References - Vrije Universiteit Amsterdam matter.pdf · 202 Bauer R. (1964). The obstinate...

References

R

201

References

Aarts M, & Woerkum CJMv. (2010). Strategische communicatie. principes en toepassingen

(2nd ed.): Van Gorcum.

Aarts MNC, & Hanning C. (2001). Hoe oordelen we over de veehouderij? . Den Haag:

Rathenaut Insituut.

Aarts N, & Molder H. (1998). Natuur is goed voor iedereen: een discourse-analytische

studyie naar een publiek debat. . Tijdschrift voor Wetenschap, Technologie en

Samenleving, 6, 4, 106-116.

Abelson J, Forest P-G, Eyles J, Smith P, Martin E, & Gauvin F-P. (2003). Deliberations

about deliberative methods: issues in the design and evaluation of public

participation processes. Social Science & Medicine, 57(2), 239-251. doi:

http://dx.doi.org/10.1016/S0277-9536(02)00343-X

Abma TA, & Broerse JEW. (2010). Patient participation as dialogue: setting research

agendas. Health expectations, 13(2), 160-173.

Arentshorst ME. (2014). Future visions of medical neuroimaging. VU University

Amsterdam, Amsterdam.

Arentshorst ME, Broerse JEW, Roelofsen A, & De Cock-Buning T. (2014). Towards socially

responsible neuroimaging applications in health care: guiding visions of scientists

and technology developers. In J van den Hoven, BJ Koops, H Romijn, T Swierstra &

N Doorn (Eds.), Responsible Innovation Volume 1: Innovative Solutions for Global

Issues.

Argyris C. (2003). A Life Full of Learning. Organization Studies, 24(7), 1178-1192. doi:

10.1177/01708406030247009

Argyris C, & Schön DA. (1978). Organizational learning: a theory of action perspective.

Amsterdam: Addison-Wesley.

Armitage D, Marschke M, & Plummer R. (2008). Adaptive co-management and the paradox

of learning. Global Environmental Change, 18(1), 86-98.

Atherton J. (1999). Resistance to learning: a discussion based on participants in in-service

professional training programmes. Journal of Vocational Education and Training,

51(1), 77-90. doi: 10.1080/13636829900200070

Batie SS, & Schweikhardt DB. (2010). Societal concerns as wicked problems: the case of

trade liberalisation policy responses to societal concerns in food and agriculture:

Proceedings of an OECD Workshop.

202

Bauer R. (1964). The obstinate audience: the influence process from the point of view of

social communications. The American Psychologist, 19 (5), 319-328.

Beekman V, Dagevos H, Weele CNvd, & Greef KHd. (2003). Diergericht ontwerpen:

consumentenwensen rond dierenwelzijn. Lelystad: Wageningen-UR.

Beekman V, & Weele CNvd. (2004). Naar een gereedschapskist voor constructieve ethiek:

LEI.

Belbin RMM. (2012). Management teams: Routledge.

Benard M, & Cock Buning T. (2013). Exploring the Potential of Dutch Pig Farmers and

Urban-Citizens to Learn Through Frame Reflection. Journal of Agricultural and

Environmental Ethics, 1-22. doi: 10.1007/s10806-013-9438-y

Benard M, & De Cock Buning T. (2010). Sociable swine: engaging society’s values into a

sustainable pig breeding research project that aims for balanced improvement in

productivity and welfare. In CMR Casabona, LE San Epifanio & AE Cirión (Eds.),

Global food security: ethical and legal challenges. (pp. 287-292): Wageningen

Academic Publishers.

Benard M, & De Cock Buning T. (2014). Moving from Monodisciplinarity towards

Transdisciplinarity: Insights into the Barriers and Facilitators that Scientists Faced

Science & Public Policy. doi: 10.1093/scipol/sct099

Benard M, & De Cock Buning T. (Under Review). Engaging society in pig research. Lessons

learned on how to facilitate multi-stakeholder dialogues to enhance animal welfare

in pig production. Journal of Responsible Research and Innovation.

Benard M, Schuitmaker T, & Cock Buning T. (2013). Scientists and Dutch Pig Farmers in

Dialogue About Tail Biting: Unravelling the Mechanism of Multi-stakeholder

Learning. Journal of Agricultural and Environmental Ethics, 1-22. doi:

10.1007/s10806-013-9471-x

Benard M, Vriend H, Haperen P, & Beekman V. (2010). Science and Society in Dialogue

About Marker Assisted Selection. Journal of Agricultural and Environmental

Ethics, 23(4), 317-329. doi: 10.1007/s10806-009-9211-4

Bennett RM, Anderson J, & Blaney RJP. (2002). Moral Intensity and Willingness to Pay

Concerning Farm Animal Welfare Issues and the Implications for Agricultural

Policy. Journal of Agricultural and Environmental Ethics, 15(2), 187-202.

Betten AW, Roelofsen A, & Broerse JW. (2013). Interactive learning and action: realizing the

promise of synthetic biology for global health. Systems and Synthetic Biology, 7(3),

127-138. doi: 10.1007/s11693-013-9113-7

R

203

Bijma P, Muir WM, & Van Arendonk JAM. (2007). Multilevel Selection 1: Quantitative

Genetics of Inheritance and Response to Selection. Genetics, 175(1), 277-288. doi:

10.1534/genetics.106.062711

Blackstock KL, Kelly GJ, & Horsey BL. (2007). Developing and applying a framework to

evaluate participatory research for sustainability. Ecological Economics, 60(4),

726-742.

Blandford D, & Fulponi L. (1999). Emerging public concerns in agriculture: domestic

policies and international trade commitments. European Review of Agricultural

Economics, 26(3), 409-424. doi: 10.1093/erae/26.3.409

Bloisi W, Cook C, & Hunsaker P. (2007). Management and Organizational Behaviour. 2nd

European ed: New York: McGraw-Hill.

Blokhuis H. (2008). International cooperation in animal welfare: the Welfare Quality®

project. Acta veterinaria scandinavica, 50(Suppl 1).

Boogaard BK, Boekhorst LJS, Oosting SJ, & SÃ¸rensen JT. (2011). Socio-cultural

sustainability of pig production: Citizen perceptions in the Netherlands and

Denmark. Livestock Science, 140(1â€“3), 189-200.

Boogaard BK, Oosting SJ, & Bock BB. (2006). Elements of societal perception of farm

animal welfare: A quantitative study in The Netherlands. Livestock Science,

104(1â€“2), 13-22.

Bos A. (2008). Instrumentalization theory and reflexive design in animal husbandry. Social

Epistemology, 22(1), 29-50.

Bos B, & Grin J. (2008). “Doing” Reflexive Modernization in Pig Husbandry: The Hard Work

of Changing the Course of a River. Science, Technology & Human Values, 33(4),

480-507. doi: 10.1177/0162243907306697

Botreau R, Bonde M, Butterworth A, Perny P, Bracke MBM, Capdeville J, et al. (2007).

Aggregation of measures to produce an overall assessment of animal welfare. Part

1: a review of existing methods. animal, 1(08), 1179-1187. doi:

doi:10.1017/S1751731107000535

Bracke MBM, De Lauwere CC, Wind SMM, & Zonderland JJ. (2013). Attitudes of Dutch pig

farmers towards tail biting and tail docking. Journal of Agricultural and

Environmental Ethics, 26(4), 847-868.

Bracke MBM, Hulsegge B, Keeling L, & Blokhuis HJ. (2004). Decision support system with

semantic model to assess the risk of tail biting in pigs: 1. Modelling. Applied Animal

Behaviour Science, 87(1–2), 31-44. doi:

http://dx.doi.org/10.1016/j.applanim.2003.12.005

204

Broerse JEW. (2010). Public engagement in science, technology and innovation: the

interactive learning and action approach. Internal paper, Athena Institute, VU

University Amsterdam.

Broerse JEW, & Bunders JFG. (2000). Requirements for biotechnology development: the

necessity for an interactive and participatory innovation process International

journal of biotechnology, 2(4), 275-296.

Broerse JEW, & De Cock Buning T (Eds.). (2011). Applied ethics: public engagement in

science and technology: Elsevier.

Broerse JEW, Elberse J, Kupper F, Konijn W, & Tielemans B. (2013). Moderator Manual:

Athena, VU University.

Brom FWA. (2000). Food, Consumer Concerns, and Trust: Food Ethics for a Globalizing

Market. Journal of Agricultural and Environmental Ethics, 12(2), 127-139.

Bruce A, Lyall C, Tait J, & Williams R. (2004). Interdisciplinary integration in Europe: the

case of the Fifth Framework programme. Futures, 36(4), 457-470.

Bruun H, Hukkinen J, Huutoniemi K, & Klein JT. (2005). Promoting interdisciplinary

research: the case of the academy of Finland. Helsinki: Academy of Finlan.

Bunders JFG, Broerse JEW, Keil FP, C., Scholz RW, & Zweekhorst MBM. (2010). How can

transdisciplinary research contribute to knowledge democracy? Knowledge

Democracy. Consequences for Science, Politics, and Media (pp. 125-152).

Burns TW, O'Connor DJ, & Stocklmayer SM. (2003). Science Communication: A

Contemporary Definition. Public Understanding of Science, 12(2), 183-202. doi:

10.1177/09636625030122004

Busch L. (2011). How animal welfare standards create and justify realities. Animal Welfare,

20(1), 21-27.

Caron-Flinterman F. (2005). A new voice in science. patient participation in decision-

making on biomedical research. VU University Amsterdam

Chilvers J. (2009). Deliberative and Participatory Approaches in Environmental Geography.

In N Castree, D Demeritt, D Liverman & BLR Rhoads (Eds.), A Companion to

Environmental Geography (pp. 400-417). Chichester: Wiley-Blackwell.

Commandeur MC. (2010). Zorgvuldige veehouderij bloeit bij regionalisering. In H Eijsackers

& M Scholten (Eds.), Over zorgvuldige veehoudeirj. Veel instrumenten, één

concert: Wageningen UR.

Commission E. (2007). Attitudes of EU citizens towards animal welfare. Special

Eurobarometer 270/wave 66.1.

Crawford M, Rutter D, & Thelwall S. (2003). User involvement in change management.

London: NCCSDO.

R

205

Cuppen C. (2009). Putting perspectives into participation. Constructive conflict

methodology for problem structuring in stakeholder dialogues. . VU University

Amsterdam: Uitgeverij POxPress, Oisterwijk.

Cuppen C. (2011). Diversity and constructive conflict in stakeholder dialogue: considerations

for design and methods. Policy Sciences, 45(1), 23-46.

Davis JR. (1995). Interdisciplinary courses and team teaching: New arragements of

learning. Phoenix: American Council on Educations on Oryx press.

De Cock Buning T, Regeer B, & Bunders JFG. (2008). Biotechnology and food. Towards a

societal agenda in 10 steps. Den Haag: RMNO.

de Jonge FH, & Spruijt BM. (2005). Animal welfare, scientific uncertainty and public debate.

In FH de Jonge & R van den Bos (Eds.), The human-animal relationship. Forever

and a day. Asses: Royal Van Gorcum.

De Marchi B, Funtowicz SO, Lo Cascio S, & Munda G. (2000). Combining participative and

institutional approaches with multicriteria evaluation. An empirical study for water

issues in Troina, Sicily. Ecological Economics, 34(2), 267-282.

de Rooij SJG, de Lauwere CC, & van der Ploeg JD. (2010). Entrapped in Group Solidarity?

Animal Welfare, the Ethical Positions of Farmers and the Difficult Search for

Alternatives. Journal of Environmental Policy & Planning, 12(4), 341-361. doi:

10.1080/1523908x.2010.528882

Dehlholm C, Brockhoff P, & Bredie W. (2012). Confidence ellipses: A variation based on

parametric bootstrapping applicable on Multiple Factor Analysis results for rapid

graphical evaluation. . Food Quality and Preference, 26(2), 278-280.

DeVito JA. (2008). The interpersonal communication book. Twelfth edition: Pearson

Higher Education.

Driessen C. (2010). Farmers Engaged in Deliberative Practices; An Ethnographic

Exploration of the Mosaic of Concerns in Livestock Agriculture. Journal of

Agricultural and Environmental Ethics, 25(2), 163-179.

Driessen PPJ, Glasbergen P, & Verdaas C. (2001). Interactive policy-making: a model of

management for public works. European Journal of Operational Research, 128(2),

341-349.

Duivesteijn N, Benard M, Reimert I, & Camerlink I. (Under Review). Same pig, different

conclusions: Stakeholders differ in Qualitative Behaviour Assessment. Agricultural

and Environmenthal Ethics.

Dunn WN. (1988). METHODS OF THE SECOND TYPE: COPING WITH THE

WILDERNESS OF CONVENTIONAL POLICY ANALYSIS. Review of Policy

Research, 7(4), 720-737.

206

DuRussel LA, & Derry SJ. (2005). Schema (mis)alignment in interdisciplinary teamwork.

New Jersey: Lawrence Erlbaum Associates.

Dusseldorp V, & Wigboldus. (1994). Interdiscplinary research for integrated rural

development in developing countries: the role of social sciences. Issues in

Integrative Studies, 12, 93-138.

Economic Affairs DMo. (2011). Letter and report on the Dutch societal perspectives on mass

stables. (Reference number 206137).

EFSA. (2007). Scientific report on the risks associated with tail biting in pigs and possible

means to reduce the need for tail docking considering the different housing and

husbandry systems. Appendix to the EFSA journal, 611, 72-99.

Eijk ONMv, Lauwere CCd, Weeghel HJEv, Lansbergen LMTE, Miedema AMMA, Ursinus

WW, et al. (2010). Pork Opportunities. Three design directions for economically,

ecologically and socially sustainable pig production and steps towards

realisation: Wageningen UR Livestock Research.

Eijsackers H, & Scholten M (Eds.). (2010). Over zorgvuldige veehouderij. Veel

instrumenten, één concenrt: Wageningen UR.

Epstein SL. (2005). Making interdiscplinary collaboratioin work. In S Derry, CD Schunn &

M Gernsbacher (Eds.), Interdisciplinary collaboration. En emerging cognitive

science (pp. 245-264). New Jersey: Lawrence Erlbaum Associates.

Festinger L, Rieken HW, & Schachter S. (1956). When prophecy fails. Minneapolic:

University of Minnesota Press.

Fiorino DJ. (1990). Citizen participation and environmental risk: a survey of insitutional

mechanisms. Science, Technology & Human Values, 15, 226-243.

Fraser AF, & Broom DM. (1997). Farm animal behaviour and welfare (Third ed.). Oxon,

UK: CAB International

Fraser D, D.M. Weary, E.A. Pajor, and B.N. Milligan. (1997). A scientific conception of

animal welfare that reflects ethical concerns. Animal welfare, 6, 186-205.

Frewer LJ, Kole A, Kroon SMAVd, & Lauwere Cd. (2005). Consumer Attitudes Towards the

Development of Animal-Friendly Husbandry Systems. Journal of Agricultural and

Environmental Ethics, 18(4), 345-367.

Gadamer H. (1965). Wahrheit und methode: Grundzüge einer philosophischen

hermeneutik.

Garmendia E, & Stagl S. (2010). Public participation for sustainability and social learning:

Concepts and lessons from three case studies in Europe. Ecological Economics,

69(8), 1712-1722. doi: http://dx.doi.org/10.1016/j.ecolecon.2010.03.027

R

207

Geels FW. (2006). The hygienic transistion from cesspools to sewer systems (1840-1930):

The dynamics of regime transformation. Research Policy, 36(3), 399-417.

Genus A. (2006). Rethinking constructive technology assessment as democratic, reflective,

discourse. Technological Forecasting and Social Change, 73(1), 13-26. doi:

http://dx.doi.org/10.1016/j.techfore.2005.06.009

Gibbons M, Limoges C, Nowotnu H, Schwartzman S, Scott P, & Trow M. (1994). The New

Production of Knowledge: The Dynamics of Science and Research in

Contemporary Societies London: Sage.

Gonyou HW (Ed.). (2001). Gonyou, H.W. . UK: CAB International.

Greenbaum TL. (1998). The handbook for focus group research. London: SAGE

Publications, Inc.

Grin J, Felix F, Bos B, & Spoelstra S. (2004). Practices for reflexive design: lessons from a

Dutch programme on sustainable agriculture. International Journal of Foresight

and Innovation Policy, 1(1), 126-149.

Grin J, & van de Graaf H. (1996). Technology Assessment as Learning. Science, Technology

& Human Values, 21(1), 72-99. doi:

10.1177/016224399602100104

Gross AG. (1994). The roles of rhetoric in the public understanding of science. Public

Understanding of Science, 3(1), 3-23. doi: 10.1088/0963-6625/3/1/001

Guba EG, & Lincoln YS. (1989). Fourth Generation Evaluation. London: Sage Publications.

Guston DH, & Sarewitz D. (2002). Real-time technology assessment. Technology in Society,

24(1–2), 93-109.

doi: http://dx.doi.org/10.1016/S0160-791X(01)00047-1

Habermas J. (1981). Theorie des Kommunikativen Handels: Frankfurt: 2 Bände.

Hackman JR. (1987). The design of work teams. In JW Lorsch (Ed.), Handbook of

organizational behavior (pp. 315-342). Englewood Cliffs, NJ: Prentice hall.

Hagendijk R, & Irwin A. (2006). Public Deliberation and Governance: Engaging with Science

and Technology in Contemporary Europe. Minerva, 44(2), 167-184. doi:

10.1007/s11024-006-0012-x

Hanssen L, Dijkstra AM, Roeterdink W, & Stappers J. (2003). Wetenschapsvoorlichting:

profetie of professie. Een confrontatie tussen communicatietheorie en

voorlichtingspraktijk: Stichting Weten.

Haug C, Huitema D, & Wenzler I. (2010). Learning through games? Evaluating the learning

effect of a policy exercise on European climate policy. Technological Forecasting

and Social Change, 78(6), 968-981.

208

Hine R, Peacock J, & Pretty J. (2008). Care farming in the UK: Evidence and Opportunities

Report for the National Care Farmin Initiative (UK): University of Essex.

Hisschemöller M. (1993). De democratie van problemen (The democracy of problems). VU

University Amsterdam.

Hisschemöller M, & Hoppe R. (1995). Coping with intractable controversies: The case for

problem structuring in policy design and analysis. Knowledge, Technology &

Policy, 8(4), 40-60.

Hoes A-C, Regeer BJ, & Bunders JFG. (2008). TransFormers in knowledge production:

building science–practice collaborations. Action Learning: Research and Practice,

5(3), 207-220. doi: 10.1080/14767330802461298

Hoes AC. (2011). Inside the black box of agricultural innovation projects. VU University,

Amsterdam.

Hopster H. (2010). Dierenwelzijn: geen hype, maar blijvende transitiedrive. In H Eijsackers

& M Scholten (Eds.), Over zorgvuldige veehouderij. Veel instrumenten, één

concert: Wageningen UR.

Hopster H, & Komen H. (2007). Waardering van dierenwelzijn: naar een maatschappelijk

geaccepteerde en economisch vitale dierhouderij. Lelystad/Wageningen:

Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek. Aard- en

Levenswetenschappen.

Horlings LG, & Hinssen JPP. (2010). Sustainable innovation in intensive animal husbandry

in the Netherlands. Paper presented at the Scaling and Governance, Wageningen.

Hubbard C, & Scott K. (2011). Do farmers and scientists differ in their understanding and

assessment of farm animal welfare? Animal welfare, 20(1), 79-87.

Hyysalo S. (2009). Learning for learning economy and social learning. Research Policy,

38(5), 726-735. doi: 10.1016/j.respol.2009.01.003

Jasanoff S. (2003a). Breaking the Waves in Science Studies: Comment on H.M. Collins and

Robert Evans, `The Third Wave of Science Studies'. Social Studies of Science,

33(3), 389-400. doi: 10.1177/03063127030333004

Jasanoff S. (2003b). Technologies of humility: citizen particpation in governing science.

Minerva, 41(3), 223-244.

Kamp LM. (2007). The importance of learning processes in wind power development.

European Environment, 17(5), 334-346.

Kemmis S, & McTaggert R. (1988). The action research planner: Deakin University Press.

Kersbergen Kv, & Waarden BFv. (2004). 'Governance' as a Bridge between Disciplines.

Cross-Disciplinary Inspiration regarding Shifts in Governance and Problems of

R

209

Governability, Accountability, and Legitimacy. European journal of political

research, 43, 143-171.

Kitzinger J. (1994). The methodology of Focus Groups: the importance of interaction

between research participants. Sociology of Health & Illness, 16(1), 103-121.

Kjarnes U, Miele M, & Roex J. (2007). Attitudes of Consumers, Retailers and Producers to

Animal Welfare Welfare Quality Reports. Cardiff, UK: Cardiff University.

Klein JT. (1996). Crossing Boundaries: knowledge, disciplinarities, and

interdisciplinarities University of Virginia Press.

Klein JT. (2004). Prospects for transdisciplinarity. Futures, 36(4), 515-526. doi:

http://dx.doi.org/10.1016/j.futures.2003.10.007

Klein JT. (2005). Interdisciplinary teamwork: the dynamics of collaboration and integration.

In SJ Derry, CD Schunn & M Gernsbacher (Eds.), Interdiscipinary collaboration.

An emerging cognitive science (pp. 23-50). New Jersey: Lawrence Erlbaum

Associates.

Klein JT. (2006). Afterword: the emergent literature on interdisciplinary and

transdisciplinary research evaluation. Research Evaluation, 15, 75-80.

Klein JT. (2008). Evaluation of Interdisciplinary and Transdisciplinary Research: A

Literature Review. American Journal of Preventive Medicine, 35(2, Supplement),

S116-S123. doi:

http://dx.doi.org/10.1016/j.amepre.2008.05.010

Klein JT, Grossenbacher-Mansuy W, Häberli R, Bill A, Scholz R, & Welti M. (2001).

Transdisciplinarity: Joint problem solving among science, technology, and

society. An effective way for managing complexity.: Basel: Birkhäuser.

Kloet RR. (2011). Realizing societal ambitions in innovative research programs. The case of

the Dutch ecogenomics consortium. VU University Amsterdam: Uitgeverij

BOXpress, Oisterwijk.

Knap W. (2012). Pig breeding for increased sustainability. In RA Meyers (Ed.), Encyclopedia

of Sustainability Science and Technology (pp. 1256-1295): Springer.

Knight D. (2006). Public understanding of science: a history of communicating scientific

ideas: Routledge.

Kolb DA. (1984). Experiential learning. Englewood Cliffs, NJ: Prentice Hall.

Kupper F, & De Cock Buning T. (2011). Deliberating Animal Values: a Pragmatic-Pluralistic

Approach to Animal Ethics. Journal of Agricultural and Environmental Ethics,

24(5), 431-450.

210

Kupper F, Krijgsman L, Bout H, & de Cock Buning T. (2007). The value lab: Exploring moral

frameworks in the deliberation of values in the animal biotechnology debate.

Science and Public Policy, 34(9), 657-670. doi: 10.3152/030234207x264944

Kupper JFH. (2009). Democratizing Animal Biotechnology : Inquiry and Deliberation in

Ethics and Governance. Amsterdam: Vrije Universiteit.

Langenberg S. (2011). A. Habermas and his communicative perspective. In C Dierksmeier

(Ed.), Humanistic Ethics in the Age of Globality: Palgrave Macmillan.

Lantz P, Viruell-Fuentes E, Israel B, Softley D, & Guzman R. (2001). Can communities and

academia work together on public health research? Evaluation results from a

community-based participatory research partnership in Detroit. Journal of Urban

Helath, 78, 495-507.

Lassen J, Sandoe P, & Forkman B. (2006). Happy pigs are dirty! - conflicting perspectives on

animal welfare. Livestock Science, 103(3), 221-230.

Latour B, & Woolgar S. (1986). Laboratory life: the construction of scientific facts (2nd

(first published 1979) ed.). Princeton NJ: Princeton University press.

Lê S, Josse J, & Husson F. (2008). FactoMineR: An R package for multivariate analysis.

Journal of Statistical Software, 25(1), 1-18.

Loorbach D. (2007). Transition management. New mode of governance for sustainble

development.

Lund V. (2005). The human-animal relationship in organic farming. In FH De Jonge & R

van den Bos (Eds.), The human-animal relationship. Forever and a day. Assen:

Royal Van Gorcum.

Marie M. (2006). Ethics: The new challenge for animal agriculture. Livestock Science,

103(3), 203-207.

Mason RO, & Mitroff II. (1981). Challenging strategic planning assumptions: Theory, cases

and techniques: New York: Wiley-Interscience.

Max-Neef MA. (2005). Foundations of transdisciplinarity. Ecological Economics, 53(1), 5-

16. doi: http://dx.doi.org/10.1016/j.ecolecon.2005.01.014

Mendelsohn E. (1977). The social construction of scientific knowledge. In E Mendelsohn, P

Weingart & R Whitley (Eds.), The social production of scientific knowledge (pp. 3-

26). Dordrecht: D. Reidel.

Merkerk RO. (2007). Intervening in emerging technologies - a CTA of lab-on-chap

technology. Utrecht University, Utrecht.

Mezirow J. (1990). Fostering critical reflection in adutlhood: a guide to transformative and

emancipatory learning. San Francisco, California: Jossey Bass Wiley.

R

211

Miele M, Veissier I, Evans A, & Botreau R. (2011). Animal welfare: Establishing a dialogue

between science and society. Animal welfare, 20, 103-117.

Mierlo BCv, Regeer B, Amstel Mv, Arkesteijn MCM, Beekman V, Bunders JFG, et al. (2010).

Reflexive Monitoring in Action. A guide for monitoring system innovation projects.

Oisterwijk: Wageningen/Amsterdam: Communication and Innovation Studies,

WUR; Athena Institute, VU.

Miller SM. (1979). Controllability and human stress: Method, evidence and theory.

Behaviour Research and Therapy, 17(4), 287-304. doi:

http://dx.doi.org/10.1016/0005-7967(79)90001-9

Minkler M, & Wallerstein N. (2003). Community-based particpatory research for health.

San Fransisco: Jossey-Bass.

Mobjörk M. (2010). Consulting versus participatory transdisciplinarity: A refined

classification of transdisciplinary research. Futures, 42(8), 866-873. doi:


Moinard C, Mendl M, Nicol CJ, & Green LE. (2003). A case control study of on-farm risk

factors for tail biting in pigs. Applied Animal Behaviour Science, 81(4), 333-355.

Moon JA. (2004, 2004). A handbook of reflective and experiential learning theory and

practice, from

http://search.ebscohost.com/login.aspx?direct=true&scope=site&db=nlebk&db=nl

abk&AN=102749

Morgan DL. (1997). Focus groups as qualitative research (Vol. 2nd ). London: SAGE

Publications, Inc.

Muro M, & Jeffrey P. (2008). A critical review of the theory and application of social learning

in participatory natural resource management processes. Journal of

Environmental Planning and Management, 51(3), 325-344. doi:

10.1080/09640560801977190

Muro M, & Jeffrey P. (2012). Time to talk? How the structure of dialog processes shapes

staeholder learning in particpatory water resources management. Ecology and

society, 17(1): 3.

Murphy E. (1997). Constructvism: From philosophy to practise

Napolitano F, De Rosa G, Braghieri A, Grasso F, Bordi A, & Wemelsfelder F. (2008). The

qualitative assessment of responsiveness to environmental challenge in horses and

ponies. Applied Animal Behaviour Science, 109(2), 342-354.

O'Donnell AM, & Derry SJ. (2005). Cognive processes in interdisciplinary groups: Problems

and possibilities. In SJ Derry, CD Schunn & M Gernsbacher (Eds.),

212

Interdisciplinary collaboration. An emerging cognitive science (pp. 51-84). New

Jersey: Lawrence Erlbaum Associates.

Osseweijer P. (2006). A Short History of Talking Biotech : Fifteen years of iterative action

research in institutionalising scientists' engagement in public communication.

Amsterdam: Vrije Universiteit.

Owen R, Macnaghten P, & Stilgoe J. (2012). Responsible research and innovation: From

science in society to science for society, with society. Science and Public Policy,

39(6), 751-760. doi: 10.1093/scipol/scs093

Percy R. (2005). The contribution of transformative learning theory to the practice of

participatory research and extension: Theoretical reflections. Agriculture and

Human Values, 22(2), 127-136.

Phythian C, Michalopoulou E, Duncan J, & Wemelsfelder F. (2006). Qualitative assessment

of social behaviour of dairy cows housed in loose housing systems. Applied Animal

Behaviour Science, 10(1), 40-53.

Pittens CACM. (2014). Knowledge co-production in health resarch, policy and care

practise. VU University Amsterdam.

Pohl C. (2011). What is progress in transdisciplinary research? Futures, 43(6), 618-626. doi:


Raftopoulos A, & Machamer P. (2012). Perception, Realism, and the problem of reference:

Cambridge University Press.

Regeer B. (2010). Making the invisible visble. Analysing the development of strategies and

changes in knowledge production to deal with persistent problems in sustainable

development. VU University Amsterdam: Boxpress, Oisterwijk, the Netherlands.

Regeer B, & Bunders JFG. (2003). The epistemology of transdisciplinary research: from

knowledge integration to communities of practise. Interdisciplinary

Environmental Review, 5(2), 98-118.

Regeer BJ, Hedges M, & Bunders JFG. (2009). Knowledge co-creation: interaction between

science and society : a transdisciplinary approach to complex societal issues. Den

Haag.

Reuzel RB. (2001). To assess rationality before anything else. A remark on the legitimacy of

Rational Technology Assessment. In M Decker & F Wütscher (Eds.),

Interdisciplinarity in Technology Assessment (Vol. 11, pp. 61-69): Springer Berlin

Heidelberg.

Rhoten D, & Parker A. (2004). Education: risks and rewards of an interdisciplinary research

path. Science, 306-346.

R

213

Rip A. (2001). Contributions from social studies of science and constructive technology

assessment. On science and precaution in the management of technological risk, 2,

94-122.

Rip A. (2009). Futures of ELSA science & society series on convergence research. Embo

Reports 10, 666-670.

Rip A, Schot JW, & Misa TJ. (1995). Constructive Technology Assessment: A New Paradigm

for Managing Technology in Society Managing Technology in Society. The

Approach of Constructive Technology Assessment (pp. 1-12). Londen, New York:

Pinter Publishers.

Rittel H, & Webber M. (1973). Dilemmas in general theory of planning. Policy Sciences 4,

155-169.

Robinson J. (2003). Future subjunctive: backcasting as social learning. Futures, 35(8), 839-

856.

Rodenburg TB, Bijma P, Ellen ED, Bergsma R, de Vries S, Bolhuis JE, et al. (2010). Breeding

amiable animals? Improving farm animal welfare by including social effects in

breeding programmes. Animal welfare, 19(Supplement 1), 77-82.

Rodenburg TB, & Turner SP. (2012). The role of breeding and genetics in the welfare of farm

animals. Animal Frontiers, 6, 16-21.

Roelofsen, Broerse JEW, de Cock Buning T, & Bunders JFG. (2008). Exploring the future of

ecological genomics: Integrating CTA with vision assessment. Technological

Forecasting and Social Change, 75(3), 334-355.

Roelofsen A. (2011). Exploring the future of ecogenomis. Constructive technology

assessment and emerging technologies. VU University Amsterdam.

Roelofsen A, Boon WPC, Kloet RR, & Broerse JEW. (2011). Stakeholder interaction within

research consortia on emerging technologies: Learning how and what? Research

Policy, 40(3), 341-354.

Rokeach M. (1973). Nature of human values. New York: Free press.

Rousing T, & Wemelsfelder F. (2006). Qualitative assessment of social behaviour of dairy

cows housed in loose housing systems. Applied Animal Behaviour Science, 10(1),

40-53.

Russell AW, Wickson F, & Carew AL. (2008). Transdisciplinarity: Context, contradictions

and capacity. Futures, 40(5), 460-472. doi:


Rutherford K, Donald R, Lawrence A, & Wemelsfelder F. (2012). Rutherford K, Donald RD,

Lawrence AB, & Wemelsfelder F. Applied Animal Behaviour Science, 101(1), 40-53.

214

Rydhmer L, & Lundeheim N. (2008). Breeding pigs for improved welfare. In L Faucitano &

AL Schaefer (Eds.), Welfare of Pigs (pp. 243-264). Wageningen Wageningen

Academic Publishers

Scholz RW. (2000). Mutual learning as a basic principle of transdisciplinarity. In JT Kein, W

Grossenbacher-Mansuy, RHA Bill, RW Scholz & M Welti (Eds.),

Transdisciplinarity: Joint problem-solving among science, technology and

society. Workbook II: Mutual learning sessions (pp. 13-17).

Schön DA. (1983). The Reflective Practitioner. How professionals think in action. New

York: Basic Books.

Schön DA, & Rein M. (1994). Frame Reflection: Toward the Resolution of Intractable Policy

Controversies: Basic Books.

Schot JW, & Rip A. (1997). The Past and the Future of Constructive Technology Assessment.

. Technological Forecasting and Social Change 54(2-3), 251-268.

Schusler TM, Decker DJ, & Pfeffer MJ. (2003). Social Learning for Collaborative Natural

Resource Management. Society and natural resources 15, 309-326.

Schwartz SH, & Bilsky W. (1990). Toward a theory of the universal content and structure of

values: extensions and cross-cultural replications. Journal of personality and

social psychology, 58, 878-891.

Serpell J. (1986). In the company of animals: a study of the human-animal relationship.:

Cambridge University press.

Stassen EN. (2006). Van bruikbaar tot dierbaar, over de relatie mens-dier. Wageningen

University and Research Centre, Wageningen.

Stewart DW, Shamdasani PN, & Rook DW. (2007). Focus Groups. Theory and practise (Vol.

2). California: Sage Publications.

Steyaert P, & Jiggins J. (2007). Governance of complex environmental situations through

social learning: a synthesis of SLIM's lessons for research, policy and practice.

Environmental Science & Policy, 10(6), 575-586. doi:

http://dx.doi.org/10.1016/j.envsci.2007.01.011

Stockman C, Collins T, Barnes A, Miller D, Wickham S, Beatty D, et al. (2011). Qualitative

behavioural assessment and quantitative physiological measurement of cattle naïve

and habituated to road transport. Animal production science,, 51(3), 240-249.

Stokols D, Fuqua J, Gress J, Harvey R, Philips K, Beazconde-Garbanati L, et al. (2003).

Evaluating transdisciplinary science. Nicotine & Tobacco Research, 5, 21-39.

Stokols D, Misra S, Moser RP, Hall KL, & Taylor BK. (2008). The ecology of team science.

Understanding contextual influences on transdisciplinary collaboration. American

Journal of Preventive Medicine, 35, 96-115.

R

215

Stringer ET. (1996). Action Research. A handbook for practitioners. Thousand Oaks,

London, New Delhi: Sage Publications.

Swinnen JFM, McCluskey J, & Francken N. (2005). Food safety, the media, and the

information market. Agricultural Economics, 32, 175-188.

Te Velde H, Aarts N, & Van Woerkum C. (2002). Dealing with Ambivalence: Farmers' and

Consumers' Perceptions of Animal Welfare in Livestock Breeding. Journal of

Agricultural and Environmental Ethics, 15(2), 203-219.

Temple D, Manteca X, Velarde A, & Dalmau A. (2011). Assessment of animal welfare through

behavioural parameters in Iberian pigs in intensive and extensive conditions. .

Applied Animal Behaviour Science, 13(1), 29-39.

Ten Bos R. (1998). Lerende organisaties en foutentolerantie. M&O: tijdschrift voor

organisatiekunde en sociaal beleid, 52(2).

Termeer CJAM, Breeman GE, Lieshout Mv, & Pot WD. (2010). Why more knowledge could

thwart democracy: configurations and fixations in the Dutch mega-stables debate

Knowledge Democracy. Consequences for Science, Politics, and Media (pp. 99-

111). Heidelberg: Springer.

Thompson Klein J. (2004). Prospects for transdisciplinarity. Futures, 36(4), 515-526. doi:


Vaarst M, & Hovi M. (2004). Organic livestock production and food quality: a review of

current status and future challenges. In M Hovi, A Sundrum & S Padel (Eds.),

Organic livestock farming: potential and limitations of husbandry practice to

secure animal health and welfare and food quality: The University of Reading.

van de Kerkhof M, & Wieczorek A. (2005). Learning and stakeholder participation in

transition processes towards sustainability: Methodological considerations.

Technological Forecasting and Social Change, 72(6), 733-747.

Van den Daele W. (1977). The social contruction of science: Institutionalisation and

definition of positive science in the latter half of the seventeenth century. In E

Mendelsohn, P Weingart & R Whitley (Eds.), The social production of scientific

knowledge (pp. 27-54). Dordrecht: R. Reidel.

Vanhonacker F, Van Poucke E, Tuyttens F, & Verbeke W. (2010). Citizens’ Views on Farm

Animal Welfare and Related Information Provision: Exploratory Insights from

Flanders, Belgium. Journal of Agricultural and Environmental Ethics, 23(6), 551-

569.

Vanhonacker F, Verbeke W, Van Poucke E, & Tuyttens FAM. (2008). Do citizens and

farmers interpret the concept of farm animal welfare differently? Livestock Science,

116(1â€“3), 126-136.

216

Veldkamp A, Van Altvorst AC, Eweg R, Jacobsen E, Van Kleef A, Van Latesteijn H, et al.

(2009). Triggering transitions towards sustainable development of the Dutch

agricultural sector: TransForum's approach Agron. Sustain. Development, 29 (1),

87-96.

Verbeke W. (2009). Stakeholder, citizen and consumer interests in farm animal welfare

Animal Welfare, 18, 325-333.

Verbeke W, & Ward RW. (2001). A fresh meat almost ideal demand system incorporating

negative TV press and advertising impact. Agricultural Economics, 25(2-3), 359-

374.

Vinken H, & Soeters J. (2004). Comparing cultures: dimensions of culture in a comparative

perspective. Leiden: Brill.

Walker J, Dale A, Waran N, Clarke N, Farnworth M, & Wemelsfelder F. (2010). The

assessment of emotional expression in dogs using a Free Choice Profiling

methodology. Animal Welfare, 19(1), 75-84.

Webler T, Renn O, Webler T, & Wiedemann P. (1995). “Right” Discourse in Citizen

Participation: An Evaluative Yardstick

Fairness and Competence in Citizen Participation. In VT Covello, J Mumpower, SF Spicker &

P-JM Stallen (Eds.), (Vol. 10, pp. 35-77): Springer Netherlands.

Wemelsfelder F. (2007). How animals communicate quality of life: the qualitative

assessment of behaviour. Animal Welfare, 16(Supplement 1), 25-31.

Wemelsfelder F, Hunter AE, Paul ES, & Lawrence AB. (2012). Assessing pig body language:

agreement and consistency between pig farmers, veterinarians, and animal

activists. Jounal of Animal Science, 90, 3562-3565.

Wemelsfelder F, Hunter E, Mendl M, & Lawrence A. (2000a). The spontaneous qualitative

assessment of behavioural expressions in pigs: first explorations of a novel

methodology for integrative animal welfare measurement. Applied Animal


Wemelsfelder F, Hunter E, Mendl MT, & Lawrence AB. (2000b). The spontaneous

qualitative assessment of behavioural expressions in pigs: first explorations of a

novel methodology for integrative animal welfare measurement. Applied Animal


Wemelsfelder F, Hunter T, Mendl M, & Lawrence A. (2001). Assessing the ‘whole animal’: a

free choice profiling approach. . Animal Behaviour, 62(2), 209-220.

Wenger E. (1998). Communities of practice. Learning, meaning and identity. Cambridge:

Cambridge Unversity Press.

R

217

Wickson F, Carew AL, & Russell AW. (2006). Transdisciplinary research: characteristics,

quandaries and quality. Futures, 38(9), 1046-1059. doi:


Witte K. (1994). Fear control and danger control: A test of the extended parallel process

model (EPPM). Communication Monographs, 61(2), 113-134.

Wynne B (Ed.). (1998). May the Sheep Safely Graze? A Reflexive View of the Expert–Lay

Knowledge Divide. . London: SAGE Publications Ltd.

Zimbardo PG, & Leippe MR. (1991). The psychology of attitude change and social influence.

New York: McGraw-Hill.

Zonderland JJ. (2010). Talking tails - quantifying the development of tail biting in pigs.,

Wageningen University, Wageningen.

Zonderland JJ, Bosma B, & Hoste R. (2011). Financiële consequenties van staartbijten bij

varkens. In R 543 (Ed.). Wageningen Lelystad Livestock Research.

Zweekhorst MBM. (2004). Institutionalising an interactive approach to technological

innovation: the case of the Grameen Krishi Foundation. .

A

221

Annex I. Popular publication of the study presented in

chapter 6 in V‐focus, a Dutch branch magazine

O N D E R Z O E K & B E L E I D

ac

hte

rgro

nd

V-focus augustus 201238


ac

hte

rgro

nd

V-focus augustus 2012 39

Het Sociable Swine-project is een initiatief van Wageningen Universiteit, de Vrije Uni-versiteit Amsterdam en het Institute for Pig Genetics (IPG). In dit project werken weten-schap, industrie en maatschappij aan het verbeteren van het welzijn van varkens. Dierenwelzijn werd tot nu toe voornamelijk verbeterd door de ontwikkeling van huis-vestingssystemen waarin meer ruimte is voor natuurlijk gedrag. Dat is een positieve ontwikkeling, vinden de onderzoekers, maar nog geen garantie voor een beter welzijn. De huisvesting kan immers opti-maal zijn, maar als de hokgenoten elkaar vervolgens niet tolereren, is van een beter welzijn nog geen sprake. Daarom hangt het succes van een diervriendelijke varkens-houderij ook af van het varken zelf. Het Sociable Swine-project onderzoekt hoe het sociale gedrag van varkens ten opzichte van elkaar verbeterd kan worden.

Sociable Swine Project

Geesje Rotgers

Varkenshouder en onderzoeker wantrouwen elkaarSamenwerking tussen partijen is essentieel om dierwelzijnsproblemen aan te kunnen pakken in de

varkenshouderij. Maar dat valt niet mee. Varkenshouders blijken geregeld niet op de hoogte van

onderzoeksuitkomsten en onderzoekers weten nauwelijks wat er speelt op het varkensbedrijf. Gesprekken

tussen beide blijken al snel discussies te worden over wat natuurlijk gedrag is. Dit zijn enkele conclusies uit

onderzoek van de Vrije Universiteit van Amsterdam die het onbegrip tussen varkenshouder en onderzoeker

verklaren, stelt onderzoeker Marianne Benard. Benard richt zich binnen het project Sociable Swine op de

communicatie tussen schakels in de kennisketen. ONDERZOEKStEam

V.l.n.r. de onderzoekers bin-nen het Sociable Swine-pro-ject: Marianne Benard, Irene Camerlink, Naomi Duijvesteijn en Inonge Reimert. Foto: VU Amsterdam

V eel dierenwelzijnsproblemen zijn niet gemakkelijk op te los-sen. Daarom zouden varkens-houders en onderzoekers beter moeten samenwerken. Door

hun kennis te delen, kunnen zij veel aan elkaar hebben, maar daar is nu nog te weinig sprake van, constateert Marianne Benard. Een urgent probleem dat getackeld moet worden is bijvoor-beeld het staartbijten van varkens. In 2023 zal de varkenshouderij duurzaam moeten zijn en dan is er geen plaats meer voor ingrepen als het couperen van de staart. Enige haast is dus geboden. Maar vlot loopt de weg naar de oplossing niet.

Kennis vindt zijn weg moeizaamWat heeft de Amsterdamse Vrije Universiteit met varkens? “Wij zijn bij het project Sociable Swine (zie kader) betrokken om de dialoog tussen onderzoekers en varkenssector te bestu-deren. Wij kijken bijvoorbeeld hoe onderzoekers en varkenshouders van elkaar kunnen leren en hoe dat optimaler kan”, zegt Benard. Het mooie is dat de onderzoekers van de Vrije Universiteit kunnen kijken met een frisse blik, aangezien zij niet direct betrokken zijn bij de varkenshouderij en zijn onderzoekers. De toekomstvisie Duurzame Veehouderij 2023 gaat onder andere over het bieden van ruimte aan het natuurlijke gedrag en het stoppen van couperen. “Voor beleidsmakers, koepelorganisa-ties en onderzoekers is 2023 een belangrijk richt-jaar; dan moet de varkenshouderij immers integraal duurzaam zijn. Het is opmerkelijk dat

deze doelstelling niet bekend is bij een aantal varkenshouders die ik heb geïnterviewd. Dat is onbegrijpelijk”, zegt Benard. “Kennelijk praten beleidsmakers en koepelorganisaties veelvuldig met elkaar over het nieuwe beleid, maar is de communicatie naar degene die dat beleid moet uitvoeren niet goed geregeld.”

met elkaar in gesprekHet werd tijd om varkenshouders en onderzoekers letterlijk bij elkaar te zetten, vond Benard. Dat deed zij dan ook in een speciale bijeenkomst. Het doel was om te weten te komen wat er in de ander omgaat, kennis uit te wisselen en om gezamenlijke onderzoekslijnen uit te zetten die bijdragen aan de duurzaamheidsvisie. Het bleek dat zowel de varkenshouders als de onderzoekers hard bezig waren met het vinden van oplossin-gen voor het staartbijten. Aan de motivatie van beide lag het niet. Het viel Benard echter meteen op dat onderzoekers en varkenshouders niet op één lijn zitten. Er zitten bijvoorbeeld grote ver-schillen in visie op het gebied van dierenwelzijn. “Waar varkenshouders geregeld bij voorbaat denken dat het verbeteren van dierenwelzijn duur is, zijn onderzoekers het erover eens dat welzijn en productiviteit vaak prima kunnen samengaan”, constateert Marianne Benard. Daarnaast hebben onderzoekers veel kennis ver-gaard over het natuurlijke gedrag van dieren en in dit geval varkens. Toch sleept de discussie over de definitie van ‘natuurlijk gedrag’ zich al decennialang voort, tot de dag van vandaag. “Er lijkt geen einde te komen aan de vraag wat

natuurlijk gedrag precies is.” Een belangrijke conclusie uit de gesprekken is dat kennis vanuit het onderzoek geregeld niet wordt benut door varkenshouders, omdat die kennis hen domweg nooit heeft bereikt. De wetenschap heeft bijvoorbeeld aangetoond dat wroeten en exploreren natuurlijke gedragingen zijn van varkens. En ten aanzien van staartbijten is bekend dat dit een multicausaal probleem is: er liggen verschillende oorzaken aan ten grond-slag. Voor onderzoekers is het duidelijk dat verveling de belangrijkste oorzaak is van staart-bijten, oftewel het gebrek aan mogelijkheden tot exploreren. De wetenschap legt staartbijten uit aan de hand van een emmer die gaat overlopen: verschillende oorzaken laten de emmer overlopen en verveling is veruit de belangrijkste. Varkens-houders schuiven deze uitleg aan de kant: andere factoren dan verveling zouden veel belangrijker zijn. En daarnaast dachten zij dat staartbijten het resultaat is van varkens met ‘een te kleine emmer’, waardoor die al gauw overloopt. Waar-om worden er niet gewoon varkens gefokt met ‘een grotere emmer’, die dus mentaal meer kunnen hebben? Ook hadden sommige varkens-houders kritiek op de wetenschappelijke bewe-

ringen dat stro het allerbeste afleidingsmateriaal is. Zij zagen bijvoorbeeld dat staartbijten ook voorkomt in de Britse strostallen. Of zij zagen dat staartbijten steeds in dezelfde afdeling voor-kwam en niet in de andere hokken, terwijl er nergens stro was. Sommige varkenshouders stonden daardoor zelfs wantrouwend tegenover de kennis van de onderzoekers. Andere boeren stonden meer open voor de kennis van onder-zoekers, maar gaven aan dat die niet concreet genoeg was. Het feit dat afleidingsmateriaal belangrijk is tegen staartbijten, geloofden zij wel. Zij hadden echter wel moeite met het vinden van het juiste afleidingsmateriaal en de hoeveelheid ervan.

Kennis toegankelijkerBenard concludeert dat naast het feit dat kennis niet goed wordt verspreid, er geregeld ook niks met de kennis wordt gedaan. Een reden voor dat laatste is dat die niet gemakkelijk toepasbaar is. Het is een belangrijke les voor onderzoekers dat ze hun kennis om moeten zetten in simpele gui-delines, waarmee varkenshouders gelijk aan de slag kunnen. Onderzoekers baseren hun visie op wetenschap-

pelijk onderzoek en varkenshouders op praktijk-kennis, maar beide hoeven niet juist of volledig te zijn. Een wetenschappelijk onderzoek is vaak een versimpeling van de werkelijkheid en het antwoord sluit daardoor niet altijd aan bij de praktijk. Onderzoekers zouden meer onderzoek moeten doen op commerciële bedrijven in plaats van op proeflocaties. Tot slot lijken sommige varkenshouders zich te verzetten tegen wetenschappelijke kennis over het varken. Het accepteren van die kennis zou immers grote consequenties kunnen hebben voor de wijze waarop varkens gehouden moeten gaan worden. Als je toegeeft dat staartbijten vooral met verveling te maken heeft, zou stro een verplichting kunnen worden. Benard wil dit aspect verder onderzoeken door dialogen op te zetten tussen individuele varkenshouders en onderzoekers op de varkenshouderij. “Ik wil werken aan onderling vertrouwen, begrip en erkenning, en zien of dat voor beide groepen mooie resultaten oplevert.”

O N D E R Z O E K & B E L E I Da

ch

terg

ron

d



ac

hte

rgro

nd




Geesje Rotgers


















A


ac

hte

rgro

nd



ac

hte

rgro

nd




Geesje Rotgers



















ac

hte

rgro

nd



ac

hte

rgro

nd




Geesje Rotgers


















A

225

Annex II. Popular publication of the study presented in

chapter 8 in V‐focus, a Dutch branch magazine


ac

hte

rgro

nd

V-focus december 201138


ac

hte

rgro

nd

V-focus december 2011 39

deelnemers over de varkenshouderij hadden, werd dus grotendeels bepaald door de media. “Het beeld dat de stedelingen hadden was vooral negatief. Opvallend was dat bij de varkenshoude-rij vooral werd gedacht aan een groot gebrek aan dierenwelzijn”, zegt Benard. “Sporadisch kwamen er opmerkingen over gezondheidsrisico’s en stankoverlast, maar verder was het milieu geen issue. Ook de voedselveiligheid werd door de stede lingen niet genoemd.” Vervolgens werd de stedelingen gevraagd om de binnenkant van een varkensbedrijf te tekenen zoals zij dachten dat het eruit zou zien. De negatieve associaties werden in de tekeningen uitgelicht en kwamen neer op drie thema’s: massaliteit (veel dieren, heel dicht op elkaar), onnatuurlijkheid (niet naar buiten kunnen of vrij kunnen bewegen, kunstmatig licht in de stallen) en industrieel management (hygiëne, roosters, beton, ongezond voedsel met medicijnen, staartknippen en tandvijlen en het scheiden van zeug en big kort na de geboorte). Kortom: ze vonden het een houderij waarbij het dier een productiemiddel is geworden en geen waardig bestaan heeft. Het viel Benard op dat de televisiebeelden tijdens de varkenspest bij ver-schillende deelnemers waren blijven hangen.

Verplaatsen in varkenshouderDe stedelingen werd gevraagd zich in te leven in de varkenshouder. Als jullie vinden dat de varkens niet goed worden gehouden, waarom doet de boer dit dan? Opvallend was dat stedelingen aan-gaven dat de boer er weinig aan kan doen. Lage inkomens, concurrentie, grote vraag en de lage prijs van vlees waren genoemde redenen waarom een boer zijn varkens dicht opeen moet houden en onder minimale omstandigheden. Sommige ‘Amsterdamse stadsmensen’ vonden dat de boer toch ook zou kunnen kiezen voor de overstap naar de biologische houderij of een neventak die extra geld in ‘t laatje brengt. Desondanks dacht bijna de hele groep stedelingen dat varkens-houders best wel van hun dieren hielden. De enkeling die daar niet in geloofde, baseerde zich op het feit dat varkenshouders hun dieren geen namen geven. Ook een rollenspel maakte deel uit van het

onderzoek. Enkele stedelingen werd gevraagd in de huid te kruipen van de varkenshouder met een megabedrijf. Anderen mochten de rol van dierenwelzijnsactivist op zich nemen. Benard: “Wat opviel was dat de ‘megavarkenshouders’ in het rollenspel dezelfde argumenten gebruikten als de varkenshouders in de praktijk: een mega-stal zorgt voor een beter inkomen en is niet per se slechter voor het dierenwelzijn, maar zelfs beter vanwege het gebruik van nieuwe techno-logieën en minder transport. Deze argumenten gaven geen oplossing voor de ‘onnatuurlijkheid’, ‘massaliteit’ en ‘het industrieel management’, wat de stedeling tegenstaat, en daardoor waren zij uiteindelijk ook niet tevredengesteld. Benard komt tot de conclusie dat stedelingen redelijk goed begrijpen waarom de varkenshou-der de dieren houdt zoals hij ze houdt. Er is zelfs begrip voor. “Maar de panelleden vielen daarna snel terug in hun eigen denkbeelden: de huidige varkenshouderij wordt afgekeurd zolang varkens geen waardig bestaan hebben. Daar wil men geen sympathie voor opbrengen.”

Varkenshouders kijken naar stedelingenTijdens de drie dagdelen dat de stedelingen werden ondervraagd, zijn fi lmopnamen gemaakt. In totaal elf Brabantse varkenshouders werden met die beel-den geconfronteerd. Eerst werd aan de varkens-houders gevraagd hoe zij dachten over de stede-ling. Benard: “Men bleek daar niet mee bezig te zijn, wel met de ‘burgers’ in de eigen buurt. Vol-gens de varkenshouders is de stedeling vooral onwetend. Deze conclusie bleek soms iets te snel getrokken. Met name de media kregen de schuld van het imagoprobleem, die zouden een verkeerd beeld scheppen over de houderij. Verder vonden de varkenshouders dat de stedeling veel eisen stelt om vervolgens het goedkoopste stukje vlees te kiezen. Al werd dit koopgedrag vooral de supermarkt ver-weten. Een enkele boer gaf aan ook zelf het goed-koopste stukje vlees te kopen. Vervolgens moesten de varkenshouders een varkensstal tekenen zoals zij dachten dat een stedeling die zou tekenen. “Dat bleek een hele lastige opgave”, vertelt Benard. Want hoe kun je weten hoe een onwetende stede-ling een stal tekent? Denkt de stedeling aan een

fabriek waar vlees en melk vandaan komt? Of is er een nostalgisch beeld van vroeger? De varkens-houders wisten het niet.Toen de varkenshouders te zien kregen hoe de stedelingen hun varkensstallen vorm hadden gegeven in hun tekeningen, brak discussie los. “De varkenshouders gingen vooral in op details. Volgens de stedelingen ontbrak het aan daglicht in de stallen, waarop de varkenshouders dit tegenspraken.” De varkenshouders wilden slechts met moeite inzien hoe de stedelingen tegen hun bedrijven aankeken”, concludeert Benard. “Zij bleven volharden in hun idee dat de stedeling onwetend was.”

Een wijze lesHet blijkt dat van mens op mens, de boer en burger best begrip hebben voor elkaar. Het onderwerp dierenwelzijn is een ander verhaal. Benard concludeert, mede op basis van de litera-tuur, dat de verschillende groeperingen geneigd zijn door hun eigen bril kijken. Varkenshouders denken gemakkelijk dat wanneer zij uitleg geven over details van hun stal, de stedeling meer begrip krijgt voor hun wijze van varkens houden. Dat is niet altijd zo, aangezien de details vaak niet aansluiten bij het beeld dat de stedeling heeft. Benard: “Als een boer het heeft over dierenwelzijn, heeft hij het vaak over de diergezondheid. Als die goed is, dan is het dierenwelzijn ook goed. Als de stedeling het heeft over dierenwelzijn, heeft hij het vooral over de emoties van het dier en het kunnen uitoefenen van het natuurlijke gedrag.” Stedelingen zien graag een houderij waarin het dier gerespecteerd wordt en waar het dier kan zijn. Informatie over bijvoorbeeld goede hygiëne en het toepassen van nieuwe technologieën past daar niet bij. Informeren is niet altijd de beste methode om stedelingen ‘mee te krijgen’ in een onderwerp als dierenwelzijn. Wat dan wel? Som-mige nieuwe stalconcepten hebben als doel om de ‘brillen’ van de verschillende groeperingen met elkaar te combineren, zodat er door één gezamenlijke bril wordt gekeken. Een voorbeeld is het project Varkansen van Wageningen UR. Dergelijke stalontwerpen hebben wel de goed-keuring van de stedelingen.

Geesje Rotgers

Stedeling snapt varkens houder beter dan omgekeerdBegrijpt de Amsterdamse stadsmens de Brabantse varkenshouder? En omgekeerd? Kan de stedeling zich

verplaatsen in de keuzes die de varkenshouder maakt voor zijn bedrijf? En wat vinden varkenshouders van

de visie van stedelingen? Marianne Benard, aio bij de Vrije Universiteit van Amsterdam, onderzocht in

welke mate stedelingen en varkenshouders begrip voor elkaar kunnen opbrengen.

MARIANNE BENARD

Stedelingen tekenden varkensstallen zoals die er in hun beleving uitzien. Marianne Benard laat twee van die tekeningen zien. Vooral de massaliteit en de saaie hokken zonder daglicht werden uitgebeeld.Foto: Geesje Rotgers

M arianne Benard onderzocht hoe de verschillende groeperingen binnen de varkenshouderij van elkaar kunnen leren. En hoe zij meer begrip voor elkaar kunnen

krijgen. Haar onderzoek vond plaats binnen het project Sociable Swine, onderdeel van het NWO-project Waardering van dierenwelzijn.

Wat vindt de stedeling?Voor het onderzoek werden 27 stedelingen (drie groepen van negen personen) uit Amsterdam en omstreken geselecteerd voor deelname aan een panel. De groep betrof een evenredige afspiege-ling van de Amsterdamse bevolking voor wat betreft leeftijd, geslacht, opleidingsniveau en etnische afkomst. De deelnemers wisten niet over welk onderwerp zij bevraagd zouden wor-den, zodat zij zich vooraf niet in het onderwerp konden verdiepen. Het zijn juist die eerste reac-ties die vaak een rol spelen in het maatschappelij-ke debat. Pas tijdens de panelbijeenkomst werd bekendgemaakt dat het over de varkenshouderij zou gaan. De stedelingen werden als eerste gevraagd wat zij hadden met varkens. “De mees-ten kwamen weinig verder dan ‘varkensvlees is lekker op mijn bord’. Met uitzondering van de vegetariërs in de groep”, vertelt Benard. Vervolgens werd gevraagd wat zij vonden van de varkens-houderij. Geen van de 27 stedelingen had ooit een intensieve varkenshouderij bezocht. Dit type houderij stond ver van hun af. Het beeld dat de


achtergr

ond


O N D E R Z O E K & B E L E I Dachtergrond








Geesje Rotgers





MARIANNE BENARD





A


ac

hte

rgro

nd



ac

hte

rgro

nd








Geesje Rotgers





MARIANNE BENARD






achterg

rond


O N D E R Z O E K & B E L E I Dachtergrond








Geesje Rotgers





MARIANNE BENARD





A

229

Annex III. Brochure about

the Seeking Sociable Swine project,

written by the involved Ph.D. students

Seeking sociable swine

Seeking sociable swine Sociale varkens in een

duurzame omgeving

Foto door: TOPIG

S

Het project – In het project wordt het ef-fect van deze nieuwe fokmethode op het ge-drag en de fysiologie van varkens onder-zocht.

Zijn zij minder agressief, gaan zij beter om met hiërarchie of geven zij misschien hokge-noten meer steun? Zijn hiervoor ook aanwij-zingen te vinden in de fysiologie? En heel belangrijk, leidt deze nieuwe fokmethode niet alleen tot een verhoogde productiviteit maar ook tot een verbetering van het wel-zijn? Naast dat het varken wordt bestudeerd, wordt er ook gekeken naar de invloed van omgeving op de groei en het gedrag.

De hypothese is dat een optimale omgeving en een optimaal varken elkaar versterken en dat zo een maximale welzijnsverbetering be-reikt kan worden.

In dit project zijn maatschappij en industrie nauw betrokken. Verschillende organisaties zijn gevraagd naar hun mening over het pro-ject. Aan de hand hiervan en van de eerste wetenschappelijke resultaten die in 2012 be-kend worden, zullen vervolgstappen gezet worden. De nieuwe fokmethode is mede op-gezet door IPG waardoor implementatie snel kan plaatsvinden.

Conclusie – Seeking Sociable Swine is een waardevolle kans om de productiviteit én het welzijn van varkens te bevorderen.

Contact – Is uw interesse gewekt of heeft u vragen of suggesties voor dit project? Bent u benieuwd naar wat er gebeurd met uw mening of met die van andere betrokken stakeholders? Neem dan contact op met: Marianne Benard ([email protected])

Dit project wordt mede mogelijk gemaakt door:

De rol van de fokkerij – Varkens wor-den hoofdzakelijk gefokt om snel en efficiënt te groeien. Recent is gebleken dat sommige varkens een erfelijke aanleg hebben om de groei van hokgenoten positief te beïnvloeden (zie Figuur 1). Hoe varkens dat doen is nog onbekend. De hypothese is dat bepaalde sociale gedragin-gen hieraan ten grondslag liggen. Vanuit de-ze hypothese is een nieuwe fokmethode ont-wikkeld die naast de aanleg van het varken voor individuele groei, ook het erfelijke ef-fect op de groei van groepsgenoten, de soci-ale fokwaarde, meeneemt.

Figuur 1. De hypothese is dat varkens erfelijk so-ciaal gedrag hebben waarmee ze een invloed hebben op het welzijn en de groei van hokgeno-ten.


In deze folder wordt u geïnformeerd over het Seeking Sociable Swine project, een initiatief van Wageningen University, de Vrije Univer-siteit Amsterdam en het Institute for Pig Ge-netics (IPG). In dit project wordt er samen-gewerkt door wetenschap, industrie en maatschappij om het welzijn van varkens te verbeteren.

Op weg naar een diervriendelijke varkenshouderij – Vanaf 2023 moet de veeteelt zo duurzaam en diervriendelijk mo-gelijk zijn. Eerder werd dierwelzijn voorna-melijk verbeterd door de ontwikkeling van huisvestingssystemen waarin meer ruimte is voor natuurlijk gedrag van varkens. Dat is een positieve ontwikkeling, maar nog geen garantie voor een beter welzijn. De huisves-ting kan optimaal zijn, maar als daarin var-kens worden geplaatst die elkaar niet tolere-ren, is een goed welzijn nog niet bereikt. Daarom hangt het succes van ‘een diervrien-delijke varkenshouderij’ ook af van het var-ken zelf. Het Seeking Sociable Swine project onderzoekt hoe dit op een verantwoorde ma-nier kan.

Het varken – In een stal worden varkens gehuisvest in groepen. Dit betekent dat het erg belangrijk is hoe varkens zich ten op-zichte van elkaar gedragen. Varkens kunnen dat op een positieve manier doen door met elkaar te spelen en door elkaar te steunen in stressvolle situaties. Helaas gaan varkens ook op een negatieve manier met elkaar om. Voorbeelden hiervan zijn elkaar wegduwen bij de voerbak en het kauwen op en bijten in elkaars oren, flanken en staarten. Dit laatste kan nare gevolgen hebben voor zowel wel-zijn, productiviteit en gezondheid.

Gedragingen kunnen worden overgenomen door andere varkens. Als één varken begint met spelen dan volgen er vaak meer, maar dit geldt ook voor het beschadigende ge-drag. Kortom, het groepsgedrag is van grote invloed op het welzijn.

Het optimale varken zou een varken zijn dat in de juiste omgeving vaak positief sociaal gedrag vertoont en weinig negatief gedrag. Het is echter moeilijk om direct te fokken op sociaal gedrag. In dit project wordt een nieu-we fokmethode onderzocht die mogelijk indi-rect sociaal gedrag beïnvloedt.

+ + +



duurzame omgeving

Foto door: TOPIGS
















+ + +

A









+ + +









+ + +



duurzame omgeving

Foto door: TOPIG

S








A

233

Annex IV. Questionnaire design 1

used in the study presented in chapter 6

A. General background of the pig farmers

General information

1. Age:

2. Gender:

☐Male ☐Female

3. In which municipality were you raised?

4. In which municipality are you living at the moment?

5. What is the highest level of education you have completed

6. How many years of work experience do you have in the pig sector?

☐ 0-5 years ☐ 10-20 years

☐ 6-10 years ☐ 21 > year

234

7. What kind of farm do you have?

☐ Weaner production ☐Finisher operation

☐ Breeding farm ☐Farrow-to-finish farm

☐ Other:

8. How would you describe your farm?

☐Intensive ☐According to 1 star

farming*

☐ According to 2 star

farming

☐ According to 3 star farming (organic) ☐ Other

* A three point ‘star’-scaling system for farming systems with higher animal welfare

standards; “Beter Leven kenmerk”, www.beterleven.dierenbescherming.nl/varkens.

Questions directed to your contact with pigs and animals in general

9. Currently, how often would you say you come into contact with pigs?

☐ 1 x a day ☐2 or more times per

day

☐ 1-2 days a week

☐ Few times a month ☐ Few times a year ☐ Less than one time a

year

☐ Never

10. Do you currently keep any animals (except pigs)?

☐Yes, a guard

dog

☐Yes, an

outdoor cat

☐ Yes, a horse ☐Yes, other animals

(fill in which) :

☐Yes, a pet dog ☐Yes, a pet cat ☐ No, no animals

A

235

11. In the past, have you ever kept any animals (except pigs)?

☐Yes, a guard

dog

☐Yes, an

outdoor cat


(fill in which) :

☐Yes, a pet

dog

☐Yes, a pet cat ☐ No, no

animals

Questions related to meat consumption

12. What kind of animal products do you consume (multiple answers possible)?

☐ Beef ☐ Fish ☐ Eggs ☐ Dairy products ☐ None of these

☐ Pork ☐ Chicken

13. If you consume meat, how often do you eat meat?

☐ Every day ☐ 3-5 times a

week

☐ Less than three

times a week

☐ Less than one

time a week

14. If you consume meat, what kind of meat do you consume the most?

☐ Beef ☐ Pork ☐ Chicken

15. If you consume meat, what animal welfare segment you buy most?

☐ Standard ☐ One star* ☐ Two stars

☐ Three stars (organic) ☐ Others



236

Questions directed to knowledge on social behaviour

16. Do you take behaviour of pigs into account in your management?

☐No ☐To a certain extend ☐Yes ☐Not aware

17. How would you value your knowledge on social behaviour?

☐Low ☐Average ☐High

A

237

B. General background of the urban citizen,

i.e. ‘lay‐people’

General information

1. Age:

2. Gender:

☐Male ☐Female





6. If you have been to a farm where animals were kept, what kind of farm was that

(multiple answers are possible)

☐ Pig farm ☐ (Dairy) cattle farm ☐ Chicken farm

☐ Children's farm ☐ Riding school

238

7. Do you currently keep any animals?

☐Yes, a guard

dog

☐Yes, an

outdoor cat


(fill in which) :


8. In the past, have you ever kept any animals?

☐Yes, a guard

dog

☐Yes, an outdoor

cat

☐ Yes, a horse ☐Yes, other

animals (fill in

which) :







☐ Every day ☐ 3-5 times a

week

☐ Less than three

times a week

☐ Less than one

time a week








A

239

C. General background of the animal researchers

General information

1. Age:

2. Gender:

☐Male ☐Female




6. How long have you been working in the field of animal science concerning pigs?

☐ 0-5 years ☐ 10-20 years

☐ 6-10 years ☐ 21 > year

7. Did you ever participate in a Qualitative Behaviour Assessment?

☐ Ja ☐ Nee

240


8. Currently, how often would you say you come into contact with pigs?

☐ 1 x a day ☐2 or more times per

day

☐ 1-2 days a week

☐ Few times a month ☐ Few times a year ☐ Less than one time a year

☐ Never

9. What kind of farm you come in contact with most often?:

☐ Conventional ☐ Organic

☐ Experimental facility of the University ☐ Other (Fill in what kind of farm)

10. Do you currently keep any animals?

☐Yes, a guard

dog

☐Yes, an outdoor

cat


(fill in which) :


11. In the past, have you ever kept any animals?

☐Yes, a guard

dog

☐Yes, an outdoor

cat


(fill in which) :






A

241


☐ Every day ☐ 3-5 times a week ☐ Less than three

times a week

☐ Less than one

time a week








Questions directed to knowledge on social behaviour

16. How would you value your knowledge on social behaviour?

☐Low ☐Average ☐High

A

243

Annex V. Questionnaire design 2

used in the study described in chapter 8

Part 1: how do you view pigs (Wemelsfelder et al. 2012)

To indicate your view on the questions below, please mark the line at the appropriate place

between “not at all” and “ very much”.

1. I like pigs:

not at all very much

2. I think pigs are fascinating animals:


3. I think pigs are handsome animals:


4. I think pigs are cute:


If you were standing in a pen with about 10 female pigs (of ± 60 kg, the size of a large dog),

who were busy rooting in straw but looked up when you came in,

1. Would you feel frightened?


2. Would you be bothered by their smell and dirtiness?


3. Would you feel like going up to them and stroking and patting them?


4. Would you feel like talking to them?


244

5. Would you feel that you could communicate with them in some way?


6. Would you feel that they could communicate with you in some way?


Part 2: situations involving pigs (Wemelsfelder et al. 2012)

Please indicate

a. What you think the pig described would be feeling like in the following

situations;

b. What you think you would be feeling like as a result of seeing the pig in those

situations.

To indicate your view on the questions below, please tick the line at the appropriate place

between unhappy and happy.

1. You see a pig lying in a corner, its skin badly scratched after loosing a fight

with another unfamiliar pig

a. The pig would be feeling:

unhappy happy

b. You would be feeling:

unhappy happy

A

245

2. You see a pig rolling about in a wallow of mud on a hot sunny day:


unhappy happy


unhappy happy

3. You see a young pig unable to feed because other pigs are blocking its way

to the feeder:


unhappy happy


unhappy happy

4. You see a group of piglets scampering about together in fresh straw:


unhappy happy


unhappy happy

5. You see a piglet squealing as it is castrated:


unhappy happy


unhappy happy

246

Part 3: what do you think pigs can do (Wemelsfelder et al. 2012)

Please tick one box for each question.

Do you think pigs can:

1. Remember something that happened yesterday

☐ ☐ ☐ ☐ ☐

Yes(sure) Yes(probably) I don’t know No(probably) No(sure)

2. Actively think about something that happened yesterday

☐ ☐ ☐ ☐ ☐


3. Anticipate something that might happen tomorrow

☐ ☐ ☐ ☐ ☐


4. Actively think about something that might tomorrow

☐ ☐ ☐ ☐ ☐


5. Recognize a particular stockperson

☐ ☐ ☐ ☐ ☐


6. Prefer to be handled by a particular stockperson out of a group of familiar

stockpeople

☐ ☐ ☐ ☐ ☐


A

247

7. Recognize an object they saw 2 or 3 months ago

☐ ☐ ☐ ☐ ☐


8. Like particular individual pigs but dislike others

☐ ☐ ☐ ☐ ☐


9. Deceive another pig

☐ ☐ ☐ ☐ ☐


10. Go to the aid of another unrelated adult pig

☐ ☐ ☐ ☐ ☐


11. Form a picture in their mind of where things are in the area in which they

live

☐ ☐ ☐ ☐ ☐


References - Vrije Universiteit Amsterdam matter.pdf · 202 Bauer R. (1964). The obstinate...

Documents

Transcript of References - Vrije Universiteit Amsterdam matter.pdf · 202 Bauer R. (1964). The obstinate...