domeinen• 8- Indeling van enige kunstrichtingen.

ZINTUIGLIJKEWAARNEMING

NIET-ZINTUIGLIJKE WAARNEMING

VERLICHT DOGMATISCH

AFB. 1: Hoofdindeling vanuit de vermogens van de mens

De ingang naar ‘waarneming’ sluit aan bij hoe wij de wereld zien:-alleen datgene wat ik zie bestaat -er bestaat meer dan dat Ook is van belang of men zelf vrij is in zijn waarneming en de interpretatie hiervan:-moet ik me aanpassen aan de leer-mag ikzelf bepalen wat ik als waarheid zieDit is de ingang naar verlicht versus dogmatisch-

De ingang verlicht en dogmatisch sluit aan bij de leervermogens van de mens.Accent op:-cognitief: waarnemen, leren, kennis-of spiritueel: geloof, intuïtie, religieuze ervaring-bepaald aard creativiteit; scheppen; kunst

ErvaringInzichtEmpirisch

EmotiesHormen/waarden Intuïtief

KennisWetenschaprationeel

Religie/overtuigingZedengelovig

Verlicht: VERNIEUWEND

LEERPROCESSEN

Dogmatisc: AANPASSEND

Cognitieve processen

Gevoelens en emoties

Creatieve processen

WERELD VAN DE IMMATERIELE ZAKENMetafysica: onzichtbaar, onpeilbaar, abstract, geloofservaringen

Geloofservaringen staan boven de rationaliteit

WERELD VAN MATERIELE ZAKENFysica: zichtbaar, meetbaar, concreet, feiten

Het experiment staat boven elk geloof

AFB. 2: Relatie ‘Kennis’ en leerprocessen met wereldordening

Rationale ordening

“Hogere”ordening

Statische ordening

Dynamische ordening

Kennisvermeerdering door empirisch onderzoek-vrije wetenschap-immanantie-de Wet maken we zelf-toepassing van kennis

Kennis wordt door het gezag gelegitimeerd-klassieke wetenschap-eenduidigheid van begrippen-eenheidstaal-de Wet is/bestaat-pragmatisme

Scheppen is de motor van de vernieuwing-dubbelzinnig karakter van begrippen-er bestaan geen Wetten-idealisme-eclecticisme

-mystiek-God is de Wet-transcendentie -Kennis door Herinneren-zoektocht naar het religieuze onbewuste

Het Geestelijk Leven

Het Materiele Leven

Verlicht: vrijheid,vernieuwend

Dogmatisch: onderworpen, , vastgeroest

DE MENS CENTRAALSociaal-democratie

DE STAAT/WETCENTRAALDictatuur

DE LIFESTYLE CENTRAALVerlichte democratiesamenlevingsgroepen

GOD CENTRAALTheocratiekloosters

Hedonische samenlevingMens als tourist op zoek naar geluk en genot

Sociaal-paradijs op aardeMens als vazalMens als onderdaan

Verlichte samenlevingMens als burger

Verantwoordelijke mens

Paradijs in het hiernamaalsMens als gelovigeMens als pelgrim

AFB. 3: Relaties tussen Mens, Wet en Staat

GESLOTENSAMEN-LEVINGEN

OPENSAMEN-LEVINGEN

KUNST BEPAALT CULTUUR

En deMACHT IS ‘VRIJ’ voor

ieder

CULTUURΞΞΞΞΞΞMACHTEn deze

BEPAALT KUNST

CULTUUR BEPAALT MACHTEn de

KUNST IS ‘VRIJ’

MACHTΞΞΞΞΞΞΞCULTUUREn deze

BEPAALT KUNST

‘Scheppen’ centraal:-complexe omgeving-dynamiek-identiteit-serendipiteit

‘Geloven’ centraal:-hiërarchie o.b.v. goddelijke uitverkiezing-

‘Stellen’/de Wet centraal:-hiërarchie o.b.v. macht-stabiele omgeving-onderdrukking

‘Ordening’ centraal:-democratisch overleg-stabiele omgeving-privacy-burgerrechten

Cultuur: Beschaving -ontwikkelingsvrijheid -wijze waarop met experiment wordt omgegaan -en met individuele vrijheid oa. voor de kunstenaarStaat: -macht-greep van overheid op individu -o.a. hoe open is de samenleving

• Open samenlevingen

• Gesloten samenlevingen

• Afb. 4 Relaties tussen Cultuur, staat en Kunst

ROMANTISCHE ORDE

AFB 5: Romantische Orde versus Klassieke/Rationele Orde

GESLOTENSAMENLEVINGEN

OPENSAMENLEVINGEN

KLASSIEKE/RATIONELE ORDE

AFB 6: Relatie tussen Culturen en Scharnierpunten in de Kunst

Verlichte SamenlevingenWesterse Democratieën

Monotheïstische Culturen Wereldse Hofculturen Nationaalsocialistische dictaturen

MediacratieGlobale-samenleving

Stam- en groepsverbanden

Theocratieën Etruskische CultuurGrieks-Romeinse Cultuur

2ideële kunstgoddelijke afstraling

3Humanistische kunst

aristocratische schone schijn

4Moderne kunstKunst om de kunst

5Kunst als confrontatieindividuele zingeving

Zingevende kunst

1primitieve kunst

awakening

AFB 7: Voorbeelden van kunst uit elk der domeinen

INTERNATIONALE STIJLSYMBOLISMEART NOUVEAU / ART DECOROMANTIEKNATURALISMEREALISME IMPRESSONISMEPOSTIMPRESSIONISMEEXPRESSIONISME

MODERNE KUNSTAVANT-GARDESMAGISCH REALISMESURREALISMEEXISTENTIELE KUNSTART BRUT

SUPERREALISMEABSTRACTE KUNST

FUTURISMEKUBISME

ABSTRACT EXPRESSIONISMECONCEPTUELE KUNSTMINIMALISME

NIEUWE ZAKELIJKHEIDHIGHTECH

AFB 8: Indeling van enige kunstrichtingen

POSTMODERNE KUNSTKLASSIEK MODERNISMEULTRA-MODERNISMEMETA-MODERNISME

VERWIJZENDE KUNST

RENAISSANCEGOTIEK (TERUGVAL RELIGIEUZE KUNST)ROMEINSE SCHILDERKUNSTGRIEKSE SCHILDERKUNST

VERLOOPTIJD

RELIGIEUZE KUNSTKUNST VAN VROEGE CULTURENGROTSCHILDERS

SOCIALISTISCH REALISMEEXPRESSIEF REALISME DESIGNDE STIJL, BAUHAUSCONSTRUCTIVISMEARTS AND CRAFTSNEO-CLASSICISMECLASSICISMEROCOCOBAROKMANIERISME

Er kunnen nogal wat kanttekeningen gezet worden bij deze indeling. Maar geen enkele indeling kan “kloppend” worden gemaakt.Zie het als een illustratie.