HANDLEIDING RALFI LEZEN – versie 2 – maart 2014 - 1 -

Bewerking door Sipke Faber

Handleiding RALFI-lezen Anneke Smits - Opleidingen Speciale Onderwijszorg Windesheim 1

Doelgroep en doel RALFI is een programma voor kinderen die de spellende lees-

handeling (grotendeels) beheersen, maar langdurig veel te traag blijven lezen. Het lezen

versnelt en automatiseert niet. Je kan RALFI gebruiken vanaf AVI 1 Instructieniveau. Het

centrale doel van RALFI is het verbeteren van de vloeiendheid van het lezen en daarmee het

leesniveau, vooral de techniek van het herhaald lezen is daarbij van belang 2.

Uitgangspunten en werkwijze RALFI Bij RALFI gaat het om het herhaald lezen van relatief moeilijke leeftijdsadequate teksten. De

leerlingen worden daarbij ondersteund door de leerkracht. De letters RALFI zijn niet willekeu-

rig gekozen; ze staan ieder voor een principe dat van groot belang is bij het toepassen van

deze methodiek.

R – A – L – F – I R = Repeated = herhaald

Herhaald lezen blijkt effectief om vloeiend te leren lezen. Binnen RALFI wordt in vijf achter-

eenvolgende sessies, verspreid over 5 weekdagen, met een leesgroep hetzelfde stukje tekst

gelezen. Pas daarna wordt overgegaan tot het volgende stukje tekst. Als het jouw lesrooster

voorziet in vier oefenmomenten per week kan je eventueel RALFI met slechts 4 herhalingen

van dezelfde tekst uitvoeren en de volgende week aan een nieuw stuk tekst te beginnen.

Leesgroep en organisatie

De leesgroep bestaat uit een groep kinderen die voldoen aan de criteria van de doelgroep.

Dus stagnatie in de niveaus tussen AVI M3 instructie en M4 instructie. Het betreft dus zwak-

ke lezers, maar het leesgroepje is niet homogeen m.b.t. AVI niveaus. Groepen kunnen be-

staan uit 2-12 kinderen. Het is mogelijk de vijfde sessie individueel te laten plaatsvinden met

behulp van de leerkracht, een klassenassistent, een medeleerling, of een vrijwilliger. (De

werkwijze tijdens de sessies wordt verderop uitgewerkt).

Leesvormen

Binnen de leesgroep maak je gebruik van koorlezen (allemaal samen hardop) en van duole-

zen, om zo voldoende tekstherhaling voor ieder individueel kind mogelijk te maken. Maar laat

in de groep niet om beurten lezen zoals dat in traditionele AVI niveaugroepen gebeurde. Om

beurten lezen kost veel tijd, waarbij ieder individueel kind weinig tekst leest.

Het lijkt misschien saai om steeds dezelfde tekst te herhalen, maar kinderen met ernstige

leesproblemen reageren positief op het niveau, want er worden nu echt serieuze boeken ge-

lezen, met een motiverende inhoud. Ze reageren ook positief op de succeservaring, de vijfde

keer gaat het echt heel goed, terwijl het toch voor hen een heel moeilijke tekst is.

Je roostert per dag 40-45 minuten in voor leesvormen. In deze tijd wordt niet alleen RALFI

gedaan. RALFI kost de eerste les waarin een je een tekst presenteert ongeveer een 40-45

minuten, daarna is een kwartier per sessie vaak voldoende. De rest van de tijd kan dan gaan

1 Deze tekst is een bewerking (vooral ingekort, vaak ook opnieuw geformuleerd) van de oorspronkelijke.

2 De doelgroepomschrijving is vaag. Zoeken op internet heeft geen nadere informatie opgeleverd. Van ver-

schillende kanten hoor ik echter dat RALFI bedoeld is voor ernstig zwakke lezers in de bovenbouw, of wel-licht vanaf groep 5 (?). Als we hèn als doelgroep aanhouden wordt alles duidelijker en acceptabeler. Willen we RALFI inzetten in groep 3-4, dan zijn aanpassingen in de leesstof noodzakelijk.

HANDLEIDING RALFI LEZEN – versie 2 – maart 2014 - 2 -

Bewerking door Sipke Faber

naar vormen van zelfstandig lezen (kilometers maken via duo-lezen, en andere leesvormen,

bij voorkeur leescircuit). Deze opzet geeft de leerkracht de kans kinderen individueel te hel-

pen voor een RALFI herhaling van de tekst.

Voor kinderen die na vijf oefenmomenten nog onvoldoende vloeiend lezen kunnen nog extra

individuele oefenmogelijkheden ingeroosterd worden via:

• Tekst meelezen van CD of computer (de betreffende tekst opgenomen).

• Oefenen met klassenassistent, onderwijsassistent, leerkracht, duo-lezen.

• Thuis lezen

Dit wordt verderop nader uitgewerkt.

A = Assisted = ondersteund

Je ondersteunt de kinderen bij het lezen. Op deze manier wordt het lezen vergemakkelijkt en

wordt aangestuurd op een succeservaring. Er wordt voor gezorgd dat het lezen nooit moeilijk

wordt voor de kinderen en dit maak je ook van te voren duidelijk. Ondersteuning bestaat uit:

• In de eerste vier sessies lees jij de tekst eerst zelf vloeiend voor in een normaal leestempo. De

kinderen lezen mee terwijl ze bijwijzen. Pas na het voorlezen van de tekst lezen kinderen de tekst

zelf. De vijfde keer lezen ze de tekst zelf voor zonder de tekst eerst te hebben horen voorlezen. • Bij het lezen in groepen wordt gebruik gemaakt van koorlezen. Koorlezen ondersteunt het lezen

van zwakke lezers en zorgt ervoor dat ze geen last hebben van schaamte tijdens het voorlezen.

• Als een leerling aarzelt bij het zien van een woord zeg je het woord meteen voor . Dit doe je alléén

tijdens de eerste vier keren dat de tekst gelezen wordt. De vijfde keer geeft je de kinderen 5 se-

conden de kans om het woord te zeggen. Eventueel kan in een later stadium van de begeleiding

ook alleen het eerste stuk van een woord voorgezegd worden in plaats van het hele woord.

Het is belangrijk dat je het patroon van leesfouten en aarzelingen van ieder kind goed leert

kennen. Fouten voorkómen betekent een veiliger inprenting en minder frustratie. Dus als je

wéét dat bij iedere ‘b’ altijd aarzeling optreedt dan is het beter die letter steeds maar voor te

zeggen. Iedere keer dat een leerling aarzelt tussen de b of de d, worden beiden mentaal ge-

activeerd en wordt de verwarring versterkt.

Ook traagheid bij woordherkenning is bij deze stagnerende leerlingen potentieel schadelijk

voor de leesontwikkeling en kan beter voorkomen worden door voor te zeggen. Al die traag

gedecodeerde woorden zijn niet geautomatiseerd. Tijdig voorzeggen leidt sneller tot automa-

tiseren van het leesproces.

Op tijd voorzeggen is een nieuwe reflex die veel leerkrachten zich nog moeten eigen maken.

Het idee: “hij moet het toch zelf kunnen” kan soms in de weg zitten, en moet vervangen wor-

den door: “hij kan het alleen leren, als ik hem op tijd voorzeg”.

Gezien de faalervaringen die zwakke lezers hebben meegemaakt is het van belang dat je

van te voren uitlegt dat je gaat meehelpen en ondersteunen. Het moet de kinderen duidelijk

zijn dat het lezen nu nooit meer moeilijk hoeft te worden op deze manier.

L = Level = niveau

RALFI gaat uit van de bevinding dat het voor de leesontwikkeling van zwakke lezers gunstig

is om te werken met relatief moeilijke tekst, mits er voldoende ondersteuning geboden wordt

middels voorlezen, koorlezen, voorzeggen en herhalen. Dit betekent dat er met leeftijdsade-

quate tekst wordt gewerkt op twee AVI-niveaus hoger dan het laagste instructieniveau!

Commentaar en voorstel

De auteur spreekt in de oorspronkelijke tekst eerst van ‘tenminste niveau 7-8’, maar dat is denk ik niet

juist. Ik denk dat het oefenniveau afhankelijk is het instructieniveau van een kind. Maar: de leesgroep

heterogeen, dus hoeveel niveaus hoger ten opzichte van welk kind? De auteur zegt verderop ‘twee ni-

HANDLEIDING RALFI LEZEN – versie 2 – maart 2014 - 3 -

Bewerking door Sipke Faber

veaus hoger’, dat zou voor 2e helft groep 3 betekenen: M4-E4. Elders wordt gesproken van leeftijdsni-

veau, het blijft onduidelijk.

Ik doe een voorstel.

1. Laat binnen de leesgroep niet meer dan 2 niveaus verschil bestaan. Voorbeeld: van M3 instructie

tot en met M4 instructie.

2. Oefen dan voor de lagere leesniveaus 1 niveau hoger dan het hoogste niveau in de leesgroep. In

het voorbeeld betekent dat dus: oefenen op niveau M4

3. Bestaat de leesgroep uit kinderen op niveau E4 instructie – E5 instructie, dan kan je oefenen op

niveau M6.

4. Bestaat de leesgroep uit kinderen op niveau M5 instructie – M6 instructie, dan kan je oefenen op

niveau E6 of M7.

5. Zijn de leerlingen in de leesgroep 10 jaar en ouder en ligt het instructieniveau ten minste op E4,

dan kan je voorzichtig werken met oefenteksten op niveau M6-E6. Aarzel niet om een stapje terug

te doen, maar houd rekening met het leeftijdsniveau. Gebruik boeken voor moeilijk lezenden.

Bij de boekkeuze staat de interesse van de kinderen voorop. Boeken met afgeronde stukjes

tekst zijn vaak een goede keus. Dit zijn bijv: informatieve boeken, stukken tekst uit zaakvak-

boeken, boeken met korte verhalen en gedichtenbundels. Minder geschikt zijn spannende

jeugdboeken. Je wilt bij die boeken immers weten hoe het afloopt. Die boeken dagen voor

deze methodiek te veel uit tot doorlezen. Kinderen kunnen een hoger niveau aan als ze ge-

boeid raken door een bepaald boek.

Afhankelijk van het stadium van de begeleiding werk je met kortere of wat langere tekstge-

deeltes. In het beginstadium zijn de teksten vrij kort: plm. 100 woorden. Dit kan oplopen tot

plm. 250-300 woorden. Het is daarbij van belang om in de gaten te houden hoeveel woorden

de kinderen aankunnen, d.w.z. hoe lang de tekst kan zijn om inderdaad de vierde en de vijf-

de dag relatief vloeiend gelezen te worden.

F = Feedback = terugkoppeling

Herhaald lezen is effectief in combinatie met ondersteuning en feedback. Door middel van di-

recte feedback krijgen foutief gelezen woorden niet de kans om in te prenten. Directe feed-

back is bovendien van belang omdat herhaald voorlezen met ondersteuning soms gokkend

leesgedrag kan oproepen.

Eerder werd erop gewezen dat het de voorkeur verdient fouten zoveel mogelijk te voorko-

men door woorden (eventueel gedeeltelijk) voor te zeggen. Als één van de leerlingen toch

een fout leest, terwijl de leerkracht meeluistert, zegt de leerkracht meteen het juiste woord,

zonder verdere toevoegingen. Tijdens koorlezen treedt dit zelfde effect op: de meeste ande-

ren zullen immers het juiste woord zeggen.

Voor leerlingen die erg veel fouten in een zin lezen óf die fout gelezen woorden erg snel au-

tomatiseren is het van belang dat je na afloop van de betreffende zin vraagt de zin nogmaals

te lezen. Waar nodig biedt je daarbij ondersteuning om fouten te voorkomen. Het is van be-

lang deze wijze van feedback geven aan de leerlingen uit te leggen, dit om frustratie te voor-

komen en ook om ze te leren hetzelfde te doen tijdens het werken in duo‘s.

Positieve feedback is nog belangrijker dan feedback op leesfouten. Positieve feedback moet

duidelijk maken wàt er precies goed gegaan is. Dus niet: “goed zo” of “goed gelezen”, maar:

“ik vind het knap dat je het woord ‘beneden‘ vandaag goed leest, terwijl het gisteren nog zo

lastig was” of “ik vind dat je mooi op toon voorleest, je weet het echt spannend te maken”. De

vooruitgang moet je duidelijk koppelen aan de activiteit van het kind. Waarbij je duidelijk

maakt dat de vooruitgang te wijten is aan zijn eigen inspanningen. Een manier om dit heel

duidelijk te maken is om de kinderen te vragen hun eigen lezen te evalueren. “Hoe vind je

zelf dat je gelezen hebt?”. Daarbij kan je aandachtspunten geven. Bijvoorbeeld:

HANDLEIDING RALFI LEZEN – versie 2 – maart 2014 - 4 -

Bewerking door Sipke Faber

- lukt het om lange woorden te lezen?

- Wat vind je makkelijk om te lezen, wat moeilijk en waarom?

- Lees je spannend voor?

- Word je nog moe van het lezen?

Deze mondelinge zelfevaluaties kan je kort noteren en na verloop van tijd in samenhang met

elkaar bespreken.

Vooruitgang wordt niet alleen afgemeten aan AVI niveaus. Vooruitgang is bij RALFI vaak

duidelijk hoorbaar doordat de gelezen passages al na minder dan vijf sessies voldoende

vloeiend worden. Dit leidt niet tot een vermindering van het aantal sessies per tekst, maar tot

een verlenging van de tekstpassages, die positief ingeleid kan worden bij kinderen. “Ik denk

dat jullie zo goed vooruit gegaan zijn dat jullie wel een iets langer stukje aan kunnen, wat

denken jullie daarvan?”

I = Interactie

Het is van belang om tijdens het voorlezen van het tekstgedeelte enthousiaste interactie te

hebben over de inhoud. Met name tijdens de eerste keer voorlezen van een nieuw tekstge-

deelte speelt dit een belangrijke rol, maar ook tijdens het herlezen kunnen op deze manier

weer nieuwe interessante perspectieven aan bod komen.

Na bepaalde zinnen met interessante inhoud praten jij en het kind even kort over deze in-

houd. Dit praten óver heeft niet de kenmerken van het ‘overhoren van de inhoud’. Er worden

geen vragen gesteld naar allerlei details. Detailvragen perken de communicatie in: het ant-

woord staat voor de leerkracht immers al vast.

Tijdens de interactie kunnen bepaalde woorden uit de tekst op een rijke manier aan de orde

gesteld worden, waardoor deze vervolgens ook weer makkelijker gelezen worden door het

kind. Woorden met rijke associaties worden immers gemakkelijker opgeroepen. In de para-

graaf over woordenschat wordt hierop nog verder ingegaan.

Bij deze interactie kan je de volgende onderwerpen gebruiken:

Persoonlijke respons: jij

- Wat zou jij in deze situatie doen?

- Hoe zou jij reageren op deze opmerking?

- Hoe zou jij je voelen in deze situatie?

- Wat zou je hopen dat er gebeurde?

Persoonlijke Verbindingsvragen: je vrienden, je

ouders

- Hoe zouden jouw vrienden reageren op zo ie-

mand?

- Hoe zouden jouw vrienden reageren als zoiets

gebeurde?

- Hoe zouden jouw ouders reageren als ik zo

iemand mee naar huis bracht?

- Zouden jouw vrienden dit doen met jou? (mij in

zo‘n situatie brengen).

Metacognitieve aspecten: logica, voorspellen

- Is dit wel logisch?

- Waarom ben je nu in de war?

- Wat denk je dat er gaat gebeuren?

- Waarom denk je dat?

Vragen naar de ‘grote ideeën’ in de tekst

- Wat denken we nu over het karakter van de

hoofdpersoon? (of over het onderwerp van de

zakelijke tekst).

- Past dit bij wat we al over hem wisten?

- Waarom zou hij dat nu doen?

- Wat denk je dat hij van plan is?

- Hoe zou hij dat nu kunnen oplossen?

Kritische respons

- Hoe zouden we dit spannender kunnen ma-

ken?

- Hoe zouden we dit duidelijker kunnen maken?

- Hoe is dit vergeleken met een ander boek dat

je gelezen hebt?

- Als jij dit boek zou schrijven, hoe zou je het

anders doen?

- Hoe zou je het vinden als het ……. was afge-

lopen?

- Als je één ding in dit boek mocht veranderen,

wat zou het dan zijn?

HANDLEIDING RALFI LEZEN – versie 2 – maart 2014 - 5 -

Bewerking door Sipke Faber

Tijdens het lezen is het handig om deze voorbeeldvragen op een kaartje voor je te hebben

liggen. Dit maakt het gemakkelijker om met vragen uit verschillende categorieën te werken.

Ter afwisseling kan je ná het voorlezen ook werken met een woordenspin rondom het thema.

Maar besteedt niet héél veel tijd aan dergelijke activiteiten. Begripsactiviteiten bij de introduc-

tie van een nieuwe tekst zijn essentieel om duidelijk te maken dat begrip steeds centraal

staat. Tegelijkertijd is het nodig ervoor te waken dat de leerlingen aan het eigenlijke lezen

van de tekst toekomen (zie ook de paragraaf “leertijd”).

I= Instructie

Binnen RALFI besteedt je relatief weinig tijd aan decodeerinstructie omdat voorlezen en

voorzeggen een grote rol spelen. Tijdens de eerste presentatie van de tekst kunnen soms

een paar meerlettergrepige woorden extra toegelicht worden: de kinderen leren om het

woord in stukjes te decoderen. Hiertoe kan gebruik gemaakt worden van boogjes, streepjes

of het afdekken van stukken van het woord.

Tijdens de vierde en de vijfde herhaling van het zelfde stukje tekst kan de decodeerhulp via

voorlezen afnemen ten gunste van decodeeraanwijzingen. Voor korte woorden luidt dit: “lees

maar eerst de eerste letter”, voor meerlettergrepige woorden kan het kind aangemoedigd

worden om het woord in stukjes te lezen.

Een woordenschatdidactiek: CUVAR Hierboven werd al e.e.a. gezegd over aandacht schenken aan woordenschat. De didactiek

die we hanteren wordt CUVAR genoemd. De afzonderlijke letters daarbinnen vormen een

afkorting van de achtereenvolgende stappen in deze didactiek. De woorden waarmee deze

didactiek uitgevoerd wordt, worden uitgezocht in overleg met de leerlingen (niet meer dan 2

woorden per sessie). Tijdens deze didactische opbouw is het belangrijk dat de leerlingen het

woord een aantal keren (na)zeggen.

CU = context + uitleg

Aan de hand van de context van het verhaal wordt de betekenis van het woord uitgelegd.

Bijvoorbeeld: “In het verhaal komt er een rechercheur als er een inbraak gepleegd is. Een

rechercheur is een politieagent die misdaden oplost. Zeg maar na: rechercheur.”

V = variatie

De leerkracht zegt het woord binnen verschillende contexten. Bijvoorbeeld: “In de politiese-

ries op t.v. komen ook rechercheurs voor. De rechercheurs op t.v. moeten vaak moorden op-

lossen. Om een misdaad te kunnen oplossen moet een rechercheur veel onderzoek doen.”

A =aanvulzin

Je zegt een aanvulzin met het te leren woord. De aanvulzin moet op veel verschillende ma-

nieren kunnen worden afgemaakt. Om beurten herhalen de kinderen het beginstuk van de

zin waarna ze hem ieder op hun eigen manier afmaken. De leerkracht vraagt aan een ander

kind om uit te leggen wat het betreffende woord in die zin betekent. Bijvoorbeeld: De recher-

cheur onderzoekt …… Het eerste kind zegt: “De rechercheur onderzoekt de inbraak”. Dan

vraag je aan een ander kind: “Wat betekent dat, dat de rechercheur de inbraak onderzoekt?”

R = registratie

Je schrijft het woord op een flap of op het bord. Iedere keer als een leerling het woord zelf

actief gebruikt in een eigen zin, komt er een streepje achter het woord. Als er een afgespro-

ken aantal streepjes bereikt wordt, kan het woord weggestreept worden.

HANDLEIDING RALFI LEZEN – versie 2 – maart 2014 - 6 -

Bewerking door Sipke Faber

Duolezen Met duolezen wordt binnen RALFI het volgende bedoeld: twee kinderen van de RALFI groep

zitten naast elkaar, en de één leest de ander de tekst voor. De ander leest (stil voor zichzelf)

mee om te helpen waar nodig. Het helpen kan bestaan uit voorzeggen bij aarzeling, en ook

uit het noemen van het goede woord als een fout woord gelezen wordt. Daarna wordt dit

omgedraaid. Zodat allebei de kinderen een keer lezen, en een keer helpen.

Het is niet nodig dat er een duidelijk niveauverschil is tussen de kinderen m.b.t. technisch le-

zen. Als dat niveauverschil er wel is, is het aan te bevelen dat de sterkste lezer het eerst

leest. De meest effectieve duo-partner keuze is die door de leerlingen zelf. Het is de moeite

waard dit te proberen, en als er toch een moeizaam functionerend duo mocht ontstaan kan je

naderhand altijd nog ingrijpen.

Leertijd Het sterkste positieve effect bereik je binnen RALFI door het ondersteund lezen van tekst.

Dit betekent dat binnen de sessies de meeste tijd moet uitgaan naar het lezen van de tekst.

In remediërende situaties is het vaak erg verleidelijk om veel te gaan werken met woordrij-

tjes, werkbladen, woordenschat en interactie rondom de tekst. Toch moet je de tijd die je aan

dit soort zaken besteedt beperken, omdat het afleidt van het eigenlijke leerproces dat alleen

door het lezen van tekst tot stand kan komen. Binnen RALFI vindt die beperking plaats door

niet met woordrijtjes en werkbladen te werken, maar de verleiding kan toch groot zijn om (te)

veel tijd te besteden aan woordenschat (CUVAR) en aan interactie.

Aanpassingen RALFI lijkt een gestandaardiseerd programma waarin je altijd hetzelfde doet, maar toch zijn

er veel onderdelen die mogelijkheden bieden voor aanpassingen. Met aanpassen bedoelen

we: op grond van observaties m.b.t. het lezen van de leerling het programma aanpassen om

optimaal rendement te bereiken voor die leerling.

Problemen en mogelijke aanpassingen Het kind leest ook de vijfde keer de tekst nog

heel moeizaam.

Vergroot het aantal herhalingen d.m.v. individu-

ele herhaling verspreid over de dag, m.b.v. een

tutor, leerkracht, ouder, stagiaire e.d.

Het kind vordert minder dan 1 AVI instructieni-

veau per half jaar terwijl het programma correct

wordt uitgevoerd.

Idem: helpt het niet: doe het vaker!

Bij de tweede of de derde keer dat de tekst her-

haald wordt, wordt hij al erg vlot gelezen. De

kinderen geven aan dat het voorlezen niet meer

zo nodig is vanaf bijvoorbeeld de herhaling.

(meestal als RALFI al een tijd loopt).

Laat het voorlezen vervallen na de tweede keer

herhalen. De kinderen maken wel gewoon hun

vijf tekstherhalingen vol. Echter: alleen als het

ècht goed gaat! Niet te snel toepassen!

Het kind maakt veel leesfouten c.q. vertoont

veel aarzelingen bij een bepaalde letter, letter-

cluster, lang woord e.d.

Zeg de moeilijke woorden meteen voor (bijvoor-

beeld alle woorden met een b en een d). In de

groep heeft koorlezen ditzelfde effect.

Het kind leest ook de vijfde keer de tekst nog

heel moeizaam

Breng de tekstlengte wordt tijdelijk terug naar

50-100 woorden, of laat het kind in kwestie

maar een beperkt stuk van de tekst te oefenen,

terwijl de rest van de groep de hele tekst oefent.

Let op: de tekstlengte moet zo snel mogelijk

weer opgevoerd worden zodra de vijfde herha-

ling wel vloeiend genoeg verloopt. Het niveau van de tekst wordt niet teruggebracht!

Een kind leest erg veel fouten die niet te voor-

spellen en te voorkomen zijn.

Lees zelf hardop mee in hetzelfde tempo: koor-

lezen.

Een kind leest in een bepaalde zin veel fouten

of automatiseert eenmaal gelezen fouten erg

snel.

HANDLEIDING RALFI LEZEN – versie 2 – maart 2014 - 7 -

Bewerking door Sipke Faber

Zeg direct na de fout het juiste woord, vraag de

leerling daarna de gelezen zin nogmaals te le-

zen om inprenting van het correcte woord te

bewerkstelligen. Leg de groep uit waarom dit

belangrijk is.

De passage wordt al na minder dan 5 sessies

vloeiend gelezen

Kies dan als volgende oefentekst een langere

tekstpassage.

De kinderen hebben veel moeite met het deco-

deren van meerlettergrepige woorden

Dek het woord gedeeltelijk af.

De kinderen staren lang naar eenlettergrepige

woorden en raden er dan maar naar

Zeg: “Lees maar eerst de eerste letter”.

Sommige kinderen hebben de neiging om na

open vragen erg uit te wijden over zaken die

niet met de tekst te maken hebben.

Breng ze op besliste wijze steeds terug bij de

tekstinhoud. Het is voor het begrip van de tekst

niet goed om daar te ver van af te wijken. Zeg

bijvoorbeeld: “Dat is interessant, maar nu gaan

we het weer hebben over de tekst”.

De concrete uitvoering van het programma Mevr. Smits zegt hier niets over maar vanuit de praktijk hoor ik dat je moet werken met blokken van 6-

8 weken. Als je langer doorgaat wordt het demotiverend voor de kinderen. geef ze na verloop van tijd

opnieuw een blok RALFI-lessen.

Tussen haakjes het aantal minuten dat er per onderdeel mee gemoeid is (richtlijn). Begroot

de totale tijd per sessie op 40-45’.

Sessie 1

1) Lees de tekst interactief voor waarbij je gebruik gemaakt van open vragen (zie bij I = in-

teractie), de kinderen wijzen bij (15’).

2) Twee woorden worden behandeld m.b.v. CUVAR (10’).

3) Leest de tekst helemaal voor in gewoon tempo, de kinderen wijzen bij (5’).

4) De kinderen lezen de tekst in koor, jij leest ook mee (5’).

5) De kinderen lezen de tekst in duo‘s, je loopt langs om te observeren (10’).

Sessie 2

1) Je leest de tekst interactief voor met gebruik van open vragen, de kinderen wijzen bij. Tij-

dens de interactie kunnen de CUVAR woorden terugkomen (10’).

2) De kinderen lezen de tekst in koor (5’).

3) De kinderen lezen de tekst in duo‘s, je loopt langs om te observeren (10’).

4) De kinderen maken in het overgebleven deel van de les leeskilometers (motiverende

boeken op instructieniveau, duo‘s, computer, boekje-bandje e.d.). Jij leest ondertussen

de tekst nog eens individueel met de kinderen.

Na de les: de kinderen lezen de tekst ook thuis of in de klas.

Sessie 3

1) Lees de tekst interactief voor met gebruik van open vragen, de kinderen wijzen bij. Tij-

dens de interactie kunnen de CUVAR woorden terugkomen (10’).

2) De kinderen lezen de tekst in koor (5’).

3) De kinderen lezen de tekst in duo‘s, je loopt langs om te observeren (10’).

4) Verder: zie boven.

Sessie 4

1) Je leest de tekst interactief voor met gebruik van open vragen, de kinderen wijzen bij. Tij-

dens de interactie kunnen de CUVAR woorden terugkomen (10’).

2) De kinderen lezen de tekst in duo‘s, de leerkracht loopt langs om te observeren (10’).

3) Verder: zie boven

HANDLEIDING RALFI LEZEN – versie 2 – maart 2014 - 8 -

Bewerking door Sipke Faber

Sessie 5

De leerlingen besteden de lestijd aan ‘vrij lezen’, de leerkracht laat alle kinderen individueel

de tekst lezen en besluit waar nodig tot aanpassingen (zie paragraaf aanpassingen).

Tutoren, ouders Het is belangrijk om tutoren en ouders het volgende uit te leggen:

1) Regelmaat is heel belangrijk: vast tijdstip, iedere dag. Ze leveren op deze manier een be-

langrijke bijdrage aan het lezen van het kind!

2) Het kind leest de tekst bij hen zelfstandig. Zij zeggen alles direct voor als het kind aarzelt.

3) Zij bekrachtigen enthousiast.

4) Zij wijzen bij terwijl het kind leest, en blijven met het kaartje hangen bij een woord dat

verkeerd gelezen wordt. Ze geven het kind de kans te verbeteren, zeggen zelf het goede

woord als het kind te lang aarzelt.

Tips bij RALFI invoeren (door SF)

1. Bekijk wanneer je met RALFI start, bijv. na de krokusvakantie in groep 3. Ga ermee door

bijvoorbeeld tot de kinderen allemaal op E3 instructie zitten.

2. Bekijk de organisatie. Binnen of buiten de klas? Wat doen de andere leerlingen als ze

zwakke lezers RALFI krijgen?

3. Koppel RALFI aan leeskilometers maken op basis van een leescircuit.

4. Bekijk welke leerkrachten of assistenten met RALFI gaan werken.

5. Laat alle betrokkenen deze handleiding over RALFI grondig bestuderen.

6. Bespreek de handleiding vervolgens met de betrokkenen. Wijs op de voornaamste as-

pecten. Zet de voornaamste aanwijzingen op een apart velletje.

7. Maak een lijstje met afspraken en de nog te regelen zaken zoals het uitzoeken van ge-

schikte teksten, met maken van een definitief rooster e.d.

8. Evalueer na twee weken en vervolgens na zes weken. Laat een blok RALFI niet langer

dan 6-8 weken duren, anders wordt het demotiverend voor de leerlingen. Je kan hen na

enige tijd wel opnieuw een blok aanbieden.

9. Toets niet steeds, bepaal de vorderingen ook op basis van observaties.

Heb je hier iets aan gehad?

Al mijn artikelen en presentaties zitten vol praktijkervaringen en degelijke informatie.

Je kan mij ook op school uitnodigen voor een workshop, een cursus of een adviestraject. Al-

tijd praktisch en uitvoerbaar.

Meer informatie: www.didactiekenorganisatie.blogspot.com

Of stuur direct een mailtje didactiekenorganisatie@gmail.com

Graag tot ziens!

Sipke Faber