UITGAVE VAN KOSMOPOLIS ROTTERDAMSEPTEMBER 2012NUMMER 3

WWW.

WERELDWIJDWERKEN.

NE T

RUE DU

MAROC

FOTO’S

OTTOSNOEK

EEN PROjEcT VAN KOSMPOLIS ROTTERDAM

Rue du Maroc is een foto-

tentoonstelling van Otto Snoek

in opdracht van Kosmopolis

Rotterdam.

Fotografie:

Otto Snoek

Ontwerp tentoonstelling:

Studio AZIZ, Aziz Bekkaoui

Bouw tentoonstelling:

Klief/ Rob den Dulk

Ontwerp krant en website:

Studio Beige

Interviews:

Abdelkarim el Fassi

Drukwerk:

Van Noort Printing

Concept en productie:

Kosmopolis Rotterdam

Advies en medewerking:

Atlas Bridges, Said Elamraoui

Met speciale dank aan de

geportretteerden:

Khalil Aitblal, Khalid Akouzdame,

Said Elamraoui, Samir Bantal, Hamza

Benmira, Ilhame Charif, Yassine Haj-

daoui, Hoda Hamdaoui, Hakim Jouahri,

Sihame el Kaouakibi, Souhaib el Mous-

saoui, Yessin Rahmouni, Mohamed

Saadouni, Siham Tib, Yahia Yousfi,

Abdelbasset Zaghdoud.

Dank ook aan:

Theo Henssen (Schouwburgplein), Ka-

reem Ghazouni (Borrelnootjez), Rachid

Atia (Atlas), Lieve Willekens (MAS)

Rue du Maroc is mede mogelijk

gemaakt door:

dienst Kunst en Cultuur Rotterdam,

Fonds voor Cultuurparticipatie,

Nederlandse Ambassade in Marokko,

Belgische Ambassade in Marokko,

ONCF (Marokkaanse spoorwegen),

Ministère chargé des Marocains rési-

dent à l’étranger, ONDA (Marokkaanse

luchthavens) Museum Aan de Stroom

(MAS Antwerpen)

COLOFON

ILhAME ChARIFIK zOU DE KONINg vRAgEN OF IK hEM

NOg ERgENS MEE KAN hELpEN

17KhALIL AITbLAL

IK LAAT ME NERgENS Op vASTpINNEN

16SAID ELAMRAOUI

IK WIL AMSTERDAMMER vAN hET JAAR WORDEN

18

AbDELbASSET zAghDOUDIK vERKOOp EERST hET LAND, DAARNA DE MOgELIJKhEDEN

09SAMIR bANTAL

gRENzEN zIJNMAAKbAAR

10SIhAM TIb

gEDWONgEN OM gROOT TE DENKEN

11

MOhAMED SAADOUNIALS TAALKUNDIgE DE

WERELD ROND

22SIhAME EL KAOUAKIbI

LET’S gO URbAN IN ANTWERpEN, bRUSSEL EN QATAR

19SOUhAIb EL MOUSSAOUI

NEDERLANDS SpREKENDE MAROKKANEN IN TANgER

23

YAhIA YOUSFIALS JE IN MAROKKO SLAAgT, KUN JE IN

hEEL NOORD-AFRIKA AAN DE bAK

24YESSIN RAhMOUNI

DE EERSTE AFRIKAANSE DRESSUURRUITER Op DE OLYMpISChE SpELEN

25

hAKIM JOUAhRINEDERLANDSE ExpERTISE EN

MAROKKAANSE KANSEN

04 05bORRELNOOTJEz

SpOREN IN hET TAALgEbRUIK vAN JONgEREN, Op Tv EN INTERNET

hODA hAMDAOUIpOSITIEvE vERhALEN OvER MAROKKANEN

IN bINNEN- EN bUITENLAND

08

AtlasBridges

Ze zijn ondernemers, modeontwerpers, sporters, kunstenaars en wetenschappers geboren uit Marokkaanse ouders en wereldburgers pur sang. Otto Snoek brengt in Rue du Maroc 14 Marokkanen in beeld die in Nederland of België zijn geboren of opgegroeid. Door hun meertaligheid en kennis van meerdere culturen bewegen zij zich gemakkelijk tussen verschillende landen, culturen en werelden. Ze verruilen naar believen de zekerheid van Nederland voor de kansen en het avontuur in Casablanca, Antwerpen of Qatar. Met nuchterheid en structuur zien ze grote kansen in de booming business van Marokko, in vastgoed, mode, entertainment en sport.

Opvallend is hun maatschappelijke betrokkenheid: ze voelen zich verantwoordelijk voor de samenleving in Nederland of België en Marokko. Ze willen met hun talent iets bijdragen aan de maatschappij waarin ze zijn opgegroeid of waarmee ze zich verbonden voelen. Daarom organiseren ze debatprogramma’s in zowel Nederland als Marokko; willen ze met een breder aanbod nieuw publiek naar het theater trekken of ook voor

Marokko Olympische medailles halen. Marokko is ook niet alleen het land van hun ouders, het is van belang voor hun identiteit en toekomstbeeld. ‘Obama ontkent toch ook niet dat hij zwart is!’, zegt één van de deelnemers. Rue du Maroc is de derde in een serie tentoonstellingen met foto’s van Otto Snoek over transnationalisme. Net als Turkishconnections en SuriNedwerk presenteert Rue du Maroc de beeldverhalen van jonge generaties Nederlanders met een migratiegeschiedenis. Otto Snoek zoomt in op het gemeenschappelijke in hun levens, op wat er schuurt, op goed geplande carrières, het onverwachte avontuur en zelf opgelegde verplichtingen. Zijn fotoseries geven zicht op de dynamische, grootstedelijke wereld van nu, als een preview van morgen.

Vanaf 15 september is Rue du Maroc te zien op het Schouwburgplein in Rotterdam waarna de tentoonstelling gaat reizen langs verschillende steden in Marokko. Om in september 2013 te eindigen bij het MAS in Antwerpen.

WERELDWIJDWERKEN.NET

Fotograaf Otto Snoek heeft een voorliefde voor Marokko. Die ontstond toen hij samen met NRC correspondent Steven Adolf aan verschillende reportages over Marokko werkte. Marokko kwam voor hem weer in beeld toen hij voor Kosmopolis de fototentoonstellingen Turkishconnections en SuriNedwerk had samengesteld. Voor de derde tentoonstelling in deze serie, Rue du Maroc, begon Otto in Amsterdam om via Amersfoort, Rotterdam, Antwerpen en Tanger te eindigen in Casablanca. Als art director van de expositie vroeg hij Aziz Bekkaoui. ‘Aziz staat voor het enthousiasme dat ik wil laten weerspiegelen in de vorm van de tentoonstelling. Hij heeft het temperamentvolle dat ik associeer met Marokko. En door de samenwerking met Aziz zijn we afgestapt van het formele en gaan we uit van het emotionele.’

Het liefst wil Otto zijn portretten als onafhankelijke projecten beschouwen, maar als hij de jonge generaties van Turkse, Surinaamse en Marokkaanse afkomst toch met elkaar gaat vergelijken, zijn hem een paar dingen opgevallen. Zo speelde bij de deelnemers aan Rue du Maroc, anders dan bij de Turkse en Surinaamse Nederlanders, de streek waar de ouders vandaan kwamen nauwelijks een rol. Het leek ook of geen van de deelnemers er een punt van maakte dat ze werden gefotografeerd. Ze lieten zich door de aanwezigheid van een fotograaf helemaal niet beperken in hun functioneren; ze lieten zich juist heel los in beeld brengen. Zo presenteren de ruim 100 foto’s van Rue de Maroc de uiteenlopende bedrijfsactiviteiten van de deelnemers; de beeldverhalen laten de instelling en de potentie van jonge generaties zien om overal te kunnen slagen. En dat doen de geportretteerden van Rue de Maroc ook. Dat bewijst bijvoorbeeld Souhaib die tijdens een vakantie in Marokko besloot om in Tanger te blijven werken. Maar ook Samir, die bijna de hele wereld heeft gezien en nu een huis ontwerpt voor een bevriende fotograaf in de bergen van Brazilië. Of wat te denken van Siham die haar modeontwerpen aan het koningshuis van Oman en de presidentsvrouw van Indonesië levert. Rue du Maroc presenteert allemaal bijzondere verhalen van Marokkanen die een transnationaal leven leiden, dat niet meer is vast te pinnen op geboortegrond of een vaste woon- en werkomgeving. ‘Elke kandidaat had zo zijn eigen dromen, een eigen ‘motortje’, de één denkt groots, de ander is groots. Ze staan overal voor open

en er zitten echte kosmopolieten bij die de hele wereld als hun speelveld zien.’

Als geboorte- en woonplaats niet meer samenvallen en studie, werk en hobby’s ons naar uiteenlopende plaatsen brengen, krijgen cultuur en identiteit een andere betekenis en invulling. De deelnemers aan drie fotoprojecten over transnationalisme switchen met groot gemak tussen verschillende landen, culturen en talen. Ze gaan voorbij aan eigen en landsgrenzen en maken van de hele wereld hun speelveld. De website wwww.wereldwijdwerken.net voert de bezoeker ongemerkt dwars door de levensverhalen van Surinaamse, Turkse en Marokkaanse roots. Die gaan over (r)emigratie, zakelijke netwerken, familiebanden en reislust. Zo heeft ieder zijn eigen redenen en motieven om wereldwijd te leven en te werken.

De verhalen van Rue du Maroc, SuriNedWerk en Turkishconnections zijn de basis voor de website inclusief een lesprogramma, samengesteld door Nora Kasrioui.

Zij behandelt het thema transnationalisme aan de hand van opdrachten, voorbeelden uit eigen ervaring, actueel onderzoek en een bezoek aan de tentoonstelling Rue du Maroc. Het lesprogramma legt ook een relatie met de levens van de studenten. Hoe transnationaal zijn zij en zijn zij zich daarvan bewust?

Het lesprogramma wereldwijd werken is geschikt voor scholieren op het vmbo (vanaf het 3de leerjaar), mbo en hbo. De lesmodule is gratis te downloaden op www.wereldwijdwerken.net. Rotterdamse onderwijsinstellingen kunnen gratis gastlessen op school aanvragen. Deze gastlessen worden gegeven door Nora Kasrioui in de periode september- december 2012. Als u hiervan gebruik wilt maken, neemt u dan contact op met Kosmopolis Rotterdam via a.azzouzi@kosmopolisrotterdam.nl

RUE DU MAROC

OTTO SNOEKMAROKKANEN

STAAN OvERAL vOOR OpEN

4 hAKIM JOUAhRI

Toen Hakim twee jaar geleden zijn vrienden en familie vertelde over zijn plannen om in het buitenland te onder-nemen, verwachtten zij dat hij binnen drie maanden zou terugkeren. ‘Niemand, incluis mezelf, had durven voorspellen dat ik in Marokko mijn brood zou willen verdienen. Ik kwam er als kind weleens en toen keek ik met andere ogen, ik zag toen een land waar je vooral geld uitgeeft.’

Hakim heeft altijd van Nederland geno-ten, maar wil er gewoon geen heel jaar zijn. In Casablanca kwam hij erachter dat de kwaliteit van leven er aanzienlijk beter is.

‘In het begin is het even wennen, het is moeilijk om je in bestaande netwerken te wringen. Bovendien gaat alles in het Frans. Maar langzamerhand beginnen mensen je te kennen en nu ebt zelfs het expat-gevoel weg.’

Zijn modehuis Club Costume staat in-tussen als een huis: het bestaat voor de helft uit eigen ontwerpen die hij vanuit Italië en Portugal laat distribueren. Zijn collectie, die hij omschrijft als ‘classic with a twist’, maakt in het najaar van

2012 zijn debuut op de Fashion Week van Casablanca. ‘Op het moment dat je in de bladen staat, rolt het succes naar je toe. Toch moet ik toegeven dat ik het meest geniet als ik op een feestje iemand tegenkom die in mijn pak of blazer loopt.’

Volgens Hakim is het niveau in Nederland van de mode, de confectie en opleidingen erg hoog wat ertoe heeft geleid dat de Nederlandse markt verzadigd is. Verzadiging in combinatie met de economische crisis maakt het haast onmogelijk om als starter een duurzame onderneming te beginnen. In Marokko daarentegen heeft Hakim een investeringsmaatschappij gevonden die gelooft in zijn concept. Er zijn zelfs al plannen om een nieuwe winkel te openen in de hoofdstad Rabat.Allereerst probeert Hakim zich in Casablanca te onderscheiden met zijn in Nederland opgebouwde expertise. Hij heeft een verfijnd oog voor detail zoals manchetknopen, voering en de initialen van de klant. Maatwerk levert Hakim, letterlijk en figuurlijk en dag in, dag uit. En bij alles blijft Hakim zich bewust van de valkuilen. ‘Er is hier zoveel te doen. Mijn advies aan iedereen die van plan is om in Marokko te ondernemen, is te doen waar je goed in bent. Het ontwikkelen van een handelsmerk is belangrijk, wees een expert en leid een onderneming met een eigen karakter. Dat is waar Marokko aan toe is.’

NEDERLANDSE ExpERTISE EN MAROKKAANSE KANSEN

Maandenlang verkende Hakim Jouahri (34) de straten van Casablanca, hij was op zoek naar dé perfectie locatie voor een eigen zaak in het modehart van Marokko. Hij leerde de stad beter kennen en hij zag al zijn vermoedens bevestigd. Marokko heeft veel ambitie en er wonen veel consumenten die toe zijn aan klassieke en betaalbare Jouahri-maatpakken.

‘Wees een expert en leid een onderneming met een eigen karakter. Daar is Marokko aan toe.’

5

bORRELNOOTJEz

Khalid is geboren en getogen in Oss, Hamza komt uit Veghel en Yassine is afkomstig uit Gemert. Na hun Turkije Journaal was ook de Mocro Late Night Show een regelrechte hit. Sindsdien is

‘gunning’ (iemand iets gunnen) maar een van de vele taalverbasteringen die hun fans hebben overgenomen. Zij waarderen de Borrelnootjez vanwege de details in hun humor en de herkenbaar-heid. Het geheim van die herkenbaar-heid ligt volgens Khalid besloten in het antropologische karakter van hun sketches en in hun observatievermogen als ‘buitenstaanders’ in de grote stad. Khalid: ‘Op straat of op een terrasje zijn we alleen maar bezig met bestuderen. Hoe mensen praten, wat ze doen;

we vinden het fascinerend en proberen dat te imiteren.’In de nabije toekomst willen de Bor-relnootjez het publiek laten zien dat zij veel meer kunnen dan Turken, Suri-namers, Nederlanders en Marokkanen persifleren. Het gaat de jongens niet om zelfspot of maatschappijkritiek op zich. Ze zien humor als een belangrijk wapen om tegenstellingen inzichtelijk en bespreekbaar te maken. Daarom kij-ken de Borrelnootjez met respect naar Najib Amhali en Koefnoen. Inspirerend

is ook de totale overdrijving van de TV Kantine. Wat groei betreft hebben de Borrelnootjez grootse plannen. Met Yassine die het sterkst is in het Arabisch, zien zij naast hun optredens in Nederland en Marokko heel veel mogelijkheden. Maar een overstap naar een breed internationaal publiek is niet zomaar gemaakt. Ze hebben wel een manager die ervoor zorgt dat zij zich volledig op het creatieve vlak kunnen richten. Khalid: ‘We hebben nog steeds geen 09.00 tot 17.00 mentaliteit, maar van 21.00 tot 05.00. ’s Nachts beden-ken we de leukste dingen.’

Voorlopig leren de Borrelnootjez nog elke dag en beginnen ze te wennen aan hun positie als rolmodellen. In de verre toekomst hopen zij die te kunnen gebruiken om andere Marokkaanse Nederlanders in de creatieve sector verder op weg te helpen. Het is zo be-langrijk om waardering te krijgen en te weten dat je ergens in kunt uitblinken. Hamza: ‘Van mensen die naar je show komen of je filmpjes bekijken, horen dat je ‘helemaal ziek’ bent, dat is geweldig.’

SpOREN IN hET TAALgEbRUIK vAN JONgEREN, Op Tv EN INTERNET

‘Horen dat mensen helemaal ziek zijn van je show, dat is geweldig.’

Al voor de opnames van het Turkije Journaal wist de bedachtzame Hamza Benmira (29) het zeker: dit wordt een hit. Spraakwaterval Khalid Akouzdame (24) was iets sceptischer totdat hun huiskamerfilmpje met de typetjes Farük Servhet en Bullent Bum Bum op YouTube een onverwacht groot publiek trok. Comedy was waar Hamza en Khalid zich met hart en ziel op stortten. Sinds een jaar vormen ze samen met stille kracht Yassine Hajdaoui (27) het theatergezelschap Borrelnootjez. Ze trekken een aanstekelijk spoor op internet, op televisie en in het theater, maar ook in het taalgebruik van jongeren.

8

hODA hAMDAOUI

Hoda is geboren in de Marokkaanse stad Al Hoceima en verhuisde toen ze vijf was met haar familie naar Neder-land. Met de kennis van nu vindt ze dat ze na de basisschool veel te laag is ingeschat. Ze voltooide de MBO modeopleiding, daarna de HBO studie Cultureel Maatschappelijke Vorming en plakte daar de master Toegepaste Communicatie aan vast. Van haar lange studieloopbaan heeft ze allesbehalve spijt, omdat ze via een kennisrijke omweg uiteindelijk is geworden wat ze altijd heeft willen zijn: modejournaliste. Momenteel leidt ze een gemêleerde tienkoppige redactie van getalenteerde schrijvers en stylisten.

In een tijd waarin er zoveel over Marokkanen wordt gepraat, wil Hoda een beeld presenteren dat de werkelijk-heid recht doet. Zij beschouwt het als een plicht om haar Marokkaanse identi-teit te benadrukken. ‘Iedere succesvolle Marokkaan zou zijn achtergrond moeten benadrukken. Juist nu. Ik ben teleurge-steld in de mensen die dat bewust niet doen. Obama ontkent toch ook niet dat hij zwart is?’In eerste instantie had Hoda een idee voor een bureau waar adverteerders ‘gekleurde’ mensen kunnen inhuren om

een representatief beeld van Nederland neer te zetten. Het plan voor een mo-dellenbureau maakte al snel plaats voor een halal stijlgids en leidde uiteindelijk tot de oprichting van een tijdschrift met positieve verhalen over Marokkanen in binnen- en buitenland. HODA Maga-zine is in één jaar tijd gegroeid van 3 naar 34 verkooppunten.

Voordat het magazine op de markt kwam, kreeg Hoda een aantal tegen-slagen te verwerken. Zo wilden de twee grootste tijdschriftdistributeurs het blad niet uitgeven, ze geloofden er niet in. ‘Ik heb dit toen heel slim op de radio verteld en vervolgens hebben zich een aantal uitgevers aangeboden. Zo leidt elke tegenslag ergens toe, of zoals mijn moeder zou zeggen: in elke struikel zit iets goeds.’ Dit Marokkaanse gezegde is haar levensmotto geworden en zou wat haar betreft ook een verrijking zijn voor de Nederlandse taal.

Hoda loopt over van ambitie. Eerst wil ze voor haar magazine een ste-vige marktpositie in Nederland en België veroveren. Vanuit Duitsland is al interesse getoond en ook van-uit Marokko sturen gerenommeerde modebloggers regelmatig foto’s op en twitteren ze over het blad. Jonge meisjes in Marokko, zo vertelt Hoda, zijn vooral bezig met westerse trends, terwijl er in Nederland veel interesse is voor traditionele Marokkaanse mode. ‘Ik zou daar graag mee willen spelen en ook in Marokko mode-evenementen willen organiseren. We zien wel hoe het loopt, eerst ga ik Nederland en België veroveren.’

pOSITIEvE vERhALEN OvER MAROKKANEN IN bINNEN- EN bUITENLAND

‘Obama ontkent toch ook niet dat hij zwart is?’

Hoda Hamdaoui (38) noemt zich een piekeraar die vooruit denkt en ze heeft een missie: ze wil een positief Marokkaans stempel drukken op de Nederlandse samenleving. Daarom richtte ze HODA Magazine op, een lifestyle tijdschrift dat niet voor de Marokkaanse vrouw is maar óver de Marokkaanse vrouw gaat en elk kwartaal wordt uitgegeven in zowel Nederland als België.

9AbDELbASSET zAghDOUD

Volgens hem bevinden zich onder de Marokkanen in Nederland enorm veel individuele toppers. ‘Samen staan we nog niet sterk genoeg, maar wan-neer dat verandert kunnen we zowel in Nederland als in Marokko mooie fundamenten leggen.’ Zijn pijlen zijn momenteel gericht op Marokko, een land dat hij vreemd genoeg nog niet zo lang geleden heeft ontdekt.

Hij voelde nooit een band met Marokko. Het was vooral het land van zijn ouders en hij was toch echt meer Nederlands. ‘Ik had er gewoon weinig te zoeken. Ik groeide op met Hollandse vrienden die mij allemaal Bas noemden. Maar als je wat ouder wordt, groei je dichter naar je roots toe. In 2000 kwam ik er in Marokko achter dat het land heel veel potentie heeft.’ Er werd volop onderno-men, gebouwd en geïnnoveerd. Bas zag het aantal buitenlandse en Marokkaan-se investeerders in Marokko groeien en besloot deze ontwikkelingen gestruc-

tureerd in kaart te brengen. Inmiddels geeft hij diverse partijen advies over vastgoed en toerisme en ook op het gebied van duurzaam ondernemen. Met een aantal labels van zijn bedrijf AZ Mediair, waaronder Casamoro, Promo Rocco en Lion Invest probeert hij investeerders aan Marokko te binden. ‘Eerst waren vooral de industrie en de agrarische sector booming; daar zijn het vastgoed en het ecologisch verant-woord ondernemen bijgekomen.’Marokko betekent voor steeds meer jongeren van de tweede generatie in

Nederland en België meer dan ‘het land van hun ouders’. Dit viel Abdelbasset op en om die reden adviseerde hij in 2012 om de Marokkaanse vastgoedbeurs ook naar Nederland te halen. Het werd een daverend succes. ‘Veel jongeren zijn hoogopgeleid, hebben wat te besteden en durven buiten de kaders van hun ouders te denken. Ze kopen een huis in een lucratief gebied en hopen daar - behalve een idyllisch vakantieadresje - ook nog eens een aardig zakcentje aan over te houden. ’

‘Ik ben in Marokko nu een jaar of tien bezig en het gaat echt vooruit.’ Er komt steeds meer transparante regelgeving die het voor bedrijven makkelijker en inzichtelijker maakt om te gaan onder-nemen en investeren. Aan mensen die niet bekend zijn met Marokko en die zich laten beïnvloeden door de beeld-vorming over Marokkanen in de media, verkoopt Bas eerst het land en dan de mogelijkheden. ‘Het klimaat, de prijzen, de ontwikkelingen in de afgelopen jaren en alle kansen die er liggen voor iemand die wil én kan investeren, daar gaat het om.’ Waarnemen, ontdekken en afwe-gen. Maar vooral met een frisse blik kijken, open staan voor kansen en niet bang zijn om keuzes te maken. Dat is de mindset die ‘Bas’ mee wil geven.

IK vERKOOp EERST hET LAND,DAARNA DE MOgELIJKhEDEN

Of het nu over de irrigatie van woestijngebieden gaat of het bouwen van een tunnel tussen Marokko en Spanje, Abdelbasset Zaghdoud (40) is op de hoogte en is een echte Marokko en Marokka-nen-expert. Hij wil mensen leren kennen, bij elkaar bren-gen en informeren. Abdel-basset is een netwerker pur sang en daarvoor maakt hij optimaal gebruik van zowel online als offline platforms. Op Linkedin, Facebook, benefieten en netwerkbijeen-komsten is hij een bekend gezicht. Daar deelt hij zijn kennis en nieuwsgierigheid met iedereen die erin geïnteresseerd is.

10 SAMIR bANTAL

In zijn derde jaar aan de Technische Universiteit Delft wilde Samir weten waarvoor hij precies aan het studeren was. Hij sprak zijn docent aan die een eigen bureau had en voordat hij het wist, had hij als derdejaars student een fulltime baan. ’Ik was opeens freelancer terwijl mijn 500 medestudenten zich druk maakten of ze na het afstuderen wel aan een baan konden komen.’

Vanaf dat moment ging het erg snel. Samir werkte voor een gerenommeerd Japans architectenbureau en werd kort

daarna persoonlijk gevraagd om voor architect Rem Koolhaas te werken. Het bureau boog zich onder andere over het Europa Project. Hij werkte in een uitdagende tentoonstelling mee aan de identiteit van Europa. In een andere tentoonstelling werkte Samir mee aan de inrichting van een expositie voor de worldexpo van Shanghai. Hij vindt dat mensen vaak in stedenbouwkundige indelingen denken en dus ook exposities inrichten op basis van landen. ‘Ik vind het veel interessanter om met thema’s

te werken als vrede, democratie, vrouwenemancipatie en geluk. Als je op zo’n manier naar de wereld kijkt, dan zie je dingen die je anders niet ziet. Grenzen zijn maakbaar, dat is altijd mijn uitgangspunt.’

Een van zijn recentste projecten was een expositie over Nederlandse architectuur in Marokko. ‘Nederland is een goed geoliede machine; hier wordt werkelijk overal over nagedacht. Achter alles zit een visie, zelfs bij prullenbakken.

Dat zie je bijna nergens. Als je dat op een creatieve manier weet uit te beelden in landen die daar ook behoefte aan hebben, is dat mooi. Samir zou graag meer projecten in Marokko willen doen. ’Van Nederland is bekend dat je door een aantal bureaucratische deuren heen moet, maar in Marokko zijn ze mij niet altijd duidelijk. Ik ben op zoek naar de deurknop die de juiste deur opent.’

Hij heeft in Amsterdam zijn eigen bureau Studio Oblique opgezet. Daar werkt hij op een creatieve locatie aan een villawijk in Kampen en aan een villa in een buitenwijk van São Paulo. Waar Samir zijn visie en inspiratie vandaan haalt? ’Wat ik doe is peanuts vergeleken met de prestaties van mijn ouders. Ze kwamen, zagen en overwonnen. Mijn vader werkte in een fabriek, mijn moeder maakte schoon en wilde graag verder studeren. Samen hebben ze in IJsselstein vijf kinderen opgevoed, die allemaal universitair zijn opgeleid. Denk daar maar eens over na, dat is pas visie.’

gRENzEN zIJN MAAKbAAR

Zijn fascinatie voor de wereld van de architectuur begon in 6 VWO, toen hij een foto van de reusachtige bouwplaats van de Grande Arche zag. Het ontwerp dat volgens Samir Bantal (35) ooit moest zijn begonnen met het tekenen van één lijn. Met zijn ruim-telijke inzicht en talent voor tekenen was het logisch dat hij koos voor bouwkunde. ‘Mijn vader grapte vragend of ik muren ging metselen. Ik heb hem gerustgesteld toen ik vertelde dat ik architect wilde worden.’

‘Nederland is een goed geoliede machine; hier wordt werkelijk overal over nagedacht.’

11

SIhAM TIb

Met ontwerpen treedt Siham in de voetsporen van haar oma, die op 77-jarige leeftijd nog kleding ontwerpt. ‘Mijn oma maakt nog steeds mijn jurken. Ze heeft zich nooit wat aangetrokken van wat de omgeving van haar werk vond. Als zij iets mooi vindt, gaat ze er mee door.’ Siham studeerde bedrijfseconomie en vond daarna werk bij een vastgoedbedrijf, maar ze wist één ding zeker: ze wilde werken in de modewereld. En dat lukte, ze groeide in een razendsnel tempo uit van accountmanager die in de avonduren jurken ontwierp tot creatieve zakenvrouw die fulltime een atelier runt aan de Amsterdamse Keizersgracht. Siham levert maatwerk en ontwerpt authentieke producten. Sinds kort lonkt

het buitenland. ‘Ik ben nog steeds iedere week zenuwachtig als er een jurk wordt opgehaald. Maar als er zich een gelegenheid voordoet waarbij ik mijn werk ook in het buitenland aan de vrouw kan brengen, dan grijp ik die kans meteen.’

Toen die kans zich voordeed, werd het arbeidsproces grotendeels verplaatst naar Casablanca. Siham werd door de stijgende vraag gedwongen om groot te denken. Om de twee weken vliegt

ze naar Marokko om het werkproces te bewaken en de distributie in binnen- en buitenland te regelen. ‘In mijn branche zijn communicatie, oog voor detail en zorgvuldigheid van evident belang. In Marokko willen ze daar nog weleens laconiek mee omgaan.’

Siham is ervan overtuigd dat een door Marokko geïnspireerde lijn de potentie heeft om de westerse markt te veroveren. ‘Modebeelden zijn niet statisch. Onlangs zijn de Marokkaanse

prinsessen Salma en Soukaina uitverkozen tot elegantste gasten van de huwelijksfeesten van Prins Albert II en van Prins William. Van mijn eigen klantenbestand is veertig procent autochtoon. Dat zegt toch genoeg.’ Ook buiten de Nederlandse grenzen is er aandacht voor haar werk. Onlangs is ze op uitnodiging van het koningshuis van Oman gevraagd om in Muscat een show te verzorgen. Ongetwijfeld het hoogtepunt van haar prille carrière. Tussen wat kleinere shows door staat in januari 2013 Sihams grootste zakelijke en logistieke uitdaging gepland: een modeshow in Jakarta en een complete lijn voor verschillende winkelketens.

Het is daarom een wonder dat Siham ook nog tijd heeft om een prijs in ontvangst te nemen. ‘Onlangs kreeg ik een prijs uitgereikt door burgemeester Aboutaleb. In zijn speech zette hij een opleiding op de eerste, tweede en derde plaats. Ik dacht bij mezelf: op één staat doorzettingsvermogen, dan doorzettingsvermogen en nogmaals doorzettingsvermogen.’

gEDWONgEN OM gROOT TE DENKEN

‘Op één staat doorzettings-vermogen, dan doorzet-tingsvermogen en nogmaals doorzettingsvermogen.’

Siham Tib (30) kon altijd al op de Champs-Élysées vol bewondering naar modieuze voorbijgangers staren. Ze had niet durven voorspellen dat enkele jaren later de presidentsvrouw van Indonesië, de stylist van prinses Máxima en het koningshuis van Oman gecharmeerd zouden zijn van haar werk.

16

Khalil (33) is geboren in Nederland en woont bijna zijn hele leven in Amsterdam. Zijn ouders emigreerden vanuit het Marokkaanse stadje Ouarzazete, dat vanwege de bekende filmstudio’s het Hollywood van Marokko wordt genoemd. Zelf beschouwt Khalil zich als een echte Amsterdammer, maar

wel met een hechte band met Marokko. Khalil vindt dat Marokko zich positief ontwikkelt. ‘Marokko heeft zoveel te vertellen, er zijn veel mogelijkheden, ik voel me er thuis en het land ademt authenticiteit uit. Er is progressie. Bovendien denk ik dat ik met mijn Hollandse mentaliteit enorm veel kan bijdragen.’

Na zijn studie ging Khalil aan de slag in het bedrijfsleven, maar buiten kantoortijden was hij altijd bezig met het organiseren van evenementen.

‘Ik zat op een gegeven moment te wachten tot het vijf uur was.’ Het idee om een eigen zaak te beginnen werd steeds concreter. Na het overlijden van zijn vrouw, een maand na de geboorte van hun zoontje, besloot hij er echt werk van te maken. ‘Ik ben anders gaan aankijken tegen vanzelfsprekendheden.’ Een jaar later ruilde Khalil zijn vaste salaris in voor de onzekerheid van een eigen onderneming.

In 2005 organiseerde Khalil zijn eerste officiële evenement voor een

doelgroep die niet wordt bereikt door de gangbare entertainmentindustrie, namelijk moslims. Zijn debuut moest confronterend maar vooral ook vernieuwend zijn. Hij kwam al snel op het idee om de kritische Amerikaanse comedians van Allah Made Me Funny naar Nederland te halen. Alle vijf shows waren uitverkocht en Refresh Events zette zich officieel op de kaart.

Hoewel Khalils eerste projecten islamitisch getint waren, laat hij zich geen etiket opplakken. Zo leidt hij momenteel een uitwisselingprogramma tussen studenten van de Hogeschool voor Journalistiek en Qatar. Naast diverse activiteiten in Nederland is hij ook bezig met het organiseren van een officiële Dag van het Debat in Marokko. En hij heeft oog voor omliggende landen zoals België. Daar is volgens hem de evenementensector voor moslims nog nauwelijks ontwikkeld.

Op de vraag welk land zijn voorkeur geniet, hoeft hij niet lang na te denken. ‘Marokko, daar wil ik gaan wonen.’ Hij heeft ook wel oren naar het snelgroeiende Qatar en ook België staat op zijn lijstje.’Maar voorlopig is Nederland mijn thuisbasis en laat ik me nergens op vastpinnen.’

KhALIL AITbLALIK LAAT ME NERgENS Op

vASTpINNEN

Khalil Aitblal is oprichter van evenementenbureau Refresh Events. Hij onderneemt momenteel in Nederland, Marokko en Qatar en is zich aan het oriënteren op de Bel-gische entertainmentmarkt. Jaren geleden organiseerde hij een evenement en omdat hij wist dat er één joodse bezoeker aanwezig zou zijn, bood hij een volledig kosjer buffet aan. ‘Voor ons mos-lims is kosjer toegestaan en Nederlanders eten toch alles zolang het gratis is’, zegt hij lachend. Dit verhaal typeert Khalil. Hij is graag onder de mensen, een doener, iemand die mensen verbindt en maatschappelijke ‘dingen’tot stand wil brengen.

17

ILhAME ChARIF

Na 3 jaar werken als projectmanager bij het Handels en Investerings Centrum, waar ze kennismaakte met ondernemers en beleidsmakers uit Marokko, kwam ze terug naar Nederland. ‘Het was een moeilijke periode om aan werk te komen. Het meest frustrerende is dat je werkervaring hebt opgedaan en daar

graag mee door wilt. Daarin wil je groeien en als dat niet gaat, is dat bitter.’ Inmiddels werkt zij bij MENA Transport et Consult als vraagbaak en vangnet voor mensen die in Marokko willen ondernemen.

Het leven in Marokko is anders dan in Nederland, maar niet vervelend anders. Ilhame heeft zich aangepast en ze heeft ook niet het idee dat ze wordt gezien als ‘Marokkaanse uit Nederland’. ‘Ik kom er van kinds af aan en ik

ben opgegroeid met de twee regels: afdingen en afdwingen.’ Dat de zaken goed lopen, heeft volgens Ilhame te maken met haar instelling. Ze vergelijkt het zakendoen met een tripje naar het Marokkaans Consulaat in Nederland. ‘Ook daar is het soms een chaos, maar ik ben gewoon zelfverzekerd, open, vriendelijk en scherp. Je maakt een grapje, je bent positief en dan doen mensen heel anders tegen je. Zo doe ik mijn werk hier, zo netwerk ik ook.’ Belangrijk is het ‘verrassingseffect.

’Ik probeer op een natuurlijke wijze anders te zijn dan anderen. Als mensen me zien, denken ze dat ik verlegen ben. Ik merk dat je met een assertieve opstelling ‘blijft hangen’ bij mensen.’

Als het aan Ilhame ligt, blijft zij nog lang werken in Marokko. Wat haar erg bevalt is de verscheidenheid aan mensen. Ze legt het uit aan de hand van verschillende types taxichauffeurs. De een vloekt de hele dag, de ander reciteert de Koran. Dan is er een moppentapper en dan weer eentje die toetert naar elke mooie vrouw. De reacties uit haar omgeving in Nederland zijn positief en in Marokko over het algemeen ook. Maar sommige mensen begrijpen niets van haar keuze: ‘Een receptioniste in Marokko verklaarde me voor gek.’

Ilhame heeft veel mooie dingen meegemaakt in Marokko met als hoogtepunt haar ontmoeting met de zus van de koning. Of er nog dromen over zijn? ‘Natuurlijk, ik zou de koning himself willen ontmoeten. Als ik hem zie, zal ik hem vragen of ik hem nog ergens mee kan helpen.’

IK zOU DE KONINg vRAgEN OF IK hEM NOg ERgENS MEE KAN hELpEN

Ze was vijf maanden werk-loos en stond op het punt om als assistent-manager bij een supermarkt te sol-liciteren. Toen raakte Ilhame Charif (28) in gesprek met haar huidige werkgever en kon ze aan de slag in haar droomstad Casablanca. Als ze de kans zou krijgen om in Marokko te werken, dan was ze weg. Dat stond altijd al vast voor Ilhame, dat wist iedereen. Alles van het land trekt haar aan: de traditie, de cultuur, zelfs de smog. Nu zit ze eindelijk waar ze wil zijn: in het economische hart van Marokko, vlakbij de grootste haven van Afrika.

18

SAID ELAMRAOUI

Voordat Said op dertigjarige leeftijd besloot om in Nederland fysiotherapie te gaan studeren, had hij er al aardig wat kilometers op zitten. Een migrant in eigen land, zo omschrijft Said zijn keuze om als jonge student vier jaar in het stadje Mohammedia te gaan studeren. Daar haalde hij zijn diploma, keerde terug naar zijn ouderlijk huis maar kon geen werk vinden. En omdat zijn broer in Nederland woonde, wist hij een studie-visum te bemachtigen.

In snel tempo leerde hij Nederlands en hij voorzag tijdens zijn studie in zijn eigen levensonderhoud. Volgens de regels mocht hij niet meer dan tien uur per week werken. En daarom begon hij studiereizen voor medestudenten te organiseren. Vanuit interesse en uit noodzaak werden de doelgroepen en de activiteiten steeds breder. Tegen-woordig reist hij als gediplomeerd reisleider zeven à acht keer per jaar naar Marokko. Daarnaast organiseert hij individuele- en familiereizen en fiets- en

wandelroutes. In de toekomst wil hij ook topsporters begeleiden. Marokko staat bijvoorbeeld bekend om haar marathon-parken in onder andere Ifrane. Dat weet de Nederlandse markt nog niet en daar moet snel verandering in komen.Door zijn biologiestudie heeft Said ook een buitengewone interesse ontwik-keld voor oriëntaalse therapie. Hij organiseert reizen naar de Sahara waar cliënten onder begeleiding van een arts in het warme zand worden ingegraven. ‘Mensen met bijvoorbeeld reumaklach-

ten ondervinden na de therapie minder pijn en hebben meer energie.’ Vooral mensen die alternatieve geneeswijze prefereren, boeken steeds vaker een reis bij Said.Ondanks dat Said al vijftien jaar veel reist binnen Marokko heeft hij nog steeds niet alles van het land kunnen zien. Marokko is het land bij uitstek voor een kennismaking met alle seizoenen. Marokko biedt ook een grote variatie aan landschappen. Er zijn stranden, woes-tijnen, bergen, bosrijke omgevingen, rivieren, sneeuw en valleien. Daarnaast is Marokko steenrijk in gastronomisch en cultureel opzicht. Ook daar zijn veel kansen voor ondernemers te vinden.Said - op het eerste gezicht een intro-vert type - is een initiatiefnemer die met zijn veelzijdige projecten het best te omschrijven is als een bruggenbouwer. Hij bouwt innovatieve, toeristische en medische bruggen tussen Nederland en Marokko. Said: ‘En tussen Marokko en Nederland uiteraard, het moet een wis-selwerking zijn, bruggen met tweerich-tingsverkeer.’ Wat ik nog meer onder-neem? ‘Ik heb samen met de lokale bewoners van Marrakech een fietspad naar Nederlands voorbeeld aangelegd. Het zou toch mooi zijn als Nederlandse toeristen zich hier net zo thuis voelen als ik in Nederland?’

IK WIL AMSTERDAMMER vAN hET JAAR WORDEN

Met zijn bedrijf Atlas Bridgesis Said Elamraoui (38) in acht jaar tijd uitgegroeid van een werkloze bioloog tot een internationaal en succesvol opererende entrepreneur. Een ondernemer die onlangs de trotse bezitter is geworden van de Nederlandse nationa-liteit en die er geen geheim van maakt dat hij graag Am-sterdammer van het Jaar wil worden. Waarom? ‘Omdat ik mensen wil laten zien dat je een carrière grotendeels zèlf kunt regisseren. Het gaat niet om de prijs, maar om het proces ernaartoe.’

19SIhAME EL KAOUAKIbI

Het begon allemaal toen Sihame in België het fenomeen Urban Culture introduceerde. Een term waarmee ze vooroordelen over de straatcultuur pareert en innovatief beleid op de agenda weet te zetten. Binnenkort hebben Prins Filip en Fadila Laanan (Minister van Cultuur) tijd vrijgemaakt om Sihame te spreken over haar duurzame formule Let’s Go Urban. LGU lijkt op een normale dansschool, maar het was nooit Sihame’s doel om alleen dansers op te leiden. Jongeren moeten allereerst zelfredzaam zijn, want een carrière in de danswereld is maar voor een enkeling weggelegd. Urban culture staat behalve voor dans ook voor urban music, sport, media en grafische vormgeving. Geïnspireerd door de vastgelopen loopbaan van haar broertje en het ontbreken van

een adequate begeleiding heeft zij met Let’s Go Urban in drie jaar tijd jongens in mannen zien veranderen. Haar eerste grote succes was in 2010 toen negen deelnemers in een operaproductie optraden. Nu is Sihame bezig met Cinderella, een dansproductie die al door 12.000 mensen werd bezocht.

Met Let’s Go Urban gaat Sihame expliciet uit van de mogelijkheden en talenten van jongeren. ‘Politici en ambtenaren hebben jongeren jarenlang onderschat. Voor lager

opgeleide scholieren wordt het belang van taal schromelijk miskent. Als ze een carrièreswitch overwegen, worden ze geconfronteerd met een taalachterstand en belanden ze al snel in een vicieuze cirkel waarin ze zowel door de maatschappij als door zichzelf niet serieus worden genomen.’

Sihame wijst niet alleen de jongeren en de overheid op hun plichten, ook de elite wordt betrokken bij haar projecten. ‘Als de white upperclass eisen mag stellen aan mensen die afhankelijk

zijn van overheidsgeld, dan moeten omgekeerd de gesubsidieerde opera’s ook toegankelijk zijn voor mensen uit de lagere sociale klasse.’ In Sihame’s visie hebben ook commerciële partijen een rol. ‘Zij hebben net zo goed een maatschappelijke plicht. Zij zijn toekomstige werkgevers, ze hebben veel kennis van de markt en ze hebben er belang bij dat jongeren goed terecht komen. We moeten het samen doen.’

Nadat Antwerpen en de omringende gemeentes aan de beurt zijn geweest, volgt haar nieuwe grote uitdaging: Brussel. En daarna? Wellicht Qatar, een land met andere uitdagingen. Het doel van Sihame is om Let’s Go Urban los te laten en over te dragen aan de jongeren zelf. Ze is inmiddels Antwerpenaar van het jaar, winnaar van de Vlaamse Cultuurprijs én onlangs tot interessantste spreker van een TEDx conferentie verkozen. Op de vraag hoe ze reageert op alle media-aandacht zegt ze: ‘Als ik mezelf google, lees ik Sihame is een hype. Maar een hype verdwijnt, ik blijf. En dat geldt ook voor mijn projecten, ook als ik er niet meer ben.’

LET’S gO URbAN IN ANTWERpEN, bRUSSEL EN QATAR

Ze was een talentvol ballerina, een veelbelovende choreografe en een keurige studente. Een modeldochter, zo vonden haar ouders. Maar Sihame El Kaouakibi (26) verlangde naar meer en besloot zich in Antwerpen op de jongerencultuur te storten, op de stad en haar uitdagingen. ‘Politici en ambtenaren

hebben jongeren jarenlang onderschat.’

22 MOhAMED SAADOUNI

Tussen 2002 en 2005 heeft Mohamed bij het Tropenmuseum meegewerkt aan een grootschalig project over Noord-Afrika. Zijn werkzaamheden bestonden uit het inventariseren, documenteren en het beschrijven van de collectie. Daarnaast zat hij in een adviescommissie die kunst onder de aandacht van migranten wilde brengen. Vandaag de dag werkt hij als bibliothecaris aan de Universiteit van Leiden. In zijn vrije tijd wil hij promoveren op een monografie

over de schriftelijke traditie van zijn geboortestreek in Marokko. En hij is betrokken bij verschillende culturele activiteiten. Hij zit bijvoorbeeld in de adviesraad van de Berberbibliotheek en werkt samen met het Berberinstituut in Rabat.

Mohamed is een allrounder met een uitgebreid netwerk. Hij heeft veel contacten met kunstenaars in Marokko, Frankrijk, Nederland en België. Al die drukte belet Mohamed niet om te genieten van zijn favoriete schrijvers, onder wie Frans-Libanese en Marokkaanse schrijvers .

Lezen is volgens Mohamed van levensbelang voor het onderhouden van de moedertaal. De beoefening van het Arabisch en het Berbers onder Marokkanen in Nederland is volgens

hem vatbaar voor verbetering. ‘Er is sprake van taalerosie omdat er niet consequent Arabisch of Berbers wordt gesproken. In vaktermen wordt dit ‘code switching’ genoemd: mensen spreken niet één taal, maar twee talen in dezelfde context. Zo ontstaat een verwarde structuur van de eigen moedertaal en dat kan van invloed zijn op een nieuwe taal die je wilt leren. Dan treedt er schizolingua op: je haalt talen door elkaar omdat je geen enkele taal goed spreekt.’ Volgens Mohamed zullen door deze factoren vooral kinderen moeizaam talen leren. Aangezien de ouders de eigen taal en ook de taal van het land van vestiging niet goed beheersen, leren ze hun kinderen gebrekkige taalprincipes aan. Het is dan beter een keuze te maken. Wat niet wegneemt dat meertaligheid veel rijkdom biedt: zowel bij het ontwikkelen van identiteit als in praktische zin.

ALS TAALKUNDIgE DE WERELD ROND

Als taalkundige trok hij de wereld rond om het mysterie van taal te ontrafelen. Zijn zoektocht bracht hem naar Nederland waar hij op de Universiteit van Amsterdam zijn doctoraal haalde. Hij is een kenner van de Berbergeschiedenis, een Arabist en volgens zijn vrienden een bibliofiel. ‘Het serene geluid van het omslaan van een bladzijde geeft mij rust en inspiratie.’ Boeken intrigeren Mohamed Saadouni (48) en leiden zijn zoektocht naar kennis.

‘Meertaligheid biedt veel rijkdom bij het ontwikkelen van identiteit.’

23

SOUhAIb EL MOUSSAOUI

Het was niet toevallig dat op datzelfde evenement een ondernemer Nederlands sprekende Marokkanen rekruteerde voor een nieuw callcenter in Tanger. Souhaib kreeg een aanbod en ging daar meteen op in. Omdat hij bang was dat als hij naar Nederland zou gaan hij niet meer zou terugkeren, nam hij per direct ontslag en liet hij zich telefonisch uit Nederland uitschrijven. Tot de opening van het callcenter werkte hij drie maanden als manusje van alles. ‘Ik vroeg me bijvoorbeeld af wat zo’n sinaasappelsapverkoper verdiende, dus ben ik zelf een tijdje verkoper geweest. Best duur hoor een glas jus d’orange.’

Wie Souhaib kent zal niet verrast zijn door zijn impulsieve loopbaan. Hij was altijd al een avonturier. Zo raakte hij vorig jaar in gesprek met een Turkse touringcarchauffeur die op het punt stond naar Zweden te vertrekken. Het zette Souhaib aan het denken over het leefklimaat in Zweden en hij besloot om diezelfde avond een ticket te kopen en de buschauffeur te vergezellen tijdens een rit die volgens Souhaib erg veel leek op een reis naar Marokko. Op de vraag waar hij de moed vandaan

haalde om huis en haard zo plotseling te verlaten zegt Souhaib: ‘Het zit een beetje in de aard van het beestje en ik treed in de voetsporen van mijn opa en vader. De eerste vertrok voor lange tijd naar Algerije en mijn vader woont nog steeds in Nederland.’

In Nederland heeft Souhaib ook van alles gedaan. Zo heeft hij in Hoogvliet zes maanden een toneelstuk geregisseerd waarin hij jongeren met verschillende culturele achtergronden

een andere nationaliteit liet spelen. Hij wilde weleens weten in hoeverre mensen zich kunnen verplaatsen in het leven van een ander. Dat werd een succes. Souhaib: ‘Jongeren gaan op straat met elkaar om en nemen dingen van elkaar over. Ze zijn heel goed in staat om afstand te nemen van aangeleerde gewoontes en andere culturele codes te bedenken.’

In Tanger vond Souhaib na een jaar zijn draai. Hij heeft een rijk sociaal leven, geniet van het hectische verkeer en kan zijn geloof gemakkelijker praktiseren. Op de vraag of zijn eindbestemming bereikt is, begint hij te glimlachen. ‘Marokko zorgt goed voor me. En het lijkt me niet handig als ik nu weer weg ga. Dat zal mijn aanstaande niet leuk vinden. Ja, je hoort het goed. Ik ga trouwen.’

NEDERLANDS SpREKENDE MAROKKANEN IN TANgER

‘En dat beviel eigenlijk wel, werken in Marokko.’

Geheel onvoorbereid en gedreven door nieuws- gierigheid besloot Souhaib El Moussaoui (26) te emigreren naar een plek waar de zon altijd schijnt. Souhaib zou eerst twee weken op vakantie gaan naar Tanger, maar zijn plannen kregen een andere wending toen hij een vriend tegenkwam. ‘Ik werd gevraagd om in Tanger te helpen bij een comedy event. En dat beviel eigenlijk wel, werken in Marokko.’

24

YAhIA YOUSFI

Yahia Yousfi (30) kreeg bij FunX, een radiozender voor jongeren, de kans om als beeldproducent het format Pezpaq TV te ontwikkelen. Yahia neemt hierin als presentator gevoelige maatschappelijke kwesties op de hak en schuwt niet om de grenzen van het toelaatbare op te zoeken. ‘Alleen doden, goden en kinderen zijn gevrijwaard van mijn blikveld. Ik wil bikkelhard kunnen zijn. Mijn intentie is goed en ik sta er altijd voor open om Pezpaq TV te verantwoorden.’ Waarschijnlijk zal hij nog lang werkzaam blijven in de televisiewereld. Maar toch heeft het theater zijn voorkeur.

Yahia kan zich nog goed herinneren dat hij voor de eerste keer, door een studentenvereniging, werd benaderd om op het podium te staan. Niet veel later stond hij in het Haagse Paard van Troje met knikkende knieën en zwetend voor 1200 studenten. Onvoorbereid, lukraak en zonder enige structuur debuteerde hij in het theater. ‘Of ik achteraf tevreden was met mijn optreden? Het was slecht man. Barslecht. Maar ik kon het publiek bespelen en het smaakte naar meer.’

Voor Yahia was dit een eyeopener. Hij ontdekte waar hij goed in was, wat hij leuk vond en niet onbelangrijk: waar hij geld mee kon verdienen. Vanwege zijn liefde voor het theater volgde Yahia workshops, sleutelde aan zijn technieken en schakelde een management in. Nu, ruim tien jaar later is hij niet alleen op het podium een begrip, ook qua locaties openen zich steeds meer mogelijkheden. Hij staat binnenkort als host op de Uitmarkt in Amsterdam en ook vanuit Marokko

komen er steeds meer boekingen binnen. ‘Ik heb op het evenement Mawazine gestaan en maak binnenkort mijn opwachting op het Tremplin Festival. De band met Marokko zal ik nooit verloochenen. Dat blijft mijn tweede thuis. En als je in Marokko slaagt, kun je in heel Noord-Afrika aan de bak.’ Zijn optredens brengen hem ook dichter bij huis: België bijvoorbeeld, dat sinds zeven jaar zijn thuishaven is. ‘Ik reis elke dag op en neer, van Antwerpen naar Rotterdam, het is heerlijk, maar mijn auto ziet eruit als een chaotisch kantoor.’

Yahia heeft ook nog een geheime ontluikende liefde voor muziek. Met name voor de darbouka (percussie instrument). Over een paar jaar is muziek zijn nieuwe uitdaging, na een uitverkocht theaterseizoen, zo stelt hij zich voor. ‘Muziek is als een lolly in mijn zak, een toetje dat ik bewaar voor later. Nu eerst het hoofdgerecht.’

ALS JE IN MAROKKO SLAAgT, KUN JE IN hEEL NOORD-AFRIKA AAN DE bAK

‘De band met Marokko zal ik nooit verloochenen. Dat blijft mijn tweede thuis.’

Met een brede glimlach vertelt hij over de mijlpaal in zijn carrière. In een uitverkocht Carré mocht hij in het voorprogramma staan van de legendarische zanger Cheb Khalid en de presentatie verzorgen. ‘De rust op het podium, het feit dat je de regisseur van de avond bent en contact hebt met een zaal die jou op dat moment een spiegel voorhoudt. Die combinatie maakt het theater tot mijn favoriet.’

25YESSIN RAhMOUNI

Tien minuten later werd hij gebeld met de vraag of hij zo snel mogelijk met zijn CV naar het paleis wilde komen. Een jaar later zijn de eerste twee dromen werkelijkheid geworden. Yessin: ‘Als je de kans krijgt om je land op zo’n manier te vertegenwoordigen dan moet je dat gewoon doen. Anders komen we nooit ergens.’

Zijn passie voor de paardensport begon toen Yessin als zevenjarige met zijn zus meeging. Zij was door een meisje uit de straat gevraagd om mee te

gaan paardrijden. Yessin was meteen verkocht en fanatiek begon hij aan een hobby die hij niet meer zou loslaten. Op zijn veertiende werd hij kind aan huis bij de huidige Grand Prix ruiter Tommie Visser die Yessin al zijn faciliteiten liet gebruiken. Niet veel later mocht hij ook wedstrijden rijden. Yessin: ‘De paardensport is voor iemand uit een gewoon gezin een vrijwel onbetaalbare sport, maar ik kreeg van Tommies ouders dezelfde kansen als hun eigen zoon. Ik heb veel aan hen te danken.’

Hoewel de geboren Haarlemmer in Nederlands woont en traint is hij altijd eerlijk geweest over zijn droom om voor Marokko uit te komen. Volgens Yessin begrijpen sommigen dat niet.

‘Mijn keuze voor Marokko is geen waardeoordeel. Ik woon, train en ben gelukkig in Nederland.

Maar juist nu is het belangrijk dat we Marokkaans talent zichtbaar maken en er Marokko mee op de kaart zetten.’

Hoe onverstoorbaar Yessin zich binnen de lijnen van de dressuurring beweegt, daarbuiten laat hij zich graag van een andere kant zien. Hij heeft een uitgesproken mening en is maatschappelijk betrokken. Toen Yessin naar aanleiding van zijn contact met het Marokkaanse koningshuis aan tafel zat bij Pauw & Witteman kreeg hij van presentator Jeroen Pauw te horen dat hij de show had gestolen met zijn bevlogenheid. ‘Ik heb altijd al een eigen mening gehad en als ik de kans krijg, verkondig ik die. Ik weet niet of ik gelijk heb, maar ik durf daar tenminste eerlijk over te zijn.’ Eén ding staat onomstotelijk vast, als Yessin iets doet, dan alleen met bezieling. Hij leeft voor de paardensport en dat werpt steeds meer vruchten af. Zijn broer en zijn oma zullen dit jaar voor het eerst zien hoe hij zijn derde droom najaagt. In ieder geval heeft hij zich als eerste Afrikaanse dressuurruiter weten te kwalificeren voor de Olympische Spelen.

DE EERSTE AFRIKAANSE DRESSUURRUITER Op DE OLYMpISChE SpELEN

‘Ik woon, train en ben gelukkig in Nederland.’

Hij omschrijft de hengst Floresco als een tank, een bodybuilder en anders wel een Ferrari onder de paarden. Yessin Rahmouni (27) kreeg het paard van prinses Lalla Amina, nadat hij de koning van Marokko jetskiënd was tegengekomen in open water. Yessin trok zijn aandacht, knoopte een gesprek aan en vertelde over zijn drie dromen: uitkomen voor Marokko, meedoen aan een groot toernooi en een medaille winnen.

RUE DU

MARO

CR

ue du Maroc presenteert 14

Marokkaanse

Nederlanders en B

elgen, die in Nederland,

België of M

arokko wonen en voor hun w

erk, onderzoek, sport of hobby actief zijn in de hele w

ereld. De tentoonstelling R

ue du Maroc

is in 2012 en 20

13 te zien in Rotterdam

, A

ntwerpen, M

arrakech, Casablanca, Fes,

Rabat, Tanger, A

lhoceima en O

ujda.

RUE DU MAROcIS VAN 15 SEPTEMBER

TOT 14 OKTOBER TE zIEN OP hET

SchOUwBURGPLEIN IN ROTTERDAM