Rosa

Buenos Aires UtrechtFeest op het loungedeck

BABuenosAiresStad én complex met

compassie

Lombok UtrechtEven kleurrijk als Agentinië

Ondernemers in Lombok

127 maart 2011Een uitgave van Bouwfonds OntwikkelingR Sa

II | R Sa

Om te wetenLombok is een Indonesisch eiland dat behoort tot de kleine Soenda-eilanden. Het ligt in de Indische Oceaan ten oosten van Bali en ten westen van Soembawa. Buenos Aires is de hoofdstad van Argentinië. Hier wonen bijna 3 miljoen mensen. In de regio Groot Buenos Aires wonen meer dan 10 miljoen mensen. Lombok Utrecht is gebouwd tussen 1866 en 1920 als typische arbeiderswijk. De buurt bestaat uit twee delen: Lombok-west en -oost. De eerste Europeanen die voet aan wal zetten in Buenos Aires waren Spanjaarden, in de 16de eeuw. Zij noemden de nederzetting Ciudad de Nuestra Señora Santa María del Buen Ayre. Bekende Lombokkers: Dolf Brouwers, Joris Linssen, Wim Sonneveld Herman Berkien en Rita Verdonk. 86,4% van alle inwoners van Argentinië is van Europese afkomst. Tussen 1850 en 1950 emigreerden 6,2 miljoen Europeanen hier naar toe. Lombok maakt onderdeel uit van de wijk West. In West wonen circa 27.000 inwoners. Utrecht is met ruim 300.000 inwoners de vierde stad van Nederland. In de stad wonen onder meer 100.000 inwoners van niet-Nederlandse afkomst en 64.000 studenten. Buenos Aires heeft 48 buurten (barrios). De stad heeft ook de breedste straat ter wereld: de Avenida 9 de Julio. De stoepen liggen bijna 140 meter uit elkaar. De Romeinen hebben de basis gelegd voor de stad Utrecht, op en rond het huidige Domplein. Keizer Claudius liet hier het castellum Traiectum bouwen, als onderdeel van de ver-dedigingsgordel Limes. Bekende Argentijnen: Eva Perón, Diego Maradona, Gabriela Sabatini, Astor Piazzolla.

R Sa | 1

De ROSA ligt voor je, het speciale magazine waarin we je helemaal bijpraten over het woon-, winkel- en

werkproject Buenos Aires in Utrecht Lombok. Een project dat ontwikkeld is door Bouwfonds Ontwikkeling

en waarvan de verkoop voorjaar 2011 van start gaat. Wil je daarbij goed beslagen ten ijs komen, dan is dit

magazine onmisbaar. We laten zien waar het project inpast en wat je in de omgeving allemaal kunt doen.

maar we doen meer. ROSA laat zien waar de inspiratie van dit project vandaan komt: de multicul-

tistad aan de overkant van de oceaan. Nu eens niet New York, maar het Parijs van het zuidelijk halfrond:

Buenos Aires. Met drie miljoen inwoners een echte wereldstad, gelegen aan de machtige Rio Plata-rivier.

Stad van Evita, Máxima, Diego….

Bienvenida! [~welkom]

ROSA neemt je mee over de oceaan, naar ‘het Parijs van het zuidelijk halfrond’. Waar de inspiratie voor het nieuwe woon-werk-winkelgebouw op de Kop van Lombok is gevonden: Buenos Aires.

Aan dit nummer werkten mee:

Redactie

Miranda Bulsink-Hogeboom

René Steman

Edward Zevenbergen

Kees de Graaf

Hans van der Kooi

Marjan Peters

Concept en productie

8-13 Grafisch ontwerpers, Amsterdam

[Hans van der Kooi, Marjan Peters] www.8-13.nl

Tekstredactie

Studio Platz, Groningen

[Kees de Graaf] www.studioplatz.nl

Correctie

Stadsgeluiden, Den Haag

[Denise Vrolijk] www.stadsgeluiden.net

Fotografie/Illustratie

Nout Steenkamp/FMAX, Asperen

www.noutsteenkamp.nl

GiraffeCam, Enkhuizen www.giraffecam.nl

Karel Kindermans, Rotterdam www.kindermans.nl

Wilco Boumans www.flickr.com

Tekstbijdragen

Ingmar Heytze, Utrecht www.ingmarheytze.nl

Ronald Giphart, Utrecht www.ronaldgiphart.nl

Druk/lithografie

NPN drukkers, Breda www.npndrukkers.nl

Uitgave

Bouwfonds Ontwikkeling

Regio Midden

Postbus 1

3800 AA Amersfoort

www.bouwfonds.nl

Disclaimer

De uitgever van ROSA heeft datgene gedaan wat

redelijkerwijs van haar kan worden gevergd om de

rechten van de auteursrechthebbenden op de beelden

te regelen volgens de wettelijke bepalingen.

Degenen die menen rechten te kunnen doen gelden,

kunnen zich alsnog tot de uitgever wenden.

ReD

www.beleefbuenosaires.nu

2 | R Sa

43 Utrecht

29 Boven op het dak

8 Argentinië

68 FlashMob!

72 Tango in Utrecht

InH

Ramon Beuk

Buenos Aires

R Sa | 3

40 Polo

55 Ondernemers in Lombok

Big city

8 Buenos Aires Argentinië

Met een kleine drie miljoen inwoners is het met voor-

sprong de grootste stad van Argentinië. Buenos Aires,

de stad van de ‘Goede Luchten’. Stormachtig gegroeid

aan het einde van de 19de eeuw, door een toestroom

van immigranten uit allerlei landen. Een echte smelt-

kroes dus. We nemen een kijkje in de stad van tango,

polo, voetbal en kleurrijke architectuur.

Rooflife

29 Boven op het dak

Velen verlangen ernaar, slechts weinigen krijgen

de kans ervan te genieten: een dakterras in de stad.

Buenos Aires Utrecht biedt het volop, maar waar

komt het dakterras eigenlijk vandaan? Een duik in

de geschiedenis.

Polo

40 Mannen op paarden

In Nederland is het een bescheiden sport, maar in

bakermat Argentinië is polo groot, heel groot.

Man en paard in furieus gevecht gewikkeld om de bal.

Een beetje wedstrijd duurt twee uur en is een compleet

sociaal gebeuren.

Livin’

43 Buenos Aires Utrecht

Buenos Aires Utrecht staat voor grootstedelijk leven

met alle genoegens van de stad onder handbereik,

maar met de sfeer van een intieme woonbuurt om je

heen. Maak hier kennis met stad, buurt en project.

Instant

68 FlashMob

Het is voorbij voor je er erg in hebt: de FlashMob.

Soms duurt hij een paar minuten, soms nog korter.

Ook de tango leent zich hier uitstekend voor, zo bleek

in de stationshal van Utrecht Centraal.

People

70 Máxima!

Ze zette eigenhandig het Nederlandse koningshuis

opnieuw op de kaart: Máxima Zorrequieta. De prinses

werd in sneltreinvaart opgenomen in de samenleving

en zet zich in op tal van terreinen. Een portret.

Tango

72 Communiceren zonder woorden

Het is met voorsprong de meest sensuele dans op

het noordelijk en zuidelijk halfrond: de tango. In ge-

sprek met Marjon Reinders, die een succesvolle tango-

dansschool leidt: El Gancho. ‘Tango is geen polderen.’

En verder

4 Nieuws

16 Column M|B>BA1

28 Ramon Beuk

37 Het ontbijt 64 De lunch 77 Het diner

36 Column Giph

38 Groen Utrecht

42 Column M|B>BA2

55 Ondernemers in Lombok

65 Loungedeck with a view

78 Verplicht!

83 Shop

8 ArgentiniëBuenos Aires

4 | R Sa

Productontwerper Lotte van Laatum

heeft een bijzondere samenwerking

opgezet met een groep Turkse vrouwen

uit Utrecht. Onder de naam Bloei! hebben

zij een serie halssieraden ontwikkeld,

maar ook een interieurserie. Het nieuwste

product is de Bloei!Bank die tijdens de

Salone del Mobile in Milaan is gepresen-

teerd. Een wit leren bank, geïnspireerd

op de traditionele Turkse bank met losse

kleden en kussens. Op de kussens wordt

het haakwerk van de vrouwen toegepast.

L Lombok is een wijk vol

kunstenaars en ondernemerschap

en daar vinden soms mooie

crossovers door plaats.

Het leek wel dé zomerdrank van 2010.

Of ie dat in 2011 ook nog is, valt te bezien.

Tot die tijd kunnen we zelf aan de slag

met de Mojito Cocktail, ideaal voor een

warme dag op het terras. En waarschijnlijk

in de winter ook best binnen te houden.

De firma Bacardi geeft met haar drie

dranken Superior Rum, Reserva Rum en

Razz het goede voorbeeld.

www.bacardinederland.nl

Voor het Rabobank-kantoor aan de Kanaal-

straat is een speciaal ontwerp van de

bank gemaakt; extra bijzonder omdat een

groot deel van de Turkse vrouwen van het

Bloei!-project in Lombok woont.

Mojito: de zomerhit

De kleuren zijn aangepast aan het kleu-

renschema van de bank: donkergrijs en

diverse tinten blauw. Zo wordt wachten

bij de bank een aangename belevenis.

www.lottevanlaatum.nl

Giet de rum in een niet al te hoog longdrinkglas;

Was de limoen, snij doormidden, snij een helft in 4 partjes;

Voeg 3 limoenpartjes bij de rum in het glas;

Strip de muntblaadjes van 2 takjes en voeg toe aan de

rum in het glas;

Voeg de suiker toe;

Pers de limoen en de munt in het glas met een stampertje,

of roer heftig met een lepel;

Voeg de ijsklonten toe, vul af met sodawater;

Versier de rand van het glas met het vierde limoenpartje;

Steek het derde munttakje in het glas ter decoratie.

Na een drukke werkdag even

chillen op het loungedeck. Cocktailtje

mixen en genieten.

nWSBloei!Bank uit Lombok

R Sa | 5

Alle gebouwen van de Utrechtse architect

Gerrit Rietveld (1888-1964) zijn sinds kort

op een speciale iPhone-app te vinden.

Het Centraal Museum in Utrecht liet de

app ontwikkelen, in het kader van het

Rietveldjaar (juni 2010-januari 2011).

Met de toepassing kunnen gebruikers

op elke willekeurige plek in Nederland

nagaan of er in de buurt een Rietveld-huis

of -gebouw staat. Bij elk huis of gebouw

staat een korte beschrijving en twee foto’s:

nu en in oorspronkelijke staat. De meeste

ontwerpen van Rietveld zijn gebouwd in

Utrecht, Noord-Holland en Brabant.

De app bevat ook drie routes, waarvan één

door Utrecht-stad! Op de website van het

Rietveldjaar is een schat aan informatie

over deze bekende Utrechter te vinden.

www.rietveldjaar.nl

Rietveld

op

je p

ho

ne

Lombok zit met de Jan Pieterszoon Coenbrug en

Abel Tasmanbrug vast aan de rest van Utrecht.

Beide dubbele ophangbruggen werden gebouwd

in respectievelijk 1897 en 1906, over de Leidsche

Rijn en in opdracht van de gemeente Utrecht.

Aanvankelijk werden de ijzeren bruggen nog

met de hand bediend. Volgens fotograaf Martin

van Thiel (die zijn studio annex fotoschool in de

wijk heeft) en schrijver Joost Mangnus doen de

bruggen meer dan verbinden. Ze vormen ook een

afspiegeling van de wijk en haar bewoners.

Uitgeverij Dichterbij Beeld heeft inmiddels de

tweede druk uitgebracht.

www.dichterbijbeeld.nl

Over bruggen

Vieze handjes

Barbecueën op het dak van Buenos Aires en dan

vieze handen krijgen van het stoken: even een

servetje pakken. En dan wel bijeengehouden in

een fraaie servethouder van Alessi; het is bijna

een kunstwerk. De Nuvem, ontworpen door de

Fratelli Campana. Oftewel, de broers Humberto

en Fernando Campana, die sinds 1983 vanuit São

Paolo de wereld trakteren op mooi design. De

website is een ontdekkingsreis door hun wereld.

www.campanas.com.br

Plantje erbij

I

Maar dan wel in een leuke plantenbak. Het liefst één die

ook verlichting heeft en zo het balkon of dakterras in een stem-

mige gloed zet. WOW! Design uit Rotterdam heeft een zeer

brede collectie plantenbakken ontwikkeld, veelal met led-

verlichting maar ook met zuinige spaarlampen. En zelfs met

accu’s zodat ze geen stroom nodig hebben. Het enige gemis

in de collectie: er zit (nog) geen Buenos Aires-lamp bij.

Daar moet toch iets aan te doen zijn.

www.wow-design.nl

Is het een plantenbak of is

het design? Maakt niet uit,

het licht zorgt voor de goede

sfeer.

Nice to know

6 | R Sa

In Buenos Aires kunnen ze een mooie brug ook waarderen. In 1998 bouwde

de Spaanse meesterarchitect Santiago Calatrava hier de Puente de la Mujer

– de brug van de vrouw. Naar verluidt heeft Calatrava veel geluisterd naar

Argentijnse muziek toen hij deze opdracht kreeg. In de tere, smetteloos

witte brug is inderdaad heel abstract te zien hoe een stel de tango danst.

De achtergrond van de brug wordt gevormd door het oude havengebied

Puerto Madero, waar de oude industriële gebouwen de laatste jaren zijn

omgebouwd tot prachtige lofts.

www.calatrava.com en www.puertomadero.com

Vinos uit ArgentinaMet de opkomst van de nieuwe wijnlanden – Argentinië is daar

één van – is het bepaald niet eenvoudiger geworden om de right

choice te maken. Gelukkig zijn er vinologen die ons bij de hand

nemen, zoals Nicolaas Klei in zijn Superwijngids 2010. Ruim

3.000 wijnen werden door hem geen beproefd, waarvan er 658

het predicaat omfietswijn meekregen. Wie het dikke boek niet

mee wil sjouwen, dowloadt de app op de iPhone en neemt in de

winkel de schappen door. Ook de Argentijnse wijnen doen volop

mee in de lijsten van Klei.

www.omfietswijn.nl

Retro zonnebrilIn de automobielindustrie vliegen de retromodellen

ons om de oren, dan kunnen andere producenten niet

achterblijven. Modegigant Paul Smith liet voor de

nieuwe collectie zonnebrillen dit zwarte retro-exemplaar

het licht zien. Gemaakt van 100 procent Zylonite; dat

klinkt als een buitenaards materiaal en is het misschien

ook wel. De lens beschermt maximaal tegen UV-straling.

Let ook op de mooie details zoals de gitaar in het linker

pootje en een gestreept stofdoekje. Helemaal hip!

www.paulsmith.co.uk/shop/paul-smith-sunglasses-413

Danser boven de rivier

EEen lekkere wijn hoeft niet te

duur te zijn. Je moet alleen

soms even omfietsen.

UUtrecht en Buenos Aires hebben

er allebei één: een mooie brug, van

een beroemde architect.

nWS

R Sa | 7

E

Barbecook TamTam: koken met muziek

Barbecueën is al leuk en gezellig, maar

met een fijn stukje muziek erbij wordt het

nog zoveel leuker. De TamTam gasbarbecue

van Barbecook heeft een ingang voor een

iPod, mp3- of cd-speler. Dus aansluiten en

genieten maar! De TamTam heeft een ge-

wicht van 8,2 kg en kan dus ook mee naar

een Utrechts park of stadsstrand.

www.barbecook.com

Nice to know

Een barbecue met muziek,

wat ze al niet uitvinden. Koken

moet je nog wel zelf doen.

De Fatboy Headdemock: met zijn

tweeën lekker in de hangmat! 330 bij

110 cm, daar kun je wel een middag of

zomeravond samen in doorbrengen.

Makkelijk mee te nemen en neer te zet-

ten, geen gedoe met bevestigingshaken,

touwen en ander gepruts. Plug and

play dus. In diverse modieuze kleuren.

Knaloranje lijkt ons wel wat. Gelijk

de goede kleur om elke twee jaar het

Nederlands elftal mee aat te moedigen!

Goedkoop is hij met 369 euro niet echt,

maar dan krijg je wel wat.

www.shop.fatboy.nlIn

de h

an

gm

at

NNooit meer wegwaaiende

kranten op je balkon of dakterras.

Gewoon even downloaden op

de iPad en aaien maar.

Een krant lezen in de wind: het blijft geen pretje.

Dat kan handiger. Bijvoorbeeld met de digitale

edities die de meeste grote kranten tegenwoordig

uitbrengen. Voordeel één: de krant wordt altijd

bezorgd, dus niet meer afhankelijk van zwakke,

zieke of misselijke bezorgers. Voordeel twee:

er hoeven geen bomen meer voor te worden

omgekapt. Voordeel drie: makkelijk te bewaren en

archiveren, geen losslingerende knipsels meer door

het huis. Wat te doen: een e-reader of iPad kopen.

In de zon is de zichtbaarheid van een e-reader

minder, dan doet het ledscherm van de iPad het

beter. Maar inmiddels zijn ze er in alle soorten

en maten.

www.apple.com/nl/ipad

De krant op het scherm

8 | R Sa

BuenosAires

R Sa | 9

Big city

BuenosAires

10 | R Sa

Het Parijs van het zuiden

R Sa | 11

Big city

Het Parijs van het zuiden

12 | R Sa

D

R Sa | 13

DDe eerste voet aan wal – nou ja, gezien vanuit Europa dan –

werd hier in 1516 gezet door de Spaanse zeevaarder Juan Díaz

de Solís. Bijna vijf eeuwen is Europa al verbonden met dit deel

van het Zuid-Amerikaanse continent. De eerste echte neder-

zetting ontstond rond 1580, toen een eerste groep kolonisten

zich vestigde aan de delta tussen Argentinië en Uruguay. Drie

eeuwen na het eerste contact met Spanje kon Argentinië de

band met het moederland doorknippen en was de onafhan-

kelijkheid een feit. Voor Buenos Aires betekende dat de start

van een periode van snelle groei en bloei. De hoofdstad van de

nieuwe natie (in 1880 formeel zo aangewezen) werd ontdekt als

toevluchtsoord in de oude wereld. Europa was niet voor ieder-

een eind 19de eeuw de place2b, de nieuwe wereld lo(n)kte. En

met duizenden tegelijk maakten ze de oversteek: Spanjaarden,

Italianen, Duitsers. Later volgden de Japanners en Chinezen. In

1910 was tweederde van de bevolking van buitenlandse afkomst.

Het maakte Buenos Aires tot de internationale wereldstad die

het nog steeds is, de afgelopen halve eeuw van roerige politieke

tijden en sociale onrust ten spijt. Het land zag militaire dictatu-

ren komen en gaan, maar trad na 1983 een nieuw democratisch

tijdperk binnen.

een europese stad Wie het genoegen heeft door

Buenos Aires te mogen wandelen, voelt de Europese afkomst

van de stad. Het is in de eerste plaats een havenstad. Niet voor

niets worden de inwoners van Buenos Aires porteños genoemd;

mensen van de haven. De Rio de la Plata vormt al eeuwenlang

de maritieme verbinding met de buitenwereld. Via die haven

kwamen de Europese invloeden naar Buenos Aires en dat is dui-

delijk te zien in het straatbeeld. De avenues die eind 19de eeuw

werden aangelegd ademen de sfeer van Parijs en Wenen. In die

tijd werden ook de gebouwen neergezet die op dat moment tot

de hoogste van Zuid-Amerika behoorden. Het metronet werd

aangelegd en grote culturele gebouwen als het Teatro Colón

verrezen. Maar het was niet alleen de import uit Europa die de

stad zou kleuren. Armoede op het platteland zorgde na 1920

voor een grote instroom van Argentijnen die hun geluk in de

stad kwamen beproeven. Rond het centrum ontstond zo een

ring van volkswijken, elk met een eigen sfeer en karakter.

Een bekende wijk is de oude havenbuurt La Boca, waar de

eerste bewoners afkomstig waren uit de Italiaanse havenstad

Genua. Puerto Madero ontstond rond 1880: hier zijn veel van

de industriële docklands van de stad te vinden. San Telmo is

de oudste van de ruim veertig barrios (buurten) van Buenos

Aires. Hier wordt al vanaf de 17de eeuw gewoond en gewerkt.

San Telmo geldt als het eerste industriegebied van de stad.

Palermo is de grootste barrio en wordt onderverdeeld in diverse

kleinere buurten, zoals Palermo SoHo en Palermo Hollywood.

De toevoegingen laten al raden dat hier de trendy modewinkels,

galeries en bars te vinden zijn.

Met een kleine drie miljoen inwoners is het met voorsprong de grootste stad van Argentinië.

En daarom ook de hoofdstad: Buenos Aires. Oftewel de stad van de ‘Goede Luchten’, gelegen aan

de rivier van zilver: de Rio de la Plata. Stormachtig gegroeid aan het einde van de 19de eeuw, door

een toestroom van immigranten uit allerlei landen. Een echte smeltkroes dus. Het geeft de stad

een internationale sfeer, ook nu nog. We nemen een kijkje in de stad van tango, polo, voetbal

en kleurrijke architectuur.

Big city

Op een zonnige dag is een zonnebril in Buenos Aires al geen overbodige luxe, maar

dat geldt helemaal wanneer een bezoek aan La Boca wordt gebracht. Liefhebbers van

kleur in de architectuur kunnen hier helemaal uit hun dak gaan. La Boca is één van de

oude stadswijken van Buenos Aires en ligt vlak bij de oude haven. Het is de traditionele

woonplaats van de arbeiders, de immigranten uit Genua, de vissers — en de plek waar

de mensen van Buenos Aires elkaar ontmoeten om te dineren en te dansen. Middenin

de wijk ligt het stadion La Bombonera (de bonbondoos) van voetbalclub Boca Juniors.

Als de 50.000 fans van Boca gaan springen, begint het hele stadion te trillen…

la boca zonnebril op!

stad in oorlog Steden die in directe verbinding staan

met de buitenwereld – en Buenos Aires is daar een typisch

voorbeeld van – krijgen niet zelden ook hun portie oorlog en

geweld mee. De kolonisten en Spanjaarden vochten de nodige

robbertjes uit en ook de Engelsen probeerden tot twee keer toe

de stad over te nemen. Ook werd de maritieme toegang tot de

stad gedurende enkele jaren rond 1840 door de Engelsen en

Fransen geblokkeerd, maar daarna was het over en uit met de

Europese heerschappij. In plaats daarvan kreeg de stad de

nodige binnenlandse conflicten te verwerken. Op de pleinen

van de stad, zoals de Plaza de Mayo, is veel gedemonstreerd.

Er vielen zelfs bommen uit de lucht, toen in 1955 een militante

afscheiding van de oorlog een aanval uitvoerde en daarmee een

einde maakte aan de regering van Juan Péron. Later werd dit

plein bekend van de Dwaze Moeders die hier protesteerden

tegen het militaire bewind.

14 R Sa

Big city

AArmoede op het platteland zorgde na 1920 voor een grote instroom van Argentijnen die hun geluk in de stad kwamen beproeven. Rond het centrum ontstond een ring van volkswijken, elk met een eigen sfeer en karakter. Soms heel kleurrijk.

R Sa | 15

16 | R Sa

‘Notas de viaje’ is Spaans voor reisnotities. Mariyana en Bas zijn vertrokken naar Buenos Aires en doen op

uitnodiging van Bouwfonds verslag van de reis die zij maken naar deze bruisende stad – en van hun verblijf ter

plekke. Zij hopen zo de bijzondere sfeer van het ‘Parijs van het zuidelijk halfrond’ over te dragen op mensen die

interesse hebben in de ontwikkelingen op de kop van Lombok, waar het Utrechtse ‘Buenos Aires’ verrijst.

Een sfeer die gekenmerkt wordt door het samenkomen van culturele rijkdommen en individuele levensverhalen’

op een plek die van zichzelf ook al een rijke geschiedenis heeft. Een beetje vergelijkbaar met de huidige

Nederlandse multiculturele situatie, maar dan in het kwadraat.

Kijk voor de laatste notities van Mariyana en Bas op: www.beleefbuenosaires.nu

Het vertrek Vandaag is de laatste werkdag van Mariyana. Dat wil zeggen, de laatste werkdag bij het grote bedrijf waar

zij haar vaste contract heeft opgezegd. Ik heb dat al eerder gedaan. Samen gaan we over twee weken en één

dag naar Buenos Aires, de hoofdstad van Argentinië. Ik ga primair om een nieuwe professionele richting in

te slaan, mijn vriendin gaat primair om Spaans te leren. Samen gaan we ons in ieder geval onderdompelen

in Buenos Aires, en vooral de tango. De muziek, de cultuur, de dans die ons letterlijk en figuurlijk grenzeloos

boeit. In fysiek, intellectueel, muzikaal en sociaal opzicht is de tango een uitdaging, maar vooral ook een

uitnodiging om jezelf te ontplooien.

We hebben in de afgelopen weken vanuit Nederland een hostel geregeld voor de eerste week. Voor de twee

maanden daarna hebben we een miniwoonruimte geregeld, op loopafstand van een charmante, niet al

te commerciële, Spaanse school. Ons appartement ligt in de wijk Palermo. Deze wijk ligt mooi centraal,

midden tussen de oude tangowijk San Telmo, de chique wijk Recoletta, het zakelijke Microcentro en de grote

woonwijk Belgrano. Maar ook de volkswijk ‘la Boca’, met de beroemde felgekleurde huisjes en Maradonna’s

voetbalclub Boca Juniors is van hieruit goed te bereiken, evenals de sjiek verbouwde haven Puerto Madero en

het achterliggende natuurgebied.

Verder hebben we ons van de nodige verzekeringen verzekerd die we hopelijk niet nodig zullen hebben.

Wat ons nu rest is afscheid nemen van familie en vrienden. En om de pijn bij achterblijvers wat te verzachten

leggen we uit dat onze reis nog het beste te vergelijken is met een soort van stagereis, op maar één dag

vliegen van Schiphol; een hele lang dag vliegen, dat wel...

Buenos Aires, here we come!

‘Notas de viaje’ 1M|B>BA

Column

R Sa | 17

Tijdens de Tweede Wereldoorlog bleef Argentinië buiten schot,

hoewel de dreiging wel dichtbij kwam. In december 1939

bereikte de Duitse kruiser Admiral Graf von Spee de Rio de la

Plata en vocht daar een zeeslag uit met de Engelse marine. Het

schip werd beschadigd en door de Duitse kapitein tot zinken ge-

bracht in de rivier, voor de kust van Montevideo. De oorlog die

de stad meer beroerde was de Falkland-oorlog uit 1982, waarbij

Argentinië een conflict uitvocht met Groot-Brittanië. 649 Ar-

gentijnse en 257 Britse soldaten verloren hierbij het leven.

sport als levensstijl Heel wat vrolijker gaat het eraan

toe wanneer de inwoners van Buenos Aires aan het sporten

slaan. Voetbal is met voorsprong dé grote passie van de Argentij-

nen. Maar liefst 24 (!) professionele voetbalteams hebben hier

hun thuisbasis. River Plate en Boca Juniors zijn de twee bekend-

ste en de onderlinge rivaliteit is groot. Niet voor niets zette de

Engelse krant The Observer het aanschouwen van de wedstrijd

tussen beide rivalen op nummer één in de lijst van ‘50 sporting

things you must do before you die’. Argentijnse sterspeler Diego

Maradona begon zijn carrière bij Argentinos Juniors, maar werd

groot bij Boca. Paarden zijn een andere passie voor de inwoners

van Buenos Aires. Niet vreemd gezien het feit dat de historie

van land en stad zo verbonden is met dit edele dier, dat eeuwen-

lang op de pampas buiten de stad de gauchos ten dienste stond.

Drie sporten worden er nu mee beoefend in de stad: races in de

Hipódrome Argentino de Palermo, polo in de Campo Argentino

de Polo en pato, een soort van basketbal.

tango: dans en muziek ineen Het subtropisch kli-

maat van de stad maakt dat er volop buiten geleefd kan worden.

Niet alleen sporten, maar ook allerhande culturele activiteiten

vinden plaats langs de avenues, op de pleinen en in de parken.

LLekker slenteren door de parken en straten van Buenos Aires. Met oude gebouwen, wulpse straatlantaarns en – net als in Parijs – kunstenaars op de hoek van de straat.

Big city

18 | R Sa

IIn het straatbeeld zijn invloeden uit Barcelona, Madrid en Parijs duidelijk zichtbaar. Niet verwonderlijk, omdat veel van de ontwerpers afkomstig zijn van ‘overzee’.

R Sa | 19

Er wordt veel gelezen; ‘stad van boeken’ is één van de bijnamen

van Buenos Aires en één van de grootste boekenbeurzen ter

wereld vindt hier plaats. Maar bovenal is de stad de bakermat van

de Argentijnse tango. Ontstaan in de armere delen van de stad

(de arrabales) is tango uitgegroeid tot één van de belangrijkste

symbolen van het land. De introductie van de bandoneon – de

kleine, langwerpige trekzak – in 1910 droeg hier in belangrijke

mate aan bij. Met één instrument kon deze dans al prima bege-

leid worden. Componisten als Astor Piazzola maakten de tango

wereldberoemd. Muziek en beweging gaan in de tango op een

unieke manier samen. Reden voor de Unesco om de dans in

2003 tot werelderfgoed uit te roepen.

Maar er gebeurt op straat meer dan dansen en voetballen.

Eten en drinken vormen een belangrijk onderdeel in het dagelijks

leven van de porteños. Het land is beroemd vanwege de biefstuk-

ken, maar er is nog veel meer. Bijvoorbeeld de empanada’s;

Big city

Het beeld bestaat – waarschijnlijk door de grote Argentijnse grillrestaurants in onze

steden – dat Argentijnen de hele dag grote biefstukken lopen te verorberen. Bezoekers

van Buenos Aires zullen merken dat de keuken van de oude havenstad een stuk geva-

rieerder is. Uiteraard houdt men hier van een lekker stuk vlees, maar kleine hapjes

– empanada’s – doen het ook heel goed. Alle nationaliteiten die zich hier de afgelopen

twee eeuwen hebben gevestigd, hebben hun bijdrage aan de menukaart geleverd.

Tot en met handgemaakt Italiaans ijs aan toe.

De wijn die erbij gedronken wordt is veelal van de Malbec; een typisch Argentijnse

druif die het in Nederland het prima doet (verwerkt in kruidige rode wijn althans).

eten in Buenos Aires

20 R Sa

HHet leven vindt – mede dankzij het fijne klimaat – veel op straat plaats. Lezen, sporten, eten en drinken: het gebeurt allemaal buiten.

R Sa | 21

kleine pasteitjes gevuld met bijvoorbeeld grofgehakt rundvlees,

mais met room of kaas met uien. Verse vis is door de nabij-

heid van de haven geen probleem. Net zomin als goede wijn;

Argentinië is opgeklommen tot het vijfde wijnland ter wereld.

Met name de van oorsprong Franse Malbec-druif is hier heel

populair geworden.

kleur in de architectuur Qua bevolking is Buenos

Aires een typisch voorbeeld van een ‘smeltkroes’ van allerlei

nationaliteiten. Dat hoor je in het Spaans dat hier gesproken

wordt, met aantoonbare invloeden uit Andalusië en Murcia,

maar ook uit het Italiaans. In de architectuur is het ook fusion

dat de klok slaat. In het straatbeeld zijn invloeden uit Barce-

lona, Madrid en Parijs duidelijk zichtbaar. Niet verwonderlijk,

omdat veel van de ontwerpen afkomstig zijn van ‘overzee’.

De Italiaanse architect Vittorio Meano ontwierp bijvoorbeeld

diverse grote gebouwen in de stad, zoals het Teatro Colón.

Gevoel voor grandeur kon de architecten die werkten in het

begin van de 20e eeuw niet ontzegd worden. In 1912 werd de

Basilica del Santisimo Sacramento geopend, een kerk in Franse

neo-klassieke stijl. Inclusief een orgel van maar liefst 4.000

pijpen. Op een andere manier indrukwekkend was de eerste

hoogbouw van Buenos Aires: het Palacio Borolo. Met 110 meter

hoogte en een lichtgevend baken zelfs zichtbaar vanuit Uru-

quay. Later volgde onder meer het prachtige Kavanagh-gebouw,

helemaal in art deco-stijl. In de huidige skyline van Buenos

Aires zijn eveneens de nodige nieuwe torens te vinden, zoals de

Repsol-YPF toren van de Argentijnse architect César Pelli.

Maar er is meer dan alleen moderne architectuur. In de wijk

La Boca is bijvoorbeeld op een bijzondere manier met kleur

in de architectuur gewerkt. Het geeft de wijk een bonte en

vrolijke uitstraling.

Big city

Heel oud is de tango nog niet: 120 jaar geleden werd de meest sensuele dans

uitgevonden in de arme wijken van Buenos Aires. Geen chique ballroomdans voor

de upper few dus, maar een dans tussen man en vrouw. Gewoon op straat, in een

café, in het park. Spaarzaam muzikaal begeleid door het melancholieke geluid van

de bandoneon, de trekzak die in Nederland door Carel Kraayenhof zo’n grote

bekendheid heeft gekregen. Het bijzondere aan de dans: er zijn geen standaard-

passen. De danspartners ontwikkelen deze zelf, binnen een summiere set van

regels. Zo moeten de bovenlijven verbonden blijven. Maar verder is het paar

zelf aan zet.

de tango in Buenos Aires

BBovenal is Buenos Aires de bakermat van de Argentijnse tango. Ontstaan in de armere delen van de stad is de dans uitgegroeid tot één van de belangrijkste symbolen van het land.

22 R Sa

R Sa | 23

onderweg in de stad Een moderne wereldstad kan

niet zonder goed openbaar vervoer. De bewoners van Buenos

Aires maken er dagelijks gebruik van: het metronetwerk is van

goede kwaliteit en brengt dagelijks 1,3 miljoen forensen naar de

stad. Ook bussen, trams en waterferry’s (van en naar Montevi-

deo bijvoorbeeld) leveren hun bijdrage.

Auto’s zijn er uiteraard ook, zoals in elke wereldstad. Zij vinden

hun weg door de stad over het rechthoekige systeem van

straten, dat doet denken aan de opbouw van de binnensteden in

Barcelona en New York. Bijzonder en bekend van allerlei foto-

en filmbeelden is de Avenue van de 9de juli: een avenue van

pakweg een kilometer lang en maar liefst 140 meter breed.

In beide richtingen is er ruimte voor zes (!) rijbanen.

Big city

24 | R Sa

Big city

R Sa | 25

EEen gitaar, een bandoneon, een menselijke stem en wat dansers... Meer is niet nodig om de tango te laten ontstaan. Passie en hartstocht doen de rest.

26 | R Sa

Cosas que hacer [~dingen om te doen]

in Buenos Aires altijd doen

1 tango show

niet de grote shows voor de toeristen, maar

de kleine milongas in de volksbuurten van

Buenos Aires.

2 museo nacional de bellas artes

met de beste collectie van Europese

schilderijen in Zuid-Amerika, volgens kenners.

3 dagtrip naar el tigre

eiland op 30 km van Buenos Aires, even

ontsnappen aan de drukte van de grote stad.

4 boekhandellibreria el ateneo

grand splendid

boeken zoeken tegen het decor van een

voormalige schouwburg.

5 begraafplaats recoleta

met onder meer het graf van Evita Perón,

maar nog veel meer bijzondere mausolea.

6 shopping in palermo

alle trendy winkeltjes zijn in te vinden in

Palermo Hollywood, Palermo SoHo en

Palermo Chico.

7 zondagmarkt op de

plaza dorrego

270 stalletjes met onder meer boeken en

tangoparafernalia.

8 palacio paz

het grootste privéhuis ooit in Argentinië

gebouwd en open voor bezichtigingen.

9 avondwandeling langs de

avenida corrientes

vol met cafés, pizzeria’s en boekwinkels die

tot laat open zijn.

voorpret op het web

www.saltshaker.net

blog van culinair recensent Dan Perlman.

Casa Saltshaker is zijn eigen restaurant in de

buurt Recoleta.

http://traveler.nationalgeographic.com

/2010/03/buenos-aires-photography

National Geographic maakte een mooie reisen

fotorapportage over Buenos Aires.

www.bue.gob.ar

www.turismo.gov.ar en

www.welcomeargentina.com:

toeristische informatie.

www.timeout.com/buenos-aires/

in boekvorm al handig, maar op het web even-

zeer. Makkelijk zoeken naar hotels, restaurants

en dingen om te doen.

1

4

2 5

3

R Sa | 27

hechos y cifras [~feiten en cijfers]

Buenos Aires

oppervlakte 202 km2, circa drie miljoen

inwoners.

Groot Buenos Aires

12 miljoen inwoners, na São Paolo de tweede

stedelijke regio van Zuid-Amerika.

Naam van de stad

de eerste nederzetting in 1536 werd Ciudad

de Nuestra Señora Santa María del Buen Ayre

gedoopt. Niet veel later herdoopt in Puerto de

Santa María de los Buenos Aires.

Argentinië

circa 40 miljoen inwoners, oppervlakte

2,8 miljoen km2, het op zeven na grootste

land ter wereld. En één van de meest

langgerekte (ruim 4.000 km).

eten en drinken

10 el trapiche

groot grillrestaurant, voor de liefhebbers

van groot vlees.

11 heladera cadore

heerlijk Italiaans ijs.

12 la cupertina

eethuisje in Palermo, met onder meer

het Argentijnse fastfood: empenada’s met

allerlei vullingen.

6

8

7

9

10

11

12

Big city

28 | R Sa

‘Als ik Utrecht binnenrijd, voelt het als thuiskomen. Amsterdam is mij iets te massaal. Utrecht heeft een heerlijk ongedwongen sfeer.’

B

ramon beuk over utrecht Ramon Beuk voelt zich duidelijk

thuis in het Utrechtse. Zijn studio bevindt zich in een bijzonder pand

in Maarssen, maar chillen doet deze culinaire alleskunner graag in

de binnenstad. Dan voelt het voor hem als thuiskomen: ‘Vooral op de

steiger aan de Bemuurde Weerd. In de zomer breng ik daar hele avonden

door met vrienden. We nemen eten, drinken en zitzakken mee. Soms

heeft iemand een gitaar bij zich. Dan wordt het pas echt gezellig.’

Bron: Dichterbij, Utrecht en omstreken. Magazine voor leden Rabobank, zomer 2010.

Ramon Beukwat van fair komt

De recepten van Ramon Beuk zijn

afkomstig uit zijn boek ‘Wat van

fair komt… een culinaire wereld-

reis’. In het kader van 50 jaar Fair

Trade Original ging Beuk op zoek

naar de basis en bezocht hij over de

hele wereld lokale boeren en pro-

ducenten van rijst, koffie, suiker en

andere levensmiddelen. Uitgegeven door Fontaine Uitge-

vers en onderscheiden met de Gouden Garde Publieksprijs

bij de Kookboek van het Jaar 2009-wedstrijd.

Lees alles over Ramon Beuk op www.ramonbeuk.nl

Buenos Aires krijgt een bijzondere aanwinst:

een collectief loungedeck waar alle bewo-

ners – en hun bezoek uiteraard – gebruik van

kunnen maken. Op dat terras kun je van alles

doen – lezen, zonnen, kletsen, chillen. Maar

natuurlijk ook lekker eten en drinken. ROSA

vroeg chef Ramon Beuk om tips & tricks: wat

zijn de ingrediënten om straks hoog boven

Utrecht te genieten? Bij drie momenten van de

dag voegen we drie recepten van Ramon Beuk

bij, om gelijk mee aan de slag te gaan.

28 | R Sa

Eten

Foto

grafi

e Ta

lkie

s m

agaz

ine

R Sa | 29

Rooflife

Velen verlangen ernaar, slechts weinigen krijgen de kans

ervan te genieten: een loungedeck in de stad. Met zicht in

alle richtingen, een verkoelend windje en altijd volop zon. Wat wil

een stadsmens nog meer? ROSA dook in de boeken en ging op zoek naar

de daktuin door de eeuwen heen. Van Babylonië tot Utrecht anno 2011:

we hebben altijd hoog willen tuinieren, dineren en genieten.

De definitie is simpel: een daktuin is een tuin

die is aangelegd op het platte dak van een

gebouw. Nu wordt er al eeuwenlang met platte

daken gebouwd, dus het is al eeuwen geleden

dat mensen op het idee kwamen om die extra

verdieping als verblijfsruimte in te richten. In de

voormalige Egyptische hoofdstad Fustat, waar

naar verluidt in de 11de eeuw al veertienhoge ge-

bouwen voorkwamen met daktuinen erbovenop.

Eeuwen eerder werden in Babylon de hangende

tuinen aangelegd door koning Nebukadnezar,

om zijn echtgenote op te vrolijken die gewend

was veel groen om zich heen te hebben en maar

moeilijk kon wennen aan haar nieuwe stadse

omgeving. Of de tuinen in Babylon er daadwer-

kelijk zijn geweest, wordt door sommige geleer-

den in twijfel getrokken. Buiten kijf staat echter

dat al in vroeger tijden nagedacht werd over het

maken van groen ‘op hoogte’. Ook de Romeinen,

uitvinders van vele zaken die nog steeds in de

bouwkunst worden gebruikt, hadden de daktuin

in hun repertoire. Zo zou de Villa der Mysteries

in Pompeii een opgetild terras hebben gehad,

waar planten groeiden.

daken vergroenen In de moderne tijd

is de daktuin niet meer weg te denken uit het

stedelijk ‘landschap’. Niet dat hij al veelvuldig

voorkomt, maar wellicht gaat dat de komende

tijd veranderen. Groen in de stad – ook al is

het dan misschien maar een postzegeltje – is

namelijk voor vele dingen geschikt. Ga maar na:

groene daken absorberen warmte, verminderen

smog en verlagen het energiegebruik dat nodig

is om onze steeds warmere gebouwen te koelen.

En het regenwater dat in dit land heviger en

vaker valt wordt er langer door vastgehouden.

Daardoor vermindert de kans op overstromin-

gen in onze oververharde steden. Maar planten

op het dak zijn niet alleen nuttig, ze zijn ook

leuk om mee bezig te zijn. Helemaal wanneer

daarmee eigen voedsel kan worden geprodu-

ceerd – nog zo’n nieuwe trend van de laatste tijd.

Urban Farming wordt dat wel genoemd, oftewel

het stadse boeren. Niet meer de tomaten uit één

of andere kas ver weg laten aanvoeren, maar

de tomaten direct in de eigen woonomgeving

kweken – en opeten natuurlijk.

30 | R Sa

R Sa | 31

rooflife in de film

Daktuinen en dakterrassen lenen zich prima voor filmshots. We kennen

ze allemaal: Andie MacDowell die in ‘Greencard’ dromerig over de skyline

tuurt. Maar ook Al Pacino en Keanu Reeves die ‘The Devil’s Advocate’ in ge-

sprek zijn aan de rand van een dakzwembad, hoog boven alles verheven.

En natuurlijk de vele achtervolgingsscènes, of het nu daken van Parijs of

Marrakech zijn. Het dak is een bijzondere dimensie.

Rooflife

32 | R Sa

Rooflife

eten op hoogte Daktuinen hoeven

overigens niet altijd ingericht te worden met

alleen maar groen. Zet er tafels, stoelen en een

bar neer en voilà: het dakrestaurant is geboren.

In New York groeit het aantal horecadakterras-

sen spectaculair. Voorbeelden zijn er inmiddels

in overvloed, zoals 230 Fifth, de High Bar aan

Gramercy Park en Plunge in het hippe Meatpac-

king-district. Ook veel musea gaan ertoe over

om een extra verblijfsplek aan hun gebouw toe

te voegen, zoals Robert boven op het Museum of

Arts en Rooftop van het Metropolitan Museum.

In andere steden met hoogbouw in een aange-

naam klimaat zijn ze eveneens te vinden, zoals

de Vertigo Moon Bar en Scirocco in Bangkok,

respectievelijk op 61- en 64-hoog. Dat is nog

eens al fresco eten. In Nederland zijn dergelijke

gelegenheden veel spaarzamer. Rotterdam heeft

Engels, Groningen Sunset, maar dan houdt het al

snel op. Te weinig wordt er door opdrachtgevers

en architecten van nieuwe gebouwen rekening

gehouden met de kansen van wat wel de ‘vijfde

Daktips

Wie daktuin googlet merkt dat er inmiddels een hele industrie schuil gaat

achter deze uitbreiding van onze stadswoningen. Ontwerpers, meubelma-

kers, lichtspecialisten: ze hebben het leven onder de zon en sterrenhemel

ontdekt. En wie serieus met aarde, water (zwembad?) en andere ingrediën-

ten aan de slag gaat, doet er inderdaad verstandig aan professionals bij te

halen. Want bouwen blijft een vak, ook hoog in de lucht.

R Sa | 33

34 | R Sa

rooflife verticaal groen

Het dakterras is een perfecte plek om niet alleen in het horizontale vlak

groen aan te brengen, maar om dat ook verticaal te doen. De laatste tijd zijn

diverse nieuwe technieken ontwikkeld die ook door bewoners kunnen worden

toegepast, zoals begroeingszakken, met ingenieuze planten bewaterings-

mogelijkheden. Hele gebouwen kunnen op deze manier met groen worden

gecamoufleerd. De hangende tuinen van Babylon, maar dan heel eigentijds!

Rooflife

R Sa | 35

gevel’ genoemd wordt: de dak van het gebouw.

Ook hier kijken mensen tegenaan of op neer en

alleen al qua uitzicht zou het interessant zijn om

met deze vierkante meters iets creatiefs te doen.

klein is ook fijn Maar daktuinen hoeven

niet per sé groot te zijn om een bijdrage aan

de stedelijke woon- en leefkwaliteit te leveren.

Natuurlijk, het zou heerlijk zijn om een dakter-

ras met aangrenzend green house te hebben zoals

in de film ‘Greencard’ (met Andie MacDowell

en Gérard Depardieu), maar dat is slechts voor

weinigen weggelegd. Wie de Engelse website

urbanroofgardens.com bekijkt, ziet echter dat er

ook op een paar vierkante meter al een wereld

te winnen valt. Volop inspiratie hier voor de

R Sa | 35

keukens tot en met minibarbecues die prima op

een eigen dakterras gestookt kunnen worden.

De daktuin betekent daarmee zowel voor het

individuele woonhuis als voor het woongebouw

als geheel een uitbreiding van de leefruimte.

Alle reden om meer hiermee te doen. Hopelijk

dient Buenos Aires als voorbeeld voor toekomsti-

ge projecten in meer Nederlandse binnensteden.

Ga het dak op!

aspirant-bewoners van Buenos Aires: niet alleen

voor hun gezamenlijke daktuin, maar ook voor

hun privéterrassen.

Ook de designindustrie laat zich niet onbetuigd.

Zo heeft het Rotterdamse bedrijf Wow! De afge-

lopen jaren een complete serie van buitenver-

lichting ontwikkeld, die het ook op de stedelijke

daktuin prima doet. Het buiten koken neemt

een steeds grotere vlucht; van complete buiten-

36 | R Sa

Een paar jaar geleden bezocht ik Buenos Aires voor een tv-programma en de voorbereiding

op een roman. De taxichauffeur die me van het vliegveld naar mijn hotel reed was

uitgesproken trots op zijn stad. Er wonen vijftien miljoen mensen, legde hij uit in een

mengelmoes van Spaans en Spaans, door de loskoppeling van de Argentijnse pesos en de

Amerikaanse dollar was het destijds de goedkoopste wereldstad, het eten was er magnifiek,

de wijnen hoorden tot de besten denkbaar, er was sterke drank in overvloed, nergens werd

zo goed gevoetbald en nergens waren de vrouwen vrouwelijker. ‘It’s a very, very… very city!’

riep hij enthousiast.

Hij had geen woord teveel gezegd: wat een stad! Ik struinde uren langs de Puerto Madero, de gerenoveerde

havenarbeiderswijk, door de wijk Palermo, ik zag Casa Rosada op het beruchte Plaza de Mayo, waar de gebou-

wen roze zijn omdat met halverwege de negentiende eeuw ossenbloed toevoegde aan de witte verf waarmee

ze werden beschilderd (Argentijnen hebben altijd uitstekend raad geweten met hun koeien, waarvan ik kan

getuigen, want in een ver verleden heb ik verkleed als Gaucho vier jaar lang in een Argentijns restaurant op

de Oude Gracht in Utrecht enorme lappen geïmporteerde os naar tafels mogen brengen).

Avonden achter elkaar bracht ik door in het wereldberoemde Café Tortoni, dat gesticht was in 1858 en

dat een uitgeslagen gouden urinoir had, waartegen ook ooit de schrijver Borges heeft gewaterd. Maar het

meest onder de indruk was ik van het kerkhof van de statige wijk Recoleta, de buurt waar onze kroonprin-

ses nog op straat heeft geknikkerd. Met een prijs van tienduizend dollar per drie vierkante meter was deze

begraafplaats destijds de duurste plek van Buenos Aires. Wie niet beter wist zou denken dat dit een poenige

wijk voor lilliputters was of een Centreparcs voor mensen die van glimmend marmer houden.

Toen ik er was bleek het kerkhof zo goed als uitgestorven, behalve het straatje waar het huisje van de

familie van María Eva Duarte de Perón stond, roepnaam Evita. Er stonden met name heel veel mannen aan-

doenlijk te snikken. Teder hielden ze elkaars handen vast en met beweende gezichten bevestigen ze roosjes

aan het hekwerk van de bóveda van Evita (pas bij terugkomst begreep ik dat Buenos Aires ‘Gay Capitol of

Latin America’ was en Evita een plaatselijk gay-icoon).

Toen ik na tien dagen Buenos Aires helaas weer moest verlaten, kon ik alleen maar beamen wat mijn

taxichauffeur al een half uur na mijn aankomst had gezegd: ‘It’s a very, very… very city.’

A very very city

GiphFo

togr

afie

Keke

Keu

kela

ar

Column

R Sa | 37

Ontbijten‘Je kan op dit terras eigenlijk de hele dag

warm eten, te beginnen met het ontbijt.

Ik zou starten met lekker vers Turks brood,

dat moet in Lombok geen probleem zijn om

te krijgen. Met daarbij verse kaasjes – in

de Kanaalstraat zit een prima kaaswinkel.

Feta, schapen- en geitenkaas, niet volledig

gerijpte mozzarella. Maar ook warme

groentes: aubergine bijvoorbeeld. Daar-

naast gebakken worstjes, salades en veel

fruit zoals watermeloen. En om te drinken

natuurlijk sappen: vers gemaakt.

Die sapcentrifuge moet er echt zijn!

Maar ook verse mintthee. Die kun je

prima afkoelen en ’s middags koel drinken.

Koffie? Ja, ook – maar dan een stevige

espresso. En niet te vergeten: zoetigheid.

Ik ben een enorme fan van zoet. Baklava,

suikertjes, Turkse koekjes. En dat alles

rijkelijk en kleurrijk opgediend in buffet-

vorm. Zodat je zin krijgt om te pakken.’

Met

Beuk

bonenstoof Verhit een pan met

een beetje olie. Fruit de gesnipperde ui en

knoflook en voeg de in stukken gesneden

tomaten, de zonder zaadjes fijn gehakte

chilipeper, het sap van de citroen en de

suiker toe. Breng het mengsel op smaak

met zout en peper en laat het met een

deksel op de pan ongeveer 15 minuten op

laag vuur stoven. Voeg de bonen toe en

laat het nu nog 10 minuten stoven.

aardappels Schil de aardappels en

snijd ze in kwarten. Laat de boter smelten

in een pan met 11/2 dl water. Leg de aard-

appels in de pan en voeg een beetje zout

toe. Zet een deksel op de pan en laat de

aardappels in ongeveer 20 minuten gaar

worden. Giet ze af en schud ze op.

worst Stoof de worstjes in een beetje

boter en wat water gaar.

serveren Verdeel de aardappels over

de borden. Schep de bonenstoof erover

en leg daarop de worstjes. Garneer met

korianderblaadjes.

bereidingstijd 30 minuten

ingredienten

Bonenstoof

Plantaardige olie*

1 ui

2 tenen knoflook

4 grote tomaten

1 groen chilipeper

½ citroen

½ eetl. kristalsuiker

300 g gare witte bonen

Aardappels

4 grote aardappels

200 g boter

Worst

500 g kleine pittige worstjes

Garnering

Koriander

pittige worstjes met gestoofde bonen en tomaat

Recepten voor vier personen.

Ingrediënten gemarkeerd met

een * zijn verkrijgbaar als Fair

Trade Original-product.

Eten

38 | R Sa

P

Er zijn van die namen, daar denk je pas goed over na wanneer je ze

gaat vertalen. Buenos Aires is daar een goed voorbeeld van. Je hebt

de naam al tientallen keren over je tong laten gaan en ineens gaat

een lichtje branden. Buenos Aires, Goede Luchten! En in dit geval nog

toepasselijk ook, omdat in de Argentijnse hoofdstad veel prachtige

parken te vinden zijn – die de lucht zuiveren en waar de stadsbewoner

kan ademen. Maar in Utrecht zijn eveneens dergelijke plekken te

vinden. In het klein levert het Bouwfonds-project Buenos Aires een

bijdrage aan een ‘groener’ Utrecht.

parken in Buenos Aires Buenos Aires staat door haar architectuur, winkels,

internationale bevolking en uitstraling bekend als het Parijs van het zuiden. In steden

van een dergelijke allure mogen parken uiteraard niet ontbreken. Als plek om even

uit te rusten van werk of andere bezigheden; even weg uit het stedelijke gewoel.

Om te wandelen, sporten of gewoon mensen kijken. Wie in Buenos Aires het echte

parkgevoel wil beleven, gaat naar het Parque Tres de Febrero, dat ook bekend staat als

Bosques de Palermo (‘Bossen van Palermo’). In dit groene ‘eiland’ middenin de stad –

80 hectare groot en daarmee het Central Park van Buenos Aires – wordt aan verschil-

lende sporten gedaan, waaronder polo.

Op zondagochtend worden de wegen rondom het park afgezet, zodat een lang aaneen-

gesloten flaneergebied ontstaat. Het park beschikt ook over een kleurrijke rozentuin

El Rosedal, gelegen vlakbij – hoe kan het anders – Plaza Holanda! Onlangs werden

hier 5.000 nieuwe rozen aangeplant. Maar Bosques de Palermo is niet de enige groene

aanwinst van de stad. Zo is er de Jardin Zoologico; niet alleen interessant door de die-

Een duurzame aanwinstvoor de stad

In de vertaling: Buenos Aires: Goede Luchten

ren, maar ook door de parkachtige inrichting met veel water en

groen. Liefhebbers van het grotere en wildere groen gaan naar

de Reserve Ecologica, op de overgang van stad en Rio Plata.

Een groengebied dat ontstond toen grote hoeveelheden sloop-

afval uit de binnenstad in de rivier werden gestort. Daarna nam

de natuur bezit van deze grond.

parken in utrecht Utrecht mag dan niet zo groot zijn

als Buenos Aires, ook hier is groen buitengewoon belangrijk.

De afgelopen jaren is hard gewerkt door de gemeente Utrecht

om de grotere stadsparken – en dat zijn er heel wat – op te

knappen. Want de bewoners weten de weg naar het park steeds

beter te vinden. In en rondom het centrum zijn diverse kleine

en groene oases te vinden. Van het modern ingerichte Griftpark

Bouwfonds zorgt met Buenos Aires niet alleen voor een groen dak.

Ook op andere manieren is dit project een duurzame toevoeging aan de

stad. Bouwfonds vat duurzaamheid namelijk heel breed op. Uiteraard een

goede omgang met onze natuurlijke omgeving – voor nu en voor later

– maar ook het behoud van welvaart, sociale samenhang en veiligheid.

Rabobank, het moederbedrijf van Bouwfonds, houdt deze duurzaamheid

in alle stedelijke gebieden van Nederland in de gaten. Daarvoor wordt

de zogenaamde Triple P-monitor gebruikt, wat staat voor People (sociale

duurzaamheid), Profit (economische duurzaamheid) en Planet (ecologische

duurzaamheid). De regio Utrecht doet het op deze ranglijst buitengewoon

goed: een derde plaats en hoge scores op alle drie dimensies.

Buenos Aires draagt zonder twijfel straks ook haar steentje hieraan bij.

Zo zorgt het project ervoor dat jonge mensen in de stad kunnen blijven

wonen, krijgen de winkels en voorzieningen in de wijk Lombok een

impuls en zal er minder auto worden gereden (door de ligging vlakbij

Utrecht Centraal). Niet in de laatste plaats wordt er duurzaam gebouwd.

Zo worden er bijvoorbeeld volop milieuvriendelijke materialen gebruikt,

zoals het hout voor de deckvlonders en het binnenterrein.

de duurzaamheid van Buenos Aires en Bouwfonds

tot en met het klassieke Zocherplantsoen. Net buiten de stad

zijn grotere groengebieden te vinden, zoals het kersverse Leid-

sche Rijn Park en het statige Landgoed Amelisweerd. Voor ieder

wat wils dus!

zuurstof op dek en dak Groen zuivert de lucht, dat

weten we al lang. Dat er in de stad vaak gebrek is aan schone

lucht is ook geen nieuws. Dat was in de tijd van de industriële

Groen

R Sa | 39

Plaza Holanda

De Nederlanders hebben de wereldzeeën

bevaren en dat verwacht je op zijn minst dat

we ook in Buenos Aires onze sporen hebben

nagelaten. En wat blijkt: we hebben zelfs

een paar pleinen in de wacht gesleept!

Dan doe je niet slecht als klein landje.

In het Parque Tres de Febrero ligt het Plaza

Holanda, op een steenworp afstand van een

prachtige rozentuin. En er is het nieuwe

Plaza de Reina Holanda, gelegen in de oude

havenwijk Puerto Madero. Een gebied dat

de laatste tijd wordt herontwikkeld tot

nieuwe hotspot in de stad.

revolutie al zo; lees de boeken van Charles Dickens er maar op na. Met de komst van

de automobiel is de luchtkwaliteit in dichtbevolkte gebieden er niet beter op gewor-

den. Daarom is groen in de stad ook zo enorm belangrijk: om stof op te vangen en

zuurstof aan te maken. Groot groen helpt hierbij, zoals parken. Maar ook klein groen

helpt: denk aan stadstuinen, geveltuintjes en niet te vergeten dakterrassen.

Het loungedeck van Buenos Aires, bovenop het dak van het nieuwe woongebied,

wordt straks door de groene inrichting een luchtververser. Niet alleen aangenaam dus

om hier te vertoeven, maar ook goed voor de stad als geheel en haar bewoners.

Een duurzame aanwinstvoor de stad

40 | R Sa

P

P lo! Polo as we know it wordt vaak met de Engelsen in verband gebracht. En inderdaad,

op het mooie Engelse gras wordt menig potje uitgevochten. Onze overzeese buren

ontdekten het spel ‘pulu’ echter in India, in de noordoostelijke staat Manipur. In het

midden van de 19de eeuw kwam het spel vervolgens naar Europa en van daaruit –

met de Engelse migranten mee – naar Argentinië. In 1875 deed de sport hier zijn

intrede en vond de eerste officiële polowedstrijd plaats. Inmiddels heeft de sport zich

doorontwikkeld in allerlei varianten: arenapolo (binnen in de hal), strandpolo en zelfs

sneeuwpolo. Polo kan bovendien ook met andere dieren dan de pony gespeeld worden:

kameelpolo, olifantpolo en zelfs yakpolo schijnt te bestaan. Tegenwoordig wordt polo

in 77 landen van de wereld beoefend. Tot eind jaren dertig van de vorige eeuw was het

een Olympische sport. Er vinden wel elke drie jaar wereldkampioenschappen in plaats.

In oktober 2011 vinden deze in Argentinië plaats.

paarden en uitrusting Hoewel er traditioneel over ‘pony’s’ wordt gespro-

ken, worden in de meeste polowedstrijden echte paarden ingezet. Zij krijgen polotrai-

ning van hun derde tot hun vijfde jaar. Een beetje polopony kost tussen de 20.000 en

30.000 euro. Veel polospelers hebben twee paarden per wedstrijd ter beschikking,

sommige zelfs vier. Verder is uiteraard een zadel en hoofdstel nodig, alsmede de

nodige bescherming voor ruiter én dier, zoals helmen en kniebeschermers.

Niet zichtbaar is de ‘handicap’ die elke speler heeft: iedereen wordt ingeschat op een

‘doelpuntwaarde’ van -2 tot +10. Deze waarden worden bij elkaar opgeteld en bepalen

met welke beginscore een team het veld in gaat. Vervolgens hebben de spelers in het

veld een eigen nummer en daarmee een eigen verantwoordelijkheid: nummer één is

het meest offensief, nummer twee ondersteunt deze ‘spits’, nummer drie zorgt voor de

aanvoer van de ballen maar moet ook verdedigen en nummer vier bewaakt het doel.

eend in bal In Argentinië is polo populair, maar dat geldt

ook voor de specifiek Argentijnse variant die men hier heeft

uitgevonden: pato. President Juan Perón riep deze sport in 1953

uit tot de nationale sport van het land. Oorspronkelijk werd het

spel gespeeld met een eend die in een bal werd gestopt (pato

is Spaans voor eend), maar later werd dit vervangen door een

leren bal met zes handvatten. Deze bal moet door een soort

hoepel gegooid worden, waardoor deze sport het midden houdt

tussen polo en basketball.

Een zeer populaire sport in Argentinië – naast het

almachtige voetbal – is polo. Mannen op paarden

die met lange stokken een bal in een doel proberen

te slaan, ondertussen paardrijdend. Maar polo is

veel meer dan deze wat zakelijke beschrijving.

Polo is een manier van leven, zeker in Buenos Aires.

Op zoek naar de roots van deze bijzondere sport.

Veldpolo wordt met twee teams van elk vier spelers gespeeld. Een

fullsize veld meet 300 bij 160 yards (een yard is ongeveer 0,9 m),

aan het einde waarvan zich twee doelen bevinden. Hier moet de bal

doorheen worden geslagen. Spelers gebruiken daarvoor een bal die zo

groot is als een hockeybal. Na iedere goal wisselt men van speelhelft.

Een wedstrijd bestaat uit vier tot acht kwarten van zeven minuten

zuivere speeltijd, ook wel een chukker genoemd. Na iedere chukker

wisselt men van pony (‘Fresh Pony’s’). Een beetje polowedstrijd duurt

zo al gauw twee uur. Om de veiligheid van paard en ruiter te waarbor-

gen is de belangrijkste regel: de lijn van de bal. Op deze manier is het

theoretisch niet mogelijk om elkaar voor de voeten te rijden.

Gebeurt dit wel, dan krijgt de tegenpartij een vrije bal.

polo de regels

Foto

grafi

e po

lo W

ilco

Bou

man

s vi

a Fl

ickr

R Sa | 41

Sport

EEen beetje polowedstrijd duurt al gauw twee uur. Tijd genoeg om langs de kant te genieten van de goede dingen des levens.

Werelds wonen [boven op de Kop van ] Lombok

42 | R Sa

Feliz año nuevo!!Oftewel een gelukkig nieuwjaar toegewenst voor iedereen vanuit Buenos Aires! Het vuurwerk begon al

in kerstnacht, om precies 24.00 uur. Maar het vuurwerk gaat hier – in figuurlijke zin – het hele jaar door.

Wat een bruisende stad!

Ons appartement ligt in de wijk Palermo, een beetje te vergelijken met het New Yorkse Soho, vol restaurants,

originele winkeltjes, kappers en ‘kioscos’, de kleine winkeltjes waar men zijn krantje, kauwgum of sigaretten

koopt. Ook midden in de nacht is er op loopafstand altijd wel een open kiosco, een 24/7- pizzeria of een

‘parilla’ te vinden: de grillrestaurants waar men de bekende, heerlijke Argentijnse steaks serveert.

De huizen variëren van statig en koloniaal, vaak met prachtige art-deco en art-nouveau details, tot woonflats

met een zwembad of terras op het dak. In de straten wemelt het van de taxi’s en bussen. En het is maar goed

ook dat de meeste mensen niet met eigen vervoer komen, want eigenlijk is het nu al een klein wonder dat

het verkeer hier zo goed doorstroomt. De belangrijkste regels in het verkeer zijn: goed uitkijken, je een beetje

flexibel opstellen en niet ten alle tijden per se je gelijk willen halen. Go with the flow...

De taxichauffeurs verraden de afkomst van de gemiddelde Argentijn. Chauffeurs vertellen weemoedig over

opa’s en oma’s die nog met de boot uit Europa kwamen. Dit land is sinds jaar en dag een multiculturele

samenleving pur sang. Toch is dit niet echt een issue. Het onderlinge begrip is groot, omdat iedereen ook zijn

eigen ‘roots’ maar al te goed kent.

Wat meer opvalt, is de persoonlijke aandacht en interesse die mensen, zowel bekenden als onbekenden,

hier voor elkaar hebben op heel onverwachte plekken. In de supermarkt helpt de cassière de klanten na het

afrekenen met het inpakken van de boodschappentas. Iedereen staat dan wat langer in de rij, maar als je

aan de beurt bent krijg je dezelfde aandacht als bij de kruidenier om de hoek. Bij de kapper krijg je na het

knippen een omhelzing en bij de bank moet je niet gek opkijken als de bediende een persoonlijk praatje

begint. Best verfrissend!

Volgende keer een kijkje in het nachtleven, en dan vooral de passievolle en romantische dans waar de stad

Buenos Aires misschien wel het allerberoemdst om is: de TANGO...!

‘Notas de viaje’

Column

M|B>BA2

Kijk voor de laatste notities van Mariyana en Bas op: www.beleefbuenosaires.nu

Werelds wonen [boven op de Kop van ] Lombok

Vleutenseweg Westp

lein

Graadt van Roggenweg

Daalsetunnel

Catharijnebaan

Centraal Station

Dam

straat

Kanaalstraat

Lombok

R Sa | 43

Kop Lombok

van

44 | R Sa

Bruisend, kosmopolitisch en internationaal: het zijn de sleutelwoorden van Buenos

Aires. Niet voor niets werd de Argentijnse hoofdstad als inspiratiebron gekozen voor

dit bijzondere bouwproject. Een stad waar allerlei verschillende nationaliteiten zich

thuis voelen; iets wat nadrukkelijk ook geldt voor Utrecht en in het bijzonder voor

Lombok. Deze van oorsprong arbeiderswijk ontwikkelt zich de laatste jaren tot de

place2b in de Domstad. Nieuwe winkeltjes vestigen zich hier, studenten hebben de

buurt ontdekt, een nieuwe, eigentijdse moskee is in aanbouw. Het wonen in dit deel

van de stad krijgt nu een stevige impuls doordat Bouwfonds Ontwikkeling hier circa

120 koopwoningen realiseert, in diverse soorten, maten en prijsklassen.

veel belangstelling Wie bouwt in de stad moet over een lange adem beschik-

ken. Al in 1993 werd voor het eerst nagedacht over de Kop van Lombok. Gemeente

Utrecht en Bouwfonds gingen in gesprek over deze plek, die na sloop van oude

bebouwing leeg zou komen. De omwonenden werden vanaf het begin bij de plan-

ontwikkeling betrokken, waardoor zij het project ervaren als een verrijking van hun

buurt. Architect Marlies Rohmer werd uitverkoren om een stedenbouwkundige studie

naar het gebied te maken en dat resulteerde in een plan met twee woongebouwen en

daartussen de nieuwe, eigentijdse Ulumoskee.

Een plan dat op een grote belangstelling mag rekenen: meer dan 1.600 mensen heb-

ben zich als belangstellende gemerkt. Dat geeft aan dat Buenos Aires de goede snaar

heeft geraakt.

eigen rustplek Voor ieder wat wils, zo kunnen de woningen van Buenos Aires

het beste worden getypeerd. Rond een gezamenlijke binnentuin zijn 120 woningen

gelegen: stadswoningen, compacte studioappartementen en royale penthouses.

Betaalbaar wonen middenin de stad Utrecht, op de grens van levendig Lombok en de

gezellige binnenstad: Buenos Aires heeft het allemaal. Een woonwerkwinkelgebouw dat

veel weg heeft van de Argentijnse tango: soms wild en druk, soms intiem en verstild.

Maar altijd vol temperament. Maak kennis met een bijzonder project. En beter nog:

kom hier wonen!

De woningen delen één belangrijk kenmerk: een bijzondere

buitenruimte, die dient als extra kamer. Niet alleen de eigen

privébuitenruimte in de vorm van balkon of terras, maar ook het

collectieve loungedeck bovenop het gebouw. Hier kunnen be-

woners van Buenos Aires genieten van hun eigen rustplek in de

drukke stad, al zonnend, lezend, etend en drinkend en feestend.

En wat je allemaal nog meer op een dakterras kunt doen…

Werelds wonen in Lombok

Lombok scharniert tussen de drukke binnenstad en de rustige woonbuurten daaromheen. De buurt heeft van beide werelden het nodige meegekregen.Fo

togr

afie

Nou

t St

eenk

amp/

FMA

X

Buenos Aires is een ontwikkeling van Bouwfonds Projectontwikkeling, Neder-

lands grootste projectontwikkelaar. Verantwoordelijk ontwikkelingsmanager

is Edward Zevenbergen. ROSA vroeg hem naar zijn visie op het project.

hoe is bouwfonds in lombok terecht gekomen? ‘Met

de gemeente Utrecht ontstond zo’n tien jaar geleden contact over deze loca-

tie. Er was woningbouw gesloopt en de gemeente wilde iets met deze plek.

Het is niet voor niets de Kop van Lombok: hier kom je – gezien vanuit het cen-

trum – de wijk binnen. Daar moest echt iets moois komen. Omdat Bouwfonds

op andere plekken heeft laten zien zo’n opgave aan te kunnen, kregen wij

de kans om deze ontwikkeling op te pakken. Met het architectenbureau van

Marlies Rohmer hebben we een visie opgesteld voor het gehele gebied, dus

inclusief de moskee die naast Buenos Aires wordt gebouwd.’

waar komt de naam buenos aires vandaan? ‘Lombok

is een echte multiculturele wijk. Mensen die hier wonen komen uit alle

windstreken. Trek je dat iets verder, dan heb je het over een internationaal

gevoel. Ik zocht naar een warme, aaibare naam en kwam op Buenos Aires.

Een naam die ook nog eens Goede Luchten betekent en dat past weer prima

de ontwikkelaar van buenos aires

Edward Zevenbergen over zijn project

➜INT

eR

VIe

W

R Sa | 45

Livin’

Leven in LombokEen gebied dat altijd in ontwikkeling is, zo mag Lombok gerust genoemd worden.

De wijk is sinds de bouw, eind 19de eeuw, eigenlijk voortdurend van kleur verschoten.

De oorspronkelijke arbeiderswijk werd een gebied waar zich medio vorige eeuw veel

bewoners uit Mediterrane landen vestigden.

Na de arbeiders ontdekten kunstenaars, studenten en yuppen de charme van Lombok.

Anno 2011 leeft alles en iedereen hier door elkaar heen, op steenworp afstand van

station Utrecht Centraal en de binnenstad. In de navel van de wereld dus.

Lombok, genoemd naar het Indonesisch eiland, ligt aan de westkant van Utrecht en

maakt deel uit van het stadsdeel West. Hier wonen een kleine dertigduizend Utrech-

ters, tussen de binnenstad aan de ene kant en Leidsche Rijn aan de andere kant.

Van oorsprong is Lombok een typische arbeiderswijk, die gebouwd werd rondom de

industrie langs de waterwegen Leidsche Rijn en Vleutensevaart. Zo werd hier bijvoor-

beeld een lood- en zinkpletterij gebouwd, maar ook een badhuis en een watertoren.

Veel van deze industriële bebouwing is in de loop van de jaren afgebroken, toen

Lombok zich ontwikkelde tot woonbuurt.

ondernemers aan het werk

Bijzonder aan de ligging van Lombok is dat de wijk zich op een scharnierpunt bevindt:

tussen de drukke binnenstad en de wat rustiger woonbuurten daaromheen. Lombok

heeft van beide werelden het nodige meegekregen. In de Kanaalstraat is het levendig

en dynamisch, daaromheen speelt het wonen zich af. Wonen dat overigens op diverse

plekken is gemengd met ondernemen. Wie door de wijk loopt, komt ze allemaal tegen:

de fotostudio van Martin van Thiel, de gitaarbouwstudio van Johan Rebergen, de kap-

perszaak van Mustafa Aydin. Het geeft de wijk een rijk en verrassend gevoel.

Dat er onder de ondernemers een behoorlijke solidariteit bestaat, blijkt uit het werk

dat door de Winkeliersvereniging Lombok wordt verzet. Braderieën, Koninginnedag,

de best verzorgde verlichting tijdens de feestdagen: er wordt

veel aandacht aan besteed. Men gaat en staat voor Lombok,

zoveel is duidelijk.

volop kunst Lopend door de straten valt nog een ding op:

de vele kunstprojecten. Zoals het kunstproject dat in ‘complex

507’ is opgezet door stichting WishingWellWest: elf straatjes

met sociale woningbouw, die in een jaar tijd zijn opgefleurd met

46 R Sa

bij het grote loungedeck dat we hier gaan creëren. Met prachtig uitzicht

op Utrecht geeft dat een stads gevoel. Helemaal als het verkeer onder het

Westplein ondergronds gaat, dan wordt Lombok echt een onderdeel van de

binnenstad.’

hoe zou je het gebouw willen beschrijven? ‘Ik vind

het een echt stedelijk gebouw, met op de begane grond voorzieningen en

winkels. Denk bijvoorbeeld aan een grand café of een concept als Bagles

and Beans, waar we al contacten mee hebben. Dat zorgt voor levendigheid.

Daarboven de appartementen en als kers op de taart het grote, gezamenlijke

loungedeck. Ik zie daar van alles voor me: zitjes, barbecues, chillen: het

echte buitenleven. Een groene oase in de stad, waar je heerlijk kunt zijn –

ook met visite.’

wat zijn in jouw beleving de unieke eigenschappen

van dit project? ‘Het is de mix. Aan de ene kant de binnenstad en

het Centraal Station onder handbereik, aan de andere kant het bijna dorpse

van Lombok met de molen en de Leidsche Rijn. Met een compleet winkel-

aanbod in de Kanaalstraat en allerlei leuke ondernemers in de buurt. En met

wonen in een gebouw van bijzondere architectuur, waarbij de buitenruimte

een verlengstuk van de woning betekent. Dat kom je maar op heel weinig

andere plekken tegen in Utrecht. In Lombok maken we dat nu mogelijk.’

de ontwikkelaar van buenos aires

Vervolg

Na het ontdekken van de wijk is het goed bijkomen in de vele cafés en restaurants die Lombok telt. Hier wordt volop gekookt – en lekker ook.

INT

eR

VIe

W

R Sa | 47

Livin’

diverse kunstuitingen. Een leuk voorbeeld zijn de muurschil-

derijen die Karen Opstelten maakte. Gedurende de zomer van

2009 zette zij elke zaterdag haar ezeltje in de straten van de

wijk. Als nieuwsgierige mensen kwamen kijken vertelde zij dat

ze de dromen van de bewoners aan het schilderen was. Op deze

manier nodigde ze mensen uit om ook hun dromen aan haar

te vertellen. Bovendien ontstond op deze wijze een straateve-

nement. Ze nodigde de mensen zelfs uit mee te schilderen of

tekenen. Het resultaat: 20 droomschilderijen aan de gevels van

de woningen in de Van Riebeeckstraat en omgeving. Maar er ge-

beurt nog veel meer in de wijk op het gebied van kunst. Onder

de noemer Lombokunst worden alle initiatieven sinds enkele

jaren gebundeld. Jaarlijks vindt in december een kunstmani-

festatie plaats, waaraan alle kunstenaars in de wijk deelnemen.

Hun werk is ook te zien op de Kop van Lombok: rond de

bouwlocatie van Buenos Aires laten meer dan 100 kunstenaars

uit de wijk hun visie zien op ‘mensen, in beweging, Lombok in verandering’ zien.

Ook basisschoolleerlingen en jongeren doen mee aan dit kleurrijke project. Het geeft

al aan dat de bewoners van Lombok zeer betrokken zijn bij hun wijk.

vele smaken Na al het wandelen is het uiteraard goed bijkomen in de vele cafés

en restaurants die Lombok telt. Dat er in de wijk volop gekookt wordt – en lekker

ook – bleek al bij de publicatie van het Lombok Kookboek in 1996. Inmiddels zijn er

acht drukken van dit boek verschenen en op de Lombookkooksite worden regelmatig

nieuwe recepten toegevoegd. De ingrediënten zijn in de vele winkels van de Kanaal-

straat te vinden. Groente-, fruit- en broodwinkels te over, maar ook bijvoorbeeld een

specialist als kaaswinkel Morty’s, gerund door Morteza Alizadeh die in 1999 vanuit

Iran naar Nederland kwam.

Maar wie niet zelf achter de potten en pannen wil kruipen, hoeft alleen maar zijn neus

achterna te gaan. Via Iens.nl stuiten we op maar liefst 16 restaurants, die vele culinaire

smaken van de wereld afdekken. Van Chinees bij Jasmijn & Ik (rapportcijfer 8,0) via

Italiaans en barbecue tot en met Turks en Marokkaans: het wordt hier niet snel saai.

even uitrusten op een bankje langs de Leidsche Rijn. Rechtsaf gaat het de binnenstad in, wie linksaf door blijft fietsen rijdt Utrecht uit.

48 | R Sa

de architect van buenos aires

Marlies Rohmer over haar project

De ster van Marlies Rohmer is de laatste jaren gestaag gestegen. Haar in

Amsterdam gevestigde architectenbureau behoort inmiddels tot de top van

Nederland. Veel van de projecten hebben prijzen gewonnen op het gebied

van architectuur en stedenbouw. Vier vragen aan een bevlogen vakvrouw.

hoe ben je bij dit project betrokken geraakt? ‘In 1997

wonnen we een wedstrijd die door gemeente en Bouwfonds was uitgezet

onder een aantal architectenbureaus. Inmiddels zijn we dus 13 jaar verder en

hebben we een heel traject achter de rug. Een traject waarin niet alleen vak-

mensen hun inbreng hebben geleverd, maar ook bewoners uit de buurt. Ook

zij hebben veel vertrouwen in onze kunde als bureau gehad en ons steeds

gesteund. Dat is in dit soort langdurige projecten erg plezierig.’

wat is er karakteristiek aan het ontwerp

voor buenos aires? ‘De geknikte gevel, waarin erkers zijn aange-

bracht, is aan de buitenkant heel opvallend. Je ziet afgeschuinde hoeken in

de omgeving – aan de Vleutenseweg bijvoorbeeld – ook veel terug.

De erkers en daklichten brengen veel licht in de woningen. Maar ook op

andere manieren sluiten we aan bij wat er al is. Buenos Aires is een stadsblok

Lombok ontwikkelt zich tot de nieuwe place2b in Utrecht. Nieuwe winkeltjes doen de deuren open, studenten ontdekken de buurt, er wordt volop gebouwd.

➜INT

eR

VIe

W

R Sa | 49

Livin’

Braderie in de Kanaalstraat. Iedereen komt kijken, eten, drinken, proeven. De buurt leeft.

25.09.2010De Bazaar in Lombok

De Kanaalstraat in Lombok, het kloppend hart van

de wijk. Normaal al vol leven, maar helemaal op een

dag dat de braderie wordt georganiseerd. De Albert

Cuypmarkt is er niets bij. Van alles is er te doen,

proeven en bekijken.

50 R Sa

onder de grond Lombok is in beweging, maar dat is

één van de directe buren ook: het stationsgebied van Utrecht.

Onder de noemer CU2030 wordt – na jaren van planontwik-

keling – inmiddels druk getimmerd aan een nieuwe inrichting

van dit gebied. Voor Lombok en haar inwoners heeft dat ook

de nodige positieve gevolgen. Zo wordt het Westplein, aan de

oostkant van de Kop van Lombok, ingrijpend aangepakt. Waar

nu dit drukke verkeersknooppunt ligt, ontstaat straks een mooi,

gezellig plein. Het verkeer gaat dan ondergronds door de nieuw

te bouwen Westpleintunnel. De tunnel en het plein spelen een

belangrijke rol in het verbinden van de oosten de westzijde van

de stad. Fietsers en wandelaars kunnen vanuit Lombok straks

veel eenvoudiger en prettiger de binnenstad bereiken.

dat past in de structuur van Lombok, maar tegelijk de overgang maakt naar

de binnenstad. Met stadswoningen aan de Damstraat en vervolgens oplo-

pend in hoogte naar het Westplein. De eigenheid krijgt het project ook door

de prachtige Deense baksteen die we hebben gekozen en die staand wordt

gemetseld. Dat accentueert de verticaliteit in het ontwerp; het gebouw reikt

als het ware daarmee naar de hemel.’

en wat gebeurt er aan de binnenkant? ‘Daar tref je een

grote diversiteit aan allerlei soorten woningen. Van woningen voor gezinnen

tot compacte appartementen en penthouses. Alle woningen hebben hun ei-

gen buitenruimte, maar delen ook met de grote collectieve buitenruimte op

het dak. Daar vinden bewoners een plek van rust middenin het stadsgewoel.’

hoe belangrijk is dit project voor lombok? ‘Als Buenos

Aires er staat, komt er tussen de Kanaalstraat en Leidsekade een tweede

gebouw, dat wij ontworpen hebben. Met de nieuwe moskee op het bin-

nenplein is de Kop van Lombok in ere hersteld. Overigens had ik die moskee

graag ontworpen; ons bureau heeft net een moskee in Amsterdam-Oost

opgeleverd en we zijn met twee nieuwe ontwerpen bezig. Ook dat is een

inspirerende opgave.’

de architect van buenos aires

Vervolg

INT

eR

VIe

W

R Sa | 51

Livin’

Leven in Utrecht

Eerst komen we via het station en Hoog Catharijne – waar de verbouwing in het kader

van CU2030 al volop gaande is – op de Mariaplaats. Een mooi compact pleintje, waar

de eerste leuke winkeltjes al voor het oprapen liggen. Woonwinkel Keck en Lisa bijvoor-

beeld, direct aan het begin van de Zadelstraat. Even verderop is het heerlijk espresso,

cafe latte en wat al niet meer drinken bij Kaldi Koffie en Thee. Twee keer rechtsaf slaan

brengt ons bij nog zo’n verleiding eerste klas: Patisserie Chocolaterie Bond & Smolders.

Gauw maar verder lopen langs de Lijnmarkt en rechtsaf over de Oude Gracht. De Dom

torent hoog boven ons uit: de toren is open voor bezoekers (zonder hoogtevrees, kaart-

jes te koop op het Domplein). Maar voor we op het plein komen waar de Romeinen

ooit hun eerste vesting bouwden, brengen we een bezoek aan boekhandel Steven Sterk.

Met altijd een flinke stapel verse ramsj-boeken, maar ook een grote collectie culinair.

stukje geluid Wie meer wil weten over de architectuur van Utrecht kan op

nummer 14 van Achter de Dom terecht; hier is architectuurcentrum Aorta gevestigd.

Met actuele exposities over wat er in Utrecht en omgeving te zien is. Een mooi stukje

geluidsapparatuur – want ook de oren moeten zo nu en dan worden gestreeld – zoeken

we uit bij hifi studio Wilbert in de Korte Jansstraat. Geen zaak om even wat dozen mee

te nemen zoals bij de mediagrootgrutter, maar wel een om eigen muziek mee te nemen

en die rustig over meerdere systemen te laten klinken.

Inmiddels begint de inwendige mens toch wat onrustig te wor-

den. Een brunch bij Stadscafé Broers is een mooi moment om

even bij te tanken, wel van tevoren even reserveren.

Of daarna – met onder meer een glaasje bubbels in de buik – de

route vervolgd kan worden, hangt af van de eigen wilskracht.

De kleinste grote stad van Nederland staat al jaren hoog op de ranglijst van de Atlas

Nederlandse Gemeenten waar het gaat om aantrekkelijke, leefbare steden. Economisch

gaat het Utrecht voor de wind, het is hier goed wonen en studeren, in de compacte

binnenstad is van alles te doen. Wie kiest voor het wonen op de Kop van Lombok krijgt

dat er dus allemaal gratis bij. Niet verkeerd! Bij wijze van verkenning maken we een

kort rondje door de binnenstad.

52 R Sa

In de binnenstad is van alles te doen. Bewoners van Buenos Aires krijgen dat er allemaal bij.

fijn ijs Wie de macht heeft om door te pakken, wordt niet teleurgesteld. Sigaren-

liefhebbers lopen op het Janskerkhof even binnen bij De Oude Tijd, voor een handge-

maakte Cubaan. Wie liever kiest voor ambachtelijk Italiaans ijs kan terecht bij ijssalon

Venezia in de Voorstraat. Teruggekeerd langs de Oude Gracht, over het Neude met dat

prachtige postkantoor, is het tijd voor de aanschaf van kranten, tijdschriften en boeken

voor het weekend – bij Selexyz Boekhandel Broese, pal tegenover het stadhuis.

Regelmatig vinden hier lezingen van schrijvers plaats over hun nieuwe boeken.

Lezen maakt hongerig en dan treft het – we zijn nu eenmaal in Argentijnse sferen –

dat Gauchos Grill schuin aan de overkant is gevestigd. Een Argentijnse steak moet het

dan maar worden, maar ze zijn er in alle soorten en maten: van 225 tot 1.000 gram.

Dat laatste kan niet goed zijn voor de kransslagader, maar à la.

muziek van rosa De nazit vindt dit keer plaats bij de Winkel van Sinkel, een

paar panden verder langs de Oude Gracht. Ooit de bekende winkel, maar nu decor

voor allerlei activiteiten, tot en met tangomatinees aan toe. De wandvitrines ade-

men de sfeer van het oude warenhuis. Wie dan nog niet genoeg heeft van de stad,

R Sa | 53

Livin’

kan bijvoorbeeld voor een culturele afsluiter kiezen. In een

magazine dat ROSA heet kiezen we dan geheel toepasselijk voor

een optreden van het Rosa Ensemble, dat in Utrecht Theater

Kikker als uitvalsbasis hanteert. Recent onder meer te zien in

de Nederlandse theaters in een productie met cabaretier Jan

Jaap van der Wal.

Het bewijs is daarmee geleverd dat de Utrechtse binnenstad

voor ieder wat wils biedt. En dan hebben we het nog niets eens

over al het moois dat in de wijken rondom het centrum te vin-

den is, zoals de vele parken. Daar kan een apart tijdschrift aan

gewijd worden. Beter nog: kom het zelf ontdekken!

Langs de twee kilometer lange Oudegracht is het heerlijk shoppen, flaneren en mensen kijken. Stad ten top.

54 | R Sa

Livin’

R Sa | 55

In Lombok wordt van alles ondernomen. De wijk is een smeltkroes van allerlei initiatieven. Sommige ondernemers zijn al decennialang hier gevestigd, anderen hebben zich er net gevestigd. ROSA ging op pad en tekende zeven enthousiaste verhalen op. Maar eigenlijk zeggen de beelden al genoeg: dit is een bijzondere plek in de stad, met bijzondere mensen.

ONDER-NEMERSIN LOMBOK

Foto

grafi

e N

out

Stee

nkam

p/FM

AX

56 | R Sa

Elite KappersMustafa Aydin: ‘Ik ben hier vijf jaar geleden begonnen als kap-

per. Daarvoor heb ik 27 jaar als kapper in Turkije gewerkt. Ik heb

deze buurt uitgekozen omdat Lombok een leuke wijk is, met veel

Turkse mensen. Hiervoor zat hier ook al een kapperszaak, die kon

ik overnemen. Ik woon nu in Overvecht, maar zou best graag in

Lombok willen wonen. We krijgen hier allerlei mensen in de zaak.

Van Nederlandse buurtbewoners die een beetje Turks willen leren

tot en met de Turkse vrachtwagenchauffeurs die internationaal

rijden voor Douwe Egberts en zich hier laten knippen. Mensen

maken een praatje, drinken koffie, kijken TV of internet, lezen de

Turkse kranten, gaan even twee minuten in de massagestoel. Het

hoort er allemaal bij en het maakt het werk ook erg gezellig.’


Johannes Camphuysstraat 45 | 3531 SC Utrecht | 06 41 97 38 71

Vleutenseweg Westp

lein


Daalsetunnel

Catharijnebaan

Centraal Station

Dam

straat

Kanaalstraat

Lombok

R Sa | 57

Surinaams Eethuis AartiRichie Maggan: ‘De familie Maggan heeft hier al 27 jaar een

eethuis. We helpen allemaal mee. Mijn ouders zijn ermee begon-

nen. Mijn vader werkte op de koekjesafdeling van de Hema en

zag op een gegeven moment dat deze winkel beschikbaar kwam.

Zo is het begonnen. Mensen uit heel Nederland, van Limburg tot

Groningen, weten ons te vinden. We hebben zelfs vaste klanten

uit het buitenland. Zo komt er als in de Jaarbeurs de Bouwbeurs

wordt gehouden een groep Duitsers hier naartoe, om lekker

Surinaams te eten. En dat al tien jaar lang!

Als klein jongetje liep ik hier al over straat. De buurt is wel veran-

derd, maar nog steeds heel gezellig. De meeste mensen die ik ken

wonen hier nog steeds en willen ook niet weg. Het is een gewilde

plek in Utrecht. Levendig, met ook veel jongelui en studenten.

Zelf woon ik hierboven; de mooiste plek van de Kanaalstraat.

(lacht) Ik kom daardoor nooit te laat op mijn werk!’

www.eethuis-aarti.nl

Kanaalstraat 75 | 3531 CB Utrecht | 030 293 83 25

Vleutenseweg Westp

lein


Daalsetunnel

Catharijnebaan

Centraal Station

Dam

straat

Kanaalstraat

Lombok

58 | R Sa

Best Buy BazaarKobi Apell: ‘We hebben deze winkel inmiddels 12 jaar. We hadden

eerst een groothandel en leverden aan de winkel die hier eerst

zat, Zisso. De eigenaren daarvan wilden zich meer concentreren

op hun tweede winkel, Nisha in de Wittevrouwenstraat. Dat bood

de kans aan mijn zwager en mij om deze plek over te nemen.

In de loop van de jaren hebben we steeds ons assortiment aan-

gepast. Als mensen hier binnenkwamen, vroegen we ze ook wat

ze misten. En daarop vulden we dan aan. Zo is onze winkel steeds

gevarieerder geworden; eerst vooral huishoudelijke artikelen,

later meer cadeauartikelen. De studenten vormen voor ons een

belangrijke doelgroep. Ze komen eerst bij ons binnen voor een

bezem en een mop – dan zien we al: die is nieuw hier in de buurt

– en later voor de cadeaus. De wijk is er de laatste jaren echt op

vooruit gegaan. Wij voelen ons met Lombok verbonden; je praat

met de mensen, je sponsort hier en daar buurtactiviteiten. Dat

geeft het gevoel dat we erbij horen en dat is heel plezierig.’

www.bestbuyholland.nl/bazaar


Kanaalstraat 126 | 3531 CP Utrecht | 030 294 99 04

Vleutenseweg Westp

lein


Daalsetunnel

Catharijnebaan

Centraal Station

Dam

straat

Kanaalstraat

Lombok

R Sa | 59

60 | R Sa

Rabobank UtrechtMaarten Kolkman, manager Verkoop en Service: ‘Met meer dan

duizend vestigingen in Nederland is Rabobank bij uitstek de

dichtbij-bank. Maar we zien ook dat steeds meer klanten gebruik

maken van internet, mail en telefoon. Reden voor ons om na te

denken over de bank van de toekomst. Naast onze kernkantoren,

waar persoonlijk advies centraal staat, hebben we de satelliet-

kantoren ontwikkeld. De vestiging in Lombok is daar de eerste

van. Je kunt hier voor alles terecht, van een bankproduct tot en

met het afsluiten van een verzekering. Daarbij vinden we het

heel belangrijk om een grote groep klanten te kunnen helpen

die bijvoorbeeld wel digitaal zou willen bankieren, maar nog

niet weet hoe.

In de shop worden die mensen daarbij geholpen. We willen laten

zien hoe gemakkelijk het is om veel van je bankzaken thuis op

elk gewenst moment te kunnen regelen. Om dit nog eens extra

te stimuleren krijgen klanten die in Lombok wonen en gebruik

maken van internetbankieren korting op hun glasvezelinternet

via Rabobank partner LomboXnet, de aanbieder van glasvezelin-

ternet in de buurt. Maar dat is niet onze enige binding met de

buurt. Zo hebben we in de inrichting bijvoorbeeld een speciaal

ontwerp van de Bloei!bank geplaatst (zie ook p 5, red.), waarvan

het haakwerk door Turkse vrouwen uit de buurt is gemaakt.

Het geeft deze bankshop een bijzondere sfeer.’

www.rabobank.nl/utrecht


Kanaalstraat 196 | 3531 CP Utrecht | 030 287 87 87

Vleutenseweg Westp

lein


Daalsetunnel

Catharijnebaan

Centraal Station

Dam

straat

Kanaalstraat

Lombok

R Sa | 61

Cultureel Dagcafé Kopi SusuLizette Hobeyn, leverancier van het biologisch gebak: ‘Najaar

2009 ben ik begonnen. Ik ben van huis uit gediplomeerd souschef

en heb in diverse restaurants gewerkt, in Nederland maar ook

in Italië en Frankrijk. Naast catering verzorg ik kookworkshops.

Ik heb gekozen voor biologische producten omdat de kwaliteit

zoveel beter is. Plus dat het welzijn van de dieren en behoud van

de natuur ermee gediend is. Ik kreeg een tip dat dit café was

geopend en ben gelijk langs gegaan. We maken per seizoen een

nieuwe gebakskaart. Met één constante: de chocoladetaart.

Die maak ik al 15 jaar. Lombok vind ik een aangename buurt; in

1996 heb ik nog meegewerkt aan het Lombok Koekboek. Het is

absoluut een buurt in ontwikkeling, met veel nieuwe plannen.

Toch gaat het eigene van de buurt niet verloren.’

Medewerker Marjolijn: ‘Ik heb tien jaar in deze buurt gewoond.

Het was de eerste kamer die ik kon krijgen toen ik in Utrecht ging

studeren. In de tussentijd is er wel het nodige in de buurt veran-

derd; zo zijn er veel huurwoningen omgezet in koopwoningen.

Dat heeft Lombok geen kwaad gedaan: er komt een nieuw publiek

de wijk in. Het is een buurt die wel tegen een stootje kan, ook na

de negatieve publiciteit destijds op SBS6. Ik ben tenminste bewust

hier gebleven! En nu werk ik hier ook, in een winkelruimte die ooit

door De Gruyter als één van de eerste supermarkten is begonnen.

Een plek met historie dus. Het is nu niet alleen een café;

we organiseren ook exposities en er vinden muziekoptredens

plaats. Bewoners uit de buurt weten ons steeds beter te vinden.’

www.kopisusu.nl en www.toscataste.nl

J.P. Coenstraat 69 | 3531 EP Utrecht | 030 890 06 63

Vleutenseweg Westp

lein


Daalsetunnel

Catharijnebaan

Centraal Station

Dam

straat

Kanaalstraat

Lombok

62 | R Sa

Van Vliet Verlichting & ElektraTon van Vliet: ‘Wij zijn de oudste verlichtingszaak in Utrecht-

West. Begin jaren twintig van vorige eeuw zijn we hier gestart,

op dit adres aan de Kanaalstraat zitten we al sinds 1926. Dezelfde

handel, dezelfde familie. Mijn grootvader is de zaak begonnen,

inmiddels is het de derde generatie. We zijn enorm verknocht aan

deze plek. Het heeft alles: dicht op het centrum, leuke huizen,

vlakbij het station. Je bent van hieruit sneller in het centrum van

Amsterdam dan in die stad zelf. Helemaal als je straks op de plek

van Buenos Aires gaat wonen. Het is goed dat die projecten er

komen, jammer alleen dat het vaak zo lang duurt. Voor de wijk

is het alleen maar positief. Mijn broer en ik zijn twee huizen

verder aan de overkant geboren. Een echte volksbuurt, waar

de laatste jaren wel verandering in is gekomen. Zo hebben bij-

voorbeeld de studenten Lombok ontdekt. Mijn jongste dochter

studeert ook: ze zou hier graag willen blijven. Dat is nog niet

zo gemakkelijk, omdat de prijzen van de woningen behoorlijk

zijn gestegen. Er zou meer voor de jonge generatie gebouwd

moeten worden. Anders wordt het wonen in de stad onbereik-

baar voor ze.’

www.vanvlietverlichting.nl

Kanaalstraat 107 | 3531 CD Utrecht | 030 293 00 69

Vleutenseweg Westp

lein


Daalsetunnel

Catharijnebaan

Centraal Station

Dam

straat

Kanaalstraat

Lombok

R Sa | 63

Paardenslagerij Wim van BeekAnneke en Carolien van Beek: ‘We zijn inmiddels 73 jaar op dit

adres gevestigd. Vroeger waren er zeven paardenslagerijen in

Utrecht, nu zijn we de enige. Hiervoor was het pand een schoe-

nenwinkel en oprichter Willem van Beek heeft het eigenhan-

dig omgebouwd tot deze slagerij. Aan de voorkant de winkel,

achterin onder meer de ketels waarin de worst wordt gemaakt.

De hele wereld weet ons te vinden. Daaronder ook veel mensen

die ooit uit deze buurt zijn verhuisd, maar nog steeds af en toe

terugkomen om hier worst te halen.

Ons klantenbestand is heel gevarieerd en de zaak loopt nog

steeds prima. Voor ons voelt het ook niet als werk, we staan

hier voor de gezelligheid. Gezelligheid die in deze hele buurt

te vinden is, kijk maar eens naar de braderieën die hier in de

straat plaatsvinden. Mensen komen hier binnen voor een bak-

kie en even een praatje. Ze staan zaterdags al vanaf half tien

te wachten tot om tien uur de eerste worst uit de ketel komt,

warm en wel. Of ze nemen de worst, vacuüm verpakt, mee op

vakantie. Het kan allemaal!’


Kanaalstraat 109 | 3531 CD Utrecht | 030 293 26 36

Vleutenseweg Westp

lein


Daalsetunnel

Catharijnebaan

Centraal Station

Dam

straat

Kanaalstraat

Lombok

64 | R Sa


Lunchen‘Bij de lunch denk ik aan mooie cous-

cousgerechten. Het moet allemaal niet

te zwaar zijn. Bijvoorbeeld een couscous-

salade met mint en olijven. Gebruik limoen

om de salade te besprenkelen, dat is veel

frisser dan azijn. Dat geeft dat heerlijke

zonnige gevoel.

Verder veel gegrilde groentes. En brood,

maar dan vooral als dip en erbij. Turkse

pannenkoeken zijn daar ook prima voor;

van tevoren even warm maken. Tapenades

en fijne oliën mogen niet ontbreken en dat

geldt tevens voor de pastasalade. Allemaal

vooraf goed klaar te maken en dan mooi

op grote schalen presenteren. Zet bakjes

met verse gezouten noten en olijven neer,

lekker graaien!

Wat gaan we drinken? Ik zit dan al aan de

wijn. De lunch is een mooi wijnmoment.

Fris en fruitig wit uit Chili, Australië en

Argentinië, of een mooie droge Riesling.

Maar natuurlijk ook veel water en sappen.’

watermeloensalade Snijd de

watermeloen in vieren en schil de parten.

Snijd het vruchtvlees in blokjes van 2

cm. Meng de suiker met het citroensap

en het sap van de meloen dat tijdens het

snijden is vrijgekomen. Breng dit aan de

kook en kook het in tot siroopdikte. Meng

de siroop door de blokjes watermeloen

en besprenkel ze met de rum. Schep alles

goed door elkaar.

muntthee Breng in een steelpan

1 dl water met de suiker aan de kook.

Draai het vuur laag, voeg de munt toe en

laat de thee 20 minuten trekken.

krokante noten Hak de noten

fijn en meng ze met de suiker. Bak het

mengsel in een koekenpan met antiaan-

baklaag tot de suiker smelt en om de

noten heen karameliseert.

serveren Verdeel de meloensalade

op de borden. Schenk de siroop in een

klein glaasje. Zet het glaasje in het mid-

den van de meloensalade en bestrooi het

gerecht met gekarameliseerde noten.

bereidingstijd 35 minuten

ingredienten

Watermeloensalade

1 watermeloen

100 g kristalsuiker

sap van 1 citroen

½ dl rum

Muntthee

100 g kristalsuiker

50 g verse munt

Krokante noten

100 g paranoten

50 g kristalsuiker

Meloensap

Zorg er bij het snijden van

de meloen voor dat je het

vrijgekomen vocht opvangt.

Dit gebruiken we ook.

salade van watermeloen met munttheesiroop en

gekarameliseerde noten

Eten

Met

Beuk

ROSA vroeg de Utrechtse stadsdichter

Ingmar Heytze om een lofzang op de Utrechtse

luchten. Hebben we hier ook ‘Buenos Aires’?

Heytze denkt van wel…

DECK WITHVIEW

R Sa | 65

Foto

grafi

e G

iraf

feCa

m

66 | R Sa

buenos aires boven lombok

De lucht boven Lombok is Utrechtse lucht,

wat wil zeggen: vol van magisch licht dat zich

beter laat ervaren dan begrijpen. Op een avond,

niet ver weg in de tijd, kijk je uit over de stad

vanaf de nieuwe Kop, de maan komt op achter

Hoog Catharijne als een grote, warme knipoog

en het plein beneden wordt een kalme zee:

auto’s dobberen door elkaar met gorgelende

claxons, een bus zwemt als een potvis door

de nacht naar het station. De hemel draait

van blauw naar zwart. Onder duizend sterren

bloeit de kamperfoelie op je groene dak.

Ingmar Heytze

R Sa | 67

Een FlashMob is een (grote) groep mensen die plotseling

op een openbare plek samenkomt, iets ongebruikelijks doet

en daarna weer snel uiteenvalt. FlashMobs worden veelal

georganiseerd via moderne communicatiemiddelen zoals

internet en Twitter. In mei 2003 werd de eerste FlashMob

georganiseerd, waar anders dan in New York.

Bekende, meer recente voorbeelden zijn het eerbetoon aan

Michael Jackson in Stockholm en de prachtige FlashMob in

het Centraal Station van Antwerpen, op de klanken van The

Sound of Music. Alles te zien op youtube!

wat is een FlashMob?

68 | R Sa

Foto

grafi

e N

atha

lie U

rban

usTFlashMob 18.09.2010 Utrecht CSIneens uit het niets waren ze daar, de tangoliefhebbers die op 18 september 2010 de hal

van station Utrecht Centraal in bezit namen. Een heuse FlashMob: zo ontstaan en ook zo

weer verdwenen. Maar de herinnering blijft. Bij de kleine twintig deelnemers, maar ook bij

de toevallige voorbijgangers. Een mooi moment.

TangoPower

HHet komt en het gaat in een flits: de FlashMob. Even is daar de intimiteit van de tangodansers in de drukke stationshal van Utrecht Centraal.

Instant

R Sa | 69

FlashMob 18.09.2010 Utrecht CS

70 | R Sa

Máxima!

Jorge Luis Borges, schrijver

Juan Manuel Fangio, autocoureur

Ernesto Guevara, vrijheidsstrijder

Diego Maradona, voetballer/coach

Lionel Messi, voetballer

Juan Perón, president

Eva Perón, presidentsvrouw

Ástor Piazzolla, musicus/componist

Gabriela Sabatini, tennisster

En andere bekende Argentijnen

E

Geboren in Buenos Aires en volgend jaar veertig jaar op

deze wereld: Prinses Máxima der Nederlanden. Op 30

maart 2001 verloofde ze zich met prins Willem-Alexander.

De tien jaar die volgden gelden als een heuse successtory:

Máxima veroverde in sneltreinvaart de harten van het

Nederlandse volk. Ze werd beeldbepalend voor onze

monarchie – en is dat nog steeds.

Eind 1999 verschenen de eerste berichten in de Nederlandse pers over

een liefdesrelatie tussen onze troonopvolger en de dochter van Jorge

Zorrequieta en Maria del Carmen Cerruti. Máxima Zorrequieta, met een

afgeronde studie economie op zak, werkte op dat moment bij de Deutsche

Bank in New York. Het filmpje waarin Máxima aan het feesten was in

Argentinië deed de ronde en al snel werden er vragen gesteld over de

mogelijke betrokkenheid van vader Zorrequieta bij de verdwijningen

tijdens het militaire bewind van president Videla. Op zijn Nederlands

werd een onderzoek ingesteld, maar de uitkomsten daarvan werden snel

vergeten toen eenmaal de verloving daar was en het huwelijk werd aange-

kondigd voor 2 februari 2002. Op die koude winterdag keken miljoenen

Nederlanders naar de traan van de prinses tijdens de uitvoering van Carel

Kraayenhof’s ‘Adios Nanino’ en natuurlijk de kus op het balkon.

vele functies Na een uitgebreide introductieperiode, die in 2005

ten einde liep, heeft prinses Máxima een veelheid aan maatschappelijke

functies ter hand genomen. Zo heeft ze zitting in de Raad van State, het

belangrijkste adviesorgaan van de regering. Ook was Máxima lid van de

Commissie Participatie van Vrouwen van Etnische Minderheden (PaVEM).

De commissie ondersteunde de dertig grootste gemeenten bij hun poging

om vrouwen van etnische minderheden meer te betrekken bij de samenle-

ving. Momenteel is ze beschermvrouwe van het Oranje Fonds, voorzitter

van het Curatorium van de Prins Claus Leerstoel, ingesteld voor onderzoek

en onderwijs op het gebied van ontwikkelingssamenwerking. Ze bevordert

actief de toepassing van microkredieten in ontwikkelingslanden.

Argentijnse schone verovert Nederlandse harten

Nederland heeft prinses Máxima in de harten gesloten – en

vice versa.

Illu

stra

tie

Kare

l Kin

derm

ans

postzak-outfit Maar wij kennen de prinses natuurlijk het beste

van haar staatsbezoeken en andere officiële gelegenheden die zij bijwoont.

En van haar moederschap van de prinsessen Catharina-Amalia, Alexia en

Ariane. Bij haar officiële optredens krijgt de kleding van de prinses altijd

veel aandacht. Wat heeft ze aan en wie heeft het ontworpen? Bekend is

bijvoorbeeld de postzak-outfit van de Nederlandse ontwerper Jan Timiniau,

waar de prinses ook een donkere mantel van draagt. Máxima is daarnaast

een fan van het Belgische merk Natan (Edouard Vermeulen). Hij ontwierp

onder meer het spijkerjasje dat de prinses tijdens Koninginnedag 2004

droeg. Ze draagt ook kleding van Italiaanse ontwerpers, zoals Emilio Pucci

en Valentino (de ontwerper van de trouwjurk). En natuurlijk de chique

tasjes van Chanel.

Máxima!

People

R Sa | 71

T 72 | R Sa

Foto

grafi

e N

out

Stee

nkam

p/FM

AX

Het is met voorsprong de meest sensuele dans op het noordelijk en zuidelijk

halfrond: de tango. Marjon Reinders heeft van haar passie voor de tango

haar beroep gemaakt en leidt een succesvolle tangodansschool: El Gancho.

Met Lombok als thuisbasis en een studio (DeDansvloer) in Ondiep is Reinders

volop met Utrecht verbonden. Een gesprek met een bevlogen vakvrouw over

de Argentijnse tango – die al bijna 25 jaar op de vloer staat – en alles waar

deze dans voor staat. ‘Een tango is geen polderen.’

Communiceren zonder woordenT

Tango

Tango

als manier van leven

R Sa | 73

74 | R Sa

D‘Er wordt nu heel veel de tango gedanst in Nederland en dat is

geweldig. In alle grotere steden is er wel iets te doen.’

‘De wijk gaat me aan het hart’, zo begint Marjon Reinders ons gesprek.

De geboren Groningse heeft haar kantoor in Lombok en fietst dus regelma-

tig door de buurt, op weg van en naar haar dansschool. ‘Bij de presentatie

van de plannen voor het project Buenos Aires hebben we een demonstratie

verzorgd; het evenementenbureau had ons gevonden. Erg leuk om te doen!

En ook goed om te zien dat Lombok zo een nieuwe impuls krijgt.’

Een uit de hand gelopen hobby, zo noemt Reinders de danssschool El

Gancho die ze najaar 1998 oprichtte. ‘Ik ben in Utrecht gaan studeren en

er nooit meer weggegaan. Nederlands was mijn vak en ik heb nog een tijd

voor de klas gestaan. Les geven vind ik namelijk erg leuk.’

Zelf maakte Reinders in 1988 voor het eerst kennis met deze dans. Wat is

volgens haar de charme van de tango? ‘Ik vind

het fijne van de tango dat het heel erg over

het lijf gaat. Alles wortelt in je lijf en de dans

ontkent het bestaan van het lichaam ook niet,

integendeel. Daarnaast heeft de tango alles met

communicatie te maken. Zeker de Argentijnse

tango is daar helemaal op geïnspireerd. Binnen

het paar moet voortdurend en veel gecommu-

niceerd worden. Het is echt dansen met zijn

tweeën; de een kan niet zonder de ander. Het is

ontegenzeggelijk een mannen-vrouwendans.’

geen regels Bij andere dansen is dat wel

degelijk anders, aldus Reinders. ‘De tango is in

principe dansen zonder regels, helemaal geïm-

proviseerd. Mij sprak dat enorm aan. Ik danste

daarvoor rock and roll, daar liggen de dingen

veel meer vast. Per ongeluk rolde ik in een tan-

goles en dat was een eyeopener. In die tijd, eind

jaren tachtig, werd er nog nauwelijks aan tango

gedaan in Nederland. In de dansschool waar

ik danste waren er welgeteld twee cursussen.

Toen die afgelopen waren, hebben we de stoute

dansschoenen aangetrokken: waarom niet zelf

tangolessen organiseren?’

Zo gezegd, zo gedaan. Sinds september 2005 is

El Gancho gehuisvest in de Utrechtse dans-

werkplaats DeDansvloer. ‘Hier worden uiter-

Argentijnse Tango is ruim honderd jaar geleden

ontstaan in Buenos Aires en Montevideo (de

hoofdstad van Uruguay). Arme immigranten

maakten muziek, en muziektradities uit Italië,

Spanje en Oost Europa vermengden zich met

inheemse Zuid-Amerikaanse muziek. Nadat

de bandoneon, dat weemoedig klinkende

instrument dat oorspronkelijk bedoeld was als

draagbaar kerkorgel, als vast instrument was

opgenomen in de muziek ontstond langza-

merhand de weemoedige sensuele muziek die

tango werd genoemd. In één adem met de

tango wordt de muziek van Ástor Piazzolla ge-

noemd, de Argentijnse componist (1921-1992).

Op zijn achtste kreeg hij zijn eerste bandoneon.

Na eerst onder meer in aantal tangorkesten

gespeeld te hebben, legde Piazzolla zich later

op eigen composities. Maar optreden bleef hij

ook doen, met als hoogtepunt een openlucht-

concert in Central Park (1987).

geschiedenis van de Argentijnse tango

Tango

R Sa | 75

aard danslessen gegeven, maar we willen meer doen. Bijvoorbeeld eigen

dansprojecten opzetten en samenwerking opzoeken met andere culturele

organisaties. We willen onze plek in de wijk vinden en dat heeft tijd nodig.’

Maar bij alles blijft de tango de basis, zo geeft Marjon Reinders aan:

‘Er wordt nu heel veel de tango gedanst in Nederland en dat is geweldig.

In alle grotere steden is er wel iets te doen. En wat ik erin vind, vinden

anderen er ook in: het communiceren zonder woorden en het creëren van

een nabijheid met mensen die wij niet zo gewend zijn. Wij hebben geen

nationale beweegcultuur en denken al gauw: doe maar gewoon, dan doe je

al gek genoeg. Maar een tango is geen polderen.’

nieuwe cultuur In Argentinië, waar de dans vandaan komt, is dat

heel anders. Tango is daar de passie numero uno van het land. Reinders legt

uit: ‘Argentijnen zijn veel trotser op hun cultuur. Zij zoeken naar wat hen

bindt en de tango is daar een belangrijk element in. Het leeft daar echt.

Ga maar na: de dans is nog maar 120 jaar oud

en ontstaan in Buenos Aires, als een echte stads-

dans. Buenos Aires was een grote immigranten-

stad, vergelijkbaar met New York maar nog veel

gemengder. Veel mensen met Latijnse achter-

gronden emigreerden erheen, kwamen in lastige

omstandigheden terecht, maar namen wel hun

eigen cultuur mee. Uit Zuid-Europa bijvoor-

beeld, waar al een eigen danstraditie bestond. En

er kwamen veel mensen van het platteland, gek

genoeg door de uitvinding van het prikkeldraad.

Daardoor kon het vee gemakkelijk worden bin-

nengehouden en was er minder behoefte aan

mensen om de kuddes te bewaken.’ Voeg daarbij

het feit dat Buenos Aires een echte havenstad

was en de voedingsbodem voor een nieuwe

cultuur was daar. Reinders: ‘Helemaal toen een

nieuwe muzieksoort werd uitgevonden, op basis

van de bandoneon. Van origine een draagbaar

kerkorgel, uitgevonden door Heinrich Band, met

76 | R Sa

voorjaar 1988 Eerste tangolessen Marjon Reinders in Utrecht

najaar 1988 Officiële oprichting Tango El Gancho

1988 Eerste Utrechtse tangocafé in Het Luie End

1989 Tango El Gancho introduceert de Argentijnse tango in Utrecht

vanaf 1994 Wekelijks Tangocafé in Hofman Café

vanaf 1997 Maandelijkse Tangomatinée in de Winkel van Sinkel

vanaf 2004 Dansen Mark Siekarjo en Marjon in de Cross-over show

Caramba, met Joris Linssen.

2004 Carel Kraayenhof componeert de tango ‘El Gancho’

2004 Documentaire ‘De gancho van Marjon Reinders’ op

Nederlandse Filmdagen en regionale TV

2005 Tango El Gancho is één van de oprichters van de

Utrechtse danswerkplaats, DeDansvloer

2008 Theatertoer Caramba en Tango El Gancho

2010 Mede-organisatie festival TangoTouch

Kanaalweg 90 | 3533 HG Utrecht | 030 293 36 08

www.elgancho.nl

El Gancho in vogelvlucht

‘Ik vind het fijne van de tango dat het heel erg over het lijf

gaat. Alles wortelt in je lijf en de dans ontkent

het bestaan van het lichaam ook niet,

integendeel.’

een warme klank die het zeer geschikt maakt voor melancholieke muziek.

Muziek met daarin de klank van heimwee naar het oude vaderland: de

tango.’

eigen passen We keren terug naar waar Reinders haar eigen passie in

heeft gevonden: de dans. ‘Het leuke is dat je in de tango je eigen weg kunt

vinden. Je kunt je eigen passen ontwikkelen. Er is wel een kader, zoals het

feit het danspaar met het bovenlijf aan elkaar vast zit. Er zijn ook wel en-

kele basispassen, maar verder is het vooral heel vrij.’ Daarmee is tango een

dans die door de dansers zelf kan worden ontwikkeld. De mensen die bij

El Gancho op les komen worden daar ook door aangetrokken. ‘De meeste

mensen die hier komen zijn al iets ouder en hebben de nodige levens-

ervaring. En niemand komt hier met tegenzin. Sterker nog: veel stellen

hebben hier echt even een uurtje quality time samen. Dat ik daarin word

toegelaten en dat ik die connectie mag veroorzaken, vind ik nog steeds

heel bijzonder.’

Bron: w

ww

.elgancho.nl

Tango

R Sa | 77


Dineren‘Om vier uur doen we een bubbeltje of een

rosé. Daarna een lekker lang eetmoment,

met veel vlees voor op de barbecues: lams-

vlees, kip – lekker gemarineerd.

En vis: tonijn, dorade, tilapia. Alles is licht

en fris. Weer brood als dip erbij. En aardap-

pels, ook prima op de barbecue. Dit is het

moment voor het actieve koken. Uit je luie

stoel en meedoen! Mooie vruchtgroenten

erbij, zoals tomaat, paprika en courgette.

Besprenkelen met mint, koriander, roze-

marijn en tijm. Dat ruikt heerlijk op zo’n

‘s zomers terras.

Het drinken: zoals gezegd even inbubbelen

met een cava of prosecco. Daarna de stevi-

ger wijnen, zoals een Australische rode bij

de scherpe smaak van het lam.

En natuurlijk het toetje. Fris sorbetijs, dat

krijg je nog wel weg. Of een mooie gekara-

meliseerde tarte tatin. Dat is leuk, gezellig

en het ziet er goed uit. Als begeleiding een

kruidentheetje, dat kan weer prima met

mint. Dat zuivert goed – veel beter dan

allerlei zware koffie.’

broodtaart Verwarm de oven op

120 °C. Breng de room met suiker, boter,

het uitgeschraapte merg van het vanil-

lestokje en de specerijen aan de kook.

Draai het vuur laag. Klop de eidooiers

los. Voeg een derde van het warme

roommengsel rustig kloppend toe aan de

eidooiers. Schenk dit mengsel al roerend

door het overgebleven roommengsel in

de pan. Smeer een bakplaat in met boter,

bestuif hem met bloem en bedek de plaat

met sneetjes brood. Giet het eimengsel

over het brood en verdeel het goed. Zet

het geheel 1 uur in de oven. Bestuif de

broodtaart met poedersuiker en laat hem

goed afkoelen.

serveren Snijd de broodtaart in

gelijke stukken en serveer ze met een bol

vanille-ijs.

bereidingstijd 1 uur en 10 minuten

ingredienten

Broodtaart

4 dl slagroom

75g kristalsuiker

100 g boter

1 vanillestokje

1 theel. kaneel

1 theel. gemalen komijnzaad

1 theel. gemalen korianderzaad

3 eierdooiers

8 sneden witbrood

poedersuiker

vanille-ijs

gekruide broodtaart met vanille-ijs

Eten

Met

Beuk

78 | R Sa

Verplicht!

Zonnebrandcrème Het is natuurlijk wel sexy om met een heel dure zonnebrandcrème je ligstoel op het dak van Buenos Aires in te nemen, maar het kan ook goedkoper – en minstens zo effectief. De Consumentenbond testte in 2008 tien zonnebrandcrèmes met factor 15 tot 20. De winnaar, toch wel verrassend: Kruidvat Solait SunMilk SPF 15. Op de tweede plaats eindigde de veel duurdere Sun Protect Milk SPF 20 van Biodermal.

1

R Sa | 79

Verzorgde pols Een horloge is tegenwoordig zoveel meer dan een instrument dat accuraat de tijd aangeeft. Nu we overal de tijd kunnen aflezen – tot en met de atoomtijd op onze mobiele telefoon – wordt het horloge meer en meer een sieraad, dat tevens iets zegt over hoe we in het leven staan en gezien willen worden. Zijn we sportief en doen we aan diepzeeduiken of autoracen, of gaan we voor subtiliteit. In dat laatste geval is dit exemplaar van de Japanse ontwerper Issey Miyake een aanrader. Stijlvol tot en met en van jou voor 995 euro.

Verplicht!2

80 | R Sa

Lichtgevende champagneglazen Toegegeven, een beetje over de top is het wel. Maar daardoor ook weer kek: glazen die licht gaan geven als je ze vult met bubbels. Het kunststof glas bevat een ingebouwd led-lampje met lithiumbatterij. Via de megatopper.nl.

Verplicht!3

R Sa | 81

Argentijnse vlees Onmisbaar voor op de met kolen – Ramon Beuk zweert erbij – gestookte barbecue: het grotere vleeswerk. Bij steakline.nl bestellen we Argentijns rund, in diverse soorten en maten. Met de smaak van de eindeloze pampa’s!

Verplicht!4

82 | R Sa

&Een roos.... In het rood symbool van de liefde, al duizenden jaren. Maar ook van afscheid (zwart), goddelijke liefde (blauw) en vriendschap (geel). 300 soorten komen in het wild voor, gecultiveerd wordt dat aantal vele malen overtroffen. Dichtbij huis te koop in Jopie’s Bloemenhuis aan de Kanaalstraat 105.

Verplicht!5

R Sa | 83

&Libros, películas y música [~Boeken, films en muziek]

Argentinië Buenos Aires

op schrift, in beeld en geluid

Shop

84 | R Sa

Bfijne stadsgids

Een stad als Buenos Aires verdient een

eigen reisgids. De Rough Guide heeft er

in 2008 één van gemaakt. Aangevuld

met de Rough Guide voor heel Argentinië

biedt dat een solide basis om een trip

uit te gaan zetten. De gids is voorzien

van heldere kaartjes, altijd prettig in een

stad die je voor de eerste keer bezoekt.

Ook worden tips gegeven voor een be-

zoek aan de omliggende regio.

The Rough Guide to Buenos Aires en The

Rough Guide to Argentina. Uitgave The

Rough Guides. voetbal in een vuile oorlog

De eerste keer dat ‘we’ van een Spaans-

sprekend land de WK-finale verloren was

in 1978. Nederland ging ten onder tegen

gastland Argentinië met 3-1, in een wed-

strijd die volgens de kenners niet gewon-

nen had kunnen worden. In dit lijvige

boek maken de journalisten Iwan van

Duren en Marcel Rözer een uitgebreide

ronde langs de velden en vragen betrok-

kenen in Nederland en Argentinië wat er

nou precies is gebeurd. Ze plaatsen de

Mundial tegen de achtergrond van een

door oorlog verscheurde natie. Eén vraag

kan uiteraard niet beantwoord worden:

wat zou er gebeurd zijn als de bal van

Rob Rensenbrink niet tegen de paal was

beland…

Voetbal in een vuile oorlog, Iwan van

Duren. Uitgeverij De Buitenspelers.

de schoonheid van vuurland

Terecht opgenomen in de Penguin Clas-

sics-reeks, dit verhaal over een tocht naar

het einde van de wereld, opgetekend

een paar jaar voordat Theroux per trein

arriveerde: 1974. De Engelsman Bruce

Chatwin vertrok naar het zuidelijkste punt

van Zuid-Amerika na – zo gaat het verhaal

– een interview met Eileen Gray in Parijs.

Chatwin zag daar een kaart van Patagonië

aan de muur hangen en zo werd het idee

geboren. Het verblijf van zes maanden in

het gebied resulteerde in dit boek.

In Patagonia, Bruce Chatwin. Uitgave

Penguin Classics.

BOeKeN

volg floortje

Een goede reisgids is goud waard, maar voor inspi-

ratie kunnen we ook goed terecht bij de boeken van

onze eigen Floortje Dessing. Argentinië heeft een spe-

ciale plek in haar hart: ze beveelt het land regelmatig

aan. In haar laatste boek 365 dagen onderweg be-

schrijft ze dagboekgewijs een route per auto door het

land, in navolging van de Parijs-Dakar rally die hier in

2009 werd verreden. Onlangs was Dessing weer in de

buurt – als we haar tweets via Twitter mogen geloven

– om een film over de Falklandeilanden te maken: ‘Nu

op pad om de “battlefields” van de Falkland-oorlog

te filmen plus een Argentijnse oorlogsbegraafplaats.

Blijft een heftig verhaal.’

365 dagen onderweg, Floortje Dessing. Uitgeverij

Prometheus.

in de trein naar het einde

Een treinreis dwars door het Amerikaanse continent. In 1978 begint Paul

Theroux zijn reis in het besneeuwde Boston, om enkele maanden later in de

zuidelijkste punt van Zuid-Amerika te eindigen. Onderweg ontmoet Theroux

allerlei bijzondere mensen, met hun eigen verhalen, zoals de Argentijnse schrij-

ver Jorge Luis Borges. Theroux is oprecht geïnteresseerd, maar behoudt zijn

eigen blik op de zaak en schrikt er niet voor teug commentaar te leveren. In die

zin zijn de boeken van Theroux altijd veel meer dan een gewone beschrijving

van land, mensen en zeden.

Paul Theroux, De oude Patagonië-express. Uitgeverij Amstel Uitgevers.

R Sa | 85

Mhappy tango

Op tangoles in Nederland gaan is één,

je onderdompelen in de tangoscene in

Buenos Aires is twee. Om niet geheel on-

beslagen ten ijs (pardon: op de vloer) te

komen, kan deze praktische gids van Sally

Blake helpen. Blake ging zelf het avon-

tuur aan en rapporteert terug met onder

meer elf tips om de tango in Buenos Aires

te ontdekken. Ook een A-Z over de beste

manieren om er zo snel mogelijk bij te

horen en niet teveel op te vallen, alsmede

een methode om te bepalen waar en hoe

je het beste als eerste kunt gaan dansen.

Happy Tango: Sallycat’s Guide to Dancing

in Buenos Aires, Sally Blake. Uitgave

Pirotta Press Ltd.

lekker zwijmelen

Wie thuis op de bank alvast in de stem-

ming wil komen van het BA-gevoel, neemt

deze uitgave van TASCHEN ter hand.

Geschreven door Angelika Taschen en

royaal geïllustreerd met beelden van bui-

ten en binnen. Hoe wordt er in deze stad

gewoond, dat willen we natuurlijk graag

weten. Maar ook de ex- en interieurs van

allerlei andere gebouwen komen in beeld.

Het maakt het verlangen om deze stad

echt te gaan bezoeken alleen maar groter.

Buenos Aires Style: The Heart of Argen-

tina (Icons Series), Angelika Taschen (red).

Uitgave TASCHEN.

van alle tijden

Dat de tango niet één of andere stoffige

muzieksoort is, bewijst deze cd van Ba-

jofondo. Een verzamelaar met meerdere

artiesten, waarvan de meeste afkomstig

uit Argentinië. De rode draad: dansbare,

moderne tango, doorspekt met trendy

beats. Een beetje in de sfeer van Gare du

Nord. Tango-puristen zullen hun neus

ervoor ophalen, maar bij de redactie

van ROSA scoort deze cd – ook door het

coverwerk – bijzonder hoog.

Bajofondo, Tangoclub. Commercial

Marketing.

ook voor buiten

Nog zo’n fijn schijfje om op het dakterras

in de cd-speler te stoppen: El Revancha

del Tango. U raadt het al: de wraak van

de tango. Ditmaal een eerbetoon van de

Franse soundtrackcomponisten Philippe

Cohen Solal en Christophe Mueller, in

nauwe samenwerking met de Argentijnse

gitarist Eduardo Makaroff. Gotan Project

hebben ze hun initiatief genoemd. De

sferen zijn even divers als het stadsleven

in Buenos Aires: van hitsige clubbeats tot

dromerige boulevard-tempi.

Gotan Project, El Revancha del Tango. XL.

speelse arg-rock

Rock nacional, zo wordt de Argentijnse

afsplitsing van de rock and roll genoemd.

Sinds de jaren zestig zijn Argentijnse

bands op zoek naar hun eigen geluid. In

de jaren tachtig brak onder meer Soda

Stereo door, een driemanschap afkomstig

uit BA en bestaande uit zanger Gustavo

Cerati, Hector ‘Zeta’ Bosio op bass, and

Carlos Alberto Ficicchia (Charly Alberti)

op drums. Hun carrière duurde tot 1997,

inclusief een comebacktour in 2007-2008.

Vrolijke muziek, met een vleugje Duran

Duran en The Cure, perfect geschikt voor

een zomeravond buiten op het terras.

Soda Stereo, Me Veras Volver: Hits and

Mas. Sony International.

waardig afscheid

De Argentijnse folkzangeres en activiste

Mercedes Sosa overleed in 2009, op 74-ja-

rige leeftijd. In datzelfde jaar verscheen

haar laatste album: Cantora, un Viaje

Íntimo, bestaande uit de cd’s Cantora 1

en Cantora 2. Op de albums staan duet-

ten met prominente Latijns-Amerikaanse

artiesten, maar ook bijvoorbeeld Shakira

leverde een vocale bijdrage. Een waardig

afscheid van deze diva van de Argentijnse

folkmuziek, die bekend werd als de ‘stem

van de stemlozen’. Tijdens het bewind

van Videla werd ze verbannen en leefde

ze enkele jaren in Parijs.

Mercedes Sosa, Cantora 1 en Cantora 2.

BMG.

mUz

86 | R Sa

FfILmSstadionrock

Drie heren die een Argentijns voetbal-

stadion plat kunnen spelen, dat kan niet

veel anders dan The Police zijn geweest.

In 2007 werd hun concert in de reünie-

tour (4 miljoen bezoekers worldwide) in

Buenos Aires vastgelegd op DVD en CD.

Dat alles onder de naam ‘Certfiable’,

een kreet die ontleend schijnt te zijn aan

een interview met Sting waarin hij werd

gevraagd naar de kansen dat The Police

ooit weer samen zou komen. De persoon

die dat kon bedenken was ‘certifiable’,

oftewel knettergek. Hoe de geschiedenis

toch weer anders kan lopen…

The Police, Certifiable. A&M Records.

vrije jazz

Leandro Barbieri, bijgenaamd Gato (de

kat) Barbieri, gold als één van de meest

vooraanstaande jazz-musici van Argenti-

nië. Geïnspireerd door Charlie Parker nam

hij eerst de klarinet en later de altsaxo-

foon ter hand. Zijn vroege werk zat in de

sfeer van de free jazz, later stapte hij over

naar pop en smooth jazz. Zijn bekendste

werk: de muziek voor de film ‘Last Tango

in Paris’ (regie Bernardo Bertolucci, met

Marlon Brando en Maria Schneider).

Barbieri won er een Grammy Award en

een platencontract bij het label Impulse!

Records mee.

Gato Barbieri, Last Tango in Paris, sound-

track. Varese Sarabande.

de echte waarheid

La Historia Official haalde in 1985 de Oscar

binnen voor beste buitenlandse film.

De film van voormalig reclamemaker Luis

Puenzo vertelt het verhaal van een do-

cente (Norma Aleandro) die op zoek gaat

naar de ware oorsprong van haar vijfjarige

geadopteerde dochter. Langzaam maar

zeker begint zij te beseffen dat het meisje

de dochter is van een zwangere politieke

gevangene, die na haar bevalling werd

vermoord. Bovendien realiseert zij zich dat

haar man als voormalig legerofficier vast

op de hoogte moet zijn geweest van het

officiële verhaal…

La Historia Official, Umbrella Entertain-

ment.

ultiem dakterras

Ja, zo’n huis willen we natuurlijk allemaal

wel hebben. De New Yorkse Brontë Parish

(Andie MacDowell) vindt haar droomap-

partement, inclusief binnenkas en giga

dakterras, maar de eigenaren willen aan

getrouwde stellen verhuren. De Fransman

Georges Fauré verschijnt ter tonele, lekker

slungelig gespeeld door Gérard Depardieu.

Hij is op zoek naar een verblijfsvergun-

ning. Een verstandshuwelijk lijkt uitkomst

te bieden voor beiden, totdat de Immigra-

tiedienst nattigheid begint te voelen.

Green Card, Walt Disney Studios Home

Entertainment.

Min de open lucht

Tango waar tango thuishoort: in de bui-

tenlucht, in het park, op een mooie zomer-

avond. 6 september 1987 was het zover:

de Argentijnse componist Ástor Piazzolla

maakte zijn opwachting in die beroemde

andere immigrantenstad: New York. Het

concert werd uiteraard vastgelegd en in

de setlist ontbreekt niet het Adios Nonino

dat wij zo goed kennen van het huwelijk

van prins Willem-Alexander en Máxima

Zorrequieta. Piazzolla woonde van zijn

vierde tot vijftiende levensjaar in the Big

Apple; het concert was een waardige

afsluiting van zijn lange carrière. In 1990

krijgt hij een beroerte in Parijs en overlijdt

twee jaar later, een erfenis van meer dan

duizend muziekstukken achterlatend.

Astor Piazzolla, The Central Park Concert.

Chesky.

vol compassie

Het meest recente album van Carel

Kraayenhof heet Compassion en geeft

een indruk van het theaterconcert dat

de bandoneon-specialist uitvoerde in

2009/2010 met het Sexteto Canyengue.

Op teksten van schrijver Jorge Luis Borges

en met muziek van Piazzolla, Pugliese en

Kraayenhof zelf. Speciaal voor het concert

werd de Argentijnse zanger Omar Mollo

ingevlogen. Kraayenhof blijft een man die

in is voor bijzondere dingen. Zo speelde

hij regelmatig met rockband BLøF en be-

geleidde hij in het najaar van 2010 enkele

choreografieën van Hans van Maanen en

maakte hij een speciaal arrangement voor

het Sting-nummer ‘Moon over Bourbon

Street’. Een alleskunner dus.

Carel Kraayenhof, Compassion. Bandos

Island Music.

IeK

Fniet huilen

In onze verzameling mag hij niet ontbre-

ken: de verfilming van de Broadway-musi-

cal ‘Evita’ (een Webber/Ryce-productie),

met in de hoofdrollen Antonio Banderas,

Jonathan Price en Madonna. De laatste

speelt Eva Maria Duarte de Péron, de

machtige en invloedrijke vrouw van de

Argentijnse president Juan Péron.

De machtigste vrouw ter wereld mocht

slechts 33 jaar oud worden. De film

sleepte een Oscar in de wacht, zij het in

een wat minder prominente categorie:

best song. Niet voor het bekende ‘Don’t

cry for me Argentina’, maar voor ‘You

must love me’. Voor de liefhebbers is de

soundtrack uiteraard ook verkrijgbaar.

Evita, Miramax.

ouderwets spannend

In de jaren vijftig van de vorige eeuw

wisten ze wel hoe ze een spannende oor-

logsfilm in elkaar moesten zetten. Vooral

Engelse filmmakers grepen met graagte

terug op heldendaden die – op dat mo-

ment – nog niet eens zo ver in de geschie-

denis teruglagen. Bekend voorbeeld is de

film over de ‘Dam Busters’: de Engelse

piloten die met hun stuiterbom diep in

Duitsland dammen gingen verwoesten.

‘The Battle of the River Plate’ valt ook

in deze categorie en vertelt het verhaal

van de jacht op het Duitse slagschip Graf

Spee, dat uiteindelijk tot zinken werd

gebracht tussen Argentinië en Uruguay

in. Nog voordat de Tweede Wereldoorlog

goed en wel was begonnen lag er al edel

Duits staal op de bodem van de zee.

The Battle of the River Plate, ITV Studios

Home Entertainment.

oog en oor

Als Arte er een documentaire van maakt, heeft

het bijna zonder uitzondering kwaliteit. Dat geldt

ook voor deze registratie van een concert dat

dirigent Daniel Barenboim gaf met het Orquestra

Filarmónica de Buenos Aires. Op het podium mu-

zikanten, maar ook uiteraard veel tangodansers.

Een streling van meerdere zintuigen dus.

Tango Argentina, Arte Edition.

fILmSop zoek naar de ware liefde

Antinio Banderas speelt in deze bepaald niet lichtvoetige

film Carlos, die op zoek moet gaan naar zijn echtgenote

(Emma Thompson). Zij is journaliste en ontvoerd door het

militaire regime van Argentinië. Terwijl Carlos normaal ge-

sproken over gaven beschikt om erachter te komen wat er is

gebeurd met dierbaren van mensen die hij spreekt, lukt hem

dat bij zijn eigen vrouw maar heel moeizaam.

Discovering Argentina, Uca.

civiele kunst

Een brug verbindt twee oevers. Dat kan op

een sobere, doelmatige manier gebeuren.

Je kunt ook de Spaanse architect Santiago

Calatrava bellen en dan weet je dat er iets

bijzonders gaat gebeuren. In de Haarlem-

mermeer kunnen ze daarover meepraten:

de Spaanse magiër liet daar in de open,

weidse polder drie reusachtige witte brug-

gen neerzetten – die niet veel meer doen

dan de Hoofdvaart overspannen. Maar dat

terzijde. Wie een kijkje in het leven van deze

architect wil krijgen, is bij deze documen-

taire aan het goede adres. Calatrava wordt

gevolgd terwijl hij haastige bezoeken brengt

aan de vele bouwlocaties waar zijn bureau

actief is. En dan weer vlug in het vliegtuig

naar de volgende afspraak.

Die Reisen des Santiago Calatrava,

Arthaus.

flora en fauna

De BBC heeft een reputatie hoog te houden wat

hoogwaardige documentaires over natuur en

dierenwereld betreft. Presentator Richard Atten-

borough is inmiddels een instituut, met een stem

die je uit duizenden herkent. Deze DVD-box docu-

menteert het rijke leven op het Zuid-Amerikaanse

continent. Alle landschappen en hun inwoners

komen aan bod; van Antarctica tot de evenaar.

Oftewel ijs, woestijn, tropisch regenwoud en nog

veel meer. Speciale technieken werden ingezet om

vanuit de lucht opnamen te maken en alleen die

spectaculaire beelden al maken deze box meer

dan de moeite waard.

Andes to Amazon, BBC.

R Sa | 87

Boeken, films en muziek

København Trein 10 uur 50 minuten

Navel van de wereld

Utrecht Centraal is hét openbaarvervoersknooppunt

van Nederland. Alle lijnen komen hier bij elkaar. En

omgekeerd: er vertrekken treinen naar alle windstreken.

De wereld ligt aan je voeten, na een wandelingetje van

een luttele tien minuten naar het station. Een station

dat de komende jaren ingrijpend wordt opgeknapt en

daarmee tot de mooiste van Nederland behoort.

nieuw station

Het Centraal Station van Utrecht is al jaren te

klein voor het aantal reizigers. Het station is

destijds gebouwd voor ca. 35 miljoen reizigers

per jaar. Maar op dit moment maken jaarlijks

al 55 miljoen mensen gebruik van het station.

En dit aantal zal in de toekomst alleen nog

maar toenemen, naar verwachting zelfs tot

100 miljoen reizigers over twintig jaar. Daarom

bouwt ProRail in de komende jaren een nieuwe

OV-terminal. De nieuwe OV-terminal Utrecht

wordt een herkenbaar, eigen gebouw, met

zowel aan de oost- als aan de westzijde een

entree aan een groot, verhoogd voorplein.

Het ontwerp is van architectenbureau Benthem

Crouwel, in samenwerking met ingenieurs-

bureau Movares. In het klein nagebouwd staat

het nieuwe station al sinds 2007 in Madurodam.

www.cu2030.nl/ovterminal

Stationshal Utrecht CS Lopen 10 minuten (750 m)

Museumeiland Groningen Trein 1 uur 53 minuten Lopen 2 minuten

Vrijthof Maastricht Trein 1 uur 56 minuten Lopen 15 minuten

Hauptbahnhof Berlin Trein 5 uur 47 minuten

Schiphol Trein 31 minuten

Venezia Mestre Trein 13 uur 59 minuten

Texel Trein 1 uur 46 minuten Lopen 10 minuten Boot 20 minuten

Paris Nord Trein 3 uur 33 minuten Overstappen op Venice Simplon Orient-Express 6 dagen, 5 nachten

London St. Pancras Trein 5 uur 1 minuut

Amsterdam Centraal Trein 25 minuten

Rotterdam Centraal Trein 38 minuten

88 | R Sa

Rosa

Documents

Transcript of Rosa