_______________________________________________________________________________________________________Nieuwsbrief de Semse—Jaargang 2017—Nummer 2 - Februari 2017—pagina 1

Heemkundige kring

“de Semse vzw”Opgericht in 1985

Ondernemingsnummer432.094.418

ZetelErfgoedhuis “de Semse”

Schoolstraat 17—1980 Zemst

Afgiftekantoor: 1980

ZEMST

s ŽŽƌnjŝƩĞƌ

Louis VAN RELEGHEM

Verantwoordelijke

Uitgever

Alexander NEES

Brusselsesteenweg 426

1980 Eppegem

e-mail en website

desemse@gmail.comwww.desemse.be

BankrekeningBE38 0012 1836 6072

Lidgeld: € 20Steunend lid: € 40

In deze nieuwsbrief...

Kalender 1

Lidgeld nog niet betaald??? 1

Nacht van de geschiedenis 1

De veldwachters van Ele-wijt, Eppegem, Hofstade,Zemst en Zemst-Laar

2

Het aardewerk uit de Ro-meinse periode te Elewijt

3

Uit oude kranten 4

Lichtmis en zijn pannen-koeken

6

Onze sponsors 7—8

Jaargang 2017

Nummer 2

Februari 2017

Nieuwsbrief

KALENDER

Zaterdag 4 en 18 februari:

Les paleografie van 10 tot 12 uur

Maandag 13, 20 en 27 februari:

Opzoekingen voor genealogie van 19 tot 22 uur

NACHT VAN DE GESCHIEDENISDINSDAG 21 MAART 2017

19 uur 30Sint-Pieterskerk van Zemst

KƌŐĂŶŝƐĂƟĞHeemkring de Semse, Davidsfonds Elewijt,

Davidsfonds Zemst-Eppegem-Laar

De Sint-Pieterskerk van Zemst herbergt sedert 2001 een honderdjarigVan Beverorgel.Organisten Peter De Waele en Wouter Verheyden presenteren ons degeschiedenis, techniek en muzikale kwaliteiten van dit historische in-strument.

Deelname in de kosten: 8 euro.Een drankje wordt aangeboden in de staminee van de Semse (100 mvan de kerk).

Lidgeld nog niet betaald???

, ĞƚůŝĚŐĞůĚďůŝũŌΦϮϬĂŶĚĞƐƚĞƵͲ

nende leden vragen we €40. Ereleden

dragen €50 bij. Het rekeningnummer

van de Semse is BE38001218366072.

Hartelijk dank voor uw steun!

_______________________________________________________________________________________________________Nieuwsbrief de Semse—Jaargang 2017—Nummer 2 - Februari 2017—pagina 2

De veldwachters van Elewijt, Eppegem, Hofstade, Weerde,Zemst en Zemst-Laar.

Marcel Van Steenwinkel (1930-1969), veldwachter van Zemst.

Marcel Van Steenwinkelwerd geboren in Eppegemop 10 november 1930 alsnjŽŽŶǀ ĂŶ:ŽĂŶŶĞƐĂƉƟƐƚ(°Zemst) en Maria Ludovi-ca Coosemans. Hij huwdeLeonia Nobels. Vanaf 1augustus 1952 tot eind1962 was hij bediende bijde posterijen.

Bij besluit van de Gou-verneur van Brabant van25 januari 1963 werdMarcel Van Steenwinkelbenoemd tot veldwachtervan Zemst. Hij legde op 6februari zijn eed af in han-

den van de Vrederechter in Vilvoorde en trad de volgen-ĚĞĚĂŐϳ ĨĞďƌƵĂƌŝϭϵϲϯ Ğī ĞĐƟĞĨŝŶĚŝĞŶƐƚ

Marcel Van Steenwinckel overleed op 10 mei 1969 inhet toenmalige Sint-Jozefziekenhuis aan de Leo-poldstraat in Mechelen. Hij werd geopereerd aan deĂƉƉĞŶĚŝĐŝƟƐ ŵĂĂƌĐŽŵƉůŝĐĂƟĞƐŶĂĚĞŝŶŐĞĞƉůŝĞƉĞŶĨĂͲtaal af. Hij was 38 jaar.

/ŶĚĞůŽŬĂůĞƉĞƌƐǀ ĞƌƐĐŚĞĞŶŽŶĚĞƌĚĞƟƚĞů hŝƚǀ ĂĂƌƚvan veldwachter Marcel Van Steenwinkel te Zemst” eenůĂŶŐĂƌƟŬĞůt ĞĐŝƚĞƌĞŶĚĞŝŶƚĞŐƌĂůĞŝŶŚŽƵĚĞƌǀ ĂŶ , ĞͲlaas konden we (voorlopig) niet achterhalen in welkeŬƌĂŶƚŽĨŽƉǁ ĞůŬĞĚĂƚƵŵĚŝƚƉĞƌƐĂƌƟŬĞůǀ ĞƌƐĐŚĞĞŶ

Woensdagvoormiddag had te Zemst de begrafenis-ƉůĞĐŚƟŐŚĞŝĚƉůĂĂƚƐǀ ĂŶǀ ĞůĚǁ ĂĐŚƚĞƌD ĂƌĐĞůs ĂŶ ƚĞĞŶͲwinkel. De veldwachter van Zemst was vorige zaterdagŽǀ ĞƌůĞĚĞŶŝŶĞĞŶD ĞĐŚĞůƐnjŝĞŬĞŶŚƵŝƐ ŝŶĚĞůĞĞŌŝũĚǀ ĂŶ38 jaar, na een heelkundige ingreep die geen kwade ge-volgen liet vermoeden.

Het stoffelijk overschot kon een laatste groet worden gebracht in een der zalen van het gemeentehuis aan deBrusselsesteenweg. Vanaf 9 u. defileerden vele honder-den voor de lijkkist en het duurde tot enkele minutenna 10 u. vooraleer de rouwstoet van het gemeentehuisŶĂĂƌĚĞŬĞƌŬŬŽŶǀ ĞƌƚƌĞŬŬĞŶ njŽĚĂƚĚĞƌŽƵǁ ƉůĞĐŚƟŐŚĞŝĚŝŶĚĞƉĂƌŽĐŚŝĞŬĞƌŬŵĞƚĞĞŶŬǁ ĂƌƟĞƌǀ ĞƌƚƌĂŐŝŶŐďĞŐŽŶ

Gedurende de uitvaart werd de lijkkist telkens gedra-gen door vier collega’s van de afgestorvene. Tientallenveldwachters van het arrondissement Halle-Vilvoordewoonden de begrafenis bij en stapten in de rouwstoetvoor de lijkwagen die getooid was met vele bloemstuk-

ken en kransen.

Gans vooraan stapten twee veldwachters met devaandels van de veldbrigades.

De rouw werd geleid door de vader en de broer vande overledene. Met de groep rouwende familieledenstapten mee op de h. Van Ghijsegom, die arrondisse-mentscommissaris Sacré vertegenwoordigde, burge-meester Baeck, de schepenen en gemeenteraadsleden.

ĞŐĞnjĂŶŐĞŶƟũĚĞŶƐĚĞƌŽƵǁ ĚŝĞŶƐƚǁ ĞƌĚĞŶǀ ĞƌnjŽƌŐĚdoor het vrouwenkoor.

Op de begraafplaats werden lijkredes gehouden doorburgemeester Baeck en de veldbrigadier van de Landelij-ŬĞWŽůŝƟĞ

In beide toespraken werden de grote verdienstenonderstreept van de overledene, gedurende de zes jaardat hij als jong veldwachter in dienst gestaan had vande gemeenschap.

De uitvaart van de veldwachter Van Steenwinkel wasĞĞŶŽŶƚƌŽĞƌĞŶĚĞƉůĞĐŚƟŐŚĞŝĚďŝũŐĞǁ ŽŽŶĚĚŽŽƌĚĞŚĞůĞĞŵƐƚƐĞďĞǀ ŽůŬŝŶŐĞŶƟĞŶƚĂůůĞŶŽǀ ĞƌŚĞŝĚƐƉĞƌƐŽŶĞŶƵŝƚde omliggende gemeenten.

KŶĚĞƌŚĞƚĂƌƟŬĞůǁ ĞƌĚĚĞĨŽƚŽŽƉŐĞŶŽŵĞŶŽƉŚĞƚogenblik dat de burgemeester zijn toespraak hield aande kist op de begraafplaats.

D ĂƌĐĞůs ĂŶ ƚĞĞŶǁ ŝŶĐŬĞůŚĞĞŌĞĞŶďĞůĂŶŐƌŝũŬĞƌŽůŐĞƐƉĞĞůĚ ŝŶ ĚĞ ĐŚƌŝƐƚĞůŝũŬĞ ƐŽĐŝĂůĞ ŽƌŐĂŶŝƐĂƟĞƐ ǀ ĂŶZemst. Ook in de toenmalige CVP-afdeling van de ge-meente was hij een vooraanstaande figuur.

10 december 2016

t ŝŵZŽŽŌŚŽŽĨĚĞŶ&ƌĂŶĕŽŝƐs ĂŶĚĞƌ:ĞƵŐŚƚLeden van de Werkgroep

“Veldwachters van Zemst” – De Semse

_______________________________________________________________________________________________________Nieuwsbrief de Semse—Jaargang 2017—Nummer 2 - Februari 2017—pagina 3

Het aardewerk uitde Romeinse periode te Elewijt.

ŽŽƌƟĞŶŶĞsĂŶĚĞƉŝƩ ĞWerkgroep archeologie

Grijs aardewerk was fijner en dunwandiger dan de ĐŽŶƚĂŝŶĞƌƉŽƩ ĞŶǀ ĂŶŚĞƚ t ĂĂƐůĂŶĚƐĂĂƌĚĞǁ ĞƌŬ ŵĂĂƌgrover met dikkere wanden dan grijs “Terra Nigra”. Hetharde baksel had een lichtgrijze tot grijze en soms bruini-ge scherpe breuk. De gebruikte klei was zeer fijn en had weinig inclusies. De buitenkant was eveneens lichtgrijstot grijs of bruinig tot donkergrijs en voelde zanderig aan.ĞƉƌŽĚƵĐƟĞǀ ŽŶĚǁ ĂĂƌƐĐŚŝũŶůŝũŬƉůĂĂƚƐŝŶŚĞƚ

Scheldegebied met de daar aanwezige klei. MeestalďĞƚƌŽĨŚĞƚƚĂŵĞůŝũŬŐƌŽƚĞŬŽŵŵĞŶŽĨƉŽƩ ĞŶ ƐŽŵƐǀ ŽŽƌͲzien van lijnversieringen. Het grijs aardewerk werd ver-vaardigd vanaf het einde van de 1ste eeuw na Christus.

Het werd zeldzamer in de 3de eeuw na Chr. De hierŐĞƚŽŽŶĚĞƉŽƩ ĞŶǀ ĞƌƚŽŶĞŶďƌĂŶĚƐƉŽƌĞŶ ĞnjĞŬƵŶŶĞŶveroorzaakt zijn door het gebruik als kookpot. Dit typeaardewerk werd ook vaak gebruikt als urne voor begra-ving van de resten van lijkverbranding.

Deel 9:

Grijs aardewerk.

_______________________________________________________________________________________________________Nieuwsbrief de Semse—Jaargang 2017—Nummer 2 - Februari 2017—pagina 4

ĞŵƐƚƐĞ , ĂŵŵĞŬĞ ĚĞĮ ŶŝƟĞĨďĞƐĐŚĞƌŵĚ

Enkele jaren terug werd de bescherming aangevraagdvan de kapel “ O.-L.-Vrouw van het Hammeke “. TeĞŵƐƚŝƐĚĞnjĞŬĂƉĞůĞĞƌƟũĚƐĞĞŶĚƌƵŬďĞnjŽĐŚƚďĞĚĞͲvaartsoord op de oever van de Zenne, gekend als “ ’tHammeke “.

Eind vorig jaar ontving het gemeentebestuur het be-richt van voorlopige goedkeuring van bescherming.^ŝŶĚƐĚŝĞŶďůĞĞĨŚĞƚƐƟůǀ ĂŶŽĸ ĐŝģůĞnjŝũĚĞ, ĞƚŶƵŵŵĞƌ17 van VAB/VTB uitgave “ De Autotoerist “ maakt mel-ding van de briefwisseling tussen de h. J. Van Overstrae-ten van VTB en het ministerie van Nederlandse Cultuur,van waaruit de minister op 20 juni jl. schreef : “ De kapelǁ ĞƌĚŽƉϭϮĂƉƌŝůϭϵϳ ϰĚĞĮ ŶŝƟĞĨĂůƐŵŽŶƵŵĞŶƚďĞͲƐĐŚĞƌŵĚ ĞŽĸ ĐŝģůĞƉƵďůŝĐĂƟĞŚŝĞƌǀ ĂŶŝŶŚĞƚĞůŐŝƐĐŚStaatsblad is evenwel nog niet verschenen. ( VZ

ƌƟŬĞůƵŝƚ, ĞƚE ŝĞƵǁ ƐďůĂĚǀ ĂŶϭϴ ϵ ϭϵϳ ϰvan korrespondent Raymond Verberckt

***

5 juni 1923

Op tram 9, tusschen Ukkel en het Zuid, stool men eenbewoner van Sempst, de heer De Leebeeck, zijn porte-feuille waar rond de 1200 fr (Fransch geld) instak.

***

19 december 1923

Zondag voormiddag, rond de kanten van half twaalf,werd de 19-jarige Juliens Frans, landbouwer, wonende teSempst, het slachtoffer van een ongeval.

Juliens was per fiets op den Brusselschensteenweg en

reed naar de stad. Ter hoogte van het huis nr. 5 werd hijdoor den auto V.d.H. van Elsene aangereden. De onge-lukkige wielrijder ging ten gronde en kwam zoo geweldigmet het hoofd op het gaanpad terecht dat hij ganschbewusteloos bleef liggen. Heel bebloed van de ergekwetsuren aan het hoofd ontving hij ter plaatse een eer-ste verzorging van mej. Van den Hove, waarna hetslachtoffer tot verdere verzorging naar de kliniek der Brusselpoortstraat werd overgebracht. Het rijwiel wasgansch ontredderd.

Een onderzoek tot vaststelling der verantwoordelijk-ŚĞŝĚǁ ĞƌĚĚŽŽƌĚĞƉŽůŝƟĞĚŝĞǀ Ğƌǁ ŝƫ ŐĚǁ ĞƌĚ ŐĞĚĂĂŶ

***

5 januari 1924

Bij vonnis verleend wedersprakelijk den 21 decemberϭϵϮϯŝƐĚĞŐĞŶĂĂŵĚĞ^ŝůǀ ĞƌĂŶƐ :ĂŶĂƉƟƐƚ ŵĞůŬǀ ĞƌͲkooper en er wonende Singelweg 25, veroordeeld ge-worden tot honderd frank boet, welke boet verhoogdwordt met 20 deciemen en aldus zal uitmaken driehon-ĚĞƌĚĨƌĂŶŬŽĨĞĞŶĞďĞŚƵůƉĞůŝũŬĞŐĞǀ ĂŶŐĞŶŝƐnjŝƫ ŶŐǀ ĂŶeene maand en tot de kosten vereffend in ‘t geheel ter ƐŽŵŵĞǀ ĂŶϰϭĨƌĂŶŬϵϯĐĞŶƟĞŵĞŶ ƵŝƚŚŽŽĨĚĞǀ ĂŶŵĞůŬͲvervalsching.

***

4 juni 1923

Bij vonnis verleend wedersprakelijk den 17 mei 1923is de genaamde: Veuleers Petrus Jan, landbouwer gebo-ren te Sempst en er wonende Laerestraat 35, veroor-ĚĞĞůĚŐĞǁ ŽƌĚĞŶƚŽƚŚŽŶĚĞƌĚǀ ŝũŌŝŐĨƌĂŶŬďŽĞƚ ǀ ĞƌŚŽŽŐĚmet 20 deciemen en aldus zal uitmaken vierhonderdǀ ŝũŌŝŐĨƌĂŶŬŽĨĞĞŶĞďĞŚƵůƉĞůŝũŬĞŐĞǀ ĂŶŐĞŶnjŝƫ ŶŐǀ ĂŶnjĞƐweken en tot de kosten vereffend in ‘t geheel ter somme ǀ ĂŶϰϴĨƌĂŶŬϵϯĐĞŶƟĞŵĞŶ ƵŝƚŚŽŽĨĚĞǀ ĂŶŵĞůŬǀ Ğƌǀ ĂůͲsching.

***

9 juli 1923

Drama te Eppeghem: eene vrouw verwurgd

Vrijdag namiddag is het parket afgestapt te Eppeg-hem. De ongelukkige vrouw was gewurgd met het lint-snoer van haar voorschoot.

ĞŽŶĚĞƌnjŽĞŬƐƌĞĐŚƚĞƌŚĞǀ ĂůŝĞƌŚĞĞŌĚĞŐĞďƵƌĞŶondervraagd. Hij kwam belangwekkende bijzonderhe-den te weten.

UIT OUDE KRANTEN

;sĞƌnjĂŵĞůĚĚŽŽƌWŝĞƌƌĞWƵƩĞŵĂŶƐͿ

_______________________________________________________________________________________________________Nieuwsbrief de Semse—Jaargang 2017—Nummer 2 - Februari 2017—pagina 5

In de woning waren vele schuiven opengebroken en’t onderste boven gekeerd. Het slachtoffer droeg ge-woonlijk op de borst een linnen zakje, hare spaarpen-ningen inhoudende. De boosdoeners hebben het ge-weten want ze hebben ook daar gezocht en haar jakafgescheurd. Het kunnen dus geen onbekenden zijn.Volgens de verklaring van den echtgenoot liep de somniet hoog. Omstreeks 1 uur ’s nachts had de vrouwgeholpen aan de voorbereidsels tot de reis naar demarkt. Ze had het paard nog eten gegeven. Daarnavertrok Delaet naar de vroegmarkt in Vilvoorde. Zijnevrouw was nog met huiswerk bezig toen hij wegging.

Rond 9 ure ’s morgens ging de tante des vrouw naarĚĞŚŽĞǀ ĞĞŶĚĂŶĚĞĞĚnjĞĚĞŐƌƵǁ ĞůŝũŬĞďĞƐƚĂƟŐŝŶŐŽƉ Volgens het oordeel van den geneesheer, was de doodreeds sedert eenige uren ingetreden. Voetstappen zijnduidelijk zichtbaar en vingerafdrukken werden waarge-nomen. Het lijk werd naar het doodenhuis overge-bracht, waar er zal overgegaan worden tot de lijkschou-wing.

De gendarmerie en Brusselsche agenten doen ijveri-ge opzoekingen, maar tot hiertoe werd geen enkelspoor ontdekt.

***

3 januari 1924

Een woord over den plaatsnaam Geerdeghem

’t Gehucht Geerdeghem ligt ten Zuid-Westen van destad Mechelen, uitgestrekt tusschen de steenwegen opHombeeck en Tervueren en reikt tot de Senne, de Ham-kapel onder Sempst en de groote Barebeek. Stede-waarts omvat het gehucht de Leopoldstraat, Coloma-straat, Grondwetstraat, Vaartstraat, Herreynsstraat,KƵĚĞƌƵƐƐĞůƐĐŚĞƐƚĞĞŶǁ ĞŐĚĞŶKŽƐƚŬĂŶƚĚĞƌ ƚĂƟĞͲstraat en den Westervleugel der Consci-ĞŶĐĞƐƚƌĂĂƚĞŶĚĞƌ ƚĂƟĞƉůĂĂƚƐ ' ĞĞƌͲĚĞŐĞŵŚĞĞŌĞĞŶĞŽƉƉĞƌǀ ůĂŬƚĞǀ ĂŶŽŶͲgeveer 547 hectaren van eene verhe-venheid die zwenkt tusschen de 6 ende 14 meters. Het Broek of lage moe-rassige weiland, gelegen op Halfgalg,tusschen den steenweg op Brussel ende Senne, nabij het Waterken of denoverzet der rivier ligt op eene hoogtevan 6 meters. De oude Dries of braaklig-gende, weinig bewassene grond, gelegen op Half-galg, ter plaatse waar nog ten huidigen dage twee stra-ten van dezen naam zijn blijven bestaan, ligt op eenehoogte van 9 meters.

Het Geerdeghemer veld tusschen den steenweg opTervueren, de Geerdeghemstraat en de Steenenmolen-straat bereikt 10 tot 14 meters. Schoonenberg ligt opeene hoogte van 10 tot 12 meters.

Het Wester-uiteinde van het gehucht, tusschen deSenne en den Steenweg op Hombeeck ligt 8 metershoog, en het Zuider-uiteinde, tusschen de Geer-deghemstraat en de Groote Barebeek ligt 9 meters bo-ven de zeespiegel.

De benaming Geerdeghem dagteekent wellicht vande XIe of de XIIe eeuw. We oordeelen het niet meernoodig het geheugen van onze lezers op de scherpenmet de herinnering aan het nederfrankische of midden-nederduitsche woord HEM of HEME, dat we besprakenter gelegenheid van den Ham, den Heembeemd en vanAugeghem.

De G welke de woorden Geerde en Hem onderlingverbindt is hier evenals in Auweghem tusschengevoegdter wille der uitspraak of der welluidendheid.

Ofschoon we er nu eenmaal niets aan hebben onstalent ten toon te spreiden in de oude Germaanschetaalkunde, kunnen we toch niet nalaten, met uw verlof,de verscheidene stamwoorden aan te halen, welke ver-moedelijk zouden kunnen in verband staan met de eer-ƐƚĞŚĞůŌǀ ĂŶĚĞŶƉůĂĂƚƐŶĂĂŵ' ĞĞƌĚĞŐŚĞŵ

s ŽŽƌĞĞƌƐƚŝƐŚĞƚŶŝĞƚŽŶŵŽŐĞůŝũŬŝŶ' ZĚĞĂŅŽƌͲƟŶŐƚĞƌƵŐƚĞǀ ŝŶĚĞŶǀ ĂŶĚĞŶŶĂĂŵĚĞƌ, ĞŝůŝŐĞ' ĞĞƌƚƌƵͲde. Een heim of verblijf toegewijd aan de patrones derreizigers, welke daar gaandeweg afstapten ? GEERDeǁ ĂƐŽŽŬǀ ĂĂŬĚĞĂŅŽƌƟŶŐǀ ĂŶĚĞŶŶĂĂŵ' ĞĞƌŚĂƌƚŽĨ' ĞĞƌĂĂƌĚ ŵĂĂƌǁ ĞŬĞŶŶĞŶŐĞĞŶŚĞĞƌŽĨĚŽŽƌůƵĐŚƟŐĞvoorzaat welke gebeurlijk de eer zou verworven heb-ben zijn ontsterfelijken naam te hechten aan het be-doelde gehucht.

GEERDE of GERDE als oud-nederlandsche of midden-nederduitsche woord, kan afgeleid worden van drieŽŶĚĞƌƐĐŚĞŝĚĞŶƐƚĂŵǁ ŽŽƌĚĞŶ ǁ ĞnjƵůůĞŶnjĞƌĞƐƉĞĐƟĞǀ ĞͲlijk kortbondig ontleden:

, ĞƚŐŽƚŚŝƐĐŚĞ' Z ŚĞƚǁ ŽŽƌĚŚĞĞŌĚĞnjĞůĨĚĞspelling in het oud-saksisch en het oud-friesisch: in hetoud-hoogduitsch werd het GARTO en in het midden-hoogduitsch GARTEN geschreven. Het woord werd be-waard in een aantal moderne talen: in het hoog-duitsch: garten; in het engelsch: garden; in het fransch:

jardin; in het italiaansch: giardino, enz… Ons he-dendaagsch nederlandsch woord GAARD,werd in het oude nederlandsch geschre-

ven onder de vormen GAERDE, GARDE enGERDE.

ĞŶŐŽƟƐĐŚŶĂĂŵǁ ŽŽƌĚ' Z^ŐĂĨĂĂŶůĞŝͲding in het oud-hoogduitsch tot GERTA; inhet angelsaksisch tot GYRD en GIERD; inhet oud-saksisch tot GERDA; in het midden

-hoogduitsch tot GERTE en in het midden-nederduitsch tot GARDE en GART. In het mo-

derne engelsch is het woord YARD als maat en mari-neterm bewaard gebleven. Het moderne nederlandschŚĞĞŌŐĞĞŶƐƉŽŽƌǀ ĂŶŚĞƚǁ ŽŽƌĚďĞŚŽƵĚĞŶ ŝŶŚĞƚŽƵĚ-nederlandsch werd het geschreven onder de vormenGAERDE, GERDE en GEERDE. Dit naamwoord werd ge-bruikt in de zin van “tak, stok, roede, twijg” of derge-lijks.

Een oud-hoogduitsch naamwoord KIRIDA of GIRIDA,in het midden-hoogduitsch GIRDE of GERDE geworden,is in het hoogduitsch bewaard gebleven onder de vormGIERDE. De nederlandsche moderne vorm BEGEERTEŚĞĞŌĚĞǀ ĞƌŽƵĚĞƌĚĞǀ ŽƌŵĞŶ' ZĞŶ' Zdǀ ĞƌͲvangen naar den zin van “lust, verlangen” behouden.

_______________________________________________________________________________________________________Nieuwsbrief de Semse—Jaargang 2017—Nummer 2 - Februari 2017—pagina 6

Voor de eerste dezer drie onderstellingen voelen weniet veel, dewijl de oude vorm GEERDE voor GAERDE,eene spelling was van uitzonderlijken aard en bijgevolgmaar betrekkelijk weinig onze aandacht trekken mag.De afleiding van den plaatsnaam Geerdeghem uit het naamwoord GEERDE met de betekenis van stok, tak,roede, is meer verdedigbaar, maar we begrijpen slechthet vermoedelijk verband dat zou kunnen bestaan tus-schen een “heim of verblijfplaats of afgebakende vlak-te” eenerzijds, en “takken of stokken” anderzijds. Deoplossing zou kunnen gevonden in “eene plek grond,afgeperkt met stokken of takken”.

Persoonlijk houden we het liefst voor de derde on-

derstelling “het Heim van geerde of van begeerte”. Erkan desgevallend een lijn getrokken worden tusschende benamingen Geerdeghem en Schoonenberg: eenlustheim, gelegen op eenen schoonen berg is een ver-schijnsel dat niemand zal verbazen maar veeleer bijvalkan oogsten.

Blijkbaar misverstand van onze bedoeling zou hetzijn, ons eene oplossing van het vraagstuk te willen aan-wrijven. We bespraken mogelijkheden en waarschijn-lijkheden; we laten de gevolgtrekkingen aan ieders wijs-heid en bevoegdheid over.

VAAST STEURS

Reeds eeuwen voor Christus trok men begin februari‘s nachts met brandende fakkels door de straten om dekomst van het nieuwe licht en van de herlevende na-tuur te vieren ter ere van de invloedrijke Romeinse go-din Ceres. Dit heide feest “Amburbale” genoemd, konook uiteindelijk gekerstend worden tegen het einde vande 5e eeuw (494) door paus Gelasius (492-496) die hetfeest van Maria’s zuivering instelde met de wijding vankaarsen. Maar volgens andere bronnen zou dit feest alreeds in de 4e eeuw gevíerd zijn met een processie ínJeruzalem. Uiteindelijk was het paus Sergius I (687-801)die in 689 het pad effende voor de eerste licht- en boe-teprocessie met Lichtmis in Rome.

Van de vroege optochten met fakkels en kaarsen isalleen nog de eredienst gebleven met de wijding vankaarsen. Deze lichtmiskaarsen hebben vroeger een be-langrijke rol gespeeld in het volksleven van onze voor-ouders. Zo was het vroeger de gewoonte bij het betrek-ken van een nieuwe woonst de lichtmis-kaars aan te steken en wat kaarsvette laten lekken op de drempels enbuitendeuren of aan hoeken vande nieuwe woning. De drempelƐƉĞĞůĚĞĞĞƌƟũĚƐĞĞŶďĞůĂŶŐƌŝũŬĞrol. Hij was immers de grens enscheidingslijn tussen de dreigen-de en gevaarlijke buitenwereldĞŶĚĞǀ ĞŝůŝŐĞďĞƐĐŚƵƩ ĞƌƵŝŵƚĞvan huis en stal. Het spreekt dusvanzelf dat de mens zich dooreen hele reeks maatregelen enǀ ŽŽƌƐĐŚƌŝŌĞŶƚƌĂĐŚƩ ĞƚĞďĞǀ ĞŝůŝͲgen. In Wallonië borg men zelfseen kruisbeeld onder de drempel of men maaktemet krijt een kruisteken in de aarde onder de dorpel ofstak er een kruisje, gemaakt van stokjes hout of vanlucifers eronder. In Vlaanderen haalde men bij de pa-ters gewijde voorwerpen om onder de drempel te ber-gen.

s ƌŽĞŐĞƌǁ ĂƐůŝĐŚƚŵŝƐĞĞŶǀ ĂŶĚŝĞŚĂůĨƐůĂĐŚƟŐĞĨĞĞƐƚͲdagen. Geen echte zondag in de week, waarop alleǁ ĞƌŬĞŶŽƉĞŶďĂĂƌǀ Ğƌǀ ŽĞƌƐƟůǀ ŝĞůŵĂĂƌƚŽĐŚĞĞŶĚĂŐwaarop de schoolgaande jeugd vrijaf had. En het volks-

gebruik wilde dat moeder op die dag pannenkoekenbakte om haar kroost koest te houden. Geen wafels ofovenkoeken, maar echte pannenkoeken moesten hetzijn. Dit gastronomisch volksgebruik bestaat, dat hedenŐĞůƵŬŬŝŐŶŽŐĂůƟũĚďĞƐƚĂĂƚ ŚĞĞŌƵŝƚĞƌĂĂƌĚĂĂŶůĞŝĚŝŶŐgegeven tot allerlei gezegden zoals o.a.: “Er is geenvrouwke zo arm, of ze maakt haar panneke warm”. HetƉĂŶŶĞŶŬŽĞŬĞŶĨĞƐƟũŶůŝŐƚŽŽŬĂĂŶĚĞďĂƐŝƐǀ ĂŶŚĞƚt ĞƐƚ-Vlaamse volksgezegde van “O.L.Vrouw schuddepanne”voor O.L.Vrouw Lichtmis.

' ĞĞŶĞŶŬĞůĞĚĂŐŝŶŚĞƚũĂĂƌŚĞĞŌnjŽǀ ĞĞůǁ ĞĞƌƐƉƌĞƵͲken naar zich toegetrokken als het feest van Lichtmis op2 februari. Niet alleen in Vlaanderen en Nederland,maar ook Engeland, Frankrijk, Duitsland en OostenrijkŚĞĞŌŚĞƚǁ ĞĚĞƌŽƉ>ŝĐŚƚŵŝƐĚĂŐĞŶŽƌŵŽƉĚĞǀ ĞƌďĞĞůͲding gesproken van onze verre voorouders. De algeme-ne teneur van de weerspreuken is, zo het met Lichtmis

mooi weer is, dat nog een periode van winterse koudete verwachten valt. Hierbij slechts en-kele voorbeelden:“Is Lichtmis helder en klaar, dan ko-men er twee winters in het jaar”“Maria, zo zij doet hare kerkgang bijhelder weer en zonneschijn, nogvriezen zal het en kouder dan tevo-ren zijn”

“Schijnt met Lichtmis de zonne heet,dan komt er nog veel sneeuw enleed”

Vooral voor de bouwvakkers was en ishet weder op Lichtmis een belangrijk

moment. Zullen ze weer aan het werk kun-nen of niet ? Schijnt de zon op 2 februari ? Alom-

bekend is immers de weerspreuk:“Met Lichtmis opent de metser één oog, schijnt er

zonnelicht, hij doet de ene oog weer dicht”Lichtmis was vroeger de feestdag van de kaarsgie-

ters, die hun klanten dan een cadeau deden, natuurlijkeen … kaars.

In sommige volkskalenders wordt 2 februari ook s ƌŽƵǁ ĞŶĚĂŐ ŐĞŶŽĞŵĚ ĞnjĞĂůƚĞƌŶĂƟĞǀ ĞďĞŶĂŵŝŶŐzou zijn oorsprong kennen in het verhaal van de be-

LICHTMIS EN ZIJN PANNENKOEKEN

_______________________________________________________________________________________________________Nieuwsbrief de Semse—Jaargang 2017—Nummer 2 - Februari 2017—pagina 7

Niet te vergeten…

HERNIEUWING LIDGELD 2017

ĞƐƚĞůĞĚĞŶ ǁ ĞnjŝũŶŝŶĞĞŶŶŝĞƵǁ ũĂĂƌƟũĚĚƵƐŽŵƵǁ ůŝĚŵĂĂƚͲ

ƐĐŚĂƉƚĞŚĞƌŶŝĞƵǁ ĞŶ ĞďŝũĚƌĂŐĞďůŝũŌďĞŚŽƵĚĞŶŽƉΦϮϬĂŶ

de steunende leden vragen we €40. Ereleden dragen €50 bij.

Het rekeningnummer van de Semse is BE38001218366072.

Wij danken u alvast voor uw steun!

Het bestuur

faamde vlucht van de vrouwen uit de stad Weinsberg./ŶĚĞůŝƚƵƌŐŝĞŚĞĞŌŚĞƚĨĞĞƐƚǀ ĂŶϮĨĞďƌƵĂƌŝŚĞĚĞŶĞĞŶdubbele benaming: “Onze Lieve Vrouw Lichtmis” en

“Opdracht van Jezus in de tempel” en in de gastronomi-sche wereld alom “pannenkoekendag”.

Smakelijk.

Firmain VerlindenFirmain.verlinden@skynet.be

015/415318

_______________________________________________________________________________________________________Nieuwsbrief de Semse—Jaargang 2017—Nummer 2 - Februari 2017—pagina 8