Reglement verkiezing Beste Bibliotheek

Sinds 2009 organiseert het vakblad Bibliotheekblad de verkiezing van de Beste Bibliotheek van Nederland. In 2012 is daar de verkiezing van de Beste Bibliotheek van Vlaanderen en Brussel bijgekomen. In beide gevallen gaat het om een vergelijkende beoordeling van twaalf openbare bibliotheken, waarvan de winnaar zich een jaar lang mag tooien met de titel Beste Bibliotheek van Nederland c.q. Beste Bibliotheek van Vlaanderen en Brussel. De eerste Nederlandse winnaar was DOK Delft (2009). Daarna volgden De Nieuwe Bibliotheek in Almere en de OB Wassenaar (ex aequo in 2010). De rij wordt vooralsnog gesloten door regerend titelhouder OB Hengelo (2011).

DoelstellingMet de verkiezing van de Beste Bibliotheek beoogt Bibliotheekblad richting publiek, pers en politiek te onderstrepen dat Nederland en België beschikken over hoogwaardige en maatschappelijk waardevolle openbare bibliotheken die het verdienen om ze te koesteren. Zeker in een tijd dat de bibliotheeksector vaak negatief in het nieuws komt - denk aan overheidsbezuinigingen en vragen over de toekomstbestendigheid van de openbare bibliotheek vanwege digitale ontwikkelingen - is het goed de onmisbare functie van de bibliotheek met het oog op onafhankelijke informatieverstrekking, leesbevordering, culturele participatie en sociale cohesie op een positieve manier voor het voetlicht te brengen. Een tot de verbeelding sprekende wedstrijd tussen twaalf kanjers uit de bibliotheeksector vormt daarvoor een geschikt en geëigend instrument.

NominatieOm tot een deelnemersveld van twaalf kandidaten te komen, kunnen lezers van Bibliotheekblad en de bezoekers van de website Bibliotheekblad.nl beargumenteerd gedurende een periode van circa een maand een openbare bibliotheek naar keuze voordragen. Dat kan de instelling zijn waarin men werkzaam is, een andere bibliotheek of een vestiging die men als bezoeker/consument waardeert. Het gaat daarbij om één specifieke, fysieke bibliotheekvestiging (centrale of filiaal) en niet om een gehele organisatie (bestaande uit meerdere vestigingen). Bibliobussen, onbemande bibliotheken en dergelijke zijn uitgesloten van deelname aan de Beste Bibliotheek-verkiezing, aangezien deze in aanmerking komen om beoordeeld te worden binnen het raamwerk van een van de aanvullende afzonderlijke verkiezingscategorieën (zie verderop).

Longlist

Alle genomineerde bibliotheekvestigingen die passen binnen bovengenoemde criteria worden opgenomen in de longlist. Uit deze lijst stelt een selectiecommissie bestaande uit de hoofdredacteur van Bibliotheekblad, een jurylid (de directeur van de winnende bibliotheek in het jaar ervoor) en (minimaal) twee Mystery Guests de shortlist samen. Bij de bepaling van de shortlist geeft het aantal uitgebrachte 'stemmen' niet de doorslag. De selectiecommissie baseert haar keuze op de ingebrachte argumenten van de 'stemmers', haar eigen kennis en inzicht van de genomineerden en laat zich in voorkomende gevallen nader informeren door ter zake deskundige collega's van binnen en eventueel buiten de branche. Indien er voor een provincie geen nominatie is binnengekomen, behoudt de selectiecommissie zich het recht voor zelf met een voordracht te komen. Wanneer binnen de selectiecommissie de stemmen staken, wordt er geloot. Bibliotheken die het jaar ervoor aan de eindronde (de shortlist) hebben deelgenomen, zijn het jaar daaropvolgend uitgesloten van deelname. Dat geldt dus ook voor de winnende bibliotheek.

ShortlistDe shortlist bestaat uit twaalf openbare bibliotheken. Eén per provincie (in België twee per provincie en twee uit het Hoofdstedelijk Gewest Brussel), aangezien de verkiezing een nationaal concours betreft, waarbij gemikt wordt op landsbrede betrokkenheid. Niet alleen van de bibliotheeksector zelf, maar ook van publiek en pers (met name de regionale en lokale media).

BeoordelingDe twaalf bibliotheken op de shortlist worden beoordeeld op elf verschillende onderdelen, die zijn samen te vatten onder de noemers Gebouw & Inrichting, Collectie & Aanbod en Service & Klantgerichtheid. Bij Gebouw & Inrichting wordt getoetst op Locatie, Exterieur, Interieur en Uitstraling. Onder Collectie & Aanbod vallen Collectie, Logistiek en Computers. Tot Service & Klantgerichtheid behoren Openingstijden, Tarieven, Website en Personeel. De beoordelaars houden bij hun toetsing rekening met de grootte van de bibliotheek en het werkgebied in kwestie, want het is evident dat er aan de collectie, openingstijden e.d. van de openbare bibliotheek in een dorp niet dezelfde eisen mogen worden gesteld als aan die in een grote stad.Aan elk van de drie toetsingsgroepen (Gebouw & Inrichting, Collectie & Aanbod en Service & Klantgerichtheid) kennen beoordelaars en redactie gezamenlijk een rapportcijfer toe. Bij elkaar opgeteld bepalen deze rapportcijfers de positie in de eindrangschikking, met dien verstande dat bij de rangschikking van de plaatsen drie, twee en een het vonnis van de onafhankelijke jury (zie elders) de doorslaggevende factor is. Over de uitslag kan niet gecorrespondeerd worden.

Mystery GuestsTwee schrijvende en twee niet-schrijvende Mystery Guests bezoeken en beoordelen onaangekondigd en afzondelijk van elkaar op wisselende data en variabele tijdstippen de genomineerde bibliotheken. De Mystery Guests worden gekozen door de redactie van Bibliotheekblad die zich daarbij laat leiden door de ruime vakmatige ervaring en journalistieke kwaliteiten van de beoordelaars. De Mystery Guests zijn onafhankelijk en neutraal. Indien zij werkzaam zijn voor een openbare bibliotheek is deze bibliotheek uitgesloten van deelname aan de verkiezing. Na de afronding en verslaglegging van de twaalf bibliotheken maken de Mystery Guests en de hoofdredacteur van Bibliotheekblad gezamenlijk de balans op. Zij bepalen de rangschikking van de bibliotheken en dragen de drie hoogst gekwalificeerde kandidaten aan de jury voor. Deze drie kandidaten worden door de jury persoonlijk aan een nadere inspectie onderworpen. Uit deze drie kandidaten kiest de jury de winnaar.

JuryDe jury bestaat uit vijf personen, te kiezen en te benoemen door de redactie van Bibliotheekblad. De voorzitter van de jury dient te beschikken over een brede cultureel-literaire 'bagage' en bij voorkeur een publicitair aansprekende persoon te zijn. Ook het tweede jurylid wordt gezocht in de cultureel-literaire hoek, zij het dat mensen met ervaring in de communicatieve, educatieve en informatieve sector eveneens in aanmerking komen. De directeur van de winnende bibliotheek verplicht zich het jaar daarop eenmalig zitting te nemen in de jury. Vierde jurylid is de hoofdredacteur van Bibliotheekblad. Een van de Mystery Guests completeert als secretaris/jurylid het vijftal. Bij voorkeur worden er voor de eerstgenoemde twee juryleden jaarlijks nieuwe kandidaten gezocht, vanwege de beoogde 'frisse blik'. Stemming door de jury geschiedt hoofdelijk. De volgorde van de top-drie bibliotheken wordt via stemming bepaald. Bij het staken van de stemmen geeft het oordeel van de juryvoorzitter de doorslag. Sinds 2011 kan er slechts één winnaar van de verkiezing zijn.

CategorieënOm recht te doen aan de veelzijdigheid en de brede werking van het bibliotheekvak, is de verkiezing van de Beste Bibliotheek in 2011 uitgebreid met enkele aanvullende categorieën waarin onderscheidingen worden toegekend (dat jaar de Persoonlijkheidsprijs, de Beste Jeugdbibliotheek en het Beste Bibliotheekproject). De categorieën worden per jaar gekozen en kunnen variëren in aantal, met uitzondering van de Persoonlijkheidsprijs (Beste Bibliothecaris) die jaarlijks wordt toegekend. Bij de keuze van de categorieën

wordt gekeken naar relevantie voor vak en samenleving, alsmede naar actualiteitswaarde. Lezers van Bibliotheekblad en Bibliotheekblad.nl kunnen in door de redactie vast te stellen categorieën gedurende een periode van circa een maand beargumenteerd de kandidaat van hun keuze voordragen. Uit deze nominaties kiest de redactie drie deelnemers die naar de eindronde gaan (de shortlist). De winnaar van de Persoonlijkheidsprijs wordt bepaald door een publieksstemming (op Bibliotheekblad.nl en tijdens de verkiezingsbijeenkomst door de aanwezigen in de zaal). Het publiek kan zich mede baseren op informatie die via Bibliotheekblad en Bibliotheekblad.nl wordt aangereikt. Per categorie kan de jury een beroep doen op het advies van een of meer domeinspecialisten. Tevens baseert de jury zich op de input door verslagen op Bibliotheekblad en Bibliotheekblad.nl en op eigen bevindingen. Sponsors kunnen hun naam al dan niet exclusief aan een van de categorieën verbinden.

BekendmakingDe verkiezing van de Beste Bibliotheek en de aanvullende categorieën wordt bekroond door een feestelijke bijeenkomst waarvoor zowel de genomineerden als andere betrokkenen en gasten worden uitgenodigd. Deze bijeenkomst vindt bij voorkeur plaats op een centrale locatie in het land en gaat vergezeld van een aantrekkelijk programma met een cultureel-informatieve insteek. Tijdens de bijeenkomst licht de Mystery Guest die deel uitmaakt van de jury de beoordeling van de bibliotheken twaalf tot en met vier toe, terwijl de juryvoorzitter de beoordeling van de drie hoogst geëindigde bibliotheken ontvouwt. Hetzelfde geldt voor de juryvoorzitter die belast is met een of meer categorieën. Het programma kan in het teken staan van een thematische aanpak (bijvoorbeeld: de duurzame bibliotheek).

PrijzenDe prijs voor de winnaar van de Beste Bibliotheek-verkiezing is de zogeheten NBD Biblion Award, vernoemd naar hoofdsponsor NBD Biblion. De prijs bestaat uit een kunstwerk dat aan de winnaar wordt uitgereikt door de directeur van NBD Biblion. De overige elf genomineerde bibliotheken ontvangen een certificaat. Aan de winnaars van de categorieën wordt eveneens een prijs uitgereikt, terwijl de andere kandidaten een certificaat krijgen.

SponsoringHoofdsponsor van de Beste Bibliotheek-verkiezing is NBD Biblion, uitgever van het vakblad Bibliotheekblad. Daarnaast is er ruimte voor overige sponsors die, al naar gelang de omvang van hun financiële steun aan het evenement, hun naam kunnen verbinden aan de Beste Bibliotheek-verkiezing, dan wel aan een

van de categorieën. In het laatste geval is exclusiviteit mogelijk. In alle gevallen geldt dat de sponsor geen invloed uitoefent op de verkiezingen.

BeslissingsbevoegdheidDe uiteindelijke verantwoordelijkheid en beslissingsbevoegheid in deze en alle overige zaken die betrekking hebben op de verkiezing van de Beste Bibliotheek en de categorieën berust bij de redactie van Bibliotheekblad, met inbegrip van de zaken waarin dit reglement niet voorziet. De redactie behoudt zich het recht voor wijzigingen aan te brengen in dit reglement. Eventuele aanpassingen zullen uiteraard tijdig gecommuniceerd worden. Suggesties van lezers van Bibliotheekblad en Bibliotheekblad.nl zijn te allen tijde welkom.

Leidschendam, 9 juli 2012,redactie Bibliotheekblad,e-mail: bibliotheekblad@nbdbiblion.nl.