Verhoalen

gedichten

verskes

nijs

in t Grunnegs

rondzendbraif

of

www.kreuzekeuze.nl

nummer 57

November 2015

Henk de Weerd

2

KREUZE nummer 57 10e joargang

redaksie: Tekst: Bert Wijnholds

Opmoak: Henk de Weerd

Redaksieadres: Atensheerd 114

37 TE Groningen

tel. 050 8517804

Stroombraifkes:

bert@kreuzekeuze.nl

henk@kreuzekeuze.nl

Vrij rond te sturen; nait zo mor wat over-

nemen van schriefster/schriever

Op de webstee www.kreuzekeuze.nl

Kin je dizze en de veurege òfleverns vinden.

Binnenhoalen en oetprinten kin doar ook.

Ook t NIJS wordt doar deurlopend

bieholden.

As je wat veur dij rubriek hebben,

stuur t mor noar ons tou.

KREUZE 58 komt oet begun

Jannewoarie 2016

Biedroagen kin j’opsturen tot

21 dezember 2015

INHOLD :

Wotter

Jan Huttinga

Ane Kuipers

Henri Wierth

Denneboom en Loariks

Nane van der Molen

Gedichten

Coby Poelman– Duisterwinkel

Wat n hobeleko

Roel Sanders

Oktober

J.K.Harms

Knelis

Free Westerhoff

Gedichten

Age van der Velde

Hanska en Doeven

Nane van der Molen

Moezen

Henri Wierth

Mien Puch

Joop Klompien

Gedichten

Trijnko Pelgrim

Barre tieden veur Manske

Klaas van Zonneveld

Gedichten

Jan Sleumer

Gedichten

Henk Scholte

n Goie noaber

Roel Sanders

Gedichten

Anna de Vries-Maarhuis.,

Fennie F.G.Croeze-van Til

Gedichten

Nane vander Molen

Woarom doe

Willem Friedrich

Pollerschaauw

Tiny Veldhuis

Toal

Jil Wildenga

De Dúdesche Schlömer

Jan Sleumer

Dikke Spinne

Klaas van Zonneveld

Schrijverscirkel

Bert Wijnholds

3

4, 5

5

5, 6

6,

7

7

8

8

9, 10

10, 11

11

11, 12

12

13

13, 14

14

15

15, 16

17

18

18, 19, 20, 21,

21

21

3

4

Grunneger Schrieverij: Ane Kuipers Voak, as op n bruloft de draank wat in de man en vraauw is, gaait ter aine n ’stukkie’ doun. Din kin t gebeuren dat zo aine, veuraal as e al van wat olde-re leeftied is, n old vers zingen gaait. Dizze gedichten hebben voak n endeloos aantal koepletten, mor de lusteroars konden der mor gain genog van kriegen. t Mooiste was as t slachtovver in de zoal zat. Din was de lol nog groter. t Gedicht hiernoa is schreven deur Ane Kuipers, dij in 1833 geboren wer in Zeeriep. Hai was doar schoumoaker. Van hom binnen twij gedichten uut om en noabie 1858 bekind: 'Haardriederij op scheuvels te Winneweer' en, zo as hiernoa òfdrokt, 'Siemenmantje oet vrijen'.

Mien voader zee lest tegen mie

Ik heb 'n goie road veur die,

Mien jong, doe moste trouwen.

Doe heste 't older der ja tou,

Om oet te kieken noa 'n vrouw

Doe most an 'e loop mien jongen.

Och voader zee ik tegen hom,

Ik bin zoo dom, zo aibals dom,

In al dei vrouwlu zoaken

Nou Simon, zee hai tegen mie,

Den zel ik vroagen goan veur die

Of doe wel magste komen.

En is 't heur den allen goud,

Er den op oaf mit frissche moud,

Mien jong, doe most nait schromen.

Mien voader gong der dou op oaf,

En vroug de lu of ik verlof

Har om te komen vrijen.

Zai allen wazzen der wel veur,

Dat ik rais komen zol bie heur,

Wat trilden mie de knijen.

En dou het Zöndagoavond was,

Nam ik mien houd, mien piep en das,

En gong der hen marcheeren.

Het wicht waor ik mit vrijen zol,

Dat haitte Stientje Kloasien Schol

Ze was 'n nuvre deern.

Hou dichter dat ik bie heur kwam,

Hou meer mien angst en vrees tounam,

Ik zwaitte van benauwdhaid.

'n Zwaitdrup har 'k aan ieder hoar,

En 't muide mie al dat mien voar

Begund was mit dei gekhaid.

Op t lest dou kwam ik bie heur hoes

k Luip zoo veurzichteg as n moes

En keek ais deur de blinden

De olle heer dei zat bie t vuur

De torenklok sluig net acht uur

Dou stapte ik noa binnen.

Goun oavond zee' k, hou gait joe 't nog,

Ie binnen aalmoal vlugge toch?

De groutnis van mien voader.

Zoo, Simon-mantje, bis toe doar,

Goa zitten hier in 't oukie moar,

Tou Simon, kom wat noader.

Zoo lank 'k mit d'olle was aan proat,

Kon 'k snoat'ren as 'n avekoat,

En 'k dochte nait aan vrijen.

Moar d'olle gong al gauw noar bed.

En wenschte ons verder hail veul pret,

Dou wazzen wie mit ons baiden.

Nou brak mie 't zwait op nijs weer oet,

En 'k trilde over hail mien hoed,

Dou d'olle gong oet koamer.

5

Ik schoof wat noader mie bie 't wicht,

Moar 'k kneep mien baide oogen dicht,

Dou 'k heur 'n smok mos geven.

Zai puulde mie wat in mien hoar,

Ik docht wat wil dat wichtje doar,

Moar 'k dus 't heur ook nait vroagen.

Den was 'k weer hait den was 'k weer kold.

Al wor 'k ook honderd joaren old,

'k Vergeet ze nooit, dei doagen.

Zoo har 'k er 'n luk half uurtje west,

Dou wörde mie 't te slim op 't lest,

Ik proatte al van schaiden.

Wat Simon, zee ze, wil toe al

Weer noar dien voader, bis toe mal,

wie bin ja mit ons baiden.

Och wicht, ik krieg zo'n pien in 't lief,

En 't rechter bain wordt mie ook stief,

'k Krieg zinkens in de knijen.

Ik gong dou vot en luip zoo hard,

As of 'k de birs haar in de start,

Nooit goa ik weer oet vrijen!

n Schiere vrijpartij dus? Of t ooit wat worden is mit Siemenmantje en de vraauwlu is nait bekend.

Henri Wierth

As ik deur de kolle goa rillen

En ik tril as n stengel rait

Den pook ik de kaggel wat hoger

Ookal riemt dit nait

Trijnko Pelgrim

Denneboom en Loariks

(noar n foabel van Aesopus)

Denneboom mouk loariks belaggelk, omreden dij zien nalen ien haars valen lait en hai mooi gruin bleef. Dou winter kwam, trok ter n dikke bui snij veurbie. Ien dikke loagen vil snij omdeel en dat op dikke takken mit gruine nalen van denne-boom. t Duurde nait laang of takken van denne-boom broken òf en boom ging der aan dood. Snij vil ook op takken van loariks mor dij wazzen ja koal en snij vil der zo weer òf en dat omdeel op grond. Loariks leefde gewoon wieder en bleef mor wazen. t Is n bult weerd as ain hom aan omstandeghe-den wait aan te pazen.

Nane van der Molen

Nije schoenen

Glunder loopt er deur de kringloop

met n poar schoenen ien de haand.

“Kiek” zegt er ien de loop

en wiest noar d'onderkaant.

Poeh, echte “pieps” veur n prikje.

Zai knikt hom bewonderend tou

en zugt ien dat ogenblikje

hou wies hai nog is met zien vraauw

Coby Poelman – Duisterwinkel

6

Wel het wonnen

Ledders van t plankje

schoeven skrebbelnd op bord,

woorden van weerde overlappen

blaauwe en rooie vlakken,

holtjes kleddern

deur deksel van deus.

t Spel het n nije dimensie kregen,

woorden kruzen

van boven noar beneden

ien t Grunnens

de zin van t leven.

Ledders kleddern over t bord,

weerde van t gas is stegen!

Coby Poelman – Duisterwinkel

Wat n hobeleko Prinsjesdag klinkt hail aandounlek. Golden koet-se mit Keuneg Willem Alexander, Keunegin Maxima aan boord. t Brengt n bult volk op bain. Veur dij koetse op batterij kwam, as kedo van Amsterdammers, deden ze de opening van t nije vergoaderjoar te peerd. Keuneg veurop en prinskes doar achteraan. Zel ok best n nuver schaauwspul west wezen. Doch gaait t haile verhoal aiglieks allenneg mor om sìnten dij regaaiern denkt oet te geven. Keuneg mag aal ellèn veurlezen. Wat n boan! Plannen nuimen, dij wizze doch nait oetkomen.

Bosschoppen doun mit n lege knip vaalt ja nait tou. Leste joaren zit er al nait zo slim veul meer in stoatsbule. Kredietkrises het der n nog veul gro-ter gat in sloagen. Mit mekoar binnen we n bult geld kwietroakt en mit mekoar zellen we tekörten weer aanzuvern mouten. Ministers waiten t ge-leuf k zölf ok nait recht hou ze t zwikkie weer veuroet kriegen kinnen. k Las in Jesaja 55 vaars twije: “Woarom wegen joe t geld òf veur wat gain stoet is?” Pebaaiern we bie God in n goud bloadje te kommen deur beden, ovvers, joezölf toutoakeln of je n zet te ontholden van vouer? Woarom willen we ogenschienlek ons Meester zo stommegeern wat geven? Of ist t aal veur t oog? Terwiel dat Hai geern zugt, dat we mit lege haan-den veur Hom stoan, van dij gevolgen God ons van t hoogneudege veurzain kin. Wel zoch niks geven let, het ja schienboar aaltied nog teveul. k Heb n zetje t geteut in Koamer aanheurd. Doar wordt n mens nait lös van. Wat n gezoes! Elks denkt t nog mooier te zeggen as n aander. As ze mor in kiekerd komen. n Toal dat paardie lu oetslo-an! “Kopvoddenbelasting”, grovver kin t ja sikkom nait! t Is bie toeren van rötten besnuvveld. n Normoal mens zol zoch doarveur ja dood-schoamen. Zo goan lu doch nait mit nkander om. t Liekt woarachies wel n kinderspul! Hou binnen dat soort lu wel in Koamer kommen? Jan, Pait en Kloas worren ten tenail voerd tot ‘lering en vermoak’, liekt t wel. Vechten schienboar nou al veur heur stoul in Koamer. Grove woorden en schunnege toal, niks is heur te dol. As ze mor opvalen en op duur wat ekstroa stemmen van t volk kriegen. Echt zeggen hou t aans mout of kin, is der nait bie. Stoan din ok mit mond vol taanden. Man, man, wat n boudel. t Volk kin der gain stoede veur kopen! Beste stuurlu stoan as aaltied aan waal. Waiten t aal, mor kinnen t zölf vervast nait beder doun. Lu, mit nkander mouten scholders der onder. Gain gezoes meer, mor voloet aan de bak. Der vaalt nog n bult te hemmeln. Wel t veurwoar wait, mag t zeggen! Roel Sanders

7

Oktober

Eerder duuster

De nachten lengen

Ik heb mit mie te doun

Ik wól zo aibels geern

Nog ain, áin keer O

Ik wól ik wós wat ik zo

Aibels geern nog ain keer wól

Ik heb mit mie te doun

De nachten lengen

Eerder duuster

Oktober

J.K. Harms

Oet t bouk 'Aan raand van tied. Verhoalen en gedich-ten' (2003)

Knelis Elk dörp het wel van dij lu dij joe laank heugen, lu dij aans in t leven stoan din joe en ik. Benoam bie ons op Hoogebrug is dat Cornelis Kruijer. Knelis was vrijgezel en haar as boer aan Börgsloot in Roeskerbrug n zwoar aarbaidzoam leven achter rug en woonde loater bie moe aan Rieksweg op Oosterhoogebrug, stoef bie Stad dus. Knelis haar handen en verstand op n goud stee, ston op zien woord as n boer op zien klompen, zol gain mens tekört doun en ston bie elkenain aibels best aanschreven, körtom van Knelis dat-tien in n dezien.

As ain t gras te laank haar veur t mesien, kwam Knelis der maank met zaais. En toen ommoaken? Ook mor even biegoan, Knelis kon aarbaiden as n peerd. As Knelis t op zin haar, ree e op zien aaldoagse fiets in ainen deur n rondje IJsselmeer, òf en tou even n oeltje knappen op baank huil hom din in t ìnd. Ies op t Damsterdaip? Knelis kon nait wachten, was wis d’eerste dij, met holtjes, brouk van stuut-siekoor en pet op, der op scheuvelde om aan te geven dat t vertraauwd was. En wel muik boan der deur met zo'n laange riezen bezzem? Knelis Kruijer. In zummertied trok e aal doag zwemmend zien boantje in t aigenste woater. Op dag van t joarlieks poalvechten bie klapbrug achter café Westerhoff wer stried din even stil-legd, Knelis zwom proestend en stìnnend onder brug en poal deur en kreeg bie juryboot n leutje klokje, sums twij, en zwom weerom. Op n schiere zummermörn staait n Rono-verslaggever met verboazen te kieken noar n wotterspoor over fietspad en Rieksweg en zigt Knelis aan raand van Damsterdaip met n stokem-mer drok dounde n kruikoar vol woater te kriegen. Gobbelnd stekt e koar veur zuch oet, kiepert in-hold op t fietspad veur t hoes in n put, en zo is Knelis haalve nacht al in taauw. Nou zit verslaggever haildaal op biesterboan en maint dat t bie Knelis insloagen is. “Knelis, wat vretst in vredesnoam wel nait oet?” “Och,” zegt Knelis, “stiekelsteertjes woater ge-ven.” “Stiekelsteertjes woater geven?” “Joa krekt, dat zit zo, achter ons toen lopt n laan-ge sloot woar stiekelsteertjes in zwemmen, mor sloot staait sikkom dreug en dizze put loost t woater liek op dij sloot, kiek din huif ik vanzulf laank nait zo wied lopen met koar vol gobbelnd wotter.” “Och kerel da's joa aibels mooi dastoe zoveul dust veur dij stiekelsteertjes.” “Stiekelsteertjes? Nee,” zegt Knelis, “nait veur dij stiekelsteertjes mor veur d’iesvogeltjes, dij binnen doar slim wies met.” Free Westerhoff Oetzonden in t pergram 'Noordmannen' op Radio

Noord, 20 september 2015

8

Haarst

Wiendkracht negen

t Störmt over t laand

Vro vaalt duusternis

Zee gaait roeg tegen waal tekeer

Onberekenboar as e is

Mit hannen ien buus

Kop daip ien kroag

Doags eefkes over diek

Regen slagt mie in t gezicht

Stevels zoegen vast ien t sliek

Novembermoand

Lucht haangt leeg

k Heb t hier goud noar t zin

t Grunnegerlaand ien haarst

Gain ain dij mie tegenhollen kìn.

Age van der Velde

Stilleghaid

Op dizze stille plek

Tussen bomen en t vrizze gruin,

woar vogels zingen

en ledders ien maarmer mie omringen,

Overdenk ik t leven van n mìns

Dij hier heur leste rustploats vonnen het.

Age van der Velde

Hanska en Doeven (noar n foabel van Aesopus)

n Boer aan Schaansweg ien Leerms haar n doe-vemat mit schiere witte doefkes. Om boerderij heer, ien hoge popelierenbomen, swaarmde t voak van hanskas dij ook op vreten van doefkes oasden, mor dikke dovver joug heur altied votdo-adelk vot van stee doar hai boas was. Ain van hanskas dij ook zaag dat doeven ien doe-vemat goud vud werren, vaarfde homzulf dou wit om op doefkes te lieken; ging midden maank doe-ven zitten en vrat hom zat. Dovver dochde dat widde hanska ain van zien doefkes was en zo laang dij mor gain geluud moaken dee, lait dovver hom tou bie vouer. Mor ais vergat witvaarfde vo-gelbaist dat hai veur doef deur goan mos en be-gon e te krazzen. Dovver en doefkes haren dou votdoadelk deur dat witvaarfde vreterd gain doef was en jougen hom aal pikkend vot. Omreden hai kon gain vreten meer vienden, vloog hanska weerom noar hanskas ien popelie-ren. Mor dij zaagen deur zien widde kleur nait dat hai n hanska was en jougen hom ook aal pikkend vot. Hanska, dij dus èn t ain èn t aander wol, kreeg gain van baaident. “As ie te veul dingen willen, beriek ie net niks”, zee boer en ree noar kroug op bult van Leerms tou, doar hai n klokje nam en elkenain dizze wie-ze road mit gaf. Nane van der Molen

9

Moezen

De zunne schient fel op de tenten en caravans dij op camping stoan. Joakob zit mit blode lief veur zien tende en geniet van zien laauwe pilske. Wat n tied is t toch. Drij weke looi wezen en allenneg mor sloapen en leven. Stientje is in de weer met t eten. In de tende heurt e heur scharreln mit t gassteltje en de kam-peerpannechies. De kinder binnen noar t zwembadje. Joakob zit lekker wat te soezen onder de luifel. Zien ogen valen hom zowat dichte en hai wordt aal mor goudeger. t Leven op camping ligt haildal plat deur de hitte. Mor bie Joakob komt doar inains n ende aan. Net as e n slok van zien bier nemen wil, zugt hai hom. n Dikke moes, dij veur hom langs lopt in de richten van de tende. n Moes dij zuk bliekboar niks aantrekt van d'aanwezeghaid van meer as doezend mensen, mor dij hier op camping de weg wait. Nou is der niks woar Joakob meer n hekel aan het, as aan moezen. t Is wel slim kinderachteg, mor hai is alderieselkst benaauwd veur dij lutje, radde daaiertjes. As in heur huus ais n moal aine is, din moakt Joakob aaltied dat e votkomt en kin Stientje der mit n bezzem achterheer om t daai-ertje der weer uut te waarken. En doar lopt nou aine! Zo mor tussen de tenten. Joakob zien sloap is in ainmoal haildal vot! Hai springt in t ende. Doardeur schrikt de moes en zöcht n vaaileg stee onder t tentzaail van de ten-de aan d'overkaande. Joakob gaait weer zitten, mor hai het zuk nog mor net weer installeerd, of hai schrikt weer op, omreden nou goan der wel vaar moezen touge-lieks veurbie. Dat is ja aal te maal. Wat is dat hier wel veur n camping? t Wemelt hier ja van t ongedaaierte. Hai komt weer in t ende en gaait in de tende. "Waist doe wel, dat hier haile regimenten moe-zen rondlopen?" vragt e aan Stientje. Stientje, dij net aan t sloat schoonmoaken wis,

kikt hom stomverboasd aan. "Moezen?" vragt ze, "Ik heb nog gain moes zain. Mor t verboast mie niks. In boeten, in de bozzen zellen zukse daaier-tjes wel touholden." En ze gaait wieder met heur sloat. Mor zo makkelk komt ze nait van Joakob òf. "t Liekt wel of die t niks schelen kin." zegt e, "mor denk ter wel even om, dat ik hier gain menuut langer blief. Ik hol nait van ongedaaierte op cam-pings. Doar betoal ik gain stoangeld veur. Ik wil nait opvreten worden deur moezen." “Doe moust nait zo overdrieven," antwoordt Stientje, "Opvreten wor je mor zo nait. Omdast nou n poar moeskes lopen zain hest, huiven wie toch nait votdoalek opbreken? t Ainege wat we doun kinnen, is pebaaiern ze vot te joagen. Wie mouten mor gain eterij omslingern loaten. As der niks te vreten vaalt, binnen ze zo weer vot." Joakob is der niks gerust op, mor hai zugt ook wel in, dat je veur n poar lutje moeskes nait op de loop goan kinnen. Hai gaait weerom noar zien pilske, mor de oardeghaid is der veur hom glad òf. Der wordt nait meer over de moezen proat, totdat ze soavends n vremd geritsel heuren. t Is net of der wat over heur tende lopt en soms heurt t net of der wat over de schune kaanten noar omdele glidt. Binnen dat de moezen? "Heurst doe dat roare geluud ook, Stientje?" vragt Joakob, terwiel e opkikt van zien bouk. Stientje luustert. Der krabbelt inderdoad wat aan t tentzaail. "Nou dast doe t zegst, leuf ik, dat ik inderdoad wat heur," geft ze tou. "Zellen wie ais kieken goan?" Met heur baaident goan ze noar boeten. Joakob nemt t schienvat mit en schient over de tende. Boven op de punde zit onderdoad n dikke moes, dij met d'ogen knippert tegen t felle licht. As e der n beetje aan wend is, let e zuk met n slisternd geluud aan d'achterkaande omdele glieden. "Wilst nou leuven, dat t hier wemelt van dat goud?" Stientje mout t wel tougeven. Mit zaklanteern schient Joakob onder de boskes noast heur tende. En inderdoad, t wemelt van de moezen. Honderden krioulen deurnander hen. As ze t licht zain, moaken ze dat ze votkomen. Ze koereln over nander hin om zuk uut de vouten te moaken. Dat is ook ja wat! "Ik blief hier gain menuut langer!" draaigt Joakob vannijs.

10

"Woar mouten wie hin om elf uur soavends?" vragt Stientje, "De kinder sloapen al en in t duus-ter de boudel oppakken is ook gain doun." Doar het ze geliek aan. Joakob gaait noar de ketine en kikt of der aine van de campinglaaiden op is. Gerrit, de beheer-der, zit nog aan de bar achter n leste klokje. Joakob dut zien verhoal. Gerrit hoalt de scholders op. "Dat hebben wie hier wel ais meer had," laagt e, "dat krieg je hier der aalmoal vergees bie. t Schiere pladdelandsle-ven, moust mor reken." Joakob kin der nait om lagen. "Wat douvve der aan? Ik dou op dizze menaaier vannachts gain oge dichte. Veurdat dat je t waiten zitten dij baai-sten bie joe in de tende." "Ik zel die n porsie moezedood mitgeven," belooft Gerrit, "Dat streust mor onder de bozzen. Zo bin-nen we ze de vleden moal ook kwiet worden." Joakob gaait weerom noar zien tende met n puut-je moezekörrels. Hai dut wat Gerrit zegd het. Nou zellen de moezen wel òfnemen. In elk geval zel-len der slachtovvers valen. Dij nacht slept Joakob nait aal te best. Iederbod heurt hai de moezen. En ainmoal verbeeldt e zuk zulfs, dat ze bie heur in de sloaptende zitten. Aanderdoagsmörns staait e al vroug op. "Wat wilst ter nou al uut doun?”, proelt Stientje. "Ik kin nait meer sloapen deur aal dat onge-daaierte hier. Ik goa wel n endje in t bos lopen." "Doe moust t waiten," zegt Stientje en draait zuk nog ais lekker om in de sloapzak. Joakob schut in zien boksem. Wat het e doar ja n vremd gevuil tuzzen de bainen. Net op t stee woar dij bie nkander komen. Gaauw let e de bok-sem weer zakken en met schut ter n dikke moes uut. Sikkom in zien gezichte. Joakob nemt n sprong en geft zulfs n gil. Stientje staait in ainmoal noast hom. "Ik goa hier vot!", ragt Joakob. "Ik blief hier gain menuut langer! Bertje! Trientje! Deruut! Wie goan noar huus!" "Hol die de kop," sist Stientje kwoad, "en stel die nait zo aan op de vrouge mörn. Liekst ja wel n klaain kind. Goa mor gaauw n endje lopen en be-denk die nog mor ais." Joakob gaait op pad. Nou is Stientje ook nog kwoad op hom. Nee, t wordt nait zo'n schiere ve-kaanziedag. Henri Wierth

Mien Puch 250cc

Opgoan, blinken en verzinken

In de zesteger joaren was k de trötse bezitter van, nee, gain Harley Davidson, mor n Puch 250cc. Dij haar k kregen van leroar kunstgeschie-denis op Minerva. Mit mien oefenvergunnen mog k nait boeten stadsgrens kommen, mor ja, wat nait mag, gaait netuurlek altied t mooiste. Binnen de körtste ke-ren haar k mien eerste persès aan de boksem. k Was op weg noar Kannes. Vlak over til van Mid-delsom wer k aanholden deur plietsie Habakuk. k Mos lopend verder richten Kantens tot Habakuk oet t zicht was. Hou hai aan dij noam kwam, is n verhoal op zoch. k Mog van Kloas Rop oet Kannnes schuur bruken om motor op te knappen. k Haar gain lood ver-stand van techniek, mor doar haar k wat op oet-vonden. Alles wat k lös draaide wer op genum-merde vellen pepier oettaikend, ook woar t aan vast zeten haar, din kon k t loater aansom weer in mekoar zetten. Pakkens maik ik van zwaart etaloagekarton dij k deupte in n bak ofgewaarkte eulie. Noa n aantal weken zat boudel weer op stee en verdoltjemie hai deed t ook nog! Telescoopveren van t zoadel haar k vastzet mit n stoalen pin, aans zakte dij aan rechterkaant noar beneden. Kickstarter was finoal oetsleten, doar hemmen ze mie op HTS n gat deur boord en vastzet mit n stuk Widia-boor. Dou biezen en t logo der weer opschilderd en kloar was mien Puch! Hai glom as n hondekeudel in moanschien. Ik ook O van tröts!

11

Mor k haar vanzulf nog altied gain riebewies O t Ging n haile tied goud, totdat k tussen Gaarmwöl en Ten Boer weer n persès kreeg en dou was lol der in ains òf. k Heb hom inruild veur n Avaros brommer mit n hoop meleur en dij op n regenachtege novembero-avond in twijduustern verkocht veur tachteg gul-den. Doar heb k lèste persès van betoald en dou was t doan, over en beurd.

Joop Klompien

oetleefd en leeg

Stil, stoarend vanoet zien aigen stoul

Onvast schoevelnd over t gaangpad

Gain taiken van herkennen, noch n doul

En niks gain wait van dit of dat.

Gevuilens dij binnen der nait

Of toch O doarvan het gainaine wait

Sums n troan en din opains n laag

Zo gaait dat aan van d’aine op d’aandere dag

Je zain hou hai verdort

Gain restje meer van weleer

As ik loater toch zo’n plant word

Kinder O geef mie din gain wotter meer

Trijnko Pelgrim

Leven

Hou swiet (zuit) is t leven,

As je t vereg en onbezörgd maggen beleven.

Hou zwoar is t leven,

As liggoam en/of verstand t begeven.

Hou bevrijdend is din t leven,

As t deur de dood oet wordt wreven.

Trijnko Pelgrim

Barre tieden veur Manske

t Was n schiere zummerdag. Manske haar zok net n pilske pakt en zat te prakkezaaiern over de slechte handel. Schienboar deur t waarme weer, haar e waaineg aanloop en was de bodem van de kas goud zichtboar! “Hou mout dat wel wieder O”, dochd'e haardop. Trijn kwam aanlopen. Zai haar net n rondje lopen mit kinderwoagen en haar tussendeur nog even n kopke thee dronken bie Ol Graitje, dij stief zaik was. “Hou was t?”, vroug Manske. “Oareg nuver, zai komt der wel weer boven op.” Ol Grait haar d'enkel broken, dou ze d'hounder vouern wol. Dou ze t hek open dee, bleef ze mit d'aarm achter t goas hangen en O boms! O doar lag ze. “Hou is t meugelk”, vertelde ze. “Dou ik vuil, glee klompe mie van voute en knakde enkel mie dub-bel. Gelokkeg heb k t aargste had. Dokter zee van d'weke, dat t zok goud herstelde en mit ain krukke rommelt t al weer n beetje aan.” “Nait veul west?”, wol Trijn waiten. “Gain knope beurd. En dat al drij weke!” Trijn pakde Jampie oet kinderwoagen en luip t ol hoeske in. “Moi!”, Haarm Gankemoa kwam aanlopen. “Moi!”, groutte Manske trogge. “Hou is t?” “Nait te roem. Vraauw krigt n potje en ik heb gain dubbeltje om spullen veur heur te kopen!” “Wat hest aal neudeg, den?” “Luiers, n kinderwoagen, klaaier en dat zok din-gen, waist ja wel.” “k Heb hier wel n kinderwoagen”, zee Manske, in de hoop dat e toch nog n beetje vangen kon. “Dat zai ik, mor ik zee ja: k heb gain dubbeltje!” “Den kinst ook niks kopen!” “Nee, mor ik docht: misschain wil Manske wel wat roilen.” “Wat wolst din roilen?”, wol Manske waiten. “Nou, as ik dij kinderwoagen krieg, krigst doe mien hoes.” “Dien hoes?!” t Was net of e t in Keulen dunnern heurde.

12

Dat kin k nait moaken. t Is wel n ol kröt, mor den hebben zai gain dak meer boven kop en krieg ik zulfverwiet! Docht e. “Hou wilst dat den wel doun? Woar mouten ie den hin?” “Oh, dat heb k al regeld. Taiske heur ollen hebben aanboden, dat wie wel bie heur wonen kinnen.” “Den is t mie goud.” Haarm schrok der van. “Joa, ho even! Doar mout nog wel wat bie!” “Ook goud, zuik die nog mor wat oet!” “Dij fietse en dij kopern bloumpot”, stötterde Haarm. “Tou mor, neem mor mit!”, zee Manske, dij t veur Haarm den ook wat aannemelker von. Haarm greep de fietse, slingerde d’bloumpot aan t stuur en pakde d’kinderwoagen. Manske zol zok nog ais bedenken kennen! Mits kwam Trijn boeten deure en vleide Jampie in d'kinderwoagen om nog n klain endje te lopen. “Dij heb k der nait bie kocht!”, raip Haarm. “Hou, dij heb k der nait bie kocht? Wat hest den wel kocht?” “Dij kinderwoagen!”, zee Haarm. “Kinder koop ik nait, dij moaken wie zulf.” Trijn schrok zok röt, draaide zok noar Manske en vroug: “En woar loat ik Jampie den?” “Leg dij mor in t hounderhok, doar bedenk ik wel weer wat veur!” Haarm, baange dat de roil asnog over goan zol, sprong gaauw op fietse en sjeesde as n raket t aarf òf. “Ol stumper!”, zee Manske. “Gain noagel om de kont te kraben! Moust heur van weke nog mor n pude vol potjegoud brengen en dou der din ook nog wat eerpels en gruinten bie. Zai kinnen t best broeken!” Trijn begreep hom en muik der gain woord meer over voel. Baide wazzen aarg sosjoal. Dou Jampie n joar of twaalven was, kwam Haarm weer ais langs. Manske schrok even en kreeg der gemengde gevuiln s bie. “Moi! Hou is t? Enne... hou is t mit t lutje wicht en de vraauw?” “Meroakel, t kin nait beter! k Heb vast waark bie d’boer en doar bin k al weer n joar of negen tot baaider tevredenhaid!” “Mooi man! t Wazzen barre tieden indertied en bie ons was t ook gain vetpot! Doustoe bie mie kwamst veur n kinderwoagen haar k ook al drij weke niks verdaind. Mit dien aanbod docht ik weer

n zetje veuroet te kennen.” “Den haren wie baaide n goie dag. Ik kon t ol nust an stroatstainen nait kwiet en doe hest die der goud mit red?' “Joa, k heb der nog n beetje aan overholden. Bin blied, dat t veur ons baaide goud oetpakt het! Doar moutve even aine op drinken.” Manske pak-de twij vleskes bier en langde Haarm ain tou. “n Stokje worst der bie?” “Joa. Proost den mor, hè!” Klaas van Zonneveld

Ol manlu

Minsken reken op dood van ol manlu,

Om ol manlu raauwen ze nait bot.

Ol manlu bennen aans. Minsken bekieken

Heur mit ogen dij vroagen wanner …

Minsken loeren onbewogen;

Mor ol manlu waiten: diz’ ol man kikt oet zien leste ogen.

Jan Sleumer

(Omtoalen van t gedicht 'Old men' van Ogden Nash)

Ik denk, mor ik bin nait

Ik zit te denken

Ik goa stoan te denken

Ik loop te denken

Ik stap op te denken

Ik fiets te denken

Ik vaal te denken

Ik strampel te denken

Ik lig te denken

Ik docht nog

Nait opstappen

Eerst denken

Jan Sleumer

13

Eetse in de Beetse

Mit t koeren van de doeven

Bin k op zuik goan noar die

Hoog boven verglee t bos in de lucht

Op t smale bospad

Wees mie n perebloum

Vol parasjuten de weg

Noar blaauwe Beetster plazze

In de mat rimpelnde spaigelbeelden

Heb k die hou onpaailboar ook

Mit d’ogen dicht toch nog vonden

Henk Scholte

Mörn, nee

Dit is gain ofschaaid

Want wie kwammen mekoar nog noeit in de muit

Ook dou over de stroaten

Schare over schare lag

As ainzaalme man op de vlucht

Mörn, nee

Mörn is nait dij aanderkaande van de nacht

Wel verwachtens wekt

Is n dikke boef

Loat t verhoal, dij in de nacht begon

Ook mor in de nacht stoppen

Henk Scholte

n Goie noaber

Dou k in twijenvatteg geboren was, sluip ik snachts bie mien moeke in bèrre, omreden mien voader was veur allerhande zoaken de hort op. En moe dochde, as der ains wat beurde in dij beroerde tied. Bommen van teroggekerende ge-allieerde vlaigmesienen werren paartieds boeten boord mieterd werren, as Duutse vlaigtugen heur op hoed zaten. Je zellen mor zo’n aai op kop of hoes kriegen. As t zo wezen mos, laiver baaident vot as aine, zel t oldske doudestieds wel docht hebben. k Zel doarom aaltied wel n bedie moekes jonkje bleven wezen! Gelokkeg is t in dij gevoarleke tied altmoal mit n sizzer oflopen en hebben ollu t leven der of-scheurd. t Was in dij schoft, dou mien ol heer kop boeten deure stak, dat zien noaber – n dikke ku-rendriever – hom aanruip: “Hinnerk jong, moust es komen kieken. De vraauw het vannacht n klaaine kregen!” Nou rammelde t verhoal aan aal kaanten. zien wederhelfte Hillechien was ja hailemoal nait in verwachten west. Haren al muite genogt mit heur baaident en n zeun van drij joar om kop bo-ven woater te holden. Geert dee, noast zien waark in t veen, wel ains t ain en aander in swaarde handel, aans was t vervast nait touvalen wat stoede en zokswat meer op toavel te krie-gen. Voa luit zoch nait wieder nuigen, nam n aanloop over slode om te zain wat dij hampelman nou weer oetvreten har. Dou e Geertmans volgde in t achterhoes ston doar n oftandse kinderwoagen op dele. Toun e wat beder keek, zag e onder n dekentje snoede oetsteken van n bigge. Dij haar Geert bliekboar d'aigenste nacht slacht. Hille-chien kwam der schoaterlaggend overtou. Man man wat n spul. Hou kwam je derop! Nou haar Hillechien eerliekswoar t buskruut nait oetvonden, mor ston as t er op aankwam heur mantje. Dat was sikkom n moand eder wel ble-ken, dou Geert wat ekstroa bonnen verzoameld har. Of t verroad dij mörgen nait sloapen haar? Gain mens zol t zeggen kinnen, mor plotsklaps

14

ston Jan Hoagel bie heur in hoes. Zie huifde heur nait meer te nuigen, din twij van dij kerels drongen heur aan zied en snuvvelden in aal houken en hörns. Doarbie vuil heur t oog op wat pepierderij op bozzem. Veur zie aans de handen der achter kriegen konnen, bedocht Hillechien heur nait, greep pepieren en aleer dij kerels derop bedocht wazzen, zaten ze in heur bloeske tussen heur ste-vege ‘oethangborden’! Goie road was duur. Dij ‘helden’ wazzen nait zo heldhafteg, dat ze t zwikkie maank heur borsten vandoan rieten duurden. Kerels mozzen knaar-zetaandend eerst hulp hoalen bie t kringhoes. Der mos n vraauwmens mitkommen om dat mens te bevuilen. Kin je begriepen, dou ze weeromme kwamen, haar zie pepieren in n woaterdichte pude stopt en aan n zaailgoaren taauw under aan raande van pudde hongen. Gain lozer goud as O juustem O Hillechien! Dat tuug muik heur de kaggel nait aan. Mozzen mit de pest in onverrichterzoake n aander slagtovver zuiken. Hillechien van Geert was lu te loos of west.

Roel Sanders

as doe geern wat wilst

dou t, din is t nog nait te loat

ainegste wat zomor

vaalt is natten

t vaalt op grond deel

gruizoam

lopst mit miemeroatsies

van guster, dink aan mörn

mor leef vandoag

doarom dou gain

ding mörn

as t vandoag ook kin.

Anna de Vries-Maarhuis

Akkedaaiern

Der wer aal tieden over proat

Zoas dat mainsttied gaait

Doe zólst kommen, dát ston vaast

Van mie huifde t aiglieks nait

Mor op n goie dag in haarst

Kwamstoe mit veul bombarie

Vanales wer noar binnen sjaauwd

Dien haile pakkelarrie

Doe kreegst n koamer bie ons thoes

n Nij aigen stee veur die

k Huil mie ofziedeg want k von

Wat mou'k nou toch mit die

Noa verloop van tied, leerde

Ik die veul beder kennen

t Vuilde goud bie die, ik begon

Aal meer aan die te wennen

Hou voaker dat k bie die kwam

Hou staarker wer ons baand

Dát haar k glad nooit docht, kon

Der nait bie mit mien verstaand

t Akkedaaiert tussen ons

Doe bist mie aal zo ‘aigen’

k Begun zulfs om die te geven

Doar zel k nait over laigen

k Bin zo aibels blied mit die

t Is nou ainmoal zo lopen

Toun k aanhold kreeg mit die

Ging der n wereld veur mie open

Elke dag kommen wie soam

Doe hest ale tied veur mie

En ik zeg die, mien computer,

k Wil nait meer zunder die!

Fennie F.G.Croeze– van Til

15

Saars (2)

Onner leeghangende wolken

sjokt boer mit stok deur stille laand

haarsroek hangt ien schoonde sloten

twijduustern sloept over plougde vaalg

kòl draaigt aal n zetje mit kommen

kille dook strikt over sloapend laand

blaikte stoppels liggen te rötten

dubbende vorst gloepend om houk op loer

boer grommelt wat ien aigen gedachten

drok mit wat hom kort dag te wachten staait

vlocht gaanzen is oet zicht aan t vlaigen

ol man stokjet stoadeg deur noar wied vot laand.

Nane van der Molen

Longern

Mor hail wied vot

wieder nog din tied

doar holdt veur mie ain tou

dij alles goud moaken kin

k kiek ien tied wied veuroet

dreum van schiere dat ais komt

is t nait zo dat elkenain soms smacht

noar wat dat harstochtelk wordt begeerd

mor baang is dat longern n leugen blift

ik blief laiver dreumen

ook al doun leugens nog zo zeer

din haldaal nait hebben begeerd

Nane van der Molen

Woarom doe

Zo as elke dag strompelde Kootje d'febriekspoort oet, pakde in gedachten zien fietse en trapde stoadeg op hoes aan. Twij doage vrij O mos e doar bliede mit wezen? In hoes zat mouder aaltied te ragen. Hai kon der al haildal nait meer tegen as ze dramde: “Tou

Kootje moak dast n vraauw krigst, ik kin d'hoes-hollen nait allain meer doun. Ik wor ook n dag ol-derO en doe hèst de leeftied. Ze kin zo bie ons in wonen. Ast mor wel n fikse maid is.” Moeke heur gesteukel en zaikelk gekloag soesde hom deur de kop. Dat e sjompenat van de regen wer, haar e gain aarg in. Wast op febriek beter O nee. “Hé, doe manke: dou dit, Klootje dou dat.” Hai vuilde zuk nait allain n slove, hai was t ook. Dat muik hom treureg en machteloos. Hai wol t voak oetroupen: ik loat mie nait langer komdaai-ern en veur maaljan verslieten. Kootje wos dat e de woorden dij hom op t haarte laggen nait zo zeggen kon as e wol. t Minste von e as ze op febriek ook over vraauwlu begonnen. “Reken mor nait dat der n jonge maid is dij die

16

hebben wil”, zee d'aine. “Zulfs gain wedevrauw mit 7 kinder”, zee d'aander. Kootje keek den dreu-mereg veur zuk oet en docht aan heur, zien onbe-riekboare laifde. t Begon op legere schoule, woar Kootje ploagd wer om zien hoazelippe en mank bain. Dou was e al in stilte verlaifd op MartjeTuun. Martje was n hail nuver wicht en dat wos ze zulf ook. Martje was bezunder, ze was aans. “Dij Martje is n dikke hibbel, brand die doar nait aan” haar moeke hom woarschaauwd. Ainmoal haar e t woagd en Martje aansproken. Veul wol e zeggen O mor van de zenen haar e allain zien hoazelippe wat bewogen. t Wicht haar hom hoogharteg aankeken en zegd: ”Wel bistoe den, manke!” Kootje was in mekoar kropen en haar moakt dat e vot kwam en wos nou dat zien stille laifde wieder as de moane vot was. “Hou ging t op t waark O dou dien natte jaze oet O bist weer mui zeker O kinst nog eerst wel even wat in toene doun O k heb mouspot opstoan. Hai wat heb ik ook weer n kopzere.” Moeke revelde mor deur. Kootje luip swiegend keuken oet. Dou kwam moe-ke hom noa en belkde: “k Zel die vertellen, foto-model Esmeralda is dood in n sloot vonnen, ze-den ze op radio Noord. Dood vonnen, gohO foto-model Esmeralda, hou ist meugelek, n wicht bie ons oet dörp. Kootje? Kinst doe heurO. Nee toch zekerO” Martje haar t wied schupt. Op n talentenjacht was ze 1e worren. Mit heur mooi kopke verscheen ze in de bloaden as model. Ze dee mit aan miss-verkaizens en haar t zulfs schupt tot Miss Poot-eerappel. Dat muik daipe indruk op Kootje. Dou e weer ains bladje kochde, omreden dat der wichter in stonden mit nait te veul om t lief, zagge heur weer O zien dreum. 'Het supermodel Es-meralda’ ston der bie. Goh O Esmeralda. Elk oavend veur t dat e dekens over de kop trok keek hai nog even noar heur en de Panorama glee weer onner t bèrre. “En Joa.. der mos n stille tocht kommen. “k Haar t wel weer docht” zee moeke. ‘Stille tocht, hou kin t ook aans tegenswoordeg. t Volk as ganzen achter mekoar aan deur dörp, keerske of bloumke in d’haand en mor jaauwstern.” t Was dudelek, zien moeke haar niks mit stille tochten en al hal haildal nait mit “Waarom jij” “Aal onzin,” zee ze vrantereg “dou mien Paiter van de staiger doodvol, kreeg t personeel twij uur

vrij - 'om de overledene de laatste eer te bewij-

zen'. Joa, joa. En doar kwammen ze: Berend, Jur-ry, Derk en Kloas. Zien boas haar t over n groot man. Joa kerel.. en hai was mor 1.60, doarom nuimden ze dien voader ook- haalfdoems. En der wer op zien kiste van t bedrief, n kranze legt mit n hoamer en knieptaange en joaOdrij haalf-doems spiekers.” Kootje kende t verhoal. TV Noord haar beelden van de stille tocht moakt. n Koppel jonge wichter drukten zuk stief tegen mekoar aan en begonnen kloaglek te jammern. ”Liekt wel of ze in bos branekkels valen binnen.” Kootje heurde nait wat zien moeke zee, hai was stil en verdraiteg. Geern wol e nog even dicht bie heur wezen, zien onberiekboare laifde. Hail even, of O In raauwadvertentie ston tied van begroaven. Zol e in de stoet mitlopen? Toch mor nait, stel die veur dat O mor kon ook aans, ja. t Was nog rusteg dou Kootje, mit in zien haand n rode roze, op begroafploatse rondstruunde op zuik noar n vris groaven graf en dij e ook von. Hai ging op raande zitten sloot d'ogen en dreum-de zien dreum. Innains schrok e wakker van noadernde voutstap-pen op t grintpad. Tussen de bomen deur zag e de begravvenisstoet aankomen. Verlamd van schrik perbaaierd'e nog omhoog te komen, mor zien manke poot zat hom in de wege, hai glee onderoet en belande mit dovve klap op de bodem van t nog lege graf en tou wer t swaart om hom tou. Dou hai weer bie t benul kwam heurd'e boven hom n stem zeggen: “We moeten Martje overge-ven aan O” De rest heurd'e nait meer. Kroakend wer de kiste boven t graf schoven as n wolke veur de zunne. Hai wol roupen, mor zien stem bleef hom in de keel stoeken. Langzoam zakde de kiste dele. Zien onberiek-boare laifde kwam aal dichter bie. D'eerste kloe-ten klaai heurd'e op de kiste valen. t Was goud zo O “Veur aaltied”, wazzen de leste woorden van de spreker. t Volk ging dou elk mit zien aigen ge-dachten weer op hoes aan. ‘Woarom doe’. Willem Friedrich

17

POLLERSCHAAUW – Tiny Veldhuis

VEUJOAR

Ien slichte lienen liggen lappen laand

as deur n schiller tegen linnen streken

heur aineghaid kìns sikkom nait verbreken

en stilleghaid wort stiller stil diskaant

aal vruchten liggen distied onner grond

zai kieken oet noar eerste zunnegluien

om loader liek n wonner groot te gruien

tou eerabbels of aanswat ronnomrond

der ridt n boer mit trekker over t veld

wil baiten doar liekoet op ainen zetten

gain minsk zèl hom zien aarbaid ja beletten

dat klaimse klaai is ales wat no tèlt

en boven aal wat gruit aan veujoarsvruchten

dij Hogelandster strakke veujoarsluchten.

ZUMMER

Bie zummerdag kin schiller doags ien tril

om kleurenpracht mit kwast en vaarf te vangen

dat korengeel en vaalgblomrood en sangen

moakt elknain bie tieden moeskestil

twij swaalfkes scheren as n vlaigmesien

deur diekgat hìn, zigs boer hail gunner lopen

van grode ploats stoan achterdeuren open

drij kiener springen hoog op trampelien

wat wolken drieven laans op lije wiend

wiedvot zigs aanbegun van dunnerkoppen

boerin is heur bie t hooien aan verroppen

t mout binnen weden veur schoer boudel vient

en boven ale riebe zummervruchten

dij Hogelandster bonde zummerluchten.

HAARS

Hail stoareg aan veranert laand van kleur

verswient dat geel en vaalgblomrood en sangen

n haarszun brekt deur dook let mie verlangen

noar aigenhaid ien kleurenpracht en geur

plougiesder trekt n vurg liekoet en kaant

zigs vedde klaai noa t plougen glaaiend glimmen

verdwoald stoan der nog eerabbels op rimmen

en sukkerbaiten op n bult bie t laand

moakt elknain dij vleugels het hom drok

kiewieten akkelaaien ooievoaren

liek willen zai noar t Zuden tou vervoaren

en onnertied speult t Wad heur Waddenrock

doar boven stee van lèste zummervruchten

dij Hogelandster graauwe haarsweerluchten.

WINTER

Ienainen roast n loade pluusterwiend

der struunt n boer veur dichte achterdeuren

zuls Waddenzee kìns diskaant diek ja heuren

mor boetendieks liekt krekt of wiend verswient

ien poller ronnomrond Midwintertied

is stilleghaid allinneg achterbleven

zien aineghaid vernijs mit grond verweven

ligt tochtsloot doar deur snij besnijd bezied

heurs hellerop n bliede kienerlaag

verswonnen binnen lèste scheuveldoagen

zigs regenschoer aingoal bie lucht laans joagen

hail stoareg aan wort daag weer laanger daag

en boven laand nog zunner zummervruchten

dij Hogelandster grootse winterluchten.

18

Toal

Spreken doun we allemoal

Elk sprekt zien eigen toal

Voak verstoan wie mekoar nait

Dat dut soms veul verdrait

God gaf ons de toal der laifde

Zulfs as t ons graifde

Hai leerde luustern noar ons haart

Al ging de weg ook voak deur smaart

Elk sprekt zien aigen toal

Luustern kinnen wie allemoal

Doardeur leren wie verstoan

Hou vremde toalen soam kinnen goan

Jil Wildenga

Oet 'De toal van mien moeke'

n Middelnederduutse moraliteit:

De Düdesche Schlömer/

De Duutse Slamper

Om en bie 1540 wer der ien t dörpke Grobe n kiend geboren dij loater biezunder worden zol: Johannes Stricker. Grobe ligt ien t noordduutse Holstein, bie t stadje Cismar, zo'n tien kilometer ten noorden van Lübeck. Ien Johannes zien tied waas Grobe n stadje. Omdat Roomsen der n dikke haaidenboudel van moakt haren, werden ze aan zied schoven deur nije Luterse kerk. Ien tied van Lutheroanse kerk-refermoatsie wer Cismar, soam mit dörpen der

om tou, zo as Grobe, tot n landsheerlek ambt om-vörmd. En doar gruide oet Johannes Stricker nait allain n Lutheroanse pastor, mor ook n teneelschriever. Kloster Cismar, Friedrich Öloos, 1860

Noar mode van zien tied vertoalde hai zien aigen noam ien quasi Letien. As Stricerius wer e be-kend as schriever van ain van de toalmonemen-ten van t middelnederduuts, t teneelstuk 'De

Düdesche Schlömer' (De Duutse Slamper). In 1560 wer Johannes Stricker n dainst as pastor ien Cismar aanboden. Nije Lutherse kerk streed benoam tegen oetspat-tens dij oadel zuk permetteerde. Zo as ien ons tied bie overgang van socialistische stoaten noar t kapitalisme, zo stonden der doude-stieds doalk machtegen, ienvloudrieke lu kloar om van de nije, reffermaaierde, orde perfiet te trek-ken. Oadel, dij heur verriekt haar mit konfiskeerde roomse bezittens, haar schoamte de kop ofbeten: slamp(amp)erij, ontucht, doodslag en woeker wa-ren gewoontes worden. t Zol muite weerd wezen as n ienkörte versie van "De Düdesche Schlömer” ien t Grunnegers ver-toald worden zol en - net as ien Lübeck ien t Ne-derduuts - speuld deur n Grunneger teneelgroep, omdat de hedonistische levenswies van Strickers personoages schier aanslut bie lu van tegenwor-reg en omdat misbruuk binnen en boeten kerkge-nootschoppen van ale tieden is. De Düdesche Schlömer, (Duutse Slamper) zo nuimde ien 1584 Johannes Stricker de heufdper-soon (Düdesch = diets, duuts, deutsch = oet Duutse laanden, woar ien Middelaiwen Nederland ook tou rekend wer). `De Düdesche Schlömer' is 'ein niederdeutsches Drama', n teneelstuk, dat beschaauwd worden kin as n Lutheroanse Morali-teit (n didactisch teneelspul, zo as t bekende Elc-kerlyc). Mor eerst monnen wie even kieken of toal van t veurwoord en van t drama wel t predikoat ver-

19

daint van Middelnedersaksisch/Mittelniederdeutsch. Ie waiten t ja nog: as slot-vokoalen van woorden reduceerd bennen tot ‘stomme’ e’s, din spreken wie van Middelneder-saksisch. Ien t veurwoord staait: „De Düdesche Schlömer. Dat ys EIN GEISTLICK

Spil darinne affgemalet, gewarnet, und tho warer

Bothe vermanet werden alle Godes vorgetene,

wilde, rükelose und sekere Minschen, op dat se

mit dissem Schlömer bekeret und Salich werden

möchten. Allen Unbothferdigen tho treuwer vor-

warninge und warschuwinge. Oock allen Ange-

fochtenen, sunderlick in Dodesnöden. tho troste

gestellet durch Johannem Stricerium.“ (Durch Johannem Stricerium. Is dat nait schier, dij 4e nvl. van Johannes Stricerius, noa ’durch’?) Letterlieke vertoalen: De Dietse/Duutse Slamper. Dat is n geestelk spul, doarien ofschilderd, woar-schaauwd, en tot woare boute vermoand worden, ale God vergetene, wilde, roekeloze en zekere mensen, opdat ze mit dizze Slamper bekeerd en zalig worden magen. Ale onboutveerdegen tot traauwe vermoanen en woarschaauwen. Ook ale aangevochtenen, biezunder ien doodsnoden tot troost steld, deur Johannes Stricerius. Drukt ien de kaizerlieke vrije Rieksstad Lübeck deur Johan Balhörn. Sjwa as slotvokoal: Vorwarninge und warschu-winge, thohope, Here, Dode, lange, Erde, Pape, Minsche, darhenne, tho passe (te pas), Suppe, Junge, ernste, fruwe, node, Helde, Helle, Förstin-ne, Nunne (non), lange, Klocke, Narre.

Mor sums schrift Stricker dizze woorden ook zun-der sjwa aan t ind. Toal gaait dus aal van Mittel- noar Neuniederdeutsch. t Kon nait oetblieven dat lezers en touheurders van Strickers teneelstuk der doalk persoonleke verwiezens noar jonkers ien zagen, temeer om-dat Stricker hom deur zien rücksichtsloze prede-king aal veul vijanden moakt haar. Strickers leven kwam ien gevoar en hai week oet noar Lübeck, woar e ook oet tied kwam, ien 1598.

De Düdesche Schlömer

vun Karl-H. Nissen

“Dat mag so üm 1540 west sien, dor is in Grube

— dat liggt nich wiet af vun Niestadt an de Oost-

see — en lütten Jung up de Welt kamen. Johan-

nes Stricker hett he heten.

In Lübeck is he to School gahn, up dat Katharine-

um.

He hett in Wittenbarg studiert un weer denn Pas-

ter in Grube un in Cismar.

Vun de Kanzel dal hett he fix schimpt up Supen

un Freten un Untucht un all den annern legen

Kraam. Dorbi hett he de Adeligen in't Land orn-

lich up de Fööt peddt. Dat harrn de aver nich

geern. Se hebbt em allerlei verspraken, so as

Slääg un noch mehr. Dor is he na Lübeck gahn,

in Lübeck weer he seker, he hett hier en Pas-

terstell annahmen.

Wenn he neben sien geistlich Arbeit noch Tiet

harr, denn hett Theaterstücken schreven. Ganz

streng is he mit de Gootsherrn ümsprungen.

De Schlömer is en Suupbütt, en Prasser, hett ene

Buhlin blangenbi, quetscht sien Lüüd ut, hett sik

nahmen, wat mal de Kirch tohöört hett. He weer

en ganz Legen. Man denn kümmt sien letzt

Stünn. All sien Sünden warrt em vörhollen. Dat

süht nich goot ut för em, ewig Höllenfüür steiht

em bevör.

Man an'n End — he süht sien Schannen in, dat

deit em allens hellsch leed — dor nimmt em de

Herrgott doch in Gnaden up in den Himmel.

Disse Geschicht, streng un hart, is zu Lübeck in'n

Sommer 2007 speelt in de Katharinen-Kirch. Jo-

hannes Stricker hett dat Stück schreven in sien

Spraak, middelnedderdüütsch seggt wi dorto. För

uns hüüt is de olle Spraak ümschreven in uns

Plattdüütsch.

20

1

1

De gröttste Rull hett de Schlömer, en swore Rull.

Denn de Paster, de Dood un de Narr, Veddern

un Frünn, un twee Fruunrullen: de Ehefru un de

Buhlin. Dorto noch — mit Moses tohoop — en

lütt Deern un en lütten Jung. De hebbt dat Gesett

spraken.” Gedenkstain veur Johan nes Stricker in Cismar ( Holstein), mit drij feguren in brons: de Schlömer, de pestoor en n vraauw. Op de stain staait: “Düdesche Schlömer; Paster, Schlömer, Buhlin”. Buhlin is middel- nederduuts veur minnoares.

De düdsche Slömer, dat Speel von den

Rieken Mann Zundag 11 oktober bin we ien t Holsteinse dörp Grube noar t ‘Elckerlyc/Jedermann’-drama west, dat ien Grube om de twij joar speuld wordt. t Komt ja ook nait ale doagen veur dat ter n te-neelstuk speuld wordt mit joen noam ien titel, ook aal is t din op zien platduuts. Dou wie n uur veurtied bie de St.-Jürgen-kerk aankwamen, ston bestuurslid Herr Heel mit ons noam op n pepier aal op ons te wachten. Net of we VIP’s oet Holland waren! Kerk stroomde oar-deg vol. t Stuk is ien 1584 oetbrocht deur de Gruber pastor Johannes Stricker en bie de ien-laaiden deur de regisseuze wer nait allain de komst van de drij Hollandse Schlömers vermeld,

mor ook van twij Strickers, haildaal oet Zwitser-land! Strickers drama wordt zain as ain van de belang-riekste toalmonementen van t middelnederduuts en is doarom dus ook veur Grunnegstoalegen van groot belang. Stricker zien drama teunt t bluisterge, wellustege en goddeloze leven van Schlömer, n Holsteinse jonker, dij ien t verloop van dit loatmiddelaiwse Elckerlyc-verhoal tot ien-keer komt. De noam Schlömer/Schlemmer/Sleumer is hail toupazzelk. Nederlands: slemper/brasser. Mor mit dij Holsteinse Schlömer-tuutjefloiter hemmen wie as degelke Emslands/Nederlandse Schlömer/Sleumers vanzulf niks van neuden! Volgende dag wer we deur Herr Heel en zien vraauw meer as n uur laang rondlaaid ien t Gru-ber Dorf Museum. Doar kreeg we ook oardeg wat te zain en te heuren over de düdsche Schlö-mer. Jonkers ien Holstein waren duvels vanwe-gens Strickers teneelstuk. Stricker haar heur ien zien drama gloepend slecht neerzet. Tiedens de refermoatsie haren ze geld en opbrengsten van roomse kerk ien aigen buus stoken en doar hem-men ze even nuver van feestjed. Mor net as nou lopt t mit klokkenluders voak ver-keerd òf. Bie n kuier wer eerst Strickers leutje hondje deur onbekende haand doodschoten en loater kreeg Stricker zulf doodsbedraaigens. Oet-vouern doarvan het Stricker nait ofwacht. Hai is ien Lübeck predeker worden en doar ien aarmou oet tied kommen. Zo zigt t (Holstein) Middelnederduuts ien Stric-ker’s eerste acte van ‘De düdsche Schlömer' der oet: “Ick bin noch yunck, frisch und gesundt, Hebb

tho leeven veel Dag und Stund.

Ick supe glyckwol Dach und Nacht, Banckter in

aller froeuwd und pracht.

Schold ick tho Kerckn und Scholn geven?Den

Dag schal neen Minsche leeven.

Ick do mynem Papen wat ick wil, Dryve mit em

myn Apenspill.

Thor Kercken he my selden kricht, Ick acht der

Predekye nicht.“ Jan Sleumer

21

n Grunneger bewaarken van 'De düdsche Slö-mer' deur Jan Sleumer vin je in de volgende Kreuze, nummer 58. Info: http://www.gemeinde-grube.de/dorfmuseum.php Ooievoars ien Grube: http://www.avalon-grube.de/aavalonweb/avalonweb/storchenseite.htm

Dikke spinne

n Dikke spinne

hangt al doagen bie ons veur t glas!

Moeke nuimt hom Joris

Volgens ons het e docht,

dat t nog aal zummer was.

Hai het zok den

goud vergist!

t Is ja haarfst

En vandoage

n dichte mist!

Brrrrr!

Klaas van Zonneveld

SchrijversCirkel Lestdoags heb k mie aanmeld bie de nije web-stee SchrijversCirkel, woar schrievers nander helpen kinnen mit t verbetern van heur waark. SchrijversCirkel is veur elkenaine dij n passie het veur t geschreven woord: begunnende en er-voaren schrievers van verhoalen, gedichten en laidteksten; studenten dij n opstel of n pruifschrift schrieven; uutgevers dij op zuik binnen noar nij talent; leesders dij zulf gain schriefambietsies hebben, moar der wel oardeghaid aan hebben om schrievers te helpen heur waark te vervol-moaken. t Verbetern van schriefwaark gaait d.m.v. pruifle-zen en t geven van beoordailens. Mit t beoor-dailen van aander schrievers heur waark verdain je steerns. Dij genog steerns verdaind het, kin zulf weer waark ploatsen om deur aandern be-oordailen te loaten. Der is n biebeltaik mit verschaaiden artikeln over onderwaarpen dij t schrieven aangoan. In groe-pen en forums kinnen schrievers nander op d'högte holden, vroagen stellen en helpen. SchrijversCirkel wil n stee worden woar schrie-vers doageleks verslag mit nander holden kinnen om mit heur waark veuruut te kommen,

SchrijversCirkel wil ook t schrieven in dialect aan-peerdjen. Nou k dit zo opschrief, bedenk ik bie miezulf: as t literaire tiedschrift Krödde oeit n di-gitoale deurstart moakt, zel t den goud wezen om dat in n vergeliekboare vörm te doun?

Bert Wijnholds

Webstee: http://www.schrijverscirkel.nl/

Twitter: https://www.twitter.com/SchrijversCirk

Facebook: https://www.facebook.com/schrijverscirkel