REKENSCHAP IN HET MIDDEN-OOSTEN: JURIDISCHE FICTIE EN...

UNIVERSITEIT GENT

FACULTEIT POLITIEKE EN SOCIALE WETENSCHAPPEN

Wetenschappelijke verhandeling

EEF VANDEBROEK

MASTERPROEF MANAMA CONFLICT AND DEVELOPMENT

PROMOTOR: PROF. DR. CHRISTOPHER PARKER COMMISSARISSEN: ANNEMIE VERMAELEN & SIGRID VERTOMMEN

ACADEMIEJAAR 2009 - 2011

REKENSCHAP IN HET MIDDEN-OOSTEN:

JURIDISCHE FICTIE EN POLITIEKE REALITEIT

STUDIE VAN DE AMBIGUE POSITIE VAN DE EUROPESE UNIE TEN AANZIEN VAN HET GOLDSTONE RAPPORT

aantal woorden: 22 800

i

DANKWOORD

Een dankwoord schrijven is meestal een hachelijke onderneming maar voor deze scriptie was het mij snel duidelijk wie een persoonlijk woordje van dank verdiende. Ten eerste professor Christopher Parker, die mij in de richting van dit onderwerp geleid heeft en mijn eerste vage ideeën over het Goldstone Rapport heeft helpen concretiseren. Daarenboven was de veldwerkreis, die hij samen met zijn assistenten heeft mogelijk gemaakt, bijzonder leerrijk. Zeker voor mij, rechtswetenschapper met weinig tot geen inzicht in het voeren van onderzoek op het terrein. Verder wil ik Brigitte Herremans bedanken voor haar waardevolle input bij het aftasten van mijn onderzoeksvraag én voor haar geruststellend reisadvies. Mijn bijzondere dank gaat uit naar Charles Shamas, een begaafd denker (en bovendien een meesterlijke kok!), die een onuitputtelijke en onmisbare bron van inspiratie heeft gevormd voor deze masterproef. Tijdens onze vele gesprekken in Ramallah en Brussel heeft hij mij geleerd om te denken met een open geest en oplossingen te zien waar er eerst geen leken te zijn. Zonder hem was niets van wat hier te lezen staat hetzelfde geweest. En dan zijn er nog An, Jonathan, Kristina en Mathias: het troepje westerlingen uit de Shabab Community dat zorgde voor een aangename interactie met de jonge Palestijnen en mijn verblijf in Ramallah iets extra’s gaf. Tenslotte wil ik mijn ouders bedanken om mijn klachten te aanhoren en mij steevast in de watten te leggen op de mindere dagen. En ook Charlie voor de aanmoedigende woorden en voor de prachtige vriendin die ze geworden is. En last but certainly not least, mijn beste vriend: Lieveling, bedankt, voor alles.

ii

ABSTRACT

De Europese Unie is altijd een speciale entiteit geweest in de wereldpolitiek, een normatieve kracht die haar internationale positionering steunt op bepaalde principes zoals rule of law, democratie en mensenrechten en niet op het militair overwicht dat voorheen staten tot wereldmachten maakte. Deze normativiteit houdt ook in dat de EU haar principes moet eerbiedigen tegenover zichzelf en daarenboven op dezelfde wijzen tegenover derde staten. Tegenwoordig krijgt de EU echter vaak de kritiek dat zij niet uitvoert wat zij predikt. Eén van de recentste voorvallen die de normativiteit van de EU in twijfel trekken, is de EU-reactie op het Goldstone Rapport dat vaststelde dat de mensenrechten en het internationaal humanitair recht op flagrante wijze werden geschonden tijdens de Gaza oorlog: Europa kan geen common position bereiken om de bevindingen van het Goldstone Rapport te ondersteunen in de VN en gaat ten aanzien van Israël door met ‘business as usual’. De internationale gemeenschap schreeuwt om actie en ‘sancties’. In deze masterscriptie wordt onderzocht of deze houding ook daadwerkelijk een negatie inhoudt van de normatieve principes waarop de EU gebouwd werd. Op basis van de leertheorie wordt een drieledig model van normverspreiding uitgewerkt. Het opleggen van sancties als negatieve conditionaliteit is slechts één van de methoden. De Unie kan haar normatieve beginselen dus ook eerbiedigen als zij één van de twee andere principes – passief handhaven of sociaal leren – gebruikt in haar relaties met Israël. Analyse van EU-relaties met Israël en reacties van de bevolking wijzen echter op het tegendeel.

iii

“It is curious – curious that physical courage

should be so common in the world,

and moral courage so rare.”

- Mark Twain.

| Inhoudsopgave

iv

INHOUDSOPGAVE

Dankwoord ............................................................................................................................................... i

Abstract ................................................................................................................................................... ii

Afkortingenlijst ...................................................................................................................................... vi

Lijst geïnterviewden ............................................................................................................................. viii

Inleiding .................................................................................................................................................. 1

1 Probleemstelling en onderzoeksontwerp ..................................................................................... 2

1.1 Probleemstelling .................................................................................................................. 2

1.2 Onderzoeksvragen ............................................................................................................... 4

1.3 Bredere kadering en relevantie ............................................................................................ 4

1.4 Onderzoeksontwerp en methode ......................................................................................... 5

2 EU & Goldstone - Ontrafeling van de problematiek en uitdieping van de verschillende componenten ....................................................................................................................................... 7

2.1 Normative Power Europe: het begrip ontsluierd ................................................................. 7

2.1.1 Historische grondslag van het discours ....................................................................... 7

2.1.2 Inhoud en mechanisme van normatief Europa .......................................................... 10

2.1.3 Waardering van normatief beleid en (verlies van) geloofwaardigheid..................... 12

2.2 Normative Power EU en buitenlands beleid ten aanzien van Israël/Palestina .................. 14

2.2.1 Evolutie van het algemeen EU-beleid ten aanzien van het Midden-Oosten.............. 14

2.2.2 Contractuele relaties van Europa met Israël en Palestina .......................................... 15

2.2.3 Normativiteit in de EU relaties met Israël en Palestina ............................................. 16

2.3 Operation Cast Lead & Goldstone Rapport ...................................................................... 17

2.3.1 Operation Cast Lead: Israël ontketent oorlog in Gaza .............................................. 17

2.3.2 Wordingsproces van het Goldstone Rapport ............................................................. 17

2.3.3 Het Goldstone Rapport: resultaten van de Fact Finding Mission .............................. 19

2.4 Normative Power Europe & Operation Cast Lead: reacties op het Goldstone Rapport ... 20

2.4.1 Internationale instellingen (UN CHR & VN VR) ..................................................... 21

2.4.2 De Europese Unie ...................................................................................................... 21

2.4.3 Israëlische verslaggeving ........................................................................................... 23

2.4.4 Mensenrechtenorganisaties ........................................................................................ 24

2.4.5 Academische wereld: Le Tribunal Russell sur la Palestine ....................................... 25

2.5 Tussentijdse conclusie: verenigbaarheid van normativiteit en reactie op Goldstone ........ 26

3 Normative Power Europe vs. Goldstone Rapport? - Opstellen van een werkhypothese .......... 28

3.1 Normativiteit uitgediept ..................................................................................................... 28

3.1.1 Normativiteit? ............................................................................................................ 28

| Inhoudsopgave

v

3.1.2 Overdracht van normatieve principes ........................................................................ 29

3.2 Formulering van de werkhypothese .................................................................................. 31

4 Europa’s normatieve kracht in de wereld – Toetsing van de hypothese dmv veldonderzoek ... 33

4.1 Wat betekent de EU voor de burgers uit het Midden-Oosten? .......................................... 33

4.1.1 Normativiteit?: “What we are witnessing are just words”. ....................................... 33

4.1.2 Wat het zou moeten zijn: “Talk the talk, walk the walk”.......................................... 34

4.1.3 De kern van het probleem: “Lack of political will actually is the issue”................... 35

4.2 Normverspreiding: “The EU should start acting”. ............................................................ 37

4.2.1 Het eensluidend antwoord: Punitief optreden via conditionaliteit ............................ 37

4.2.2 Probleem met negatieve conditionaliteit ................................................................... 38

4.2.3 Alternatieve methoden? ............................................................................................. 39

4.2.4 Voorlopig de beste optie: passieve handhaving ........................................................ 41

4.3 Hoe kan het Goldstone Rapport ingepast worden in deze affaire? .................................... 44

4.3.1 Intentie en impact van het Goldstone Rapport .......................................................... 44

4.3.2 Hoe is de reactie van de EU op het Goldstone Rapport te verklaren? ....................... 45

5 Besluit: Is de EU (nog steeds) een normatieve actor? ............................................................... 47

6 Bibliografie ................................................................................................................................ 49

7 Bijlagen ..................................................................................................................................... 57

7.1 Eerste verkennende interviews .......................................................................................... 57

7.1.1 Wisam Ahmed & Nada Kiswanson, Legal Advisor & Researcher of Al Haq (1) ...... 57

7.1.2 Charles Shamas, Founder of the MATTIN Group ..................................................... 61

7.1.3 Zeev Zamir , Deputy director of PCATI – Stop torture ............................................ 65

7.1.4 Ingrid Jaradat-Gassner, Director of BADIL resource center ................................... 69

7.1.5 Yehuda Shaul, Co-founder of Breaking the Silence .................................................. 72

7.2 Diepgaandere interviews ................................................................................................... 74

7.2.1 Iyad Joudeh, Director of Solutions for Development Consulting Co ........................ 74

7.2.2 Danny Evron & Tomer Broude, Minerva Center for Human Rights (Hebrew University, Mount Scopus) ........................................................................................................ 81

7.2.3 Daniel Sherman, co-worker of Israëli Human Rights Organisation .......................... 92

7.2.4 Wisam Ahmed, Legal advisor of Al Haq (2) ............................................................. 93

7.2.5 Ghassan Khatib, Director of the Government Media Centre & ex-minister ............. 96

7.2.6 Dr. Mamdouh Al-Aker, General Commissioner of the Independent Commission for Human Rights .......................................................................................................................... 101

7.2.7 Sahar Francis, Director of Addameer ...................................................................... 108

7.2.8 Amiram Gil, Physicians for Human Rights ............................................................. 115

7.2.9 Yuval Shany, International law expert at Hebrew University, Jerusalem ............... 121

| Afkortingenlijst

vi

AFKORTINGENLIJST

AA Associatie Akkoord

AV Algemene Vergadering van de Verenigde Naties

CG Conventies van Genève

EGKS Europese Gemeenschap voor Kolen en Staal

EHJ Europees Hof van Justitie

EMHRN European Mediterranean Human Rights Network

EMP Euro-Mediterraans Partnerschap

ENP European Neighbourhood Policy

EP Europees Parlement

EU Europese Unie (ook: de Unie)

EuroMed Euro-Mediterraanse (Associatie Akkoorden)

FFM Fact Finding Mission on the Gaza Conflict (ook: VN Onderzoeksmissie)

GBVB Gemeenschappelijk Buitenlands en Veiligheidsbeleid

ICC International Criminal Court

ICRC International Committee of the Red Cross

ICTR International Criminal Tribunal for Rwanda

ICTY International Criminal Tribunal for the former Yugoslavia

IDF Israeli Defense Forces

IHJ Internationaal Hof van Justitie

IHR Internationaal Humanitair Recht

IMFA Israel Ministry of Foreign Affairs

NPEU Normative Power Europe

PA Palestijnse Autoriteit

PHR-Israel Physicians For Human Rights-Israel

PLO Palestinian Liberation Organisation

| Afkortingenlijst

vii

Raad Raad van de Europese Unie

SU Sovjet Unie

UNGA United Nations General Assembly (zie ook VN AV)

UN CHR United Nations Council of Human Right (ook: VN Mensenrechtenraad)

VEU Verdrag van de Europese Unie

VN Verenigde Naties

VN AV Algemene Vergadering van de Verenigde Naties

VN VR Veiligheidsraad van de Verenigde Naties (ook: VN Veiligheidsraad)

VS Verenigde Staten van Amerika

WO II Wereld Oorlog II (1940-1945)

| Lijst geïnterviewden

viii

LIJST GEÏNTERVIEWDEN

Naam Functie Palestijns/Israëlisch Datum interview

Wisam AHMED Juridisch adviseur van Al Haq Palestijns

20-04-2010

11 -08-2010

Mamdouh AL-AKER

Hoofdcommissaris van de Indepedent Commission for Human Rights

Palestijns 11-08-2010

Tomer BROUDE

Minerva Center for Human Rights aan de Hebrew University, Jerusalem

Israëlisch 10-08-2010

Danny EVRON



Sahar FRANCIS

Directeur van Addameer Prisoner’s support and Human Rights Association


Amiram GIL Directeur van de afdeling Advocacy van Physicians for Human Rights


Ingrid JARADAT-GASSNER

Directeur van Badil Resource Center


Iyad JOUDEH

Directeur van Solutions for Development


Ghassan KHATIB

Voormalig Palestijns minister en huidig directeur van het Governement Media Centre


Nada KISWANSON

Juridisch researcher gespecialiseerd in EU advocacy bij Al Haq


Charles SHAMAS

Stichter van Mattin Group Palestijns 20-04-2010

Yuval SHANY



| Lijst geïnterviewden

ix

Yehuda SHAUL

Oprichter van Breaking the Silence


Daniel SHERMAN

Medewerker van Mensenrechtenorganisatie


Zeev ZAMIR Plaatsvervangend directeur van PCATI – Stop torture


OPMERKING: DEZE PERSONEN WERDEN NIET GEÏNTERVIEWD IN FUNCTIE. ER WERD LOUTER

GEPOLST NAAR HUN PERSOONLIJKE PERCEPTIE (die uiteraard gekleurd zal zijn op basis van de kennis die zij hebben in hun functie)

| Inleiding

1

INLEIDING

Meer dan een half miljard inwoners, 4 324 782 km² oppervlakte, 27 naties, 23 talen, 1 munt. De Europese Unie. Eens een ver-van-mijn-bed-show, nu immer tegenwoordig in het dagelijks leven van elkeen die het continent Europa bewoont.

Dat deze hybride supranationale entiteit iets bijzonders is in de wereldpolitiek, lijkt algemeen aanvaard. “It’s less than a state, but more than an international organization”, zo stelt SJURSEN (2006). Maar niet alleen de verschijningsvorm van de Unie en de enorm nauwe samenwerking die zij verwezenlijkt tussen haar lidstaten zijn bijzonder. Ook de manier waarop deze entiteit in de wereld staat, is anders dan voorheen bekend was. Het traditionele beeld van de invloedrijke wereldspeler behelst meestal op één of ander punt een militaire overmacht waarmee de rest van de wereld in bedwang gehouden kan worden. De Verenigde Staten van Amerika zijn een prima voorbeeld van zo’n wereldmacht. De VS kan andere staten dwingen naar haar te luisteren en schuwt het gebruik van geweld daarbij niet. Voor de Europese Unie is dit nooit het geval geweest. Militaire samenwerking is zelfs een vrij recent fenomeen binnen de EU. Nochtans heeft ook de Unie een stevige greep op de haar omringende naties. Waar haalt ze die dan vandaan?

Sinds enkele jaren heeft het debat rond de EU zich gefocust op een nieuwe soort macht: normatieve macht. De Unie zou haar leidende positie te danken hebben aan haar ethisch geïnspireerde natuur. Ze kneedt de haar omringende staten met zachte hand – en niet onder militaire druk – naar haar eigen evenbeeld: een gemeenschap met een welvarend socio-economisch klimaat waarin respect voor mensenrechten en verwante principes centraal staan.

Vandaag staat deze normatieve houding van de EU echter bloot aan een regen van kritiek. Het wordt voor velen stilaan duidelijk dat de Unie haar normatieve voornemens niet steeds kan waarmaken. Zeer recent nog stelde de wereldwijde controverse na de bekendmaking van het Goldstone Rapport de geloofwaardigheid van normatief Europa zwaar op de proef. Hoewel in dit rapport immers duidelijk aangetoond werd dat er ernstige redenen zijn om aan te nemen dat tijdens de oorlog in Gaza (jaarwisseling 2008-09) zware schendingen van oorslogsrecht en mensenrechten zijn gepleegd, bleef de Europese Unie stilzitten. Deze berustende houding is voor velen een teken van hypocrisie en dat is een bron van verwijten aan het adres van de EU.

Het is niet moeilijk om in deze redenering mee te gaan. De gepubliceerde rapporten en verslaggeving in de media en door mensenrechtenorganisaties liegen er niet om. Allen wijzen ze Europa met de vinger omdat ze weigert sancties in te zetten tegen Israël. Maar is dit terecht?

Tijdens één van mijn interviews, kreeg ik de volgende opmerking:

“The average person says the EU is hypocritical, but that’s not effective. You have to endure the pain

of figuring out how the internal machine works and how you can push it to become more just.”1

Dat is dan ook exact wat ik in deze masterscriptie zal doen.

1 (Shamas, 2010)

1 | Probleemstelling en onderzoeksontwerp

2

1 PROBLEEMSTELLING EN ONDERZOEKSONTWERP

1.1 Probleemstelling

De jongste jaren heeft er zich rond de Europese Unie een theorie ontwikkeld die de Unie ziet als een normatieve wereldmacht of ook wel normative power (Manners, 2002). Deze theorie is gebaseerd op de idee dat de EU haar invloedrijke positie op het hedendaagse internationale toneel niet zo zeer te danken heeft aan sociaal-economische ontwikkeling of militaire macht dan wel aan een morele suprematie.

De Unie heeft, mede dankzij haar unieke ontstaansgeschiedenis, binnen haar grenzen een klimaat van vrede, veiligheid, gelijkheid en hoge welvaart kunnen opbouwen. Eén van de resultaten daarvan is de bijzondere aandacht voor het collectief van fundamentele rechten en plichten dat voor elke persoon binnen de Unie gewaarborgd moeten worden. Maar niet alleen de mensenrechten worden door de EU hoog in het vaandel gedragen. Ook de principes van democratie en rule of law zijn kernwaarden waaraan de Unie zich sterk gebonden voelt. Deze waarden zijn expliciet opgenomen in het Verdrag van de Europese Unie (Preambule en art. 2 nieuw VEU) en sinds kort is de EU als entiteit partij geworden bij het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens. Het belang dat de Unie aan deze idealen hecht, komt heel duidelijk tot uiting in de procedures die kandidaat-lidstaten moeten volgen om tot de Unie toe te treden. Een nieuwe Lidstaat kan enkel geaccepteerd worden als haar interne orde georganiseerd is op een manier die overeenstemt met de voorgeschreven principes. Dit geeft in de betrokken landen de aanzet voor fundamentele hervormingen en dat is de bedoeling, zoals blijkt uit de volgende uitspraak van Javier SOLANA: “We

do system change, not regime change”. De Unie streeft niet naar directe winst maar verkiest een werkzaam en houdbaar resultaat op lange termijn. (Leonard, 2005; Tocci, 2007) Uiteraard heeft de EU niet het alleenrecht op deze waarden. Officieel2 staat de hele internationale gemeenschap achter mensenrechten, vrijheid, democratie en noem maar op. Talloze verdragen en internationale overeenkomsten geven de VN en bijhorende comités een zelfde ‘waardige’ achtergrond als de Europese Unie. Ook andere staten verantwoorden hun gedrag op internationaal niveau met normatieve of ethische overwegingen. Waarom wordt dan enkel in verband met de EU zo expliciet gerefereerd naar normativiteit? Volgens SCHEIPERS en SICURELLI (2007) heeft dit verschil vooral te maken met de manier waarop de EU deze normen interpreteert en zichzelf profileert. De Unie neemt de normen als haar grondvesten en ziet zichzelf als de leider in de internationale strijd voor de mensenrechten. Anderen en vooral de VS, worden afgeschilderd als treuzelaars die maar niet kunnen bijbenen. Bovendien benadrukt de EU het verschil tussen haar eigen multilaterale strategie – die uiterst geschikt is om universele waarden te promoten en globale problemen aan te pakken – en de unilaterale, militaire strategie die de VS doorgaans gebruikt. De Unie toont zich ook meer bezorgd over de constructie van internationaal bindende instrumenten. De normativiteit van de EU wint veel aan geloofwaardigheid doordat zij vele3 van haar acties steunt op internationaal recht. (Scheipers & Sicurelli, 2007) Op zijn minst binnen het grondgebied de Unie, dat zich over 27 Lidstaten uitstrekt, worden de verschillende principes gerespecteerd.

2 Officieel, want het is geen geheim dat tegen het internationaal humanitair recht en mensenrechtenrecht vaak zwaar gezondigd wordt. En niet alleen door ‘schurkenstaten’, denk maar aan de praktijken waaraan Amerikaanse soldaten zich schuldig maakten in de gevangenis van Abu Graïb, om maar één voorbeeld te noemen. 3 Vele, maar niet alle. Het gevoel van hypocrisie dat hieruit voortkomt, wordt elders beschreven.


3

De morele suprematie of normatieve macht die aan de EU wordt toegeschreven, volgt dus uit de unanieme toewijding aan de gemeenschappelijke idealen. In de internationale betrekkingen van de Unie worden deze idealen hoger geplaatst dan het nastreven van economische of diplomatieke belangen. Deze benadering is uniek. De kracht die er van uitgaat, werkt niet alleen als een magneet ten aanzien van de buurlanden (die graag willen toetreden, zoals bijvoorbeeld Turkije) maar bewijst ook haar diensten in relaties met staten over heel de wereld die er op deze vlakken minder goed voor staan. De Unie wordt gezien als een rolmodel, en die voorbeeldfunctie geeft haar de macht en legitimiteit om corrigerend op te treden. Op die manier blijft de normativiteit van de EU geen louter retorisch concept, maar wordt het ook omgezet in de praktijk.

Het probleem waar deze scriptie zich op toelegt, zit in de manier waarop de EU deze normatieve macht inzet in haar internationale relaties. Het feit dat de Unie zich verbindt om bepaalde normen en principes centraal te plaatsen in haar beleid, werkt in twee richtingen: (1) staten die samenwerking willen met de EU, zullen de principes moeten naleven en (2) de EU moet zélf haar principes respecteren in de samenwerking met andere staten en niet alleen binnen de eigen grenzen. Wanneer we het optreden van de Unie in bepaalde conflicten op de korrel nemen, dan lijkt ze dit waardenpakket (en dan voornamelijk de bescherming van mensenrechten) niet altijd even strikt te volgen. Er duikt meer dan eens een discrepantie op tussen wat de Unie zegt en wat de Unie doet. Althans, dat is het oordeel dat in eerste instantie geveld wordt over EU-actie in onder meer Kosovo, Oekraïne en Palestina. (Tocci, 2008)

Als deze stelling klopt – de EU spreekt wel normen- en waardentaal, maar handelt volgens een ander patroon – dan volgt al snel de vraag of het wel gerechtvaardigd is te spreken over een normatieve Unie.

Het slepende conflict tussen Israël en Palestina is één van de voorbeelden waarin de vraag naar de waarachtigheid van het ‘normatief Europa’ geregeld komt bovendrijven. Dat de mensenrechtenschendingen in deze regio talrijk zijn, zal intussen niemand nog op een geloofwaardige manier kunnen ontkennen. Dat beide partijen zich schuldig maken aan deze schendingen, evenmin. Toch treedt Israël stap voor stap dichter naar de kern van de EU, dankzij verregaande – weliswaar voornamelijk economische – partnerschappen. De gebruikelijke mensenrechtenclausules die de EU in haar internationale overeenkomsten integreert, worden verbazingwekkend gemakkelijk aan de kant gezet ten voordele van nieuwe en hechtere relaties met Israël. Aan Palestijnse kant zien we het tegenovergestelde: vooraleer verdere en nauwe samenwerking mogelijk is, zullen garanties moeten gegeven worden met betrekking tot respect voor mensenrechten, democratie en dies meer. Hoe moeten we dit onevenwicht begrijpen?

Een concrete zaak die het probleem illustreert, is de povere reactie van de Europese Unie op het Goldstone Rapport. Dit rapport, dat is opgesteld na de Oorlog tegen Gaza tijdens de jaarwisseling van 2008-09 door een onderzoeksmissie van de VN, geeft een neutraal verslag van de verschillende schendingen van internationaal recht die door elk van de partijen zijn begaan. Ondanks de mankementen van dit rapport, waarover later meer, blijft het een belangrijk document dat bijzonder inzetbaar is in de strijd tegen het onrecht dat het Israëlisch-Palestijns conflict teweeg brengt. Nochtans is effectieve actie van de EU met betrekking tot de onthullingen ervan, nauwelijks te bespeuren. Op het eerste gezicht valt dit maar moeilijk te rijmen met de normatieve grondslag van de EU.

Hiermee zijn de pijnpunten van het concept “normatief Europa” blootgelegd. De hoofdvraag is of de discrepantie tussen het normatieve discours van de EU en het gedrag van deze entiteit in haar internationale relaties, een afbrokkeling betekent van de normativiteit zelf die aan de EU wordt


4

toegeschreven. De reactie van de EU op het Goldstone Rapport, is een zeer waardevolle toetssteen waaraan verschillende hypothesen afgemeten kunnen worden.

1.2 Onderzoeksvragen

De overkoepelende vraag die deze masterscriptie behandelt, werd hierboven uiteengezet: “betekent de discrepantie tussen het normatieve discours van de EU en het feitelijke gedrag van deze entiteit in haar internationale relaties een afbrokkeling van de normatieve grondslag van de Unie?” Uit deze kernvraag vloeien heel wat deelvragen voort, die in verschillende thema’s opgedeeld kunnen worden.

Ten eerste de vragen die betrekking hebben op het normatieve karakter van de Europese Unie zoals: wat houden de normatieve idealen van de EU in?; waarvoor staat precies het begrip ‘normative

power Europe’?; en hoe zet de EU haar normatieve idealen in in internationale betrekkingen? Verder kunnen we ons afvragen of de EU ook anders te werk kan gaan of dat een normatieve aanpak de enige mogelijkheid is? En wat is dat dan, een ‘normatieve’ aanpak? En ten slotte de vraag of aan de basis van het Europees handelen inderdaad een puur oprechte bekommernis om waarden en normen ligt of dat er ook andere belangen mee gemoeid zijn. Daarnaast herkennen we een groep vragen die te maken hebben met de relaties tussen Europa en het Midden-Oosten: hoe bepaalt de EU haar positie ten aanzien van het Midden-Oosten en hoe zijn de betrekkingen tussen de EU en de Palestijnse autoriteiten enerzijds en de staat Israël anderzijds? En vervolgens: wat zijn de belangen van de EU in de regio en hoe werken deze door in de relaties met de conflict partijen? En hebben de Palestijnse Autoriteit of de Israëlische staat ook belangen in Europa? Verder verzamelt een aantal vragen zich rond het thema van het Goldstone Rapport. We kunnen ons afvragen hoe dit rapport precies tot stand kwam, hoe het werd ontvangen in Europa en hoe erop gereageerd werd. Vervolgens rijst de vraag of deze reactie in overeenstemming is met de normatieve idealen die de EU inzet in andere internationale betrekkingen? En dan ten slotte kunnen we een reeks vragen stellen die zoeken naar de perceptie van Europa bij de plaatselijke bevolking. Welke indruk heeft de lokale bevolking, de mensen die dagelijks in en met het conflict leven, van de Europese Unie? Wat verwachten zij van de Unie en worden deze verwachtingen ingelost? Zien zij de Unie normatief handelen?

1.3 Bredere kadering en relevantie

Wanneer we het bredere kader van het onderzoek uittekenen, stoten we onvermijdelijk op de context waarin het Goldstone Rapport tot stand is gekomen. De organisatie van de onderzoeksmissie heeft een belangrijke invloed gehad op de impact van het uiteindelijke rapport dat de missie in september 2009 afleverde. Daarnaast is het ook van belang om het ruimere discours dat werd opgebouwd rond ‘Normative Power Europe’ uit te diepen. In hoofdstuk 2.‘EU & Goldstone’ komen deze twee contextuele omstandigheden ruim aan bod omdat ze onmisbaar zijn om het probleem waarover deze masterproef zich buigt, te doorgronden.


5

De Europese Unie is de laatste decennia uitgegroeid tot een belangrijke tweede in het internationaal veld, naast de Verenigde Staten. De werkwijzen van deze twee supermachten verschillen wezenlijk: terwijl de VS eerder met militaire overmacht de wereld probeert te beheersen, wordt van de EU gezegd dat ze vooral soft power gebruikt. Zoals in de probleemstelling al werd uitgelegd, vertaalt die soft power zich in een normatief-ethisch beleid. Onderzoekers zijn het erover eens dat de Europese Unie sinds haar oprichting – die in de eerste plaats economische doeleinden had en eerder beperkt was van omvang – een enorm verstrekkende impact heeft gehad op de interne ordes van vele staten. Deze invloed heeft de Unie mede verwezenlijkt dankzij haar onaflatende aandacht voor een reeks kernnormen en -waarden die zij in al haar internationale betrekkingen op het voorplan heeft geplaatst. Officieel heeft de EU zich hier alleszins toe verbonden in haar oprichting- en werkingsverdrag. Momenteel heerst er echter onzekerheid over de oprechtheid van de Unie in het nastreven van de universalisering van deze kernwaarden. De zelfverklaarde normativiteit wordt steeds meer in vraag gesteld door analytici die het buitenlands beleid van de Unie bestuderen. Er wordt opgemerkt dat in bepaalde conflicten of onderhandelingen deze waarden een grotere rol spelen dan in andere. En dat is precies wat dit onderzoek relevant maakt. Enerzijds helpt het om de plaats van de EU in het internationaal veld opnieuw te bepalen en anderzijds worden de invloed, macht en geloofwaardigheid van de EU in dat internationaal veld geëvalueerd. Aangezien de Europese Unie als normatieve supermacht de enige is in haar soort en bovendien nog steeds toeneemt in belang, verdient deze materie onze aandacht. En niet alleen dat. Dit onderzoek kan ook helpen om de actie van de EU in de toekomst te begrijpen en misschien zelfs te voorspellen. We hopen op zijn minst een verklaringsmodel te scheppen dat kan bijdragen tot anticipatie op en bijsturen van EU-acties in conflictresolutie.

1.4 Onderzoeksontwerp en methode4

Het onderzoek wordt gevoerd aan de hand van een grondige literatuurstudie en veldwerk. De onderzoeker verdiept zich eerst voldoende in de bestaande literatuur en actuele ontwikkelingen over het onderwerp om met kennis van zaken de interviews te kunnen afnemen.

Een eerste fase van dit onderzoek gebeurt in het voorjaar van 2010: een beginnende inlezing in het onderwerp geeft de onderzoeker reeds de mogelijkheid om een verkennend veldwerk te ondernemen in de bezette Palestijnse gebieden, met name in de Westelijke Jordaanoever. Gedurende anderhalve week worden verschillende vertegenwoordigers van plaatselijke mensenrechtenorganisaties geïnterviewd om te polsen naar hun mening over en interpretatie van het Goldstone Rapport. De geïnterviewden wordt ook gevraagd naar hun interpretatie van de rol die de Europese Unie zichzelf aanmeet in deze aangelegenheid en de rol die de EU idealiter zou kunnen spelen.

Aan de hand van deze eerste resultaten wordt een verder onderzoeksplan uitgestippeld. In deze tweede fase worden bepaalde interessante perspectieven die in de eerste interviews naar boven komen onder de loep genomen en grondiger uitgewerkt. De eerste literatuurstudie die voor het verkennende veldwerk wordt gedaan, wordt in deze tweede fase voortgezet en nauwkeuriger ingevuld met bijzondere aandacht voor de kernvragen die tijdens het eerste veldwerk geïdentificeerd worden.

De verwerking van de eerste resultaten tezamen met de diepgaandere literatuurstudie zullen een degelijke basis geven aan het tweede veldwerk. In deze derde fase van het onderzoek, wordt een hypothese opgesteld die het verdere onderzoek inclusief interviews moet leiden. Een nieuwe

4 De actualiteit werd bijgehouden tot augustus 2010.


6

vragenlijst voor de interviews polst heel specifiek naar de percepties die de lokale bevolking – meer bepaald personen betrokken bij het mensenrechtendebat – heeft van de Europese Unie. Dit heeft het doel een helder inzicht te krijgen in de doorwerking van het vermeende normatieve beleid van de Europese Unie in de regio en bovendien ook in de manier waarop dit beleid (on)zichtbaar is voor de mensen die er het meest mee te maken krijgen. In deze derde fase, die plaatsvindt in juli-augustus 2010, worden gedurende drie weken niet alleen mensenrechtenorganisaties geïnterviewd maar ook politici, academici, ondernemers en ‘de man op de straat’.

Uiteindelijk worden de onderzoeksresultaten getoetst aan de eerder opgestelde hypothese om te besluiten of de EU al dan niet normatief te werk gaat in haar internationale betrekkingen en of zij het label van normatieve grootmacht nog met recht en rede draagt. Er wordt eveneens een voorstel geformuleerd om de coherentie tussen het vooropgestelde en het werkelijke buitenlands beleid van de EU te bevorderen.

2 | EU & Goldstone

7

2 EU & GOLDSTONE - ONTRAFELING VAN DE PROBLEMATIEK EN UITDIEPING VAN

DE VERSCHILLENDE COMPONENTEN

2.1 Normative Power Europe: het begrip ontsluierd

In recente literatuur en onderzoek is er een groeiende interesse merkbaar voor de these dat de Europese Unie een normatieve macht is. Dit betekent dat ze als internationale actor meer interesse toont voor het respecteren van bepaalde normen en waarden dan voor het nastreven van de eigen belangen (Cavatorta & Tonra, 2007). De EU gooit daarmee de traditionele machtspolitiek overboord en positioneert zichzelf resoluut als ‘a force for good’ in wereld. (Hyde-Price, 2008) Dit maakt de Unie uniek in haar soort.

Ian MANNERS is de eerste die de term ‘Normative Power’ in de mond neemt om het buitenlands beleid van de EU te omschrijven. (Manners, 2002) Hij beschrijft de Europese integratie als een proces dat veranderd heeft wat in de wereldpolitiek voor ‘normaal’ doorging (Manners, 2008). Niet alleen bewijst de Unie dat (politieke) macht mogelijk is zonder militair overwicht, de Unie transformeert ook effectief de waarden en normen die heersen in de staten waarmee zij in contact treedt. De bijzondere structuur van het eengemaakte Europa, die beter te vergelijken is met een complex netwerk dan met een top-down superstaat (Leonard, 2005), heeft haar de kunst van het onderhandelen bijgebracht. De aantrekkingskracht die uitgaat van de bloeiende economie en het vredevolle karakter van het netwerk, zorgt voor de nodige interesse bij de derde staten om zich aan de normen van de Unie te conformeren.

Maar zeggen dat de Unie een normatieve macht is, is nog niet hetzelfde als aantonen dat de Unie ook daadwerkelijk normatief (als zijnde ethisch verantwoord) handelt in haar internationale betrekkingen (Manners, 2008; Lerch & Schwelnuss, 2006). Hiervoor moeten we verder doordringen tot de principes waarop de EU steunt, de manier waarop zij deze in praktijk omzet en de impact ervan (zie ook onderdeel 2.2.3). (Tocci, 2008) Daarnaast moet de betekenis en het gebruik van normativiteit in (internationale) relaties ontsluierd worden (zie hoofdstuk 3), om dan ten slotte de ‘normatieve macht’ van de EU te evalueren (zie hoofdstuk 4).

In wat volgt, beginnen we met de analyse van de normatieve grondslag van de EU.

2.1.1 Historische grondslag van het discours

“The EU has been, is and always will be

a normative power in world politics”

(Manners, 2008)

Traditioneel werd wereldmacht gelijk gesteld aan militaire macht. Dit heeft onder meer te maken met het feit dat staten in de eerste plaats bezorgd zijn om hun eigen veiligheid en overleven (Hyde-Price, 2008). Dit idee heeft vooral opgang gemaakt ten tijde van nationalisme en de prille natie-staatvorming, wanneer oorlogsvoering gezien werd als middel om de natie één te maken en uit te breiden. Tot nog toe heeft Europa echter nooit een militair overwicht gehad op wereldschaal. Haar internationaal belang en invloed moeten dus een andere verklaring vinden.

De meeste verklaringen die hiervoor uitgedacht zijn, baseren zich op de ideeën van François DUCHÊNE. Begin jaren ’70 komt deze politieke journalist met de volgende theorie op de proppen: het

2 | EU & Goldstone

8

belang van het militaire om iets te betekenen in de wereld wordt stilaan vervangen door de kracht van civiele mogendheid die steunt op een sterke economie, meer dan op gewapende troepen. (Duchêne, 1972; Duchêne, 1973) Politieke wetenschappers die deze theorie volgden, hebben die civiele macht gedefinieerd aan de hand van drie kenmerken: (1) het belang van economische ontwikkeling om nationale doelen te bereiken, (2) de primauteit van diplomatische samenwerking om internationale problemen op te lossen, (3) de bereidheid om bindende supranationale instellingen te gebruiken om internationale vooruitgang te bekomen (Manners, 2002). De civiele mogendheid laat zich vooral kenmerken door het beteugelen van interstatelijke relaties door de internationale problemen te vatten in contractuele structuren en relaties. (Duchêne, 1973; Barnette, 2010) De theorie van de civiele macht houdt lang stand. Hoewel met de drie pijlerstructuur van het Verdrag van de Europese Unie in 1991 een stap wordt gezet richting meer militaire samenwerking binnen Europa, zal dit niettemin steeds ondergeschikt blijven.5 Europa wordt door velen dan ook nog steeds beschouwd als een dergelijke civiele mogendheid, zij het vaak niet expliciet. HILL (1990) bijvoorbeeld noemt de Unie ‘a soft

power’.

De val van de Sovjet Unie (SU) brengt heel wat verschuivingen teweeg binnen de assumpties6 waarop de theorie van DUCHÊNE gebaseerd is en maakt de weg vrij voor nieuwe denkpistes. De Koude Oorlog, die klassiek bekend staat als een verbeten bewapeningswedloop tussen de VS en de SU, wordt door MANNERS (2002) op een vernieuwende manier bekeken. Volgens hem is het voornaamste resultaat van de Koude Oorlog niet de ontluistering van het belang van militaire macht maar wel het plotse ineenstuiken en heroriënteren van idealen, waarden en normen die binnen (en tussen) de toenmalige grootmachten heerste. Hierdoor ontstaat een normatieve chaos of misschien wel een normatieve leegte die dankbaar wordt opgevuld door de studie van een suprematie die gebaseerd is op normativiteit. En deze ontwikkeling plaatst op haar beurt de rol van de EU in de wereldpolitiek in een nieuw daglicht (Manners, 2002). Dit vormt het begin van de theorievorming over ‘normative power

Europe’.

Een eerste vraag die veelal gesteld wordt in literatuur over de normatieve dimensie van Europa, is de vraag naar de reden van het ‘anders-zijn’ van dit werelddeel. Waarom heeft de Europese Unie zich deze reeks normatieve principes aangemeten en hoe komt het dat er zo een gezag van uitgaat? Normaal gesproken zijn staten immers rationele actoren: zij zullen niet gauw normatieve idealen nastreven ten koste van vitale nationale belangen (Hyde-Price, 2008). In het Europa van de 20e eeuw heeft zich echter een evolutie voorgedaan waarbij staten hun soevereiniteit ten dele aan de kant schoven om in een groter project te stappen en gemeenschappelijke problemen gezamenlijk op te lossen: de ontwikkeling van de Europese Unie. Deze ontwikkeling is medeverantwoordelijk voor de evidentie waarmee de Unie tegenwoordig haar waarden en normen vooraan plaatst in haar beleid.

De ontstaansgeschiedenis van de Europese Unie brengt verheldering op het normatieve pad dat de Unie is ingeslagen. Aan de wieg van het Europees Project staat de EGKS (Europese Gemeenschap voor Kolen en Staal), opgericht in 1951 in de nasleep van de tweede wereldoorlog (WO II). De ideologie achter deze gemeenschap, waarvan zowel Frankrijk als Duitsland lid waren, was de vijandelijkheid van tijdens de oorlog op te bergen en te vermijden in de toekomst door een samenwerking op te starten voor de handel in twee producten die van cruciaal belang zijn in het

5 Onder het Verdrag van Maastricht heeft de Europese Unie een gemeenschappelijk buitenlands en veiligheidsbeleid ontwikkeld. De Unie besefte namelijk dat het haar taak als bewaarder van vrede en stabiliteit niet zou kunnen waarmaken als ze niet tegelijkertijd zorgde voor een gemeenschappelijke defensie (Commission of the EU, 2007). 6 Assumpties zoals de onveranderlijke aard van de natie-staat; het belang van directe, fysieke macht; de notie ‘nationaal belang’ (Manners, 2002).

2 | EU & Goldstone

9

opbouwen van een oorlogsarsenaal: kolen en staal. Deze gemeenschap werd in de loop der jaren uitgebreid tot een vergaand economisch samenwerkingsverband (een eengemaakte markt zonder binnengrenzen) waarbij steeds meer Europese landen zich aansloten. De na-oorlogse ideologie voorkwam dat de verschillende staten terugvielen op een ‘balance of power’-strategie7: de vrede bewaren op het continent werd na de horror van WO II als veel belangrijker gezien dan het bestendigen van de eigen machtspositie (Leonard, 2005). De verdere ontwikkeling van de Unie werd voortgezet in de geest van deze overtuiging, waarbij legaliteit en wederkerigheid centraal stonden. Problemen werden (en worden nog steeds) zoveel mogelijk opgelost via diplomatieke wegen en het naleven van internationaalrechtelijke verplichtingen die voortvloeien uit overeenkomsten en verdragen met andere staten. De hybride vorm van supranationale (tussen lidstaten en EU-instellingen) en internationale (tussen EU en derde staten) beleidsvoering die op deze manier is ontstaan, beklemtoont bepaalde ‘principes die gemeenschappelijk zijn aan de Lidstaten’, zoals artikel 6 van het oud Verdrag van de Europese Unie (VEU) (Art. 2 nieuw VEU) schrijft (Manners, 2002).

Deze drie – historische context, belang van wettigheid en verdragen en hybride politiek – zijn volgens MANNERS (2002) de kenmerken die aan de grondslag liggen van de nadruk op universele waarden en principes in het beleid8 van de Europese Unie. De Unie gaat zeer ver in haar toewijding aan deze principes en gebruikt idealen zoals ondermeer respect voor mensenrechten als voorwaarde bij het aangaan van externe relaties (Alston & Weiler, 1999). Het is deze toewijding aan ‘het goede’ die de Unie de titel ‘normatieve actor’ oplevert, met normatief in de betekenis van ethisch verantwoord.

‘Normatief” is niet het enige adjectief dat men in de vakliteratuur vindt om de bijzondere houding van de Europese Unie te beschrijven. In de oudste literatuur komen we CARR (1962) tegen, die de manier benadrukte waarop Europa ‘power over opinion’ had, terwijl DUCHÊNE (1973) sprak over ‘une idée

force’ en GALTUNG (1973) over ‘ideological power’ als ‘power over ideas’. Meer recent vinden we meer allesomvattende termen zoals ‘transformative power’ (Leonard, 2005) en ‘ethical power’ (Hyde-Price, 2008). SJURSEN (2006) is dan weer van mening dat het nog meer open getrokken moet worden omdat het integreren van een sociale orde in het politiek handelen van de EU vooral een kwestie van overtuigingskracht is. Dat maakt volgens haar de Unie eerder een communicatieve macht dan een normatieve. De Unie zal zich inderdaad vaak moeten bedienen van ‘the better argument’ om haar normatief programma over te brengen. (Lerch & Schwelnuss, 2006) Niettemin houden wij ons aan de term die MANNERS (2002) gebruikt omdat volgens ons ‘normative power’ op de meest ruime en duidelijke manier de ratio van het gedrag en de houding van de Unie omschrijft.

7 Balance of power op internationaal vlak is een neorealistisch concept dat een stand van zake beschrijft waarbij er een evenwicht is tussen de verschillende wereldmachten waardoor geen enkele entiteit voldoende sterk kan worden om haar wil op te leggen aan de rest. Deze balans komt voort uit het streven naar zelfbehoud van de individuele staten, dat tot gevolg heeft dat staten bondgenootschappen gaan sluiten om te voorkomen dat andere sterke partijen hen zouden overheersen. Deze tendens zet door totdat een evenwicht wordt bereikt. 8 Zowel in het intern beleid, dus tussen de Lidstaten als in het gemeenschappelijk buitenlands beleid, dus met niet-Lidstaten.

2 | EU & Goldstone

10

2.1.2 Inhoud en mechanisme van normatief Europa

“Ideological power is powerful

because the power-sender’s ideas penetrate

and shape the will of the power-recipient

through the media of culture.” (Galtung, 1973)

“[The EU is] a normative power,

capable of changing the international system

not by what it does, but by what it is” (Manners, 2002)

Het komt er nu op neer de inhoud van de normatieve drijfkracht van de Europese Unie af te lijnen. Normatief Europa wordt in de wereldpolitiek als volgt opgevat: de Unie promoot een reeks principes die algemeen – of alleszins door de staten die lid zijn van het VN-systeem – aanvaard worden universeel te geldig te zijn. De vijf kernprincipes daarvan zijn: vrede, vrijheid, democratie, mensenrechten en rule of law. Dat deze principes de belangrijkste zijn, kan onder meer afgeleid worden uit de plaats die zij krijgen in het nieuwe Verdrag voor de Europese Unie, zoals opgesteld door het Verdrag van Lissabon. Ze zijn vooreerst opgenomen in de preambule van het nieuwe verdrag, maar belangrijker is artikel 2 VEU waarin duidelijk geschreven staat dat de Europese Unie gefundeerd is op deze vijf kernwaarden. Bovendien heeft de Unie haar eigen ‘Charter van de Grondrechten’ en is zij als geheel partij geworden bij het EVRM op het moment van de inwerkingtreding van het Verdrag van Lissabon (1 december 2009). Dat wil zeggen dat de mensenrechten die in het EVRM opgetekend staan, nu binnen de hele Unie gerespecteerd moeten worden. Schendingen van deze rechten kunnen vanaf nu leiden tot een veroordeling door het EHRM, zelfs al zijn bepaalde lidstaten afzonderlijk geen partij bij het EVRM. Eenvoudiger gezegd: de kracht van het EVRM binnen de EU is fors toegenomen. Naast de vijf kernwaarden zijn er nog vier minder afgelijnde en minder erkende principes: gelijkheid, sociale solidariteit, duurzame ontwikkeling en good governance. Tezamen vormen deze normen het acquis communautaire en het acquis politique: de verworven standaard die niet meer verlaagd kan worden en waaraan kandidaat-Lidstaten ook zullen moeten voldoen om te mogen toetreden.

In haar relaties met de wijdere wereld zal de EU deze principes promoten. Ook dit staat duidelijk beschreven in het nieuwe Verdrag voor de Europese Unie. Een belangrijk element hiervan is living by

virtuous example, waarmee bedoeld wordt dat de Unie zelf moet naleven wat zij predikt. (Manners, 2008; Alston & Weiler, 1999) Maar de promotie van de principes is niet het enige dat nodig is om normatieve invloed te hebben. Er zijn ook methoden nodig om de normen over te dragen: andere staten moeten de Europese normen niet alleen positief bevinden, ze moeten er ook op één of andere manier zelf mee in aanraking komen. Dit kan op verschillende manieren gebeuren: van eerder accidenteel tot bewuste, bijna intrusieve, inmenging. (Manners, 2002) De bedoeling is om derde staten waarmee zij in interactie treedt de waarde van de Europese idealen te doen inzien waardoor deze staten van binnenuit hertekend zullen worden. Wanneer de hele wereld het normen- en waardenpatroon van de EU deelt, zal er – net zoals binnen de EU nu al het geval is – vrede heersen. Volgend citaat van Europees Parlementslid LAMASSOURE verwoordt deze idee:

"We can provide you with more than money. Look at us! We all come from countries that used to be at

war with each other. Today we can co-operate like this. What we have done could you also do, we can

only serve as an example. You need to do it your way, but we are more than willing to help you."

2 | EU & Goldstone

11

Het streven naar een vredevolle samenleving via het creëren van hogere welvaart op alle vlakken (economisch, maar ook sociaal, politiek, in het privéleven,…) ook buiten Europa, komt voort uit de overtuiging dat gemeenschappen die sociaal achtergesteld zijn, conflict opzoeken, terwijl sociaal bloeiende gemeenschappen liever energie steken in het behoud van hun welvaart en dus in vredevolle relaties. (Pace, 2007; Commission of the EU, 2007) Althans, dat is de achterliggende filosofie. (Leonard, 2005) Dit soort politiek wordt al eens bestempeld met het label ‘cosmopolitics’. Deze term verwijst naar de vermenging van communitaristische met cosmopolitane politiek: de één gericht op sociale rechten, de andere op individualiteit. Pascal LAMY (2004) omschrijft het als “thinking globally

and acting locally” met dus als ultiem einddoel “wereldvrede” dat uiteraard ook voor een goed deel bestaat uit het verzekeren van ‘rust in de eigen achtertuin’. (Tocci, 2007)

De belofte van toetreding tot de Unie is één van de carrots (lokmiddelen) waarmee de EU derde staten in het gareel doet lopen. (Tocci, 2008) Om lid te mogen worden van de Unie moeten kandidaat-Lidstaten aan een aantal zeer strenge voorwaarden voldoen. Bijvoorbeeld, zoals daarnet al werd geschreven: voldoen aan de standaarden van het acquis communautaire en het acquis politique. Dit geeft de Unie de mogelijkheid om de toetredingsprocedure te gebruiken als drukkingsmiddel om aanslepende kwesties opgelost te zien worden (Pace, 2007). Er gaat van de EU, met haar goede economische en sociale situatie, vredevolle relaties en hechte politieke banden, een soort betoverende aantrekkingskracht uit, die andere staten aanzet om haar waarden over te nemen. Voor staten die niet in continent Europa liggen, kunnen voordelige samenwerkingsovereenkomsten, meestal associatie akkoorden in het kader van het Euro-Mediterranean Partnerschip (EMP) of European Neighbourhood

Policy (ENP), eenzelfde werking hebben. De dreiging om deze voordelen terug af te nemen, kan werken als stick, de spreekwoordelijke stok achter de deur om een blijvende naleving te garanderen.9

Normatieve macht is alleen houdbaar wanneer zij wordt aangevoeld als legitiem door degenen die de normatieve macht uitoefenen en ondergaan. (Manners, 2008) Wanneer de EU haar waarden en principes zelf naleeft en daadwerkelijk in praktijk omzet, heeft de Unie de bijzondere capaciteit om zichzelf uit te bouwen tot een changer of norms. Dit is belangrijk, zo beweert Manners (2002) omdat, meer nog dan militaire overheersing, het kunnen bepalen wat voor normaal doorgaat in de wereld een ongekende kracht heeft. De staten waarop de Unie haar invloed uitoefent, zullen in dit systeem het normen- en waardenpatroon niet overnemen omdat het hen met geweld wordt opgedrongen en ze met andere woorden geen andere keuze hebben. Ze zullen de normen en waarden in hun eigen systeem integreren omdat zij ervan overtuigd zijn dat deze idealen de juiste zijn en hen dezelfde welvaart zullen brengen als deze die aan de EU te beurt is gevallen. Op deze manier reiken de tentakels van de Europese Unie veel verder dan oppervlakkige beleidskeuzes. De zaden van het Europees denkbeeld worden diep in de kern van de betrokken staten ingeplant.

9 Hoe dit mechanisme van carrots & sticks precies gebruikt worden door de EU, bespreken we later in de onderdelen 3.2.1. en 4.2.

2 | EU & Goldstone

12

2.1.3 Waardering van normatief beleid en (verlies van) geloofwaardigheid

“[Certain] instances challenge constructions of Normative Power Europe

and offer alternative images of the EU’s identity:

when constructions of NPEU are not at work,

the EU’s international legitimacy is called to question.” (Pace, 2007)

De normativiteit van de EU lijdt, zoals reeds eerder gezegd, onder heel wat twijfels. Ten eerste zijn er een aantal problemen die inherent zijn aan het concept ‘normatief handelen’. Daarnaast blijkt het moeilijk te zijn om de consistentie te handhaven tussen de manier waarop gehandeld zou moeten worden en de manier waarop ook daadwerkelijk gehandeld wordt.

a) Problemen inherent aan het concept normativiteit

KRUISVAARDERSSYNDROOM – HYDE-PRICE (2008) argumenteert terecht dat wat de één verkondigt als ‘waarde’ voor de ander niet noodzakelijk even waardevol is. Een normatieve oriëntering houdt het gevaar in dat men gaat denken “wat goed is voor ons, is goed voor de wereld”. Maar zo eenvoudig laten waarden en normen zich niet universaliseren. Bovendien worden dezelfde principes niet overal op dezelfde manier geïnterpreteerd.10

Dit probleem kan verholpen worden door de moraal anders op te vatten. Momenteel heerst in Europa ‘morality of common good’: deze vorm van moraliteit wordt gedragen door de idee dat een gemeenschap van verschillende, individuele actoren samenhangt door een gezamenlijk respect voor bepaalde normen. De negatieve effecten van deze opvatting, zoals het kruisvaarderssyndroom maar ook het gevaar op ineffectiviteit van het normatief optreden, komen niet voor bij ‘morality of the

individual’. Deze interpretatie van moraliteit is voornamelijk een ethiek gebaseerd op verantwoordelijkheid: het individu (de staat, de entiteit) moet zich bewust zijn van de gevolgen van zijn/haar handelen bij alles wat hij/zij doet. Drie principes – voorzichtigheid, scepticisme en wederkerigheid – moeten hierbij in acht genomen worden opdat men niet de eigen normen aan anderen zou opdringen. (Hyde-Price, 2008).

NOOD AAN HARD POWER – THERBORN (1997) en anderen zien dan weer een probleem in de werking van normativiteit als enig middel om de eigen positie te bestendigen. Ze argumenteren dat normatieve macht niet behouden kan worden wanneer de wereldmacht in kwestie niet bereid is om haar principes kracht bij te zetten door gebruik van empirische macht, waarmee ze geweld bedoelen. Normatieve doelstellingen kunnen met andere woorden niet bereikt worden wanneer enkel normatieve middelen worden ingezet, de militaire stok achter de deur blijft volgens THERBORN (1997) noodzakelijk. MANNERS (2002) verzet zich tegen deze noodzakelijkheid. Volgens hem is normatieve macht een nieuw en even efficiënt element in het spectrum van middelen om een gezagdragende positie te bereiken op het internationaal strijdveld.

TEGENSTELLING INTERN/EXTERN BELEID – Tenslotte bestaat het gevaar dat de interne toewijding aan normatieve principes niet zo eenvoudig te transponeren is op externe relaties. (Alston & Weiler, 1999)

10 Om een eenvoudig voorbeeld te geven: in onze streken is het beleefd om een persoon een hand te geven als begroeting, terwijl dat in Korea gezien wordt als een belediging.

2 | EU & Goldstone

13

Dit heeft ondermeer te maken met de culturele verschillen tussen intra-Europese en extra-Europese staten maar ook zeker met het feit dat externe relaties onderhevig zijn aan politieke, diplomatieke, economische en andere factoren die op intra-Europees vlak aanzienlijk minder spelen.

DEKMANTEL VAN HIDDEN AGENDA? – Anders dan een altruïstisch, ethisch verantwoord project kan de normativiteit van de Europese Unie ook een verhulde internationaal-politieke strategie zijn. (Hyde-Price, 2008) In dat geval lijdt de Unie niet zozeer onder een geloofwaardigheidscrisis maar wel onder het doorschemeren van haar ware intenties doorheen de normatieve sluier. Hierin schuilen twee gevaren. Enerzijds kan het beleid van de internationale actor ineffectief worden omdat andere actoren ontdekken dat haar ware aard minder fraai is en zijn ze bijgevolg minder geneigd om de ‘normatieve’ actor te volgen. Anderzijds bestaat de kans dat een morele kruistocht ontstaat. Dit kan tot gevolg hebben dat de bestemmelingen van de moralisering zich onbegrepen voelen en de normatieve macht afwijzen. De Unie moet zich hoeden voor dit soort kritiek want (een vermoeden van) hypocrisie kan het gezagdragende van wat de EU te zeggen heeft zwaar ondermijnen.

Naar onze mening is het feit dat de EU er eventueel een verborgen agenda op nahoudt nochtans niet per definitie onverenigbaar met de normativiteit die zij nastreeft. In het geval dat de principes die de EU voorschrijft slechts een politieke dekmantel zijn voor het nastreven van de eigen internationale belangen, dan is het nog steeds beter dat deze belangen ten minste nagestreefd worden op een ethisch verantwoorde manier. Het is immers ontegensprekelijk zo dat de Unie in veel landen belangrijke hervormingen teweeg heeft gebracht en waarden en normen voorgoed heeft veranderd.11 (Tocci, 2008) Ongeacht het doel dat daar achter zit – het bereiken van een hegemonische wereldpositie of het verbeteren van de wereld an sich – het resultaat is gelijk. De plek waar het schoentje wringt, is de ‘universele’ toepassing van de ‘universele’ principes van de Unie: het living by example én het wereldwijd consequent blijven.

b) Inconsequentie tast geloofwaardigheid aan

HYDE-PRICE (2008) vermeldt het al in zijn artikel: het karakter van de EU is paradoxaal. Enerzijds is de Unie opgericht om de gemeenschappelijke belangen van de Lidstaten te bevorderen (zie onderdeel 2.1.1), anderzijds is het de vertolking van een aantal gedeelde wat HYDE-PRICE ‘second-order’ normatieve bekommernissen noemt. Maar geen enkele actor kan effectief de eigen belangen nastreven en tegelijkertijd goed doen voor de anderen (Hyde-Price, 2008). In zekere situaties kiest de EU ervoor andere belangen te laten primeren op de ethische principes die zij verkondigt. Zo bijvoorbeeld in haar relatie met China of Rusland, waar de erbarmelijke mensenrechtensituatie en regionale veiligheid12 aan de kant geschoven worden ten voordele van economische belangen van de EU in de regio. Maar ook de goede betrekkingen met de landen uit de Balkan waar nog geen tien jaar geleden ernstige misdaden tegen de mensheid plaatsvonden, illustreren dat de toewijding van de EU met betrekking tot mensenrechten en andere normatieve principes op zijn minst in twijfel getrokken kan worden (Hyde-Price, 2008). Het is dan ook niet verwonderlijk dat de normativiteit van de EU steeds vaker in vraag wordt gesteld.

11 De mensenrechtensituatie in Turkije bijvoorbeeld, is sinds de start van de toetredingsprocedure fors vooruit gegaan. 12 Dit kan worden afgeleid uit het debat dat is ontstaan in verband met de wapenleveringen aan China. (zie http://www.economist.com/blogs/charlemagne/2010/02/eu_china_arms_embargo en http://www.time.com/time/world/article/0,8599,1961947,00.html geconsuleerd op 7 juli 2010)

2 | EU & Goldstone

14

De situatie het Midden Oosten illustreert eveneens de tweeslachtigheid van de Europese Unie. De schendingen van mensenrechten en internationaal humanitair recht zijn hier talrijk en beide partijen maken zich er schuldig aan. Toch worden de banden met Israël versterkt zonder de voorwaarde om zich eerst te conformeren aan de heersende internationale normen, die voor Europa zo cruciaal zijn. (Tocci, 2008) Ten aanzien van de Palestijnse Autoriteit worden wel voorwaarden opgelegd om te ‘mogen’ samenwerken met Europa, zoals bijvoorbeeld blijkt uit het ENP Actie Plan met de PA (Commission of the EU, 2004b). Uit de interviews met vertegenwoordigers van mensenrechtenorganisaties in Palestijns Gebied blijkt dat de geloofwaardigheid van de EU hier een stevige deuk heeft gekregen, en het lakse optreden ten aanzien van het Goldstone Rapport heeft deze indruk enkel versterkt. Later wordt hierop dieper ingegaan (zie onderdeel 4.1).

2.2 Normative Power EU en buitenlands beleid ten aanzien van Israël/Palestina

Het normatieve ethos dat de Europese Unie erop nahoudt, vereist van de Unie ook dat zij een buitenlands beleid voert dat in de lijn ligt van haar eigen waardenpatroon. Zeker in conflictgebieden verleent de toewijding aan mensenrechten en democratie een bijzondere positie aan de EU. Het leidt er ondermeer toe dat de Unie wordt gezien als onafhankelijke actor bij conflicten. (Ahmed & Kiswanson, 2010) De Unie probeert deze positie ook bewust in te nemen, onder andere in het conflict in het Midden-Oosten waar zij het vertrouwen tracht te winnen van beide partijen door achter de schermen contacten te onderhouden met politici, academici, het middenveld (Pace, 2007). Op die manier wordt de Unie een aanvaardbare bemiddelaar voor zowel Israël als de Palestijnse Autoriteiten. Maar dat is niet de enige reden waarom de Unie zeer goed geplaatst is om het conflict positief te beïnvloeden. Het zijn voornamelijk haar economische, politieke en diplomatieke relaties met beide partijen waarlangs zij haar normen kan verspreiden om het conflict te beheersen.

2.2.1 Evolutie van het algemeen EU-beleid ten aanzien van het Midden-Oosten

De overkoepelende reden van de bekommernis van de EU, is het verlangen om stabiliteit te bereiken in conflict. Die stabiliteit is voor Europa om verschillende redenen belangrijk waaronder het bereiken van algemene rust in de regio, het afleggen van hun historische ‘schuld’ en niet in het minst het bijhouden van de VS ter verdeling van strategische belangen. (Tocci, 2007) De Unie is trouwens niet te beroerd om toe te geven dat een stabiel Midden-Oosten middels de constructie van twee afzonderlijke staten Palestina en Israël ook de eigen veiligheidsbelangen dient. (European Council, 2003; European Council, 2009)

Door de jaren heen hebben de EU-lidstaten een ‘common position’13 uitgebouwd omtrent het

Israëlisch-Palestijns conflict, dat gebaseerd is op twee pijlers: respect voor het recht op zelfdeterminatie en het respect voor mensenrechten en internationaal humanitair recht. Wat het recht op zelfdeterminatie betreft, komt er geleidelijk aan steeds meer aandacht voor de rechten van de

13 Men moet wel begrijpen dat, ondanks dat de EU een common policy heeft ten aanzien van derde staten, er geen single policy is (Pace, 2007). Dit wil zeggen dat de afzonderlijke EU-Lidstaten elk hun eigen beleid mogen voeren in hun individuele relaties met de regio zolang dit geen afbreuk doet aan het gemeenschappelijk beleid. Deze afzonderlijke Lidstaten hebben uiteraard elk een specifieke relatie ten aanzien van Israël en Palestina, bijvoorbeeld Israël-Duitsland.

2 | EU & Goldstone

15

Palestijnen. (European Council, 1973; European Council, 1977; European Council, 1980) Tijdens het Oslo-proces houdt de Unie zich op de achtergrond wat betreft de gewenste uitkomst van het vredesproces maar wanneer het vredesonderhandelingen in het slop geraken in de jaren 1996 verdedigt de Unie opnieuw haar standpunt dat de Palestijnse bevolking betrokken moet worden en dat de optie van een Palestijnse staat niet uitgesloten mag worden. (European Council, 1999) Vanaf dan wordt de Unie een verwoed voorstander van de twee statenoplossing. Aangaande de mensenrechten en het IHR heeft de EU zowel het Israëlisch als het Palestijns onwettig gedrag openlijk afgekeurd. Ze roept Israël op tot het respecteren van de CG en bevestigt de Palestijnse verantwoordelijkheid om kordaat op te treden tegen terrorisme (European Council, 1990). Tijdens de Oslo-jaren houdt de Unie zich ook op dit vlak (teveel) op de achtergrond en laat zij schendingen van mensenrechten, democratie en de rule

of law zomaar passeren.14 Pas na het ineenstuiken van het Oslo-proces durft de EU haar kritiek opnieuw kwijt. De Unie pleit voor een uitbouw van de Palestijnse staat en de beveiliging van Israël maar slechts voorzover dit kan binnen de grenzen van het internationaal recht. Ten slotte hecht de Unie ook belang aan institution-building en democratie, zeker de laatste 20 jaar. Terwijl de onzuiverheden in de Israëlische democratie eerder door de vingers worden gezien, focust de Unie zich vooral op de Palestijnse instellingen, die voorbereid moeten worden op een toekomstige ‘statehood’.

Gedurende de vele jaren van pogingen tot vredesstichting, houdt de EU vast aan een twee statenoplossing en zelfs nu nog. (European Council, 2009) Gezien het behoorlijk vage statuut van de Palestijnse ‘partner’, schaart de Unie zich anno 2005 – in blinde overtuiging van de twee statenoplossing – achter de nieuwe Israëlische strategie van disengagement die hoe langer hoe meer een gevangenis maakt van Gaza en in feite heel Palestina in een Israëlische wurggreep houdt. (Rockwell & Shamas, 2005)

2.2.2 Contractuele relaties van Europa met Israël en Palestina

De Unie heeft zowel met Israël als met Palestina verschillende overeenkomsten gesloten. Met Israël begint de samenwerking in 1964 wanneer het eerste van een hele reeks handelsverdragen (1970, 1975, 1995) wordt beklonken. In 2000 treedt het EuroMed Associatie Akkoord in werking dat voor een geïnstitutionaliseerde politieke dialoog zorgt en een aantal voordelen van het Europees vrije marktsysteem toekent aan Israël. De overeenkomsten met de PA, beginnende in 1986, zijn heel wat beperkter en hebben voornamelijk tot doel financiële en technische ondersteuning te leveren. In 1997 wordt het interim Associatie Akkoord met de PLO van kracht dat de weg vrijmaakt voor een (gedeeltelijke) liberalisering van de markt en de grondslag legt voor politieke dialoog. De Europese humanitaire hulp aan de Palestijnse gebieden stijgt zienderogen met de jaren. De Unie houdt zich daarnaast vooral bezig met het uitbouwen van de instellingen van de PA en het versterken van het beveiligingsapparaat (de politie, door middel van het COPPS-programma). Meest recent, in 2003, worden met zowel Israël als de PA de ENP Action Plans afgesloten. Deze programma’s houden (de belofte van) een versterkte samenwerking in maar vallen voornamelijk voor Israël voordelig uit. Voor de PA blijft de objectieve waarde van dit ENP Action Plan onwaarneembaar. Noch voor de PA noch voor Israël zijn deze Action Plans trouwens een rechte weg naar eventuele integratie, al mag het

14 Als men het vredesproces nader bestudeert, ontdekt men dat het (op diplomatisch vlak) vrij goed in de lijn loopt van de eerste pijler van het Europees beleid: erkenning van beider recht op zelfdeterminatie en de constructie van twee aparte staten. De mensenrechtencomponent van de EU strategie ontbreekt echter bijna volledig en bereikt een voorlopig hoogtepunt tijdens de tweede intifada. (Tocci, 2007)

2 | EU & Goldstone

16

duidelijk zijn dat de PA de meest bochtige weg voor de boeg heeft. Dit non-uitzicht haalt de objectieve waarde van het ENP uiteraard danig naar beneden. (Tocci, 2007)

Wat de subjectieve waarde van de betrekkingen met de EU betreft, beweert TOCCI (2007) dat beide behoorlijk wat belang hechten aan de relaties met Europa. Voor Israël wijdt ze dit aan enerzijds de onmisbare handelsbetrekkingen en anderzijds aan een oude hunkering van de (Europese) joden om bij de regio Europa te horen eerder dan bij het Midden-Oosten. In het geval van de PA is de waarde van de EU-relaties toe te schrijven aan de levensnoodzakelijke financiële hulp maar ook aan de nood aan een sterke bondgenoot, gezien de ‘bevooroordeeldheid’ van de VS en de versplinterde positie van de Arabische wereld. Het belang dat gehecht wordt aan goede relaties impliceert hoegenaamd niet dat Israël of de PA streven naar enige vorm van toetreding tot de Unie wat meteen ook de onderhandelingspositie van de Unie verzwakt. Wat Israël betreft, oefent een ‘virtueel lidmaatschap’ (Tocci, 2007) – dat wil zeggen, wel de nauwe economische en politieke banden met de EU maar niet de lastige voorwaarden van volkomen toetreding (zoals in feite wordt georganiseerd door het ENP) – veel meer aantrekkingskracht uit op de meerderheid van de bevolking dan echte integratie.

2.2.3 Normativiteit in de EU relaties met Israël en Palestina

TOCCI en een elftal andere prominente onderzoekers die zich met de problematiek van normativiteit hebben beziggehouden, waaronder Ian MANNERS, hebben normatief handelen in buitenlands beleid opgedeeld in drie onderdelen, die elk gebaseerd moeten zijn op normativiteit om van een normatieve internationale actor te kunnen spreken. Deze drie onderdelen zijn (1) de doelen die de actor zichzelf vooropstelt, (2) de middelen die de actor gebruikt om deze doelen te bereiken en (3) de resultaten die uiteindelijk bekomen worden. Deze laatste kan nog worden onderverdeeld in bedoelde en onbedoelde resultaten. Uit onderdeel 1 en 2 wordt de onderstaande matrix geconstrueerd:

Legitimatie van buitenlandse beleidsdoelen

Normatief Niet-normatief

Middelen ingezet in

buitenlands beleid

Normatief Normatief Status Quo

Niet-normatief Imperialistisch Realpolitik

Iedere internationale actor kan elk van deze verschillende houdingen aannemen, al naargelang de tijd en de situatie. Die situatie, zijnde de externe omstandigheden, is trouwens van groot belang omdat deze grotendeels bepaalt welke beleidsvorm de actor zal aannemen. Ook voor de EU is dat zo. Hoewel de EU zichzelf steeds omschrijft als normatief, is zij dat lang niet in alle gevallen. Wat Israël/Palestina betreft, ageert de Unie voornamelijk ‘imperialistisch’ maar doet ze dat op een onbedoelde manier. De Unie streeft in haar beleid wel degelijk normatieve doelen na zoals het bereiken van vrede en het promoten van de twee statenoplossing. De manier waarop zij dit conflict aanpakt, is echter niet altijd normatief: de EU gebruikt niet de wettelijke wegen die er zijn om de spanningen in deze regio te

2 | EU & Goldstone

17

beteugelen en faalt om de mensenrechten en internationaal recht te handhaven. Dit is niet altijd de bedoeling. Andere internationale actoren, zoals de VS, dwingen de EU vaak om af te wijken van een aanpak die gebaseerd is op het recht. (Tocci, 2008)

Wat in deze masterproef voornamelijk besproken zal worden, is de manier waarop de EU handelt. Haar doelen binnen de Palestijns-Israëlische context zijn immers normatief, dus op dat vlak is er alvast consistentie. De vraag rest of ook de gebruikte methode steeds normatief te noemen is, in het bijzonder met betrekking tot het Goldstone Rapport. Hier gaan we in hoofdstuk 4 verder op in.

2.3 Operation Cast Lead & Goldstone Rapport

2.3.1 Operation Cast Lead: Israël ontketent oorlog in Gaza

De Gaza Oorlog, het meest recente en meest destructieve treffen tussen Israëli’s en Palestijnen van de voorbije jaren, start op 27 december 2008. De Israëlische overheid geeft het bevel voor een reeks luchtaanvallen op de Gazastrook die op 3 januari worden aangevuld met een verwoestend grondoffensief. Deze militaire aanval, die volgt als vergelding voor de aanhoudende raketaanvallen vanuit Gaza naar de omringende Israëlische dorpen, staat te boek onder de naam Operation Cast Lead (Operatie Gegoten Lood). Gedurende een maand voert Israël zware bombardementen uit op infrastructuren in de Gazastrook met name om de strijders van de ‘terreurbeweging’ Hamas15 te counteren. In deze strijd laten meer dan 1 400 mensen het leven, waarvan slechts 13 Israëli, wat komt op de huiveringwekkende ratio van 73 gedode Palestijnen per IDF soldaat. (PCATI, 2009) Dit Uit rapporten van de weinige mensenrechtenorganisaties die tijdens de vijandelijkheden nog aanwezig waren in de regio en hun werkzaamheden konden uitvoeren, blijkt dat van de Palestijnse slachtoffers ruim de helft gewone burgers waren, waarvan zelfs 1/3 vrouwen en kinderen. In totaal werden 22 000 gebouwen vernield, inclusief 4 230 woningen. Het offensief heeft de al erbarmelijke mensenrechtelijke situatie nog vele malen verergerd. (Adalah, 2010a) Meerdere elementen – zoals het gebruik van verboden wapens, de doelwitten die werden beschoten, … – wekken het vermoeden op dat het oorlogsrecht en het internationaal recht tijdens dit conflict zwaar geschonden werden.

2.3.2 Wordingsproces van het Goldstone Rapport

a) Instelling VN Fact Finding Mission (FFM)

Op 3 april 2009 belast de VN Mensenrechtenraad een speciaal opgerichte Onderzoeksmissie, de UN Fact Finding Mission on the Gaza Conflict, met de taak om de schendingen van internationaal mensenrechtenrecht en humanitair recht gepleegd tijdens de Gaza Oorlog op een onafhankelijke manier te onderzoeken. (UNHCR, Resolution S-9/1, 2009a; OHCHR, 2009a) De missie bestaat uit vier personen: aan het hoofd staat Richard Goldstone, een internationaal geroemd jurist die deel uitmaakte van het Zuid-Afrikaans Grondwettelijk Hof en later Chief Prosecutor werd bij het ICTR en ICTY. Hij wordt geflankeerd door Christine Chinkin (professor Internationaal Recht in Londen en lid van de High Level Fact Finding Mission to Beit Hannoun), Hina Jilani (advocaat bij het Pakistaans Hooggerechtshof en Bijzonder Afgevaardigde van de Secretaris Generaal voor

15 Hamas staat op lijst van terroristische organisaties zowel in de Verenigde Staten als in Europa. Dit verklaart onder andere waarom de EU de boycott oplegde tegen de Hamasregering in Gaza anno 2006.

2 | EU & Goldstone

18

Mensenrechtenverdedigers) en Desmond Travers (voormalig officier van het Iers Leger en lid van de board of directors of the Institute on International Criminal Investigations). (OHCHR, 2009a)

De tekst van Resolutie A/HRC/S-9/L.1 – het officiële mandaat van de Onderzoeksmissie – leest als volgt:

“to investigate all violations of international human rights law and international humanitarian law by

the occupying Power, Israel, against the Palestinian people throughout the Occupied Palestinian

Territory, particularly in the occupied Gaza Strip, due to the current aggression, and calls upon Israel

not to obstruct the process of investigation and to fully cooperate with the mission.”

Een groot mankement aan de instelling van de VN Onderzoeksmissie is de onnauwkeurige wijze waarop dit mandaat werd geformuleerd. Zowel de resolutie als het mandaat verwijzen heel eenzijdig naar de schendingen die begaan zijn door de Israëlische troepenmachten en zeggen weinig tot niets over de overtredingen door de Palestijnse strijders.

Mary Robinson, de Hoge Commissaris voor de Mensenrechten, weigerde om die reden het mandaat van lid van de Onderzoeksmissie op te nemen. Ook Goldstone vond deze scheeftrekking problematisch en overzag de mogelijke gevolgen ervan. (Business Day, 2009; Haaretz, 2009; Goldstone, 2010) Daarom heeft hij samen met de voorzitter van de Mensenrechtenraad het mandaat achteraf aangepast zodat zijn team bevoegd zou zijn om de schendingen aan beide kanten te onderzoeken.16 De nieuwe tekst geeft de instructie:

“to investigate all violations of international human rights law and international humanitarian law

that might have been committed at any time in the context of the military operations that were

conducted in Gaza during the period from 27December 2008 and 18 January 2009, whether before,

during or after.”

Nochtans heeft dit niet kunnen beletten dat het slecht geformuleerde initiële mandaat een negatieve invloed gehad op de resultaten van de Onderzoeksmissie (zie onderdeel 4.3.1). Te meer omdat hierna een felle discussie opsteekt over welk mandaat nu als het officiële gezien kan worden.17

Een ander heikel punt zijn de partijdige uitlatingen van professor Chinkin. (Ini, 2009) In een brief aan de Sunday Times schreef ze met 25 andere notabelen dat Operation Cast Lead een uiting van nodeloze agressie is en niet valt onder wettige zelfverdediging. Zulke agressie, zo staat te lezen, gaat in tegen het internationaal recht en de mensenrechten. (The Sunday Times, 2009) De pogingen om Chinkin uit de Onderzoeksmissie te laten verwijderen omwille van deze gekleurde statements, draaiden op niets uit. (UN Watch, 2009) Goldstone zelf beoordeelt de mogelijke vooringenomenheid van zijn collega als niet-problematisch, omdat de Onderzoeksmissie uiteindelijk geen juridisch rapport zal schrijven. De bevindingen van de missie zullen slechts aanwijzingen zijn en op generlei wijze beschouwd mogen worden als wettig bewijs van bepaalde schendingen. (Neuer H. , 2009b)

Deze twee elementen zorgen ervoor dat de geloofwaardigheid van het Goldstone Rapport een serieuze knauw heeft gekregen. Zeker de tegenstanders van het Rapport maken dankbaar gebruik van deze fouten. (zie ook onderdelen 2.4 en 4.3) Anderzijds heeft het toch niet de volledige impact van het

16 Ook hierop werd trouwens de nodige kritiek geleverd, zie bijvoorbeeld het artikel van Hilleul Neuer op UN Watch van 27 augustus 2009. (Neuer H. , 2009a) 17 Israël houdt vast aan het eerste. Ze beweren dat de overeenkomst tussen Goldstone en de voorzitter van de Mensenrechtenraad niet van die aard is dat ze een resolutie kan wijzigen. Daarmee moeten immers alle leden van de Raad instemmen. Zie: http://www.mfa.gov.il/GazaFacts/Goldstone/israel-gaza-faq-goldstone-mission-3.htm. De Verenigde Staten sluiten zich hierbij aan, (US Mission to the United Nations, 2009)

2 | EU & Goldstone

19

Rapport belemmerd. (Business Day, 2009) Genoeg medestanders hebben door de mankementen heen gekeken naar het werkelijke onderzoek en de eindresultaten van de Onderzoeksmissie. (Azarov, 2010)

b) Onderzoek gevoerd door de Fact Finding Mission

Rechter GOLDSTONE geeft zelf toe dat het initiële mandaat van de Onderzoeksmissie eenzijdig was opgesteld en dat hij aan de voorzitter van de Mensenrechtenraad gevraagd heeft om dit te wijzigen. GOLDSTONE zegt ook teleurgesteld te zijn door de weigering van Israël om volle medewerking te leveren. (Goldstone, 2010) Ook Desmond TRAVERS is van mening dat dit een gemiste kans is. Door de stroeve samenwerking met de Israëlische overheid, die op geen enkele manier toelating gaf om het Israëlisch grondgebied te betreden of soldaten van het Israëlisch leger te interviewen, werd de Onderzoeksmissie aardig belemmerd om haar opdracht volledig te vervullen.18 Gedetailleerd materiaal over de Qassam raketten die vanuit Gaza werden afgevuurd naar de omringende Israëlische gebieden, heeft de Onderzoeksmissie bijgevolg niet kunnen verzamelen. Aangezien Goldstone en zijn collega’s op Palestijns grondgebied wel onbeperkte toegang kregen, konden zij de schendingen hier aan een veel grondiger onderzoek onderwerpen. (Travers, 2009)

GOLDSTONE zelf gelooft wel in het effect dat het rapport kan hebben in de strijd tegen straffeloosheid. (Williams, 2009; Lendman, 2009) De Onderzoeksmissie heeft nooit een gerechtelijk karakter gehad. Hoewel vaak anders wordt gesuggereerd, heeft de Onderzoeksmissie nooit een juridische draagwijdte aan haar onderzoek toegeschreven en evenmin aan haar rapport. Wat Goldstone en zijn drie collega’s gedaan hebben, is het zo goed mogelijk documenteren van een aantal type-incidenten19 die mogelijk schendingen van het internationaal humanitair recht en het mensenrechtenrecht inhouden. (Azarov, 2010) De missie deed een 180-tal interviews en stelde in totaal meer dan 10 000 documenten samen. (Travers, 2009) Gedurende het onderzoek hebben de experts een gedegen hoeveelheid prima facie bewijs gevonden dat er zich tussen 27 december 2008 en 18 januari 2009 feiten hebben voorgedaan die niet te rijmen zijn met de huidige stand van het internationaal recht in oorlog. Het oordeel over de feiten moet later door een juridisch orgaan gebeuren, maar het Goldstone Rapport geeft overduidelijk aan dat er reden is voor diepgaander (juridisch) onderzoek. (Azarov, 2010)

2.3.3 Het Goldstone Rapport: resultaten van de Fact Finding Mission

a) Bevindingen

De Fact Finding Mission levert haar rapport af op 15 september 2009. Hierin is een gedetailleerde beschrijving te vinden van de mogelijke oorlogsmisdaden, misdaden tegen de menselijkheid en mensenrechtenschendingen die gepleegd werden tijdens de Gaza oorlog. (OHCHR, 2009b) Hoewel het overgrote merendeel van de feiten is gerelateerd aan Israëlisch wangedrag, worden ook schendingen van Palestijnse oorsprong besproken. Deze scheeftrekking heeft trouwens niet alleen te maken met het onevenwichtige mandaat maar ook met de weerwil van Israël om mee te werken aan het onderzoek (zie onderdeel 2.3.2).

18 Om hieraan tegemoet te komen heeft de Missie hearings (hoorzittingen) georganiseerd in Jordanië en Genève waar Israëlische soldaten of burgers konden komen getuigen. 19 Niet alle mogelijk incidenten werden door de Onderzoeksmissie aan grondig onderzoek onderworpen. De Missie besliste om 36 zaken te onderzoeken waarvan zij vonden dat ze “illustrative of the main patterns of

violations” waren. (Goldstone Report, artikel 6, p. 7)

2 | EU & Goldstone

20

Aan Palestijnse kant is er sprake van het afvuren van Qassam-raketten, dat aan Operation Cast Lead vooraf ging, hetgeen door de Goldstone Commissie werd onderscheiden als een illegale handeling.

Aan Israëlische zijde is de lijst van vermoedelijke schendingen van IHR heel wat langer. Hieronder vallen willekeurige aanvallen, resulterend in massale ‘collateral damage’ (zoals het door Israël geïnterpreteerd wordt) onder de burgers, het gebruik van verboden wapens zoals tungsten en flechette raketten en het gebruik van witte fosfor in stedelijke gebieden, de vernieling van vele infrastructuren waaronder UNRWA-scholen, ziekenhuizen en andere burgerlijke doelwitten zoals windmolens en waterzuiveringsstations, de opzettelijke vernietiging van vruchtbaar land en agricultuur, het gebruik van Palestijnse burgers als menselijk schild en het opzettelijk aanvallen van de burgerpopulatie. (Goldstone Rapport, 2009)

b) Aanbevelingen20

Het Goldstone Rapport voorziet in een aantal aanbevelingen om te komen tot rekenschap voor de schendingen van internationaal recht die werden onderzocht. In de eerste plaats moeten beide partijen openlijk onderzoeken inrichten om het gedrag van de eigen troepen of bevolking te beoordelen. Deze onderzoeken horen te voldoen aan de eis van onafhankelijkheid en andere gebruikelijke internationale standaarden. Een onafhankelijk expertencomité moet toezien op de vorderingen, de effectiviteit en de zuiverheid van de respectievelijke onderzoeken. Wanneer deze onderzoeken na drie maanden21 niet of niet naar behoren gevoerd worden, moet de zaak doorverwezen worden naar het Internationaal Strafhof (International Criminal Court, ICC) in Den Haag. (General Assembly, 2009a) Daarnaast vraagt de Missie alle staten om universele jurisdictie te gebruiken om de verantwoordelijken te kunnen berechten. (Goldstone Rapport, 2009)

2.4 Normative Power Europe & Operation Cast Lead: reacties op het Goldstone Rapport

Vanaf het moment dat het Goldstone Rapport gelanceerd werd, wekte het controverse op in de internationale gemeenschap. Hoewel er ook voordien al een rapporten werden uitgebracht door een aantal leidende mensenrechtenorganisaties zoals Human Rights Watch en Amnesty International met vergelijkbare conclusies, kreeg het Goldstone Rapport onwaarschijnlijk veel meer aandacht. BARNETTE (2010) schrijft dit – ons inziens terecht – toe aan enerzijds de high profile eigenschappen van de ondersteunende organisatie22 en anderzijds de onberispelijke reputatie van Goldstone zelf. (Barnette, 2010)

20 In haar Resolutie A/HRC/RES/S-12/1 verdraait de VN Mensenrechtenraad gedeeltelijk de bewoordingen van het Goldstone Rapport zelf, waardoor de Resolutie veel meer een vingerwijzing naar Israël lijkt te zijn dan het Rapport van de VN Onderzoeksmissie. Zo wordt bijvoorbeeld naar Israël verwezen als “the Occuping Power”, wat deze Resolutie meteen kleurt. 21 Deze termijn werd later verlengd tot 6 maanden. 22 Dit is uiteraard de Verenigde Naties. Barnette wijst er tevens ook op dat deze organisatie vaak onder vuur ligt omwille van haar samenstelling en werkwijze maar ze beklemtoont dat het internationaal karakter nog steeds een belangrijke invloed heeft op de documenten die van dit orgaan uitgaan. De Verenigde Naties is het meest internationale orgaan dat er bestaat, aangezien bijna alle landen ter wereld (slechts twee – Vaticaanstad en Kosovo – niet) lid zijn van deze organisatie.

2 | EU & Goldstone

21

2.4.1 Internationale instellingen (UN CHR & VN VR)

Op 16 oktober 2009 heeft de Raad voor de Mensenrechten van de Verenigde Naties (UNCHR) de aanbevelingen van het Goldstone Rapport goedgekeurd en tegelijkertijd aan de Secretaris-Generaal Ban KI-MOON gevraagd om een rapport af te leveren aan de Raad waarin hij de vorderingen van de implementatie van de aanbevelingen door de verschillende lichamen binnen de VN beschrijft. Ook de Hoge Vertegenwoordiger voor de mensenrechten zal een rapport moeten afleveren ‘aangaande andere thema’s dan rekenschap voor de schendingen beschreven in het Goldstone Rapport’. (UNHCR, Report of the Human Rights Council on its twelfth special session, 2009b)

Op 5 november 2009, al bijna een jaar na de eerste aanslagen, neemt de Algemene Vergadering van de Verenigde Naties een resolutie aan waarin zij na een lang debat de bevindingen van het Goldstone Rapport onderschrijft. (General Assembly, 2009b) De AV wijkt enigzins af van de aanbevelingen van de Onderzoeksmissie wat betreft het toezicht op de binnenlandse onderzoeken. In plaats van een gespecialiseerd expertenteam aan het hoofd te zetten, geeft de AV de Secretaris-Generaal de opdracht om toezicht te houden op deze onderzoeken. Dit is licht problematisch omdat de Secretaris-Generaal meer onderhevig is aan politieke druk dan een onafhankelijk team van experten. (EMHRN, 2009a) In elk geval wordt de Secretaris-Generaal bevolen om zijn bevindingen te rapporteren op 5 februari 2010, waarna de AV een nieuwe resolutie stemt. (UNGA, 2009) Bovendien beveelt de Algemene Vergadering de Secretaris-Generaal om het Rapport naar de VN Veiligheidsraad door te zenden.

Het hele discours rond het Goldstone Rapport past in een internationale tendens, geruggensteund door de VN en nauw aansluitend bij het Europees mensenrechtenbeleid, die streeft naar rekenschap voor internationale misdaden. We zien deze tendens tot haar hoogtepunt komen in de oprichting van het ICC, dat volgde op een snelle opgang van de inrichting van internationale tribunalen waarvan de bekendste Nuremberg, het ICTY en het ICTR zijn. Ook de uitbreiding van universele jurisdictie23 volgt uit deze trend. Israël staat zeer afkerig tegenover deze dreiging van internationale controle op nationaal handelen. (BBC, 2009) De werkelijke kans het Goldstone Rapport het ICC zal bereiken, is eerder gering. De vijf permanente leden in de VN Veiligheidsraad staan immers negatief ten opzichte van het Goldstone Rapport en hebben vetorecht. Daarbij komt nog dat noch Israël noch Palestina partij zijn bij het oprichtingsverdrag van het ICC (het Statuut van Rome), zodat het bijzonder ingewikkeld zal zijn om de zaak onder de bevoegdheid van het ICC te brengen. Aangezien Palestina niet officieel erkend is als staat, heeft zij in feite niet eens de mogelijkheid om toe te treden tot het Statuut van Rome. (Jerusalem Post, 2009b; Al-Haq, 2009b) Nochtans leeft in Israël toch de vrees dat hun legeroversten zich ooit zullen moeten verantwoorden voor het ICC waarmee hun internationale quasi-straffeloosheid ten einde komt. (Barnette, 2010; Jerusalem Post, 2009a)

2.4.2 De Europese Unie

Zowel voor de resolutie van de Raad voor de Mensenrechten als in de Algemene Vergadering, stemden de Lidstaten van de EU heel divers. In de UNCHR werd door geen enkele Europese Lidstaat

23 Universele jurisdictie wil zeggen dat elke staat ter wereld een bepaald soort misdrijf kan vervolgen, ongeacht waar het heeft plaatsgevonden en wie erbij betrokken was. Dit gaat in tegen de normale regel dat staten zich niet mogen inlaten met wat er op het grondgebied van een andere staat gebeurd (dat is het beginsel van soevereiniteit). Voor zeer zware misdaden, zoals genocide, oorlogsmisdaden en misdaden tegen de menselijkheid wordt echter een uitzondering gemaakt.

2 | EU & Goldstone

22

positief gestemd: de stemmen varieerden tussen tegen, onthouding of geen stem. De reden die de Lidstaten hiervoor opgaven was dat de resolutie vooringenomen was en ruimer dan het Goldstone Rapport zelf.24 In de AV waren de stemmen verdeeld tussen voor, tegen en een grote meerderheid van onthoudingen. Hier luidde de kritieken dat het Goldstone Rapport een hindernis zou zijn voor het vredesproces en dat rechtstreekse druk op Israël en Palestina om onderzoek te voeren naar de schendingen, wenselijker was. (EMHRN, 2009a) Verder werd door de EU weinig actie ondernomen om de onderzoeken op te volgen, hoewel dit wel beloofd werd door de Zweedse Permanente Vertegenwoordiger tijdens een zitting van de VN Veiligheidsraad. (Lidén, 2009) Deze inactiviteit zorgde er meteen voor dat de internationale gemeenschap weinig verwachtingen koesterde vanwege Europa (zie ook onderdeel 4.1). (Gil, 2010)

Op 15 juni 2009 nam de Raad van de Europese Unie een aantal conclusies aan met betrekking tot het Vredesproces in het Midden Oosten. In dit document roept de Raad de Israëlische overheid op om zich toe te leggen op de verwezenlijking van de twee statenoplossing en de vredesonderhandelingen te heropenen. In het kader van de bezettingsactiviteiten van Israël verbindt de Raad de EU ertoe ‘to

follow closely investigations into alleged violations of international humanitarian law’.25 En hoewel het er niet letterlijk in staat, valt hieruit toch afleiden dat de EU haar intentie verklaart mede toezicht te houden op de binnenlandse onderzoeken. (European Council, 2009)

Het meest recente document van de Europese Instellingen dat echt ingaat op de bevindingen van het Goldstone Rapport, zijn de ‘statements’ die de Raad heeft opgetekend tijdens plenaire sessie van het Europees Parlement van 24 februari 2010. Het document dateert van 4 maart 2010 en draagt als titel “Council and Commission statements – Implementation of Goldstone Recommendations on

Israel/Palestine”. Het EU voorzitterschap onderstreept dat ze vanaf het begin van het conflict beide partijen er steeds op gewezen heeft om hun internationale verplichtingen na te komen en de mensenrechten te respecteren. Er wordt nog eens benadrukt dat de EU het Goldstone Rapport au

sérieux neemt vermits de aantijgingen betrekking hebben op de meest ernstige mensenrechtenschendingen. Bovendien wordt er benadrukt dat de Unie van beide partijen degelijke onderzoeken eist die voldoen aan de internationale standaarden van onafhankelijkheid en geloofwaardigheid. De vertegenwoordiger van de Commissie beklemtoont eveneens de noodzaak van geloofwaardige onderzoeken en het belang een common position te bereiken in deze kwestie, iets wat voorheen niet is gelukt (zie onderdeel 4.3.2). Verschillende partijen uit het Europees Parlement spreken zich uit in het voordeel van het Goldstone Rapport waarbij zij de inactiviteit van bepaalde Europese Lidstaten afkeuren en pogingen om het rapport in diskrediet te brengen hekelen. (Commission of the EU, 2010) Slechts enkelen – voornamelijk parlementariërs uit de UK, Nederland en Duitsland – spreken tegen de aanbevelingen die werden gedaan in het Goldstone Rapport. Algemeen wordt ook nog aangehaald dat de EU een neutrale actor moet blijven en beter de aandacht kan vestigen op Israëli’s die zich inzetten voor de mensenrechten dan de staat Israël in een slecht daglicht te zetten. Dat laatste kan alleen maar contraproductief werken. Ten slotte wordt de idee naar voren geschoven dat de EU straffeloosheid moet voorkomen, zeker voor de misdaden waarvan zowel Israël als Palestina beschuldigd worden. Het voorzitterschap besluit met te zeggen dat ‘het debat zal worden verdergezet binnen de VN’. (European Council, 2010a)

24 Met deze houding steunt de EU in feite de Israëlische positie met betrekking tot het Goldstone Rapport (zie onderdeel 2.4.3) 25 De beslissingen van de Raad die niet in het officieel publicatieblad gepubliceerd worden hebben in principe geen bindende kracht. Maar aangezien de Raad het wetgevend orgaan is van de EU, kunnen we er vanuit gaan dat de verklaringen die zij aflegt, gezaghebbend zijn.

2 | EU & Goldstone

23

2.4.3 Israëlische verslaggeving

Binnen Israël heerst over het algemeen een afkeer van de VN Onderzoeksmissie en de resultaten die deze onderzoekers naar buiten hebben gebracht. Op 24 september 2009 maakt het Israëlisch Ministerie voor Buitenlandse Zaken in een rapport haar officiële reactie op het Goldstone Rapport openbaar. (Israel Ministry of Foreign Affairs, 2009a) De verdenkingen van internationale misdaden liggen de Israëlische Staat zwaar op de maag en worden onmiddellijk gecategoriseerd in het vakje van ‘anti-Israël campagnes’. Het feit dat het oorspronkelijke mandaat voor de Onderzoeksmissie eenzijdig werd opgesteld, draagt daar toe bij en versterkt tegelijkertijd de indruk dat het rapport voornamelijk een politiek instrument is en niet zozeer mensenrechtelijk geïnspireerd. (Israel Ministry of Foreign Affairs, 2009a) Het Israëlisch public relations-apparaat begint een lastercampagne om het Goldstone Rapport in diskrediet te brengen. De kritiek dat de aanval op Gaza disproportioneel was, en de bewuste bedoeling had om de bevolking van Gaza te straffen en te vernederen, wordt afgedaan als “completely

removed from reality”. (BBC, 2009; Israël Politik, 2009) Shimon PERES noemt het “a mockery of

history [for failing to] distinguish between the agressor and a state exercising its right for self-

defence”. (Lobe, 2009; Barnette, 2010; The Economist, 2009b) De Israëlische Staat beweert gehandeld te hebben uit zelfverdediging tegen jaren van onophoudelijke raketaanvallen (Jerusalem Post, 2009b), hoewel die bewering juridisch geen stand houdt. (Al-Haq, 2009a) De staat hekelt het rapport omdat

“(t)his distorted report, written by this biased committee, undermines the very essence of

Israel's right to selfdefense. This report encourages terror and endangers peace.” (Israel Ministry of Foreign Affairs, 2009b) Ze zegt de burgerbevolking zo goed als mogelijk beschermd te hebben. Dat er desalniettemin vele Palestijnse burgerdoden zijn gevallen heeft volgens het IMFA te maken met de organisatie van de tegenstander: Hamasstrijders zijn zodanig vermengd met de burgerbevolking dat speciale technieken van oorlogsvoering noodzakelijk zijn. (BBC, 2009; Israel Ministry of Foreign Affairs, 2009a) Bovendien gebruikt Israël de truc van de ‘war against terrorism’ om sympathie op te wekken bij andere groten die kampen met het probleem van terrorisme (denk aan Amerika). (Jerusalem Post, 2010) Er wordt zware kritiek geleverd aan het adres van de Fact Finding Mission, die bevooroordeeld zou zijn en daardoor geen oog heeft voor de Israëlische motieven die de operatie in Gaza rechtvaardigen. (Israel Ministry of Foreign Affairs, 2009a) Ook rechter Goldstone wordt persoonlijk onder vuur genomen, hoewel hij zichzelf ziet als een vriend van Israël en zelfs als zionist. (Williams, 2009; McGreal, 2010) De Israëlische overheid begint na enige tijd wel met interne onderzoeken, waarover zij in januari 2010 voor het eerst rapporteert.26 (State of Israel, 2010) De onderzoeken leveren weinig geloofwaardige resultaten op, slechts 1 soldaat wordt veroordeeld, wegens het stelen van een creditcard. De burgerslachtoffers zijn volgens de onderzoekers te wijten aan ‘errors and operational mishaps’. (IDF, 2009) Velen hebben twijfels bij de kwaliteit van de Israëlische onderzoeken. Vooral de onafhankelijkheid wordt in vraag gesteld, aangezien de onderzoeken worden uitgevoerd door een autoriteit die tevens strategisch advies gaf in de planningsfase van Operation Cast Lead. (State of Israel, 2009; Broederlijk Delen e.a., 2009) Ook de vrees dat Israël het onderzoek niet serieus neemt en enkel een comité heeft opgericht om pro forma te voldoen aan haar internationale verplichtingen, lijkt

26 De Palestijnse Autoriteit richt op 25 januari 2010 een onafhankelijk onderzoekscomité op om de vermeende schendingen te onderzoeken. Het problematische aan dit comité is dat het niet uitgaat van Hamas, dat in de Gazastrook de leiding heeft en de PA niet binnen laat. Hoe effectief het onderzoekscomité dus kan zijn, blijft maar de vraag..

2 | EU & Goldstone

24

niet ongegrond wanneer men de Israëlische berichtgeving erop naleest. (Hass & Zarchin, 2010; Azarov, 2010) De afkerige reactie uit Israël staat in schril contrast met de positieve gevoelens die de Palestijnen hebben ten aanzien van het Goldstone Rapport. Na eerst een aantal conclusies te hebben bevochten en onder druk van Israël en de VS27 om uitstel van de stemming te hebben gevraagd (Barnette, 2010; Al Jazeera English, 2009), heeft Hamas niet veel later toch de internationale gemeenschap opgeroepen om het Goldstone Rapport goed te ontvangen en aandacht te hebben voor alle incidenten die erin geboekstaafd staan. (Al Arabiya, 2009; Ma'an News Agency, 2009; Adalah e.a., 2009a)

2.4.4 Mensenrechtenorganisaties

De rapporten van mensenrechtenorganisaties over Operation Cast Lead en het Goldstone Rapport zijn talloos. Veel van de rapporten zijn omstandig uitgeschreven en naar behoren gefundeerd. De conclusies van deze rapporten zijn zeer gelijklopend, om niet te zeggen hetzelfde. Hier wordt een greep uit deze massa rapporteringen en artikels besproken, om een idee te geven van de heersende meningen onder de mensenrechtengroeperingen.28

De mensenrechtenorganisaties hebben hevige kritiek op het verloop en de nasleep van de Gaza oorlog. Enerzijds aan het adres van Israël, dat zich verdedigd met argumenten die totaal onverenigbaar zijn met het internationaal recht en anderzijds ten aanzien van de internationale gemeenschap die haar verplichtingen niet nakomt.

Wat Israël betreft, wordt ten eerste de ‘zelfverdediging op basis van art. 51 VN Handvest’ gehekelt omdat Gaza – in tegenstelling tot wat Israël beweert – nog steeds bezet gebied is en omdat de omkaderende situatie die leidde tot Operation Cast Lead van die aard is dat zelfverdediging is uitgesloten. (Al-Haq, 2009a; The Sunday Times, 2009; Arab League Independent Fact Finding Committee, 2009) Daarnaast vallen er ook harde woorden voor de nieuwe Dahiye gevechtsdoctrine die Israël heeft toegepast in Operation Cast Lead – waarvan de hoofdgedachte is om bewust de burgerbevolking te raken om zo de combatanten moreel onder druk te zetten – en het ‘No Risk Policy’ dat zoveel mogelijk de schade aan het IDF beperkt ten koste van de Palestijnse bevolking. (PCATI, 2009; The Economist, 2009a) Tegenover de internationale gemeenschap luidt het vooral dat zij berust in de situatie. (Broederlijk Delen e.a., 2009; EMHRN, 2009c; Adalah e.a., 2010c)

PALESTIJNSE ORGANISATIES – Verschillende Palestijnse NGO’s groeperen zich om met luidere stem te kunnen spreken en de situatie aan te klagen. De NGO’s die het meest actief betrokken zijn in de strijd voor gerechtigheid na het uitbrengen van het Goldstone ²Rapport zijn Al-Haq, Adalah, Addameer en Badil Resource Center. Van hen vinden we talloze rapporten terug maar ook brieven aan onder andere de Palestijnse Autoriteit en de Europese Unie en statements voor de UN HRC met de oproep om de 27Er is berichtgeving die deze vraag voor uitstel onverbloemd wijt aan bedreigingen van de Israëlische autoriteiten. Zo zou Yuval Diskin, het hoofd van Shin Bet (de Israëlische Veiligheidsdienst), beloofd hebben de Westelijke Jordaanoever om te toveren tot “a second gaza” als Abbas niet zou vragen voor het uitstel van de stemming. (Haartez, 2010) 28 Over het Goldstone Rapport en de reactie erop is heel wat inkt gevloeid. Wat hier besproken wordt is een zeer selecte weergave van het ontelbaar aantal rapporten, brieven, artikels,… dat er geschreven werd. We hebben ons voor de bronvermelding in de tekst dan ook beperkt tot de voornaamste documenten. In de bibliografie kan u echter een uitgebreide weergave vinden van alle documenten die tot deze beknopte weergave bijgedragen hebben.

2 | EU & Goldstone

25

interne onderzoeken te starten, naar behoren uit te voeren of degelijk te monitoren en te zoeken naar rekenschap voor de wandaden. (Adalah e.a., 2010b; Al-Haq e.a., 2010) Adalah klaagt de kwaliteit van de Israëlische interne onderzoeken aan, die gevoerd worden door het leger en absoluut niet voldoen aan de internationale vereisten. Bovendien laten ze geen enkele mogelijkheid laten aan Palestijnse slachtoffers om rechtsmiddelen in te stellen en gerechtigheid te bekomen. Daarnaast twijfelt de organisatie aan de wil van de Israëlische Staat om de schendingen oprecht te onderzoeken. (Adalah, 2010a)

ISRAËLISCHE ORGANISATIES – Ook Israëlische mensenrechtenorganisaties, waaronder HaMoked, PHR-Israel en B’tselem, drukken in verschillende gemeenschappelijke verklaringen hun bezorgdheid uit met betrekking tot de Israëlische interne onderzoeken. (HaMoked e.a., 2009b) Ze verwijten de Israëlische ‘operational debriefings’, ontworpen voor onderzoek naar afwijkingen van order maar gebruikt om de Gaza-incidenten te onderzoeken, tekort te schieten als mechanisme. Er wordt immers net vermoed dat de schendingen tijdens Operation Cast Lead voortkomen uit een bepaalde oorlogsstrategie. Anders gezegd: de schendingen van internationaal recht zijn geen ‘fouten’ van individuele soldaten maar vloeien voort uit bevelen van de hoogste echelons. (B'Tselem e.a., 2010) Daarnaast wordt Israël verweten dat het systeem niet voldoet aan de eisen van onafhankelijkheid, transparantie en effectiviteit. (B'Tselem e.a., 2010; HaMoked e.a., 2009a) Internationale organisaties zoals Amnesty International sluiten zich eveneens hierbij aan. (Amnesty International UK, 2010)

EMHRN – Het European Mediterranean Human Rights Network verzamelt een zestigtal mensenrechtenorganisaties uit de Europese en Mediterraanse gebieden. Dit netwerk wil de aandacht voor mensenrechten promoten en de samenwerking tussen de NGO’s uit de twee gebieden bevorderen. Dat maakt de standpunten van deze organisatie belangrijk voor onze discussie. In verband met het Goldstone Rapport schreef het EMHRN een aantal advocacy papers die pleiten voor meer bewustzijn binnen de EU van de rol die de Unie speelt in het conflict. (EMHRN, 2009b) De papers roepen op om de Europese instellingen en Lidstaten te voorzien van alternatieve informatie (verzameld door de NGO’s), zodat zij hun stellingname op een zo breed mogelijke basis kunnen bepalen. Er wordt benadrukt dat de EU-Lidstaten er op gewezen moeten worden dat zij Israël, Hamas en de Palestijnse Autoriteit onder druk moeten zetten om de vereiste onderzoeken uit te voeren en dat zij de binnenlandse onderzoeken ook daadwerkelijk van dichtbij moeten opvolgen, zoals beloofd werd. Het EMHRN roept de Lidstaten op om evenwichtige resoluties van de Algemene Vergadering te steunen.

2.4.5 Academische wereld: Le Tribunal Russell sur la Palestine

Het Tribunal Russell is een tribunaal dat werd opgericht in navolging van het Tribunal on Vietnam waarvoor in 1966 het initiatief werd genomen door Lord Bertrand Russell. Net zoals toen, is het een niet-juridisch orgaan bestaande uit intellectueel hoogstaande personen29, dat zich zal buigen over de ernstige schendingen van internationaal recht die begaan zijn in het conflict. Dit tribunaal functioneert als ‘a court of the people’: het gaat niet om de strafrechtelijke of enige andere verantwoordelijkheid van de verschillende partijen vast te leggen maar om de schendingen onder internationale aandacht te

29 Hoofdaanwezigen op de eerste sessie: Stéphane HESSEL, co-auteur van het EVRM; Desmond TRAVERS, lid van de Goldstone FFM; Leila SHAHID, envoy van de Palestijnse Autoriteit in de Europese Commissie; Pierre GALAND, Belgisch politiek figuur en voorvechter van de Palestijnse zaak, medeoprichter van het Tribunal

Russell; Paul DE WAART, Nederlands emeritus hoogleraar volkenrecht en lid van het onafhankelijk comité voor de onderzoeksmissie in Gaza.

2 | EU & Goldstone

26

brengen, en het belang van het internationaal recht als basis voor de oplossing van conflicten te benadrukken. (Tribunal Russell sur la Palestine, 2009)

De academici en professionals die op de verschillende zittingen komen getuigen, zetten elk hun visie uiteen over de misdaden die hebben plaatsgevonden tijdens het conflict tussen Israël en Palestina. De war on Gaza en het Goldstone Rapport zijn weliswaar de aanleiding geweest voor de oprichting van dit tribunaal, haar reikwijdte mikt verder en wil ook eerdere schendingen omvatten. In ieder geval komt herhaaldelijk naar voor dat de internationale gemeenschap een steek laat vallen als zij deze schreeuw om gerechtigheid niet ter harte neemt. Zo zei Dries VAN AGT

30 dat de EU “ […] failed

miserably in its tasks towards the Israeli-Palestinian conflict”. VAN AGT betoogt eveneens dat de EU geen gebruik heeft gemaakt van haar macht als lid van het Kwartet31 om een evenwichtig vredesproces af te dwingen van Israël. Hij besluit: “All reports are ignored. As a devoted EU’er, I am disgusted by

this biased behavior”32. (Van Agt, 2009b)

Jos GEYSELS33 schotelt de EU een zelfde verwijt voor: “Het EU beleid dat internationaal recht

ondergeschikt maakt aan politieke bekommernissen moet stoppen. (…) De EU (mag niet) bijdragen

aan het gevoel dat internationaal recht een vrijblijvend gegeven is”. Hij klaagt vooral de scheeftrekking in de verhoudingen tussen Israël en Palestina als onderhandelingspartner aan en benadrukt dat respect voor internationaal recht centraal moet staan in de samenwerking met beide partijen, niet enkel voor Palestina. (Geysels, 2009) DUBUISSON beklemtoont dan weer dat alle derde staten die partij zijn bij de Conventies van Genève hun internationale verplichtingen – geen erkenning van of hulp aan illegale situaties en internationaal recht doen respecteren – ter harte moeten nemen en in de praktijk moeten omzetten. (Dubuisson, 2009)

Onder de academici en ervaringsdeskundigen die op dit colloquium spraken, blijkt in elk geval eensgezindheid te bestaan: het is hoog tijd dat de internationale gemeenschap, en Europa met haar mensenrechtenbeleid zeker, haar stilzwijgend gedogen doorbreekt. Uiteraard zijn we ons ervan bewust dat niet iedereen daar achter staat. Maar het feit dat een reeks prominente personen het engagement tonen om hun stem laten horen en actie te prediken lijkt ons toch een belangrijke aanwijzing dat steeds meer de overtuiging heerst dat Israëls quasi-onaantastbaarheid lang genoeg geduurd heeft.

2.5 Tussentijdse conclusie: verenigbaarheid van normativiteit en reactie op Goldstone

Gezien de expliciete toewijding van de EU aan bepaalde idealen, zoals omstandig uiteen gezet werd in onderdeel 2.1, verwachten we een bepaald gedrag van de Unie in een conflict zoals hetgeen dat plaatsvond in Gaza anno 2008-09. Vooral het belang dat de Unie hecht aan mensenrechten, is

30 Ex-Minister-President van Nederland. En voormalig vertegenwoordiger van de Europese Gemeenschap in Japan en de Verenigde Staten. Momenteel, ondanks zijn pro-israëlische standpunten tijdens zijn jaren als Nederlands regeringslid, toegewijd pleitbezorger voor de Palestijnse zaak. 31 ‘The Quartet’ oftwel The Quartet on the Middle East, bestaat uit Rusland, Europa, de Verenigde Staten en de Verenigde Naties. De taak van dit viertal bestaat eruit te bemiddelen in het conflict in het Midden Oosten en de vredesopbouw te bevorderen. Jammer genoeg blijkt vaak dat het voornamelijk de VS is die de bewegingen van het kwartet dirigeert. (Al-Aker, 2010) 32 In zijn nieuwe boek ‘een schreeuw om recht. De tragedie van het Palestijnse volk’ zet VAN AGT zijn visie over het Palestijns/Israëlisch conflict uit elkaar, met een bijzondere aandacht ook voor de ontwikkelingen rond de Gaza Oorlog. (Van Agt, 2009a) 33 Belgisch politiek figuur en minister van staat, huidig voorzitter van 11.11.11. Hij fungeerde onder Verhofstadt II als ambassadeur voor ‘institution building’ waarbij hij naging wat België kan betekenen in conflicten.

2 | EU & Goldstone

27

bepalend. Het Goldstone Rapport geeft immers duidelijk aan dat er dwingende redenen zijn om aan te nemen dat er tijdens de Gaza oorlog op grootschalige wijze mensenrechten werden geschonden, door beide partijen die deelnamen aan de vijandelijkheden. Na dit soort boodschap zou de EU in actie moeten schieten om ervoor te zorgen dat de gebeurtenissen worden opgehelderd en de schuldigen hun verantwoordelijkheid opnemen. Op zijn minst zou men van de Unie verwachten dat zij zich negatief opstelt tegenover dergelijk wangedrag en er bepaalde gevolgen aan verbindt. In de rapporten van mensenrechtenorganisaties staat daarentegen te lezen dat de Unie passief blijft en haar verantwoordelijkheden als ethisch geïnspireerde grootmacht niet opneemt. En daadwerkelijk, wanneer we het stemgedrag van de Unie in de VN gadeslaan en ook de verdere stappen op het terrein (of de afwezigheid ervan) bekijken, is er weinig overtuigende actie te zien. Het verwijt dat de EU het gedrag van Israël gedoogd, lijkt niet uit de lucht gegrepen. En wat blijft er dan nog over van het normatief Europa?

3 | Normative Power Europe vs. Golstone Rapport?

28

3 NORMATIVE POWER EUROPE VS. GOLDSTONE RAPPORT? - OPSTELLEN VAN EEN

WERKHYPOTHESE

3.1 Normativiteit uitgediept

Nu we de verschillende aspecten van onze probleemstelling besproken hebben, is het tijd om te onderzoeken hoe de Europese Unie zich inmengt in deze problematiek. Op welke manier probeert de Unie het de conflictsituatie te beïnvloeden en welke rol speelt het Goldstone Rapport daar in. Deze analyse zal een antwoord geven op de vraag of de EU tegenwoordig nog wel normatief genoemd kan en mag worden. Om hierop een correct antwoord te kunnen formuleren, moeten we allereerst begrijpen hoe een normatieve macht functioneert. We moeten alle aspecten van normativiteit kennen om de waarachtigheid van de normatieve dimensie van de EU te kunnen beoordelen.

3.1.1 Normativiteit?

‘Normatief’ wordt in het Van Dale woordenboek als volgt omschreven:

“(< Fr.) bn., een norm bevattend of stellend: normatieve wetenschappen, zoals de zedenleer, de

opvoedkunde, de rechtsleer; - normatieve kracht (van traktaten), bindende, rechtsscheppende kracht.”

Als we vervolgens de betekenis van ‘norm’ opzoeken, komen we bij:

“v. (m.) (-en), 1. Regel, richtsnoer, de toestand die voor een categorie van personen of zaken de

gewone is of waarnaar zij zich kunnen of moeten richten; een norm stellen; afwijkende van de

voorgeschreven norm; - regel voor de normalisatie ; - 2. […]”

Op basis hiervan kunnen we dus zeggen dat normativiteit het stellen van een bepaalde regel (principe) is, die geldt als een richtsnoer voor een bepaald doelpubliek en die als min of meer bindend wordt beschouwd. Soms kunnen deze regels een ethische inslag hebben. Dat wil zeggen dat ze voortvloeien uit een algemeen heersende opvatting van wat goed (en kwaad) is. Men voelt zich door dit soort ethische regels gebonden precies omwille van de ‘algemeen heersende opvatting’ waar ze uit voortspruiten: men heeft het gevoel dat men niet anders kan dan ze volgen. Dat houdt ook in dat men deze principes niet mag verloochenen: men moet ze in elke situatie op een zelfde manier hanteren Of een geldige reden hebben om een uitzondering te maken. Dat is normatief coherent handelen. (Lerch & Schwelnuss, 2006)

Om vast te leggen wat deze normativiteit op internationaal vlak precies inhoudt, heeft TOCCI (Tocci, 2008) ervoor gekozen om het internationaal recht als de norm te nemen. Met andere woorden, wanneer een staat of entiteit op internationaal vlak handelt in overeenstemming met het geldende recht, handelt zij normatief correct. Het voordeel van deze benadering is dat de normativiteit op een redelijk waardeneutrale manier beoordeeld kan worden. Dit kan paradoxaal klinken, maar dat is het niet. Verschillende samenlevingen hebben immers verschillende ideeën over waarden en normen.


29

Internationale regels worden in overeenstemming vastgelegd, waardoor zij waarden vertegenwoordigen die wereldwijd gedragen worden.34

Voor ons onderzoek houden wij ons aan een zelfde benadering van normativiteit als TOCCI. Aangezien wij echter niet de intentie hebben om verschillende entiteiten met elkaar te vergelijken, kiezen wij als ‘norm’ een specifieker pakket regels. De EU verbindt zich er in het Verdrag van de Europese Unie (2010) en het Handvest van de Grondrechten (2010) toe om al haar handelen te baseren op respect voor mensenrechten en democratie. Gezien het in het Goldstone Rapport ook gaat over schending van mensenrechten en internationaal humanitair recht, zijn voor ons vooral die rechtsregels (EVRM, UDHR, IVBPR, Conventies van Genève) belangrijk.

De materie waar wij ons nu over buigen is de manier waarop de principes van de Europese Unie worden gepromoot, gebruikt en onderhouden in derde staten.

3.1.2 Overdracht van normatieve principes35

Om normatieve principes over te brengen, kunnen drie mechanismen gebruikt worden:

1) Dwang - conditionaliteit 2) Pedagogie – sociaal leren 3) Contractueel – passief handhaven

De eerste twee mechanismen zijn bijna elkaars tegenovergestelde, terwijl het derde mechanisme een soort middenweg vormt tussen (1) en (2). Hieronder wordt uitgelegd wat elk van hen precies inhoudt. Deze overdrachtmechanismen kunnen zowel tussen personen, groepen als staten voorkomen.

(1) Dwang - conditionaliteit

De dwangmatige methode probeert de doelstelling (het overbrengen van normatieve waarden) te bereiken door mentaliteitsverandering te forceren door de kosten-baten balans van bepaalde handelingen te beïnvloeden. Dit kan op een negatieve manier door de kosten te verhogen of de baten te verlagen (negatieve conditionaliteit) of op een positieve manier door de baten te verhogen (positieve conditionaliteit). Positieve conditionaliteit (carrots) bestaat meestal uit het toekennen van bepaalde voordelen wanneer een afgesproken voorwaarde wordt nageleefd. Door de EU wordt deze vorm van conditionaliteit het meest gebruikt in economische partnerschappen en in de toetredingsprocedures van kanditaat-lidstaten. Negatieve conditionaliteit (sticks) is het meest duidelijk voor de buitenwereld. Het gaat hier vaak over één of andere vorm van sanctionering wanneer een vooraf afgesproken voorwaarde niet vervuld wordt. De sanctie hoeft niet per se uit fysieke gewelddadigheid –zoals bijvoorbeeld een militaire operatie – te bestaan, al kan dat wel. Meestal zal de EU echter economische of diplomatieke sancties gebruiken om een partner te ‘straffen’. Denk bijvoorbeeld aan de maatregelen tegen Servië (1991-2000), Syrië (1987-94), Wit-Rusland (1998-9) of Libië (1987-92/ 1999-2003). De

34 Uiteraard is dit geen absolute zekerheid. Ook bij het afsluiten van verdragen is het niet ongewoon dat zwakkere staten of continent moeten plooien naar de wil van de machtigen. 35 Voor dit hoofdstuk gaat mijn bijzondere dank uit naar Charles SHAMAS, die mij gedurende vele, lange gesprekken nieuwe inzichten heeft verschaft die tot deze theorie geleid hebben.


30

conditionaliteit kan ex ante of ex post worden toegepast dat wil zeggen voor of nadat een staat haar gedrag heeft aangepast. 36

Uiteraard heeft dit enkel zin wanneer deze bestemmeling te beïnvloeden valt met deze sancties of beloften. Zeker om een effectieve sanctie op te leggen is het aangewezen dat de normatieve entiteit in de machtsverhouding vanboven staat. Ze moet sterker zijn dan de doelstaat37. Wanneer dat niet zo is, zal ze haar normen niet succesvol kunnen opleggen door middel van dwang want in dat geval kan de doelstaat zich eveneens vijandig opstellen en zich met geweld verweren in plaats van de overheersing te aanvaarden.

Hierbij moet opgemerkt worden dat het niet alleen de reële machtsverhouding is, die telt. De perceptie die de normatieve staat van zichzelf heeft, is ook van belang. Wanneer zij denkt dat ze niet machtig genoeg is om haar principes op te dringen aan de doelstaat zal ze er niet aan beginnen, ook al heeft ze in realiteit wél voldoende macht om dat te doen.

(2) Pedagogie – sociaal leren

Deze methode is gebaseerd op een relatie die steunt op wederzijds vertrouwen (zoals vriendschap). Daaruit vloeit een klimaat voort waarin beide partijen elkaar rechten geven zodat ze open staan om van elkaar te leren, wat soms ook wordt aangeduid met de term development cooperation. Het is een complex leerproces, waarbij pedagogische accommodatie te pas komt. Dat wil zeggen dat de doelstaat zich openstelt voor de aanspraken die de normatieve staat op haar maakt, niet omdat ze hiertoe gedwongen wordt, maar omdat ze er zelf naar op zoek gaat. Ze geeft de normatieve staat het recht om haar te ‘irriteren’ in haar gewone doen en zo aan te zetten om nieuwe ‘manieren van doen’ of een nieuwe identiteit te ontdekken. In een development cooperation zijn beide staten bereid om uit hun bekende structuren te stappen en zich te laten prikkelen door wat de andere staat als ‘normaal’ kent. De irritatie die het onbekende (en onbeminde!) opwekt, daagt de staten uit om de inspanning te leveren om verder te gaan dan wat ze zelf kennen als ‘normaal’. Deze inspanning is onvoorwaardelijk en wordt volledig vrijwillig geleverd, vandaar de Engelse benaming generous effort. De irritante situatie kan uiteindelijk leiden tot een nieuw inzicht, en op dat moment is accommodatie bereikt. Met andere woorden: de beide staten laten zich elk vrijwillig uitdagen door de andere op gebieden die voor henzelf onbekend zijn, omdat ze aanvoelen dat er iets uit kan komen dat de moeite waard is. Zélfs al weten ze op voorhand niet wàt dat waardevol iets precies zal zijn.

TOCCI (2007) beweert dat hoe dichter de normenpatronen van twee staten van tevoren bij elkaar aanleunen en hoe meer ze zichzelf met de ander identificeren, hoe beter het leerproces functioneert. Ook de mate waarin de bevolking van de andere staat ontevreden is met het heersend status quo, is volgens TOCCI (2007) bepalend voor dit soort normatieve overdracht. Dit is niet onlogisch. Een situatie van ‘irritatie’ zoals we hierboven net hebben uitgelegd, roept in eerste instantie negatieve gevoelens op: de doelstaat wil irritatie dan ook vaak intuïtief vermijden. Hiervoor kan ze drie ontwijkstrategieën gebruiken: vluchten, vechten of vergeten. Als de normenpatronen korter bij elkaar liggen of de eigen situatie wordt ervaren als negatief, dan zal het minder moeilijk zijn om de drang

36 Een voorbeeld van (positieve) ex post conditionaliteit: Bepaalde voordelen van de Unie worden toegezegd wanneer een kandidaat-Lidstaat zich conformeert aan de eisen van de Unie (zoals het organiseren van een democratie). Deze voordelen worden pas toegekend wanneer de eisen vervuld zijn. 37 Met doelstaat bedoelen we een staat die in overtreding is van het internationaal recht, zoals bijvoorbeeld Iran. (Vandierendonck, 2010)


31

naar ontwijkstrategieën te onderdrukken en de irritatie te aanvaarden. Het moeilijke voor de normatieve actor is de lijn te bewandelen tussen aanvaardbare irritatie en ontwijkstrategieën.

(3) Contractueel – passieve handhaving

De contractuele methode is een niet-dwangmatige manier om de andere in lijn te laten lopen die ingezet kan worden wanneer noch de dwangmatige noch de pedagogische weg mogelijk zijn. Dit kan het geval zijn wanneer de machtsverhoudingen niet juist liggen of wanneer er geen vertrouwen, dus geen oprechte bereidwilligheid tot uitwisseling van rechten is. Deze methode, die ook wel passive

enforcement (passieve handhaving) genoemd wordt, gaat uit van een samenwerking die alleen mogelijk is wanneer de doelstaat zich conformeert aan bepaalde onmisbare normen van de normatieve entiteit. De focus ligt op rule-bound cooperation in plaats van op bestraffing. (Tocci, 2007) Die normen zijn dusdanig onontbeerlijk voor de normatieve staat, dat een samenwerking met de doelstaat enkel kan wanneer deze die normen respecteert. Dat wil zeggen: X wil iets geven aan Y (samenwerking) maar kan dat alleen als Y respect heeft voor de regels waaraan X gebonden is. Dit wil natuurlijk ook wel zeggen dat er voorafgaandelijk een duidelijke set regels voorhanden moet zijn, dat is vastgelegd in wettelijke of contractuele bepalingen. Het zou niet opgaan dat de normatieve entiteit zomaar regels zou verzinnen die zij voor een overeenkomst met een bepaald land op een bepaald moment wenselijk acht. (Tocci, 2007)

Deze methode lijkt op conditionaliteit, maar verschilt er ten gronde van. Bij passieve handhaving wordt niet geraakt aan de kosten-baten verhouding. De voordelen die de ene partij verleent, komen niet als compensatie voor de toegevingen die de tegenpartij doet. Het zijn geen te vervullen voorwaarden voor de contractspartner maar wel basisvereisten die het algemeen kader vormen waarbinnen de overeenkomst zal moeten functioneren. Daarzonder kan de overeenkomst simpelweg niet gesloten worden. Dit impliceert ook dat het set van regels waaraan de ‘normatieve’ entiteit zich moet houden, door de tegenpartij niet gezien mag worden als een kost want dan neigt de samenwerking opnieuw naar één zoals bij conditionaliteit. Hooguit mogen de regels aanvaard worden als een noodzakelijke prijs die betaald moet worden voor samenwerking.

3.2 Formulering van de werkhypothese

Voor velen lijkt de Unie te falen in haar normatief beleid en zelfs tegen haar eigen waarden in te gaan door de manier waarop ze omgaat met het Goldstone Rapport en de bevindingen daar in. Als we de media (die van net na de Gaza oorlog en het Goldstone Rapport maar evengoed ook de huidige berichtgeving) er op nalezen, zien we vooral veelvuldig het verwijt terugkomen dat de EU te passief is en Israël onvoldoende sanctioneert voor onwettig gedrag dat flagrant ingaat tegen de mensenrechten en het IHR. Er wordt dus bijna uitsluitend gefocust op de punitieve (negatief conditionele) aanpak om normen en waarden over te brengen. Maar zoals SMITH al beweerde in 2004, zo is het nu eigenlijk nog: de Unie heeft in de praktijk meestal afkerigheid gedemonstreerd tegenover negatieve en ex post conditionaliteit. Sancties worden zelden ingezet en dan nog alleen tegen staten die veraf liggen. (Smith, 2004) De Unie is een groter voorstander van positieve (en ex ante) conditionaliteit. (Tocci, 2007; Zamir, 2010)


32

Wil dat zeggen dat de Unie haar taak als beschermster van de mensenrechten niet ter harte neemt? Als we kijken naar de voorwaarden om de dwangmethode te gebruiken, niet. De Unie moet immers in de juiste positie zijn om punitief op te treden ten aanzien van Israël, dat wil zeggen dat ze qua macht superieur is en dat ook zo aanvoelt. Wanneer dit laatste niet het geval is, heeft de Unie volgens het bovenstaande model nog twee andere manieren ter beschikking om normatieve invloed uit te oefenen.

Waarom dan toch zoveel kritiek op de Unie? Het is mogelijk dat het publiek niet op de hoogte is van het bestaan van deze twee andere methoden. Zo valt al snel het oordeel “geen dwang, geen interesse” en riskeert de EU het vertrouwen van het publiek te verliezen. We moeten dus blootleggen of de EU andere methoden van normativiteitsoverdracht gebruikt om de afwezigheid van dwang (ex post negatieve conditionaliteit) te compenseren. Dit kan de negatieve perceptie eventueel bijsturen. Natuurlijk moeten ook om deze methoden te kunnen toepassen de kaarten juist liggen, maar hier hebben machtsverhoudingen weinig belang meer. Blijkt echter dat de Unie deze middelen onterecht niet gebruikt, dan is er werkelijk sprake van een discrepantie tussen haar beleid en de praktijk.

Onze hypothese is dan de volgende: Velen zijn ervan overtuigd dat de Europese Unie haar normatieve idealen verloochent doordat zij geen sancties gebruikt om Israël te dwingen het internationaal humanitair recht en de mensenrechten na te leven. Het publiek krijgt deze indruk doordat zij de andere, minder zichtbare methoden van overdracht van normatieve principes die de EU kan hanteren ten aanzien van Israël, niet (her)kent. Dit wil echter niet zeggen dat de EU per se niet-normatief handelt: er bestaan alternatieve manieren die de EU (kan) inzet(ten).

4 | Europa’s normatieve kracht in de wereld

33

4 EUROPA’S NORMATIEVE KRACHT IN DE WERELD – TOETSING VAN DE HYPOTHESE

DMV VELDONDERZOEK

In dit laatste onderdeel toetsen we onze hypothese aan de realiteit. Omdat de normativiteit van een actor grotendeels bepaald wordt door de manier waarop het publiek het gedrag van deze actor beoordelen, hebben we in ons veldonderzoek in de eerste plaats gefocust op de perceptie die Israëli’s en Palestijnen38 hebben van de EU. SJURSEN (2006) noemde de normatieve actor voornamelijk een communicatieve actor, omdat zij zich moet bedienen van het betere argument om anderen te overtuigen van haar idealen. Als de Israëlische en Palestijnse burgers de Unie niet als normatief maar als hypocriet ervaren in hun situatie, dan loopt er iets mis in de communicatie en gaat bijgevolg een belangrijk element van de normatieve kracht van de Unie verloren. (Lerch & Schwelnuss, 2006) Of er dan nog iets overblijft van het normatief programma van de EU, beoordelen we aan de hand van de drie methoden om normativiteit over te dragen.

4.1 Wat betekent de EU voor de burgers uit het Midden-Oosten?

4.1.1 Normativiteit?: “What we are witnessing are just words”39.

Het normatieve idee waarop de Europese Unie gebaseerd is, wordt door de meeste geïnterviewden op dezelfde manier begrepen: de Unie hecht veel belang aan het respect voor mensenrechten en andere verworvenheden van het internationaal recht en laat deze overtuiging gelden in de wereld. Behalve voor de situatie in het Midden Oosten. De meesten hebben het gevoel dat er veel schoonspraak is, maar weinig effectieve actie.

“The EU might be a normative entity in terms of its international relations but when it comes to the

Palestine-Israel, I think that we see limitations.” (Khatib, 2010)

“They watch and criticize sometimes but nothing more. […] I call it a passive engagement.” (Joudeh, 2010)

“What we are witnessing are just… words.” (Al-Aker, 2010)

Bovendien lijkt de EU haar gebrek aan daadkracht te verdoezelen met tonnen financiële steun40, donorgeld zeg maar, waarmee ze denken hun steentje voldoende bijgedragen te hebben. Deze attitude stuit op heel wat kritiek, temeer omdat deze nogal laffe aanpak het gevoel geeft dat weinig zoden aan de dijk te brengen.

“The policy of the EU is, ‘we come here and pay for organizations. But on the real level, political

level, we do not do anything because the price to pay is too high’.” (Shaul, 2010) 38 Zoals eerder gezegd, zijn de personen die wij geïnterviewd hebben allemaal op de één of andere manier vertrouwd met zowel de omstandigheden tijdens en rond de Gaza oorlog als met de interactie EU-Midden Oosten. We interviewden voornamelijk mensen uit de NGO-wereld, maar ook bijvoorbeeld politici en academici en zowel Palestijnen als Israëli’s. In de tabel op pagina’s viii-ix is de informatie te vinden over de verschillende geïnterviewden. 39 (Al-Aker, 2010) 40 Voor 2009 was de bijdragen van ECHO goed voor 66 miljoen euro. (ECHO, 2009)


34

“There are so many venues where […] (t)heir aid can be much more effective rather than emergency

based […]. At the longer term it’s not sustainable.” (Joudeh, 2010);

“You can put all the money in the world on developing nice buildings to house courts and judges and

whatnot, but if it’s still happening under occupation, it’s all for not. […] So, what they do is put a lot

more money to make up for their lack of political engagement. […] But obviously funding alone is not

going to be enough and there needs to be political will.” (Ahmed, 2010)

De humanitaire hulp zelf wordt trouwens ook niet altijd op evenveel gejuich onthaald. Hoewel geen enkele geïnterviewde weerlegt dat de financiële hulp van de Europese Unie onmisbaar is om de Palestijnse gemeenschap draaiende te houden, wijzen verschillende van hen wel op de negatieve effecten van de hulp die de EU toesteekt aan de Palestijnse Autoriteit:

“Since Oslo, EU has played a major role in reducing Israel as responsible being the occupier. Israel

has the first responsibility for supplying us with necessary food or safety (but) (m)ainly (this) is

financed by the EU while there is no pressure on Israeli’s” (Joudeh, 2010)

“(R)ight now […], Israel has no incentive to change its policies. On the contrary, it benefits

economically. It’s able to maintain an occupation while the rest of the world pays for it.” (Ahmed, 2010)

De conclusie die deze mensen trekken is dat de Unie door haar financiële inspanningen de Israëlische bezetting onderhoudt en de Israëlische overheid ontlast van de reële kost van die bezetting. De overtuiging leeft dat Israël met andere woorden onrechtstreeks wordt gesteund in haar bezettingspraktijken, die fundamenteel onwettig zijn41. De geïnterviewde personen ervaren dus zeer duidelijk een discrepantie tussen wat de Europese Unie zegt na te streven en wat zij daadwerkelijk doet.

“And this is where you see there’s a contradiction between […] this rights-based approach they are

demanding in their own internal laws and relations as the EU. And when it comes to Palestine you find

that there’s a double standard.” (Francis, 2010)

“This created some kind of contradiction between what they call for and what they exercise.” (Joudeh, 2010)

4.1.2 Wat het zou moeten zijn: “Talk the talk, walk the walk”42

De EU moet haar retorisch engagement omzetten in een zichtbaar en voelbaar politiek engagement. Er heerst een zware teleurstelling over de manier waarop de EU zich opstelt ten aanzien van de situatie in het Midden Oosten en niet in het minst wanneer het gaat over de manier waarop de Unie gehandeld heeft bij de stemmingen over het Goldstone Rapport in de VN Organen. Dit geldt voor bijna alle geïnterviewden. Een greep uit de gesprekken:

41 Dit werd beslist door het Internationaal Hof van Justitie in haar advies over de scheidingsmuur. (ICJ, 2004) 42 (Jaradat-Gassner, 2010)


35

“I feel disappointed [...] This is what makes one disappointed: the EU, theoretically, they have a far

advanced position on the Palestinian issue […] But when it comes to deeds, you feel that their hands

are tied” (Al-Aker, 2010)

“I think it was disappointing. Very, very disappointing.” (Francis, 2010)

“The EU Members didn’t really support the report […] that was embarrassing in fact” (Joudeh, 2010)

“ […] The EU position was disappointing because they did not vote for it.” (Khatib, 2010)

“ […] and for us it’s disappointing because the EU could have fulfilled a much greater role” (Gil, 2010)

Shamas (2010) vat het gevoel goed samen:

“The EU used to be a hero and now it is discredited. It’s all talk and no action. It’s considered

unreliable.”

De manier waarop de EU het momenteel aanpakt, heeft in de ogen van de geïnterviewde personen enkel als resultaat dat Israël zich gesteund voelt in haar doen en laten. Haar praktijken worden niet afgestraft, maar zelfs bijna beloond met betere handelscontacten en dergelijke. Maar het is niet het moment om voordelen toe te kennen aan een partij bij het conflict. (EMHRN News, 2009a)

“So Israel, they feel they are protected by the Americans and the West in general. They can say no.

Because this is the history.” (Al-Aker, 2010)

“A country like Israel that does not respect human rights, that is preventing Palestinians from

achieving their freedom, shouldn’t be treated in the positive and preferential way that Europe is

treating Israel.” (Khatib, 2010)

4.1.3 De kern van het probleem: “Lack of political will actually is the issue”43.

De geïnterviewden zien allen duidelijk de inactiviteit van de EU en wat zij beschrijven als de gevolgen daarvan voor het conflict: een bevoordeeld Israël en een in de steek gelaten Palestina. Het mag dan ook niet verwonderen dat vanuit de NGO-wereld een aanhoudende oproep aan de EU geformuleerd wordt om de stap te zetten naar ‘talk the talk, walk the walk’ en hun terughoudendheid aan de kant te zetten, wat de redenen ervoor ook mogen zijn. Want hoe het komt dat de EU zich zo passief opstelt in het Midden Oosten, daarover is weinig zekerheid.

De hoofdoorzaak van de tweeslachtigheid van de EU in dit conflict is volgens de geïnterviewde personen het gebrek aan politieke wil van de EU om haar schouders onder het probleem te zetten en er echt iets aan te veranderen.

43 (Francis, 2010)


36

“The EU position usually lacks.. well, how can I put it.. lacks enforcement, lacks positive engagement.

They watch and they criticize sometimes but nothing more” (Joudeh, 2010)

“It’s not going to take a lot of creative thinking. It’s going to take political will to do it. They know very

well what needs to be done.” (Ahmed, 2010)

Eén van de oorzaken van dit gebrek aan politiek engagement dat uit de interviews naar boven komt, is de perceptie dat de Unie op een bijna slaafse manier de bewegingen van de VS volgt.

“And I think there is a very clear tendency […] of the EU to actually back whatever the US says or

whenever the US supports Israel”. (Gil, 2010);

“And also I dare to say that they are not getting beyond the American domination of the Middle East.

[…] They are part of the Quartet, but actually everybody knows that the Quartet is under the Diktat of

the American administration” (Al-Aker, 2010)

“There is the foreign position that the US has to be kept in the lead, this is a bit strange because of the

costs and actions that the EU does. The reasons why the EU hasn’t been more supportive is because of

that.” (Jaradat-Gassner, 2010)

Nochtans leeft er even goed de overtuiging dat de EU de VS niet hoeft te volgen en voldoende sterk staat om haar eigen beleid te kiezen en uit te voeren:

“I think they are relying much on the US and that’s a little bit strange, something that I cannot really

comprehend having the history, the geography and even the influence. […] I understand that the US

has much more power but that doesn’t mean the EU doesn’t have that power too.” (Joudeh, 2010)

Andere oorzaken van de terughoudendheid van de EU om echt op verandering aan te sturen, zouden historische redenen zoals de Tweede Wereldoorlog met de Holocaust, de belangen in de regio en, specifiek in verband met reactie op het Goldstone Rapport, het vredesproces zijn.

“Why they treat Israel as a state above the international law? They refer this exception to the special

nature of the relation between Europe and Israel and sometimes they go back to the history […]. I

think that the interest of Europe is another factor. I mean the material interests, strategic interests,

economic interests […] ” (Khatib, 2010)

“Maybe this is the reason. Because they feel like their interest is more with the Israelis than with the

Palestinian side. I think that relations between Israel and the EU countries are more stronger and are

more built on economic and commercial issues than the PA and the EU countries. So they would lose,

in somehow, if they would lose the relation with Israel.” (Francis, 2010)

“EU countries often say that it is not the time to open up such a controversial issue because it would

obstruct the peace process. […] It is a ridiculous argument because there is no real peace process.”

(Jaradat-Gassner, 2010)

“Antisemitism also plays a role and washing the guilt plays a role […]” (Shaul, 2010)


37

“Israel has many forms of power, controls powerful people in other countries or can threaten them.

(This includes) the Israeli lobby, the European culture of guilt, strategic interests, the EU and US

relationship, …” (Shamas, 2010)

4.2 Normverspreiding: “The EU should start acting”.

Een enkeling vraagt zich af of het niet beter is om zich simpelweg neer te leggen bij de eigenzinnige kronkels van de politiek:

“Yanee, from their perspective Israel is a much more important player in the Middle East. That’s why

in terms of politics we have to have this balance. I don’t know how they justify it sometimes. […] So

sometimes politics just doesn’t go together with human rights at all.” (Joudeh, 2010)

Maar de meesten zien wel een oplossing. Ze zijn van mening dat de EU door zich effectief aan haar eigen voorschriften en principes te houden, wel de belangrijke rol zou kunnen spelen in het vredesproces die haar wordt toegedicht. Het eerste dat de Unie zou moeten doen, is een stevige positie innemen. Voorlopig hebben we enkel de resolutie van het EP. Die heeft ook haar invloed op de publieke opinie, maar een duidelijk standpunt van de Raad, waar de echte beslissingsmacht ligt, is cruciaal zo menen AHMED en KISWANSON (2010). Van daaruit moet de EU dan vertrekken om actie te ondernemen.

4.2.1 Het eensluidend antwoord: Punitief optreden via conditionaliteit

De manier waarop dit ‘start acting’ moet gebeuren, ligt volgens de geïnterviewden voor de hand: sancties opleggen. Sommige organisaties vragen zelfs om een boycot tegen Israël. (VPK & CODIP, 2009) Deze weg kan de EU alleen volgen als ze voldoende macht heeft om zich superieur te gedragen ten aanzien van Israël. De interviewees schatten het belang van de economische relaties tussen Europa en Israël voldoende groot in om impact te hebben op het doen en laten van Israël. De meeste mensen die wij gesproken hebben, zijn dan ook voorstanders van negatieve conditionaliteit:

“The EU should start acting. They are good in talking but not in acting. They should enforce their

regulation of import and export and stop dealing with them (Israel). They should take economic

sanctions, do not provide them weapons and do not upgrade them as long as they don’t comply with

international law.” (Ahmed & Kiswanson, 2010)

“I believe in economical pressure. Israel is very dependent on the economic relations with Europe.”

(Zamir, 2010)

Gezien de EU de grootste handelspartner is van Israël, is dit niet helemaal uit de lucht gegrepen. (European Council, 2010b) Maar de verhouding tussen Israël en Europa is complexer dan dat. Momenteel lijkt de situatie van deze aard te zijn dat Israël te machtig is om op de gebruikelijke manier de normatieve pap van de EU naar binnen te lepelen.


38

4.2.2 Probleem met negatieve conditionaliteit

“So they have to tell Israel that (it) cannot continue to enjoy good relations and cooperation as long as

Israel is not showing any respect to the legality and to the international law. And I think because

Europe is not making this linkage, Israel feels encouraged to continue with its violations […]On the

contrary we see the opposite happening.” (Khatib, 2010)

Als we samenwerkingsovereenkomsten tussen de EU en Israël analyseren, merken we het volgende op: mensenrechtenclausules, die in andere samenwerkingsovereenkomsten zeer sterk aan bod komen, zijn slechts zijdelings aanwezig44. Volgens het Associatie Akkoord geldt tussen EU en Israël het volgende:

“Article 2 – Relations between the Parties, as well as all the provisions of the Agreement itself, shall

be based on respect for human rights and democratic principles, which guides their internal and

international policy and constitutes an essential element of this Agreement.” (Commission of the EU, 2004a)

Deze mensenrechtenclausules bestaan uit twee componenten. Enerzijds is er de bepaling die de mensenrechten evenals de beginselen van democratie bestempelt als ‘essentiële elementen’ van de overeenkomst. Daarnaast is er steevast een artikel dat bepaalt dat er, in het geval van een ‘materiële schending’, maatregelen getroffen moeten worden die passend zijn en de werking van de overeenkomst zo weinig mogelijk hinderen. Bijgevolg kan een schending van de mensenrechten leiden tot een schorsing van de samenwerking. Als het een dergelijke ‘materiële schending’ uitmaakt tenminste. (Rockwell & Shamas, 2005) Maar, zoals we reeds eerder duidden, ziet de EU meestal af van het gebruik van ex post conditionaliteit, zodat de dreiging van opschorting in feite veel van haar kracht verliest.

Hoewel de ENP Actie Plannen meer ruimte maken voor een ex ante conditionaliteit die wel doeltreffend zou kunnen zijn, keert de EU zich ook hier af van de effectieve uitvoering ervan. In relatie met de PA is het moeilijk om de gevraagde hervormingen te beantwoorden met het al of niet verlenen van de beloofde EU-partnerschap voordelen en na de verkiezingsoverwinst van Hamas valt het proces al helemaal stil.45 Aan Israëlische kant worden de voorwaarden dan weer zo zwak geformuleerd dat ze weinig krachtdadig zijn. (Commissie van de EU, 2004)

Theoretisch bestaat er dus zeker de mogelijkheid om mensenrechtenschendingen in te roepen als argument om de betrekkingen op een lager pitje te zetten, zoals door vele organisaties wordt gevraagd. (Broederlijk Delen e.a., 2009; EMHRN, 2009c; EMHRN News, 2009a) Maar toch zijn er blijkbaar belemmeringen, want de EU gaat niet over tot sanctionering van Israël:“The EU, for various reasons,

feels restraint in its ability to actually push Israel.” (Gil, 2010) Ten eerste blijft het moeilijk is om op basis van schending van mensenrechten de normale uitvoering van een overeenkomst op te schorten omdat dit niet per se een materiële schending van de overeenkomst is. (Tocci, 2007) En dan is opschorting niet geoorloofd. Bovendien berust het inroepen van de mensenrechtenclausule op een nogal discretionaire keuze. Ten tweede zit ook de machtsverhouding tussen de EU en Israël niet juist om sancties in te roepen. De Europese Unie moet de macht hebben om Israël via de niet-uitvoering

44 In de associatie overeenkomst tussen de Europese Unie en Israel, wordt slechts twee maal verwezen naar de mensenrechten, over een document van meer dan hondervijftig bladzijden: in de voorafgaandelijke consideransen en in artikel 2 van het AA. 45 Voor een uitgebreide analyse hiervan, lees N. Tocci (2007), The EU and Conflict Resolution, London, Routledge.


39

van bepaalde overeenkomsten te dwingen de internationale regels te volgen. Ze moet de kosten-baten structuur voor Israël wat betreft het naleven van mensenrechten radicaal kunnen veranderen. De samenwerking moet dus eerder eenzijdig zijn, waarbij Israël een onmisbaar voordeel opstrijkt dat ze liever wil behouden dan haar willekeur en straffeloosheid met betrekking tot mensenrechten. In de verhouding tussen Europa en de Palestijnse autoriteit is die machtsrelatie geen probleem. Zoals ook al bleek uit de interviews, steunt de Palestijnse gemeenschap enorm op de donorhulp die door Europa wordt aangeleverd. Het is dan ook vrij gemakkelijk om de Palestijnen te dwingen om zich te conformeren aan de wensen van de EU door middel van (economische) sancties, zoals gebeurde na de verkiezing van Hamas in 2006. In de relatie EU/Israël bestaat het gevaar dat de verhoudingen eerder evenwichtig zijn: beide partijen halen ongeveer evenveel voordeel uit de samenwerking. Het risico om de goede relatie met Europa te verliezen als de mensenrechtensituatie niet verbetert, doet de kosten-baten balans voor Israël niet decisief overhellen naar ‘grotere kosten’. De kans is dan ook reëel dat Israël de schouders opheft wanneer gedreigd wordt met economische sancties. Uiteindelijk zou de situatie zelfs zodanig kunnen draaien dat de EU zichzelf in de voet zou schieten wanneer ze de samenwerking met Israël sterk zou terugschroeven.

Uiteraard mag het eigen belang eigenlijk geen reden zijn om rustig te blijven (onder)handelen met staten die de internationale normen flagrant overtreden. Des te meer aangezien het gaat om normen waaraan de EU nu juist bijzonder gehecht is. Anderzijds is het ook nutteloos om zichzelf in een lastig parket te brengen zonder dat het beoogde resultaat wordt bereikt. En dat is het geval wanneer Israël, in plaats van zich te conformeren aan de wensen van de EU, zelf overeenkomsten opzegt of niet nakomt als reactie op een Europese sanctie.

4.2.3 Alternatieve methoden?

Zoals we eerder al uiteenzetten is het gebruiken van conditionaliteit niet de enige mogelijkheid om normen uit te dragen. Nochtans komt dit in de interviews maar weinig naar voren. Het lijkt alsof de geïnterviewden soms wel aanvoelen dat er meer moet zijn, maar er hun vinger niet op kunnen leggen.

“The issue is how do you overcome all these things without seeming to be too aggressive or abusive”

(Zamir, 2010)

Het sociaal leerproces kan Israël tot nieuwe inzichten en eventueel tot nieuwe identiteiten bewegen. Voor deze methode is een sterke vertrouwensband nodig tussen Israël en de EU. De EU probeert die banden op te bouwen met de beruchte ‘pulling them closer’-techniek46 en Israël heel veel rechten te geven in de hoop om dan later zelf ook rechten te krijgen. ‘Recht’ wordt hier niet in de letterlijke betekenis bedoeld als tegenpool van ‘plicht’, maar als ‘aanspraak’. De EU laat Israël aanspraken maken op de voordelen van ondermeer haar handelsnetwerk en in ruil daarvoor verwacht ze dat zijzelf, op lange termijn, ook aanspraken op Israël zal kunnen maken bijvoorbeeld met betrekking tot de handhaving van de mensenrechten daar.

46 Door velen wordt deze techniek gehekeld, omdat ze er op neer zou komen dat de EU wel veel voordelen verleend aan Israël, maar daar nooit voorwaarden of verplichtingen tegenover stelt. Het wordt de EU daarbij verweten dat zij voornamelijk haar eigen opportuniteiten nastreeft (gunstige handelsrelaties). Zonder uitspraak te doen over de rechtmatigheid van deze aanpak, kunnen we nu wel al aangeven dat EU-beleidsmakers zich wel bewust zijn van deze ‘nefaste’ bijwerkingen en toch uitdrukkelijk voor deze methode kiezen. De redenering die daar achter zit is veel subtieler dan loutere opportuniteitsoverwegingen. Lees hiervoor onderdeel 4.2.4.


40

In tegenstelling tot de punitieve methode, is in deze methode het belang van de oprechte inspanning (generous effort) die beide partijen leveren, groter dan het resultaat dat bereikt wordt. Maar de Unie moet zich er wel zeer voor hoeden om ondertussen niet de eigen normen en regels te laten varen. In de setting van de pedagogie is dat normaal gezien geen probleem omdat beide partijen een breed respect tonen voor de opvattingen van de tegenpartij. In de contractuele setting kan de interne orde van één van de partijen wel in het gedrang komen. (zie onderdeel 4.2.4) Voorlopig lijkt de relatie tussen beide entiteiten nog te wankel om de pedagogische methode met succes te kunnen gebruiken. Er is van beide kanten geen stabiel vertrouwen in de ander. De EU doet wel pogingen om Israël het gevoel te geven dat ze elkaar kunnen vertrouwen, maar de Israëlische staat voelt zich vooral op zichzelf aangewezen en heeft weinig kritiek nodig om een defensieve houding en slachtofferrol aan te nemen. In een interview met een Israëlisch rechtsgeleerde komt dit duidelijk naar voor:

“ […] all of this becomes part of a very, very deep picture here that it's very unjust and that the world

will manipulate anything against us” (Evron, 2010)

Ter illustratie van de vertrouwensrelatie die de pedagogische methode vereist, analyseren we kort de activiteiten van Breaking the Silence

47. Deze organisatie zet de deur open voor sociaal leren, zelfs zonder zichzelf daarvan bewust te zijn. De oprichter lijkt niet eens te geloven in de pedagogische werking van hechte relaties tussen EU en Israël: “Europe lives in a dream. […] One of the main issues

about Israel in Europe is that ‘if we are better friends with Israel, we will have more influence’. But every Israeli

psycho knows that it is the opposite” (Shaul, 2010)

De volgende uitspraak van Yehuda SHAUL, oprichter van Breaking the Silence, illustreert mooi de pedagogische werking die zich afspeelt:

“Their identity of ex-combat is very protective, though since they presented the book on Gaza, they

became enemy of the state. But because they are completely legal, they can’t be shut down. The

government tried to discredit them […] but with their fear and actions they gave Breaking The Silence

their credibility” (Shaul, 2010)

Het is voornamelijk deze bijzondere relatie tussen de ex-militairen en de Israëlische staat die de pedagogische methode in gang zet. Dit blijkt onder meer uit het opzet van Breaking the Silence, dat niet in de eerste plaats een verandering van politiek nastreeft, maar wel een open debat wil creëren. En het is dit open debat dat op zichzelf zorgt voor een verandering bij de Israëlische beleidsmakers, omdat zij zich, geconfronteerd met de bevindingen van de ex-IDF’ers, moreel gedwongen voelen te veranderen. De geloofwaardigheid van de ex-soldaten is zodanig groot dat de vervelende aspecten van hun getuigenissen niet zomaar aan de kant geschoven kunnen worden als leugens of overdrijvingen. Hier vindt pedagogie plaats: Israël laat zich vrijwillig met haar neus op de feiten drukken en moet zich aanpassen. Dit is een lang proces, dat kan eindigen in de accommodatie waarvan spraken in onderdeel 3.1.2.

Dit geeft des te meer aan dat voor de EU op dit moment de tijd nog niet rijp is om eenzelfde structurele verandering van binnenuit te bewerkstelligen in Israël. De kaarten liggen nog niet eens op

47 Breaking the Silence (Shovrim Shtika in het Hebreews) is een vrij jonge organisatie. Het betreft een groep ex-leden van het IDF die na hun dienstplicht het gevoel hadden dat er verkeerde dingen gebeurden tijdens de operaties van het leger. In juni 2004 komen zij voor het eerst naar buiten met een fototentoonstelling die meteen enorme commotie teweeg brengt.


41

de juiste tafel om de pedagogische methode te gebruiken, laat staan in de juiste volgorde. Maar er is misschien toch hoop: “What Israel wants to is being Europe but it also dislikes Europe” (Shaul, 2010) Israël stoot bepaalde elementen van Europa af, omdat die niet passen bij haar eigen overtuigingen, maar wil zich tegelijkertijd ook vereenzelvigen met Europa.

“I don’t think there is a radical difference in the norms that sort of constitute.. Probably – if not for the

conflict – then… Now if Israel suddenly were an Island in the Mediterranean and it didn’t have a

conflict, that we would conform with all – or many- at a very high level within Europe. Maybe below

average but still on a high level.” (Broude, 2010)

Een dergelijke situatie kan het begin maken van pedagogie. (Tocci, 2007) Bovendien haalt Israël nu al heel wat irritaties uit het gedrag van Europa, als een vervelende vlieg die ze steeds op afstand moeten houden. Het is niet uitgesloten dat deze houding zich ooit – maar zeker niet meteen – omslaat naar een oprechte interesse in wat de waarden waarmee de EU steeds loopt te zwaaien, te bieden kunnen hebben.

Sommige geïnterviewden lijken enigszins te begrijpen waar het op neer komt, maar geen enkel van hen is echt pleitbezorger van deze techniek.

“Most of the international parties have in one or other respect annoyed Israel. The key thing is to make

sure that the EU countries keep at least doing that minimal action just to piss off the Israeli

government and keep up the pressure. […] Israel needs to be brought to a situation that they

understand that the reality is not compatible with their declarations. And that they see that they’ve

come to a point where they can’t properly operate anymore.” (Zamir, 2010)

4.2.4 Voorlopig de beste optie: passieve handhaving

In uitvoering van de pulling them closer-strategie kan de EU de contractuele techniek toepassen. De Unie biedt Israël allerlei voordelen en gunsten aan om de staat dichter naar zich toe te trekken en de gelijkenissen tussen beiden te benadrukken. Vooral economisch worden hechte banden gesmeed. Maar dit kan alleen als de Unie daarvoor de eigen wetten niet hoeft te breken. De Unie zou niet zo ver mogen gaan dat haar overeenkomsten met de Israëlische staat schendingen inhouden van de normen en waarden waartoe zij zichzelf verbonden heeft. Door contacten met Israël mag de EU bijvoorbeeld niet bijdragen aan mensenrechtenschendingen of schendingen van internationaal recht. Alleen onder die voorwaarde kan de EU rechtmatig in een partnerschap treden met een andere staat zoals Israël maar even goed Turkije, Iran, Palestina, noem maar op. Israël kan kiezen of het zich wel of niet conformeert aan de wensen/noden van de EU. Hoe liever Israël de samenwerking wil, hoe welwillender de staat zal zijn om de voorwaarden (beperkingen) te aanvaarden waarzonder de EU niet deel kan nemen aan de samenwerking. Heel concreet: zoals de fundamentele mensenrechten binnen Europa beschermd worden, zo moet deze bescherming ook gelden in samenwerkingsverbanden waaraan de EU deelneemt. Als de tegenpartij dat niet kan garanderen, moet Europa afzien van de samenwerking.

Eén van de geïnterviewden toont dat hij een vage notie heeft van deze methode: “And the EU should say

that Israel has to abide by rules before they can have association agreements and they have to show that Israel

is not the only country, that other countries like Jordan also have to abide by these rules”. En ook: “ […]

Figure out the legal way, you have a lot or lawyers in Europe who are capable to do that. And in that way, you

are not being violent or doing things which go outside the allowed conduct.” (Zamir, 2010)


42

Passieve handhaving is een veilige methode, omdat ze er enerzijds voor zorgt dat het internationaal recht wordt gerespecteerd en dit anderzijds verwezenlijkt zonder de druk uit te oefenen op Israël die conditionaliteit wel vereist48. De Unie zou deze methode bijgevolg perfect kunnen toepassen op haar relaties met Israël en op die manier de hypocrisie tussen haar intern en extern (mensenrechten)beleid verbannen. Charles SHAMAS, hoofd van de MATTIN Group – een werkgroep die zich onder andere bezighoudt met verantwoordelijkheid van derde staten in conflicten – is van mening dat de enige te volgen weg, de juridische weg is. “Political will and judgement deviates from the law. So you use law.

The juridical way is the only possible way..” (Shamas, 2010) Wanneer we de akkoorden tussen de Europese Unie en Israël echter onder de loep nemen, merken we dat de Unie geen enkele moeite lijkt te doen om haar juridisch kader in de strijd te gooien. De EU noemt het een neutraal beleid, maar eigenlijk is het eerder een vorm van ‘laissez faire, laissez passer’ waarin harde juridische verplichtingen van EU-zijde worden omzeild via soft law instrumenten. (Rockwell & Shamas, 2005) En dat is werkelijk onrustwekkend.

De problematiek heeft zich enkele jaren geleden gekristalliseerd in de discussie over de zogeheten ‘origin rules’. Het ging hier over een systeem van preferentiële behandeling van ingevoerde goederen wat betreft de douaneheffingen. Principieel had de Unie al in 1975 duidelijk verklaard dat zij voor haar overeenkomsten met Israël de staatsgrenzen aannam zoals deze in 1967 werden vastgelegd. Het logisch gevolg daarvan voor de preferentiële importregeling was dan dat goederen gefabriceerd in settlements – dus buiten het Israëlisch grondgebied en bovendien in strijd met het internationaal recht – niet van de voorkeursbehandeling kunnen genieten. Echter, Israël had haar origin rules zo opgesteld dat feitelijk onduidelijk bleef waar bepaalde producten precies vervaardigd waren. Bijgevolg werden hele ladingen exportproducten ontheven van douaneheffingen terwijl deze eigenlijk niet van deze voorkeursbehandeling mochten genieten en dit plaatste de Lidstaten in een positie waarbij zijzelf hun internationale verplichtingen onder de Conventies van Genève49 én het Associatie Akkoord schonden. Pogingen tot remediëring konden de situatie niet rechttrekken. Erger nog, het technisch akkoord dat later gesloten werd, bevestigde precies de illegale praktijken van Israël: de staat mocht nog steeds ‘proof of origin’-zegels aanbrengen op producten uit settlements en deze zo importeren in de EU. De duidelijke vermelding van de plaats van productie zou de Europese douane moeten toelaten om de ‘illegale’ Israëlische producten er terug uit te filteren. De EU berust alzo in de Israëlische schending van het onderling akkoord over de origin rules en past zichzelf aan, in plaats van de Israëlische staat op haar verplichtingen te wijzen.

De recente beslissing van het Europees Hof van Justitie (EHJ) in de BRITA zaak is in deze kwestie een grote verwezenlijking. (Firma Brita GmbH v. Hauptzollamt Hamburg Hafen, 2010) Het ging in deze zaak over een dispuut aangaande de ontheffing van invoertaksen voor Israëlische producten door Duitsland. In geval van BRITA GmbH ging het om producten waarvan werd vermoed dat ze in Joodse nederzettingen uit de Westelijke Jordaanoever gemaakt werden. Omdat de Israëlische Staat enkel had bevestigd dat de producten van BRITA GmbH van Israëlische makelij waren, zonder te specifiëren waar deze producten precies werden vervaardigd, kon Duitsland wettig weigeren om op deze producten de bijzondere vrijstelling van douanekosten toe te passen. Met dit arrest zet het EHJ duidelijk de regels uit die de EU-Lidstaten moeten volgen, willen ze hun overeenkomsten met Israël uitvoeren conform het internationaal recht. (Kownacki, 2010)

48 Voor het onderscheid tussen conditionaliteit en passieve handhaving, zie onderdeel 3.2.1 (3). 49 Volgens artikel 1 van de Vierde CG is het immers verboden om bij te dragen aan een situatie die in strijd is met de bepalingen van de Geneefse Conventies, of een dergelijke situatie te steunen.


43

Een ander voorbeeld is de manier waarop Israël erin geslaagd is te weigeren een subcomité voor de mensenrechten in te stellen in kader van het ENP Actie Plan, terwijl dat in feite voor alle ENP-leden vereist was. Bovendien heeft ze Palestina met dezelfde uitzondering gezegend, wat tot resultaat heeft dat ook hier de mensenrechtelijke verplichtingen ondergeschikt worden aan accommodatie van Israëls afwijkende politiek. (Rockwell & Shamas, 2005) Israël beweert immers dat voor haar een dergelijk comité overbodig is, gezien zij een democratische staat is die in al haar handelen conform is aan het internationaal (mensenrechten)recht. (Broude, 2010) Ook hier wint Israël dus de discussie en past de EU zich aan, ten koste van haar eigen verplichtingen.

Europa weigert in feite om het been stijf te houden en haar eigen verplichtingen ten aanzien van de internationale gemeenschap, maar ook ten aanzien van zichzelf, niet naar behoren laat gelden.50 Deze gelaten houding heeft de uiterst verontrustende indruk gegeven dat het EU-recht open staat voor onderhandeling en dat de Unie zelf niet altijd even rigoureus vasthoudt aan haar regels. (Tocci, 2007) Dientengevolge wordt de geloofwaardigheid van de verplichtingen van derde staten ten aanzien van de Unie serieus afgezwakt.

Veel van de discrepantie tussen ‘what the EU says and what it does’ is te verklaren door analyse van de politieke overwegingen die de contractuele relaties mee sturen. Voor Palestina heeft vooral een beleid gericht op het beëindigen van het aanhoudende geweld en het verzekeren van een akkoord met Israël ervoor gezorgd dat de EU tekort schoot in haar verplichtingen. (Tocci, 2007) Hoewel deze doelstelling niet per definitie onverenigbaar is met het verwezenlijken van een democratisch systeem geleid door good governance, kan een té eenzijdige focus op conflictafwending er wel aan in de weg staan. Bovendien lijkt de Unie zich blind te staren op de twee statenoplossing, zodat ze andere belangrijke elementen van de conflictsituatie, zoals manifeste schendingen van het internationaal recht, uit het oog verliest of erin berust. (EMHRN, 2009c) Wat politieke situatie aan Israëlische kant betreft, kan gezegd worden dat de Unie zich teveel de mond heeft laten snoeren door Israëlische afleidingsmanoeuvres. Hierbij behoren onder andere het veelvuldig beroep gedaan op schuldgevoelens daterend uit de periode van WO II (Interviews, april & augustus 2010), de Israëlische theorie van scheiding tussen ‘economische’ en ‘politiek’ betrekkingen (alsof daar een clean onderscheid tussen te maken valt) en tenslotte de druk die Israël zelf kan uitoefenen op de EU. (Tocci, 2007) Want het is geen geheim dat Israël niet de enige is die beter wordt van de EU-Israëlische contacten. (European Council, 2010b; Commission of the EU, 2007)

Het resultaat van dit alles is dat de Unie het mechanisme van passieve afdwinging zodanig verwaarloosd heeft dat ze riskeert haar eigen regelgeving te overtreden om zich – kost wat kost – aan te passen aan de illegale praktijken van de Israëlische staat, waarmee ze uiteindelijk ook andere vormen van niet-dwangmatige invloed (sociaal leren) blokkeert.

50 Maar de EU is hierin niet alleen. Ook de OECD, waarvan Israël sinds kort lid is, kan deze staat niet in het gelid doen lopen. De OECD geeft zichzelf onder andere tot doel ‘to co-ordinate domestice and international

policies’, waarbij men dan op zijn minst zou verwachten dat deze policies trouw blijven aan het internationaal recht. En daar dreigt het in relatie tot Israël exact mis te lopen. In de aanloop van de samenkomst over toerisme (Jeruzalem, 20-21 oktober 2010) heeft Israël op websites onder OECD-logo toeristische cites uit Oost-Jeruzalem aangegeven als Israëlisch cultureel erfgoed overeenkomstig haar eigen theorie over de annexatie. Een heel aantal OECD-Lidstaten lijkt hierin te berusten, wat kwalijk is onder de internationaalrechtelijke verplichting een illegale situatie (zoals de bezetting van Oost-Jeruzalem door Israël) niet te erkennen. (Shamas & Bahour, 2010)


44

4.3 Hoe kan het Goldstone Rapport ingepast worden in deze affaire?

4.3.1 Intentie en impact van het Goldstone Rapport

Het Goldstone Rapport is bedoeld als een educatief instrument op dezelfde manier als de meeste mensenrechtenmechanismen werken: dergelijke documenten plaatsen de staten op een punt waarin ze geconfronteerd worden met de tekortkomingen van hun eigen systeem, zodat ze op zoek moeten gaan naar een nieuwe benadering. Deze beweging moet vanuit de staten zelf komen, doordat ze geloven in de meerwaarde van het respecteren van de mensenrechten en niet omdat ze erin geforceerd worden. Het mensenrechtensysteem hanteert dus de tweede methode: rechten geven en streven naar accommodatie. En zo ook het Goldstone Rapport. Ten dele heeft het Goldstone Rapport deze werking bereikt, maar vanaf het begin droeg het rapport een schijn van bevooroordeeldheid in zich die de positieve bedoelingen ervan perverteerde. Een eerste ongelukkige stap was het eenzijdige mandaat dat werd opgesteld door de VN Mensenrechtenraad. Daarnaast creëren ook de dubbelzinnige uitspraken van Chinkin een vermoeden dat er partijdigheid in het spel zou kunnen zijn(zie onderdeel 2.3.2).

Deze elementen tasten de pedagogische werking van het Goldstone Rapport aan omdat ze de indruk geven van een punitieve aanpak: een vooringenomen, vingerwijzende ‘name and shame’ om de Staat Israël op haar plaats te zetten. Zulk een aanpak wordt door Israël allerminst aanvaard. Meer nog, deze gebreken werden zwaar uitgebuit om heel het rapport in diskrediet te brengen. (zie onderdeel 2.4.3) De moeite die Israël doet om de geloofwaardigheid van het Goldstone Rapport te breken, geeft aan hoe belangrijk het rapport is. (Barnette, 2010) In Israël lijkt de vrees groot dat het Goldstone Rapport het ‘begin van het einde’ van hun internationale ongenaakbaarheid betekent. Daarom werd alles in het werk gesteld om de inhoud van het rapport zoveel mogelijk in twijfel te trekken. Israël gebruikt hier een ontwijkstrategie – namelijk ‘bevechten’ van de normsteller – om aan de pedadogische irritatie van het Goldstone Rapport te ontsnappen. (zie onderdeel 3.1) Uit de interviews blijkt trouwens daadwerkelijk dat veel Israëli, zelfs hoogopgeleiden, het werk van de VN Onderzoeksmissie oprecht ondermaats en de kwaliteit van het rapport armtierig vinden. (Evron & Broude, 2010; Shany, 2010)

“But a lot of the issues are really hard and when you have something that is very poorly written and

it's very easy to show that there are factual mistakes in it, then (a) no one pays any attention to it, it's

easily dismissed but it's also, like Tomer said, it even makes more powerful this complete mistrust in

the International sphere.” (Evron, 2010)

De figuur van rechter Goldstone zelf legt gelukkig heel wat tegengewicht in de schaal. Zijn achtergrond, zionist en ervaren met de berechting van internationale misdaden, maakt dat zijn bevindingen niet zo eenvoudig in twijfel te trekken zijn. De lasterlijke campagnes die vanuit Israëlisch front werden afgestoken om zijn geloofwaardigheid – zowel professioneel als persoonlijk – te ondermijnen, missen dan ook grotendeels doel. (Barnette, 2010) Ook de geïnterviewde personen zijn zich daarvan bewust. Zo bijvoorbeeld JARADAT-GASSNER (2010):

“The first reaction of Israel was a total outcry against the report and they’ve done everything to

discredit it. But they didn’t succeed because Goldstone is too well known and is actually pro Israel. So

it’s hard to discredit him.”

Hier is duidelijk de pedagogische methode in werking: dat een eerbaar en gerespecteerd vriend van Israël het gedrag van de staat in Operation Cast Lead zo openlijk afkeurt, kan niet genegeerd worden.


45

De kritiek van een medestander, van iemand die begaan is met Israël en de staat altijd heeft gesteund, is veel fundamenteler dan kritiek van een buitenstaander die gemakkelijk als anti-Israëlisch of zelfs antisemitisch kan worden afgedaan. Naar wat Goldstone te zeggen heeft, moet Israël luisteren omdat hij ‘één van hen’ is.

Israël wordt daarmee met haar rug tegen de muur geplaatst. Eigenlijk wil de staat de hele situatie liefst van al ontvluchten en dat probeert ze door de geloofwaardigheid van het Goldstone Rapport zo veel mogelijk in twijfel te trekken en te bekritiseren. Maar, zoals gezegd: die methode is niet houdbaar in dit geval, omwille van de gezaghebbende stem van rechter Goldstone en de bijzondere nauwkeurigheid waarmee het rapport werd samengesteld. Omdat het rapport niet onder de mat geveegd kan worden als een futiliteit uit anti-Israëlische hoek, moet Israël zich dus draaien en keren om toch weg te weten met het rapport. Er is voldoende reden om aan te nemen dat dit er uiteindelijk voor heeft gezorgd dat Israël dingen heeft gedaan zoals de nationale onderzoeken51 die ze normalerwijs ongelofelijk bevochten zouden hebben, en zeker wanneer de onderzoeken opgelegd waren onder de dreiging met sancties. Al categoriseren ze de onderzoeken niet onder de verwezenlijkingen van het rapport – omdat ze die onvoldoende achten – toch zijn de geïnterviewden allen van mening dat het Goldstone Rapport een impact gehad heeft, van beïnvloeding van de publieke opinie en het imago van Israël tot een stap in het proces naar een leefbaar Gaza.

“Yes, the Goldstone Report made an impact. I think it was really harmful for Israelian image

worldwide and at the public opinion in general. Whether an impact in terms of results vis a vis the

Gaza people I’m not quite sure.. It requires a multimillion steps. But it was a step actually.” (Joudeh, 2010)

“The report did cause a very interesting movement in Israel. So first it initiated.. Israel had to respond.

It had to initiate and demonstrate that it conducted some sort of internal proper investigations of which

we still feel are inappropriate. […] It started an internal debate within Israeli society.” (Gil, 2010)

4.3.2 Hoe is de reactie van de EU op het Goldstone Rapport te verklaren?

Vanuit normatief Europa komt een veel minder heftige reactie op de ophefmakende bevindingen van het Goldstone Rapport dan gehoopt werd (zie onderdelen 2.4 en 4.1). De lauwe reactie van deze ethische actor op de manifeste schendingen van internationaal humanitair en mensenrechtenrecht, stuit velen tegen de borst. Mensen werkzaam in de internationale organisaties ter plaatse wijten het aan het veiligstellen van eigen belangen of loutere onwil en desinteresse.

“I hope the EU will interfere positively in the conflict, and now they do the complete opposite” (Shaul, 2010)

“The voting at the Human Rights Council tells a lot because some of them voted for the report, some of

them abstained, some them voted against it. It is mixed.. which is a scandal. […] They could (have

acted differently) but they don’t want to because of politics.” (Al-Aker, 2010)

Een andere uitleg wordt gevonden in dezelfde filosofie als boven reeds werd uiteengezet (zie onderdeel 2.2). In het Midden Oosten is de Europese Unie in de eerste plaats geïnteresseerd in het

51 De kwaliteit van deze onderzoeken, die zeker te betwisten valt, wordt hier buiten beschouwing gelaten. Al enkel het feit dat een onderzoek werd gevoerd, is revolutionair. Het wil immers zeggen dat de staat Israël toegeeft dat er iets gebeurd is op hun bevel dat te onderzoeken valt.


46

bereiken van ‘vrede’ en stabiliteit. (Interviews, april 2010) Dat betekent meteen dat diplomatieke struikelblokken die het vredesproces in het gedrang kunnen brengen, geweerd worden of automatisch minder aandacht krijgen. Dit is wat velen vrezen dat ook dreigt te gebeuren met het Goldstone Rapport. (Jaradat-Gassner, 2010)

Er is echter ook nog een andere verklaring mogelijk, die meer aansluit bij het normatieve idee dat we hierboven volledig uitschreven. Door de sfeer van vooringenomenheid die over het Goldstone Rapport is komen te hangen en het vooroordeel tegen Israël dat daaruit volgt, is het mogelijk het rapport te zien (en te gebruiken) als een eenzijdige schuldigverklaring waarbij alle pijlen op Israël gericht worden. De Lidstaten van de Europese Unie zijn zich daarvan bewust – dat blijkt ook uit hun argumenten voor hun stemming in de VN – en voelen aan dat de aanbevelingen van het Goldstone Rapport misbruikt kunnen worden in een punitief discours. Bijgevolg hebben zij er heel terughoudend op gereageerd. Ze willen mad dog Israel (Cook, 2010) niet wakker maken.

Bij het formuleren van een reactie op het Goldstone Rapport moesten de Lidstaten dus afwegen hoeveel het punitieve element – ‘als jullie je niet snel herpakken dan zullen we jullie voor het ICC brengen’ – zou gaan doorwegen op het educatieve – ‘kijk wat jullie teweeg brengen en kijk naar het internationaal recht waar jullie mee akkoord gegaan zijn, dat klopt niet’. Sommige Lidstaten zagen de balans teveel overhellen naar de kant van punitieve effecten terwijl anderen deze elementen van het Goldstone Rapport niet zo belangrijk vonden. Deze tegengestelde meningen verklaren meteen waarom het zo een onmogelijke opgave bleek om een common opinion te bereiken.

Ondanks de onzekere reactie van de EU en de verdere schaarste aan medestanders, sijpelt er uiteindelijk toch nog een gedeelte van het educatieve effect van het Goldstone Rapport door naar Israël. De internal investigations die Israël organiseert, moeten we – zoals gezegd – in dit licht begrijpen. 52

52 Dat Israël uiteindelijk toelating gaf om de acties van haar leger in kader van het Flotilla-incident van 31 mei 2010 te laten toetsen door een VN onderzoeksmissie, kan gezien worden als een gevolg van het Goldstone Rapport.

5 | Besluit: Is de EU (nog steeds) een normatieve actor?

47

5 BESLUIT: IS DE EU (NOG STEEDS) EEN NORMATIEVE ACTOR?

Door het tijdperk waarin zij is geboren en de bijzondere wijze waarop zij is groot geworden, is de Europese Unie uitgegroeid tot een bijzondere internationale actor, uniek in haar soort dankzij haar beate toewijding aan principes zoals mensenrechten, democratie en rule of law. Dit gaf haar de naam ‘Normative Power Europe’.

Maar vandaag lijkt de Europese Unie deze naam niet meer altijd even waardig. Steeds meer krijgt de buitenwereld het gevoel dat de Unie wel trots haar verknochtheid aan bepaalde principes afkondigt, maar dat ze zich in de praktijk evenwel laat leiden door eigenbelang. De indruk leeft dat de Unie hypocriet is en dat maakt haar ongeloofwaardig. Onder andere de positie die de Unie inneemt in het Israëlisch-Palestijns conflict en in het bijzonder ten aanzien van de Gaza Oorlog van 2008-2009, wekken de indruk dat de EU er dubbele standaarden op nahoudt. De Unie reageert immers maar lauw op het Goldstone Rapport, dat beschrijft hoe tijdens Operation Cast Lead zware schendingen van mensenrechten en internationaal humanitair recht gepleegd zijn. Hoewel het buiten kijf staat dat het Israëlisch gedrag radicaal indruist tegen het normatief kaderwerk van de Unie, komt zij niet veel verder dan een niet-bindende verklaring die de aanbevelingen van de VN Onderzoeksmissie steunt. Er zijn geen daden die deze woorden kracht bijzetten, zodat het loze woorden blijven. Voor het ‘verdere debat’ wordt doorverwezen naar de VN.

De goegemeente heeft deze softe reactie van de Europese Unie streng veroordeeld en geeft eerlijk toe dat de Unie hun verwachtingen op geen enkele manier inlost. De Unie wordt verweten dat ze geen harde sancties gebruikt tegen Israël, hoewel ze Israël op economisch vlak hard zouden kunnen raken. De EU, zo luidt het, verkiest eigen belangen in de regio boven haar zelfverklaarde waarden en normen. Op die manier verloochent de Unie haar normatief ethos. Maar is een reactie die geen sanctionering van de wetsovertreder inhoudt ook per se een negatie van normativiteit? Als we het Palestijns-Israëlisch publiek mogen geloven, is het antwoord duidelijk: ‘JA!’. Onderzoek bevestigt onze hypothese dat dit komt omdat het publiek enkel de methode van carrots and sticks kent. Bij nadere analyse ontdekken we echter dat er verschillende vormen van normverspreiding bestaan, waarvan het inzetten van sancties er maar één is. Dit wil zeggen dat de Unie ook normatief kan blijven wanneer zij niet punitief optreedt.

Als we eerst de mogelijkheid van sanctionering – die wij ‘dwang’ of ‘negatieve conditionaliteit’ hebben genoemd – volledig ontrafelen, leren we dat het hier niet zozeer de eigen (economische) belangen zijn die er toe leiden dat de Unie deze optie afwijst maar wel de hele context waarin zij moet ageren. Er heerst op dit vlak eerder een gebrek aan ‘politiek kunnen’ dan aan ‘politiek willen’. De machtsverhouding tussen Israël en de EU is van die aard dat de Unie deze negatieve conditionaliteit, die bijvoorbeeld te vinden is in de mensenrechtenclausule van het Associatie Akkoord, niet met succes kan inzetten. In plaats van zich onder druk aan de beloofde voorwaarde te conformeren, zou Israël haar eigen macht kunnen gebruiken om zich ertegen te verzetten. Op dergelijke manier wordt niets bereikt. De versplinterde reactie van de EU-Lidstaten op het Goldstone Rapport kunnen we in deze context begrijpen. Door elementen van bevooroordeling inherent aan de inrichting van de VN Onderzoeksmissie kregen vele Lidstaten de indruk dat het Goldstone Rapport zou gaan dienen om Israël te bestraffen. Dus werd deze aanpak geweerd.

Dit hoeft echter niet te betekenen dat de Unie haar normativiteit verliest. Ook via ‘sociaal leren’ of ‘passieve handhaving’ kan ze haar normatieve bewogenheid laten doorspelen in conflictgebieden.

5 | Besluit: Is de EU (nog steeds) een normatieve actor?

48

Over het sociaal leren of ‘pedagogie’, kunnen we kort zijn. Deze methode vereist een bijzondere vertrouwensband, waarvoor de relaties tussen Israël en de EU nog te precair zijn. In zoverre het Goldstone Rapport de Israëlische staat heeft aangezet om interne onderzoeken op te starten, heeft het Rapport wel een pedagogische werking gehad. Al was deze voornamelijk te wijten aan de bijzondere relatie tussen Israël en rechter Goldstone, van joodse afkomst en ‘vriend van Israël’, en niet aan enige bijdrage van de EU.

Voor passieve handhaving ten slotte, liggen wel alle wegen open. De EU heeft een sterk juridisch kader dat haar toelaat mensenrechtelijke principes te beschouwen als het raamwerk waarin al haar relaties met andere staten moeten functioneren. Ze kan met andere woorden haar overeenkomsten met Israël zodanig opstellen dat Israël het internationaal recht moet naleven om met de Unie te kunnen handelen, en anders niet. Op die manier wordt het respect voor mensenrechten ook gegarandeerd en zonder dat de Unie met de stok der sancties hoeft te zwaaien. Hoewel deze methode het makkelijkst succesvol is toe te passen op Israël omdat ze gebaseerd is op harde juridische regels en dus veilig is in termen van norm-beïnvloeding, schiet de Unie hierin zwaar tekort. Het is zeer te betreuren dat de EU deze op harde, juridische regels gebaseerde aanpak niet ten volle benut. In plaats daarvan schakelt de Unie over naar soft law instrumenten, die ervoor zorgen dat de EU haar eigen regels met de voeten treedt. Dit wordt geïllustreerd door haar gedrag onder de origin rules-akkoorden en het eenvoudig weglaten van een mensenrechten comité in het ENP Actie Plan met Israël.

De slotsom van dit alles komt op het volgende neer: de inactiviteit van de EU ten tijde van het Goldstone Rapport, wijst niet per definitie op een verloochening van haar normatieve grondslag. In tegenstelling tot het aanvoelen van de internationale gemeenschap en de Israëlisch/Palestijnse bevolking. Het falen om overeenkomsten op te schorten mag dan niet van veel loyauteit aan de eigen engagementen getuigen, het houdt op zich geen schending van de mensenrechten in. We hebben bovendien bewezen dat er andere manieren bestaan om normatief te handelen op wereldschaal. Onze grootste bekommernis moet dan ook niet uitgaan naar het uitblijven van harde sancties, maar wel naar de afwezigheid van juridische afdwinging. Zoals ROCKWELL & SHAMAS al besloten in 2005: “The EU must be prevented to let its excessive political management of relations with partner

countries engaged in serious violations of international law result in practical accommodation

bordering on acquiescence to a partner country’s illegal policies and practice.”

6 | Bibliografie

49

6 BIBLIOGRAFIE

Adalah e.a. (2009a). Justice Delayed is Justice Denied. Ramallah: Adalah e.a.

Adalah e.a. (2009b). Calling for a Special Session: An Opportunity to Ensure that Justice is NOT

delayed, an Opportunity to Rectify the Wrongs and an Opportunity for the Member States to Act for

Victims at the UN Human Rights Council. Ramalah: Adalah e.a.

Adalah. (2010a). Briefing Paper - Israeli Military Probes and Investiagions Fail to Meet International

Standards or Ensure Accountability. Haifa: Adalah.

Adalah e.a. (2010b). Letter to President Mahmoud Abbas calling for immediate commencement of internal investigations in compliance with UN GA Resolution A/RES/64/10. Jerusalem.

Adalah e.a. (2010c). Joint Statement to the UN HRC on its 13th session - More than one year after

Operation Cast Leas: Distressing lack of accountability and justice for the Vicitms of the Conflict. Online: Adalah e.a.

Addameer e.a. (2009). The Goldstone Report at the UN General Assembly: States Must Ensure

Vicitim's Rights and Not Compromise the Rule of Law. Gaza: Addameer e.a.

Advisory Opinion on the legal concequences of the construction of a wall in the OPT, RG nr. 131 (ICJ juli 9, 2004).

Ahmed, W. (2010, augustus 11). Europese Unie en Goldstone (Al Haq). (E. Vandebroek, Interviewer)

Ahmed, W., & Kiswanson, N. (2010, april 20). Verkennend interview Al Haq. (E. Vandebroek, & D. Caenepeel, Interviewers)

Al Arabiya. (2009, november 8). Goldstone slams US reaction to Gaza War Report. Opgeroepen op juli 5, 2010, van Website van Al Arabiya: http://www.alarabiya.net/articles/2009/11/08/90614.html

Al Jazeera English. (2009, oktober 2). Vote on UN Gaza Report Deferred. Al Jazeera English , p. http://english.aljazeera.net/news/middleeast/2009/10/200910224162409.html.

Al-Aker, M. (2010, augustus 11). Europan Union and Goldstone. (E. Vandebroek, Interviewer)

Al-Haq. (2009a). Operation Cast Lead and the Distortion of International Law. Ramallah: Al Haq.

Al-Haq. (2009b). Position Paper on Issues Arising from Palestinian Authorituy's Submission of a

Declaration to the Prosecutor of the International Criminal Court. Ramallah: Al-Haq.

Al-Haq e.a. (2010). Joint Statement at the HRC 13th session on The continuing responsibility of the Human Rights Council in Ensuring Accountability for Victims of 'Operation Cast Lead'.

Alston, P., & Weiler, J. (1999). An "Ever Closer Union" in Need of a Human Rights Policy: The European Union and Human Rights. In P. Alston, The EU and Human Rights (pp. 3-66). Oxford: Oxford University Press.

Amnesty International UK. (2010, Februari 3). Israel's response on Gaza Investigations is 'totally inadequate'.

6 | Bibliografie

50

Arab League Independent Fact Finding Committee. (2009). Report of the Independent Fact Finding

Committee on Gaza: No Safe Place. http://www.arableagueonline.org/las/picture_gallery/reportfullFINAL.pdf: Independent Fact Finding Committee.

Association for Civil Rights in Israel, Gisha, PCATI, Hamoked, PHR e.a. (2009). Human RIghts

Organizations in Israel Present a Report tot hte Goldstone Committee: "It is crucial to investigate

alleged Violations of the Laws of War". Association for Civil Rights in Israel.

Azarov, V. (2010, januari 1). One Year after the Gaza Conflict: A persistent Quest for Justice. Opgeroepen op januari 5, 2010, van The Alternative Infrmation Center: http://www.alternativenews.org/english/index.php/topics/settlers-violence/2355-one-year-after-the-gaza-conflict-a-persistent-quest-for-justice?format=pdf

Badil Resource Centre. (2009). Palestinian Officials in Geneva: Sacrificing the Rights of Palestinians

at the Altar of False Promises. Bethlehem: Badil.

Barnette, J. (2010). The Goldstone Report: Challenging Israeli impunity in the international legal system? Global Jurist , 1-28.

BBC. (2009, november 6). BBC News - Legal row over Gaza report intensifies. Opgeroepen op december 14, 2009, van BBC News Online: http://news.bbc.co.uk/2/hi/middle_east/8347861.stm

Broederlijk Delen e.a. (2009). Eén jaar na 'Gegoten Lood': Europa berust in Israëls straffeloosheid. Brussel: Broederlijk Delen e.a.

B'Tselem e.a. (2010, januari 25). Letter to Mr Benjamin Netanyahu, Prime Minister. Jerusalem.

Business Day. (2009, augustus 4). Goldstone walks a fine line in an ancient war zone. Opgeroepen op november 7, 2010, van website van Business Day: http://www.businessday.co.za/articles/Content.aspx?id=77618

Carr, E. (1962). The Twenty Years' Crisis 1919-1939: An Introduction to the Study of International

Relations. Londen: Macmillan.

Cavatorta, F., & Tonra, B. (2007). Normative Foundations in hte EU Foreign, Security and Defence Policy. The Case of hte Middle East Peace Process: A view from the Field. Contemporary Politics , 349-363.

Commission of the EU. (2004a). EU-Israel Action Plan. www.ec.europa.eu.

Commission of the EU. (2004b). EU-PA Action Plan. www.ec.europa.eu.

Commission of the EU. (2007). The EU in the World: The Foreign Policy of the European Union. Luxembourg: Office for Official Publications of the European Communities.

Commission of the EU. (2010). Coucil and Commission statements - Implementation of Goldstone

Recommendations on Israel/Palestine. Brussel: Europese Unie.

Cook, J. (2010, juni 3). Israel's mad dog diplomacy doesn't make it more secure. dissidentvoice.org .

Dubuisson, F. (2009). Tenuitvoerlegging van het advies van het Internationaal Hof voor Justitie over de muur. Colloque sur la Tribunal Russell sur la Palestine. Les Halles, Schaerbeek.

6 | Bibliografie

51

Duchêne, F. (1972). Europe's role in World Peace. In R. Mayne, Europe Tomorrow: Sixteen

Europeans Look Ahead (pp. 32-47). London: Fontana.

Duchêne, F. (1973). The European Community and the Uncertainties of Interdependence. In M. Kohnstamm, & W. Hager, A Nation Writ at Large? Foreign Policy Problems before the European

Community. Basingstoke: Macmillan.

EMHRN. (2009c). Active but Acquiescent: EU's Response to the Israeli Military offensive in the Gaza. Brussel: EMHRN.

EMHRN. (2009a). Background paper for advocacy with EU and memberstates around Gaza

Accountability and the Goldstone Report (update 21/12/2009). Brussel: EMHRN.

EMHRN e.a. (2007). What is the impact of the EU-Israel Action Plan on Human Rights in Israel and

the OPT? Kopenhagen: EMHRN.

EMHRN News. (2009a, januari 7). Aid agencies call for suspension of enhanced EU-Israel agreements. EMHRN News , p. Online op www.en.euromedrights.org.

EMHRN News. (2009b, januari 7). EU must take strong measures to ensure Israel's respect for international law. EMHRN News , p. Online op www.en.euromedrights.org.

EMHRN News. (2009d, februari 11). Gaza/Czech EU Presidency: High profile mission in Prague. EMHRN News , p. Online via www.en.euromedrights.org.

EMHRN News. (2009c, januari 21). Gaza/Operation Cast Lead: FInal statement of a mission of prominent lawyers and activists. EMHRN News , p. Online via www.en.euromedrights.org.

EMHRN. (2009b). The Gaza Offensive: One year on - No prace without respect for international law,

no respect for international law without EU pressure. Brussel: EMHRN.

European Council. (1973, november 6). Statement of the Nine Foreign Ministers on the Situation in the Middle East. European Foreign Policy: Key Documents . Londen: Routledge

European Council. (1977, juni 29). Statement by the European Council on the Middle East. European

Foreign Policy: Key documents . Londen: Routledge.

European Council. (1980, juni 12-13). Declaration of the European Council on the Middle East. European Foreign Policy: Key Documents . Londen: Routledge.

European Council. (1990, juni 25-26 ). Declaration of the European Council on the Middle East. European Foreign Policy: Key Documents . Londen: Routledge.

European Council. (1999, maart 24-25). Conclusions of the European Council in Berlin. European

Foreign Policy: Key documents . Londen: Routledge.

European Council. (2003, juni 21). Meeting in Thessaloniki on 21 june 2003. Presidency Conclusions . 10229/03, online beschikbaar via www.concilium.europa.eu .

European Council. (2009). Council Conclusions on the Middle East Peace Process. Brussel: European Council.

6 | Bibliografie

52

European Council. (2010a). Council and Commission Statements. Implementation of the Goldstone

Recommendations on Israel/Palestine. Doc nr 7164/10.

European Council. (2010b). Bilateral Trade. Opgeroepen op juli 22, 2010, van Delegation of the European Union to Israel: http://ec.europa.eu/delegations/israel/eu_israel/trade_relation/bilateral_trade/index_en.htm

Evron, D., & Broude, T. (2010, augustus 10). Europese Unie en het Goldstone Rapport. (E. Vandebroek, Interviewer)

Firma Brita GmbH v. Hauptzollamt Hamburg Hafen, C-386/08 (EHJ februari 25, 2010).

Francis, S. (2010, augustus 12). European Union and Goldstone (Addameer). (E. Vandebroek, Interviewer)

Galtung, J. (1973). The European Union: A Superpower in the Making. London: Allen & Unwin.

General Assembly. (2009a). Report of the United Nations Fact Finding Mission on Gaza. A/HRC/12/48: UNHCR.

General Assembly. (2009b, november 5). By recorded vote, General Assembly urges Israel,

Palestinians to conduct credible, independent investigations into alleged war crimes in Gaza. Opgeroepen op maart 13, 2010, van General Assembly, Department of Public Information: http://www.un.org/News/Press/docs/2009/ga10883.doc.htm

Gerring, J. (2004). What is a Case Study and What is it Good for? American Political Science Review , 341-354.

Geysels, J. (2009). Het standpunt van België en de Europese Unie ten aanzien van de Israëlisch - Palestijnse kwestie. Belangrijkste evoluties en de geo-strategische belangen. Colloque sur la Tribunal

Russell de la Palestine. Les Halles, Schaerbeek.

Gil, A. (2010, augustus 15). European Union and Goldstone. (E. Vandebroek, Interviewer)

Goldstone, R. (2010, mei 5). My Mandate on Gaza was even-handed, my loyalty is to justice. Opgeroepen op juli 23, 2010, van The Guardian Online: http://www.guardian.co.uk/commentisfree/2010/may/05/richard-goldstone-united-nations

Haaretz. (2009, oktober 16). Richard Goldstone slams UN for failing to censure Hamas. Opgeroepen op juli 5, 2010, van Haaretz Online: http://www.haaretz.com/news/richard-goldstone-slams-un-for-failing-to-censure-hamas-1.5967

Haartez. (2010, januari 17). Diskin to Abbas: Defer UN vote on Goldstone or face 'second Gaza'. Haaretz , p. http://www.haaretz.com/hasen/spages/1143038.html.

HaMoked e.a. (2009a). Update on status of Israeli domestic investigations into the events of 27.12.08-

18.01.09. Jerusalem: HaMoKed e.a.

HaMoked e.a. (2009b, november 30). Letter to the Joint German-Israeli Cabinet Meeting. Israël.

Hass, A., & Zarchin, T. (2010, januari 28). Palestinian activists urge Hamas to probe own Gaza war crimes. Haaretz .

6 | Bibliografie

53

Hill, C. (1990). European foreign policy: "power bloc, civilian model or flop?". In R. Reinhardt, The

evolution of an international actor. Boulder: CO: Westview Press.

Hyde-Price, A. (2008). A 'tragic actor'? A realist perspective on 'ethical power Europe'. International

Affairs , 29-44.

IDF. (2009, April 22). IDF Press Releases. Opgeroepen op Februari 18, 2010, van Website van Israeli Defence Forces: http://dover.idf.il/IDF/English/Press+Releases/09/4/2201.htm

Independent Fact Finding Committee on Gaza. (2009, april 30). www.arableagueonline.org. Opgeroepen op november 21, 2010, van website van de Arab League: www.arableagueonline.org/les/picture_gallery/reportfullFINAL.pdf

Ini, G. (2009, september 17). Chinkin's Gaza Letter Reveals Bias, But Also Skewed Facts. Opgeroepen op november 7, 2010, van Committee for Accuracy in Middle East Reporting in America: http://www.camera.org/index.asp?x_context=2&x_outlet=118&x_article=1731

Israel Ministry of Foreign Affairs. (2009a, september 24). Israeli Response to Report of the Fact

Finding Mission on Gaza. Opgeroepen op november 13, 2009, van Website van Israel Ministry of Foreign Affairs: http://www.mfa.gov.il/MFA/Terrorism-+Obstacle+to+Peace/Hamas+war+against+Israel/Initial-response-goldstone-report-24-Sep-2009.htm

Israel Ministry of Foreign Affairs. (2009b). Policy Statement by PM Netanyahu at Opening of Knesset. Jerusalem.

Israël Politik. (2009, september 15). Israel's reaction: "Goldstone Fact Finding Mission". Opgeroepen op november 7, 2010, van Israel Politik Blog: http://www.israelpolitik.org/2009/09/15/israels-reaction-goldstone/

Jaradat-Gassner, I. (2010, april 22). Verkennend interview BADIL. (E. Vandebroek, & D. Caenepeel, Interviewers)

Jerusalem Post. (2009a, januari 1). A real threat of ICC prosecution. The Jerusalem Post , p. Online.

Jerusalem Post. (2009b, september 16). Syria, Somalia can't preach morality. The Jerusalem Post , p. Online.

Jerusalem Post. (2010, februari 24). EU to debate Goldstone Report. Jerusalem Post , p. Online.

Joudeh, I. (2010, augustus 9). European Union and Goldstone. (E. Vandebroek, Interviewer)

Khatib, G. (2010, augustus 11). European Union and Goldstone. (E. Vandebroek, Interviewer)

Lamy, P. (2004). Europe and the future of economic governance. Journal of COmmon Market Studies , 13-20.

Lendman, S. (2009, september 21). Goldstone Commission Gaza Conflict Findings and Reactions. Opgeroepen op juli 5, 2010, van Website van Global Research: http://www.globalresearch.ca/index.php?context=va&aid=15317

Leonard, M. (2005). Why the European Union will run the 21st Century. London: Fourth Estate.

6 | Bibliografie

54

Lerch, M., & Schwelnuss, G. (2006). Normative by nature? The role of coherence in justifying the EU’s external human rights policy. Journal of European Public Policy , 304-321.

Lidén, A. (2009, Oktober 14). EU Statements in the Security Council. Opgeroepen op Maart 2010, 23, van www.swedenabroad.com: http://www.swedenabroad.com/Page____98069.aspx

Lobe, J. (2009, oktober 1). Israel-US: Goldstone rejects Netanyahu remarks. Opgeroepen op november 7, 2010, van Inter Press Service News Agency: http://www.ipsnews.net/news.asp?idnews=48683

Ma'an News Agency. (2009, september 22). Haniyeh: "World must back Goldstone's Gaza report". Opgeroepen op juli 5, 2010, van Ma'an News Agency: http://www.maannews.net/eng/ViewDetails.aspx?ID=226956

Manners, I. (2002). Normative Power Europe: A Contradiction in Terms? Journal of Common Market

Studies , 235-258.

Manners, I. (2008). The Normative ethics of the European Union. International Affairs , 45-60.

McGreal, C. (2010, april 30). Goldstone Family drawn into row over Gaza report. Opgeroepen op juli 24, 2010, van The Guardian Online: http://www.guardian.co.uk/world/2010/apr/30/richard-goldstone-south-africa-jews

Neuer, H. (2009a, augustus 27). Human Rights Watch’s Ken Roth: Ends Justify the Means? Opgeroepen op november 7, 2010, van UN Watch Blog: http://blog.unwatch.org/index.php/2009/08/27/human-rights-watchs-ken-roth-misstates-goldstones-un-mandate/

Neuer, H. (2009b, november 6). Brandeis debate: Did Goldstone admit UN colleague Chinkin was

biased? Opgeroepen op november 7, 2010, van Website UN Watch: http://blog.unwatch.org/?p=514

OHCHR. (2009a). UN fact Finding Mission on the Gaza Conflict. Opgeroepen op november 13, 2009, van Website van UN Human Rights Council: http://www2.ohchr.org/english/bodies/hrcouncil/specialsession/9/FactFindingMission.htm

OHCHR. (2009b, september 15). UNHCR News and Events. Opgeroepen op maart 23, 2010, van Website van UNHCR- OHCHR: http://www.ohchr.org/EN/NewsEvents/Pages/DisplayNews.aspx?NewsID=91&LangID=E

Pace, M. (2007). The Construction of EU Normative Power. Journal of Common Market Studies , 1041-1064.

PCATI. (2009). No Second Thoughts - The changes in the Israeli defense forces' combat doctrine in

light of "Operation Cast Lead". Jerusalem: PCATI.

Rockwell, S., & Shamas, C. (2005). Human Rights Review on the EU and Israel (2004-05). Brussel: EMHRN.

Saunders, M., Lewis, P., & Thornhill, A. (2004). Methoden en technieken van onderzoek. Amsterdam: Pearson Education.

Scheipers, S., & Sicurelli, D. (2007). Normative Power Europe: a credible Utopia? JCMS , 435-457.

6 | Bibliografie

55

Shamas, C. (2010, april 20). Verkennend interview MATTIN group. (E. Vandebroek, & D. Caenepeel, Interviewers)

Shany, Y. (2010, augustus 10). Europese Unie en Goldstone Rapport. (E. Vandebroek, Interviewer)

Shaul, Y. (2010, april 21). Verkennend interview met Breaking the Silence. (E. Vandebroek, & D. Caenepeel, Interviewers)

Sjursen, H. (2006). What kind of power? Journal of European Public Policy , 169-181.

Smith, K. (2004). European Foreign Policy in a Changing World. London: Polity Press.

State of Israel. (2009, juli http://www.webcitation.org/5iiU39oGM). The Operation in Gaza: Factual and Legal Aspects. Israel: State of Israel.

State of Israel. (2010). Gaza Operation Investigations: an update. Jerusalem: State of Israel.

The Economist. (2009a, januari 17). A thousand tragedies. But is it a crime? The Economist , p. Online.

The Economist. (2009b, september 19). Israel in the dock. The Economist , p. Online.

The Sunday Times. (2009, januari 11). Israel’s bombardment of Gaza is not self-defence – it’s a war

crime. Opgeroepen op juli 16, 2010, van Times Online: http://www.timesonline.co.uk/tol/comment/letters/article5488380.ece

Therborn, G. (1997). Europe in the Twenty-first Century. In P. Gowan, & P. Anderson, The Question

of Europe (pp. 357-384). London: Verso.

Tocci, N. (2007). The EU and Conflict Resolution. Londen: Routledge.

Tocci, N. (2008). The European Union as a Normative Foreign Policy Actor. In N. Tocci, Who is a

Normative Foreign Policy Actor (p. 336). Brussel: Center for European Policy Studies.

Travers, D. (2009). Toespraak over het Goldstone Rapport van de Onderzoeksmissie van de Verenigde Naties met betrekking tot het Gazaconflict. Colloque sur le Tribunal Russell sur la Palestine. Les Halles, Schaerbeek.

Tribunal Russell sur la Palestine. (2009). Opgehaald van www.russelltribunalonpalestine.com

UN HCR. (2006, november 15). UNHCR Refworld. Opgeroepen op juli 12, 2010, van Website van UN HCR: http://www.unhcr.org/refworld/docid/47baec5c2.html

UN Watch. (2009, augustus 20). Request to Disqualify Professor Christine Chinkin from the United Nations Fact Finding Mission On the Gaza Conflict. Genève: UN Watch.

UNDP. (2009). Minutes of the Meeting on the Goldstone Report. onuitg.

UNGA. (2009). Follow-up to the report of the United Nations Fact Finding Mission on the Gaza

Conflict. A/RES/64/10.

UNHCR. (2009a). Resolution S-9/1. A/HRC/S-9/L.1.

UNHCR. (2009b). Report of the Human Rights Council on its twelfth special session. A/HRC/S-12/1.

6 | Bibliografie

56

US Mission to the United Nations. (2009, september 17). Remarks by Ambassador Susan E. Rise on Somalia, the Middle East and the 2009 H1N1 influenza pandemic at the Security Council Stakeout. http://usun.state.gov/briefing/statements/2009/september/129303.htm .

Van Agt, D. (2009a). Een schreeuw om recht. De tragedie van het Palestijnse Volk. Amsterdam: De Bezige Bij.

Van Agt, D. (2009b). De Israëlisch-Palestijnse kwestie vanuit het standpunt van de nationale en Europese regeringen. Colloque sur la Tribunal Russell sur la Palestine. Les Halles, Schaerbeek.

Vandierendonck, L. (2010, september 9). Iran blijft zich schuldig maken aan mensenrechtenschendingen. MO* , pp. 13-14.

Williams, I. (2009, december 30). The NS Interview: Richard Goldstone. New Statesman , p. 1.

Youngs, R. (2004). Normative Dynamics and Strategic Interests in the EU's external ID. JCMS , 415-435.

Zamir, Z. (2010, april 21). Verkennend interview met PCATI. (E. Vandebroek, & D. Caenepeel, Interviewers)

7 | Bijlagen – Interview Wisam Ahmed & Nada Kiswanson

57

7 BIJLAGEN

7.1 Eerste verkennende interviews

7.1.1 Wisam Ahmed & Nada Kiswanson, Legal Advisor & Researcher of Al Haq (1)

EU normative power – principles- but for israel inactive

The essence of the inability is the lack of political will on the part of the IC, Eu is a part of it, US also a role. We try to advocate, to pressure the EU into taking action.

1. These are the benefits 2. These are the ways you will be punished. But for Israel, this is not the case

Metaphor parent – child. But the EU doesn’t act right.

Despite the fact that Israel doesn’t comply with goldstone, EU nor US react.

They even keep talking with them � Special economic zone

Reasons for inaction: - Historical component � history of the Jews, responsibility of the IC

Power of the Israeli lobby

- International community’s geopolitical interest in the region, to ensure that their interests are protected in this part of the region.

The position of HR org is to try to convince the IC that they still have to uphold international law despite these rules.

‘Still valid’??

Well it is being used. Israel uses this to its advantage, being a victim But actually now the roles have turned and Israel has become the victimizer.

Very strong Israeli lobby that is able to influence EU policy maker. They are just as strong in EU as they are in the US. When you get at the national and EU level, People are not criticizing Israel.

Nadaqa Swanson � Legal researcher, EU advocacy.

Al haq � position paper about the legality of the GAZA war. Israel claims that they acted out of defense. IC sees it as an offensive act. But regardless weather this was O or D, there are certain laws that always apply in war. Alike, no attacking civilian population (official number in GAZA war = 700 / HR organization ..), the immense destruction of infrastructure.

You can’t kill someone because of their political affiliation, they have to be soldiers.


58

Al Haq operated from the inside, and they could give a lot of intel, though there still was a lot of controversy and because of that -� fact finding commission, in cooperation with other NGO = results, far more civilians were actually killed.

But it is also about the infrastructure, Civilians buildings and UN buildings � inquiry, 10 million dollars was paid for this by Israel to the UN.

Goldstone mission biased

2 things taken into consideration

- Countries that say it was biased - Resolution, initial mandate was not correct ~IL.

If you look at the fact finding report � they go into ALL violations, also perpetuated by Palestinians. Puts it in a historical background.

Other states say that it is a serious report, BUT they still have to take action. Goldstone � ZIONIST ??

The fact that they are even accused by being biased, is a bit over the top. And even the US doesn’t do that anymore, they just push the report aside. They forget the fundamental link between justice and peace (you can’t have the one without the other).

Israel their good reputation has diminished.

Al HAQ � we are going to endorse the GR as a hole, and endorse the recommendation. Accountability on a national level has to be endorsed. We called the parties, Hamas … to do investigations, to seek perpetrators and to trial them.

GR ‘s fear was that this would be impossible. That they can’t investigate it in an independent way. Israel always says that they do it, BUT the WAY is bad � not Independent, the military controls her selves. And they disregarded a huge amount of civilian lives that were taken. So their investigations are not done according to international standards. If you don’t do that, the IC has a legal obligation to do that for Israel, on a national level OR by an international mechanism (Int HR trib Youg, Cambodja, Truth commissions but in this case they need to be supported by other bodies and we need an end to the conflict). The ability to achieve this, politics play a big part of it, give challenges, ex. UN with the VETO system.

EU was very reluctant, said it is a serious report but we need to study it, they were afraid to take the lead, to take a position in which they say that they endorse it. But their position is crucial. They are a body with a lot of member states.

Parliament resolution � you can see that the public opinion is changing, that they endorse the fact finding commission. But it was the parliament and what we need is a decision of the High powers, politicians.

The US have kind of harmed themselves. They are not considered a credibly party to solve the conflict. The US is biased. So what we need is someone like the EU, to make fair negotiations.

Al HAQ does everything, every way to justice (according to IL) they use


59

-ICC � declaration written by the Palestinians given to the ICC. But Palestine is not a state so they cannot become a member of the Rome statute. But they can also go via the SC and then to the ICC. ‘Palestine should be considered a state for the purpose of this statute’. But the prosecutor is still looking into it. And even if we win the prosecutor it still has to go to the trial chamber and that will be hard.

And besides of that, we can’t go by the SC because that will never happen.

We could go by the GA but that is ‘not completely researched. GA has no binding resolutions but in special cases the GA can act � ‘377 uniting for peace’, would be binding.

Al Haq has access to the UN, by the ECOSOC status. We advocate states, but we are not organized, as APAC (they lobby a lot, have a ton of money). Lobby Universities in US, pay US senators to get their seats.

Al haq is engaged but has no UN advocacy lobbyers. There are few organization that can sent someone abroad. The completion is not realy fair. Al HAq can go out, and speaks for a lot of other organizations.

EU advocacy officer (Zura??) she also speaks for other Palestinians organizations.

Al Haq general director is not allowed to travel, (for 5 years) He is imprisoned in the West Bank. Ex. Gussen penning (Dutch price) still he wasn’t allowed to travel.

+ Israel is reluctant to give work permits. They actually don’t give work permits at all for people who work in the West bank. They constantly give AL HAQ a hard time, try to push them out.

Half year ago, Israel decided to deny every international work permit when they know that you work for Palestinians, that gave a lot of commotion because there are thousands workers who give aid. And we worked against this together with the EU and other countries to make Israel resume giving permits.

+ Israel deports people who give AID. 2010 there is an immense pressure on HR workers. That it has become a main task to ensure that the international community reacts against it (reports to the UN). The war is not in the trenches, or with weapons, THIS war is fought in Geneva.

Bell AIN demonstrations, peaceful demonstrations every friday which are shut down by Israel, HR activists are taken down .

Israel lost a lot of ground and this sheds light on all the other problems and violations. Now Israel targets HR organizations because they shed light on these problems.

Do you make a change.

I like to think that we change opinions on an international levels. The involvement of Al haq in the EU parl reso. We like to think that we have an impact. Perhaps our influence changes according to the body we address. GA level = politics, SC = no influence, HR council = influence.

HR council twelfth session proved the influence of the NGO’s (thirteenth sessions few weeks ago).


60

Mohammed: The work that we do and the change that we seek is not easy. Wall that is chipped away with a pocket knife. But we continue because we hope that eventually, justice will prevail.

Current evolutions of investigations?

Israel tries to keep up appearance. They have not changed, they still not apply IL. But they have a machinery. They will make sure with all their power, resources,.. that they will never be brought to justice. AH job is to make sure that that will not happen. And for that we will critise everybody: Israel, PA, Hamas (question is, are they (hamas) able to carry out investigations? They claim they are, they have sended a month ago a report to the HRC). We have an influence on the PA and Hamas. And this is why we have an influence on the HRC , we can take a stance before them and say ‘shame on you’.

NEW comity, that seems to be independ, AH monitors it very closely. The problem is, can they reach GAZA. But they are trying well and act according to IL.

Can EU help these investigations?

So far, the comity has not turned to the EU. It has turned to the ARAB League.

EU doesn’t follow the investigations closely. EU really needs to be asked to take a position, but they haven’t been asked.

EU should start acting, they are good in talking but not in acting. They should Enforce their regulation of import and export. And stop dealing with them, economic sanctions. And do not provide them weapons. Do not upgrade them as long they not comply with IL.

7 | Bijlagen – Interview Charles Shamas

61

7.1.2 Charles Shamas, Founder of the MATTIN Group

Introductie Eef.

Studied this patern of …

Did three reports

We do not have a profile, we work with large ngo networks, strategic research, lobbying, legal service, commission service, analyze legal framework EU, nexus between public IL and EU law. Specialized third state respons.

Use law when political decision makers don’t want to do with the law wants them to do. Political will and judgement deviates from the law. So you use law.

How start?

1979, started with a factory. Its not really NGO, we are very operational, address an authority after making a position.

- CO founder of AL Haq. 1. Gold stone report.

We don’t take a stand, its an important event. It has consequences, on third state responsibility, injects new facts in terms of knowledge and demonstrations of intends. We look at it as a significant set of developments that assigns third state responsibility.

First respons = responsible parties themselves. Investigate and delegate Public international (crim) law. If they fale, there are mechanisms who will replace it.

Juridical way is the only possible way. Accountability = political acc. The reason for existence crim law is because there are actors who do not act according the law. Everey political order has a legal order, which acts as a last resort. Criminal law is a last resort.

Truth com= post conflict. Transitional justice systems are diff to talk about and to apply in the course of the injustice. Crim law = to address the crim behavior. Once the conflict is ended, the gain changes � reconciliation, rehabilitation = peace building = NOT regulation of a conflict, this is conflict management.

There are mechanisms of regulations which are necessary in each kind of circumstances. They differ. All sorts of law for all sorts of purposes. Its not about justice before peace its about REGULATION before peace.

2 ways to deal with the prospect for an equitable solution.

- Balance the asymmetry of power by restraints of power. They diminish the importance of the ..

- Terrorism??


62

Promote the stability of the state order. Humanitarian law is conflict management. Key purpose is to preempt ordinary tendency were the weaker side will resort to unlawfull ways of combat. You don’t want them to get into that business. So you have to regulate it.

Israel as an exception

Self interest, has to do with many things. It’s a mixture of factors.

They wage an asymmetrical conflict by using the demographic .. . And then it wants to change the rules of conflict. Because it says it is in a situation of asymmetrical conflict.

Reason for behavior of Israel has to do with cognitive and behavior science.

Anyway, there are many factors. Israel has many forms of power, controls powerful people in other countries or can treathen them.

- Israeli lobby - Europe and culture of guilt - Strategic interest - EU and US relationship and concerns of Europe regarding the path of development in this

region which can be a threat for her own - Nuclear arsenal of Israel - Israel as a mad dog (and this has been cultivated by Israeli leaders - Israel strikes fear, some people voice a lot of criticism but are afraid

Mud in a beaker and watch what happens. The model for explaining the behavior is VERY complex. It’s a game of power.

6 more months to investigate?

Israel: ‘we have taken the necessary, responsibility and we have conducted the necessary investigation’.

Palestinian side: discussion about who has to investigate. Hamas or PA. Though they have tried to investigate. They are more sincere. Israel uses lawyers to escape legal responsibility.

Lot of rockets are not launched by central order.

Vision on EU and there relation with the conflict?

It has many modalities of excersing influence and interests. Though there is the political side. You cant confront Israel, you have to co-opt it (that is the prevailing doctrine). Otherwise you will not have an influence on Israel (its wrong according to the speaker!!).

Palestinians and the EU?


63

EU used to be the hero and now it is discredited. Al talk and no action. It is considered unreliable.

EU positive role towards peace?

Study there policy instruments and their legacy framework and then you see what can be done, on top level political decisions, invoking law? But understanding what can be done is a long discussion.

Ex. Their relations with the US. They have to consider it.

EU and goldstone, no common position, report is biased?

All positions generated from the general evaluation of the state as to what political posture is comfortable and effective. Everybody took a position based on their other positions. There were no surprises.

Is the report biased?

There is so much documentation because there is so much to document. The report is not conclusive, it seeks to establish whether there is a need for proper investigation. The GR can not pretend to be the springboard for penalization, it is just an answer on the question ‘is there something here to look at?’.

Talk the Talk – Walk the Walk?

Is the EU inactive? We are at a new level. There is a period of 6 months and after they will see. They give the Israelis an opportunity and delay the final question whether they have done things which.

Europeans do not know how to monitor the political and technical behavior of the EU.

They have a political conditionality, and they use it whenever they want. Like HR and IHL. But there are also technical conditions..

Passive enforcement (Nathalie Tocci). Rule based approach.

EU hypocritical?

Everybody is hypocritical when they behave in certain objective ways. It is not a useful term. It’s a useful term for a political creature. The EU behaves in certain hypocritical ways but so does everybody. So it has no meaning. States and governments an people are also hypocritical.

They have lost their credibility. Saying they are hypocrite does not change anything. Average Palestinian and Israeli thinks they are hypocritical.

It’s because there are other interests.


64

Worked in HR for HR 31 years. Doctors deal with sic people. They don’ t lecture that they shouldn’t be sic. Same for HR. it’s a problem that require method, analyses. You want to win, you want to alter behavior, so you analyses and look how you can REALY change. (the average person says EU is hypocritical, BUT that’s not effective). You have to endure the pain of figuring out how the internal machine works and how you can push it to become more just.

Charles found lots of switches, ex. Origin rules and Brita case. Extensive relationships with the commission. ‘im not telling you like me, but I have things that show you do not apply the rules and if you continue that way I will go to people that will force you to apply them.’

Law is a political instrument. The law is politically made. Law empowers the less powerfull.

Economic sanctions effective?

Yes, but they will probably never be endorsed. First they have to clean up their own relations with Israel.

First alter political behavior with the tools you have, tools that require knowledge not tools that require power.

EU parliament?

Parliament has no power, it has though budgetary power and can change things in that way.

EU and US?

EU doesn’t want to face the US. Everything has a price.

7 | Bijlagen – Interview Zeev Zamir

65

7.1.3 Zeev Zamir , Deputy director of PCATI – Stop torture

Introduction

- Founded 1990, Israeli HR organization (Palestinians in the team but the board now is pure Israeli), deals with torture, conducted in the GSS general security service (in the 80s and 90s).Monitor the situation and submit complaints to the minister of justice. Right after the ruling of the High court, reduce of torture BUT after the 2end intifada new rise of torture cases (new interrogation systems).

- Most of the complaints are not really looked into. The run through a pure formal system but then it stops.

- Write reports for the UN committee against torture and use it as a way to put pressure on government authorities.

- Advocacy work towards the UN and EU. - EMHRM is specifically lobbying in the EU and PCATI is part of the working group on

Palestine in EMHRM (together with other organizations ex. B’tselem). - Working group works on Torture, minorities and issues on the occupation,…

Works in the organization since 2000.

Goldstone?

- PCATI dealt with one issues. The way how they dealt with detainees during the war. - PCATI gave a testimony to the goldstone commission (1 official, 1 officious). - Gave facts and evidence. - Worked together with ADALLA - What is written in the GR, is something to which Israel has to give a respond and they have to

conduct real investigations. Demand for thoroughly and independent investigations. - Report brings testimonies, it isn’t yet legal proof, everything has to be checked and IF it is true

somebody has to be brought to justice, be accountable for it. - In the past, (SABRA and SHATILA) there already have been real investigations on war

crimes. So Israel can do it BUT now they are reluctant to change their policy and because of that will not conduct real investigations.

- Israel also says that it was a JUST war. That they had the right to stop it ( the shooting of the missiles to the Israelis. And that was the justification to start it). BUT even if it was a just war, there are rules. You are not allowed to attack civilians.

How to reach accountability?

- That’s the only solution that the international community sees fit (independent and real domestic investigations). BUT if this doesn’t happen, it will be brought before the international court. Though, the international community is VERY political so it is improbable that it will come to that stage.

- When he was in the EU institutions. The EU subcommittee that deals with HR. Told them that the EU has a positive policy. They do not try to sanction there partners, they try to give them positive things. They do not take but try to add. They pull Israel closer and hope in that way to reach their objectives.

- He thinks that if you really want to impose standards, you can’t always work in a positive way. Sometimes you have to TAKE instead of always GIVE.


66

- The HR conditions go together with the peace process. Though it are also two independent things. HR have to be followed ALWAYS and everywhere.

Double standards?

- Yeah, everybody has double standards. You always fight for a side and most of the population is not willing to fight for the HR for their enemy. (They are pro HR but only for themselves).

Exceptional position Israel

- Israeli official documents show that Israel knows how to present them. Ex. Occupy territory = for them ‘Disputed territory’. They take a position which they can justify (in their own way). And they present themselves as being the victim (since they are always attacked according to them). As long as Israel is not saying, we will annex the territories it is complicated and not clear cut. So that gives Israel there tools to work with and towards the international community.

- Palestinians are not better organized because of internal struggles. They are not united. They need 1 army and 1 leader and not many leaders and many opposition (military) groups.

- The international community will not impose a solution. They try to reach an agreement between the Israeli and Palestinians. BUT they are not ready and not WILLING to put pressure and impose a solution because they do not want to use the necessary force. As long as it is not really critical, acute, they have other interests that prevail.

Role of Europe?

- He believes in economical pressure. Israel is very dependent on the economic relations with Europe (and Palestinians as well actually).

NIEUWE interviewees.

Nathalie Stambs. EMHRN

- Everything that has to do with EU accountability and the way it is managed you will find there.

- Nobody is going to give real official statements on the stands of the countries though you will find a lot of intel in the EMHRN. They have confidential material.

- Now the issue is accountability, fighting impunity, and trying to get Israel and HAMAS conduct real research.

- Now: Lobby mission by PCATI. There are upcoming elections in LONDON.

Israel and the EU?

- Israel doesn’t like to be interfered with in any respect. They see every breach of their sovereignty as an anti – Semitic action. And if Europeans dare to criticize them, they will use the history in their advantage.

- There are different states in Europe that are more acquiescent than others for ex. Germany. It is probably related to:

o History (but actually they take advantage of the victims of the Holocaust) o Defense (everybody wants to have a strategic advantage in the ME, and keeping Israel

happy is a part of that).


67

o Economic (flower export from Israel to Europe). - The issue is how do you overcome all these things without seeming to be too aggressive or

abusive. Now in Europe, there is more and more a movement towards labeling products that come out of Israel (and the settlements).

- They have to more directed and focused on their advocacy. There is need for an international advocacy strategy. You do not need to boycott EVERYTHING but just some real perpetrators ex. 1 particular University.

How to recon ciliate the acquiescence with the normative power of EU?

- You can’t (??). Each of them should be focused on HR..

EU position towards GR?

- Most of the international parties (countries) have in one or other respect annoyed Israel. The key thing is to make sure that the EU countries keep at least doing that minimal action just to piss of the Israeli government and keep up the pressure. These counties will never take up the position that the HR organizations want them to take. BUT the minimal pressure also has already a political value.

- Is goldstone still the main issue? He doesn’t know. There are other things which become important as well for ex. East Jerusalem.

What role could the EU play?

- They are a member of the quartet and like that they have to tell Israel quietly that they will not let Israel manipulate the game that is going on right now. And tell Israel that they can no longer use the historical argument of the holocaust. They have to neutralize that historical aspect.

- And the EU should say that Israel has to abide by rules before they can have association agreements and things like that AND they have to show that Israel is not the only country, that other countries like Jordan also have to abide by these rules (universalize the conditions and the requested behavior).

- Economic sanctions can help. But these sanctions can take a long time. Though if you really, really check the economic sanctions, the cost of the occupation by Israel can become really high (and maybe break them??). The EU has to be very, very direct.

- Israel needs to be brought to a situation that they understand that the reality is not compatible with their declarations. And that they see that they’ve come to a point where they can’t properly operate anymore. The more that Israel sees that his policy has a cost and have a bad effect…

- The EU has to start challenging the occupation, legally!

- You get a bunch of Palestinians who work in Europe and get them to start a case against Israel. Figure out the legal way, you have a lot of lawyers in Europe who are capable to do that. And in that way, you are not being violent or doing things which go outside the allowed conduct. You act polite but you do something in the field and play the game the way it is supposed to play. + demand tax pay to the PALESTINIANS. All the taxes of the Israelis who live in the settlements go to the Israeli government. They (the Palestinians) should get these taxes back. Because it is their money. It is their property. + They have to make demands, alike: no taxation without representation.

- And those are the ways, in addition to the more political ways and conducts which take place.


68

Resolution of the EU parliament of 10 march, is the position of the EU changing to a more active

role?

- In general the international community has called to conduct proper investigations. There is probably a rising level of criticism from the international com.

- (But real, genuine investigations will probably never take place).

7 | Bijlagen – Interview Ingrid Jaradat-Gassner

69

7.1.4 Ingrid Jaradat-Gassner, Director of BADIL resource center

What does Badil

- Officially established in 1998. To promote the rights of Palestinian refugees and other displaced Palestinians. Also a bit of advocacy on an international level, mainly in the UN system. Work also on ongoing refugee forced displacement + monitor and document about these things. Work with organizations in Israel but also in Lebanon, Syria, Jordan.

- She is one of the founding members.

Goldstone report and vision?

- Perspective from local HR organizations. The goldstone commission, when it was established by the HR council spring 2009, we didn’t take it so serious because we have had commissions and inquiries before. We were initially not very enthusiastic to put efforts and work in it. Also because it was about GAZA and we are not really in a situation to gather information on this sector. But other HR especially those in GAZA worked hard together with the commission and gathered intel + Also EL HAQ.

- The turning point in the Goldstone commission was when the report came out (September 2009). Because it started in a unique manner. Because it was released in New York and NOT Geneva, so it was higher in profile and not the usual way + The recommendations and opinions were new, new practical recommendations that were never recommended before. Ex. International control of the domestic procedures and if these procedures did not attain international standards it would be send to International level. It was great to see that they showed what was necessary and what should be done and that states have an obligation. So the first reaction of Israel was a total outcry against the report AND they’ve done everything to discredit it. But they didn’t succeeded because Goldstone is to known an is actually ‘pro Israel’ so it is hard to discredit him.

- Expectations; That at least some European governments would support the recommendations. But it became clear from the beginning, when the drafting started, that European governments and the EU were not really ready for it. With the exception of Switzerland which took a great stand and organized the session. Ireland and Malta as well. But for the others, nor in the first round, nor in the GA, many EU countries came around. A main argument of these countries was that the HR organizations and Reports about the conflict are not balanced enough. Though this time it was balanced. EU countries often says that it is not the time to open up such a controversial issue because it would obstruct the peace process (says it a bit sarcastic). That is the main line used by the EU countries. It’s a ridiculous argument because there is no real peace process. At the end it comes down to the point that, none of the EU countries want to take a position which goes against the position of the US. EU though has a hard time, it has difficulties to find a common position (first round in the HR council they didn’t succeeded). There is the foreign position that the US has to be kept in the lead, this is a bit strange because of the costs and actions that the EU does. The reasons why the EU hasn’t been more supportive is because of that.

- What is more challenging for the GR is that it is not so much political it’s about HR and refugees,… so it can’t be so easily dismissed. Though they will try to dismiss it.

Accountability in the report?

- There are several good recommendations in the GR. One of them is working the domestic courts in various countries which is possible.

- Obligation of the signatory countries to put necessary legislation in place. - Organizations engaged


70

o Palestinian HR in GAZA and El HAQ o Centre for constitutional rights o UK : Hickman and Rose.

- Badil drafted a concept paper for the Swiss government for the conference for the high contracting parties (conference still has to take place) . But in parallel, Israel encourages governments to have conferences and legal meetings to rethink the HR and HIL in order to bring it more in line with the Terrorism problem today. To liberalize the laws of war so that you for example could act more easily against citizens. And they find governments who want to go along with this initiative ex. US (for Afghanistan). These two initiatives compete and of course Israel has a lot of allies and resources.

- With regard to GR it selves, it is so political (actors and powers) that Badil is not very optimistic about it. And the SG is not really interested and the GA has not yet set up a committee of experts to control and monitor it.

- There is supposed to be in May (period was extended 6 months) there should be a substantial report from the SG about these domestic inquiries. But besides the resolution and decision, there hasn’t been much action (much talk and little action). What is obvious, all the powerful countries of the UN want to differ and deflect attention on this process. Hard to imagine that there will be enough political will to take further steps in the UN. There are tough enough theoretical options but no political will to move. + The Palestinian representation in the UN is very weak and not interested in this, they focus on the peace process and do not want to upset anybody. So Badil also lobbies the Palestinians in the UN so that they not completely screw up in the UN.

- Wall opinion 2004 ICJ � new qualitative resolutions. Practical recommendations including the obligation to third states to take up their responsibilities. And GR is in that tradition to get substantive recommendations BUT now we are at the next stage with a problem (finally we have a strong resolution) being the lack of will to implement it. But if we can build enough pressure on the government s so that they will have the political will to implement it.

What role could the EU play in the issue of the GR?

- They could’ve used it as an opportunity to show that they are serious about international law and HR. But they just see it as an obstacle towards the peace process. And that stance cost them a lot of credibility. And the EU has lots of means to pressure Israel (economically, EU is the major trade partner of Israel) though the trade agreement has never been used as leverage.

- In the end it is a cost benefit analyses. They know that they lose credibility, but in the end there is more benefits

o Strategic alliance with the US o They still do find local partners (PA) because there is a lot of money involved.

People and institutions always find it difficult to say no to the EU because there is a lot of money involved.

o Whatever happens here, conflict of peace, the Jewish state of Israel has to be protected, security and sustainability has to be ensured. So whatever we do for Palestinians, we try to accommodate their needs and rights next to those of Israel but Israel itself should not be pressured. And since Israel has always been a colonial enterprise, it is really hard to accommodate the rights of Palestinians next to it. And that is why the peace processes never succeed but nobody wants to recognize it because they would have to deal with it and so we keep pretending we have a peace process. And as long the situation does not completely explode it is fine for them.

- I don’t really believe that the leading politicians still feel guilt. It is more a matter of that there is a political commitment (for whatever reasons) to protect them (Israel) and that is kind of the baseline on which policy is developed. A lot of politicians will talk like HR organizations as long it is of the record but the moment it is on the record they will change their stance.


71

- Politicians are driven by economic, strategic interests and maybe indirectly personal interests (it is not good for a political career in the west to be to critical about Israel). The political system in general probably thrives, lives of the economic relations with Israel.

- Zionist lobby in EU is quiet recent. Israeli embassies who will start to support the local initiatives. There are though lobby offices, ex in Brussels. And they have become more active ex. Public image movement campaigns. In the US the lobby is based on money (to make a political career you need a lot of money in the US and Zionists funds a lot and will like that build and destroy political careers). In Europe it does not work in that way, there is not that much money involved BUT they (Israeli) still do all possible things to have a lot of presence (ex. Like counter campains when there is a Palestinian campain.

- The new more negative vision on Israel is not translated into political decisions.

Position of the EU towards the GR, is it changing?

- There hasn’t been a lot of support from the beginning. It is never seen as a priority. They hope it will just disappear.

- The EU should do lots of things. Specifically on the GR, EU should cooperate with Swiss, support universal jurisdiction and not obstruct it. They should play a role in the UN so that everybody feels that the follow up of the GR is serious. In general they should finally the traders agreement with Israel until Israel fulfills its obligations ~international law. Freeze all sorts of arms trades. So they could do lots of things (use economic relations with other counties to pressure Israel).

- New game in town = to create a Palestinian state in 2011. But we don’t need a meaningless declaration of the Palestinian state again, because we already had this.

- But the EU will probably never come out in support the Palestinians and against Israel.

Is the EU according to you a normative power?

- It is important that we have systems and organizations alike the EU who declare the importance of HR and hum law. So their role is important in having these international, universal standards. On the other hand it is disappointing and frustrating to always see that when it comes to respecting and implanting these standards that it does not happen and everything is done according to the will of the powerful and in this latter way the EU is not a normative power. And this is a problem because people here do have expectations towards the EU ( to counterbalance the US) but they never are turned into practice.

7 | Bijlagen – Interview Yehuda Shaul

72

7.1.5 Yehuda Shaul, Co-founder of Breaking the Silence

How did you get involved?

- 27, born in Jerusalem, lived always in Israel, observing orthodox jew (kinda uniq?) right side politics, joined the military (3 years, combat soldier, company sergant). Trough the service, lots of doubts what he was doing. Brings a lot of questions. But when your in the military there are orders, missions, band of brothers. End of his service, and looked at the future as a civilian (studied philosophy). He understood that he gave back his weapon, uniform, .. but he couldn’t give back what he had done. Spoke with his comrads, and mentioned he wasn’t the only one � birth june 2004 of Breaking the silence. 65 people, without a proper idea, the only thing they knew was that something was wrong. Opened a photo exhibit � huge fuze, public, media, parliament (invited by the KNESSET), 7000 visitors.

- Breaking the silence : interviews soldiers, research, verified, publish + personal experience as an education tool. , interview 100-120 soldiers a year. We, (breaking the silence) has no political solution, way,… ‘we only want to say what we did and reflect about it, to force a public debate. There identity (ex combatant) is very protective, though since they presented the book on GAZA (jully 15 2009) (book of 26 soldiers in GAZA, testimonies) , they became the enemy of the State. Though actually they only want to show what happens, to report. But because they are completely legal, they can’t be shut down. They (government) do try to discredit them (breaking the silence). Polls = 43 % of Israeli jews believe Breaking the Silence. Didn’t think about the international implications of the Book. There was a line (time line of) Breaking the Silence – Human rights watch – Goldstone. With their (government) fear and actions, they gave breaking the silence there credibility.

Would it be a good thing to start more pressuring on a political level

- We do have a political aim. Everyday that goes by and we still occupy Palestinian territory is wrong. BUT we don’t promote a specific political solution, or call to vote for an special political party.

Goldstone

- Gaza and the Goldstone were a milestone in public opinion. In EU there was not a real shift but in public opinion it changed a lot.

- But it stays a world of interest. There is too much hypocrisy.

Is the EU hypocritical?

- The policy of the EU is, we come here and pay for organizations. But on the real level, political level, we do not do anything because the price to pay is to high.

- World is not nice, not beautiful. And when atrocities happen there are only 2 sides. You are with us or against us. Few people and few organizations will try to do something. Europe lives in a dream. European politics exist in a dreamful idea, concepts. One of the main issues about Israel in Europe is that ‘if we are better friends with Israel, we will have more influence’. But every Israeli psycho knows that it is the opposite. NO authority will give up their power without a price. That will never happen.

7 | Bijlagen – Interview Yehuda Shaul

73

- Were does EU get there GAZ = Russia, and they do not follow HR, same thing for China,… - Antisemitism also plays a role + washing the guilt plays a role BUT above all there Is: (heard

it from an old jewish lady in London) The world goes from conflict to conflict = Vietnam – Appartheid – Israel Palestine. Untill this is solved the world is not going to move to another conflict. People have no reason to stop it, Israelis have no reason, Palestians have no reason (Pr works, lots of people get paid out of it, …) and nobody gives a fuck about GAZA. We have a war economy. There is no solution. Though never say never, things happen and that is why you got to do things that you do THOUGH you got to know that there is no positive agenda. No solution will work, it is all crap (one state solution, two state solution,…)

- Politics is a balance of power. And economics play an important role. So economic sanctions may do something but never forget that SA also lived a long time with economic sanctions.

- But nothing is public (about the economic relations between Israel and other countries who invest in weapons, Israel is the 5th weapons trader in the world).

What is your opinion on the value of the Goldstone Report.

- I do not know. I think it has a value.

How address the HR violations

- Breaking the silence has asked for a public inquiry, and independent (it doesn’t make sense that the army would do it their selves) on the war. The only body that investigates themselves in Israel is the Army (is completely against all principles of democracy). But it will never happen. Israel is not capable politically to do that.

- They go systematically out, abroad, to lobby. - There will be a next operation in GAZA, and that is what is on the table. And the international

community should put pressure that it will not be tolerated that there will be a next time. He cares about the future (and less about legal or judicial responsibility and accountability).

- What Israel wants to is being Europe but it also dislikes Europe. - EU is not a shared vision, it is an economic organization. Though Israel doesn’t think they live

in the ME, there neighboring countries are UK, ... - EU funds some of the projects of breaking the silence. - I hope the EU will interfere positively in the conflict, and now they do the complete opposite.

They only interfere only negative. They fund a bit pro Palestinian but that’s easy to do. They do not do anything constructive.

- Palestinians need to decide whether they are a revolutionary movement or a government. But they need to choose, they can’t be something in between or both.

- The ruling Palestinians live very well with the occupation. And Israel lives great. Last time a bus exploded in Jerusalem was like 5 years ago. People live great.

- And Palestinians have shitty lives but they are so bad, that they do not do anything. Why don’t they resist? Why should the EU step in. Nobody ever asked the EU to come in.

- We are infected by the European disease that is called nationalism, underground racisim, race color and our history is filled with hatred.

Has the EU anything to say in this?

- Of course you have responsibility. Especially being an entity that trades a lot with Israel.

Reasons of EU behavior of the GR

- Don’t want to go into it, because he didn’t read it.

7 | Bijlagen – Interview Iyad Joudeh

74

7.2 Diepgaandere interviews

7.2.1 Iyad Joudeh, Director of Solutions for Development Consulting Co

Eef: So, The EU considers itself to be a normative actor, and I would like you to explain what you think that means.

Joudeh: Normative..

Eef: Yes.

Joudeh: I think nothing, I guess.. I don't know the term. What do you mean, normative?

Eef: Well, you have for instance the US that try to achieve a lot by military force but the EU tries to gain a position in world politics by adhering to certain principles like the rule of law, democracy, human rights,...

Joudeh: Uhm, let me check it with wikipedia..

Eef: Ok.

Joudeh: Relating to standards.. Uhm.. SO, basically your question about how do I.. What's my reaction to..

Eef: yes, how do you evaluate the normative role of the EU.

Joudeh: Generally or do you mean in HR?

Eef: in the issue here human rights may be more important, but if you have any thoughts..

Joudeh: Well I think.. We are talking about perceptions? Because I'm not a specialist in HR or even politics.

Eef: No, but that's not necessary

Joudeh: But I think, yes, I perceive the EU has a more objective perspective towards politics in our regions and also more generally speaking when it comes to HR. I mean, I have trust in the EU and I have a positive perception vis à vis their adherence to institutions. I understand that the EU is about institutions. That's relatively speaking as compared to other western countries. But that's very general. When it comes to reality I think.. The EU position usually lacks.. well, how can I put it.. lacks enforcement, lacks positive engagement. And in our life. Whether on the political level or even vis a vis HR. They watch and they criticise sometimes, but nothing more. And according to my experience EU decision makers and representatives tend to justify that as being more engaged in economic development and.. Which is, from my perspective, I call it a passive engagement. Because in our case politics dictates and there are many occasions where we expected them to act or try to engage positively in the trying to support Palestinians in this case.. so basically they tend not to. They just felt that they can only announce their position and that's in part having a kind of passive politics. The other element I, from my point of view, I think they are relying much on the US in leading the peace process and the political operations in general. And that's a little bit strange, something that I cannot really comprehend having the history, having the geography and even the influence. It's a little bit strange


75

why the EU relies totally on the US leadership. I understand that the US has much more power but that doesn't mean the EU doesn't have that power too.

Eef: Can you give an example of a situation in which the EU was only watching and critisizing but not doing anything?

Joudeh: Oh, there are so many situations. For example the war on Gaza. They critised but they never tried to put serious pressure. The EU is the largest donor to the PA and by this they financed som much infrastructure projects. Those projects were mainly demolished by Israeli military forces. They never.. They denounced that, although they never asked the Israelis to refinance this or finance the rebuilding or held them accountable for doing this. This is very important. I think even more than that.. There is a context to this. Since Oslo, EU has played a major role in reducing Israel as responsible being the occupier towards the occupied nation. Which, according for instance to the Geneva Conventions, have very specific responsibilities towards the wellbeing of the occupied nation, in our case the palestinians. Since Oslo, the EU took the lead as a donor whereas according to those ... Israel has the first responsibility for supplying us with necessary food or safety or other measures. And still, the occupation situation is still there. Israel is continued to be the occupier even after the establishment of the PA. Still, health, education, infrastructure, and even food security, which is officially the responsibility of the PA. Mainly is financed by the EU while there is no pressure on Israeli's whether to improve the economic conditions for the palestinians nor to just paid directly to violence in those situations. Instead EU took another venue which is basically they finance directly our ... (8:36) which is something we appreciate but then politically I feel there is something really missing and maybe really wrong in this.

Eef: Okay, and if you relate that back to normative.. say.. normative claims the EU makes, how do you feel.

Joudeh: What do you have in mind when you say normative?

Eef: Uhm, basically that they give a lot of attention to certain principles of which democracy, rule of law and human rights are the three main principles. So they want to, as far as I understand it, first of all respect those principles themselves and also engage others to do the same.

Joudeh: Well, I understand now maybe better. But I think they try to convey their messages through Palestinian Authority and even through civil society. They try to support the notion of democracy and HR in some many fields including gender, including girls, including private sector. And many sectors in fact. And this is positive. But from the other hand, as long as they.. as their political will is very tight to meet the US leadership I think this creates some reason for some people to say, well maybe the EU is hypocrite. They say something and they support us to say something but from the other hand they see the relation of HR and don't do specific measures against those.. Instead they start with Israeli's to upgrade Israeli status in the EC. You know, there are so many examples where they started or couldn't play a major role in defending those principles when it come to our case. This created some kind of contradiction between what they call for and what they exercice.

Eef: What would you expect from the EU? What should they do?

Joudeh: I think they should be more active in the peace process and they should really try to have a more objective position. And with objective I mean more independent from/as the US. And try to..Just to take what they deserve in the leadership position. Vis a vis the peace process also I think they should not only support the economic development and the emergency and aid programs. But als they


76

should try to take measures against Israeli violations for HR and International Laws. And they have a lot of tools, whether at the economical level, the political level, diplomatic level.. So many means they have at hand. Ofcourse EU says - I think, I'm not an expert - according to one EU official.. Actually we had a conference a month ago in Brussels and there was a EU speaker who was trying to explain why the EU doesn't have sometimes a more active role and he reminded us, the audiance, of the history with Israel. The EU history. And I think this is, this is not fair in fact. I understand fully how the EU men reacted to unfortunate acts against the jews but this shouldn't mean that we should be held hostage for this history. This is EU.. (13:55) and if any country violates HR, they act. Why than in our case they still have hesitance? I think this creates a negative perception of the EU politically for the palestinians and maybe also in other fields. It's not as negative as the US ofcourse, but still I think it is negative. And not really trustful. And something which is, I think, is not really good because actually, instead of having a clear, transparent relationship with the EU and the Arab world still the Palestinian question and the Palestinian/Israeli conflict is a source of this negative perception.

Eef: You mentioned that you think that they have a lot of tools. Can you give examples of those tools?

Joudeh: Examples... The EC: the role of Israel in the EC and free trade of ... (15:12). Other examples concern, you know.. .. (15:28) Programs with politically, miliary or academic even research.. Those are extremely efficient tools, if they can use them. Another example, they can also look into asking Israel to refinance of rebuilt what they caused in terms of demolitions etcetera. They can do that! Using different tools. Specifically whereas they haveactive corporative agreements and the programs with Israel, which, to my knowledge - I'm not an expert again - there are so many and so active and srpowling? aspecially at the R&D level, al sorts of corporations..

Eef: Do you mean then for instance suspend the agreements that they have, or adjust them, or what do you think they should do?

Joudeh: I think yes, depending on the subject matter but I just think they have so many tools and it's up to them I think, up to their policy to use this or that but they have so many tools. The other this is, they have some kind of positive tool to play which is, how to support the palestinian side of this story. And they can be much more proactive whether at the economical level vis a vis the EC and trade agreements or even at the diplomatic, I mean, most of our representative offices, PLO are not upgraded into consulates or.. They don't have diplomatic status in most EU countries. I mean, there are so many venues where they can have their support much more concrete and not only money-based. Education might be a venue. Even research, academic corporations as well. There are so many positive venues where their aid can be much more effective rather than emergency-based or in reaction to Israeli violations yet they don't have a political position against that - or a serious one - they act just to provide food packages and there are no.. Which is, yanee, can solve the problem at the moment however at the longer term it is not sustainable. It doesn't have the capacity of sustainability. It can only manage a crisis rather than solving problems or have a result at a longer time.

(Moving outside)

Eef: Then I want to ask some more about the Golstone Report. It's not important that you know the exact details, that's not what it's about. Can you tell me what you think is the impact of the GR, if there is any impact?

Joudeh: I think, yes, the GR made an impact. Especially on the image of Israel I guess. I'm talking generally speaking.. But I think it was really harmful for Israelian image worldwide and at the public opinion in general. Among the Palestinians there was some reaction to what happened to the GR at


77

that time. And actually it might even continue before that, but this refers to the Palestinian official preformance vis a vis politics in general which is not vis a vis superior. So there was an impact for sure. Whether an impact in terms of results vis a vis the Gaza People I'm not quite sure and it was maybe a huge break or a huge step towards ending the seige which is, kind of a multi.. it requires a multimillion steps. But it was a step actually. Or I would consider it to be. So yeah, there was some impact, I'm sure.

Eef: And what do you exactly mean as you say that it has been harmful for the image of Israel?

Joudeh: I believe I don't have indicators, but I believe it created more awareness among the international community in general about Israel being, you know, on the aggression side of the Gaza story and also in terms of details such as the weapons they used, the civilian targets they targetted actually etc. So I think that would be the area where it was harmful ful Israel. Ofcourse this might also have created some other results at the diplomatic, political level but I couldn't see a big difference on the EU political position.

Eef: And what do you think, caused this change? What is special about the GR, do you think, that changed the view? Of the International community?

Jouhed: I'm not sure that they changed, because I don't have indicators but I think.. I think they just made people more aware around the world about the story of Gaza vis a vis the Israeli aggression through the Gaza War. There was more awareness of the suffering of the Gazans and that was my maybe more obvious through the other crisis that broke up recently..

Eef: With the flotilla..

Jouhed: Yes. Euhm.. But unfortunately I don't have indicators. This might be interesting if somebody ... (23:57) something but haven't enough information.

Eef: How do you evaluate the investigations that have already been done by Israel?

Joudeh: For the war itself?

Eef: Yes, because the recommandations of the GR were that both sides would do domestic investigations according to international standards

Joudeh: Ah, yes, I remember there was something like that but I never heard what happened. I'm not sure that Israel is ready to do a full-fledged investigation into such things.. I mean, politically speaking because the potential of the governement right now.. It's basically right between extremists and right wing.. I'm not sure if they are ready to..

Eef: Well, they have been doing some investigations. They started investigating and mostly they did military investigations and not military investigations.

Joudeh: I'm not sure what exactly.. But politically speaking I don't trust that they can have clear political will to ... (25:23) these investigations. And I don't remember that they came into specific findings whereas they followed concrete procedures or measures to avoid such a thing in the future. Personally I don't trust they can take such measures right now to avoid them doing this again in the future. Of course.. yanee.. I don't think that Palestinians have nothing also to look for in terms of ... performance ... (26:02) because.. I think also.. yanee.. I'm a person who wouldn't support you know some rockets coming into Israel etc. I don't think this is right or practical even. however, again, it was clear for me that it wasn't only the rockets because.. They are not serious .. (27:03) or I trust when an


78

expert says it is not helpful being.. It's not a chemical weapon, it's not a mass distruction weapon or any sort of mass destruction. However, politically speaking I don't think it's right, even put aside humanitarian or anti-people driven.. which also I thought I couldn't support. But again, we're talking about 1.5 million Palestinians who are totally seiged and obliged to live mostly under poverty lines for so long and cut all the possible venues where they van establish proper families or can start a career or proper education or any positive horizon. And I think this is really dangerous. Dangerous for them and dangerous the Israeli's and for everybody around us and even for EU. This cannot continue forever and basically it's a shame that the world is just waiting. They are fighting back Hamas because Hamas won the democracy game and that's a little bit contradictory to what you call the normative nature of the EU in fact itself.. It's another example.

Eef: And how would you discribe the reaction of the EU specifically on the Goldstone Report?

Joudeh: Sorry I don't remember exactly what happened at that time, but for me that means it was insignificant. At least I know for sure that EU members didn't really support the report actually and that was their position during the voting. And that was embarrassing in fact, yanee, if you ask me for people who may believe that... (30:07) should do something and should be more responsible in issues like these and you know, stability. But that's politics, that's the political position of EU since ages now which then stops by general statement in the UN by maximum or just by asking everybody, both sides, just to relax sometime (? 30:41) which is a pity. But it's amazing how politics are sometimes made within the EU. A european friend of mine told me a month ago, it was in Brussels, that you have to understand that Germany is ...(? 31:01) the main player ? in terms of economy,.. Of course that's not as simple as that.. But also Germany is a big player at the end of the day and then you have the new member of EU who are somehow in line with Israel so.. Things are moving because of democracy reasons. He gave me another example of the Dutch new environment which apparently, yanee, part of the coalition is kind of extremist even for European but I think that's a fact.. And he told me a story of a person who is the leader of this.. party NPE or whatever it is. There was a meeting for a large network of NGO's. And basically they invited political leaders and tried to put pressure to have the parliament to meet, just meet to (intermezzo about a hawk in the sky). So that story was.. They tried to call for a special meeting of the assembly for the parliament. So the leader of this party, he said, I vote not to meet because Israel is doing a nice job. That was a political statement. But he became, you know, a number one candidate. And I think two days ago they have agreed for him to form a government. even.. there are dynamic within EU members as well which we have to understand, you know. There is also our role as Palestinians, becaus ewe are not perfect, and I think that we must be much more open and much more engaged in their law (? 33:54) The EU members vis a vis our cause as well. I think our performance, I think, it goes between that and ? . It's not proactive and it's not sustainable and it is usually formed as an reaction on something else. And that's also important.

Eef: So if you see the reaction of the EU which was - as you said - insignificant, how would you evaluate that reaction? Does it meet your expectations of what a power such as Europe should do?

Joudeh: Again I don't think so. I think EU they just need to follow whatever they preach for. Democracy and HR in case of Gaza or in any case.. Eastern Timor or whatever. They just.. For sure they should follow whatever they preach for.

Can I ask you a critical question? Because we do research but mostly in business and markets and.. why didn't you have a questionnaire rather then an open type of questions?

Eef: To send around you mean? Well, I have this one, but I'm not really experienced in doing interviews because we never learned..


79

Joudeh: No, no, it's fine but my question was why didn't you prepare a specific questionnaire with what they call closed questions where the interviewee can just answer yes or no or whatever.. It's about methodology. What did you choose this methodology?

Eef: Uhm.. Because for me it's more interesting if I can.. If a person can answer completely without boundaries, that he can just say what he thinks and feels. It's not really important that my interviewee is very familiar with what the EU exactly did or what it exactly.. It's more perceptions that I am looking for. And I think I can reach them more easily if we can talk then if I have yes or no questions.

Joudeh: Oh yes, that's good. You are right, if it is for perceptions, that is true. By the way, I have to tell you that few months ago I was interviewed but it was a closed type of questions, because it was a written questionnaire made by a Palestinian company here. They were contracted by a EU office to measure the perception on EU policies in general. Maybe you should look at the results and compare them to what you have.

Eef: Yes. And do you know what the company's name was?

Joudeh: Yes, of course but you should ask the EU office because they were contracted. They are just connected to that. It was a very extended questionnaire and it was all about perception including perception about countries, perception about aid, perception about policy, democracy, human rights, etc. It was really.. I just remembered that.

Eef: Yes, that could be alsovery interesting for me because..

Joudeh: ..

Eef: I'm looking if there is anything that you should clarify for me.. Maybe about the tools again that you said the EU has? Do you think that they are all feasible for the EU?

Joudeh: Well, feasiblitiy is something relative and I'm not a european AND I'm not a European decision maker, so I really don't know. They see things they way they perceive it from their point of view. However.. EU contributes so much to the world economy on the one side. They are.. the major second player maybe in trade and economy in general. And that makes them, yanee, giant. So they have so many tools. There are so many corporation programs whether they are again at the political, military, economy or even research and academich cooperation etc. And they are involved in it like mushrooms between the EU and Israel. And because they are not usually at the surface and there is media and etc. somehow they can maybe escape and justify why they have such an active programs and why sometimes have an ... ? (40:20) position vis a vis Israeli immigration? or violations of HR. This is not just ... ? And I think that, if they have the will, they can use this economical (?) pressure.

Eef: And why do you think they don't have the will?

Joudeh: I can only guess.. Yanee.. That's something that I really want to know. That has got to be ideology, if you ask me. I think because at the practical level.. I don't know.. Yanee from their respective Israel is a much more important player in the Middle East then, you know, Arab countries and Palestinians. That's why in terms of politics we have to have this balance. I don't know how they justify it sometimes. It's like the speaker in the conference, he just reminded the people in the audience of the history.. And.. I found it really shocking for me but that was a fact. So sometimes politics just doesn't go together with HR at all. What you call normative nature of groups like EU.. Politics is played differently I think.


80

I mean, look at the example of the Wall, for example and euhm.. It's the same. EU position was self.. but no actual measures on the ground and this is what is happening for the last for years. So nothing happened there. I don't hear EU took a serious position to withdraw themselves from this cooperation program or that or.. threatening to.. I don't know.. to limit Israel access to receive funds or I don't know.. Some friends say that a tstreet level Europeans are much more aware of the Palestinian cause and becoming much more supportive to the Palestinian story. I'm not sure if they have the indications for this. But I remember for instance Sweden.. I think most of the Sweeds have changed their minds totally about.. I mean, they were mostly supportive of the Israelian side, to mostly supportive to Palestinian side of the story. But then you have other examples as well.

Eef: Okay. if you have somthing to add or to ask me..

Joudeh: No, I really which you luck. It's an amazing subject actually. I feel a little bit embarrassed because I'm not an expert not inHR nor on Politics but..

Eef: No, that's absolutely no problem.

7 | Bijlagen – Interview Danny Evron & Tomer Broude

81

7.2.2 Danny Evron & Tomer Broude, Minerva Center for Human Rights (Hebrew

University, Mount Scopus)

Eef: The first question I want to ask. I don't know maybe one of you should start answering and the other picks in, or.. ? The EU considers itself to be a normative actor - or that's what it proclaims to be - so I would want you to tell me what you think that they mean by this normativity.

Broude: What do they mean by normativity. So, the cliché version is to export EU values to other regions, especially neighbouring regions. So that's what we can understand as the EU perception of what normativity means. And that can relate to anything from domestic regulation and economic areas to social regulations and so on and also of course still the ideal of peace through closer economic and political relations. But that's my understanding, as a cliché.

Evron: The aspects that I'm most familiar with are the ones that are relevant to our work in the center.. The EU activities to generate regional cooperation and to strengthen the civil society internally. So it builts it (?) oriented towards the democracy strengthening and conflict resolution .. with international help

Broude: My perspective is slightly different because I did have some background in the European Studies and I'm actually dealing more with the international trade and .. So and I do think about political conditionality and regional trade agreements, approximation of laws as a technique to exporting normativity and GSPplus and adding conditions, again, from the EU perspective are an expression of some sort of ideal of influencing norms outside of the union.

Eef: You mentioned approximating laws to export normativity. Can you explain me how you see that?

Broude: How I see that is very different because I'm a bit of a cynic.. I view it quite sceptically and even scarcastically because clearly approximation of laws means that one.. The others have to approximate to EU view. In their reports its essentially a hegemonic project. And there is sort of an internal tension in the idea of trying to bring others act as you do, without necessarily considering that their norms and culture are different. So that's a simple tention that you have.

Eef: And how, in your opinion, does the EU try to do it? Which tools do they use or..

Broude: Oh yeah, well it ends up doing it in ways that are not very soft. they are ultimately political and do use some arm-twisting and they aren't necessarily effective. So again, political conditionality, the idea of approximation when a country like Israel has to consider its relationships with the US for example and so.. And also it's fully capable of considering different norms that are equally normative but that are not European.

Eef: Can you maybe give an example in which case the EU used this technique of approximating laws, trying to like you say it maybe 'manipulate' a little Israel or other contracting partners..

Broude: One point is that, even if it's depicted as something that's idealistic many times it stems from alterior motives where it's interest based. For example the - very technical issue - of data protection for pharmaceuticals in the registration process. And here the EU was exactly in the same boat as the US, although there are some differences but excerting tremendous pressure on the Israeli governement to change legislation when there was no international legal obligation to do so. And the only reason was the interests of the researched-based European pharmaceutical companies and that has nothing to do


82

with better norms or worse norms. It's entirely based on interests, political and economic interest. Ultimately Israel changed these laws because it wanted to join the OECD, but it's part.. that's just an indirect way of continuing the same pressure. So that's just an example. I'm sure Guy could give you.. He has written on the approximation of laws so I'm sure he can give you many other examples. (To Evron:) You think of.. You missed everything I was saying, I suppose? Examples of European pressure to change Israeli rules, legislation,.. that isn't necessarily so idealistic and that stems from interests? Negotiations on trade agreements, the new generation of association agreements. There is very little of nuanced negotiation. The Commission sent a template to all the Euromed countries and actually said, please bring us your comments together. So I can see some sort of element of maybe trying to get Israel and Syria to discuss their interests vis a vis the EU together, but obviously their interests are different. So there is some hubris I think in the negotiation as well. Which may be justified from an ideal of normativity.

Eef: And if you say 'normativity', what does it include in your opinion? What are the norms that the EU stands for, do you think?

Broude: That's really more a question to the EU.

Eef: But how do you perceive it?

Broude: Well, at the extreme.. The lowest common denominator would be fundamental freedoms and certain ethoi and at the maximum it would be the entire acquis. Which is down to the smallest regulation. And there you have a problem because countries like Israel are not a part to - as opposed to member who influence the acquis and the development of EU norms. And then essentially non-EU countries are being asked to adopt norms that they aren't a party to or part of the process of the development. So to the extend there is a democratic deficit within the EU.. That's again some sort of tention, the EU would like to promote democracy but in some of its action then it creates a greater democratic deficit, at least in a country as Israel that is a democracy.

Eef: And as you look to the position of the EU - (to Evron:) unless you want to add something first - in the conflict here, what do you think that they advertise that people should expect from them?

Broude: As to the security policy? Of their involvement in the region?

Eef: For instance. But also relating to their norms as they say 'we attach high value to HR or to democracy', then I assume that certain expectations draw from that in their coping with a conflict like this one.

Broude: In the conflict context? Or in promoting a solution to the conflict?

Eef: Yes, or in dealing with both parties or with one party or just how they handle things..

Broude: What do you think?

Evron: I don't know.. I'm not sure..

Broude: I'm sorry but I'm just to cynical of the EU.. I think we are silent because maybe it isn't very tangible and isn't necessarily very relevant. I don't think that there is.. Maybe the Europeans think that they are broadcasting but it isn't necessarily being registered among the parties to the conflict.

Eef: Ok..


83

Broude: And there is.. The European realise that they are, as mediators and so on, and they realise that they have very little clout. And that's why they follow the path of soft power, normativity and so on. But the problem with normativity is that at the end of the day it evidently can't bring about solutions. So it remains soft and normative.

Eef: And why do you think it remains soft, exactly?

Broude: It doesn't, and in that it's maybe a bit of a realist, it doesn't provide the infrastructure, the environment that's necessary for solving a conflict. And this is part of this European narrative of integration that is being a cause of peace in Europe for 60 years. But there wouldn't have been an integrated Europe if it wouldn't have been for the Marchall Plan and very strong American interests in countering the sovjet bloc around the same time. That's one issue. And the second is that there already was peace and it was necessary to maintain and it was, there is a position where you can maintain peace as here, there is a de facto continuation of a cycle of violence, so there is no peace. It's premature, you can't achieve peace.

Eef: What would you expect the EU to do? What would be maybe a good reaction? Or what is it.. Because you say for instance that it uses soft power and that's not really working or will never achieve great results. Would you expect the EU to do something else?

Broude: No, there is nothing that I can think of that isn't in the same framework or same menu of options..

Eef: So, if I get it right, but correct me if I'm wrong, in your opinion the EU does not have what it takes to add something to the resolution of the conflict here or to.. soften tensions or..

Broude: What do you think?

Evron: I don't know..

Broude: Say something positive!

Evron: I think.. generally there is not really a sense here that the EU plays an important role in the conflict right now but in general I think a crucial role it should eventually play when it is possible to move to some kind of resolution to make it - on a number of level - first to make it very worth all assignes while (? 14:31) to engage more in peace. It would require huge economic assistance, I think less so for Israel and more so for the Palestinian side. Part of the faillure of earlier processes was that there was no tangible change on the ground and it's really crucial that there is and i'm not sure.. I mean that has to be something that the EU is ready to do when it becomes relevant. I'm not sure there is something they can do to speed up the process until it begins happening because I don't think either side is now ready or able to engage in any significant peace process. And another important area in which I generally think the EU works in, but I'm not very familiar with it, is in capacity building within Palestinian Society. The PA in general but all issue of building institutions and training governements, organisations and democratic institutions which is something that there is no history off there, yet. So that's also crucial. I think that's something that is done now but it's within a framework of a conflict and its military rule in the territories. It only has very limited impact.

Broude: We have also seen that the democracy programs in places like Egypt have had very limited succes. So it's not a model that can work at all. Even when there are institutions ... (? 17:02) values. Then what's the comparative advantage of Europe when the capacity building with the Palestinians -


84

and I think that the Americans are even more active then the EU is. And I don't know how well coordinated they are on the ground on the more technical law reform issues..

Eef: You mentioned that they don't have a really important role as long as there is no starting of approximation between the two parties. Then what do you think could facilitate this approximation? If for instance the EU with its normative values and ways in which it tries to indeed, enhance the capacity of the PA and on the other had tries to - in your opinion - get the Israelis more in line with its own values.. If that's not the way to go, what could make the parties more willing to go for a real peace process? I'm not saying that the EU's ways of working are the good ones, but just.. Is there.. What other ways are possible?

Evron: I think that - well, I'm not an expert in International Relations but - I think ultimately there.. it will be possible to their movement to peace when they are both powerful leaders here on both sides, which hasen't been the case, and a very powerful American president who is committed to making it happen. Investing the time and the effort and the risk to make it happen. So.. It doesn't look like it's going to happen on its own. On the other hand.. It often doesn't seem very far away. But technically it's very hard. There are issues such as what to do about the settlements and borders that seem very difficult to resolve. But in terms of the general sense of what a resolution will eventually look like, seems to be a very raw agreement sometimes. But there are so many difficulties and there will be so much internal opposition - and very violent opposition - on both sides to require massive both pressure and assistance. Both pushing, but also pulling from the Americans. And then it will be important too that the Europeans participate in it and contribute to it. But I don't think it can happen if it's not something that's high on the agenda of a strong American president.

Eef: And how do you understand this pressure and pulling. And what kind of pressure do you mean exactly? Political pressure, economical pressure..

Evron: Yes, political, economical, assistance packages, all kinds of..

Eef: Military pressure?

Evron: In terms of not selling weapons? That's hard to imagine. BUt.. I mean, to make it painful for both sides not to cooperate. And on the other side to provide packages that will make it easier to sell the sacrifices and the fears that are involved to the broader population again at both sides.

Eef: Okay.. Maybe a more personal question but.. I'm interested in why you are so sceptical about the EU?

Evron: Yes, Tomer, why are you so sceptical?

Broude: I've been watching the EU for about fifteen years and not really changes and it's a bureaucracy and there are lots of.. There's a huge gap sometimes between slogans and the ethos and what actually happens. And it's not limited to the Middle East. It's the same with respect to the EU and developing countries in Africa the economic partnership agreements and there's a sort of pattern that causes you to be somewhat sceptical about the EU when there is this gap, that they are sometimes cloaked in a bit of self-righteousness that when translated to the actual policy, lots of things fall off the back of the truck. Especially when you analyse the legal arrangements and in terms of HR as well. Are you familiar with the GSPplus? The generalised system of preferences.. The conditionality for getting trade preferences. So, there is a history to that but ultimately they reformed.. The EU reformed the conditions. And it's just a whole list of HR treaties that the states that want to have to gain these preferences, have to sign and then the text also says they have to implement them. But there is no real


85

monitoring and there are actually studies that show.. The American are also very similar. there is absolutely no interest in enforcing this conditionality.

Eef: Should there be?

Broude: Well, that's the.. I don't know if there should be, but if there isn't then what's the point of the.. It's a feel-good factor that the politicians can show at home that they enforced.. that the number of ratifications has gone up, but there's no real change in HR situations in these countries. So, that's hypocritical.

Eef: And how do you see that enforcement ideally if they would engage..

Broude: I don't know if they should be enforced because they're not.. If it's not a bottom-up, if it's not incorporated, if it's not internalized, then there is no point to having the countries sign in the first place. Euhm.. But that's also a demonstration of this gap. Yeah, and I can refer you to an article I wrote about.. between the pax mercatoria and pax europea, what is it.. It's only talking about trade agreements. Is it peace through trade or county kind of idea.. But when you read the text, you understand what's going on and you understand that there is a very strong regional hegemonic project going on. It can't be both

Evron: I have to say that the way you describe the EU sounds as if they almost take the same terms and discribe the US the same way.. Arrogance and hypocritical show and morals..

Broude, Yes, but it's a different style.

Evron: But it's.. I mean, it might be an inevitable result of size and sense of grandeur..

Broude: and another difference is that I really think that many people.. much of the European public believes the ethos. And it is as opposed to most US public who can care less or has very little interest in what goes on in countries outside the US if it's not Afghanistan and Iraq. And the isolation is in Europe then not just intelligentia but everyone has some sort of image of the middle east and human rights (26:54) and so on.. So at the level of the public, that's believe and politicians have to act on that basis but then it runs into a whole other set of constrains, namely the EU doesn't have the power to actually maintain that influence. And the second is that there are other countervailing interests that sometimes lead it to act differently, if not hypocritically. But that's just me..

Eef: And if we're going to the normativity that the EU tries to pursue, I have the impression that you feel it's a different kind of interpretation of certain norms than Israel holds on to.. Can you.. Well, do I get it right if I say it like that and can you maybe..

Broude: No, no, I don't think there is a radical difference in the norms that sort of constitute.. Clearly most of the violations of the EU convention of HR are in Europe, right? So, and there are many violations - and I'm not counting Russia - but within EU countries. So that's not an indicator. That just show that EU states themselves in many situations stray from what they might consider their image at least they have this court to enforce but that's not the EU.. It's a different system. Probably - if not for the conflict - then.. Now if Israel suddenly were an island in the Mediterranean and it didn't have a conflict, that we would conform with all - or many - at a very high level within Europe. Maybe below average, but still on a high level. (to Evron: ) Would you agree with that? If not for the conflict-related issues..

Evron: Internally?


86

Broude: yes, internally. from a democracy and HR perspective.

Evron: If you divide Israel into three you have the territories which is military rule, Jerusalem which is.. conflict-related issues. But If you look at Israel, it's an incredible, free-speech and pluralistic country..

Broude: So you have religious issues but then the Italians.. Also we don't have a law that forbids building mosques with their towers.. and.. Also our abortion rights and gay rights laws they are probably..

Evron: Yeah, there is very progressive social legislation on many, many issues such as I think gay rights, the rights of couples who are not married, various issues of women’s rights and status, it's all completely colored by the conflict..

Eef: But issues like human rights don't really change because of a conflict. Well, you can in certain situation do things in conflicts that are not in line with HR instruments..

Broude: Well that's what I'm saying..

Eef: But that's also bound to certain rules.

Broude: Yes, of course it is, but that's where the focus is.. No it's like British forces in Iraq then they suddenly violate HR in many situations that they wouldn't consider doing in London, they did in Oulster (?) but that's conflict so if you neutralize or extract the conflict-related issues, Israel is a.. like Danny said. So the values are shared but the context is very different.

Evron; And I think one of the reasons that the EU and .. Has very little credibility over general Israeli public in terms of its positions on conflict related issues is.. because just like with many other countries, it's positions that is.. that seem to be to the public very theoretical and detached from any real conflict and I think there is huge frustration regarding the Goldstone Report because.. I mean obviously you have some people that, yanee, are critical about the country they ... It never gets to a substance or discussion or anything but many, many, many people here know a lot and who were very critical of or questioning some of the tactics and issues related to the Gaza war were just so frustrated by the Goldstone Report because it's so.. generalizing and insensitive of the reality of the real tough questions of how you wage armed conflict in these kind of situations.. It's not.. something that most societies have any experience in but eh.. there is.. I mean you said before that even in conflict there are rules but it's not clear many of the rules are not well-developed there are new issues coming up that for the first time societies are dealing with and when people feel threatened it makes these choices not so simple, just as you saw in the west after 9/11. Incredibly horrible things were done to very many innocent people because their societies felt very threatened. You know, Guantanamo still exists and it was EU countries that allowed the US to have these secret torture centers and people were kidnapped and hidden and not allowed to have contact with the outside world or lawyers.. If there.. I think there is a sense here that if the countries.. I mean, it's not saying that this is the correct attitude, I think it's a very deep in Israeli society, but if all these countries that were critical went through the same experiences of terror and fear, they would respond probably in more extreme ways. And it's actually pretty amazing that after almost 60 years of conflict there's still a democracy here. We don't have democratic countries around the world that faced this kind of constant pressure on the democratic frameworks and the institutions in general.. So this is how we can comfort ourselves that maybe the situation isn't as bad as we think it is.. It could have been worse.


87

Eef: Now you touched on the Goldstone Report, let's go deeper into that. How do you evaluate the impact of the Goldstone report, if there was any? The impact on Israel, I mean, and also on Palestine.

Evron: I don't know. It depends on what you mean with 'on Israel'. Who in Israel or what in Israel,...

Eef: Did it achieve something?

Evron: I think generally there is a sense that among people who know something about international law or who care about norms and HR that the Report was a real waste of the opportunity.

Broude: I think it's even worse than that, because if you have a bad.. When you have a report that was so easy to delegitimize then it sort of.. legitimizes the nee-sayers. It became more entrenched. And we see we can't trust the UN, we can't trust outside intervention.

Evron: There's a very, very, very powerful mistrust of the outside world in Israel. it's for various reasons. part of it is very deeply rooted in.. It's a collection of peoples who lived as - very often persecuted - minorities in different places in the world so.. And a long cultural mistrust of the Government and societies in general. But there is also a very powerful impact of the holocaust. The sense that the world is very immoral and very interest-driven. And it's that very many people here don't really know very much and don't distinguish between kinds of UN institutions and it's all.. They don't know the difference between the general assembly and the SC or the HR Council or its various states politically driven or kind of experts committees or humanitarian organizations or the international criminal court or.. It's all one package of something that's very delegitimized here. And there is a real fear and mistrust of that and..

Broude: And then you have something like the GR..

Evron: And then comes Goldstone and it shows that.. It seemingly proves to people that they were right because there are outrages things in there and it was very poorly done.. And it’s the same as the Opinion on the Wall or the Separation Barrier. There is a lot to criticize about and to discuss and to think about on the Separation Barrier, on the necessity and how you balance HR and security. What is a legitimate cost that you can impose on the other side to protect your own people from terror.. And certainly of course on the political manipulation of the root of the wall to kind of semi-annex part of the West Bank to separate Palestinian to break up Palestinian society. But a lot of the issues are really hard and when you have something that is very poorly written and it's very easy to show that there are factual mistakes in it, then (a) no one pays any attention to it, it's easily dismissed but it's also, like Tomer said, it even makes more powerful this complete mistrust in the International sphere.

Broude: I propose you should look at.. Do you know the BRITA case? Have you ever heard of that?

Eef: Yes.

Broude: I know there is at least three articles that have already been written or have already been drafted about it that are all very critical. And there are some things that are just.. ignorance, there's the decision on the status of settlement products under the Israel-EU trade agreement. So at one place I think the court says or maybe the AG, that the borders of the State of Israel were determined in the 1948 partition plan and that those are the legitimate borders of the State of Israel. Which is.. you can't take that seriously. So if you have a mistake like that or an opinion like that.. it.. all the rest goes out of the window such as serious trust or confidence and so on.. And I agree with the result of the decision but not in most of it that's in there before the result.


88

Eef: What.. What role to you attribute to the person of judge Goldstone himself in the writing of the report and doing the investigations here?

Broude: How is that related to the EU and why is that the EU's business?

Eef: It doesn't really directly relate to the EU but I think he is an important person in the construction of the Goldstone findings.. And also.. Well, some say that he didn't do the research properly, that he was biased, others say he didn't.. What do you think his actual role was in this? Because for instance, we know that the mandate of the Goldstone Commission was badly written, so that's very obvious biase that taints the GR..

Evron: I mean, it's true, very many very good international law scholars and international HR figures who were invited to be members of the Committee refused, because they that it could never be given any credibility because of the mandate. And I don't think that.. Now, there is this whole campaign to discredit him personally, but I don't think this is a personal issue. I don't think he had a personal agenda or that it was clear to him what the results were going to be.. He just did a very sloppy job and I'm sure that being in Gaza and visiting Gaza had a huge emotional impact on the members of the committee and - not that I've been there - but it's horrible and devastating and you feel incredible anger towards the people who did this but.. It was still very sloppy job

Broude: And also very naïve. He may have had a good-meaning agenda but just.. I'd credit him with being naive rather than evil. But that doesn't increase anyone's confidence.. I mean, saying you're naive..

Evron: He may also.. I think it may also require a certain level of arrogance to think that well, you know it's very flawed because everyone agreed that the mandate was outrageous and you know, the government here said we are not going to cooperate because of the mandate. And still you take it upon yourself.. That you most have incredible confidence in yourself to think you'll overcome it. And.. It didn't work out and it did make a huge amount of damage. And it became part of this broad picture of the world is against us, which is really one of the most powerful obstacles to Israeli society being able to acknowledge that they are suffering on the other side and there are things to do and to take risks. And I mean it's kind of like this mohammadouh film, right? You know of the boy. That really, really famous shot of the boy that was trapped near the Gaza border.

Broude: It was like ten years ago.

Eef: I must say that I'm not aware of that actually

Evron: Here it has become really a symbol for the plight of the Palestinians and it's something that was mentioned, I mean, many acts of terror and the explanations of them were cited as a reason that .. (? 47:32) of this boy. It's a seven-year old boy who is.. There was shooting going on. That was before the Israeli withdrawed from Gaza so the soldiers were in Gaza and there is an Israeli position on one side and Palestinians on the other and they were occasionally firing and this man with his son tried to cross by foot this area were the shooting was going on and they got caught in the crossfire so they hid with their backs against the wall and there's a block here. And there is shooting from both sides and there is this French camera man and the boy eventually is.. I mean it arouses incredible sympathy.. the boy is really scared and the father is trying to protect him and the boy is actually killed by a bullet. And the camera man claimed that it was Israeli soldiers would have killed the boy. Either they fired deliberately or carelessly but here this poor little boy who is a Palestinian that for an hour was being filmed there, was eventually being killed and you can see that the father is crying, holding him. And


89

now the consensus seems to be that it was misportrayed. It was investigated by forensic experts and international experts have been looking at it and examining it and it was impossible for the Israeli soldiers to shoot him. Just because of the angles and everything he must have been shot by Palestinian fire. And it became such a huge symbol in the world and so again, all of this becomes part of a very, very deep picture here that it's very unjust and that the world will manipulate anything against us. So it's unfortunate when you have someone with the status and the abilities of Goldstone who could have written a very serious report, that acknowledges difficulties but still it's very cirtical of certain things and makes positive suggestions and he could have contributed to the situation and instead allows people to just feel more suspicious.

Broude: I have to go to another meeting.. So, maybe if you have another question or we can wrap up..

Eef: Euhm I would like to ask maybe one or two questions about the Goldstone Report.. (to Evron:) You have to go too?

Evron: No, not yet, I can stay another 15min. Okay..

Broude: So i'll..

Eef: Yes, sure, If you have to go, you have to go. I wouldn't want to keep you hostage here.

Broude: I have a few students waiting for me. So, it was a pleasure and good luck.

(Broude leaves)

Eef: My next question is about the investigations that eventually have been done by Israel. How do you evaluate them?

Evron: It's a little hard to say, I think.. that in general.. without referring to specific cases, but in general there is no doubt that like any safeguards that you have in democratic societies, you can only ensure that things are done properly when you have checks and balance and you don't have institutions investigating themselves. And it's true of every situation and every institution and it's implemented in democracies on all levels and I mean, the separation of powers and it's true also in internal investigations. Just like you can't have the police investigating itself and you can't have the army investigating itself. And I think Israel.. it's not a justifiable position - well, it's a natural position - I think that any army in the world doesn't want anyone from the outside to investigate it. And it's issues of pride and fear and security and things like that. The country should have had an external investigation of the army.. Of the complaints that were submitted.

Eef: By external, you mean not done by the military itself but by other Israeli institutions.

Evron: Yes. there are so many military experts in Israel and so many judges with security expertise. There are very many credible people who could have participated in these investigations to help ensure that all the facts were brought out and that it was done thoroughly. So that's in general. About specific cases I don't know. I mean it's hard to say in the Goldstone Report there are number of specific cases that he mentions. He obviously brings only complaints that were testimonies of the Palestinian side because the Israeli side didn't cooperate with him so he wasn't given access to soldiers or to anyone who was involved.. I would guess that, you know, some of the complaints were correct and some of them weren't correct and.. I would feel much more confident if it wasn't the army in secret examining itself but I mean that's the answer in any investigation of claims of wrongdoing of a government organ. You have to ... (? 55:26) involved in the investigation. Even just for the sake of public confidence. It


90

might not reach different conclusions at all but just so you know that it was done properly. Or else they really, really did a good job of fooling the experts..

Eef: And why do you think that Israel at first started the investigations and then in the second place didn't do it by an independent organ?

Evron: I think there are few answers. I think generally when something goes very wrong, the army investigates it on its own anyway. I think that they're again.. But of course they investigate it from their own perspective. Did something go wrong in the way the army was supposed to operate, not what was the result a violation of HR in some way. I mean, they are not concerned with the HR they are concerned with the way the military process works. And right after the war there were wary reports in the press about.. You know, much of the Israeli army is civilians who do reserve.. it's not a professional army. you know, we are all part of the society and people came home and began talking about things they saw, including things people were describing cases in which they thought there was excess force or.. I mean, I remember immediately after the war there was a report in the paper about that there was a group of civilians holding some kind of white flag and they were shot at; So this kind of discussion had already begun well before the Goldstone Commission. And in a way the establishment of the Goldstone Commission played a negative role because then the government and the army would go into a protective mode. It may have been that something would have been investigated more openly without that. Now, once you've been criticized by the outside then you become less open. And I think that it connects about some of the thinks that we have been talking about before. There's a sense here that the world is very immoral and very hypocritical in its attitude towards Israel. But nothing good could come of an investigation because if the.. I think this is the general public attitude and certainly within the army and the government. If the internal investigation show that it was okay or it was maybe not great but it wasn't outrageously poor decisions, it was reasonable decisions given the circumstances, then no one in the outside world will believe it. And if criticism is made and soldiers were put on trial then this huge thing would be exploited outside and Israelis would be arrested when they would want to go abroad and things like that. So it kind of shuts down the whole process. But one of the inherent problems is that these decisions are made by the HR council. And, you know, the HR Council is just such an awful body. It's completely political, it's members include many of the worse dictatorships and HR abusing countries and so they sit.. You can imagine that..Well 80% of the resolutions by the HR council are related to the Israeli conflict. It's never about China, it's never about these powerful countries that sit there, it's always about Israel. So it has no credibility to begin with. And the fact the decisions and the appointments of commissions originally lay there, makes it almost a lost cause from the beginning.

Eef: And then I come to my last question.. How would you describe and evaluate the reaction of the EU on the GR?

Evron: I'm just not very familiar with it, actually. I think that in general just as there was this kind of instinctive rejection of everything concerning Goldstone here, there was this instinctive acceptance of everything Goldstone said in the outside. And it's just a very problematic report. And I think so long as the reaction was that when the EU or the US or other countries that you know.. It's a troubling report, it raises serious questions, it requires a serious internal Israeli investigation, that's something that's very.. You can't oppose that, that seems to be the correct way but by accepting the substance of the report, the content, when t was clearly very problematic, again it completely discredits the international community in Israeli opinion.

Eef: And do you think.. This instinctive acceptance of the EU, where do you think it comes from?


91

Evron: Hmm.. (laughs) It probably comes from.. Not necessarily just the EU, I think it's in general. It comes from a combination of ignorance, unfamiliarity with the facts, a tendency to very easily Israel as being in the wrong because they are just very powerful identification with the Palestinian suffering. And it results in a lot of stereotypical thinking. And again, just like many Israeli's will always see the Palestinians as being wrong and will always suspect them and will always find fault with them.. I think for many people in the world and in the EU especially that's how Israel is perceived as a very very negative, immoral kind of place. And so there is.. People assume that when there's criticism, it must be right because it's Israel. And that's a very damaging kind of approach because then again it makes it easy for those who don't want any international involvement to discredit and just not pay any attention to the international community. I think stereotypes are natural among people. It's the way we.. You can't deal with human experience without stereotyping because you can't process all this information all the time. But, on a senior kind of political level it's really inexcusable. And I think it's not just stereotypes, it's also political pressures and interests, oil, things like that. But it.. What is unfortunate is that Europe has no more a voice because of that in the Israeli experience. You know, if.. There aren't too many people in the world, leaders, who kind of draw unanimous respect. I mean, there are not very many Nelson Mandela's that everyone just thinks that they are amazing, amazing, amazing and when they say something almost everyone kind of stops and listens.. But I think too often I don't think there is really anyone. There are European leaders.. That the broad Israeli public would take much weight if they would take a moral stance and they say, you know, this is difficult, this is wrong, this is something you should be thinking about, this is something you should try to change.. it's just very easy to assume that it's just political interests or ... (? 1:07:44) talking.

Eef: And then to conclude, because your colleague answered most of the first questions.. How do you think the EU could play a more important role? Because I have the impression that you are saying - but then again, correct me if I'm wrong - that the EU is playing the game wrong by pointing a finger and that when they would play it differently they might have more influence?

Evron: Well, I think it's two things. In the beginning I'm not sure there really is a role the EU can play until the peace process gets going here on the ground. But I think that the moralizing kind of attitude is very destructive. People don't listen to that. It's.. there has to be something more realistic, sympathetic to both sides, and more humble. but I don't know if it's possible. Just like the US cannot be humble, maybe the EU cannot be humble? Maybe that's just something that's not possible when it's on that scale.

7 | Bijlagen – Interview Daniel Sherman

92

7.2.3 Daniel Sherman, co-worker of Israëli Human Rights Organisation

Niet vrijgegeven

7 | Bijlagen – Interview Wisam Ahmed

93

7.2.4 Wisam Ahmed, Legal advisor of Al Haq (2)

Eef: The EU considers itself to be a normative actor. Could you describe what that means to you? Or what you think they mean by it?

Ahmed: I'm not really sure what they mean. they're definitly an actor in the region and if they are referring to themselves as a normative actor to avoid the.. specific engagement that they should be taking then we wouldn't want them to be much more than a normative actor. But the role.. I just left a meeting with some representatives from the EU. And the EU, being one of the main donors to the Palestinian Authority and supporting the Palestinian people definitly play an important role in sustaining the ability of the Palestinian progressioin towards a viable state. But obviously funding alone is not going to be enough and there needs to be political will. You can put all the money in the world on developing nice buildings to house courts and judges and whatnot. But if it's still happening all under occupation, then it's all for not. So.. we always.. there's a sense that the EU wants to do more but that it just feels like it's a second in line and has to abide by how things move from the US. So, what they do is put a lot more money to make up for their lack of political engagement. And it is this political engagment which is really lacking and needs to be taken for the EU to play its true role as an important player in the region and a member of the quartet it has a.. It has the ability but just isn't doing it.

Eef: How do you see this political engagement? What would it..

Ahmed: Well, what it's going to require is practical steps that pressure the players in the conflict, specifically the Israeli policies. And things that will push them to change those policies. And right now the EU is taking a completely different approach by rewarding Israel by developping relations with the EU and allow it to gain recognition and membership in the OECD and this sends a message to the Israeli's that the EU gives them a stamp of approval on their actions and their policies and we understand that the EU looks at it from a different perspective they think that if we bring the Israelis in closer then we can have more influence on them. But 43 years of occupation have shown us that unless there is some punitive measure that is going to be felt by the Israelis, there will not be any positive developments on the ground. On the contrary, the longer things take to develop, the more time Israel will have to create more facts on the ground, expand settlements and continue constructing the wall in order to create an unviable Palestinian state.

Eef: What kind of punitive sanction would you have in mind? What could they do in your opinion?

AHmed: Well, I mean, they only need to look to see the way they dealt with other states that they imposed sanctions on. There were many othere states in the world that the EU has been involved in in imposing sanctions on to get them to change policies. There is.. It's not going to take a lot of creative thinking. It's going to take political will to do it. They know very well what needs to be done. If Israel is not going to be able to exports its products to Europe, then they will start taking note of this. And Israelis themselves will also feel a tome (? 5:24) and that will make the Israelis think about what they are doing here. It doesn't take a great deal of thinking. It's just not continuing the business-as-usual approach and there has been some movementi n this direction. There has been a feeling that maybe Israels interests and policies are pushing Europe as well as the US into directions they don't want to be going at. But.. There is a lot of pressure on the Europeans to continue to support Israel blindly.

Eef: And what kind of direction.. euhm.. indicators do you have to say that there might be movement?


94

Ahmed: Well, two things come to mind immediately. One is the partial arms embargo that was imposed by the UK on Israel, after the attacks on Gaza and recently there were some submarines that were supposed to be sold by the Germans to the Israelis and they put those on hold. It's hard to say that there is some specific political action associated with it.. But these are the type of signals that need to be send to the Israelis that they can't get whatever they want without debiting by the obligations that exist under international law and the stated objectives of there partners in the world, like the EU.

Eef: The EU has kind ideology that's based on.. let's say, certain principles that they see as universal for instance democracy, human rights, rule of law, that kind of things. They say and they also try, I think, to respect those principles themselves and also try to engage other countries to do the same. If you keep that in the back of your mind, how do you evaluate the action that the EU takes in this conflict?

Ahmed: Well, I can give you some thing very simple. if you look at the action plans or the agreements taht the Eu has with different states, and you look at there agreements with North Africa, countries in North Africa, there is a large HR component within those agreements that can go on for pages. Whereas if you look at the agreement with Israel, it is relegated to a very small portion of that agreement. And that's just something sort of quantitative you can look at and sort of measure how they engage Israel with respect to HR and how they engage other countries that they have similar agreements with. And it's very dissappointing because understanding that the basis of the violations that exist here or the occupation that exists here is the basis for all violations and this needs to be addressed. And it can't be addressed in a few paragraphs. And if they were willing to really stand up to these HR principles and address the root cause of the violations, which is the occupation, then they would do a lot more in there agreements with the Israelis.

Eef: Do you think that imposing sanctions on Israel, that that is a realistic option?

Ahmed: I mean, looking at it from the persective of principles, yes. But looking at it realisticly and understanding the political pressure that exists and the difficulties that exist in moving in this direction, it's not something that can happen easily. It would require a significant political push and will to do so. And so far we haven't seen that.

Eef: Have you an idea of what could evoke this political will? How it could be constructed or..

Ahmed: You know, I thought that maybe the fact that the Israelis used EU passports to conduct an assassination is something that would be a direct impact on the EU and that would get them to change a little bit. Cause so many EU memberstates were involved.. And some states took some actions in terms of, you know, expelling certain diplomats and things like that. But those aren't the things that need to be done. I mean, it's going to require - really, more than anything - from Europeans themselves to get a sense of where they're putting their support now and all the money that's being spend here should be spend in Europe but is being spend here to pacify a situation and keep it quiet. And I don't think Europeans are interested in keeping this going on forever. But unless the root causes of the problem is addressed it will continue to go on. So.. There has to be some awakening on the part of European citizens to tell their politicians and to vote in politicians that take a different approach that will be hard and impose sanctions and make those top political decisions that will get Israel to change its policies and the occupation. And therefore reduce the amount of aid necessary by the Europeans to come to the Palestinians. And that's how I think it needs an awakening. It's going to be not just in terms of justice and principles but also economic sense. Because right now how the situation is, Israel has no incentive to change its policies. On the contrary, it benefits economically. It's able to maintain an occupation while the rest of the world pays for it.


95

Eef: Then coming to the Goldstone Report, what is in your opinion the impact of the GR, if there is any impact?

Ahmed: Well, I mean, the Goldstone Report is a very important document that cleary lays out violations committed in various areas of the law and lays out recommendations for how the violations can be addressed. And it has given the International community a tangible document to move forward to challenge specificially Israeli violations but also violations of the Palestinian side. But this document has moved forward very slowly because it is involving Israel and the same political constraints that exist that prevent the EU from imposing sanctions on Israel also exist to prevent the movement of the Goldstone Report to its full implementation. You have states that are going to vote with Israel no matter what. And we have seen this, obviously, from the US but also from some European countries like the Netherlands, like Germany, like Hungary, Slovakia,.. There are states that simply will - no matter what is being said - they will vote with Israel. Italy is also one now. So these are things that make you wonder how much pressure exists on those governements. But there is aso a component in Europe in terms of the governments shifting to the right. We sense that right-leaning governements are going to be naturally more pro-Israeli in Europe because of the coming sort of misconception that the minorities are creating problems in Europe and those same minorities can be equated to the Palestinians here. And therefore they can find common positions on dealing with them.

Eef: Did the Goldstone Report achieve anything already, do you think?

Ahmed: Yeah, I think it has. I think it raised awareness with regard to the political division that exists in the conflict and it has also helped to raise awareness tof the general public as to the violations that are committed by the Israelis and open peoples eyes. And I think there has been a shift in public opinion since the atacks on Gaza and the movement of the Goldstone Report but that public opinion has not been reflected as we would like in the governemental level.

Eef: So, as we know Israel has started up some investigations. How would you evaluate those?

Ahmed: Well, they don't meet the standards that were set up in the Goldstone Report as being independent, impartial and following international standards. These are internal investigations, that are being conducted. And as long as they are internal and there is independent, impartial parties contributing to the investigations, it will be not meeting the standards that the Goldstoen Report has set out. And it would require international intervention.

Eef: And the fact that they started investigations itself, is that significant?

Ahmed: From our standpoint, no. Because those investigations, as I said, are operating in a framework that is not conducive to the independence and impartiality that is necessary.

Eef: how would you describe the reaction of the EU on the Goldstone Report?

7 | Bijlagen – Interview Ghassan Khatib

96

7.2.5 Ghassan Khatib, Director of the Government Media Centre & ex-minister

Eef: The subject of my Master's Thesis is perceptions of Palestinians and Israeli higher placed people or people of the HR environment, their perception of the EU and specificly the normative nature of the EU. And I will attach specific attention to the Goldstone Report and the way the EU is acting on the findings and the recommendations that are made.

So, the EU calls itself a normative actor, which means that in it's relationships with other states it tries to promote certain values like HR, democracy, the rule of law, freedom, peace, that kind of things.. So, my first auestioin would be how you experience this normativity of the EU.

Khatib: Unforuntaley the EU relations with the Middle East particulllarly the Palestinian-Israeli conflict is an exception of the rule. The EU might be a normative entity in terms of its international relations but when it comes to the Palestine-Israel, I think that we see limitations. What we ask the Europeans is why they treat Israel as a state above the international law. They refer this exception to special nature of the relation between Europe and Israel. And sometimes they go back to the history, especially the complications of the WO II and the treatement of the jewish people in Europe by some European state, especially the Germans and before that by other counrties. I think that is not the only explanation. I think that the interest of Europe is another factor. I mean the material interest, strategic interests, economic interests, of Europe is another factor. For example during the sixities and the seventies of the last century, EU had a problem with the growing Sovjet influence in the Middle East. And Israel was an ally to the European States and the Europeans found that there is a common interest between Israel and Europe so they were also wiling to close an ee on Israeli violations of certain ethical aspects, certain legal aspects.. So as far as the European relations with Israel and Palestine I do not think that we can say that Europa is a normative entity. The most recent example is the Israeli settlement activities. As you know the Israeli settlement activities are a violation of the law. But the European States do not behave according to it. (Asks to stop to see someone)

I was using the Israeli settlement activities and the Israeli building of the wall on Palestinian land as an example. THis is a very uncontraversial Israeli violation of the international law. And we went by the book and the High Court of Justice in The Hague that confirms the illegality of the wall and the settlements and we expected that Europe and the European states will link its relation with Israel to such Israeli behavior, which they do with other countries, usually. But they didn't. They separated the healthy relations with Israel from the Israeli legal behavior which they critize. But only verbally.

Eef: so, if I understand right, you expect more action from the EU that collides with what they are talking about.

Khatib: yes, I expect that they would behave in their relation with Israel, in a way that is based on the Israeli respect or disrespect of the International law. And unforutnatley this is not the case. The other example is the products of Israeli settlements. These are illegal from European point of view. And there was a ruling also from the European court saying that the products of the settlements are illegal. And yet, the European States and the EU are not doing anyhting in order to prevent the importation of such illegal products. So it's very difficult to say that Europe is normative when it comes to its relations with the ME. Particularly Israel-Palestine. I would say that maybe..

Eef: Okay. And how should the EU react. What can they do, what's in their power to do?


97

Khatib: I think that they have to ensure a linkage between their relations with the different partners in the region on one hand and the level of respect of these parties to the international law. And to the basic principles of hurman rights and to the basic ethical criteria. So they have to tell Isreal that Israel canot continue to enjoy good relations and cooperation with Europe as long as Israel is net showing any respect to the legality and to the international law and I think because Europe is not making this linkage, Israel feels encouraged to continue with its violations. They.. Most EU countries did not vote for Goldstone's report and this is another example. I mean, this report showed that there is Israeli violations and war crimes but that wasn't good enough for these states to vote in favour of this report. Which puts another questionmark on the normativitiy of the behavior of Europe vis à vis Israel.

Eef: And could you give a practical example of what the EU could do?

Khatib: They could prevent the prodicts of the settlements to reach Europe. They could prevent the European companies from having contracts and business deals with settlements. This is the initial and basic tips that they can do. But after that they can go for further escalation and link the continuity of certain agreements and certain arrangements with the continuity of Israel.. with the adherence of Israel to certain legal and ethical requirements. On the contrary we see the opposite happening. We see an upgrading process of the Israel-European relations, which I think is harming the prospects of peace in the Middle East because Israel feel that it can eat the cake and keep it on the same time. They can continue to put obstacles to making peace in the Middle East. Continue to violate the Palestinian HR and in the same time enjoy the preferable treatment with Europe.

Eef: What kind of image do you think the EUropean Union has now, here in the region.

Khatib: definitely it's much better that the image of the US. But it's not a very good image. So it's a relative matter. There has been few public opinion polls which checked on that, including polls conducted by the Jerusalem Media Communication Center. If you check their website.. because I used to be involved in this website and I did some of these polls.

Eef: What's the name again? UMCC?

Khatib: JMCC.So the website is www.jmcc.org. If you go there to the poll section, I don't know which poll particularly dealt with that but there is a search engine which might lead you to the right poll which shows the perception of the public to different international countries and agencies including Europe. The question list was including the United States, United Nations, Russia, EU, etc. And it shows.. I don't remember the percentages actually, but it shows that there is no positive image, but it's not as bad as the US image.

Eef: What is in your opinion the impact - if there was any - of the Goldstone Report here?

Khatib: On what? Impact on.. on perception of Europe?

Eef: No, actually the impact here, so the recommendations asked for certain measures, for investigations for instance, or maybe also did it influence public opinion, did it influence how states behave towards Israel, towards Palestine. The general impact actually.

Khatib: Yeah.. the >GOldstone report required that Israel and the Palestinian Authority in Gaza would do their own respective investigations on certain aspects. The Palestinian Authority established an independent committee, a judiciary committee which came up recently with a report that was sent to the UN. I think that the Goldstone report had a positive impact on the level of respect to HR


98

requirements here in the West Bank. Because it played an accountability role. (Excuses to take a phonecall)

(short talks about speaking Arabic and visiting Belgium)

Khatib: So, were are we?

Eef: You were saying that you think that the Goldstone Report has a positive impact on the level of respect for Human Rights.

Khatib: Yeah, I mean it played a role in holding people here accountable for the international law and it played a role in encouraging people to be more sensitive to human rights. And to legalities.

Eef: And what people do you..

Khatib: I mean the officials. I mean, I'm talking about the Palestinian officials.

Eef: Do you think it had also an impact more globally?

Khatib: In this regard? Well, it had an impact globally, ofcourse. IN general, I mean, OGlstone's report played a very significant role in bringing the attention of the International community and all concerned people to the Israeli violations of human rights and the international legality and the laws of wars and it brought some pressure on Israel and I think Israel would think twice before repeating the kind of crimes that they did in Gaza. However, this is not enough because we are still hopefull that the UN will adopt these findings and continue to enforce the reccommendations of Goldstone's committee. Including prosecution of the individuals responsible for these war crimes. And I hope the European Countries will take more positive role in this regard.

Eef: If you say that it has placed some pressure on Israel, how do you mean that exactly?

Khatib: I mean coming up with this position, with these findings by a UN committee which has this level of credibility, saying that Israel is responsible. But not only Israel, I mean, Israel and Hamas in Gaza are responsible of committing these crimes and these violations, brought about a negative attitude towards Israel and some pressure on Israel by international agencies and by states and by public opinion.

Eef: What characteristics of the report do you think caused this?

Khatib: mainly the aspects of it that critises war crimes committed by Israel, like using illegal weapons, like unjustified killing of civilians, like indiscriminate shedding, like distroying civilian buildings such as schools (UN-schools).

Eef: Israel has also been doing investigations. How do you evaluate those?

Khatib: That is not acceptable, that is not useful because Israel is the guilty party in this issue and the guilty party cannot hold themselves accountable and investigate. The investigation has to come from a neutral third party. And Israel has no credibility in this regard because of the lng history of the Israeli disrespect of the stipulations of the Geneva Conventions and other relevant humanitairan laws. That's


99

why we don't think there is much of credibility of this Israeli internal investigation. Especially that according to what we hear in the media this committee does not have enough mandate anyhow.

Eef: And how would you describe the reaction of the EU on the Goldstone Report?

Khatib: I already said that the EU position was disappointing because they did not vote for it. And I thought.. I said that this was an example of the European behavior which does not at all show that EU is a normative entity.

Eef: So it did not meet your expectations?

Khatib: No, it was disappointing.

Eef: What could they have done more?

Khatib: They could have voted for it. If they would have voted for it then they could have given it more credibility, more strength, more weight. But the fact that they did not vote for it, weakened the report to a certain extend.

Eef: And how.. What could they do better in the future? Shoudl they do..

Khatib: They have to be honest to their principles and they have to adhere when it comes to their positions and behavoir vis à vis the Middle East. They have to stick to their principles and to their values. Values of democracy, values of human rights, values of freedom.. A country like Israel that does not respect HR that is preventing Palestinians from achieving their freedom, shouldn't be treated in the positive and preferential way that Europe is treating Israel. Europe can help solivng the Middle East problem by telling Israel that in order to maintain this good relation and upgrade it, they have to show more respect to the HR of Palestinians, stop the settlements, stop the policies of the demolition of houses and the occupation. And allow for the freedom of the Palestinians. But unfortunatly Europe is not using this leverage with Israel.

Eef: And is this kind of approach realistic? Would Israel listen to the EU?

Khatib: yes, Israel would listen because that will affect its vital interests. Because Europe has huge leverage over Israel because the EU is I think the second biggest State in terms of commercial exchange with Israel and there are all kinds of programs and support and commercial exchange and scientific relations and you know, Israel considers itself as a part of Europe so Europe has huge leverage over Israel that Europe is not using.

Eef: Do you think that the EU follows (or tries to follow) the position of the US?

Khatib: When it comes to the middle East, when it comes to the relation with Israel: yes. Maybe not in everything else. But on this issue, yes.

Eef: And why do you think they do so?

Khatib: I don't know exactly, I don't have a definite answer to this question, but I think that there is.. That this has to do with the American-European relations, rather than with the European-Middle East relations. For a reason or another, Europe considered that the Middle East is the primary domain of the US. So they do not deviate to the US. However, with this new administration in the US, I think Europe can go a little bit futher in its pressure on Israel because that might be accapabtle by the US. That might explain the more serious tone of US at least on the verbal level. Like the EU Foreign Ministers


100

Council statement on the 8th of december of last year. It was a little bit stronger and I thing this happened because the americans are a little bit more critical of Israel. SO that encourages Europe, which proves your point which.. confirms my respond to your question that Europe seems to follow the US. Rather than going beyond or initiating an independent position.

Eef: How would you describe the quality of the Goldstone Report?

Khatib: Errrm. I think that.. You know, I'm not a professional, I'm not a lawyer and I'm not an international law expert so.. I'm not in a position to evaluate the report in a professional way. However, from my position, as a non-expert, I think that the report was good. It was thourough and detailed and documented and based on detailed evidence and I believe that it was fair. Especially that it critized and dealt with all different parties and critized every violation of the law of all the parties, not only Israel.

Eef: I think that's it..

7 | Bijlagen – Interview Dr. Mamdouh Al-Aker

101

7.2.6 Dr. Mamdouh Al-Aker, General Commissioner of the Independent Commission for

Human Rights

Eef: So the European Union calls itself a normative actor, which means that they respect certain principles and that h they also try to promote these principles and engage other states to respect them themselves. Now, my first question is, what does this mean to you, how do you see this happening or how do you evaluate the EU as a normative actor?

Al-Aker: For the promotion and protection of human rights? Well actually it's a straight-forward thing because at least we have four of five European countries, they are donors. There is a consortium that supports all the anual budget and we have three years program and this is the third time they had renewed their committment. And since we started this consortium.. They are the Danish, the Sweeds, the Norwegians and the Dutch and the Swiss, they took it upon themselves that instead the the ICHR seeking every year support of the budget because they acknowlegde and respect the work of our commission, they approached us and it was the first experience for them they formed a consortium between the five of them and they share the support instead of being annualy it's a three-year program. So this only reflects that the commitment I believe on their behalve to.. And beside the direct support to the ICHR, the EU at large support the various secotrs that belong to the justice in Palestine. The ministry of justice, the attorney general office, the Higher Council of the Judiciary, they all have full support from the EU. And, I don't know if you're aware of it, the euro-cops support the police. There is a project going for the support of the police.

Eef: And how do you evaluate the EU's behavior in the conflict itself? With regard to these normative principles that they stand for?

Al-Aker: To the conflict? The Israeli-Palestinian conflict? Well I think this is a political question but I have no hesitation to answer it.. As a Palestinian I don't feel satisfied because in spite of all the violations of Israel to international law, and the record.. They have a record since the start of the occupation about these violations.. What we are witnessing are just.. words. When it comes to other countries, there are sanctions, there are measures, but Israel is always been treated as if they are above the law. And I don't want to go into the details of examples of this. I'm sure the last example is the seize of Gaza and the war on Gaza and by itself the Goldstone Report. The way they voted in the Human Rights Council. And also I dare to say that they are not getting beyond the American domination of the Middle East. Until now the EU, they did not formulate a strong, European stance and opinion and policy and strategy which differs. They are part of the Quartet, but actually everybody knows that the Quartet is under the Diktat of the American administration.

Eef: And if you say they are just words and no action, what kind of action would you expect from them?

Al-Aker: I think they can see into it to make Israel abide by the international laws. There almost isn't any single international resolution that has been respected by Israel. And there is no action. When it comes to other countries, all other countries, look around - I don't want to go into actual details because there might be controversy about the atomic project - but the point is that, those that do not abide by the international law and the UN resolutions, they are subject to measures to make them comply. But Israel: no measures at all; And the list of Israeli violations ofr UN resolutions, is endless.

Eef: And how coudl the European Union undertake actoin? What could they do?


102

Al)Aker: The first they can take diplomatic actions, they can have economic action. Why Israel to be treated as.. to be given the privilige in trade with Europe? They can punish them at least by suspending or freezing this privilige to Israel. And recently Israel was admitted to the economic.. I don't know the name exactly..

Eef: the OECD?

Al-Aker: Yes. And this is something.. It was quite obsceen. Why Israel, why? They are occupying Palestina and all the violations to Geneva conventions and International HR law and even Humanitarian law when it comes to the seige of Gaza, they are not respecting anything. And nevertheless, not only they are not taking measures to make them comply, they are giving them priviliges.

Eef: So actually they are doing the opposite of..

Al-Aker: Yes. I think I will.. It comes to my mind now there is.. I don't know what she is.. but at least she live sin Brittain when she wrote the book: Ann Lee Moore. She was one of the, those who really expressed their disappointment and frustration about the European policy. That they are subsidising the occupation, subsidising.. She wrote a book. I think it was het PhD thesis. Ann Lee Moore. (Discussion about how the name is written exactly)

Eef: And how do you see diplomatic action? How should the EU tackle that? Or handle that?

Al-Aker: Diplomatically they can put a lot of pressure. They have the means because israel is being treated as if it is part of the EU. They take part in.. not only Eurovision Song Contest but also all the sports, as if they are part of Europe..

Eef: So by taking or threatening to take it away.. They could..

Al-Aker: Yes, yes, by at least, as you said, by threatening or making a statement or expressing the intention that they might take action..

Eef: Euhm.. So, if you relate that back to their normative discourse, how does that make you feel?

Al-Aker: I feel disappointed, really, because when it comes to saying words (?) I think in the early eighties there was the Venice Declaration by Europe about their vision on solving the Palestinian-Israeli conflict. It was just a declaration.. And they expressed the declared policies are something and the actions on the ground are something else. Because the.. this is what makes one disappointed because the European Union, theoretically, they have a far advanced position on the Palestinian issue, better than the American administration. But when it comes to deeds and actions, you feel that their hands are tied because of the American pressure.

Eef: So they tend to follow America? Or they try not to go against it.. or..

Al-Aker: Yes. Yes, to a great deal. To a great deal.

Eef: And let's say that the European Union would take action and they would threaten to suspend certain agreements or whatever.. Are those measures realistic, in this way that Israel woud listen to something like that?


103

Al-Aker: Definitely. Israel is very sensitive to its relations with Europe and the United States. Especially the economic, the cultural, the scientific, the tourism and.. htere are a lot of area's where Israel cannot survive without the support of Europe and the United States ofcourse.

Eef: So, how would you expect them to react if something like that.. that kind of pressure would happen?

Al-Aker: Let me put the analogy of the South of Africa. In South Africa the Apartheid regime did not collapse only because of the NC struggle against the sanctions that were taken by.. especially in Europe, more than in the United States. It was suite influential in making hte Apartheid Regime change course. Because like in South Africa, Israel, they are isolated. They cannot survive on their own. They need like the umbellical cord with the United States and Israel is even more dependent. It's more, it's a tiny country in the middle of the region, which is very hostile of course so they cannot but.. I don't want to say respect but at least think about any measures taken by the European.. Look at it now, look at the double standards. They want us, our leaders to go into direct negociations on no grounds, on no basis, without terms of reference without timescale, without freezing settlements. Only on the exact conditions of Netanyahu and against all the principles of even the Quartet. What they are doing to our leadership they.. there is a threat that.. if you don't go into direct negociations, don't expect that the donors will keep pumping money. Who should be under such pressure? The Palestinians? The occupier or the occupied?

Eef: And why do you think that the European Union has got what it takes to do the same thing to Israel?

Al-Aker: It is complicated, but basically because the jewish issue, part of it that Europe, err, you know the Hitler, the Nazi-era and what they did for the jewish people. So there is a sort of a guilt feeling in a way and at the same time there is some strategic relationship because they feel like the .. states, they feel that Israel is part of the West and it helps set them strategic goals and this is way from, when it comes to the era of the Brittish empire the Balfour Declaration.. Who is the Balfour Declaration to donate Palestine to the Jewish people? Who? Who owns Palestine? He promised them to transform Palestine into a homeland to the Jewish people. Who are you to do that? And without any respect or consideration to the indigenous population and since then, for now almost 100 years we are suffering the consequences of this promise. But I mentioned the Balfour Declaration as an example of the strategic considerations. This was ofcourse done before the Nazis but when the.. during the Nazi persecution of the Holocaust this has been excellerated ofcourse and the jews made use of it.

Eef: Then, to come to the Goldstone Report.. because the Goldstone Report is my case. What is in your opinion the impact - if there was any - of the Goldstone Report?

Al-Aker: Actually the impact when the.. even the establishment of the commission that was lead by Jugde Goldstone was very important and you know that Israel rejected it. Look at this: in any other country when they do not cooperate with a commission established by the UN, what will they do with it? If it were any other country, there will be sanctions and measures taken. But Israel, from day one, they said 'no, we will not cooperate. They did not allow them to visit and all their hearings were done outside the occupied territories, they did not lend them any help. And again now, about the flotilla UN commission, they have declared: we will not allow the commission to talk to any soldier or any officer. How can you reach the facts if you do not talk to the people who were in the field? So.. Again, as I said, there are endless examples. The Goldstone Commission was a precendent to as, a precedent that might bring justice to our cause and expose the Israeli violations and the total lack of respect to the international law and the human rights law. As I said, Israel was totally non-cooperative. Bu they


104

had to do their hearings indirectly. They summoned people like NGO's and persons even an they listened to what they had to say in Jordan or in Geneva even, couple of them went to Gaza and Egypt.. But they were not allowed at all to enter israel or to talk to an Israeli.

Eef: Did the report achieve anything so far?

Al-Aker: Not yet. One achievement is, I would say, the mere formation of the commission and the Report actually.. The report was.. did so much detailed. And supported by legal arguments. I don't think that they ever had a report with this level of professionalism and documentation. Israel suffered a lot on the public opinion, the media and on the moral level as well. But the actual actions, there is a lot to be ... yet. Because so far it seems that the Israeli and the American tactic is to let it drag on and drag on until it is.. until it fades away. I will ask one of the senior lawyers because he was representing the commission here in the Palestinian.. You know that there was an Israeli committee to investigate the allegations and also the authority here they formed an ivestigation committee as well. We have a representative there. They asked the ICHR to help so we asked one of our senior lawyers to sit as a professional assistance to the commission. And he took part in the report that was sent to the UN. So, if you like, he could also give you his insight on the procudere they did to investigate what was mentioned in the Goldstone Report and relevant to the Authority here and the Gaza as well.

Eef: That's really interesting. Now that you mention it, both sides have been doing their investigations as was asked to do domestic investigations..

Al-Aker: Now we have to see if these reports and these investigations did satisfy the requirements of the Goldstone Report..

Eef: How would you personally evaluate the investigations that were done by Israel?

Al-Aker: Actually Israel, the basic link with Goldstone Recommandation was the establishment of an independent and credible investigation committee and according to international standards and criteria. All these were not satisfied. Because what they did actually is just as if they were having debriefing from the soldiers and the officers.

Eef: So, they're not taking it serious?

Al-Aker: They are not. And again, this will be very important because the Israeli side, they have submitted their report of the investigations at the same time when our side also submitted the report. They have to see how satisfied the UN Security Council or the Secretary General is with these reports.

Eef: Why do you think that Israel, since they have agreed to do investigations, why do you think they are not doing them in the way that was asked by the report?

Al-Aker: Because they think that they are.. They cannot comply with the International law. They were caught red-handed. All the Goldstone Report actually, as I said, the detailed description of each Israeli international law or human rights law, it was very detailed, especially about their attitude towards the civilians. The civilian people, the civilian constellations, the use of prohibited weapons, the white phosphorous is only one example. So Israel, because they feel they can get away with it. They are the impunity. Because this is the history. Look at before that, with the wall. You know, the consultative opinion of the International Court of Justice in The Hague, again the recommendation is very clearcut that this wall is illegal. it has to be demolished and that people should be compensated. And I hope that you have time to see the wall and how it is destroying our land and dividing the Palestinian


105

communities. So Israel, they feel they are protected by the Americans and the West in general. They can say no.

Eef: How would you describe the reaction of the European Union on the Goldstone Report?

Al-Aker: It was a mixed reaction. The voting at the Human Rights council, tells a lot because some of them voted for the report, some of them abstained, some of them voted against it. It was a mixed.. Which I think it was a scandal.

Eef: What should they have done?

Al-Aker: Those who abstained or voted against, by itself this was scandalous because such a report. A credible and very professional report and people who were involved with it who are well-recognised of their independence and their neutrality and professionalism.

Eef: Could the European Union have acted differently? And what should they have done?

Al-Aker: they could, but they don't want to because of politics. Unfortunatly they dealt with it in a political way rather than out of commitment to Human Rights values and respect to international law. Because when one looks at something like the European Human Rights Court this is something people look at it like an achievement and to be a haven for people in different parts of the world to resort to it for justice. But when it comes to.. and when you see the practice and the attitude and the policies of different EU countries, it is to the opposite.

Eef: So, Am I right when I say that the action of the EU did not meet your expectations?

Al-Aker: Definitly. Mister Blair was the representative of hte Quartet. He had been in Palestine, two or three years now, when he was appointed. he could not remove one single check-point. He could not activate save passage between Gaza and the West Bank. There was an agreement signed by - what's her name - Condoleezza Rice. It was a famous event; she spend overnight until she got an agreement signed by the Israeli's the Palestinians, the administration and the Quartet (Blair was there) to open and activate the save passage, to lift most of the check-points and to have free movement for people and goods. Nothing happened, what they did for.. I keep saying it whenever I see an American diplomat: "you're secretary of State, she signed it. For Israel it can't". So it's a major disappointment.

Eef: And why do you think it's politically so difficult for the EU to get something done?

Al-AKer: As I said, because, as the Wall, it's American influence. They are stil under american influence. And as I said before, Americans dictate the policy and the ask the Europeans to give the economic support and that's what made Ann Lee Moore say that they are subsidizing the occupation, they are feeding the occupation. The historic relationship because of the holocaust and there are strategic considerations.

Eef: How could the EU handle the report better in the future?

Al-Aker: I think now.. When the GA will discuss both sides report about the local investigations, if it is not satisfactory they should take action. Because the next step then, to refer the issue to the ICC. So, this is the expected next step.This is what they did in other countries, in Africa, in the Balkan, in Jougoslavia, and they gave them the chance, they had another six months. As I said, if you'd like to have some more insight in our involvement in the Goldstone Report an d in the preparations of the internatl investigations, I can introduce you to our lawyer who was part of the team.


106

Eef: Well, if he has the time and he wants to.. That would be great..

Al-Aker: Let me see..

Eef: One last question. You said that the Goldstone Report might be a precedent to bring justice once.. Do you think that the Goldstone Report itself could reach this or is it just a first step in a process that might come to..

Al-Aker: Yes, actually it provides the material to bring justice. But now it is in the hands of the UN, the GA, the SC, the States signatories to the Geneva convention. Because this material is unprecedented. The evidence and the details as I said is enough to incriminate Israel..

Eef: whas it a good way of working to give the seperate parties the first responsibility to do investigations?

Al-Aker: Yes, this is the normal procedures, they are expected. And they gave them time, three months and then another three months, but now I think it is in the hands of the GA and SC. And if they frustrate this mechanism, it will have very bad and negative consequences. Because now we are resorting to International law and we are bringing our case to the HR Council, to the UN, a neutral, independent and highly professional and credible commission brings a detailed 500 or 600 pages, point by point, anybody who knows international law and when we were here the comments of different people all over the world, the evidence is shocking. So I think it is now in the hands of.. The Goldstone team they did their work and they now put it in the hands of the UN and the consenting parties so it is up to them now. Either they will take serious measures to bring justice to all these civilians who suffer or otherwise the consequences will be very, very bad. Because if this venue is closed to people like the Palestinians, the Gaza people in particular, if this venue is closed and it didn't bring justice, people will find - or extremists I will say - will push for their arguments that it is a hopeless case. But I believe, and many people believe, especially after - and this is one thing I should have mentionedn one of the positive things about the Goldstone Report: it gave people a lot of hope that here it is, by resorting to international law and the Human Rights mechanisms, you can achieve justice. Don't feel frustrated. But there is, as I said, a lot of manipulation going on trying the stilling tactic and it is very serious.

Eef: If the Israeli soldiers and maybe also the more higher placed people will be held accountable, will that contribute to maybe a change of mentality of Israel? I mean, would it also.. Would it not alone bring justice tothe victims of the war on Gaza, but would it also have more sustainable, long term achievements, do you think?

Al-Aker: Yes, I think this could contribute to peace. Not on short term, but on medium and long term. Because I think, what you said, eventually such measures like the Goldstone Report would bring many Israelis into their senses to realise. Because, here we are, these people are independent people and they cannot keep ignoring the facts and keep saying 'the world hates us, the world is against us'. As much as justice was needed to the victims of the holocaust and as if they had monopoly on being the victim, there are victims of your own. You created these victims. So eventually I think, and this is philosophical, this can even heal the Israeli. For me as a Palestinian it is beyond comprehension that those who suffered from the Holocaust, howcome can they accept and commit these violations? But as a doctor I know that sometimes the pathology can have consequences, and you know, complexes,...

Eef: So it can be an eye-opener?


107

Al-Aker: it is a very important eye-opener because the Israeli they did, but in a very minority, they are not in the - unfortunately - the leadership. And instead of giving, let people have access to all the information, they are indoctrinating, they ae giving them what they want and they keep telling in the media and the newspapers and the press conferences when you listen to Netanyahu the day before he said about the flotilla investigation we were in defence, they were terrorists.. That's not serious. They were civilians coming to all.. If you are sure that they were terrorists and they were armed, why don't you let international investigations occur. Why do you forbid anybody to question any soldier. They keep saying 'we have nothing to hide'.. They have everything to hide! So I think these measures eventually will bring the Israeli leadership and the public to their senses and that they will see it cannot be that they hate us and that we are targetted. The best supporters are in the west. Europeans, the Americans. But eventually, when you follow it you know these two professors who wrote about the Israel lobby, the famous book. Two years ago. It's a very.. one of the best, again, books, and it will, they were all committed to support Israel. But they believe the way the Israeli lobby in the States behaves, is on the long term detrimental to the American national interest and detrimental to Israel itself. This is their theme in this work and you should read it.

Eef: And how is it called?

Al-Aker: "The Israel Lobby". And two professors, one of them I think it Jewish an American Jew. They are professors in Chicago and Harvard. Walt and Mearsheimer. Walt I'm sure of the spelling but if you google it, you will find it.

Eef: Okay, thank you very much.

7 | Bijlagen – Interview Sahar Francis

108

7.2.7 Sahar Francis, Director of Addameer

Eef: How you perceive the EU's normative discourse actually. What it means to you and how do you experience the EU's position and action here in the region.

Francis: I think there is two levels to talk about the EU in the region in the occupied palestinian territories. On the level of the finance like funding lots of development projects and trying to help in improving the situation of the people, they are playing a big role. They are one of the biggest donors for the Palestinian Authority and for the NGOs as well and the Palestinian Civil Society. But on the political level, this is the weakest part of the European Union because I don't think they are taking their role and qhat we are expecting from them on the political level in order to change the reality in the region which means, when it comes for taking real discisions on the international level supporting the Palestinian case, it's weak. It's not enough and it's not satisfying the needs of the Palestinian people. And of course the example of the votes in the UN on the Goldstone.. And not just the Goldstone, it didn't start with the Goldstone issue. It's since ever I think that on the political level you find them more pro-Israelis than supporting the Palestinian side in the decisions that should be taken. And this is where you see there's a contradiction between the promotion of Human Rights, for rule of law, for protection of civil society and all these rights-based approach let's say they are demanding in their own internal laws and relations as the EU. And when it comes to Palestine you find that there's a double standard, a kind of double standard in their behaviour.

Eef: What would you expect from the <EU that they would do here? Considering their own principles like you just said?

Francis: I think in the issue of the Human Rigths it's not secret and it's very obvious and they got the information that Israel is violating basic rights of the Palestinian people under occupation. So the minimal is to help in ending this occupation and ending these violations and to put Israel accountable. And not just using the.. Like.. <They are always claiming that they are using the diplomatic channels with the Israelis. For example we are talking about torture or administrative detention and we are informing them about such cases of torture and administrative detention, they would go and have the dialogue, when they have the dialogue they will bring the cases but not more than this diplomacy tool. You wouldn't feel there is an effective tool used against the Israelis to hold them accountablie. And this is going for like decades! It's not a case of one year or two year or just since 2000 when the second intifada breaks. It's since the beginning of the occupation that these things are happening!

Eef: So their approach is not effective enough.

Francis: No.

Eef: On the diplomatic level they can not really achieve anything.

Francis: Yes.

Eef: What could we expect from the EU as it would really hold on to its principles?

Francis: Okay. For example in the Gaza issue. I was expecting that for example in the vote in the SC Council, the biggest countries like France and other should vote in and also try to convince the US that they should take a serious decision in order to stop Israel and to find Israel accountable. Instead of taking such position, it was.. Their position was in the SC Council was very general and weak and


109

they didn't.. It wasn't effective in the meaning that it stopped Israel. They gave Israel space for more than twenty days to attack the Palestinians in Gaza. One thousand people, even more, died and in the end you don't feel there's very.. Like the reaction of the international community where the EU is like one of the biigest influences in this international community, wasn't very effective in order to protect and later to compensate as well as to find Israel accountable. And it continued in the Goldstone Issue.

Eef: And you say that they could have put pressure on the US. Is that realistic?

Francis: I think, even if they were, like taking their concepts of the Human Rights and following this kind of policy that we are states that they honour and respect and protect Human rights at least we were expecting that they would vote in a positive way. And not be absentees or be silent or vote against.. the biggest states in the EU they voted against, some of them they didn't show at all and just the weakest countries voted in favour of the Goldstone Report: Greece, Portugal and.. this is way we see the policy of the EU is contradicting their own general aspects of the HR issues when it comes to the protection of the Palestinians. Because of this relation with the Israelis and the US. And I think, if once the US feels like that EU countries are against and they are not supportive to their policies when it comes to Israel Palestine, maybe they will cause a change in the future. But it couldn't be that the US is always relying that Europe will never do anything opposite to our position. As if they always guarantee the side of the EU.

Eef: What kind of tools d you think the EU has to hold Israel accountable or put pressure on the State of Israel to comply? How could they do such thing?

Francis: First there is ofcourse there is the tool that they always claim that they use it, the diplomatic channels and dialogue with the Israelis through ofcourse the agreements that they have.. We were demanding from the EU countries last year when the Goldstone issue was on the agenda and on the same time the upgrade issue was also in the agenda of the EU at least to cancel the upgrade and of course it wasn't accepted. So this is one of the tools that we thought it would be more effective if the EU really told Israel 'we are not going to upgrade the relation with you' I think this is the most effective tool against Israel. Because most of the commercial and the economical relations of Israel is with the EU. All of the agricultural products or the other products in Israel the EU markets is the first market for them. So this is a very important tool. And of course their role in the UN system. In the SC, in the GA, in the Human Rights council, in all the other bodies of the UN where they have to take decisions and mostly they don't do .. take decisions that can support.. that can hold Israel accountable.

Eef: Would you promote coercive enforcement of - for instance - a report like the Goldstone Report by the European Union?

Francis: I'm sorry, I didn't really understand the question..

Eef: If you would promote or if you would think it would be useful for the EU to use more coercive action to make Israel comply with its obligations..

Francis: Yes, of course. Otherwise I think we would stay in the same position as we are in today. There wouldn't be any improvement, I think on the HR situation in the Occupied Territories. Of course the US is a hopeless case. I think that change should come from the EU. And the Eu, if they would change their policy it will be really effective in changing the reality on the ground.

Eef: Okay. I had a question here, but I forgot.. Maybe it will return later.. So, am I right when I say that the EU does not meet your expectations?


110

Francis: on the political level? Yes.

Eef: And then about the Goldstone Report: what is in your opinion the impact of this report? If it had any impact..

Francis: What kind of impact? On the European..

Eef: Any impact that you see may..

Francis: Ah. I think that really if the International community were taking the Goldstone Remport seriously the impact would be really starting to put an end to Israeli immunity on the International level when they commit serious crimes. The report was very clear in saying that there is veyr good basics to claim that Israel committed crimes against humanitarian law and war crimes. So, at least, if any decision on the international level saying that here we want to do special tribunal like now comparing with the situation in Lebanon for example and the special tribunal for the prime minister Hariri. Why.. While it was one person that the international community was very committed to found a special tribunal to investigate and prosecute this case. While killing 1100 Palestinians was not very seriously taken by the international community in order to investigate and not just investigate.. I mean the investigation that was done by the Goldstone.. This is the first step. More investigations should be done on the level of the responsibility. Who is responsible for what? And prosecuting the Israeli responsible people. And this is what I mean by putting an end on the immunity for the Israelis. SO this is way it was very important to us to see that the EU countries helping and supporting such issues. Or even if not finding a special tribunal, at least supporting and taking this case to the ICC. All of the EU countries are signatories to the Rome statute of the ICC, so they can bring the cases for the prosecutor for the ICC and request them to investigate this is a serious issue. Non of the European countries issued such a step for example, so this is why we feel there is lack of political will actually is this issue.

Eef: and not a very big impact of the Goldstone Report.

Francis: If they were behaving the way that I was describing I think this would be a very big impact that would be out of this process because whe n Israel would feel that finally the international community is not tolerating any more their war crimes and crimes against humanity and they have the will to prosecute them and find them accountable then they will change their behaviour. Then they will change their violations of.. on systematic way and without any consideration to the international laws and to the international community. Actually what Israel because of the policy of the EU and the US and the other countries on the international level, this is what makes Israel continuing in these violations, not caring to anything. They treat themselves above the law, because nobody find themselves under the law. Nobody is implementing the international law in the Israeli issue. And this is the most impact that we could get from this follow of the Goldstone Report.

Eef: What do you think of the recommendation that Goldstone made that the several parties, so the Palestinian side and the Israeli side, have to do investigations first internally?

Francis: I think also this issue we can look at it in two different ways. From one side I believe >godlstone was dealing with the issue as if he is dealing with really two democratic states. Okay, Palestine is not a state, but of course he was expecting that the Palestinian Authority would deal with this issue in a very responsible way and of course all the international community treats Israel really as a democratic state. and here is the failure , I think, because in reality, this suggestion gave space to the


111

Isaelis to use time and to make the case.. how you say it in English, like we are a year and a half after the issue itself..

Eef: Delay it?

Francis: yeah, exactly. Delay it. And by delaying it, it will get weaker and weaker and weaker and even more. So this is, yeah, this is what I think was a real... A little bit problematic in this suggestion that parties should.. But I can understand why this suggestion, because actually in the international law you have to give the individual countries first the investigation. And if it fails, thén the international courts will.. But I think we supported our arguments in front of the Goldstone with lots of evidence about the failure of the Israeli investigation in the past. We gave lots of evidences as NGOs, Israeli, Palestinian and Israeli-Palestinian NGOs for the Goldstone and not just for the Goldstone committee. Through all this years we were supporting them with evidences about the failure of the Israeli investigation when it comes to crimes against the Palestinians. The whole system actually is discriminating when it comes to investigations, to the Palestinian issues. And I hope that the new committee that was established will follow the internal investigation will really get the proper decisions in the end. You know, that they founded a new committee to follow the internal investigation in both sides and they met with Palestinian NGO's last week or two weeks ago in Jordan. So I hope that this committee will really take in a serious way these argument against the investigation. I think the Palestinian side did a good step in the investigation.. I mean, the committee should.. we didn't get the final report yet but I heard from toher collegues that it is a very detailed one and a very good one. So, I think, and on the other hand, the crimes that for the Palestinian Authority to investigate were not very serious compared to what Israel was supposed to investigate. So we cannot compare actually between the two sides but at least I think the Palestinians showed a very good will in order to investigate.

Eef: Hmhm. How do you evaluate the investigations that Israel undertook already?

Francis: I think the Israelis started with their investigations and continuing with their investigations in a way that in order to convince and delay any other step on the international level. It will not lead for any serious prosecutions adn taking real responsibilities. For sure not in the political level. For example, non of the prime minister or the minister of defence or the minister of foreign affairs would be responsible for what happened in Gaza at that time. They will keep the responsibility on the small soldiers, on the specific events like that this soldier behaved against the rules and of course not the head of the arme, not the person in charge in the whole army. And just giving you one example about these investigations: we've followed a case that a person was used a a human shield and he was arrested later on and we filed a complaint against this issue. He was released and they requested him to testify in Ares checkpoint and we requested to be with him, as his lawyers. They refused and the guy was terrified he said "no way, I'm not going back with my legs to their military bases in Ares to be investigated. I will never do it". So they closed the case and this is the kind of investigation actually.. They just concentrated also in the biggest cases that the Golstone was reporting, you know. The attack on the UN buildings and the killing of the families that was doing very good media action actually through the war and a little bit after. But not in all the violations that really took place in the 28 days in the war on Gaza.

Eef: So they've done it superficially?

Francis: Yes.. Not in each case superficially, but I think they also do it in a way that it will not lead to find the.., you know we were aiming actually at the end of the Goldstone process to find Ehud Barak responsible for this agressive war. But what the Israelis are doing now with their investigation they


112

will find the soldiers on the implementing.. you know, on the field, responsible. But they will not prosecute any political leader or the higher people in the army for committing such crimes.

Eef: They keep it low-profile.

Francis: yes?

Eef: This the Report achieve anything?

Francis: The report? The Goldstone?

Eef: Yes

Francis: Eerrm, on I think the biggest achievement is the fact that the UN did this step by founding this committee and accepting the report and at the end keeping and following.. I think this is a good achievement in this stage for the Palestinian because for the first time in this conflict we reach the level where you have a very official, high committee to investigate and the will to follow. But we have to wait because it's not finished yet and we can't guarantee how it will end and will it really be effective in the way that we would have prosecutions or it will be just closed as reports and documents..

Eef: How would you describe the reaction of the EU on the Goldstone Report?

Francis: I think it was very disappointing. Very, very disappointing. Especially when they voted in the GA and the HR COuncil. Like, as I told you, to have just five small EU countries to support the vote it was really very disappointing. And because the crimes that were committed in the attack were very obvious and very clear and even without any legal analysis, without any investigation, to see the media to understand what's going on. And maybe this is what caused us to be with very high expectation that here maybe for the first time the Israelis commit such, you know, without any.. We didn't believe that Israel really is doing such a thing without caring to the international community and the media and whatsoever. And so this is why maybe we were so disappointed when the EU countries took this position.

Eef: Because it was so grossly outrageous, the excessive use of force.

Francis: Yes, uhuh.

Eef: What could the EU, in your opinion, have done to react better on the report? Something else than just voting in favour of it?

Francis: I think they could, if they were more supportive in taking this report in the council or in the vote in the GA. If they showed more support it will give more the impression that something serious happened there and it will give powerness to the case, I think. So at least this is the minimum that they could do. Supporting the vote in the General Assembly and in the Human Rights Council, even if they don't want to do such a step in the SC. Because I believe that if they are wanting to go back to the SC, and I'm sure that the US would do a veto. But at the end, getting positive votes from all the other countries, the EU, Russia, ... ahd then just the US against, it would be different. And it will cause, in the future - if we will built in a cumulative way - it will cause a change someday. But until now they are not doing this. They are not convinced that it will cause a change.

Eef: Why do you think that the EU is lacking the political will to take a stronger stand in this?


113

Francis: I'm not sure if it's because of lack of interest in, like at the end, I'm not sure how much they have itnerest with the palestinian side while I can understand how much interest they have with Israel. Maybe this is the reason. Because they feel like their interst is more with the Israelis than with the Palestinian side. And maybe because if Israel would be.. Let's say taking a.. I think that relations between Israel and the EU countries are more stronger and are more built on economic and commercial issues than the PA and the EU countries. So they would loose, in somehow, if they would loose the relation with Israel. But what they will lose if they lose the relation with the palestinian country. And this is why I think, as Palestinians, we are not using the arab relations - not the Palestinian relations with the EU, but the Arab relations with the EU, as a group. Because there would be more effective maybe. And the EU would feel that they would lose something if the whole Arab countries would take one position in pushing the EU to change its policy. But unfortunately it's not happening until now.

Eef: It's indeed true that the EU has very strong relationships with Israel and they also have a policy in which they want to pull Israel as close as possible to then make a change. They say that if we are good friends, maybe we can have more influence in Israel. Do you believe that approach?

Francis: This is existing and this is their approach so far, for so many years. But I think, in reality, it shows that it's not so effective. Because, if it's real, why they couldn't stop Israel on the war in 2006 against Lebanon. Why they couldn't stop Israel on the attack on Gaza in 2008-2009? If this approach would be effective, at least they could, in these two cases, immediately interfere and impose Israel immediately to stop. I think in the war in Lebanon, everybody was also convinced that on the international level that Israel used more force than was justified. But, remember, it took the international community more than a month to stop Israel by the decision of the cease-fire. So another time I think it's a failure.

Eef: I think that this will be it.

Francis: alright, I hope I was helpful.

Eef: Yes, sure.

Francis: When I witnessed I got questions from the three people and they were very interested and interfering and to look for more and more information. As well as the secretariat of the commission they asked us lots of questions, they requested lots of information. I believe that really the committee worked as a team and did a very good job. In the end, if the Israeli were not pleased with the report and they talk about the attitude and the personality of Goldstone as a person I don't think it's fair. ANd I don't think this is justified, so far. Why he was good when he was in other positions? Like, why it didn't came up when he was such kind of work in other places, in other conflicts in the world. WHy just know, when it comes to Israel and Palestine? I think this is part of the propaganda and, you know, the media campaign that they were doing in order to hold their opinion and to justify their behaviour after the report.

Eef: and did they succeed in that? Because it was a detrimental campaign.

Francis: I don't think so. I think the support for GOldstone were better, they were most. It's at the end but it's still, you know, I think they hurt him personally because I don't think he expected this attack on him. Because in the end he is jewish, he was one of the supporters to the Israeli state. He was never expected, I think, such an attack on him as a person because of his objectivenessi n the report. So this


114

is why I think the effect was more on a personal level than on a professionel different level I think all the legal people, even without knowing him personally, were not affected by the Israeli talks about him.

7 | Bijlagen – Interview Yuval Shany

115

7.2.8 Amiram Gil, Physicians for Human Rights

Eef: Okay, so. What you have to know first, I don't know if you're aware but the EU proclaims to be or calls itself a normative actor by which it means that it's lead by certain principles like democracy, rule of law, human rights, all that kind of things.. They want to respect these principles themselves but they also want to engage other countries with which they have relations to respect these rights or to create an athmosphere in which these rights are possible. So, then, if you see the EU like that, my first question is: what does it mean for you. How do you see the EU yourself. Do you, for instance, feel anything of these principles or not or..

Gil: So maybe I should start with a little bit of background on PHR, on what we do. Including our work vis-à-vis the EU. You may find this useful as a framework for this discussion. (Adresses to Mathias for a minute) So, I'm not aware if you know this already, bu stop me if you do. PHR is a 22 year old NGO, we focus on the right to health but we also take a broader perspective on human rights. And we also have a political agenda including the occupation. We have several departments that focus on various issues and areas of practice, so the occupied palestinian territory, the OPT-department is the largest and the oldest department we have. There we do case work. We receive requests, appeals, from patients, both from Gaza and the West Bank, seeking our help in actually processing their applications to exit mostly Gaza but also areas in the West Bank and get medical treatment elsewhere. And we do that every month with the israeli authorities. So we coordinate to the Israeli army in charge of processing their applications, provide medical expert opinions to support their applications for permits and we see, well we get approximatly 120 requests per month from Palestinians that require treatment. So we help them. And we see a great deal of succes there of actually getting permits. We also have.. We also do advocacy, I'll talk about our advocacy in a minute, in terms of changing the policy of the occupation and ending the occupation. Now, we basically combine humanitairian medical work and advocacy all the time. So, we have two clinics. The first is a mobile clinic which goes to the West Bank towns and villages every week, every saturday, to treat patients - we see hundred patients every week - and also provide training to local doctors there. And this is a program hat's been going on since, well basically since PHR started. We also went to Gaza especially in 2008, but we weren't allowed to go there since june of last year. And there is the open clinic, the second clinic that we have, which is here actually. It's part of the office. It's open to everyone who lacks medical coverage. So basically refugees, asylum seekers and migrant workers as well as Palestinian woman who are married to Israeli citizens but due to this citizenship-law where you might have heard about and if not i'll be happy to talk about it, they don't have Israeli citizenship or legal satis?? . So they also don't have medical coverage and they come here. So these are the two ajor humanitarian activities that we engage in. And our doctors, we have around 1000 registered members, many of whom are doctors and medical workers and they are.. well, they participate in several ways. They volunteer in these two clinics, they provide medical expert opinions like I mentioned and they are also on the board. We have a board consisting of doctors and they support the work on the advocacy, so they come with us to meetings, to lobbying, write papers and such things. So I'll just cover the departments that we have, so that you have the full picture. In addition to the OPT-department we have a department dedicated to refugees, people who lack legal status, to do advocacy on that. Prisoners and detainees, we mostly work with Palestinians prisoners who are in the Israeli prison system and a department working on israeli citizens and residents and their access to the health system and within that department we have a special project on bedoeins in unrecognised regions and this entire issue of, you know, resources and access to electricity, water and it's effects on health. So, that's PHR in a nutshell. Now, we come to the work vis-à-vis the EU from our advocacy. So, most of the


116

advocacy that we do with the EU, either officials or bodies, is related to our OPT-department actually and it involves the conflict. Now, for us the EU is a major player, both in terms f advocacy as well as by the way in terms of development and support. We are supported by EU foundations, both institutional (that's governement supported foundations) as private european finances. But the bottom line is the same, for us the EU is a main source of support. We do make a lot of meetings with EU diplomats here in Tel Aviv, as well as in Jerusalem. And the purpose, again, is but advocacy, you know, presenting our position papers, reports, information updates, sharing them with the diplomats, discussing different possibilities, solutions, wyas to lobby with Israelis. We come to them with specific cases. So we ask them to help in individual cases. So for example there is a mechanism between embassies here in Tel Aviv, especially with the EU Presidency or other EU embassies and COGAT, the Coordinator of Governement Activities in the Territories. And we come to them if we have a specific case of a patient who was refused entry into Israel and we feel their case is either severe enough or extreme or we can't help that person in any other way, we approach an embassy. We just go to the rotating president of the EU, you know, now it's belgium, before that we were in touch with all the presidents staying.. before that Sweden. And they approach COGAT with our information and we've seen many successes there. And I also think it shows that in many cases when COGAT or the army first say something like "this patient has a security prohibition, they can't get a permit because they are not screened for security" and all of a sudden the decision changes because someone of the EU contacted them. So for us, again, its a major source of support and we work closely with htem. We do briefings, both with other NGO's and sometimes, you know just as PHR and we just had a briefing several weeks ago at the EU delegation in Israel in Ramat Gan about the situation in Gaza and we have meetings approximately once a year with various specific embassies in getting financial support, which also involves advocacy on specific topics. As you know, they support concrete projects that we do. SO it's you know, descirbing the project, describing the work that we do, now that's all here in Tel Aviv. Another aspect is in Europe. We do advocacy trips to Brussels as well as to other European countries such as Germany, Sweden, we're gonna go to Italy soon, i went to the Netherlands a few months ago. So the bottom line is that the EU and European countries more generally is for us a major target audience. Both for advocacy, development, and for getting support for our work here.

Eef: Okay. And apart from that, what I'm actually looking for is not the perspective of your organisation in particular but also your own perception.

Gil: Personally, you mean?

Eef: Yeah, more personally but.. Obviously also with your background of being in an organisation and knowning what it's all about here. Do you think that the EU, given its phylosophy of being a normative power, how do you feel that it interacts here in the conflict.

Gil: Well, I think that it's not enough. Well i think that, you know the reason that HR Organisations such as PHR is so much engaged with the EU, is because of the framework you just mentioned. You know, their commitment to HR, to values, to democracy. But I think that policy overrides it and I think there is a very clear tendency which, you know, it won't surprise you at all, especially I think in the past two years, of the EU to actually back whatever the US says or whenever the US supports Israel. And for us it's disappointing because the EU could have fulfilled a much greater role in you know, pushing the parties towards settlement, to pushing Isral to seize HR violations, you know, Goldstone is a great example. And we.. I think the distinction I can make is that we always find someone willing to here us and willing to talk with us and even express a deep understanding to our cause when we talk to, you know, European officials or delegations. But in terms of action, it's very limited. I think the EU - for various reasons - feels they're restraint in its ability to actually push Israel to do something..


117

Eef: And how do you think they actually could push Israel or one of the two parties? What means do they have, in your opinion to influence the conflict?

Gil: Well, the means vary. They start from diplomatic means, from ranging from economic means to political means. I think what lacks there is the actual will to do that and the ability to engage in some sort of dialogue - a harsh one - with Israel. i think the strategy that would have benefitted such a dialogue would have been changing the focus from just, you know, trying to see progress in the peace process to pushing on concrete HR issues. Which, for is, is the door to everything. I mean, this whole discourse about the peace process, it's so remote and disconnected from what is happening on the ground. Just like it was in Oslo, during the Oslo process. nad I think the EU could have fulfilled a much greater role in effectively identifying the human rights problems, needs and tackling them. And I think it could have been more efficient to try to bypass or avoid, you know, putting pressure on Israel on issues that it's so hard to push Israel on. Because it's not like it's sensitive issues. Okay, what are you opposing to compromise on Jerusalem on the settlements. It's concrete issues on, you know, access, on health, and jobs and education, that actually define how things are on the ground. And they are very much political. It's not like just avoiding the big problem, not at all, it IS the big problem. And I think the EU should have focussed more on issues like that. And somethimes I think there is a tendency to follow the US end of this and seeing progress. Okay, how d the parties sit together at the table and we'd just love to see much more of it, much more concrete.

Eef: Could you give an example of for instance an econmic tool or diplomatic tool that they could use?

Ami: Well, we've been engaged in whole this issue of upgrading Israel's status in the EU in terms of, you know, it's economic status and the OECD and we've said very clearly, you know, that Israel's records on Human Rights should be a precondition and improving it's records should be a precondition for upgrading Israel's status within the EU. And to some extend it has happened, there was very long delay improving Israel's upgrades based among others on Human Rights considerations and we feel it was both an achievement for the HR movement in Israel as a concrete step forward. But again, it wasn't enough. So I think this was something that could have brought us greater success, greater achievement. If it was, you know, it should have been, you know, if they decided to pursue it extensively.

Eef: So, am I correct when I say that you feel the EU fails to meet you expectations? Or..

Ami: Well, expectations is.. I wouldn't necessarily use that word because it's not that we expect the EU to do something and then we're disappointed. I think the core problem is that we would have liked the EU to play a different role, a greater role. And yes, I think there is disappointment to that extend that the EU chooses not to play that role.

Eef: And is it a realistic role for the EU to play?

Ami: Well,..

Eef: Because you say that you don't really expect them to do anything, maybe that already means that they're not always in the possibility or..

Ami: Well I think that deciding to support and back Israel so.. the way that the EU does, is a political decision. And, you know, I'm not.. or I don't have the knowlegde or the expertise to understand how EU politics work and, you know, I'm not in the position to advise anyone anything but I do feel that, you know, it's a political decision and that an other decision could have been made. And I don't feel that, you know, that it's not.. that if the Eu would have pressed Israel more on the issues, you know,


118

the HR issues, that it would have effected the long-term relations on the economic front, even the political front.. I don't think so. So I think it's a political decision and I hope it will change some day.

Eef: And why do you think it wouldn't change the relationship between the two?

Ami: well, because they're strong enough and they're sorry enough (?) and there would be very clear interests there. Israel benefits tremedously from its relations with the EU. They are very close to the industries, the economies, business people, companies, as well as the political front. I think the EU has already.. It's not like the US, it's not considered 'our friend' like the US, but I think it is considered an ally. Certainly certain countries within the EU and I wouldn't see pressing Israel more on HR issues undermining that solid commitment in the long run. I mean, sure for the short run, or for specific cases, sure when the Obama administration pressed Israel on settlements it caused a conflict between Israel and the US administration, sure. But it's not a long-term threat to the stability of the relations. So I think the same would go for the EU.

Eef: And then, comming to the Goldstone Report. To start with, what do you think is the impact of the Goldstone report? If you see any impact. And it can be anything..

Ami: I have to say, yes, there is definitly an impact. And maybe a little surprising because in the beginning when Goldstone was released, we kind of thought it wouldn't cause any real reaction. You know, Israel would just say it doesn't care about it, it's biased and just avoid it completely. Now, it's true that Israel did say, and still is saying that it's biased and there are all these sayings about anti-semitism and being anti-Israel. But the report did cause a very interesting movement in Israel. So first it initiated.. Israel had to respond. It had to go to the HR Council, to the UN in New York, to respond to the EU and its statements on Goldstone, to the US, to its allies. It had to initiate and demonstrate that it conducted some sort of internal proper investigations of which we still feel are inappropriate. But it has conducted several tens or even a hundred investigations.. It had to report once every three months to the UN bodies on the progress and, more importantly, it started an internal debate within Israeli society. no,w it's true that, again, the lion's share of Israeli's just reject the report and Goldstone just completely but still it did manage, I think, some questions about what happened during Cast Lead and about Israel's policy on Gaza. And, you know, there was, Haaretz published, several months after Goldstone was released that Netanyahu said that because of Goldstone, next them that we will engage in some offence, we will limit ourselves only to several days and we will make sure that we won't cause any long-term harm to our diplomatic reputation or anything like that. Now, this, some of you might see as cynical and it is cynical because it was kind of like saying you know, we will do what we need or want to do but we'll try and be more careful so you won't indict us. But it also, I think, shows the impact of Goldstone. At least on policymakers in Israel. It had an effect on them which can't be undermined here. So I think yes, there was an impact, there just has been an artikel in a major newspaper in Israel on how the army conducts investigations and, you know, the article was of course anti-Goldstone, that's not surprising. But the bottom line was that, look, we have hundreds of soldiers that are now being investigated and that now feel threatened and, you know, feel that they don't have the freedom to do what they want, so I think there is an impact. Israelis may view it as a negative impact, while we view it as a positive impact.. But there is an impact for sure.

Eef: And what caused that impact, do you think? Does the Goldstone Report have certain characteristics or the way that it's written or..

Ami: Well, I think that it did gain enough public attention, media attention and public attention, to not allow Israel to just avoid it completely. You know, Goldstone's personal background is also something that has made it harder for Israel to just avoid it completely and it also made Israel's criticism on


119

Goldstone even more ridiculous and terrible. But it was something that you couldn't avoid. So.. I think it was.. it gained enough public attention, world wide to not let Israel off the hook too early.

Eef: You mentioned it already but the investigations that israel has been doing, how would you evaluate them?

Ami: Well, I should say this, we don't do follow up on specific investigations, but we do have a position shared by other human rights groups in Israel as well, that there is a structural, inherent problem with how Israel conducts its investigations and that is that, as you know, these are military investigations, so basically the army investigates itself. And even the bodies that are in charge of these investigations are also the bodies that provided the counciling of the military command during the operation. So for us this doesn't meet the standards of an independent, impartial investigation. We also feel that there should be some international element to the investigation, which to day there isn't, something like monitoring and we basically support the structure that Goldstone recommended in his report of letting the parties investigate themselves, sure BUT having an international.. some sort of international mechanism to support to monitor it and if it doesn't happen, if Israel fails to meet these standards, then you know, the international community should take responsibility and investigate and make sure that accountability is actually being implemented.

Eef: How would you describe the reaction of the EU on the report?

Ami: Again, disappointing to the extend that I think it could have been an opportunity for the EU to push on the issues, to talk about accountability as a key to the peace process rather than an obstacle, like it had, talk about the situation in Gaza.. We would have to have this foltilla crises to see some change rather than you know, use the Goldstone Report as an opportunity. And you know,the facts where there, the situation hasn't changed, only deteriorated in that sense and the EU again decided.. Well, there were specific countries actually.. But as a whole the EU essentially backed the US position and wasn't there to lift this as an opportunity, which, for us, was disappointing. And again, when we talk with EU diplomats or officials on Goldstone, we always get, you know, understanding and support and on the personal level I even think that, you know, they definitely relate to the topic and identify with our messages but politics, again, over(rides it. And politics is disappointing. It's a disappointing choice, I think, by the EU. Eef: What could they have done better?

AMi: Well they could have used the report to, first ensure that there are proper mechanisms of investigation and accountability. Settling for these military investigations and, you know, relating to them as serious, as proper, as appropriate is, we feel, not efficient. And then, if you even go beyond that, using Goldstone to engage in, you know, trying to work with Israel on changing its policy on the closure, ending the closure, making revisions, making sure that Gaza can rebuilt itself, letting you know roam.. , infrastructures rebuilt.. This all hasn't really happened and it could have happened through the report. There was this moment in time where pressure could have been put on Israel and .. (?) but it didn't happen.

Eef: (to Mathias) if you want to ask something?

Mathias: It's a rather personal question..

(question about Lady Ashton's visit to Gaza. Ami answers he was pleased with the visit and would like more visits like that. They were encouraged by this visit and he thinks that it put Gaza back on the map, politically as well)


120

Eef: The last question that I wanted to ask is.. Well, I seem to have forgotten it.. Let's see, what was I thinking? (To Mathias again) If you want so ask anything else..

(Mathias asks a question about the right-wing government and the new laws for HR Organisations and discriminating against minorities and how PHR does advocacy in this kind of issues)

Eef: What I wanted to ask was, whether you think the EU should hold stronger to its values in its relation towards Israel?

Ami: Well, I already gave my answer in terms of yes, I think that the EU should use its values and the framework that it has to push stronger on the Israelis when it comes to the occupation. Absolutely.

Eef: Okay.

(Mathias asks another question about the laws for HR Organisations)


121

7.2.9 Yuval Shany, International law expert at Hebrew University, Jerusalem

WRITTEN QUESTIONNAIRE

This research is focuses on the position of the European Union in world politics, being a normative actor. The normativity of the EU is understood as a strong commitment to certain principles such as rule of law, democracy and human rights. With this framework in mind we will examine the significance of this normative nature in relation to the Israeli-Palestinian conflict. Special attention will be attributed to the actions taken by the EU on the Goldstone Report.

Questions relating to the European Union

The European Union calls itself a normative actor. As mentioned above, this means that, in its

relations with other states, it commits itself to (the promotion of) certain principles such as

rule of law, democracy, human rights, etc. How do you evaluate this normativity in general?

I agree with the proposition that the EU regards itself as a normative actor, whose involvement in conflict area is shaped by certain values and norms. The problem, may be of course, that pragmatic considerations, relating to conflict resolution and promoting EU interest may get in the way of advancing a normative agenda. Furthermore, the stated values and norms often lead to incompatible if not outright contradictory results (see e.g., the ascendancy of Hamas to power through democratic elections, and the dire human rights implications that this development entailed)

In relation to the Israeli-Palestinian conflict, how would you expect ‘normative’ EU to act?

I would expect the EU to support the development of PA institutions committed to rule of law, human rights, democracy etc.; Its engagement with Israel should balance human rights concerns with respect for democracy – i.e., deferring, to some extent, to the outcomes facilitated by Israel’s democratic process and domestic institutions,. Still with regard to both parties, the overarching concern of the EU should be pragmatic – i.e., geared to dispute resolution and not to abstract value advancement, as the conflict undermines conditions for attainment of most values.

What do you see happening on the ground? Does the actual behavior of the EU meet your

expectations?

I would have expected the EU to be more active in the development of PA institutions during the 1990s. It appears that in recent years, there has been a positive change in this regard, and greater emphasis is placed on good governance and transparency.


122

With regard to Israel, while I have my doubts about specific positions in specific points in time, I think EU policy reflects as a whole a reasonable attempt to strike a balance between pragmatism and idealism.

How could the EU respond better to the conflict, in your opinion? Are these ‘better (ideal)

reactions’ also realistic?

The main component missing from the Oslo process has been nation building on the PA side. I think here the EU could and should have played a stronger role in establishing basic rules of conduct. With regard to the Israeli side, the EU could have come down harder on the issue of settlements – a major source of conflict and HR violations. I am not sure this would have been pragmatically feasible, as it would have undercut the influence of the EU with the Israelis, and would have put on the agenda perhaps too soon a final status issue

Questions relating to the Goldstone Report

What is, in your opinion the impact – if you see any – of the Goldstone Report? Did the report

achieve anything yet?

The Goldstone Report has certainly created an impact – it has forced Israel to reexamine its IDF investigation procedures, and some specific battlefield tactics. This has already led to some minor changes in IDF procedures. More generally, it has underscored the changing legal environment in which Israel operates, which requires greater operational timidity, and more openness to external investigations. Some of the lessons drawn from the Goldstone report have been illustrated in the flotilla incident – esp. the quick establishment of investigation committees and cooperation with the SecGen investigation.

What qualities would you attribute to the Goldstone Commission and Report, either good or

bad? Did they influence its possible impact?

I regard the report as a very problematic document, based on faulty fact gathering and fact analysis processes and shaky legal propositions. The scope of the mandate as understood by the committee is extremely broad and over-ambitious. I believe these defects have eroded the credibility of the report and have limited its impact considerably. It is important that there has been a report; the contents of the report have been quite useless- in fact, as far as the PA/Hamas side is concerned the report is counter-productive as it rewards their violations of international law by reserving more attention and venom for Israeli responses than Hamas provocations. The lesson is the provocations work!


123

How do you evaluate the investigations that have been done by Israel? (The fact that they

have been undertaken as well as the way in which they have been done)

After a slow start, in which too much time was wasted on internal unit investigations, the IDF got its act together and conducted a serious investigation of all specific incidents reported in Gaza. The ‘blind spot’ however is the investigation of general policies (such as open fire instructions and target selection), where the position that was adopted – i.e., that methods that were legally cleared by high levels need not be investigated, is untenable in my eyes. The involvement of politicians was also not seriously examined by an independent body. In theory, I should note, all these omissions could have been challenged before the Supreme Court, but it is quite unlikely that the court will assume jurisdiction over such cases.

How do you evaluate the investigations that have been done by the Palestinian Authority?

(The fact that they have been undertaken as well as the way in which they have been done)

I have no specific knowledge of this question. I find it difficult to believe that effective investigation can be conduct without access to Gaza and IDF sources and witnesses

How would you describe the reaction of the EU on the Goldstone Report?

I have not followed closely the EU reaction to Goldstone. If I recall correctly Parliament endorsed the report – which is not surprising, given its traditional anti-Israeli inclinations and automatic support for whatever smacks of the international rule of law. I think no EU country supported the endorsement of the Report at the Human Rights Council, which suggests perhaps a less than enthusiastic embrace of the report by EU governments. I think the EU has been right in pushing gently Israel to conduct serious investigations of the allegations made in the report.

How would you evaluate that reaction? Did it meet your expectations?

As noted, I did not follow closely the reaction, but as noted, the Parliament response is not surprising – it is reflective of a superficial embrace of a normative vision, without confronting the actual dilemmas of applying such norms in complex reality. The governments’ approach appears to be more pragmatic in nature, which is consistent with the EC approach towards Israel in conflict related matter.

REKENSCHAP IN HET MIDDEN-OOSTEN: JURIDISCHE FICTIE EN...

Documents

Transcript of REKENSCHAP IN HET MIDDEN-OOSTEN: JURIDISCHE FICTIE EN...