RUIMTE EN MOBILITEIT een sinistere relatie? · 2018-03-30 · Autonome voertuigen Impact op...

41
Colloquium Duurzaam Ruimtegebruik in Vlaanderen. 23 maart 2018, Antwerpen RUIMTE EN MOBILITEIT een sinistere relatie? Dirk Lauwers Afdeling Mobiliteit en Ruimtelijke Planning Faculteit Ingenieurswetenschappen en Architectuur - UGent Onderzoeksgroep Stedelijke Ontwikkeling Faculteit Ontwerpwetenschappen – UA Verkeer Infrastructuur Logistiek Transport Faculteit Ingenieurswetenschappen KU Leuven

Transcript of RUIMTE EN MOBILITEIT een sinistere relatie? · 2018-03-30 · Autonome voertuigen Impact op...

Page 1: RUIMTE EN MOBILITEIT een sinistere relatie? · 2018-03-30 · Autonome voertuigen Impact op stedelijke kwaliteit of Afhankelijk scenario Naar een nieuw ‘car euphoria’? Analoog

Colloquium Duurzaam Ruimtegebruik in Vlaanderen.

23 maart 2018, Antwerpen

RUIMTE EN MOBILITEITeen sinistere relatie?Dirk Lauwers

Afdeling Mobiliteit en Ruimtelijke Planning

Faculteit Ingenieurswetenschappen

en Architectuur - UGent

Onderzoeksgroep Stedelijke Ontwikkeling

Faculteit Ontwerpwetenschappen – UA

Verkeer Infrastructuur Logistiek Transport

Faculteit Ingenieurswetenschappen KU Leuven

Page 2: RUIMTE EN MOBILITEIT een sinistere relatie? · 2018-03-30 · Autonome voertuigen Impact op stedelijke kwaliteit of Afhankelijk scenario Naar een nieuw ‘car euphoria’? Analoog

Colloquium Duurzaam Ruimtegebruik in Vlaanderen.

23 maart 2018, Antwerpen

RUIMTE EN MOBILITEIT

Dirk Lauwers ter ere van Guy Engelen

Afdeling Mobiliteit en Ruimtelijke Planning

Faculteit Ingenieurswetenschappen

en Architectuur - UGent

Onderzoeksgroep Stedelijke Ontwikkeling

Faculteit Ontwerpwetenschappen – UA

Verkeer Infrastructuur Logistiek Transport

Faculteit Ingenieurswetenschappen KU Leuven

Page 3: RUIMTE EN MOBILITEIT een sinistere relatie? · 2018-03-30 · Autonome voertuigen Impact op stedelijke kwaliteit of Afhankelijk scenario Naar een nieuw ‘car euphoria’? Analoog

Dirk Lauwers Colloquium Duurzaam Ruimtegebruik in Vlaanderen

23 Maart 2018 Elisabeth Center Antwerpen

Ruimte en Mobiliteit

#OverMobiliteit

Inleiding op het debat : Hoe kunnen we onze versnipperde

ruimte op een meer duurzame manier inrichten?

of

Page 4: RUIMTE EN MOBILITEIT een sinistere relatie? · 2018-03-30 · Autonome voertuigen Impact op stedelijke kwaliteit of Afhankelijk scenario Naar een nieuw ‘car euphoria’? Analoog

Dirk Lauwers Colloquium Duurzaam Ruimtegebruik in Vlaanderen

23 Maart 2018 Elisabeth Center Antwerpen

Ruimte en Mobiliteit

#OverMobiliteit

Het eerste beeld?

Page 5: RUIMTE EN MOBILITEIT een sinistere relatie? · 2018-03-30 · Autonome voertuigen Impact op stedelijke kwaliteit of Afhankelijk scenario Naar een nieuw ‘car euphoria’? Analoog

Dirk Lauwers Colloquium Duurzaam Ruimtegebruik in Vlaanderen

23 Maart 2018 Elisabeth Center Antwerpen

Ruimte en Mobiliteit

#OverMobiliteit

Het eerste beeld?

…google search image sept. 2015

Page 6: RUIMTE EN MOBILITEIT een sinistere relatie? · 2018-03-30 · Autonome voertuigen Impact op stedelijke kwaliteit of Afhankelijk scenario Naar een nieuw ‘car euphoria’? Analoog

Dirk Lauwers Colloquium Duurzaam Ruimtegebruik in Vlaanderen

23 Maart 2018 Elisabeth Center Antwerpen

Ruimte en Mobiliteit

#OverMobiliteit

Het eerste beeld?

…promotiefolder mobiliteitsafdeling ingenieursbureau (google search sept 2015)

Page 7: RUIMTE EN MOBILITEIT een sinistere relatie? · 2018-03-30 · Autonome voertuigen Impact op stedelijke kwaliteit of Afhankelijk scenario Naar een nieuw ‘car euphoria’? Analoog

Dirk Lauwers Colloquium Duurzaam Ruimtegebruik in Vlaanderen

23 Maart 2018 Elisabeth Center Antwerpen

Ruimte en Mobiliteit

#OverMobiliteit

Het eerste beeld?

of

Page 8: RUIMTE EN MOBILITEIT een sinistere relatie? · 2018-03-30 · Autonome voertuigen Impact op stedelijke kwaliteit of Afhankelijk scenario Naar een nieuw ‘car euphoria’? Analoog

Dirk Lauwers Colloquium Duurzaam Ruimtegebruik in Vlaanderen

23 Maart 2018 Elisabeth Center Antwerpen

Ruimte en Mobiliteit

#OverMobiliteit

Het eerste beeld?

of…google search icons sept. 2015

Page 9: RUIMTE EN MOBILITEIT een sinistere relatie? · 2018-03-30 · Autonome voertuigen Impact op stedelijke kwaliteit of Afhankelijk scenario Naar een nieuw ‘car euphoria’? Analoog

Dirk Lauwers Colloquium Duurzaam Ruimtegebruik in Vlaanderen

23 Maart 2018 Elisabeth Center Antwerpen

Ruimte en Mobiliteit

#OverMobiliteit

Definitie 1: effectieve verplaatsingen

of

Multimodaal – meer dan ‘verkeer’ bron: B. Immers, 2010

Page 10: RUIMTE EN MOBILITEIT een sinistere relatie? · 2018-03-30 · Autonome voertuigen Impact op stedelijke kwaliteit of Afhankelijk scenario Naar een nieuw ‘car euphoria’? Analoog

Dirk Lauwers Colloquium Duurzaam Ruimtegebruik in Vlaanderen

23 Maart 2018 Elisabeth Center Antwerpen

Ruimte en Mobiliteit

#OverMobiliteit

Definitie 2: verplaatsingsmogelijkheden

ofdichtheid bushaltes fiets- en voetpaden infrastructuurnetwerken -

multimodaal

Page 11: RUIMTE EN MOBILITEIT een sinistere relatie? · 2018-03-30 · Autonome voertuigen Impact op stedelijke kwaliteit of Afhankelijk scenario Naar een nieuw ‘car euphoria’? Analoog

Dirk Lauwers Colloquium Duurzaam Ruimtegebruik in Vlaanderen

23 Maart 2018 Elisabeth Center Antwerpen

Ruimte en Mobiliteit

#OverMobiliteit

Systeembenadering: 3 marktenmodel – relatie ruimte

of

bron: Ontwerp Mobiliteitsplan Vlaanderen 2001, based on Egeter and van de Riet [1999]

Page 12: RUIMTE EN MOBILITEIT een sinistere relatie? · 2018-03-30 · Autonome voertuigen Impact op stedelijke kwaliteit of Afhankelijk scenario Naar een nieuw ‘car euphoria’? Analoog

Dirk Lauwers Colloquium Duurzaam Ruimtegebruik in Vlaanderen

23 Maart 2018 Elisabeth Center Antwerpen

Ruimte en Mobiliteit

#OverMobiliteit

Systeembenadering: 3 marktenmodel – relatie omgeving

of

Bron: WBCSD, Sustainable Mobility Indicators SMP2.0 [2015]

Page 13: RUIMTE EN MOBILITEIT een sinistere relatie? · 2018-03-30 · Autonome voertuigen Impact op stedelijke kwaliteit of Afhankelijk scenario Naar een nieuw ‘car euphoria’? Analoog

Dirk Lauwers Colloquium Duurzaam Ruimtegebruik in Vlaanderen

23 Maart 2018 Elisabeth Center Antwerpen

Ruimte en Mobiliteit

#OverRuimte

3 beschouwingsniveaus

Bron: L.Albrechts, 1978

Page 14: RUIMTE EN MOBILITEIT een sinistere relatie? · 2018-03-30 · Autonome voertuigen Impact op stedelijke kwaliteit of Afhankelijk scenario Naar een nieuw ‘car euphoria’? Analoog

Dirk Lauwers Colloquium Duurzaam Ruimtegebruik in Vlaanderen

23 Maart 2018 Elisabeth Center Antwerpen

Ruimte en Mobiliteit

#OverRuimteEnMobiliteit

Relatie MOBILITEIT RUIMTE

➢ afhankelijk van beschouwingsniveau

➢ afhankelijk van schaalniveau

Beschrijving/analyse relatie M&R

➢ denkmodellen

➢ wiskundige simulatiemodellen

➢ empirisch onderzoek

➢ ontwerpend onderzoek

Page 15: RUIMTE EN MOBILITEIT een sinistere relatie? · 2018-03-30 · Autonome voertuigen Impact op stedelijke kwaliteit of Afhankelijk scenario Naar een nieuw ‘car euphoria’? Analoog

Dirk Lauwers Colloquium Duurzaam Ruimtegebruik in Vlaanderen

23 Maart 2018 Elisabeth Center Antwerpen

Ruimte en Mobiliteit

#OverRuimteEnMobiliteit

Denkmodellen basisrelaties

of

Bron: L Mannheim, 1977

Page 16: RUIMTE EN MOBILITEIT een sinistere relatie? · 2018-03-30 · Autonome voertuigen Impact op stedelijke kwaliteit of Afhankelijk scenario Naar een nieuw ‘car euphoria’? Analoog

Dirk Lauwers Colloquium Duurzaam Ruimtegebruik in Vlaanderen

23 Maart 2018 Elisabeth Center Antwerpen

Ruimte en Mobiliteit

#OverRuimteEnMobiliteit

Denkmodellen basisrelaties

of

Bron: D. Lauwers, 1984 (gebaseerd op Manheim en Korsmit)

Page 17: RUIMTE EN MOBILITEIT een sinistere relatie? · 2018-03-30 · Autonome voertuigen Impact op stedelijke kwaliteit of Afhankelijk scenario Naar een nieuw ‘car euphoria’? Analoog

Dirk Lauwers Colloquium Duurzaam Ruimtegebruik in Vlaanderen

23 Maart 2018 Elisabeth Center Antwerpen

Ruimte en Mobiliteit

#OverRuimteEnMobiliteitEenSinistereRelatie

Denkmodel sectoraal vraagvolgend mobiliteitsbeleid

of

Page 18: RUIMTE EN MOBILITEIT een sinistere relatie? · 2018-03-30 · Autonome voertuigen Impact op stedelijke kwaliteit of Afhankelijk scenario Naar een nieuw ‘car euphoria’? Analoog

Dirk Lauwers Colloquium Duurzaam Ruimtegebruik in Vlaanderen

23 Maart 2018 Elisabeth Center Antwerpen

Ruimte en Mobiliteit

#OverRuimteEnMobiliteitEenSinistereRelatie

Fundamentele filewet

of

Page 19: RUIMTE EN MOBILITEIT een sinistere relatie? · 2018-03-30 · Autonome voertuigen Impact op stedelijke kwaliteit of Afhankelijk scenario Naar een nieuw ‘car euphoria’? Analoog

Dirk Lauwers Colloquium Duurzaam Ruimtegebruik in Vlaanderen

23 Maart 2018 Elisabeth Center Antwerpen

Ruimte en Mobiliteit

#OverRuimteEnMobiliteitEenSinistereRelatie

Fundamentele filewet

of

Meer en meer empirie o.a. Turner & Duranton

(2011): onderzoek in US verband extra

wegcapaciteit – extra verkeersgebruik

228 grootsteden ts 1983-2003

”a 10 percent increase in

road capacity meant,

on average,

a 10 percent increase

in vehicle miles”

Page 20: RUIMTE EN MOBILITEIT een sinistere relatie? · 2018-03-30 · Autonome voertuigen Impact op stedelijke kwaliteit of Afhankelijk scenario Naar een nieuw ‘car euphoria’? Analoog

Dirk Lauwers Colloquium Duurzaam Ruimtegebruik in Vlaanderen

23 Maart 2018 Elisabeth Center Antwerpen

Ruimte en Mobiliteit

#OverRuimteEnMobiliteitEenSinistereRelatie

‘Predict and provide’ paradigma: leidt tot meer en bredere files

(Downs), ruimtelijke spreiding (Manheim)

Bron: VRP, 2015

Page 21: RUIMTE EN MOBILITEIT een sinistere relatie? · 2018-03-30 · Autonome voertuigen Impact op stedelijke kwaliteit of Afhankelijk scenario Naar een nieuw ‘car euphoria’? Analoog

Dirk Lauwers Colloquium Duurzaam Ruimtegebruik in Vlaanderen

23 Maart 2018 Elisabeth Center Antwerpen

Ruimte en Mobiliteit

#OverRuimteEnMobiliteitEenSinistereRelatie

‘Predict and provide’ paradigma: instrument = klassieke

verkeersmodellen

Page 22: RUIMTE EN MOBILITEIT een sinistere relatie? · 2018-03-30 · Autonome voertuigen Impact op stedelijke kwaliteit of Afhankelijk scenario Naar een nieuw ‘car euphoria’? Analoog

Dirk Lauwers Colloquium Duurzaam Ruimtegebruik in Vlaanderen

23 Maart 2018 Elisabeth Center Antwerpen

Ruimte en Mobiliteit

#OverRuimteEnMobiliteitEenSinistereRelatie

‘Predict and provide’ paradigma: instrument = klassieke

verkeersmodellen

(maar ongevoelig voor filewet, ruimtelijke feedbackrelatie ! ! !)

Page 23: RUIMTE EN MOBILITEIT een sinistere relatie? · 2018-03-30 · Autonome voertuigen Impact op stedelijke kwaliteit of Afhankelijk scenario Naar een nieuw ‘car euphoria’? Analoog

Dirk Lauwers Colloquium Duurzaam Ruimtegebruik in Vlaanderen

23 Maart 2018 Elisabeth Center Antwerpen

Ruimte en Mobiliteit

#OverRuimteEnMobiliteit

De ‘menselijke’ schaal

Analyse in functie van

denkmodellen op microniveau:

‘ecology of the street’ :

D. Appleyard- Livable streets

(1981)

- aspect sociale relaties

beïnvloed door verkeersdruk

in een straat

Page 24: RUIMTE EN MOBILITEIT een sinistere relatie? · 2018-03-30 · Autonome voertuigen Impact op stedelijke kwaliteit of Afhankelijk scenario Naar een nieuw ‘car euphoria’? Analoog

Dirk Lauwers Colloquium Duurzaam Ruimtegebruik in Vlaanderen

23 Maart 2018 Elisabeth Center Antwerpen

Ruimte en Mobiliteit

#OverRuimteEnMobiliteit

Verkeersruimte: ‘Arrogance of space’

Page 25: RUIMTE EN MOBILITEIT een sinistere relatie? · 2018-03-30 · Autonome voertuigen Impact op stedelijke kwaliteit of Afhankelijk scenario Naar een nieuw ‘car euphoria’? Analoog

Dirk Lauwers Colloquium Duurzaam Ruimtegebruik in Vlaanderen

23 Maart 2018 Elisabeth Center Antwerpen

Ruimte en Mobiliteit

#OverRuimteEnMobiliteit

Verkeersruimte: ‘Arrogance of space’

Page 26: RUIMTE EN MOBILITEIT een sinistere relatie? · 2018-03-30 · Autonome voertuigen Impact op stedelijke kwaliteit of Afhankelijk scenario Naar een nieuw ‘car euphoria’? Analoog

Dirk Lauwers Colloquium Duurzaam Ruimtegebruik in Vlaanderen

23 Maart 2018 Elisabeth Center Antwerpen

Ruimte en Mobiliteit

#OverRuimteEnMobiliteit

Verkeersruimte: ‘Arrogance of space’

Page 27: RUIMTE EN MOBILITEIT een sinistere relatie? · 2018-03-30 · Autonome voertuigen Impact op stedelijke kwaliteit of Afhankelijk scenario Naar een nieuw ‘car euphoria’? Analoog

Dirk Lauwers Colloquium Duurzaam Ruimtegebruik in Vlaanderen

23 Maart 2018 Elisabeth Center Antwerpen

Ruimte en Mobiliteit

#OverRuimteEnMobiliteit

Verkeersruimte: ‘Arrogance of space’

Page 28: RUIMTE EN MOBILITEIT een sinistere relatie? · 2018-03-30 · Autonome voertuigen Impact op stedelijke kwaliteit of Afhankelijk scenario Naar een nieuw ‘car euphoria’? Analoog

Dirk Lauwers Colloquium Duurzaam Ruimtegebruik in Vlaanderen

23 Maart 2018 Elisabeth Center Antwerpen

Ruimte en Mobiliteit

#OverRuimteEnMobiliteit

Verkeersruimte: Inefficiënt gebruik

Page 29: RUIMTE EN MOBILITEIT een sinistere relatie? · 2018-03-30 · Autonome voertuigen Impact op stedelijke kwaliteit of Afhankelijk scenario Naar een nieuw ‘car euphoria’? Analoog

Dirk Lauwers Colloquium Duurzaam Ruimtegebruik in Vlaanderen

23 Maart 2018 Elisabeth Center Antwerpen

Ruimte en Mobiliteit

#OverRuimteEnMobiliteit

Toekomst

Page 30: RUIMTE EN MOBILITEIT een sinistere relatie? · 2018-03-30 · Autonome voertuigen Impact op stedelijke kwaliteit of Afhankelijk scenario Naar een nieuw ‘car euphoria’? Analoog

Dirk Lauwers Colloquium Duurzaam Ruimtegebruik in Vlaanderen

23 Maart 2018 Elisabeth Center Antwerpen

Ruimte en Mobiliteit

#OverRuimteEnMobiliteit

Toekomst: disruptief

Autonome voertuigen

Impact op stedelijke kwaliteit

of

Afhankelijk scenario

Naar een nieuw ‘car euphoria’?

Analoog ‘modernisme’

Noordwijk Brussel–Student Le Corbusier (1930) bron: Demeulemeester

Page 31: RUIMTE EN MOBILITEIT een sinistere relatie? · 2018-03-30 · Autonome voertuigen Impact op stedelijke kwaliteit of Afhankelijk scenario Naar een nieuw ‘car euphoria’? Analoog

Dirk Lauwers Colloquium Duurzaam Ruimtegebruik in Vlaanderen

23 Maart 2018 Elisabeth Center Antwerpen

Ruimte en Mobiliteit

#OverRuimteEnMobiliteit

Toekomst: disruptief

Autonome voertuigen

Impact op stedelijke kwaliteit

of

Afhankelijk scenario

Naar een nieuw ‘car euphoria’?

Analoog ‘modernisme’

Afhankelijk governance

Bron: Mobil2040

Global business versus government versus citizen driven

Page 32: RUIMTE EN MOBILITEIT een sinistere relatie? · 2018-03-30 · Autonome voertuigen Impact op stedelijke kwaliteit of Afhankelijk scenario Naar een nieuw ‘car euphoria’? Analoog

Dirk Lauwers Colloquium Duurzaam Ruimtegebruik in Vlaanderen

23 Maart 2018 Elisabeth Center Antwerpen

Ruimte en Mobiliteit

#OverRuimteEnMobiliteit

Toekomst: disruptief

Autonome voertuigen

Afhankelijk scenario: rol OV?

Bron: KIM, 2015

of

Page 33: RUIMTE EN MOBILITEIT een sinistere relatie? · 2018-03-30 · Autonome voertuigen Impact op stedelijke kwaliteit of Afhankelijk scenario Naar een nieuw ‘car euphoria’? Analoog

Dirk Lauwers Colloquium Duurzaam Ruimtegebruik in Vlaanderen

23 Maart 2018 Elisabeth Center Antwerpen

Ruimte en Mobiliteit

#OverRuimteEnMobiliteit

Toekomst: disruptief

Nieuwe organisatie- en businessmodellen

of

Page 34: RUIMTE EN MOBILITEIT een sinistere relatie? · 2018-03-30 · Autonome voertuigen Impact op stedelijke kwaliteit of Afhankelijk scenario Naar een nieuw ‘car euphoria’? Analoog

Dirk Lauwers Colloquium Duurzaam Ruimtegebruik in Vlaanderen

23 Maart 2018 Elisabeth Center Antwerpen

Ruimte en Mobiliteit

#OverRuimteEnMobiliteit

Toekomst: disruptief

Nieuwe mobiliteitscultuur (?)

of

Page 35: RUIMTE EN MOBILITEIT een sinistere relatie? · 2018-03-30 · Autonome voertuigen Impact op stedelijke kwaliteit of Afhankelijk scenario Naar een nieuw ‘car euphoria’? Analoog

Dirk Lauwers Colloquium Duurzaam Ruimtegebruik in Vlaanderen

23 Maart 2018 Elisabeth Center Antwerpen

Ruimte en Mobiliteit

#OverRuimteEnMobiliteit

Toekomst: disruptief

Burgerparticipatie van weerstand naar co-creatie?

(van rechtbank naar werkbank)

Page 36: RUIMTE EN MOBILITEIT een sinistere relatie? · 2018-03-30 · Autonome voertuigen Impact op stedelijke kwaliteit of Afhankelijk scenario Naar een nieuw ‘car euphoria’? Analoog

Dirk Lauwers Colloquium Duurzaam Ruimtegebruik in Vlaanderen

23 Maart 2018 Elisabeth Center Antwerpen

Ruimte en Mobiliteit

#OverRuimteEnMobiliteit

Toekomst: regisserende overheid voor nieuwe ruimte-mobiliteit

relatie?

T.O.D.: knooppuntontwikkeling – hoogwaardig OV als ruggengraat

Page 37: RUIMTE EN MOBILITEIT een sinistere relatie? · 2018-03-30 · Autonome voertuigen Impact op stedelijke kwaliteit of Afhankelijk scenario Naar een nieuw ‘car euphoria’? Analoog

Dirk Lauwers Colloquium Duurzaam Ruimtegebruik in Vlaanderen

23 Maart 2018 Elisabeth Center Antwerpen

Ruimte en Mobiliteit

#OverRuimteEnMobiliteit

Toekomst: regisserende overheid voor nieuwe ruimte-mobiliteit

relatie?

of

Page 38: RUIMTE EN MOBILITEIT een sinistere relatie? · 2018-03-30 · Autonome voertuigen Impact op stedelijke kwaliteit of Afhankelijk scenario Naar een nieuw ‘car euphoria’? Analoog

Dirk Lauwers Colloquium Duurzaam Ruimtegebruik in Vlaanderen

23 Maart 2018 Elisabeth Center Antwerpen

Ruimte en Mobiliteit

#OverRuimteEnMobiliteit

Toekomst: regisserende overheid voor nieuwe ruimte-mobiliteit

relatie?

Ook in Vlaanderen?

Page 39: RUIMTE EN MOBILITEIT een sinistere relatie? · 2018-03-30 · Autonome voertuigen Impact op stedelijke kwaliteit of Afhankelijk scenario Naar een nieuw ‘car euphoria’? Analoog

Dirk Lauwers Colloquium Duurzaam Ruimtegebruik in Vlaanderen

23 Maart 2018 Elisabeth Center Antwerpen

Ruimte en Mobiliteit

#OverMobiliteit

Het laatste beeld

(welkom eerste file of afscheid van een tijdperk?)

Page 40: RUIMTE EN MOBILITEIT een sinistere relatie? · 2018-03-30 · Autonome voertuigen Impact op stedelijke kwaliteit of Afhankelijk scenario Naar een nieuw ‘car euphoria’? Analoog

Dirk Lauwers Colloquium Duurzaam Ruimtegebruik in Vlaanderen

23 Maart 2018 Elisabeth Center Antwerpen

Ruimte en Mobiliteit

#MobiliteitEnRuimteEenDuurzameRelatie?

D.Bannister, 2007 U.Reiter,2013

Page 41: RUIMTE EN MOBILITEIT een sinistere relatie? · 2018-03-30 · Autonome voertuigen Impact op stedelijke kwaliteit of Afhankelijk scenario Naar een nieuw ‘car euphoria’? Analoog

Dirk Lauwers Colloquium Duurzaam Ruimtegebruik in Vlaanderen

23 Maart 2018 Elisabeth Center Antwerpen

Ruimte en Mobiliteit

#MobiliteitEnRuimteEenDuurzameRelatie?

Marco Te Brömmelstroet, 2017

Mobiliteit niet als

kost maar als baat