sachs tech brochure pt pc nl 2010
48
Technische training Onderdelen van de aandrijflijn in personenauto’s Opbouw, werking en mogelijke schade
description
sachs tech brochure pt pc nl 2010
Transcript of sachs tech brochure pt pc nl 2010
Technische training
Onderdelen van de aandrijflijnin personenauto’s
Opbouw, werking en mogelijke schade
2
Geachte partner,
In deze brochure geven we u informatie
over de opbouw en werking van onze
producten in de aandrijflijn.
Koppelingen zijn net als banden en remmen
slijtageonderdelen, waarvan de levensduur
sterk afhangt van de rijwijze en de omstan-
digheden waaronder deze worden gebruikt.
Ze kunnen alleen veilig werken als de
bediening, het onderhoud en de montage
zorgvuldig worden uitgevoerd.
De in de brochure beschreven schadebeel-
den en aanwijzingen bij storingen kunnen
helpen fouten te herkennen en schade te
voorkomen.
Technische service
ZF Services GmbH
De verworven vakkennis geeft u meer zeker-
heid bij het stellen van diagnoses, vooral bij
de advisering van uw klanten.
Sinds meer dan zeven decennia is ZF Sachs
AG wereldwijd systeempartner van de inter-
nationale auto-industrie voor de techniek in
de aandrijflijn en het onderstel.
Met moderne methoden ontwikkelen we
in nauwe samenwerking met de autoprodu-
centen innovatieve concepten, die voldoen
aan de toenemende markteisen.
In ons ontwikkelingscentrum werken meer
dan 700 technici en ingenieurs op hightech-
werkplekken aan onderzoek en ontwikke-
ling. Voordat een productserie wordt
ingevoerd worden de producten op
150 testfaciliteiten onder de zwaarste
omstandigheden op goede werking en
duurzaamheid getest.
Productiefaciliteiten die zijn ingericht
volgens de nieuwste stand van de techniek
en een organisatie die is gecertificeerd
volgens ISO/TS 16949:2002 garanderen de
hoge kwaliteitsnormen van de originele
SACHS-onderdelen.
Het toekomstgerichte merk SACHS kunt u
ook op de reserveonderdelenmarkt volledig
vertrouwen.
Technische service
ZF Services GmbH
3
Koppelingen algemeenFunctie, opbouw en berekening
KoppelingenDrukgroep, gedrukte uitvoering
Drukgroep, getrokken uitvoering
Koppelingsplaten
Druklager
Koppelingsbediening
Meervoudige plaatkoppeling: diafragmakoppeling met twee platen
XTend-drukgroep: automatische slijtagecompensatie
Koppelingen met dubbel vliegwiel
Modulekoppeling, motorsportkoppeling
MX-drukgroep
Koppelomvormer
Onderdelen van rubber en metaal
Aanwijzingen en tips: bedieningsfouten, inspectie, onderhoud, montage
Diagnose van functiestoringen: oorzaken en oplossingen
SchadebeeldenSlippende koppeling
Koppeling ontkoppelt niet
Schokkende koppeling
Koppeling maakt geluid
Problemen in de omgeving
Aanwijzingen bij schade aan het dubbele vliegwiel
Schade aan de MX-drukgroep
Milieubescherming en afvoer
Notities
Original SACHS Service
Technische training – aandrijflijn van personenauto’s
Inhoudsopgave
04
06
07
08
09
10
11
12
14
16
17
18
20
21
24
26
29
34
36
38
42
44
45
46
47
4
Technische training – aandrijflijn van personenauto’s
Koppelingen algemeenFunctie, opbouw en berekening
Functie
Koppelingen bevinden zich tussen de motor en de transmissie.
De eisen waaraan ze moeten voldoen zijn veelzijdig:
� massa schokvrij aansluiten op de motor
� onderbreking van de krachtstroom tussen motor en
transmissie bij het stoppen
� onderbreken van krachtstroom voor het overbrengen van
de overbrengingsverhouding
� trillingen dempen
� beveiliging tegen overbelasting
Opbouw
Een volledige koppeling bestaat
altijd uit:
� vliegwiel of dubbel vliegwiel
� koppelingsplaat
� drukgroep
� druklager
VLIEGWIEL
drukplaat
KOPPELINGSPLAAT
torsiedemper
krukas
toplager
tangentiële bladveer
huis
DRUKGROEP(huis, drukplaat,diafragmaveer, draadring,afstandsbus, tangentiëlebladveren)
draadring
afstandsbus
DRUKLAGER
geleidingsbus
ingaande as
ontkoppelingsvork
werkcilinder
5
Technische training – aandrijflijn van personenauto’s
Koppelingen algemeenFunctie, opbouw en berekening
Drukgroep
De drukgroep brengt
het motormoment via
de koppelingsplaat over
naar de ingaande as van
de transmissie. Voor per-
sonen- en bedrijfsauto’s
worden vandaag de dag
meestal koppelingen met
diafragmaveren gebruikt.
Koppelingsplaat
Er zijn sterke torsie-
dempers nodig om de
trillingen van de motor
op te vangen en zo
transmissiegeluiden te
verminderen. Het optrek-
gedrag wordt verbeterd
door tussenvering in de
voering. De wrijvings-
voering moeten in hoge
mate bestand zijn tegen
slijtage.
Druklager
Het druklager is het
overbrengingselement
tussen koppeling en
bedieningssysteem.
Deze wordt centraal
geleid en is uitgerust
met een automatische
centrering.
Berekening
Koppelingen zijn onderhevig aan trillingen, druk, centrifugaalkrachten en wrij-
vingshitte en behoren daarmee tot de meest belaste elementen in de aandrijflijn.
Tegelijkertijd moet de constructie zo klein en het gewicht zo laag mogelijk zijn.
Het ontwerp van de koppelingsgrootte en de aandrukkracht worden naast andere
criteria vooral bepaald door het maximale motormoment en de wrijvingsenergie.
Hoe groter de aandrukkracht hoe kleiner de diameter en het gewicht van de
koppeling kunnen zijn. Wel moet de grootte worden aangepast aan de warmte die
ontstaat en de slijtage.
Gemiddelde wrijvingsstraal koppelingsplaat rm
Ontwerpgrootten
� rm = gemiddelde wrijvingsstraal [m]
� ra = buitenstraal koppelingsvoeringen [m]
� ri = binnenstraal koppelingsvoeringen [m]
Overbrengingsmoment koppeling Mk
De koppeling moet afhankelijk van het
gebruik het maximale motordraaimoment Mmot
overbrengen met een 1,1- tot 1,6-voudige
zekerheid „S“.
Mk =Mmot x S [Nm]
Het draaimoment dat kan worden overgebracht
door de koppeling wordt als volgt berekend:
Mk = F x rm x µ x z [Nm]
Ontwerpgrootten:
� F = drukkracht drukgroep [N]
� rm = gemiddelde wrijvingsstraal [m]
� µ = wrijvingscoëfficiënt:
0,25 organische voeringen
0,40 anorganische voeringen
� z = aantal wrijvingsvlakken (1 plaat z = 2)
2 ra3 – ri3rm = –– x –––––––––––– [m]
3 ra2 – ri2
F
µ
z
rm
rirm
ra
6
Technische training – aandrijflijn van personenauto’s
DrukgroepGedrukte uitvoering
Diafragmakoppeling type M
De diafragmakoppeling zorgt voor een stabiel
toerental en biedt zelfs bij kleine afmetingen
de grootst mogelijke drukkracht bij een lage
ontkoppelingskracht.
De voor de overbrenging van het draaimoment
vereiste drukkracht wordt opgewekt door een dia-
fragmaveer. Het druklager drukt daarbij direct op
de geharde vingeruiteinden van de diafragmaveer.
Op een diepgetrokken huis is de diafragmaveer
met afstandsbussen en twee draadringen
bevestigd of bij een speciale huisvorm met een
draadring. De draadringen bepalen de kanteling
van de diafragmaveer.
De drukplaat wordt in het midden van het huis
gehouden door bladveren. De bladveren dienen
als trekveren voor de drukplaat bij het ontkoppe-
len.
Gekoppeld / krachtstroom gesloten
De koppeling geeft het van de motor komende
draaimoment door aan de transmissie. De
drukgroep is vastgeschroefd aan het vliegwiel
en drukt de koppelingsplaat tegen het vliegwiel.
De koppelingsplaat is bevestigd op een
spiebaanverbinding en geleidt de draaibeweging
naar de transmissie.
Ontkoppeld / krachtstroom onderbroken
Het bedieningssysteem van de koppeling
drukt het druklager tegen de vingers van de
diafragmaveer en verschuift deze met de voor-
geschreven ontkoppelingsafstand. Bladveren
trekken de drukplaat zover terug totdat deze
volledig vrijkomt van de koppelingsplaat. De
koppelingsplaat komt vrij – axiaal verschuifbaar –
en de versnellingen kunnen worden geschakeld.
huis
drukplaat
afstandsbus
diafragmaveer
draadring
bladveer
7
Technische training – aandrijflijn van personenauto’s
DrukgroepGetrokken uitvoering
Gekoppeld / krachtstroom gesloten
Bij diafragmakoppelingen die door trekken ont-
koppelen zit het druklager vast in de binnenrand
van de diafragmaveervingers.
De diafragmaveer steunt met de buitenrand
op het huis en drukt binnen op de drukplaat.
Zo wordt de koppelingsplaat tegen het vliegwiel
gedrukt.
Ontkoppeld / krachtstroom onderbroken
Bij het ontkoppelen wordt het druklager in de
richting van de transmissie getrokken en trekt
daarbij de vingers van de diafragmaveer mee.
De tangentiële bladveren zorgen ervoor dat de
ontlaste drukplaat van de koppelingsvoeringen
vrijkomt. De koppelingsplaat komt vrij en de
versnellingen kunnen worden geschakeld.
Diafragmakoppeling type MZ
De MZ-koppeling heeft een bijzonder
vlakke constructie.
De diafragmaveer steunt met de buitenrand
op het huis en duwt binnen op de drukplaat.
Het druklager is in de vingers van de
diafragmaveer geplaatst.
De ontkoppelingskrachten zijn zelfs bij
hoge drukkracht relatief klein, aangezien
de koppelingsverhoudingen gunstiger zijn
dan bij de gedrukte uitvoering.
MZ-koppelingen worden ook gemaakt
als meervoudige plaatkoppeling, waardoor
het overgebrachte draaimoment wordt
verhoogd.
huis
drukplaat
druklager
diafragmaveer
draadring
tangentiëlebladveer
Motortrillingen
worden gedempt.
Tandwielen van de
transmissie lopen
rustig.
8
Technische training – aandrijflijn van personenauto’s
KoppelingsplatenTorsiedemper, voeringen, tussenveren
Koppelingsplaten zijn onderhevig aan grote krachten
en zijn door de compacte constructie complexe onder-
delen. Naast de overbrenging van het draaimoment
vervullen ze nog andere taken zoals de demping van
draaitrillingen, verhoging van het bedieningsgemak en
de hittebestendigheid.
Torsiedemper
De toerentalschommelingen van de motor die bij de
ontsteking ontstaan veroorzaken bij het rijden en in
stationair trillingen in de aandrijflijn en leiden tot een
rammelende transmissie en tot carrosseriegeluiden.
De torsiedemper vangt deze motortrillingen voor een
groot deel op, waardoor de transmissiegeluiden
verminderen.
Torsiedempers zijn individueel aangepast op de bijzon-
derheden van de motor- en voertuigcombinatie. Het
dempingsysteem bestaat uit een wrijvingsvoorziening
en een verenset voor het rijden en in stationair.
De schroefveren zorgen voor een beperkte draaiing
tussen de krukas en de ingaande as van de transmissie.
Voeringen
De koppelingsvoeringen glijden bij het optrekken door.
In combinatie met tussenvering kan zo zonder schokken
worden opgetrokken.
Voeringen bestaan uit organische materialen. Glasvezels
en koper- en messingdraad zijn ingebed in een mengsel
van hars, rubber en vulmateriaal. De voeringen die ZF
Sachs sinds begin jaren 90 produceert zijn milieuvrien-
delijk en bevatten geen zware metalen zoals lood en
asbest.
Organische voeringen zijn gedurende een korte tijd
bestand tegen temperaturen tot ca. 400°C. Anorganische
voeringen ofwel sintervoeringen zijn sterker.
Tussenvering
De tussenvering in de voering verbetert het comfort bij
het optrekken en zorgt voor een gelijkmatig dragen van
de voeringen. Tussenveren zijn gegolfde veerplaatseg-
menten met een veerweg tot ca. 1 mm, die aan de trans-
missiezijde in de meenemerplaat van de koppelingsplaat
is vastgezet.
Borglite-segmenten
voering
torsieveer
wrijvingsvoerin-gen vooroptimalisatievan detorsiedemping
tussenveer
9
Technische training – aandrijflijn van personenauto’s
DruklagerAutomatisch centrerende druklager, CSC
Druklager
Het druklager is het overbrengingselement
tussen de draaiende koppeling en het
rustende bedieningssysteem. Hij is verant-
woordelijk voor de veilige werking van de
koppeling.
Automatisch centrerende druklager
(conventionele bediening)
De diafragmakoppeling is spelingsvrij
ingesteld, d.w.z. dat de drukplaat altijd
meedraait als de koppeling draait. Een door
het bedieningssysteem opgewekte voorbe-
lasting zorgt voor een gelijk toerental van
de koppeling en de axiale drukring van de
drukplaat. Verschillen in toerental veroorza-
ken geluiden en een hogere slijtage.
Om de uitlijntoleranties tussen de
diafragmaveer en het loopvlak van de
druklager te compenseren zijn de drukla-
gers zo geconstrueerd dat ze automatisch
centreren (ca. 1,5 mm radiaal verschuif-
baar). Als de koppeling voor de eerste keren
wordt ingedrukt worden deze druklagers
automatisch in het midden tussen de
diafragmaveervingers ingesteld.
Om gewicht laag te houden wordt het
druklagerhuis in toenemende mate van
kunststof gemaakt.
CSC (Concentric Slave Cylinder)
Deze druklagers zijn voorzien van een
geïntegreerde werkcilinder.
Daardoor is er geen ontkoppelingsvork
tussen druklager en werkcilinder en de
betreffende lagerpunten nodig. Ze worden
direct aan de transmissie gemonteerd.
De CSC-druklagers worden gebruikt als de
montageruimte te klein is voor een conven-
tionele koppelingsbediening.
automatisch centrerendedruklager
CSC-bedieningssysteem
werkcilinder
voorlastveer
voor bevestigingaan drijfwerk
binnenring
buitenring
adapter voorontkoppelings-vork
hoofdcilinder
werkcilinder
hoofdcilinder
CSC-druklager
Technische training – aandrijflijn van personenauto’s
KoppelingsbedieningConventionele bediening, geautomatiseerde versnelling
Conventionele bediening
Het bedieningssysteem leidt de pedaaldruk naar de drukgroep
van de koppeling om de krachtstroom tussen motor en trans-
missie te onderbreken. Dit systeem werkt zowel hydraulisch
als mechanisch.
Tot het hydraulisch systeem behoren de hoofdcilinder met
de verbinding naar het remvloeistofreservoir, de drukleiding en
de werkcilinder, die direct aan de transmissie is bevestigd.
Het mechanisch systeem bestaat uit de ontkoppelingsvork
en het druklager en bevindt zich in het koppelingsdeksel.
De pedaaldruk van de bestuurder wordt via hoofd- en werk-
cilinder, ontkoppelingsvork en druklager overgebracht naar de
koppeling.
Geautomatiseerde versnelling
Een geautomatiseerde versnelling verhoogt het bedieningsge-
mak en rijcomfort. Geautomatiseerde versnellingen worden
vooral aangeboden in wagens waarvoor in verband met het
gewicht, de montageruimte en de kosten een automaat niet
geschikt is. Bij geautomatiseerde versnellingen wordt het
koppelen en schakelen overgenomen door elektromotorische
of hydraulische actuators. Voor optimaal schakelen wordt de
trekkrachtonderbreking verlaagd. Sensoren detecteren alle
belangrijke informatie zoals snelheid, toerental van motor en
aandrijving, actueel overbrengingsniveau van de aandrijving
en de stand van het gaspedaal die vervolgens aan de bestu-
ringselektronica worden doorgegeven. Op basis van deze
gegevens berekent het systeem de schakelpunten en stuurt het
schakelen en koppelen automatisch aan.
De automatische modus kan worden uitgeschakeld.
De versnellingen worden dan met de hand via versnellingshen-
del of pook geschakeld.
Voordelen:
� meer comfort: geen koppelen, geen schakelen
� verkeerd schakelen is niet mogelijk
� lager brandstofgebruik door geoptimaliseerde
schakelpunten
� lagere kosten, lager gewicht en kleinere montageruimte
dan bij automaten
� schakelen met de hand voor individuele rijwijze mogelijk
ontkoppelingsvork
koppelings-actuator
hoofdcilinder
werkcilinder
transmissie-actuator
koppeling
10
drukplaat tussenplaat
drukplaat
vliegwiel vliegwiel
11
Technische training – aandrijflijn van personenauto’s
Meervoudige plaatkoppelingDiafragmakoppeling met twee platen
Sterke motoren met een hoog
draaimoment en een sportieve
rijwijze stellen bijzonder hoge
eisen aan de precisie van de
overbrenging en de warmteca-
paciteit van de koppeling.
Aangezien de straal van
het wrijvingsvlak vanwege de
montageruimte niet onbeperkt
kan worden uitgebreid, worden
meervoudige plaatkoppelingen
gebruikt.
Door de vermenigvuldiging
van het aantal wrijvingsvlakken
verhoogt de draaimoment en
warmtecapciteit van de koppe-
ling en de beschikbare montage-
ruimte wordt optimaal benut.
Daarbij ontzien de koppelings-
platen met een geminimaliseer-
de traagheid de transmissiesyn-
chronisatie. De in de tussenplaat
en drukplaat geïntegreerde
schroefveren nemen de functie
van de tangentiële bladveren
over. Deze zorgen voor het
loskomen van beide platen.
Voordelen:
� zeer nauwkeurige
overbrenging
� grote warmteopname en
afgifte van de vlakken
� betere schakeling door laag
massatraagheidsmoment
� compacte montageruimte
� slechts kleine wijziging van
de bedieningskrachten
door buitenliggende
diafragmaveer met vlakke
karakteristiek
koppelingsplaatmotorzijde
tussenplaat
koppelingsplaattransmissiezijde
drukplaat
schroefveer
huis
diafragmaveer
Vergelijking warmteregeling van koppeling met één en
twee platen
12
Technische training – aandrijflijn van personenauto’s
XTend-drukgroepAutomatische slijtagecompensatie – opbouw en werking
De aandrijflijn wordt steeds verder
geautomatiseerd voor een beter
rijvermogen, comfort en zuiniger
rijgedrag. Hiervoor zijn stabiele
systemen nodig, die de besturing
van de relevante parameters zoals
afstanden en krachten constant
houden.
Ondanks hoge kwaliteit en lange levensduur zijn koppelings-
voeringen tijdens het gebruik onderhevig aan slijtage, die tot
hogere bedieningskrachten leidt.
Bij XTend-drukgroepen wordt dit probleem voor zowel
gedrukte als getrokken koppelingen opgelost door afkoppeling
van de voeringslijtage van de diafragmaveerbeweging.
Hiervoor is een compensatiemechanisme tussen
diafragmaveer en drukplaat geplaatst.
trekveer (stelringen)
stelringen
trekveer (schuiver)
borgveer
schuiver
huisaanslag
diafragmaveer
huis
tangentiële bladveer
Werking
De voeringsslijtage wijzigt de montage-
positie van de diafragmaveer aangezien
de drukplaat zich beweegt in de richting
van het vliegwiel. De veervingers worden
daardoor in axiale richting verschoven en
nemen een steilere positie in.
De drukkrachten en daarmee ook de
pedaalkrachten nemen toe.
Bij iedere koppeling detecteert de huisaan-
slag de slijtage van de voering en beweegt
de borgveer met de slijtageafstand van de
stelringen af. De spievormige schuiver
schuift – getrokken door de trekveer – in de
spleet die is ontstaan en zet de borgveer in
deze positie vast. Bij het ontkoppelen wordt
het stelringenpaar axiaal ontlast. Door de
voorspanning van de stelringveer draait
de onderste stelring totdat de bovenste ring
weer tegen de borgveer ligt.
De diafragmaveer bevindt zich weer in de
uitgangspositie en de voeringslijtage is
gecompenseerd.
Bij de demontage moet er absoluut op
worden gelet dat de huisaanslag van het
koppelingshuis loskomt. Als deze niet is
losgekomen, wordt bij de demontage een
verstelmechanisme geactiveerd, waardoor
deze niet meer kan worden teruggeplaatst.
Aangezien de voeringsslijtage mechanisch
in de drukgroep is opgeslagen, kan alleen
de reeds gebruikte eenheid (drukgroep en
koppelingsplaat) worden ingebouwd.
Als er een nieuwe koppelingsplaat nodig is,
moet ook de drukgroep worden vervangen.
Aangezien het compensatiemechanisme
van de reeds gebruikte drukgroep niet kan
worden teruggezet en zodoende zou de
koppeling niet loskomen.
Technische training – aandrijflijn van personenauto’s
XTend-drukgroepAutomatische slijtagecompensatie – opbouw en werking
trekveer
stelring 2
stelring 1
huisaanslag
stelring 1
stelring 2
schuiver
borgveer
diafragmaveerDeze heeft altijd deoptimale positie zoalsin de nieuwe toestand
13
trekveervoor stelringen
stelringen
trekveer voor schuiver
schuiver
huisaanslag
borgveer
Technische training – aandrijflijn van personenauto’s
Koppelingen met dubbel vliegwielOpbouw, werking en voordelen
Bij moderne motoren leiden hogere draaimomen-
ten, hogere ontstekingsdruk en strengere uitlaat-
gasvoorschriften tot toerentalschommelingen
en daarmee tot grotere trillingsimpulsen in de
aandrijflijn. Voor meer comfort, een soepelere
loop en de bescherming van de transmissie zijn
extreem sterke torsiedempers nodig.
Torsiedempers in koppelingsplaten voldoen
niet meer aan deze eisen aangezien er daarvoor
onvoldoende montageruimte is.
De koppeling met dubbel vliegwiel en planeetaan-
drijving van SACHS ontkoppelt trillingen perfect.
Geluiden worden gegarandeerd onderdrukt.
14
primair vliegwiel
secundair vliegwiel
zachte veren
harde veren
planeetwiel
axiale glijlager
radiale glijlager
satellietwiel
boring voor draaipen
veerschotel
glijschoen
afdekplaat voorinkapselen van devetvulling
Technische training – aandrijflijn van personenauto’s
Koppelingen met dubbel vliegwielOpbouw, werking en voordelen
Opbouw
Het dubbele vliegwiel bevindt zich
tussen motor en koppeling.
De massa van het vliegwiel bestaat
uit een primaire en een secundaire
massa. De primaire zijde is met een
flens aan de krukas verbonden en
draagt de starterkrans.
Via gescheiden axiale en radiale
glijlagers is de secundaire zijde
draaibaar gelagerd in de primaire
zijde. Tussen de beide massa’s werkt
een zeer effectief met vet gevuld
veerdempingsysteem met verschil-
lende verensets, die door veerschoe-
nen en veerschotels worden geleid.
Bovendien wordt hiermee voorko-
men dat de veren verstrengelen.
Werking
Bij het dubbele vliegwiel wordt een
karakteristiek met meerdere niveaus
gebruikt. Het eerste niveau met zach-
te veren zorgt voor een uitstekend
gedrag bij het starten en stoppen van
de motor. Het tweede niveau met de
hardere veren zorgt voor een perfecte
ontkoppeling van de draaitrillingen
tijdens het normale rijden.
Voordelen
� verlaging van het brandstofverbruik door lager stationair toerental en probleemloos rijden met lage
toerentallen
� hoog schakelcomfort, aangezien de schakelkracht lager is vanwege het lage massatraagheidsmoment
van de koppelingplaat zonder torsiedempers
� goed rijcomfort door sterke trillingsdemping bij plotselinge veranderingen in belasting
� minder geluid door optimale trillingsontkoppeling over het volledige toerentalbereik
� geen problemen bij het starten en stoppen
� weinig montageruimte nodig
� kan worden gebruikt bij getrokken en gedrukte koppelingsbediening
15
primair vliegwiel
secundair vliegwiel
drukgroep
koppelingsplaat
toerentalschommelingen toerentalschommelingen
tijd tijd
motor transmissie
koppeling
16
Technische training – aandrijflijn van personenauto’s
Modulekoppeling, motorsportkoppelingOpbouw en werking
Modulekoppeling
Als het vliegwiel, de drukgroep en koppelingsplaat
in één onderdeel zijn samengevoegd spreekt men
van een modulekoppeling.
De SACHS Light-module biedt bijzondere voorde-
len: vliegwiel en drukgroep zijn niet aan elkaar
vastgeschroefd maar door een persverbinding
met elkaar verbonden. Daarom kan er bij
gelijkblijvende montageruimte een grotere
koppelingsplaat met een grotere torsiedemper
worden gebruikt. Door de grotere wrijvingsstraal
van de koppelingsplaat kunnen hogere motormo-
menten worden overgebracht. Met de grotere
torsiedemper kan de trillingsdemping in de
aandrijflijn beter worden afgestemd.
De centrale verbinding met de krukas
vereenvoudigt de montage aanmerkelijk.
Motorsportkoppeling
In de racesport zijn de belastingen voor de
koppeling veel extremer dan met voertuigen voor
het wegverkeer, zelfs bij een sportieve rijwijze.
� temperaturen tot 1000° C
� meer dan 19.000 omw. / min.
� draaimoment tot 1.400 Nm.
Deze taken kunnen alleen met bijzondere techno-
logieën worden gerealiseerd, waardoor bij een
minimale montageruimte, laag gewicht en klein
massatraagheidsmoment een hoge veiligheid en
goede doseerbaarheid van de koppeling kan
worden gegarandeerd. De hightech-materialen
carbon en titaan zorgen voor extreme stevigheid
en belastbaarheid.
ZF Sachs Race Engineering ontwikkelt koppelin-
gen die aan de eisen van de nieuwste Formule 1
motoren voldoen, zoals sterkere motortrillingen
en hoge toerentallen bij het optrekken.
Deze koppeling is voorzien van vier meenemer-
platen en een diafragmaveer, heeft een nominale
diameter van 86 mm en weegt 950 gram.
vliegwiel
drukgroep
koppelingsplaatmet torsiedemper
persverbindingdrukgroep naar
vliegwiel
17
Technische training – aandrijflijn van personenauto’s
MX-drukgroepOpbouw en werking
Bij dit model van koppeling
is de plaats van de drukgroep en
het vliegwiel ten opzichte van con-
ventionele koppelingen verwisseld.
De drukgroep is direct met de
krukas verbonden en daarachter
bevinden zich de koppelingsplaat en
het vliegwiel.
De ontkoppeling vindt plaats via een
klepstoter die hydraulisch of via een
koppelingskabel wordt bediend.
De klepstoter wordt door de ingaande
as geleid en drukt via de ontkoppe-
lingsschotel op de schotelveer.
huis
drukplaat
schotelveer
draadring
ontkoppelingschotel
boringen voorde bevestiging aankrukas
18
Technische training – aandrijflijn van personenauto’s
KoppelomvormerFunctie, opbouw en werking
De hydrodynamische koppelomvormer
vormt in automatische transmissies het
optrekelement, het overbrengingsniveau
van het toerental, het draaimoment en de
trillingsdemper.
Het dichtschakelen van de overbruggings-
koppeling zorgt voor een slipvrije overbren-
ging van het draaimoment, verbeterde ef-
fectiviteit en verlaging van het brandstofver-
bruik. De geïntegreerde torsiedemper
realiseert een goed rijcomfort en ontziet
bovendien de transmissie.
De omvormer is geïntegreerd in de
persoliecirculatie van de transmissie.
De olie wordt gekoeld via een uitwendige
circulatie.
De belangrijkste componenten van deomvormer zijn:
� aandrijvende pomp
� aangedreven turbinewiel
� transmissiewiel met eenzijdig draaiend freewheel
� overbruggingskoppeling
� torsiedemper
Het pompwiel is direct verbonden met de krukas van de
motor, terwijl het turbinewiel met de ingaande as van de
transmissie is verbonden. Een hulpas verbindt het
transmissiewiel met de transmissie.
Tussen het transmissiewiel en de hulpas is een free-
wheel geplaatst die ervoor zorgt dat de overbrenging
slechts in een richting plaatsvindt. Bovendien zijn in het
omvormerhuis de overbruggingskoppeling en de torsie-
demper geïntegreerd.
pompwiel
turbinewiel
transmissiewiel
overbruggings-koppeling
torsiedemper
koppelingsvoe-ring
hulpas transmissiewiel
uitgaand
ingaand
freewheel
19
Technische training – aandrijflijn van personenauto’s
KoppelomvormerFunctie, opbouw en werking
Koppelomvormers werken in twee bereiken
In de omvormingsfase vindt de overbrenging van het
draaimoment plaats door omkering van het transmissie-
wiel.
In de koppelingsfase, waarbij de omkering van de olie
overbodig is, draait het transmissiewiel vrij mee.
Het stromingsverloop voor de verschillende werkings-
toestanden kan worden toegelicht aan de hand van
een zogenoemd schoepenrooster, waarin de schoepen
van de drie wielen, volgens hun vorm en werking zijn
afgebeeld.
Stromingsverloop:
Bij het optrekken wordt de olie door de pomp in de
turbine gepompt.
� De oliestroom past zich aan de schoepenvorm aan en
wordt in overeenstemming daarmee omgekeerd.
In deze toestand bereikt de overbrenging van het
draaimoment de hoogste waarde.
� De turbine begint te draaien en versnelt het voertuig.
� Het vaste transmissiewiel leidt de olie weer naar de
pomp.
Bij toenemend toerental van de turbine vindt een
uitstrekking van het stromingsverloop plaats.
� Het stromingsverloop wordt rechtlijniger.
� De overbrenging van het draaimoment neemt af.
� De olie wordt door de transmissie omgekeerd om
een gunstige stroming naar de pomp te realiseren.
Als het toerental van pomp en turbine vrijwel gelijk
zijn, stroomt de olie bijna recht door de afzonderlijke
schoepen.
� In deze fase vindt de stroming tegen de transmissie-
wielschoepen van retour- ofwel zuigzijde plaats.
� Het transmissiewiel draait vrij mee, aangezien de
blokkering door het eenzijdige freewheel is
opgeheven.
� Het draaimoment wordt niet meer versterkt.
� De overbruggingskoppeling schakelt dicht.
trans-missie-wiel
turbine
trans-missie-wiel
turbine
pomp
turbine
pomp
pomp
pomp
pomp
pomp
trans-missie-wiel
pomp
turbine
trans-missiewiel
Technische training – aandrijflijn van personenauto’s
Onderdelen van rubber en metaalOpbouw en werking
In de aandrijflijn speelt
geluids- en trillingsdemping
een belangrijke rol.
Onderdelen van rubber en
metaal zorgen voor de
demping van
� motorgeluiden
� transmissiegeluiden
� reacties op veranderingen
in belasting
� carrosserietrillingen
De motor- en transmissielagers
verbinden de motor en de
transmissie met de carrosserie
en/of het hulpframe.
Ze nemen de statische motor-
last op, beperken de motorbe-
wegingen en ontkoppelen de
overbrenging van trillingen en
mechanisch geluid.
Montageaanwijzing voor
motorlagers: motorlagers
moeten altijd per paar worden
vervangen.
Als één lager defect is neemt
de intacte lager de belasting
van de defecte lager over.
Dit veroorzaakt een verhoogde
slijtage en daarmee ook een
vroegtijdige uitval.
Er moet vooral op worden
gelet dat de juiste lagers
worden gemonteerd.
motorlagers
20
Levensduur
De levensduur wordt door de
volgende factoren negatief
beïnvloed:
� optrekken met een te hoge
versnelling of met een te
hoog toerental versterkt de
slijtage van de voeringen
� voertuig op hellingen stop-
pen met slepende koppeling
� regelen van de rijsnelheid
door het laten slepen van de
koppeling
� afremmen via de koppeling
door naar een lagere
versnelling te schakelen
� te zware belading van het
voertuig en trekken van
hoge lasten op aanhangers
� kort na elkaar optrekken op
steile hellingen
� vaak manoeuvreren
Aanwijzingen en tips
Een verkeerde bediening van de koppelingveroorzaakt storingen en onnodige slijtage.
Niet bergaf rijden met een ontkoppelde koppeling en lage
versnelling.
De koppelingsplaat wordt bij een hoge wielsnelheid door de lage
transmissieoverbrenging op een toerental versneld die ver boven
het maximale motortoerental kan liggen.
De koppelingsvoeringen barsten en komen vast te zitten tussen het
vliegwiel en het drukgroephuis.
Plotseling intrappen van de koppeling veroorzaakt hoge
stuwkrachten die een negatief effect hebben op de drukgroep
(ophanging van de drukplaat) en koppelingsplaat (torsiedemper en
tussenveren in de voering). Deze belastingen kunnen zo sterk zijn,
dat componenten breken. Afgebroken stukken leiden tot ernstige
beschadigingen aan koppelingsdeksel, motor en transmissie.
Voet niet op het koppelingspedaal laten rusten.
Door de hoge overbrengingsverhouding in het ontkoppelings-
systeem wordt door relatief lage belasting van het koppelingspe-
daal de aandrukkracht van de koppeling aanmerkelijk beperkt.
Hierdoor kan de koppeling gaan slippen en zo voortijdige slijtage
van de voeringen en zelfs beschadiging door oververhitting
veroorzaken.
21
Technische training – aandrijflijn van personenauto’s
Aanwijzingen en tipsBedieningsfouten
� Het is belangrijk het gebrek nauwkeurig vast te stellen.
� Eerst moet er consequent worden onderzocht waar de oorzaken voor de fouten kunnen liggen.
Niet meteen het complete systeem ‚uit elkaar halen’.
� Na de demontage van de betreffende onderdelen en de omgeving daarvan moet u het schadebeeld
nauwkeurig analyseren en ervoor zorgen dat alle overige storingsmogelijkheden worden uitgesloten.
� Bij de montage van het product moet u altijd alle vakkundige controles uitvoeren.
Voor een juiste beoordeling van storingen of defecten in het koppelingssysteemis het nodig dat er methodisch wordt gewerkt. Alleen zo kan worden gegarandeerddat de eigenlijke oorzaak duidelijk wordt herkend en op juiste wijze kan wordenverholpen.
22
Technische training – aandrijflijn van personenauto’s
Aanwijzingen en tipsInspectie, onderhoud, montage
Inspectie
Bij iedere inspectie van de
koppeling moet altijd worden getest of
de koppeling goed loskomt en de
krachtoverbrenging in orde is.
Wanneer komt een koppelinggoed los?
Om het loskomen te kunnen beoordelen
moet de motor in stationaire toestand
worden ontkoppeld. Na ca. drie
seconden moet de wagen zonder
geluiden in de achteruitrijstand kunnen
worden gezet.
Als u de wagen meteen in de
achteruitrijstand zet, treden er altijd
schakelgeluiden op.
Wanneer slipt een koppelingdoor?
Om dit te controleren moet de
koppeling de bedrijftemperatuur
hebben bereikt. Voor deze test moet de
wagen een kort traject hebben gereden
waarbij er ook een paar keer is
geschakeld.
� Handrem trekken.
� In hoogste versnelling zetten.
� In ontkoppelde toestand gas geven
tot een motortoerental van ca. 2.000
omw./min is bereikt en op dit
toerental laten draaien.
� Snel koppelen.
� Als de motor afslaat is het
overbrengingsvermogen van de
koppeling in orde.
� Om overbelasting te voorkomen
mag deze procedure slechts een keer
worden herhaald.
Onderhoud
Ontkoppelingssysteem
� Bij de vandaag de dag gebruikelijke spelingsvrije
ontkoppelingssystemen moet erop worden gelet dat het
druklager met de vereiste voorlast tegen het koppelings-
aggregaat wordt gedrukt. De in de werkplaatshandboeken
voorgeschreven ontkoppelingsafstand moet beslist in acht
worden genomen.
� Bij conventionele ontkoppelingssystemen moet de
vrije slag van het koppelingspedaal in het normale geval
ca. 20 tot 30 mm bedragen.
Druklager
� Druklagers kunnen alleen goed functioneren als het
bedieningssysteem foutloos werkt. Bij zwenkbare
druklagers moeten daarom altijd ook de lagerpunten voor
de ontkoppelingsvork worden gecontroleerd.
� Centraal geleide druklagers moeten gemakkelijk axiaal
kunnen bewegen op de geleidingsbus. De geleidingsbus
moet precies worden uitgelijnd op het midden van het
vliegwiel, aangezien er anders geluiden ontstaan en er
voortijdige slijtage optreedt.
� Druklagers met kunststof schuifhulzen niet invetten.
Vliegwiel
� Als er diepe groeven in het wrijvingsvlak van het
vliegwiel zitten kan deze worden bijgeslepen. De precieze
voorschriften vindt u in de handboeken van de autoprodu-
centen. Bij afstelwerkzaamheden ook het schroefvlak voor
de drukgroep in dezelfde mate bijstellen.
� Het vliegwiel moet goed gecentreerd zijn op de koppe-
lingsdrukgroep.
� De toplagers moeten soepel bewegen en voldoende met
smeerstof zijn ingevet.
Drukgroep
� Drukgroepen hebben een vaste instelling. Het is
overbodig de instellingen nog een keer te controleren.
Voor gewijzigde onderdelen kan geen garantie worden
gegeven.
1
2
23
Technische training – aandrijflijn van personenauto’s
Aanwijzingen en tipsInspectie, onderhoud, montage
Onderhoud
Koppelingsplaat
� Koppelingsplaten moeten
voor de montage op
hoogteslag / zijslag worden
gecontroleerd aangezien bij
het transport of montage
het gevaar bestaat dat de
koppelingsplaat scheef trekt.
De afwijking mag niet meer
bedragen dan 0,5 mm.
Dit punt leidt vaak tot
ontkoppelingsproblemen en
klachten.
� De koppelingsplaat moet gemakkelijk over het profiel van
de drijfas kunnen worden verschoven.
Als de profielen niet worden ingevet gaan deze binnen
korte tijd roesten, waardoor er ontkoppelingsproblemen
ontstaan. Belangrijk is dat het naafprofiel goed wordt
ingevet. Bovendien moet het juiste vet worden gebruikt.
Het vet moet temperatuurbestendig zijn en bestand zijn
tegen grote vlakbelasting.
Het kwaliteitsvet van SACHS (bestelnr. 4200 080 050) heeft
deze eigenschappen.
We raden u aan de volgende stappen te nemen:
naafprofiel invetten en vervolgens de koppelingsplaat
op de drijfas heen en weer bewegen. Overtollig vet op
naafprofiel en drijfas moet worden verwijderd. Voeringen
die vervuild zijn met vet leiden tot schokken of tot het
verroesten van de koppeling.
� Voordat de drukgroep wordt vastgeschroefd moet de
koppelingsplaat met een hulpstift in het vliegwiel worden
gecentreerd.
Tweeplaats koppelingen moeten met een profielas worden
gecentreerd!
� Bij de montage van de drijfas in de naaf van de
koppelingsplaat moet voorzichtig worden gewerkt, om
het naafprofiel en de stootgevoelige torsiedempers niet
te beschadigen
Montage
Demontage en montage vankoppelingen
� De schroeven waarmee het deksel of
het huis aan het vliegwiel is bevestigd
moeten altijd afwisselend kruisgewijs
worden vast- of losgeschroefd.
� Montagebeugels/transportbevestigingen
moeten in ieder geval na de montage
worden verwijderd.
� Zorg ervoor dat er geen stof, vuil, olie
of vet op de koppelingsvoeringen komt.
� Let erop dat het drijfwerkdeksel goed
gecentreerd ten opzichte van het motor-
huis wordt geplaatst om uitlijnfouten te
vermijden.
Uitlijnfouten
Hieronder wordt verstaan de afwijking
van de gezamenlijke draaias voor de motor-
krukas en de ingaande as van de transmis-
sie. Er wordt een onderscheid gemaakt
tussen parallelle (1) en hoekverstelling (2).
Oorzaken voor niet toegestane afwijkingen:
� centreeringen beschadigd of sterk
vervuild
� vreemde voorwerpen tussen motor en
drijfwerk
� flensschroeven niet goed vastgedraaid
of los
� pasbussen/-stiften ontbreken of zijn
beschadigd
� koppelingsdeksel vervormd
� geleiding van de ingaande as van het
drijfwerk versleten
� toplager ontbreekt
24
Technische training – aandrijflijn van personenauto’s
Diagnose van functiestoringenOorzaken en oplossingen
Slippende koppeling
Verkeerde drukgroep gemonteerd.� Bestel het juiste model bij de leverancier voor originele SACHS-onderdelen.
De voeringen zijn volkomen versleten.� Koppelingsplaat vervangen.
Er zit olie / vet op de voeringen. Afdichting drijf- of krukas defect. Naafprofiel te sterk ingevet.� Niet goed afgedichte plekken afdichten. Neem de voorschriften voor het invetten in acht.
Koppelingsplaat vervangen.
De koppeling is oververhit en de voeringen zijn verbrand (lagere wrijvingscoëfficiënt).� Drukgroep en koppelingsplaat vervangen, vliegwiel controleren op beschadiging door
hitte en indien nodig vervangen.
Roest in het naafprofiel.� Profiel reinigen en invetten. Koppelingsplaat op zijslag controleren.
Stroeflopend ontkoppelingssysteem.� Ontkoppelingssysteem soepel laten lopen. Versleten onderdelen vervangen.
Omkeerpunten smeren.
De vliegwieldiepte is te groot.� Schroefvlak juist bijstellen of een nieuw vliegwiel monteren.
Schokkende koppeling
Het drukgroephuis is na de montage verbogen.� Centrering vliegwiel controleren. Bij beschadigde centreringen, vliegwiel / drukgroep
vervangen. Bevestigingsschroeven kruisgewijs vastdraaien.
Verkeerde koppelingsplaat gemonteerd. De voeringen zijn niet afgestemd op het voertuig.� Bestel het juiste model bij de leverancier voor originele SACHS-onderdelen.
Olie of vet op de voeringen.� Koppelingsplaat vervangen, ook als er slechts weinig olie of vet op zit.
Roest in het naafprofiel� Profiel reinigen en invetten. Koppelingsplaat op zijslag controleren.
Lucht in het hydraulisch systeem� Systeem ontluchten.
Koppelingskabel of ontkoppelingsstang lopen stroef.� Beschadigde onderdelen vervangen.
De toplager is niet in het vliegwiel gemonteerd.� Toplager monteren. Profielen van de drijfas en de naaf van de koppelingsplaat controleren
op eventuele beschadigingen.
Motor- en transmissieophanging versleten.� Ophangelementen nauwkeurig controleren en indien nodig silentblokken vervangen.
25
Technische training – aandrijflijn van personenauto’s
Diagnose van functiestoringenOorzaken en oplossingen
Koppeling ontkoppelt niet
Hoogteslag koppelingsplaat te groot.� Koppelingsplaat uitlijnen. Toegestane afwijking ca. 0,5 mm.
Verkeerde koppelingsplaat gemonteerd. Plaatdikte te groot.� Bestel het juiste model bij de leverancier voor originele SACHS-onderdelen.
Voeringen plakken omdat er olie of vet op zit.� Koppelingsplaat vervangen.
De naaf klemt op de drijfas. Het naafprofiel werd bij de montage van zijn plaats gestoten of platgedrukt.� Bij sterke beschadigingen moet de koppelingsplaat beslist worden vervangen.
Roest in het naafprofiel.� Profiel reinigen en invetten. Koppelingsplaat op zijslag controleren.
Hydraulische ontkoppeling haalt de vereiste ontkoppelingsafstand niet.� Ontkoppelingssysteem ontluchten.
Toplager defect of loopt stroef.� Toplager vervangen.
Koppelingsgeluiden
Koppeling overbrugd. Vingers van diafragmaveer / ontkoppelingshendels raken de koppelingsplaat.� Voorgeschreven ontkoppelingsafstand in acht nemen. Beschadigde onderdelen vervangen.
Torsiedemper versleten of lager wrijvingsmoment door olie.� Koppelingsplaat vervangen. Zijslag controleren.
Drukplaat draait excentrisch of met een te lage voorlast.� Centreerpunten controleren, vreemde wrijving in het ontkoppelingssysteem verwijderen.
Vetvulling van de druklager is door oververhitting uitgestroomd.� Druklager vervangen.
Andere schadebeelden en mogelijke oorzaken
Gebarsten voeringen: � koppelingsplaat had te hoog toerental, bijv. door afdaling met hoge snelheid,
lage versnelling en ontkoppelde koppeling.
Naafprofiel van koppelingsplaat uitgeslagen:� uitlijnfout tussen kruk- en drijfas. � motor draait niet gelijkmatig
� geen goede centrering tussen motor en transmissie
� rijden met te laag toerental (te lage snelheid bij te hoge versnelling).
Toplager beschadigd: � uitlijnfout tussen drijf- en krukas.
Synchroonringen voortijdig versleten: � er is te lang doorgereden met slecht loskomende koppeling.
Natuurlijk kunnen storingen ook worden veroorzaakt door andere gebreken die buiten het koppelingsaggregaatmoeten worden gezocht. Het is niet mogelijk om alle oorzaken te beschrijven. Daarom zijn hier slechts de belangrijkstepunten genoemd.
Oorzaak:
� defecte afdichting van transmissie of motor
� te veel vet op de ingaande as van de transmissie of op
de toplager
� lekkages in de hydraulische bediening
Resultaat:
� verlaging wrijvingscoëfficiënt van de voeringen
Veel te veel olie of vet op de voeringen
26
Technische training – aandrijflijn van personenauto’s
Slippende koppelingOorzaken
Er zijn verschillende oorzaken voor een slippende koppeling.Naast de drukgroep en de koppelingsplaat ligt dit vaak aan hetontkoppelingssysteem. Andere mogelijke oorzaken zijn een verkeerdafgesteld vliegwiel of de montage van een verkeerde koppeling.
Daarom moet worden gecontroleerd:
� slijtage van het ontkoppelingssysteem, soepelheid, instelling
� positionering van de onderdelen in het voertuig
� juiste afstelling van het vliegwiel
Voeringen tot op de klinknagels versleten
Oorzaak:
� normale slijtage bij gebruik
� vaak optrekken / bedieningsfout
� koppelingsbediening loopt stroef
� bedieningssysteem niet juist in- of bijgesteld
Resultaat:
� aandrukkracht van de drukgroep wordt niet volledig gehaald
Koppelingsvoering verbrand of los
Oorzaak:
� constant laten slippen van de koppeling
� optrekken in te hoge versnelling
� te lage aandrukkracht
� defecten in het ontkoppelingssysteem – geen
koppelingsspeling, daarom stroef
� te veel olie of vet
� te grote vliegwieldiepte
Resultaat:
� beschadiging hechtingsmiddel van de voering door
oververhitting
Koppelingsdrukgroep oververhit
Oorzaak:
� constant laten slippen van de koppeling
� te veel olie of vet
� defecten in het ontkoppelingssysteem – geen
koppelingsspeling, daarom stroef
� te grote vliegwieldiepte – fout bij het afstellen
Resultaat:
� Verlaging wrijvingscoëfficiënt van de voeringen. Vanwege
de te lage aandrukkracht wordt door het continue slippen van
de koppeling het warmteopnamevermogen overschreden.
Het gevolg is oververhitting.
Voering draagt niet op het volledige vlak
Oorzaak:
� vliegwiel is niet afgesteld
� diepe groeven op het wrijvingsvlak
Resultaat:
� verlaging wrijvingscoëfficiënt van de voeringen
Opmerking:
Bij een nieuwe koppelingsplaat draagt de voering in het begin
alleen buiten (grotere wrijvingsstraal door beschermd afgewerkt
wrijvingsvlak van de drukplaat). Hierdoor leveren nieuwe onder-
delen al voordat zij volledige zijn ingereden het volledige over-
brengingsvermogen. Dit is een kwaliteitskenmerk en geen fout!
27
Technische training – aandrijflijn van personenauto’s
Slippende koppelingOorzaken
Technische training – aandrijflijn van personenauto’s
Slippende koppelingOorzaken
Punten van de diafragmaveer sterk versleten
Oorzaak:
� bedieningssysteem versleten
� geleidingsbus ingesleten
� voorlast van het druklager te hoog
Resultaat:
� Druklager blijft hangen en blokkeert de aandrukkracht
of aandrukkracht door de te hoge voorlast gedeeltelijk
opgeheven.
Diafragmaveer gebroken
Oorzaak:
� overdruk / grote overschrijding van de toegestane
ontkoppelingsafstand
Resultaat:
� Aandrukkracht van de diafragmaveer heeft niet meer de
constructieve ontwerpgrootte.
Opmerking:
Veroorzaakt ook problemen bij het ontkoppelen aangezien de
drukplaat niet voldoende loskomt.
Geleidingsnokken trapvorming ingesleten
Oorzaak:
� continue of excentrische bewegingen van het druklager op de
ontkoppelingsring of -hendels.
Resultaat:
� Aandrukkracht heeft geen effect meer, aangezien de
ontkoppelingshendel bij het koppelen aan de geleidingsnokken
blijft hangen.
28
Hoogteslag koppelingsplaat te groot
Oorzaak:
� verbogen bij transport of montage
hoogteslag van ca 0,5 mm overschreven
Resultaat :
� De drukplaat komt niet voldoende los van de
koppelingsplaat, waardoor een volledige ontkoppeling niet
meer is gegarandeerd.
Opmerking:
Koppelingsplaten moeten voor de montage op
hoogteslag / zijslag worden gecontroleerd.
Technische training – aandrijflijn van personenauto’s
Koppeling ontkoppelt nietOorzaken
Als de koppeling niet ontkoppelt hoeft dit niet altijd aan de koppeling teliggen. Vaak zijn defecten in het ontkoppelingssysteem verantwoordelijk,het ontkoppelingssysteem zit vast of belangrijke montagevoorschriften zijnniet in acht genomen.
Wrijvingsroest in het naafprofiel
Oorzaak:
� bij montage niet zoals voorgeschreven ingevet.
Resultaat :
� Koppelingsplaat glijdt niet meer over de drijfas maar blijft
hangen: de koppelingsvoering heeft altijd nog contact met het
wrijvingsvlak van het vliegwiel. In het beginstadium kan men
dit merken door schokken en stoten.
Opmerking :
Altijd het kwaliteitsvet van SACHS gebruiken (nr. 4200 080 050).
29
Daarom moet worden gecontroleerd:
� alle vakkundige controlepunten bij de montage in acht genomen?
� ontkoppelingssysteem
- versleten onderdelen kabel, hydraulisch systeem, scharnierpunten.
- instelling in orde?
Naafprofiel beschadigd
Oorzaak:
� tijdens de montage is bij het samenvoegen van de drijfas en
koppelingsnaaf geweld gebruikt.
Resultaat:
� koppelingsplaat glijdt niet meer over de drijfas maar klemt.
Opmerking:
Bij de montage koppelingsplaat met het juiste gereedschap
centreren!
Drijfas voorzichtig insteken.
Koppelingsplaat ‘geschoteld' (gewelfd)
Oorzaak:
� bij de montage is de drijfas met geweld tegen de naaf van de
koppelingsplaat gestoten
� kromtrekken door sterke oververhitting (stalen onderdelen zijn
blauw geworden).
Resultaat:
� De drukplaat komt niet meer voldoende los van de
koppelingsplaat om goed te ontkoppelen.
Opmerking:
Veroorzaakt ook problemen bij het ontkoppelen aangezien de
drukplaat niet voldoende loskomt.
Tussenveren van de voering of meenemerplaat gebroken
Oorzaak:
� motor of transmissie uitgevallen hoewel de drijfas nog in de
naaf van de koppelingsplaat stak. Breuk door hendelwerking.
� parallelle of hoekverstelling.
Resultaat:
� koppelingsplaat heeft een te grote hoogteslag.
30
Technische training – aandrijflijn van personenauto’s
Koppeling ontkoppelt nietOorzaken
Naafprofiel uitgeslagen / graadvorming
Oorzaak:
� koppelingsdeksel en flens van het krukashuis niet gecentreerd,
tuimelbeweging door parallelle of hoekverstelling
� toplager ontbreekt
� ingaande as van de transmissie heeft te veel speling of wordt
niet geleid.
Resultaat:
� naaf klemt of kantelt op ingaande as van de transmissie.
Opmerking:
Kan ook geluiden veroorzaken.
Torsiedemper beschadigd door oververhitting
Oorzaak:
� rijwijze met te laag toerental. Rijden met te hoge versnelling
bij lage snelheid en vollast
� motor draait sterk onregelmatig
� uitgeslagen scharnieren in de aandrijflijn.
Resultaat:
� gebroken onderdelen worden naar buiten geslingerd en
klemmen vast in de voeringen.
Voering gedraaid met te hoog toerental / is gebarsten
Oorzaak:
� rijden met ingetrapt koppelingspedaal bij een hoge
wielsnelheid en een lage versnelling, koppelingsplaat heeft
het toerental waarop de voering gaat barsten overschreden
� verkeerd geschakeld van een hoge in te lage versnelling.
Resultaat:
� stukken van de gebarsten voering klemmen in het vliegwiel
of drukgroephuis.
Opmerking:
De motor speelt hierbij geen enkele rol! Het toerental waarbij
de voeringen barst is 1,7 tot 2 keer hoger dan het maximale
toerental van de motor. Oververhitte voeringen barsten al eerder.
31
Technische training – aandrijflijn van personenauto’s
Koppeling ontkoppelt nietOorzaken
Tangentiële bladveren geknikt of vervormd
Oorzaak:
� extreme drukbelasting door
- schakelfouten
- ondeskundig in gang trekken
- bedieningsfout op de wielentestbank
� speling in aandrijflijn
� verbuiging bij montage
Resultaat:
� drukplaat komt niet voldoende los.
Diafragmaveer raakt de torsiedemper bij het ontkoppelen
Oorzaak:
� overschrijding van de toegestane ontkoppelingsafstand
� verkeerde plaat gemonteerd.
Resultaat:
� diafragmaveer neemt koppelingsplaat mee.
Opmerking:
Veroorzaakt ook geluiden.
Doorgesleten vingers van de diafragmaveer / ontkoppelingshendel
Oorzaak:
� geleidingsbus voor druklager verbogen
� motor niet goed gecentreerd ten opzichte van de transmissie.
Resultaat:
� continue excentrische beweging van de druklager tegen de
vingers van de diafragmaveer leidt tot relatieve bewegingen
en zo tot slijtage.
Hetzelfde is ook mogelijk bij ontkoppelingshendels.
32
Technische training – aandrijflijn van personenauto’s
Koppeling ontkoppelt nietOorzaken
Drukplaat gebroken / extreme oververhitting
Oorzaak:
� constant laten slippen van de koppeling
� te lage aandrukkracht
� defecten in het ontkoppelingssysteem, bijv. stroefheid of
ontbrekende koppelingsspeling
� te veel olie of vet
� te grote vliegwieldiepte
Resultaat:
� drukplaat komt niet voldoende los.
Deksel vervormd (MX-drukgroep – VW, Audi, Seat, Skoda)
Oorzaak:
� verkeerde drukgroep gemonteerd
� deksel / drukgroep verkeerd gepositioneerd ten opzichte van
de centreerpennen van het vliegwiel.
Resultaat:
� sterke kromtrekking van het huis zodat de drukplaat niet
voldoende loskomt.
Voordemper volledig beschadigd
Oorzaak:
� bij de montage is de drijfas met geweld tegen de naaf van de
koppelingsplaat gestoten.
Resultaat:
� ernstige beschadigingen leiden tot uitval.
Opmerking:
Torsiedemperinrichtingen met meerdere niveaus hebben een
complexe constructie. Daarom moeten deze bijzonder voorzichtig
worden gemonteerd.
33
Technische training – aandrijflijn van personenauto’s
Koppeling ontkoppelt nietOorzaken
Een beetje te veel olie of vet op de voeringen
Oorzaak:
� defecte afdichting van transmissie of motor
� te veel vet op de ingaande as van de transmissie of op de
toplager
� lekkage in de hydraulische bediening
Resultaat:
� reeds lichte olie- of vetsporen verstoren het wrijvingsgedrag
en daarmee het optrekgedrag bij het koppelen.
Naafprofiel beschadigd
Oorzaak:
� tijdens de montage is bij het samenvoegen van de drijfas en
koppelingsnaaf geweld gebruikt.
Resultaat:
� koppelingsplaat beweegt schokkend over de drijfas.
Opmerking:
Kan ook ontkoppelingsproblemen veroorzaken.
Technische training – aandrijflijn van personenauto’s
Schokkende koppelingOorzaken
Een schokkende koppeling hoeft niet defect te zijn.Het niet soepel ingrijpen van de koppeling kan ook worden veroorzaakt doorversleten motorlagers of een slecht ingestelde motor.Schokken kunnen ook worden veroorzaakt doordat de verkeerde koppelingsplaatis gemonteerd.
Daarom moet worden gecontroleerd:
� juiste product gebruikt
� totale omgeving / alle plekken op slijtageverschijnselen en
juiste instelling van het ontkoppelingssysteem
- ontkoppelingssysteem
- motorophanging
- motormanagement
- defecten in de aandrijflijn
34
Huis verbogen
Oorzaak:
� bevestigingsschroeven bij de montage niet vakkundig
vastgedraaid: niet afwisselend kruisgewijs.
� centrering van de drukgroep in vliegwiel niet in acht genomen
Resultaat:
� eenzijdig loskomen van de drukplaat.
Opmerking:
Als deze afwijkingen groot zijn kunnen er
ontkoppelingsproblemen ontstaan.
Tangentiële bladveren vervormd (MX-drukgroep – VW, Audi, Seat, Skoda)
Oorzaak:
� verkeerd tegenhouden bij het aanschroeven van de
drukgroep bijv. met schroevendraaier.
Resultaat:
� eenzijdig loskomen van de drukplaat.
Opmerking:
Kan ook ontkoppelingsproblemen veroorzaken.
Belangrijk:
De krukas aan de kopzijde van de motor met een geschikte
sleutel tegenhouden.
Motor-/aandrijflagers, cardanische scharnieren
Oorzaak:
� versleten onderdelen
Resultaat:
� Veroorzaken bij het optrekken tijdens het ingrijpen van de
koppeling schommelingen in het transmissiesysteem.
Pseudo-slippen (bonanza-effect).
Opmerking:
Deze componenten moeten altijd op slijtageverschijnselen
worden gecontroleerd.
Technische training – aandrijflijn van personenauto’s
Schokkende koppelingOorzaken
35
Versleten torsiedemper
Oorzaak:
� rijwijze met te laag toerental, d.w.z. rijden met te hoge
versnelling bij lage snelheid en vollast
� motor draait sterk onregelmatig
� uitgeslagen scharnieren in de aandrijflijn.
Resultaat:
� overbelasting van de componenten
Dekselplaten van de torsiedemper afgescheurd
Oorzaak:
� koppelingsdeksel en flens van het krukashuis niet gecentreerd,
tuimelbeweging door parallelle of hoekverstelling
� toplager ontbreekt, hoofdas van versnelling niet geleid.
Resultaat:
� losse componenten raken de naastgelegen onderdelen.
Opmerking:
Veroorzaakt meestal ontkoppelingsproblemen.
Koppelingsgeluiden (fluiten of klikken)worden niet altijd veroorzaakt dooreen defecte koppeling.Fluitgeluiden ontstaan door excen-trisch bewegen van het druklager,door een niet gecentreerde ingaandeas van de transmissie of door eendefecte toplager.Klikgeluiden kunnen bij veranderingenin de belasting optreden, als
koppelingsplaten met voordemper zijngemonteerd. Dit is niet van invloed opde werking en levensduur van dekoppelingsplaat. Andere oorzaken zijnde montage van verkeerde onderdelenof en verkeerde montagepositie van dekoppelingsplaat.
Daarom moet worden gecontroleerd:
� juist onderdeel gemonteerd?
� juiste montagepositie?
� toplager aanwezig en in orde?
Technische training – aandrijflijn van personenauto’s
Koppeling maakt geluidOorzaken
36
Koppelingsplaat rondom de tussenveren in voering afgescheurd
Oorzaak:
� koppelingsdeksel en flens van het krukashuis niet gecentreerd,
tuimelbeweging door parallelle of hoekverstelling
� toplager ontbreekt, hoofdas van de transmissie niet geleid.
Resultaat:
� geen verbinding tussen motor en transmissie
Opmerking:
Veroorzaakt in het beginstadium geluiden en
ontkoppelingsproblemen.
Geen naafprofiel meer aanwezig
Oorzaak:
� door ruw draaien van de motor is het profiel uit de naaf
gefreesd
� uitlijnfout, parallelle verstelling
Resultaat:
� geen verbinding tussen motor en drijfwerk.
Opmerking:
Veroorzaakt in het beginstadium geluiden.
Groefvorming in de binnenring van het druklager
Oorzaak:
� excentrische beweging van het druklager door parallelle
verstelling
� geleidingsbus ingesleten
� voorlast van het druklager te laag.
Resultaat:
� relatieve bewegingen veroorzaken verschillende geluiden.
Technische training – aandrijflijn van personenauto’s
Koppeling maakt geluidOorzaken
37
Toplager
Mogelijke beschadigingen of problemen en het resultaat:
� toplager vastgevreten
• neemt ingaande as van de versnelling mee en koppeling
ontkoppeld niet.
� toplager beschadigd, loopt stroef
• maakt alleen geluid bij ontkoppelde koppeling.
� toplager ontbreekt, is vergeten
• ingaande as van de transmissie wordt niet geleid.
Geleidingsbus
Mogelijke beschadigingen of problemen en het resultaat:
� geleidingsbus ingesleten of versleten
• druklager beweegt schokkend, koppeling schokt.
� groefvorming, trapvormig inslijten van de geleidingsbus
• druklager klemt
• koppeling continu of gedeeltelijk ontkoppeld
Technische training – aandrijflijn van personenauto’s
Problemen in de omgevingOorzaken
Problemen door producten in de omgeving worden meestal veroorzaaktdoordat belangrijke algemene controlepunten bij het vervangen van dekoppelingen zijn vergeten of over het hoofd gezien.
Daarom moet worden gecontroleerd:
� is het toplager in orde?
� zijn er al slijtageverschijnselen van de geleidingsbus van het
druklager?
� is het ontkoppelingssysteem al versleten?
38
Ontkoppelingsvork
Mogelijke beschadigingen of problemen en het resultaat:
� lagering (kogelbouten) met ontkoppelingsvork
trapsgewijs ingesleten
� lagering van de ontkoppelingsvork droog
• vork springt
• schokkende koppeling.
� ontkoppelingsvork verbogen, gebroken, versleten
• ontkoppelingsafstand wordt niet bereikt.
• koppeling ontkoppelt niet.
Ontkoppelingshendel
Mogelijke beschadigingen of problemen en het resultaat:
� ontkoppelingshendel verbogen of gebroken
• ontkoppelingsafstand wordt niet bereikt.
• koppeling ontkoppelt niet.
Technische training – aandrijflijn van personenauto’s
Problemen in de omgevingOorzaken
39
Koppelingsbediening met kabel
Mogelijke schade en/of problemen:
� kabel droog, beschadigd, vervuild, verroest
� teflonbekleding van de kabel doorgesleten of
vanwege ontbrekende massaverbinding tussen
chassis en motor gesmolten
� kabel uitgerekt
� support los of gebroken
� verkeerd ingesteld
� automatische bijstelling defect of niet teruggezet.
Resultaat:
� stroeve bediening
� koppeling ontkoppelt niet, schokt of slipt.
Koppelingsbediening met stangen
Mogelijke schade en/of problemen:
� stangen uitgeslagen, beschadigd
� scharnieren droog
� verkeerd instelling
Resultaat:
� koppeling ontkoppelt niet, schokt of slipt.
40
Technische training – aandrijflijn van personenauto’s
Problemen in de omgevingOorzaken
Koppelingsbediening met conventioneel hydraulisch systeem
Mogelijke schade en/of problemen:
� lekkage / drukverlies
• voorgeschreven ontkoppelingsafstand wordt
niet bereikt.
� lucht in het systeem
• voorgeschreven ontkoppelingsafstand wordt
niet bereikt, veert bij het koppelen.
� slang te zacht / zet uit onder druk.
• afstandsverlies bij het ontkoppelen
� slang ingedrukt / dwarsdoorsnede versmald
� zuigers in werkcilinder stroef of vast – door
vervuiling, corrosie in de werkcilinder glijdt de
zuiger niet zuiver of vreet aan.
Resultaat:
� koppeling kan niet meer worden bediend,
ontkoppelt niet, schokt of slipt.
Hydraulische koppelingsbediening met concentrische koppelingsvoering
Mogelijke schade en/of problemen:
� lekkage / drukverlies
• voorgeschreven ontkoppelingsafstand wordt
niet bereikt.
� lucht in het systeem
• voorgeschreven ontkoppelingsafstand wordt
niet bereikt, veert bij het koppelen.
� slang te zacht / zet uit onder druk
• afstandsverlies bij het ontkoppelen
� slang ingedrukt / dwarsdoorsnede versmald
Resultaat:
� bediening is onnauwkeurig
� koppeling ontkoppelt niet, schokt of slipt.
41
Technische training – aandrijflijn van personenauto’s
Problemen in de omgevingOorzaken
Dubbel vliegwiel geblokkeerd
Oorzaak:
� Door het gebruik van te lange schroeven voor de
bevestiging van de drukgroep worden het primaire en het
secundaire vliegwiel geblokkeerd.
Resultaat:
� Geen trillingsdemping.
Daardoor geluidsdemping.
Technische training – aandrijflijn van personenauto’s
Aanwijzingen bij schade aanhet dubbele vliegwiel
Onderhoud, montage en functiestoringen
Voor een goede werking van het dubbele vliegwiel moet er op het volgendeworden gelet:
� dubbel vliegwiel alleen reinigen met een olie- en vetvrije doek. Niet toegestaan zijn
hogedrukreinigers, stoomreiniger, reinigingssprays of perslucht.
� het wrijvingsvlak van het secundaire vliegwiel mag niet achteraf worden bijgesteld.
� om beschadigingen te voorkomen, moeten voor de demontage van de krukas het
primaire en secundaire vliegwiel met een pen van 6 mm worden geborgd tegen
verkeerd draaien.
� schroeven voor de bevestiging van de krukas altijd vervangen.
Let op het aanhaalmoment.
� bij een tweede vervanging van de koppeling moet ook het
dubbele vliegwiel worden vervangen.
Mogelijke oorzaken voor het uitvallen van het dubbele vliegwiel
� vaak afslaan van de motor
� rijwijze met extreem laag toerental
� onregelmatig werkende ontstekings- en inspuitsystemen of verschillende
compressiedruk
� extreme trillingen door uitgeslagen componenten van de aandrijflijn
� oververhitting
� motor draait continu in stationair om de airco te laten werken
42
Primair vliegwiel van het dubbele vliegwiel is doorgescheurd
Oververhitting van het secundaire vliegwiel
Oorzaak:
� Verkeerd gebruik van de koppeling, veroorzaakt door bijv.
laten slepen van de koppeling.
Resultaat:
� De hitte heft de werking van het dempende vet op.
Glijschoenen, veerschotels en veren lopen droog.
� De werking van de trillingsdemping is beperkt of kan niet
meer worden gegarandeerd.
� Hitteplekken kunnen scheuren in de koppeling veroorzaken.
Opmerking:
Duidelijk herkenbaar aan de aanloopkleuren en hittescheuren.
Oververhittingskenmerken aan de binnenkant van het secundaire vliegwiel
Oorzaak:
� Slijtage van het axiale lager tussen primair en secundair
vliegwiel door mechanische overbelasting.
Resultaat:
� De werking van de trillingsdemping is beperkt of kan niet
meer worden gegarandeerd.
Opmerking:
Duidelijk herkenbaar aan de aanloopkleuren en aan abnormale
geluiden tijdens het rijden, die tijdens het ontkoppelen luider
worden.
Oorzaak:
� Extreme mechanische overbelasting van het volledige
dubbele vliegwiel
Resultaat:
� Vernietiging van de inwendige onderdelen
� In uitzonderingsgevallen wordt het huis van het primaire
vliegwiel vanwege de beschadigde inwendige onderdelen
doorgeschuurd.
Dit leidt tot het volledig uitvallen van het dubbele vliegwiel.
Opmerking:
Dit is ook te herkennen aan uittredend vet.
Technische training – aandrijflijn van personenauto’s
Schade aan het dubbele vliegwielOorzaken
43
Tangentiële bladveer geknikt
Oorzaak:
� verkeerd tegenhouden van de krukas bij het opschroeven van
de drukgroep. In de inkervingen van de drukgroep is een te
lang voorwerp (bijv. schroevendraaier) gestoken.
Resultaat:
� koppeling ontkoppelt niet
Opmerking:
Krukas aan de kopzijde van de motor met een geschikte sleutel
tegenhouden of de drukgroep met speciaal gereedschap aan de
motor vastzetten.
Centreerpen van de drukgroep beschadigd
Oorzaak:
� drukgroep verkeerd gepositioneerd
� verkeerde koppeling gemonteerd
Resultaat:
� ontkoppelingsproblemen, schokken
Opmerking:
Juiste koppeling volgens catalogus monteren. Controleren of de
centreerpen van het vliegwiel overeenkomt met de boring op de
drukgroep.
Ingesleten plekken op ontkoppelingsschotel
Oorzaak:
� geleiding van de ontkoppelingsklepstoter op ingaande as van
de transmissie beschadigd
� te grote lagerspeling aan de ingaande as van de transmissie
� defecte ontkoppelingsstang
Resultaat:
� ontkoppelingsproblemen, geluiden, schokken, doorslippende
koppeling of stroeve bediening.
Opmerking:
Bij het vervangen van de koppeling moeten de beschreven
componenten zeer nauwkeurig worden gecontroleerd en indien
nodig vervangen.
44
Technische training – aandrijflijn van personenauto’s
Schade aan de MX-drukgroepOorzaken
De bescherming van het milieu is een belangrijke doelstelling van onze onderneming.
Tot de productkwaliteit behoren niet alleen een optimale werking, lange levensduur en probleemloze
montage, maar ook het zuinige gebruik van grondstoffen en de bescherming van het milieu. Daaronder
verstaan we de milieuvriendelijke ontwikkeling en productie van producten, maar ook de verwerking
en afvoer.
Milieuvriendelijke producten hebben een
langere levenscyclus. Dit is altijd al een
kwaliteitskenmerk van SACHS-producten
geweest. De recyclage van de producten
vormt daarbij een belangrijk aspect.
Sinds 1963 verwerken we oude koppelingen
tot opgewerkte koppelingen.
Meer dan twee miljoen drukgroepen en
koppelingsplaten per jaar worden in onze
verwerkingsfabrieken in Duitsland, Slowa-
kije, Brazilië en Zuid-Afrika geproduceerd.
Na dit verwerkingsproces beschikken deze
opgewerkte koppelingen over alle kwalita-
tieve eigenschappen van een nieuw
SACHS-product.
Afvoeren in de werkplaats
� Werk alleen samen met gecertificeerde
afvalbedrijven.
� Olie veroorzaakt ernstige milieuschade
in de bodem, in het grondwater of in
open wateren. Daarom moet alle olie
in een tank voor oude olie worden
gegoten.
45
Technische training – aandrijflijn van personenauto’s
Milieubescherming en afvoerKoppelingen vakkundig verwerken en afvoeren
Technische training – aandrijflijn van personenauto’s
Notities
46
47
Technische training – aandrijflijn van personenauto’s
Original SACHS Service
Original SACHS Service
� Dit teken staat voor vakkundige competentie.
� Hier kloppen kwaliteit, service en advies.
� Originele onderdelen van SACHS zijn eerstekeus
onderdelen voor hoge veiligheid, betrouwbaarheid
en levensduur.
Belangrijkste bouwstenen van hetOSS concept
� Productassortiment met hoge voertuigparkafdekking.
� Technisch advies en ondersteuning bij problemen.
� Product- en praktijkscholingen, ook ter plaatse.
� Testadvies en speciaal gereedschap.
� Montagehandleidingen en service-informatie voor
een vakkundige demontage en montage van de
producten.
� Verkoopdocumenten met montagetijden voor de
offerteberekening.
Contact opnemen
Indien u meer informatie over Original SACHS Service
wilt, hebt u de volgende mogelijkheden om contact met
ons op te nemen:
� Internet: www.zf.com/sachs
� E-mail: [email protected]
� Fax-hotline: +49 9721 4755657
� Adres: ZF Services GmbH
Obere Weiden 12
97424 Schweinfurt
Germany
10741NL
ZF Services GmbHObere Weiden 12 ∙ 97424 Schweinfurt ∙ Germany ∙ Fon: +49 9721 4756-0 ∙ Fax: +49 9721 4755000Borgwardstraße 16 ∙ 28279 Bremen ∙ Germany ∙ Fon: +49 421 8308-0 ∙ Fax: +49 421 8308-44299
[email protected] ∙ www.zf.com
