Een kaart, niet het gebied

Over meten en weten in het sociale domein

Ard Sprinkhuizen, associate lector Maatschappelijk Werk Hogeschool

Inholland

De kaart

• Een blik over mijn schouders…

• De maand van de sturing….

• Het kaartenhuis

• Gelaagde kennis

• Kwaliteit

• Calimero

• Lucky Luke

• Afrekenen of leren

• Een pleidooi voor deemoedigheid

Hogeschool INHolland / Movisie

Een blik over mijn schouders

• Een rijtje:

• Domeinen van welzijn: puzzelen met de kloof tussen

welzijnsbeleving en welzijnsbeleid: 1992

• Sociale structuurschetsen en sociale structuurplannen: lokaal

sociaal beleid: 1996

• Welzijnsinformatie Landelijk en Lokaal (WILL/TRILL): 2000

• Lokale monitors en triangulatie; koppeling GBA, POLS,

veiligheid,WOON aan lokale burgerpanels…

• Nederland aan de monitor: 1997

• Indicatoren van A tot Z: bloembakken, groen gaasdoek,

hazepaadjes, Yuppies

• Wmo-monitor

• Moedwil en Misverstand…

• Onderliggende vraag: krijg je greep op of houd je zicht op de

veranderende werkelijkheid? En doe je het goede goed?

Hogeschool INHolland

De winnaar van de maand van de sturing

Hogeschool INHolland

Wat zien we hier?

• Een complex, causaal, lineair model

• Vergt weinig tot geen extra dataverzameling

• Wekt de suggestie van grip en maakbaarheid

• Maar:

• Zegt dit iets over het resultaat op niveau professional-

cliënt?

• Wat draagt dit bij aan de kwaliteit van de professionele

ondersteuning?

• Meet je echt een maatschappelijk resultaat van

interventies…?

• En aan elke knoppen draai je dan?

Hogeschool INHolland

Het kaartenhuis

• Systeem/resultaatverantwoording, bijvoorbeeld:

• ISD (geaggegreerde registraties)

• MKBA’s (LPBL)

• Effectenarena

• ZRM

• Cliënttevredenheidsonderzoeken

• ….

• Professional/cliënt/leefwereld, bijvoorbeeld:

• Effectencalculator

• Effectenster

• Narratieven

• …

• Opvallend: meestal op basis van ‘referentie-aanpakken’ of zelfscores

• Enorme lokale variatie

Cruciaal: Het besef van gelaagde kennis

• Niveaus:

• De cliënt, de bewoner, de gebruiker

• De professional, de uitvoerder

• De organisatie

• Het beleid en het bestuur

• Kenniscentra, onderzoeksinstellingen, universiteiten

(Pawson, 2003)

Géén hiërarchische ordening, wel onderlinge vebondenheid

Wel kwaliteitscriteria…

Hogeschool INHolland

De kwaliteit van kennis

• Transparant

• Accuraat (betrouwbaar)

• Doelgericht (valide)

• Bruikbaar

• Betamelijk

• Toegankelijk

Hogeschool INHolland

Welk verhaal wil je vertellen?

• Signaleren

• Beschrijven

• Verleiden

• Alarmeren

• Agenderen

• Legitimeren

• Evalueren

• Aansporen

• Kennis ontwikkelen

• Altijd: volgen van beleid en uitvoering is óók een interventie en

vergt strategie en opvolging

Hogeschool INHolland

Calimero

Spiegeling aan het positivistisch,

medisch model (‘cardiologie-

model’):

• Causale denktrant

• Koppeling interventies aan effect

• Inrichting ‘databanken’ effectieve

interventies met niveaus ‘evidence’

(goed beschreven->RCT);

pervertering EBM

• Modellen uit epidemiologisch

onderzoek (bv

cliënttevredenheidsonderzoek,

gespiegeld aan CQ-indexen)

inzetten

• Instrumentering en beheersing

(pervertering ZRM)

Maar: Maatschappelijke onder-

steuning, welzijn gaat over:

• Multi-causaal, rommeltje

• Uitsluitend versmolten (Karien

Stronks)

• EBM: koppeling wetenschappelijke

kennis aan contect, cliënt/bewoner

en professionele competenties.

• Rekenschapsmodellen ingebed in

de dagelijkse praktijk en het

primaire proces

• Werkwijze, methodieken en ‘het

verhaal’ centraal (reflectieve

professionalisering, bv met ZRM)

Hogeschool INHolland

Hogeschool INHolland

Het lucky-luke-dilemma

• Kan je sneller schieten

dan je eigen schaduw?

Hogeschool INHolland

Afrekenen…

• Knelpunten:

• Traditionele resultaatverantwoordingsmodellen werken

niet (meer). Bijvoorbeeld: afrekenen op caseload of aantal

trajecten.

• Nieuwe instrumenten worden geperverteerd (ZRM

verwordt tot afvinklijst ipv ondersteunend bij het primaire

proces).

• MKBA’s worden gekaapt en gebruikt als windowdressing.

Onderzoek wordt ondergeschikt gemaakt aan beleid:

factfree policy.

• Sturen op ‘vertrouwen’ (ruimte voor de professional) is er

slechts mondjesmaat

• Het ‘buitenperspectief’ is dominant

Hogeschool INHolland

Hogeschool INHolland / Movisie

…Of leren?

• Evaluatie-modellen moeten meervoudig van karakter zijn

• Rekening houden met verschillende niveaus (gemeente,

management-informatie, professionals en cliënten/bewoners)

• In de huidige complexe en snel veranderende realiteit vooral

inzetten op werkwijzen en methoden (geen instrumenten) die het

leren ondersteunen.

• Rekenschap en verantwoording afleggen moet allereerst het

primaire proces en het ‘goede werk’ ondersteunen

• Leer professionals en ambtenaren weer ‘verhalen vertellen’ én

‘verhalen te lezen’. En dat om te zetten in signalering, agendering

en ‘goed werk’ en ‘goed beleid’.

•

Een pleidooi voor deemoed

• Rekenschap van meervoudige werkelijkheden

• Effectonderzoek, databanken en surveys gelijkwaardig naast

de blik van de professional, cliëntfactoren en -perspectief en

de context.

• Herwaardering reflexieve ambachtelijkheid, óók bij

ambtenaren.

• Investeer in een onderzoekende houding. Ook letterlijk.

• Begin vooraan: wees bescheiden in de ambities

• Bezint eer ge begint…

Ard Sprinkhuizen: ard.sprinkhuizen@inholland.nl