Reportage -BroLoGrE

Red de haalTijdens de BeLgische duiksportbeurs, op 3l maart 2012, stelde devzw Sea First Foundation (SFF) het'Haaienproject'voor jongeren

voor aan de pers.

e t 'Haa ienp ro jec t ' g i ng van s ta r t

o p d e d u i k s p o r t b e u r s i n d e K i -

nepoL i s t e An twe rpen en Loop t t o t

he t e i nde van he t j aa r . I n he t p ro jec t z i t e r

onde r ande re een weds t r i j d voo r de BeLg i -

sche j eugd . H ie rmee kunnen ze een aan ta l

fantast ische maar ook zeer Leerr i jke , ho-

r i zonve rb redende en educa t i eve p r i j zen

w i n n e n .

wedstrijd voorde Bel,gischejeugd

Jonge ren t ussen 15 en 20 jaan kunnen z i ch

inschr i jven voof een opmerke l i jke 'haa i -

enwedst r i jd ' . Het in i t ia t ie f gaat u i t van Sea

Fi rs t Foundat ion (SFF) vzw d ie z ich inzet

voor een ru imer bewustz i jn van het be lang

van gezonde zeeën en ve rLoop t i n samen-

werk ing met de Nat iona le Loter i j .

Deze háai zwèint rond iïet éenDe v ishaak s teek t e r noo in .

De opdracht bestaat u i t het in team (max.

v i j f personen per team) ontwerpen en u i t -

voeren van een e igen pro ject waardoor de

naaste omgeving bewust wordt gemaakt

van de overbev iss ing van haaien. MogeLi jke

pro jecten z i jn b i jvoorbeeld het ontwerpen

en verspre iden van in format iebrochures

over haaien of het sens ib iL iseren v ia een in-

format ies tand oo een evenement . Studenten

van kunst - o f technische op le id ingen zouden

ervoor kunnen k iezen een haai te ontwerDen

in hout o f metaa l en deze tentoon te s te l -

Len met b i jbehorend in format iepaneel . Een

andere mogel i jkhe id is het voorbere iden en

ui tvoeren van een in terv iew over het onder-

werD met een Lokale krant of tv-zender. De

deelnemers z i jn vo l led ig vr i j in hun aanpak.

In format ie en insp i ra t ie v inden de jongeren

v ia een e lekt ron isch in format ieoakket dat

De Europese wateren kennen 130 versch iL [ende soor ten haaien en roggen. Weten-

schappers schat ten dat jaar l i j ks to t73 miL joen haaien worden opgev is t . In deze schat -

t ing worden haaien d ie worden gevangen voor hun vLees, b i jvangst van haaien (n ie t -

in tent ioneLe vangsten wanneer men v is t op andere soor ten) en haaien, waarvan de

v innen n ie t v i a de mark t van Hong Kong wo rden ve rhande ld , ech te r n i e t opgenomen .

Momentee l is reeds meer dan 30% van a l le haaiensoor ten met u i ts terven bedre igd. De

Europese Unie (EU) is verantwoordeLi jk voor een derde van de mondia le haaienvangst .

Van aLLe L idsta ten is BeLgië de v i j fde groots te speLer . Toch is deze probLemat iek nage-

noeg onbekend b i j het BeLgische pubLiek. Daarom werd het SFF-Haaienpro ject voorj onge ren opges ta r t .

66 Hipp O ra,"1^.a m ei / ju ni 20 t2

Il illi1i l

' . t , ' .; , , ; u , ; , t ,

Neil Hammerschlag met een groep jonge onderzoekers t i jdens het academisch haaienonderzoek van de Universiteitvan Miami .

beschikbaar werd gesteld op de project-website www.reddehaai.be. Leerkrachtenworden aangemoedigd het onderwerp teintegreren in de Lessen. Zi j kunnen hiertoeeen SFF-docent u i tnod igen voor he t gevenvan een grat is twee uur durende interact ie-ve Les over haaien. ZoweL voor de interac-t ieve Lessen, die door SFF worden verzorgd,als het infooakket van de websi te wordtrekening gehouden met de te behalen vak-gebonden en vakoverschr i jdende eindter-men. De eerste 100 Leerkrachten die samenmet een team van de klas inschr i jven endat team bi jstaan in de organisat ie van hunproject ontvangen een toegangst icket voorhet aquar ium Aquatopia te Antwerpen.

Het verslag van de ui twerking vanhet project, vervoLLedigd met foto's off rLmpjes, moet voor het einde van dekerstvakantie van 2012-2013 wordeningezonden. De projecten worden dandoor he t bes tuur van SFF beoordeeLdop creat iv i te i t , or ig inaLi te i t , professio-nal i te i t en sensibiLiser inqskracht.

teams met de meest succesvoL[e projec-ten worden beLoond met dvd's en boekenover haaien, toegangst ickets voor aquar ia,snorkeImater iaal , duik in i t iat ies en voLLedigverzorgde du ikopLe id ingen. De v i j f w in -naars van de wedstr i jd vertrekken t i jdensde paasvakant ie van 2013 naar de Flor idaKeys voor een begeLeide natuurreis waarbi jze doLf i jnen, zeekoeien, zeeschiLdpaddenen haaien in hun natuur l i jk eLement zuL-Len observeren, Leren snorkeLen en zuLLendeeLnemen aan he t Academisch haa ienon-derzoek van de Universi te i t van Miami.Na de studiereis wordt een overzichtsf iLmgeproduceerd d ie zoweI de inspann ingenen real isat ies van de deeLnemers t i jdensde wedstr i jd als de ervar ingen van de win-naars gedurende de s tud ie re is za l v isua l i -se ren .

De dee lnemers kunnen rekenen oo de mo-reLe steun van twee projectpeters. TomWaes, die vor ig jaar nog het boegbeeldwerd van Sea Shepherd BeLgië, staat ookachter di t in i t iat ief . Franstal ige jongerenkunnen opki jken naar Frédér ic Buyle, eenviervoudig wereLdrecordhouder vr i jduiken(tussen 1995 en 2000) die reeds verschiL-Lende jaren act ief voorvechter is van eenbetere bescherming van haa ien .

Na het vangen en aan boord brengen van een haai zul len de stu-denten worden verzocht te assisteren bi j het nemen van bloed-stalen en metingen, het bevestigen van een opsporingsapparaatop de rugvin en te zorgen voor het welzi jn van het dier totdat hetweer wordt vr i jgelaten in zee. Het welvaren en de bewegingen vandeze haai, die de mascotte van het project zal worden, kunnen ge-durende een vol ledig jaar via het internet worden gevolgd.

GedetaiLleerde informatie over het projecten een inschr i jv ingsformuLier is beschik-baar oo de websi te www.reddehaai .be.

haaienproblematiekMet het haaienproject wiL SFF de aandachtvest igen op een speci f iek en actueeL pro-bLeem dat de gezondheid van de zee ern-st ige schade toebrengt. Een essent iëLe enbepalende hoeksteen van het ecosysteemin de zee zi jn de roofdieren aan de top vande voedselketen. Zi j regelen de aantal lenvan de soor ten onder hen, houden doorhet verwi jderen van oude en zieke dierende popuLat ies van hun prooien gezond enhouden als aaseters r i f len vr i jvan parasie-ten en ziekten.De belangr i jkste groep van dieren die dezeroL vervuLt, z i jn de haaien. Door het fe i t datze t raag groeien en zich s lechts Laat enbeperkt voortpLanten, is behoud van hetevenwicht in het ecosysteem verzekerd.(AIs er teveeI zouden z ' r jn, zouden die aLLesopeten en is er geen ecosysteem meer). Hetmaakt ze echter wel extra gevoel ig vooroverbev iss ing . Het duur t immers t ien ta l len

Ook voor de jongeren z i jntast ische pr i jzen voorzien.

er heeL wat fan-

De Leden van de

Hippo"'.*l.amei/juni2072 67

Reportage .BrolocrE

Het 'Haaienproject ' werd voorgesteld aan de pers. Staand vlnr: Tom Waes, Frédéric Buyle, Katr ien Vandevelde, de haaiis Sharky met daar in Gregory Landuydt , L iesbeth Ver l inden en Dos Winke l . Gehurk t : D i rk Pauwels , Jud i th Wouters .

ja ren aLvorens hun aanta l len weer kunnen

aang r0e ien .

Haaien worden in mindere mate be jaagd

voor hun v lees, hu id en lever , maar hoofd-

zakeLi jk voor hun v innen d ie a ls deLicatesse

worden gege ten i n Az ië . Haa ienv innensoep

werd reeds eeuwen aanz ien a ls een ke i -

zer l - i j k gerecht . De [aats te decennia echter

is dankz i j een hogere welvaar t b innen de

Ch inese m iddenkLasse haa ienv innensoeDgecommerc ia l iseerd a ls een s ta tus- en weL-

vaar tssymboo[ . B innen de indust r ie worden

kwal i te i tsvoLLe v innen aangeboden aan 500

eu ro pe r kg en een kommet j e haa ienv innen -

soep kost in een restaurant aL sne[ 70-100

euro, ondanks het fe i t dat de v in geen enkeLe

voedingswaarde of smaak heef t .

Het u i ters t Lucrat ieve karakter van deze

indust r ie heef t een ext reme overbev iss ing

van haaien veroorzaakt . Jaar l i j ks worden

tussen de 73-100 miL joen haaien opgev is t .

Wetenschappers bevest igen dat in de [aat -

s te 30 jaar 65-80% van veLe haaiensoor ten

werden weggevis t u i t gro te de len van de

oceanen. Voor de meest gezochte soor ten

l "oopt d i t percentage op to t 95%. Van de

bi jna 500 versch iL lende soor ten is inmid-

deLs meer dan een de rde bed re iqd me t u i t -

s terve n.

68 Hlppo"anl"^+mei/juni2OL2

Vermi ts de marktwaarde van haaienv lees

s lechts een f ract ie bedraagt van d ie van

v innen en omdat het sneL beder f t , worden

haa ien na he t a f sn i j den van hun v i nnen

door veeL v issers (heeL vaak nog Levend)

te ruggegoo id i n zee . De v i nnen van een

haai bedragen samen s lechts 3-40/o vdn

het L ichaamsgewicht wat deze prakt i jk (ook' f i nn ing ' genaamd), naast het onmenseLi jke

aspect , u i termate versp iL tend maakt .

zwakke wetgevingDe Eu ropese Un ie (EU) i s ve ran twoo rde -

L i jk voor een derde van de mondiaLe haai -

envangst . De Spaanse expor t van haaien

wordt enkel over t ro f fen door d ie van Indo-

nes ië en Ind ia , maar ook Por tugaL, Frank-

r i j k en he t Ve ren igd Kon ink r i j k beho ren t o t

de top 20 van groots te haaienexpor teurs .

Studenten van kuns t - o f techn ische op le id ingen zoudenervoor kunnen kiezen een haai te ontwerpen in hout ofmetaal en deze tentoon te stel len met bi ibehorend infor-matieoaneel.

O f f i c i e e l " i s ' f i n n i n g ' i n d e E U v e r b o d e n ,

maar de hu id ige wetgev ing is u i termate

zwak en bevat versch iLLende achterpoor t -jes . Zo s taat het de EU-Landen vr i j spec iaLe

vergunningen af te Leveren waardoor hun

v i sse rs de v i nnen van haa ien op zee mogen

afsn i jden en deze v innen en karkassen ver-

voLgens in versch iLLende ha-

vens mogen verkopen. Hier -

door kan n ie t meer wordengecont roLeerd o f er naast de

v innen een overeenkomst ig

aanta l karkassen aan boord

was, de vangstquota n ie t

werden overschreden en dat

e r geen besche rmde haa ien -

soor ten werden gevangen.

SFF pub l i cee rde ook de boeken 'Wa t i s e r m is me t v i s ' ,'De hu i [ ende zee ' en 'Non ' *F i sh A "L i c i ous ' en me t de

s teun van de N i co laas G . P ie r son Founda t i on (NGPF)

werd de documen ta i re 'Sea t he t r u th ' (waa r i n de na -

tuurbeLastende v isser i jp robLemat iek getoond werd)

gep roducee rd , d i e op 3 I me i 20 I l we rd ve r toond i n

he t Eu ropese Pa r l emen t t e B russe t .

Spanje en Portugal Leveren deze vergun-ningen nog steeds af en di t voor bi jna aLh un vissersvaartuioen.

De Europese Commissie (EC) is z ich be-wust van di t probleem en neemt di t zeererns t ig . In 2009 on tw ikkeLde de EC het 'EUAct ion PLan for the Conservat ion and Ma-nagement of Sharks' . Daarnaast werd eenSchr i f te l i jke Verklar ing voor het verstren-gen van het Europese haaienbel-eid - opge-ste[d door Europar lementar iërs Jean-PauLBesset, Chr is Davies, Sirpa Piet ikàinen enDaciana Octavia Sàrbu - aanvaard oo 16december 2010, na ondertekening door423 Leden van het Europese Par lement(het hoogste aantal handtekeningen dateen Schr i f te l i jke VerkLar ing in 2010 mochton tvangen) .De Europese Commissie in i t ieerde daar-om op 2l november 20l I een voorstet datnaar verwacht ing voor de herfst van di tjaar (20i2) geratif iceerd zal worden doorde raad van Europese visser i jministers(visser i j raad) en het Europese Par lement.Het voorstel zou mogel i jk v issers verp[ ich-ten om - zonder u i tzonder ing - haa ien inhun geheeL te Lossen in havens, een beterebescherming b ieden aan bedre igde haa i -ens00rten en de toegestane vangstquotavoor haaien ver lagen.

haaienvangst in BeLgië0ok in BeLgië bestaat er reeds t iental lenjaren een act ieve haaienvisser i j . Deze wasin het verLeden voornameti jk ger icht ophet vangen van doornhaai , har inghaai engevLekte hondshaai. TerwijL de jaarLijksevangsten in de jaren 70 gemiddeld een2.200 ton bedroegen, z i jn deze sinds dejaren 90 Langzaam gesLonken naar 500ton per jaar. De meest voorkomende haai-ensoort in de Noordzee en lerse zee - debelangr i jkste v isgronden van de BeLgischevisser i j - was vroeger de doornhaai . Hethaaienvlees dat het v lees van de sl inkendekabel jauwpopuLat ies kon vervangen en degrote Lever waarvan het bestanddeeL squa-leen wordt gebruikt in make-up en vaccins,maakte deze soort erg gezocht.

In i t ieel waren de vangsten groot, maar La-ter bleken de aantal len erg sneL terug teLooen. 0nderzoek wees toen ui t dat dezekleine haaiensoort tot een 70-tal jarenLeeft, pas na 25-30 jaar gesLachtsri jp wordten een ui tzonder l i jke draagt i jd van 2 jaarheeft . Bovendien moet na het verwervenvan de kroost van 1-12 nakomeLinoen een

rustper iode van 2jaar worden ingelast aL-vorens de haai z ich weer kan voortplanten.De vangstquota voor de doornhaai zaktenvan 150 ton in 2001 naar I0 ton in 2008 en4 ton in 2009. Toch werd hiervan in 2008sLechts 10% en in 2009 sLechts 16% benut(effectief gevangen).

In 2010 werd de commerciële vangst vande doornhaa i en har inghaa i in BeLg iëstopgezet omdat de soorten commercieelz i jn ui tgeput. Men r icht z ich nu enkeL nogop de gevlekte hondshaai waarvoor geenmaximum quota werden ingeste[d. Desoort is echter minder populair waardoorin 2009 20o/o vd.t1 de vangst niet kon wor-den verkocht. Er werd voor lopig ook weinigwetenschappeLi jk onderzoek verr icht naarde voortplant ingsleeftr ld en -eigenschap-

pen van de gevLekte hondshaai . Bronnen:websi te van Landbouw en Visser i j van deVLaamse Overhe id en de ' ln te rna t iona[Union for Conservat ion of Nature ( IUCN)Red List'.

Daarnaast bl i jken Belgische vissers ookniet ongevoel ig voor de hoge marktwaardevan haaienvinnen van grotere haaiensoor-ten. Deze worden gevangen als bi jvangsten moeten worden teruggeworpen, z0 m0-gel i jk Levend. Ui t een art ikeL geschrevendoor wetenschappeLi jk journal isten HeLgaD'Havé en Robin Van Nuf[eL, bLijkt dat ookin BeLgië misbruiken voorkomen wat be-tref t beschermde haaiensoorten en ' f in-

n ing ' .

Het art ike[ 'Naar de haaien: iLLegaLe jachtop vi n nen' (www.hel.gadhave.be/wp-con-

tent/u ptoads/2011/0I/N aar-de-haaien-EOS-nr-2-februari-20U.pdf) werd gepu-bl iceerd in het EOS magazine van februar i20II. Zowel het artikeL als het onderzoekwerden erg posi t ief onthaald. Het ontvingonder andere een werkbeurs van het FondsPascaI Decroos (www.fondspascatde-

croos.org/i[LegaLe-vinnenjacht).

HopeLi jk zorgt het 'Haaienproject ' voorde nod ige impact op de broodnod ige be-scherming van de haaien. Want hoewelze misschien ongeLiefd zijn, zijn ze ernstigbedre igd en rekenen ze op jouw s teun. I

Geraadpleegde bronnen

. De persmap over het 'Haaienpro-

ject 'van SFF.. www.reddehaai.be. www.sosrequins.be. www.seafirst.be

ADVERTENTIE

bubu4;ivewww. bu bbleandd ive.com

Service?Net iets meer ,..

Verkoop en verhuur duikmateriaalGrote keuze voor vrouwen

Vulstation 200/300 bar en NitroxHerstel- en onderhoudsd ienst

Cursus eerste hulp en reanimatieDuikoplèidingen

Brusselsesteenwèg 774,,,

8-9050 Gentbru$gê

tel: +3293248265

di tem vr van 10u30 tot 19u00zat van 10u00 tot 18u00

IVO MADDER

Hippo <z*q,r"'t m ei / iu ni 20 t2 69