design | techniek | toepassing | productnieuws | regelgeving

Vakblad voor gevelopeningen, beveiliging, raam- en deurtechniek

bouwbeslag

kozijn/raam-&deurtechniek

beveiliging

beglazing

tochtwering & ventilatie

jaargang 16, 2014 5

1413280648-98qua.indd 1 14/10/14 11:57

S C H I E B E T Ü R B E S C H L ÄG ED E U R B E S L AG E N

„My home is my castle“ betekent: Thuis is men alleen daar, alwaar men zich veilig voelt. KFV deurbeslagen staan voor de grootste veiligheid door zijn hoogste kwaliteit. Niet voor niets zijn onze meerpuntssluitingen binnen Nederland vooraanstaand. Het perfect op elkaar afgestem-de complete programma reikt van eenvoudige insteeksloten en intelligente sluit- en toegangscon-trolesystemen tot aan een omvangrijk paniekassortiment. Bij KFV stuit een lange traditie op een gestage innovatie en garandeert zo MORE DRIVE THAN EVER. www.siegenia.com

2014_AZ_KFV_HOME_nl.indd 2 15.09.2014 15:49:181413202967-xn252.indd 2 13/10/14 14:22

2 / 2014 I 3

Tips voor de redactie?

Mail ze naar raamendeur@mixpress.nl.

5 / 2014 I 3

VOORWOORD

Samenwerking is de trend. Samenwerking in de bouw. In deze Raam

en Deur zien we er een aantal mooie voorbeelden van.

Samenwerking van corporaties met het Politiekeurmerk Veilig

Wonen. Samenwerking van aannemers met specialisten op het

gebied van inbraakwerendheid. Maar ook samenwerking van een

aantal industrie-partijen in het concept van de Comfortgevel.

 

De koppen bij elkaar steken, de krachten bundelen en er samen iets

moois van maken. Iets mooiers dan ieder voor zich kan bieden. Daar

worden opdrachtgevers blij van en daar trekken ze de portemonnee

voor. Dat dat nodig is, blijkt wel uit de deurenmonitor van

Bouwkennis: dieptepunt in 2014. Het is nog steeds huilen met de pet

op. Bar weinig woning-nieuwbouw, dus bar weinig nieuwe woning-

deuren.

 

Innovatie is ook zo’n drijver. Sla ‘Kleine Bouwfysica’ en de glaspro-

jecten in de rubriek ‘Uitzicht’ er maar op na. Met nieuwe techniek de

oplossing voor een bestaand probleem bieden, is projecten bin-

nenslepen. Van die nieuwe techniek presenteren we ook een aantal

voorbeelden in de Close Ups van deze Raam en Deur. Die beschrijven

niet alleen de nieuwe producten zelf, ook de manier waarop de industrie met de rest van de bouwkolom wil samenwer-

ken. En dan ben ik weer terug waar ik dit voorwoord begon: samenwerken!

 

Succes ermee!

Marc Nelissen

Hoofdredactie Raam en Deur

Samenwerking

design | techniek | toepassing | productnieuws | regelgevingVakblad voor gevelopeningen, beveiliging, raam- en deurtechniek

bouwbeslag

kozijn/raam-&deurtechniek

beveiliging

beglazing

tochtwering & ventilatie

jaargang 16, 2014 5

RenD_2099-08-28_1.indd 1

13-10-14 11:08

1413280648-igzpr.indd 3 14/10/14 11:57

4 I 5 / 2014

INHOUDSOPGAVECOLOFON INHOUDSOPGAVE

Er zijn in 2013 zo’n 40.000 nieuwe woningen

gereedgekomen. Met evenzoveel voordeuren

daarin. Dit jaar wordt naar verwachting het

dieptepunt genoteerd met 35.000 nieuwe

woningen. Pas in 2015 is er sprake van herstel.

Het aandeel vrijstaande woningen en twee-

onder-een-kapwoningen (met luxere deuren)

liep de afgelopen jaren sterk terug. Ook die

noteerden een dieptepunt in 2014.

Ze zijn gestript tot op het casco, de drie woon-

gebouwen aan de Orionstraat in Rotterdam.

Daarna zijn de casco’s aan de achterzijde circa

drie meter uitgebouwd, is er op elk blok een

nieuwe verdieping gekomen en heeft elke

woning een nieuw balkon gekregen. Tot slot is

er om de kopgevels een nieuwe ‘jas’ gehangen.

Het oogt nu als nieuwbouw maar dat is het dus

niet.

Als we niet anders gaan bouwen, helpen we mee

aan de uitputting en vervuiling van onze aarde.

Dat wist Elma Durmisevic al zeker toen ze bouw-

kunde studeerde aan de TU Delft. Dat besef werd

het begin van haar onverstoorbare onderzoek

naar slimme bouwsystemen waarmee we kunnen

bouwen wat past bij voortdurende verandering.

Nu , bijna twintig jaar later, werkt ze als architect,

hoogleraar en onderzoeker nog altijd verder aan

de theoretische basis en de uitvoeringsaspecten

van bouwen met toekomstwaarde, aan ‘aanpasbare monumenten’.

Glas is bij uitstek geschikt om er een gevelope-

ning mee af te dichten. Het biedt bescherming

tegen wind, water, vorst, herrie en boosaardig-

heid van buiten en laat tegelijkertijd het dag-

licht toe. Die oerfuncties van glas zijn in

relatief korte tijd enorm uitgebreid. Een door-

kijkje in de ontwikkeling van hightech toepas-

singen van een multifunctioneel gevelproduct.

Markt voordeuren bereikt dieptepunt in 2014

Uitbreiden en optoppen als alternatief voor sloop

"Gevels van de toekomst zijn groen en upcyclebaar"

Isolerend glas blijft vernieuwend

10

12

16

20

Raam en deurVakmagazine voor raam-, deur- en geveltechniek, van ontwerper tot verwerker.

RedactieHans FuchsLouis JongeleenJohan van LeipsigMarc NelissenHein StienstraJoop Wilschut

UitgeverMarc Nelissen

VormgevingInpladi bv, bureau voor idee en creatie, Cuijk

UitgaveMIXpress BVRosmalen

Redactie-adresRaam en Deurpostbus 55, 5240 AB Rosmalentel. 073.503.43.47fax 073.503.81.53e-mail: raamendeur@mixpress.nl

Abonnementenlosse nummers €12,50jaarabonnement €68,–buitenland €83,–MIXpress BV (zie redactie-adres)

Abonnementsvoorwaardencheck www.mixpress.nl/abo

Stopzetten abonnementOpzeggingen (uitsluitend schriftelijk) dienen 8 weken voor afloop van de abonnementsperiode in ons bezit te zijn.

AdvertentiesMolijn Sales Support, Edgar Molijnpostbus 61, 5258 ZH Berlicumtel. 073.503.35.44fax 073.503.11.95e-mail: raamendeur@molijnsalessupport.nl

OmslagfotoOrionstraat R’dam-SchiebroekReportage op pagina 12

Close-UpAdvertorial

CopyrightsAlle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden ver veel voudigd, op welke wijze dan ook of worden opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand, of openbaar gemaakt zonder vooraf-gaande schriftelijke toestemming van de uitgever.

ISSN 1389-6873

1413280648-r2ham.indd 4 14/10/14 11:57

5/ 2014 I 5

Postbox

Berichten uit de markt 6

Vaktueel

Deurenmarkt op dieptepunt 10

Gevelarchitectuur

Orionstraat Rotterdam 12

Vaktueel

Gevel van de toekomst 16

Kleine bouwfysica: innovatie in glas 20

Inside

CCV helpt corporaties 24

Raamwerk

Comfortgevel: vereende kracht 26

Close Up

DTS-Kreunen 29

KFV/Siegenia-Aubi 31

Sluitstuk

Beter slot maakt veilige wijk 32

Close Up

Intersteel/Van Leeuwen

International 35

Winkhaus Nederland 37

Goed Beslagen

Inbraakwering in de praktijk 38

Close Up

Duco 41

Uitzicht

Innovatieve glasprojecten 42

Branchepagina’s

VKG 46

VMRG 47

NBvT 48

Buiten de Deur

Beurzen en evenementen 49

Op de Mat

Vakboeken, catalogi 50

Meedoen of zelf doen? In een markt waar

opdrachtgevers steeds vaker bouwconcepten

met gegarandeerde prestaties verlangen, rijst

voor fabrikanten en toeleveranciers een

nieuwe vraag: waar staan wij, in die nieuwe

markt? Hoe blijven we aan bal? Dertien bedrij-

ven uit de gevelbranche – daaronder vijf tim-

merfabrieken – presenteerden vorig jaar hun

antwoord: de Comfortgevel.

Het Politie Keurmerk Veilig Wonen (PKVW)

heeft zich al lang bewezen als een effectief

middel om een woning inbraakveilig te maken.

Maar PKVW is méér. Nog steeds ontdekken

partijen de mogelijkheden van het keurmerk

als betrouwbaar instrument om de leefbaar-

heid in woonwijken te verbeteren. Een

momentopname.

Schade aan kozijn en deur na een inbraak is buitengewoon

hinderlijk, maar prima te herstellen. Psychische schade kan

blijvend zijn. Deugdelijk hang- en sluitwerk voorzien van

het politiekeurmerk vermindert de kans op materiële en

immateriële schade aanzienlijk. Uit de praktijk van een

sleutelservicedienst.

Van gotische kerkramen tot expressionistische skyscrapers:

bouwers en ontwerpers maken al heel lang heel graag

gebruik van glas. Het materiaal uit zand, soda en kalk is een

multitalent: transparant, representatief, constructief inzet-

baar, duurzaam en in staat om tal van functies aan de gevel

te vervullen. Zes recente Hollandse projecten bieden een

staalkaart van de innovatieve kracht van glas.

Timmerfabrieken ontwikkelen conceptgevel

Van een beter slot naar een leefbare wijk

Investeer in preventie

Zes innovatieve projecten

26

32

38

42

1413280648-r2ham.indd 5 14/10/14 11:57

6 I 5 / 2014

POSTBOX

Webwinkel voor kozijnen Hebo Kozijnen uit Hengevelde

heeft zijn website uitgebreid

met een webwinkel. Hier kun-

nen klanten hun producten

online al uitzoeken. “Met onze

vernieuwde website spelen we

in op de behoefte van onze

klanten”, zegt directeur

Norbert Kuipers. “Steeds meer

mensen willen van tevoren hun kozijnen nauwkeurig vergelijken. Dit kon natuurlijk al in onze

showroom, maar nu bieden we deze mogelijkheid ook online.”

Versterking team Hoppe Ron Schaapman en Stefan Oomen

versterken sinds 1 september het

verkoopteam van Hoppe als

accountmanager. Zowel

Schaapman als Oomen zijn in hun

functie verantwoordelijk voor het

beheer van bestaande en het aan-

trekken van nieuwe relaties.

Beiden beschikken over vele jaren

ervaring in de bouwbranche. Met

het aantrekken van de twee heren

worden de rayons Oost en West

Nederland optimaal bezet waarmee Hoppe Benelux de ondersteuning aan zijn klanten verder

optimaliseert, zo laat het bedrijf weten.

Glas verbindt natuur met klas Het AGC glas Colorbel speelt een belangrijke rol voor basisschool, kinderdagopvang en buiten-

schoolse opvang Het Dok in Oegstgeest. Hoewel de omgeving nog in opbouw is, moet het gebouw

in de toekomst opgaan in de bomen die het omringen. Om dit te bereiken, werd er voor de bouw

een mix gebruikt van een houten plint met erboven een glazen gevel van geschakeerd gekleurd

glas in drie tinten groen. Door de reflectie van de bomen en de lucht in het glas, wordt het gebouw

één met de omgeving. “We zijn als adviseurs nauw betrokken geweest in de fase voorafgaand aan

de bouw”, vertelt Alexander Postma, verkoper bij AGC Heerlen. “Het glas Colorbel leek ons uiter-

mate geschikt om het effect te bereiken wat de architecten voor ogen hadden. Het betreft

gekleurd emaille, standaard verkrijgbaar in 30 kleuren, dat in het glas gebrand wordt. De kleur-

echtheid van het glas blijft hierdoor jarenlang heel goed.”

Lieverse voorzitter VMRG

Bert Lieverse is de nieuwe voorzitter van de

VMRG, de brancheorganisatie voor metalen

gevels en gevelelementen. Sinds 1997 is hij al

directeur bij de VMRG en hij bekleedt nu een

dubbelfunctie. Lieverse: “Juist in deze turbu-

lente tijden, waarin zowel bedrijven als hun

brancheorganisaties nieuwe wegen zoeken en

nieuwe beleidsvoornemens formuleren, is

gekozen voor een fulltime functievervulling

als voorzitter. Voor de gevelsector is dit

belangrijk, met name gezien rol van de gevel-

industrie bij de grote veranderingen en tech-

nologische vernieuwingen waarvoor de

bouwwereld en de en de gebouwde omgeving

zich geplaatst ziet.”

Mastenbroek marketingdirecteur DOM Erik Mastenbroek werd

benoemd tot Group

Marketing Director van

de DOM-Group. Zo

wordt hij daar verant-

woordelijk voor de

internationale marke-

tingactiviteiten en het

productmanagement.

Mastenbroek was hier-

voor werkzaam als

directeur voor de

Benelux bij het Finse

bedrijf iLOQ. En eerder

was hij meer dan tien

jaar commercieel

actief voor DOM Nederland met het verkopen

van sluitsystemen. Hij richtte de Business Unit

Electronics op voor de verkoop van de elektro-

nische toegangscontrolesystemen die DOM

Technologies ontwikkelt en produceert. "Deze

functie is in het leven geroepen omdat DOM

Technologies de komende jaren sterk wil

groeien. Met onze hoogwaardige producten

zijn wij toegewijd aan innovatieve en betrouw-

bare oplossingen. Al onze inspanningen zijn

gericht op het succes van onze klanten en

partners”, aldus CEO Martin Dettmer.

1413280649-5osv9.indd 6 14/10/14 11:58

5 / 2014 I 7

POSTBOX

Energielabel utiliteitsbouw BuildingLabel.com ontving onlangs het

eerste SKW-certificaat voor nieuwe utiliteitsge-

bouwen. Al op dezelfde dag gaf BuildingLabel.com het

allereerste energielabel voor nieuwe utiliteitsgebouwen af in

Nederland. Het gaat hier om een NL-EPBD (Energy Performance of

Buildings Directive) certificaat op basis van BRL 9500 deel 06 ‘Energielabel

- methode nieuwe utiliteitsgebouwen’. De Europese richtlijn energieprestatie

van gebouwen (EPBD) heeft tot doel het stimuleren van een verbeterde energie-

prestatie voor gebouwen in de Europese Unie.

De Groot heeft een nieuwe website Maak een keuze voor de bewer-

king van hout, kunststof of alu-

minium en de bezoeker krijgt

een overzicht van de machines,

onderdelen en merken die het

bedrijf voor hem in het pro-

gramma heeft. Op de homepage

is er geen onderscheid meer in

nieuwe en gebruikte machines.

Met de filters aan de linkerkant op de productenpagina’s kan de bezoeker de keuze verder verfij-

nen op nieuw of gebruikt, op merk, op bewerking of op branche. Als er gebruikte machines op

voorraad zijn, is dat zichtbaar via deze extra filter. De gebruikte machines worden nog dagelijks

aangevuld. Nieuw is de mogelijkheid direct producten te bestellen op de site.

Morgen is vandaag In Sterksel, nabij Eindhoven, staat de eer-

ste nieuwbouwwoning in Nederland

gebouwd volgens de principes van Active

House en Slimbouwen. De experimentele

woning draagt de naam House of

Tomorrow Today (HoTT) en is voor

publiek te bezoeken. De ambitie van HoTT

was scherp: een energieleverende woning

creëren zonder concessies te doen aan

het wooncomfort. De woning ontworpen door KAW/e architecten en adviseurs is nu gereed en

laat de stand der techniek zien voor een woning op het gebied van gezond binnenklimaat, decen-

trale energieopwekking en bouwprocesinnovatie.

Mauer versterkt Het verkoopteam van Mauer Locking

Systems is versterkt. Sinds 1 september

werkt Gert Braakman er als verkoopmede-

werker binnendienst. Braakman heeft al 12

jaar ervaring opgedaan in de hang- en sluit-

werkbranche. Klanten kunnen bij hem terecht

voor vragen over orders, offertes, voorraden

en dergelijke. Ook kan hij goed adviseren bij

het zoeken naar technische oplossingen en

mogelijkheden van de producten. Sytske

Pronk is het sales-supportteam komen ver-

sterken. Pronk is al jaren werkzaam bij Mauer

Locking Systems en heeft nu de overstap

gemaakt naar het verkoopteam.

GND naar BBN GND-garantiedeuren is lid geworden van BBN,

Brandveilig Bouwen Nederland. GND onder-

schrijft hiermee de missie van BBN voor de ver-

betering van de brandveiligheid. Onderdeel van

het lidmaatschap van BBN is het onderschrijven

van de missie en visie van BBN en de hiermee

gepaard gaande BBN Gedragscode. Het lidmaat-

schap van BBN sluit naadloos aan bij de doel-

stelling van GND om het vertrouwen tussen

fabrikanten en hun afnemers en maatschappelijke thema’s als veiligheid en duurzaamheid te

bevorderen, zo laat GND weten. De ontwikkeling die de GND-aangesloten bedrijven afgelopen

jaren gedaan hebben op het gebied van de GND-zekerheidsklasse voor brandwerende deuren, zijn

hier het bewijs van. Door een label aan de scharnierzijde van de deur is eenvoudig af te lezen aan

welke brandwerende prestatie de deur-kozijn combinatie voldoet.

Projectrealisatie 11 Woningen Haaften sneller Projectrealisatie 11 Woningen Haaften sneller

Ketenintegratie werkt, zo stelt bouwbedrijf De

Vree en Sliepen uit Tiel. Van de Vin ramen en

kozijnen is partner van De Vree en Sliepen

voor de levering van houten kozijnen. Het eer-

ste project, de bouw van 11 woningen in

Haaften, is afgerond. Door ketenintegratie,

LEAN en BIM werd de planning van de realisa-

tie van dit project gehalveerd van 150 naar 75

werkdagen. “Denk alleen al eens hoeveel min-

der renteverlies dit voor de opdrachtgever

oplevert”, zegt directeur Ted van der Netten

van Stigt van het bouwbedrijf. “De grootste

winst zit in de prefabricage’, erkent hij: “Bij

een traditionele uitvoering moeten na het

plaatsen van de kozijnen nog 5 mensen aan

het kozijn werken. Van schilder, kitten, tot

aftimmeren. Nu komen de kozijnen beglaasd

en afgelakt en geplaatst in de HSB-wand, op

het project aan. Stellen, beglazen, schilderen,

kitten en aftimmeren zijn niet meer nodig.”

1413280649-5osv9.indd 7 14/10/14 11:58

FireMax ‘ZR’ Brandwerend ventilatierooster

HO

ME

OF

OXY

GEN

info@duco.eu - Handelsstraat 19 - 8630 Veurne - Belgium - tel +32 58 33 00 33 - fax +32 58 33 00 44

tot 30 min.

Brandwerend

tot 90 min.

Nieuw !

tot 30 min.

Brandwerend

tot 90 min.

Ook geschikt voor glasplaatsing!

> Tweezijdig brandwerend

> Bij glasplaatsing: Klasse E(W) 30

> Bij compacte kalfplaatsing: Klasse E(W) 90

> Geschikt voor hoogbouw (tot 40 m)

> Minimale glasaftrek

We inspire at www.duco.eu

26062009_DUCO_RaamEnDeur.indd 17 19/09/14 09:101413202967-x7kmz.indd 8 13/10/14 14:22

5 / 2014 I 9

postbox

Mijlpaal voor PilkingtonPilkington heeft een bijzondere mijl­

paal gevierd: de productie van de 15

miljoenste vierkante meter isolatie­

glas. In aanwezigheid van de mede­

werkers in Enschede is symbolisch de

15 miljoenste vierkante meter over­

handigd aan de heer De Groot (alge­

meen directeur) en de heer

Kampherbeek (regiodirecteur) van

SW in Almelo. SW is een professionele

partner voor vastgoedbeheerders, woningcorporaties, aannemers en particulieren en is ook

betrokken bij het renoveren van de 40.000 woningen in Enschede.

VolkerWessels bouwt 150ste Energienota-nul woningDe bouw van de 150ste Energienota­nul

woning van VolkerWessels staat gepland.

Met deze mijlpaal wordt een volgende stap

gezet op weg naar een duurzame leefom­

geving in Nederland, aldus de bouwer. Bij

Energienota­nul wordt een zeer goede

woningisolatie gecombineerd met het

opwekken van zonne­energie. Voor bewo­

ners van een Energienota­nul­woning bete­

kent dit dat men per saldo geen

energierekening meer heeft. De

Energienota­nul­woningen zijn ontwikkeld door verschillende dochterbedrijven van

VolkerWessels. Energienota­nul is in veel projecten van VolkerWessels nu al de nieuwe norm. Een

bekend project waar al veel van deze woningen zijn gebouwd is Sterrenberg in Huis ter Heide

(gemeente Zeist).

BouwBewust ondersteunt klanten‘Jij plust met BouwBewust’ is de slogan die

hoort bij BouwBewust, het nieuwe concept

waarmee CRH Bouwmaterialen klanten onder­

steunt duurzaam winstgevend te bouwen. Het

bevat producten, diensten en oplossingen

waarmee aannemers en zzp’ers kennis en han­

dige tools krijgen om succesvol te blijven in

een veranderende markt. Aandacht voor

bereikbaarheid, leefbaarheid en veiligheid van

de leefomgeving staan daarbij centraal. Met

de slogan ‘Jij plust met BouwBewust’ maakt

CRH duidelijk dat de optelsom van deze activi­

teiten onder de streep resulteert in duurzaam

winstgevend bouwen.Kozijn & Zo breidt verder uitDe Select Windows partner Kozijn &

Zo is uitgebreid. Eigenaar Angelo

Olierhoek heeft zijn zaak fors uitge­

breid om zijn klanten ook de voordeu­

ren en garagedeuren van Hörmann te

laten zien. “We hebben nu behalve op

de eerste verdieping ook een show­

room op de begane grond. De naast­

gelegen garageboxen zijn erbij

betrokken als opslag”, vertelt hij. Het

geheim van het succes is volgens hem

eenvoudig: “Onder meer dankzij ons partnerschap bij Select Windows kunnen we veel kwaliteits­

producten inkopen en ruimere garanties bieden. Dat werpt duidelijk z’n vruchten af.” InbraakpreventiewekenIn de onlangs opgerichte stichting Nationale

Inbraakpreventie Weken (NIPW) hebben com­

merciële partijen als Assa Abloy, De Raat

Security Products, SecuProducts en Verisure

elkaar gevonden om, samen met het Ministerie

van Veiligheid en Justitie en het Verbond van

Verzekeraars, huiseigenaren en huurders van

woningen méér te interesseren voor het

nemen van maatregelen tegen woninginbraak.

De stichting heeft zich tevens ten doel gesteld

om de vele initiatieven die al ontplooid worden

op het gebied van inbraakpreventie te bunde­

len om zo een compleet platform te bieden

aan de geïnteresseerde consument. De

betrokken commerciële partijen zijn van groot

belang, omdat zij

ervoor kunnen zorgen

dat onder meer doe­

het­zelfwinkels, sleu­

telspecialisten,

beveiligingsbedrijven

en ijzerwarenwinkels

zich in de actieperi­

ode extra laten gel­

den door bijvoorbeeld

acties, aanbiedingen

en kortingen op arti­

kelen die inbraak en

diefstal tegengaan.

Siegenia helpt verschil makenSiegenia Aubi doet goede zaken over heel de wereld, zo bleek tijdens een persconferentie die

CEO Wieland Frank gaf bij gelegenheid van het eeuwfeest van de beslagfabrikant uit Wilnsdorf/

Siegen. Ook in Oost­Europa gaan de zaken goed. Raam en Deur vroeg  of alle lokale markten het

concern even lief zijn en of de directie zich zorgen maakt over goedkope importen vanuit het ene

Europese land naar het andere. Bijvoorbeeld vanuit Polen naar Nederland. “Ja, dat is inderdaad

een kwestie die onze aandacht heeft”, antwoordde Frank. Mededingingstechnisch kan hij niets

aan de prijzen doen, klonk het. Door bepaalde markten sterker te ondersteunen in toegevoegde

waarde dan andere, hoopt Siegenia wel te helpen het verschil te maken.

1413280649-5osv9.indd 9 14/10/14 11:58

10 I 5 / 2014

VAKTUEEL

Er zijn in 2013 zo'n 40.000 nieuwe woningen gereed-

gekomen. Met evenzoveel voordeuren daarin. Dit jaar

wordt naar verwachting het dieptepunt genoteerd

met 35.000 nieuwe woningen. Pas in 2015 is er

sprake van herstel. Het aandeel vrijstaande woningen

en twee-onder-een-kapwoningen (met luxere deuren)

liep de afgelopen jaren sterk terug. Ook die noteerden

een dieptepunt in 2014.

Dit artikel gaat in op relevante ontwikkelingen die de markt voor voor-

deuren beïnvloedt. De markt voor voordeuren is in kwantitatieve zin

sterk afhankelijk van de woningnieuwbouwproductie. Elke nieuwe

woning heeft immers een voordeur. Daarnaast is de kwalitatieve ont-

wikkeling van belang voor het type deur dat wordt geleverd. Kwaliteit

wordt hier vooral bedoeld in de zin van koop en huur - en in het ver-

langde daarvan - woningtype. Vrijstaande woningen en twee-onder-een-

kapwoningen zijn doorgaans van een luxer segment dan rijtjeswoningen

en meergezinswoningen.

Woningmarkt trekt aan

Voor de bouw van nieuwe woningen is het uiteraard van groot belang

dat de Nederlandse woningmarkt de weg omhoog weer vindt. Deze

markt beweegt zich in de loop van 2014 de goede kant op. Het aantal

transacties neemt toe en ook de prijzen stijgen weer voorzichtig. Er is

echter nog geen sprake van een nieuw evenwicht. De omslag steunt

vooral nog op tijdelijke maatregelen en de verkoop van corporatiewo-

ningen. Een aantal stimuleringsmaatregelen geven het aantal transac-

ties een steun in de rug, maar daarnaast wordt het voor bijvoorbeeld

starters steeds moeilijker om een woning te kopen.

Desalniettemin herstelt het aantal transacties, zowel op de markt van

bestaande als van nieuwe woningen. Naar schatting komt het aantal

verkochte nieuwe woningen in 2014 op circa 20.000. Dat ligt in lijn met

het cumulatieve aantal verkopen tot en met juni 2014 (10.151). Dit zorgt

voor nieuwbouwherstel bij bouwers voor de markt. Zij wachten met

bouwen tot de omstandigheden weer gunstiger zijn, oftewel tot mensen

weer nieuwbouwwoningen kopen. Momenteel neemt de verkoop van

nieuwbouwwoningen toe en durven bouwers voor de markt ook weer

nieuwe vergunningen aan te vragen.

Stijgende vergunningverlening

Het algemene beeld is dat ook de vergunningverlening weer aan het

herstellen is, met name bij de bouwers voor de markt. Corporaties stel-

len bouwplannen juist uit en vragen daardoor ook minder vergunningen

aan. Particulieren hebben waarschijnlijk de bodem bereikt. Met het hui-

dige groeitempo komt de vergunningverlening in heel 2014 uit op circa

35.000 stuks.

• In totaal is er in de periode januari tot en met juni 2014 voor 15.257

woningen een vergunning verleend. Dat is 27,5% meer dan in dezelfde

periode in 2013.

• Corporaties hebben januari tot en met juni 2014 cumulatief voor 2.525

woningen een vergunning verleend. Dat is 33,2% minder dan vorig jaar

in dezelfde periode.

• Bouwers voor de markt hebben in de periode januari tot en met juni

2014 cumulatief voor 10.593 woningen een vergunning verleend. Dat is

67,8% meer dan vorig jaar in dezelfde periode.

• Particuliere opdrachtgevers hebben in de periode januari tot en met

juni 2014 cumulatief voor 2.139 woningen een vergunning verleend.

Dat is 13,9% meer dan vorig jaar in dezelfde periode.

Invloed reservoir vergunningen

In de periode van 2002 tot en met 2009 werden er fors meer vergun-

ningen aangevraagd dan er gereedgemeld zijn, met name bij bouwers

voor de markt. Dit reservoir van oude projecten zorgt ervoor dat de ver-

gunningverlening tussen 2008 en 2013 extra hard is teruggelopen. Er

zitten nog heel veel projecten in de pijplijn waarvoor kopers moeten

worden gevonden. Mede hierdoor daalde het aantal woningen waarvoor

een vergunning werd verleend in 2013 naar een historisch dieptepunt

van iets meer dan 26.000.

Dalende gereedmeldingen

Het aantal gereedmeldingen zakt doorgaans terug tot het dieptepunt

van de ‘vergunningconjunctuur’, dit was zo in 1991 en 2003. Het eerder

genoemde omvangrijke reservoir aan bouwplannen dat nog in de pijplijn

zit zorgt ervoor dat dit dieptepunt zich de komende jaren niet in het

aantal gereedmeldingen zal doorwerken. In 2014 zal het aantal nieuwe

woningen naar verwachting uitkomen op 35.000. In 2015 neemt het

aantal gereedmeldingen toe tot een niveau van 40.000, in 2016 zal dit

naar verwachting 45.000 zijn.

Markt voordeuren bereikt dieptepunt in 2014

RenD_2099-08-28_10,11.indd 10 14-10-14 12:31

5 / 2014 I 11

deel is de afgelopen jaren sterk gedaald. In 2014 tonen beide woningtype

een fikse daling in aantal gereedmeldingen en in aandeel op de totale pro-

ductie. Wanneer de woningnieuwbouw in 2015 weer aantrekt ligt vooral de

procentuele stijging van twee-onder-een-kapwoningen ver boven het

gemiddelde. In 2016 wordt voor beide woningtype weer een stabilisatie

verwacht. Het totaal aantal gereedmeldingen bevindt zich op dat moment

38% onder het niveau van tien jaar eerder. Voor vrijstaande woningen en

twee-onder-een-kapwoningen is dit respectievelijk 70% en 47%.

Langzaam herstel

De nieuwbouwmarkt voor voordeuren staat ook dit jaar nog in het teken

van een dalende marktomvang. Vanaf 2015 trekt de markt weer voor-

zichtig aan. Het dalende aandeel van vrijstaande woningen en twee-

onder-een-kapwoningen heeft vooral impact op de markt voor luxere

deuren. Vooral de vrijstaande woningen hebben tot en met 2016 te

maken met een dalend marktaandeel.

Zoals altijd past er enige voorzichtigheid bij de ramingen, dit geldt met

name voor de prognoses voor 2016. Herstel op de nieuwbouwmarkt

moet komen van de bouwers voor de markt, de kracht van dit herstel is

afhankelijk van de mate waarin de koopwoningmarkt zich herstelt.

Tevens is er momenteel veel beleidsonzekerheid bij corporaties.

Luxe segment in de knel

Doordat de doorstroming op een lager pitje ligt dan voor de crisis, heb-

ben projectontwikkelaars de focus in hun nieuwbouwprojecten verscho-

ven naar de onderkant van de markt. Starters en senioren zijn de

groepen die momenteel het makkelijkst een nieuwbouwwoning kunnen

kopen. Dit heeft consequenties voor het luxe segment van voordeuren.

Het aandeel luxe voordeuren is het hoogst in vrijstaande woningen en

twee-onder-een-kapwoningen. Dat geldt voor zowel nieuwbouw als

renovatie.

Vrijstaande woningen en twee-onder-een-kapwoningen hebben traditio-

neel een relatief laag aandeel in de jaarlijkse nieuwbouwproductie. Dit aan-

Ramingen

BouwKennis maakt vier keer per jaar ramingen voor de woning-

nieuwbouw- en utiltieitsnieuwbouwproductie. Abonnees van

BouwKennis hebben direct inzicht in deze ramingen en de achterlig-

gende factoren. Bovenstaand artikel is gebaseerd op de september-

raming van BouwKennis. Voor inzicht in de meest actuele cijfers

kunt u contact opnemen met Jacco Ridderhof (010 2066996,

ridderhof@bouwkennis.nl)

Totaal In % aantallen

Egz Mgz Egz Mgz

vrijst. 2-o-1 kap rijtjes vrijst. 2-o-1 kap rijtjes

2006 72.382 16,30% 11,70% 37,00% 35,00% 11.769 8.440 26.810 25.363

2007 80.193 14,90% 10,90% 35,80% 38,30% 11.957 8.749 28.747 30.740

2008 78.885 14,10% 10,30% 36,50% 39,00% 11.146 8.157 28.809 30.773

2009 75.000 12,70% 9,90% 35,60% 41,80% 9.510 7.433 26.722 31.336

2010 64.000 12,30% 8,30% 33,50% 45,90% 7.846 5.318 21.448 29.387

2011 57.703 12,00% 9,50% 36,70% 41,80% 6.924 5.482 21.177 24.121

2012** 48.000 11,00% 9,00% 36,30% 43,80% 5.300 4.300 17.400 21.000

2013** 40.000 10,00% 10,00% 30,00% 50,00% 4.000 4.000 12.000 20.000

2014* 35.000 8,60% 8,60% 31,40% 51,40% 3.000 3.000 11.000 18.000

2015* 40.000 8,80% 11,30% 30,00% 50,00% 3.500 4.500 12.000 20.000

2016* 45.000 8,20% 10,60% 30,60% 50,60% 3.500 4.500 13.500 21.000

Aandeel luxe

Nieuwbouw

Vrijstaande woning 83

2-o-1-kapwoning 33

Rijtjeswoning 20

Meergezinswoning 9

Markt voordeuren bereikt dieptepunt in 2014

RenD_2099-08-28_10,11.indd 11 14-10-14 12:31

12 I 5 / 2014

GEVELARCHITECTUUR

Aan de Orionstraat in Rotterdam-Schiebroek zijn eind 2013 drie woon-

blokken opgeleverd, die via vernieuwbouw een compleet nieuwe en

eigentijdse indeling en uitstraling hebben gekregen. Bouwvereniging

Onze Woning is tien jaar geleden gestart met het vernieuwen van de

wijk 110 Morgen. Deze wijk is een schoolvoorbeeld van naoorlogse volks-

huisvesting: een geordende stedenbouwkundige opzet ingevuld met

woonblokken.

Waar bij eerdere projecten sloop en nieuwbouw de aanpak was, is bij deze

drie blokken gekozen voor vernieuwbouw, maar wel met een opwaarde-

ring van het wooncomfort. Bouwservice Buskoop, een bouwbedrijf dat al

25 jaar met Onze Woning samenwerkt, heeft in 2011 aan ConsortArchitects

opdracht gegeven een ontwerp voor de woonblokken te maken.

De woonblokken met drie bouwlagen zijn gestript tot op het casco.

Vervolgens zijn ze aan één zijde uitgebouwd en alle drie opgetopt met

een extra verdieping. Verder zijn er liften en nieuwe trappen geplaatst

Ze zijn gestript tot op het casco, de drie woongebou-

wen aan de Orionstraat in Rotterdam. Daarna zijn de

casco’s aan de achterzijde circa drie meter uitge-

bouwd, is er op elk blok een nieuwe verdieping geko-

men en heeft elke woning een nieuw balkon gekregen.

Tot slot is er om de kopgevels een nieuwe ‘jas’ gehan-

gen. Het oogt nu als nieuwbouw maar dat is het dus

niet.

Uitbreiden en optoppen als alternatief voor sloop

Woonblokken in Rotterdam-Schiebroek

De woonblokken aan de Orionstraat zijn opgetopt met een vierde verdieping, waardoor het aantal woningen is toegenomen van 36 naar 48.

in het gehandhaafde trappenhuis en is tegen de kopgevels een nieuwe

bekleding aangebracht.

Door de uitbouw zijn de woningen ruim 2,50 meter dieper geworden, is

de indeling volledig gemoderniseerd en hebben ze in plaats van kleine

balkons nu één flinke buitenruimte van acht vierkante meter gekregen.

Bovendien is het aantal woningen door de optopping uitgebreid van 36

naar 48 woningen. De aanpak viel nog onder het oude Bouwbesluit

regime vanwege de afgiftedatum van de bouwvergunning.

Bestaande casco

Omdat de woningen dateren uit de jaren vijftig van de vorige eeuw, is er

vooraf goed onderzocht of de bestaande constructie sterk genoeg was.

De fundering met forse balken en betonpalen met verzwaarde punten

zouden geen problemen opleveren. Hetzelfde gold voor de bouwmuren,

destijds opgetrokken in kalkzandsteen-metselwerk. Die bleken vol-

doende draagkracht te hebben om het extra gewicht van een vierde

bouwlaag te dragen.

Anders lag het bij de vloeren, die niet in staat bleken om een zwaardere

belasting aan te kunnen. Deze zogenoemde Cusvellervloeren, opgelegd

van bouwmuur tot bouwmuur, zijn samengesteld uit lichtgewicht beton-

broodjes, een minimale wapening en aanstortingen met beton. Alles wat

er bij het strippen aan gewicht uit gehaald werd, is er ook weer als

gewicht ingebracht en niets meer. Dat betekende dat de vloeren zijn uit-

gevlakt met een lichtgewicht materiaal. De scheidingswanden in de

woning zijn vervangen door metalstud-wanden. Ook zijn tegen de bouw-

1413280648-ucn6y.indd 12 14/10/14 11:57

5 / 2014 I 13

Woonblokken in Rotterdam-Schiebroek

muren en de steensmuren van de kopgevels halfschalige, geïsoleerde

metalstud-wanden geplaatst. Tevens is de verdiepingshoogte van 2,70

meter teruggebracht naar 2,55 meter met een verlaagd metalstud-sys-

teemplafond, waarboven ruimte ontstond voor leidingwerk.

Om bij het strippen tot op het casco de stabiliteit in stand te houden, zijn

voor het verwijderen van de achtergevel tijdelijk houten stabiliteitsver-

banden aangebracht bij de tussenwoningen. Deze zijn later vervangen

door staalconstructies met kruisverbanden, die zijn weggewerkt in de

scheidingswand tussen woonkamer en badkamer.

Optopping en uitbreiding

Voor de nieuwe achtergevel - ruim 2,50 meter verplaatst - is een nieuwe

fundering gemaakt. De achtergevel zelf bestaat uit een staalconstruc-

tie, die met UNP-liggers is gekoppeld aan de bestaande vloeren en

bouwmuren. De balkons zijn met koudbrugonderbrekingen vastgebout

aan deze staalconstructie. De nieuwe gedeelten van de verdiepingsvloe-

ren zijn uitgevoerd in staalplaat betonvloeren. De bouwmuren zijn naar

de gevel toe ‘verlengd’ met wanden opgebouwd uit keramische poro-

thermblokken, aan weerszijden bekleed met halfschalige geïsoleerde

metalstud wanden.

Voor de nieuwe verdieping is de bestaande, constructieve dakvloer

gehandhaafd. Daar overheen ligt nu een zwevende houten vloer met

underlayment-platen opgelegd op de bouwmuren. In de uitbreiding aan

de achterzijde is ook hier de dakvloer uitgebreid met een staalplaten

betonvloer. De nieuwe dakvloer heeft als basis een houten balklaag. De

bouwmuren en de wanden rondom het trappenhuis zijn net als bij de uit-

bouw opgehaald met keramische porotherm blokken aan weerszijden

bekleed met halfschalige geïsoleerde metalstud wanden. De binnenwan-

den zijn allemaal metalstud-wanden.

Voorgevels

De nieuwe voorgevels aan de entreezijde zijn opgetrokken als een geïso-

leerde spouwmuur met een binnenblad van porothermblokken en een

gemetseld buitenblad. De gevels hebben een verticale geleding, waarbij

metselwerk en kozijnen elkaar afwisselen. De donkergekleurde stenen op

waalformaat zijn op kleur doorgestreken met een donkere voegmortel in

nagenoeg dezelfde kleur. Ter hoogte van de verdiepingsvloeren zijn rolla-

gen in een lichte kleur stenen in het metselwerk opgenomen.

In de gevels zijn hardhouten kozijnen geplaatst, samengesteld uit een iso-

lerende glaspartij met onderin een gedeelte vastglas en bovenin een

draaikiepraam. Daarnaast zit in de kozijnen een gevelbetimmering van

hardhouten rabatdelen. Opvallend is, dat de kozijnen per verdieping

omgedraaid zijn qua indeling. Waar bij de ene verdieping de glaspartij

links zit en de rabatdelen rechts, is dat bij het kozijn daarboven andersom.

Bij de entrees zijn nieuwe voordeuren geplaatst en aan weerskanten

daarvan een bellentableau plus brievenbussen. Boven de entreedeuren

zijn in de gevel nieuwe, smalle, verdiepingshoge kozijnen opgenomen, die

voor lichtinval in de achterliggende trappenhuizen zorgen. In de trappen-

huizen zelf hebben de woningen eveneens een nieuwe voordeur gekre-

gen.

Beeld van de woonblokken vóór de ingrepen. De woningen hadden aan de voor- en achterkant een inpandig balkon (Foto:Bouwservice Buskoop).

De nieuwe achtergevel is ten opzichte van de bestaande situatie circa 3,00 meter verplaatst, waardoor de woningen dieper zijn geworden.

De nieuwe kopgevel zijn bekleed met witte vezelcementplaten. Per woonlaag zijn drie nieuwe kozijnen geplaatst.

De oude situatie van de kopgevels aan de westzijde met de rookkanalenschacht en het uitwendige balkon (Foto: Bouwservice Buskoop).

1413280648-ucn6y.indd 13 14/10/14 11:57

Anz_FEX_NL_187x126_ks1 • mk • 22. September 2014 • 006-4037

ü

Beslagschroef

Verbeterde bescherming tegen corrosie door vernieuwde verdelingstechniek.

De schroefkop is afgerond; zelfs bij scheef indraaien verzinkt hij zich nog keurig in het gesoevereinde beslag gat.

Ideaal voor gebruik met schroefautomaten.

Remribben onder de kop.

Gepatenteerd golfsnede profi el.

Geen lastige staalsplinters.

Bitaansluiting T-STAR plus en pozi.

Afmeting 4.0 x 30/ 35 /40 mm.

De ideale schroef voor bevestiging van beslag op houten kozijnen.

Geen lastige staalsplinters.

Bitaansluiting T-STAR plus en pozi.

Afmeting 4.0 x 30/ 35 /40 mm.

Product test acc. to TN-Standard A75-S01

8

Made in Germ

any

TÜV NORD CERTGmbH

www.spax.com

Anz_FEX_NL_187x126_ks1.indd 1 22.09.14 14:49

1413280648-ucn6y.indd 14 14/10/14 11:57

5 / 2014 I 15

Achtergevels

Ook de nieuwe achtergevels zijn opgetrokken als spouwmuurconstruc-

ties met dezelfde opbouw en gebruikte materialen als bij de voorgevels.

In deze gevels zijn grote hardhouten puien geplaatst, ingedeeld uit vier

vakken. In drie daarvan zit met een tussendorpel op borstwerings-

hoogte vaste, isolerende beglazing. Het vierde vak bevat een draaideur,

uitkomend op het nieuwe balkon. Net als bij de voorgevel zijn ook hier

de puien per verdieping omgedraaid qua indeling. Bij de ene verdieping

zit de draaideur links in de pui, bij de andere rechts. Opvallend is dat de

puien recht boven elkaar zitten, maar dat de balkons per verdieping

over de halve breedte verspringen. In de twee gemetselde geveldelen

tussen de hoek- en tussenwoningen zijn smalle, verdiepingshoge kozij-

nen opgenomen met onderin een niet transparante beglazing/beplating

en boven de tussendorpel een draaikiepraam. Deze kozijnen zorgen

voor lichtinval in de open keuken van de hoekwoningen.

Kopgevels

De gehandhaafde kopgevels van het casco bestaan uit een gemetselde

steensdikke muur, die ter plaatse van de uitbouw zijn ‘verlengd’ door

metselwerk van porothermblokken. In de oude situatie zat op beide

gevels een uitbouw van rookkanalen en aan de westzijde ook nog een

uitwendig balkon. De kanalen en balkons zijn verdwenen en vervangen

door drie vierkante hardhouten kozijnen met een draaikiepraam met

isolerende beglazing. Deze kozijnen met hardhouten kantstukken zijn

vanwege de diepe negge opgenomen in de nieuwe gevelbekleding.

Deze bekleding bestaat uit elementen van 10 mm dikke, witte vezelce-

mentplaten, Ornimat. De platen zijn bevestigd op een geïmpregneerd

houten regelwerk dat aan het metselwerk is verankerd. Uiteraard zit er

tussen regel- en metselwerk dampremmende en waterkerende folie. De

vakken van het regelwerk zijn gevuld met isolatiemateriaal.

De gevelbekleding is aan het eind van de kopgevels omgezet tot in de

gevelvlakken van de voor- en achtergevels en bij deze gevels ook als

een koofconstructie langs de dakranden doorgezet. Voor- en achterge-

vels zijn zo als het ware ingekaderd en krijgen een afgerond aanzien.

Korte bouwtijd

De vernieuwbouw van de drie woonblokken is ondanks de drastische

ingrepen toch vrij snel gerealiseerd. In zeventien maanden waren de

werkzaamheden gedaan en konden de bewoners, deels de oorspronke-

lijke, hun vernieuwde en fors uitgebreide woning betrekken.

De nieuwe gevelbekleding van de kopgevels is als een omkadering, ook aan de dakrand, doorgezet in de voor- en achtergevel.

De acht vierkante meter grote balkons zijn verspringend per verdieping verankerd aan de staalconstructie van de nieuwe achtergevel.

Detailopname van de entreegevel (voorgevel). Hierop is goed de verspringing qua indeling van de kozijnen te zien.

Ook bij de hardhouten puien in de achtergevel wisselt de indeling per verdieping. De deur zit links of rechts.

GEVELARCHITECTUUR

Projectgegevens

Opdrachtgever : Bouwvereniging Onze Woning, Rotterdam

Architect : ConsortArchitects, Rotterdam

Constructeur : ABT Bouwtechnisch Adviesbureau, Velp

Aannemer : Bouwservice Buskoop, Rotterdam

Start uitvoering : juli-augustus 2012

Oplevering : december 2013

1413280648-ucn6y.indd 15 14/10/14 11:57

Auteur: Louis Jongeleen Fotografie: Marcus Peters

" Gevels van de toekomst zijn groen en upcyclebaar"

VAKTUEEL

1413280648-7qpiz.indd 16 14/10/14 11:57

5 / 2014 I 17

Als we niet anders gaan bouwen, helpen we mee aan

de uitputting en vervuiling van onze aarde. Dat wist

Elma Durmisevic al zeker toen ze bouwkunde stu-

deerde aan de TU Delft. Dat besef werd het begin van

haar onverstoorbare onderzoek naar slimme bouw-

systemen waarmee we kunnen bouwen wat past bij

voortdurende verandering. Nu , bijna twintig jaar

later, werkt ze als architect, hoogleraar en onderzoe-

ker nog altijd verder aan de theoretische basis en de

uitvoeringsaspecten van bouwen met toekomst-

waarde, aan ‘aanpasbare monumenten’.

De gevel van de toekomst (5)

" Gevels van de toekomst zijn groen en upcyclebaar"

Wat deugt er niet aan onze huidige bouwpraktijk?

Het is niet alleen de bouwpraktijk die zou moeten veranderen. De con-

text van de problemen is breder. We zullen nu al onze ontwerpen en

technische systemen die we sinds de industriële revolutie hebben ont-

wikkeld, moeten gaan herdefiniëren. Want wat hebben al die tijd gedaan

met onze wereld? We hebben geen rekening gehouden met wat onze

belangrijkste levensbehoeften zijn: schone lucht, schoon water en een

schone aarde. We hebben onze natuurlijke bronnen vervuild. Van het

totale gebruik van grondstoffen in deze wereld gaat 50 procent naar de

bouw. Van alle geproduceerde afval is veertig procent afkomstig van de

bouw. Dat materiaalgebruik moet anders. We moeten naar een circu-

laire economie van gebruiken en hergebruiken. De bouw is daar nog

nauwelijks mee begonnen. Gelukkig zijn er ook hoopgevende initiatie-

ven. De EU komt dit najaar met een aantal projectvoorstellen voor

research en innovatie in de bouw. Daarbij is er speciale aandacht voor

het toenemende tekort aan grondstoffen en het bevorderen van een

circulaire economie. Ook in Nederland zie ik nu steeds meer positieve

ontwikkelingen, bijvoorbeeld de opzet van Park 20|20 in Hoofddorp.

Daar wordt gebouwd met materialen die eindeloos recyclebaar zijn. En

kijk eens wat de duurzaamheidspionier Jón Kristinsson in 2012 heeft

neergezet in Venlo op de Floriademet de realisatie van Villa Flora, het

duurzaamste kantoor van Nederland (zie kader).

Je ziet nu ook meer ideeën opkomen voor een ander businessmodel

voor bouwactiviteiten, zoals dat van innovator Wim Gielingh met zijn

Real Capital Systems BV. In dat model fungeert een aantal demontabele

gebouwen als grondstoffenvoorraad. De bouwer blijft eigenaar en

exploiteert de gebouwen. Er is geen sprake van huur of koop.

Gebruikers nemen alleen een dienst af.”

U werkt al jaren intensief aan de ontwikkeling van

bouwsystemen die demontabel zijn. Wat maakt de

demontage zo essentieel in een bouwproces?

Elma Durmisevic: “Het gaat erom dat we de waarde van materialen

behouden. Er wordt teveel weggegooid. Materialen worden nu al

schaars. De volgende crisis zal een materialencrisis zijn. Hoe slimmer

we omgaan met de materialen die we hebben, hoe meer waarde we kun-

nen behouden. Dat betekent dat we materialen na een gebruiksfase

geschikt moeten maken voor hergebruik. Bij die recycling moeten we

ervoor zorgen dat we aan het vrijgekomen materiaal waarde toevoe-

gen. Upcyclen noemen we dat. Het tegendeel is downcycling. Daarmee

maak je het materiaal minder waard, bijvoorbeeld door betonnen bouw-

delen te vermalen tot granulaat. Om slim hergebruik mogelijk te maken

zullen we bij het ontwerp en uitvoering van nieuwe gebouwen al reke-

ning moeten houden met toekomstig hergebruik door constructies en

componenten demontabel te maken. Voor het gereedmaken van mate-

rialen en bouwproducten voor hergebruik bestaan verschillende scena-

rio’s. Het beste kunnen we die upcycling overlaten aan de partijen die

zelf de vrijgekomen materialen en producten in eerste instantie hebben

geproduceerd en gemonteerd. Zij hebben er het meeste verstand van.

Op kleine schaal gebeurt dit al. Zo levert bijvoorbeeld producent De

Groot Vroomshoop Bouwsystemen BV uit Vroomshoop, houtbouwsys-

temen die prefab zijn voorbereid en samengesteld op basis van eerder

gebruikte elementen.

Welke rol heeft de architect in de nieuwe circulaire

opvatting van het bouwproces

Elma Durmisevic: “Elk gebouw is sowieso uniek door de specifiek plek

onder de zon en in de omgeving en door de technische oplossingen die

passen bij die context. Daarbij is er ook nog het aspect ‘vormgeving’. Die

staat los van slimme materiaalkeuze en techniek. De architect zorgt

voor de identiteit van een ruimte of een gebouw. Dat culturele aspect

noem ik de dynamische esthetiek. Het is de waarde van het gebouwde

voor de maatschappij. Die waarde is wezenlijk voor de duurzaamheid

Voorhoededenkers

Dat de bouw nu razendsnel verandert, is voor een belangrijk deel het

werk van enkele gangmakers. Zij ontwikkelen nieuwe methoden

voor het maken van gebouwen die goed zijn voor mensen in plaats

van het omgekeerde. In de toekomst zal de gevel een technologisch

hoogwaardig onderdeel zijn van elk gebouw, afgestemd op de

behoeften van de gebruikers. Raam & Deur vraagt zes koplopers in

bouwinnovatie naar hun visie op 'De Gevel van de Toekomst'.

1413280648-7qpiz.indd 17 14/10/14 11:57

De R+T is de nummer 1. Wereldwijd. De beurs is een branchebijeenkomst, branchebarometer en innovatieplatform. En de beurs is een uniek succesverhaal. Vier samen met ons het 50-jarig bestaan van de R+T!

50 JAAR MONDIALE BRANCHEBIJEENKOMST

R+T_S_Jubi-Anz_187x131_nl.indd 1 08.09.14 15:02

Kwaliteit, vertrouwen en zekerheid

www.vekakozijn.nl

Kwaliteit, vertrouwen en zekerheidKwaliteit, vertrouwen en zekerheid

Persberichten en nieuws

kunt u tot 11 november 2014

opsturen naar

raamendeur@mixpress.nl

Persberichten en Nieuws

raam endeur

1413280648-7qpiz.indd 18 14/10/14 11:57

5 / 2014 I 19

nieuwen zodat het weer bij ons past. Ik vindt dat gebouwen ‘aanpasbare

monumenten’ moeten zijn waar je aanpassingen aan kunt doen en

andere functies aan kunt geven, terwijl de basisonderdelen met karak-

ter herkenbaar blijven. De waarde van dit soort gebouwen is precies die

aanpasbaarheid. De aanpasbaarheid is de toekomstwaarde. De grach-

tenpanden in Amsterdam staan er nog steeds terwijl de gebruiksfunc-

ties inmiddels totaal zijn veranderd. Eigenlijk zouden we onze gebouwde

omgeving moeten beoordelen op aanpasbaarheid, op toekomstwaarde.

Die waarde zou je meetbaar kunnen maken. Dan zou een bepaalde

gegarandeerde toekomstwaarde een voorwaarde kunnen zijn om te

mogen bouwen.”

* Lees meer in ‘Bouwen de Vierde Dimensie’ door Elma Durmisevic,

uitg. Pioneering, sept. 2103, ISBN 9789462282490

VAKTUEEL

van wat we bouwen, want wat we mooi vinden laten we lang staan.

Zoals monumenten. Architecten zouden misschien meer onderzoek

kunnen doen naar die culturele kwaliteit door zich af te vragen hoe

mensen een gebouw of plaats ervaren en hoe ze komen tot een

bepaalde waardering.”

Hoe denkt u dat we in de toekomst onze gevels zullen

bouwen?

Elma Durmisevic: “Bij het ontwerpen van een gevel wordt de materiaal-

keuze nu al afgestemd op de specifieke functie en de omgeving van het

gebouw. Als je weet dat de temperatuur van aluminium in de volle zon

kan oplopen tot wel 70° Celsius, dan weet je ook dat een aluminium

gevel een flink aandeel zal hebben in de opwarming van de directe

omgeving. In Dubai moet je geen stalen gevelbeplating op straatniveau

hebben, want dan kun je daar overdag niet eens langs lopen. Bij gevel-

bouw doen we ook iets met het buitenklimaat. Als we bijvoorbeeld

gebruikte lucht uit een gebouw naar buiten blazen, dan vervuilen we de

buitenlucht. Diezelfde lucht zuigen we dan weer naar binnen alsof het

frisse lucht is. We weten dat planten en bomen in de omgeving van het

gebouw of groene gevels kunnen bijdragen aan schonere lucht en dat

gevelgroen CO2 bindt en fungeert als isolatie. We zijn nu nog te éénzijdig

gericht op binnenklimaat en energiezuinigheid. Bij duurzaam ontwerpen

moet je rekening houden met alle aspecten van een gebouw in de omge-

ving. Energie zal in de toekomst geen probleem meer zijn. Daarom moe-

ten we ons nu al meer bezighouden met bewust gebruik van materialen.

Elk gebouw heeft een andere context, een andere oriëntatie op de zon,

andere beschaduwing en een andere plek tussen andere gebouwen.

Elke gevel zal daarom moeten zijn aangepast aan die unieke context.

Het is dus niet slim om voor verschillende gevels hetzelfde gevelsys-

teem te gebruiken. Verder kun je je afvragen of materialen zoals staal,

aluminium, beton en glas niet te belastend zijn voor het milieu vanwege

het hoge energieverbruik tijdens de productie. Maar op de langere ter-

mijn hoeft energie geen probleem meer te zijn. Producenten gebruiken

restwarmte die vrijkomt bij de materiaalproductie bijvoorbeeld voor

andere systemen. Daarbij zijn staal, aluminium en glas bijna 100 procent

recyclebaar. Beton is een apart verhaal. Dat is nu nog niet te upcyclen.

Die andere manier van denken over materialen begint nu al. We kunnen

ons beter niet uitsluitend richten op energie. Vraag je liever af welke

toekomstwaarde onze bouwmaterialen, bouwcomponenten en bouw-

producten hebben. Het gaat ten slotte om de verlenging van de

gebruiksduur. Dat is de bedoeling.”

Uw eigen architectenbureau heet 4Darchitects. Wat

betekent die ‘4D’?

Elma Durmisevic: “4D is de vierde dimensie, de tijdsfactor. Ik zie een

gebouw niet als een onveranderlijk product dat af is en ook zo blijft. Bij

de oplevering begint het leven van een gebouw en het beweegt zich

door de tijd heen. Het is in die zin een dynamisch product, dat in de loop

der jaren steeds wordt aangepast aan het leven van mensen. Het draagt

ook bij aan de kwaliteit van dat leven. We willen die kwaliteit steeds ver-

Groenste kantoor

Jón Kristinsson: 'Duurzaamheid heeft niet alleen met innovatie en

hightech te maken, maar ook met gezond verstand en gevoel. Uit

onderzoek is bijvoorbeeld gebleken dat groen geschilderde muren in

een ziekenhuis heilzamer voor patiënten zijn dan witte wanden. Dat

Villa Flora tot de absolute top op het gebied van duurzaamheid gaat

behoren, heeft te maken met de combinatie van technieken die er in

toegepast worden. Die versterken elkaar dusdanig dat Villa Flora

volledig energieneutraal en zelfvoorzienend is op het moment dat

alle opties opgenomen zijn. Daarmee krijgt de regio Venlo een voor-

aanstaand expertisecentrum op het gebied van duurzaamheid. Villa

Flora zal niet alleen de kantoorbouw, maar ook de bouw van wonin-

gen, scholen en zorginstellingen blijvend beïnvloeden. Op langere

termijn hangt het succes van Villa Flora niet uitsluitend af van de

technieken die er in gebundeld worden, maar zeker ook van de

bezieling van degene die er in de toekomst de leiding over krijgt. De

groene motor moet je van brandstof blijven voorzien en dat is uitein-

delijk mensenwerk.' (Bron: www.kristinsson.nl )

"Demontabele GeboUWen

fUnGeren als

GronDstoffenvooraaD"

Demontabel kantoor (Middelharnis) van hergebruikte materialen uit interim-huisvesting van ziekenhuis.(Realisatie: De Groot Vroomshoop, Foto Norbert van Onna)

1413280648-7qpiz.indd 19 14/10/14 11:57

20 I 5 / 2014

VAKTUEEL

Grotiusgebouw, RU Nijmegen: gevel van isolerend triple glas met zonwerende coating (ontwerp: Benthem Crouwel Architects) (foto: Jannes Linders)

Glas is bij uitstek geschikt om er een gevelopening

mee af te dichten. Het biedt bescherming tegen wind,

water, vorst, herrie en boosaardigheid van buiten en

laat tegelijkertijd het daglicht toe. Die oerfuncties

van glas zijn in relatief korte tijd enorm uitgebreid.

Een doorkijkje in de ontwikkeling van hightech toe-

passingen van een multifunctioneel gevelproduct.

Tegenwoordig gebruiken we glas in de gevel voor warmte- en geluidiso-

latie, voor het regelen van daglichttoetreding, voor beheersing van ons

binnenklimaat, voor bescherming tegen zonlicht en voor het oogsten

van zonne-energie. Een beginpunt van de nieuwe glastechnologie was

de introductie van het homogene vlakglas, geproduceerd volgens het

industriële floatglasproces in 1959 (Pilkington). Door wijziging van de

samenstelling en door verschillende bewerkingen en toevoegingen kun-

nen met dit basisglas uiteenlopende soorten glas worden gemaakt met

verschillende eigenschappen. Van gecoat glas tot gelamineerd glas en

van voorgespannen glas tot isolerend dubbelglas of triple glas en zelfs

vierbladig glas. De eerste generatie warmte- isolerend dubbelglas

heette Thermopane , een product van de toenmalige Belgische glaspro-

ducent Glaverbel. Als in 1973 de oliecrisis de Nederlanders aanzet om

energie te besparen en stookkosten te temperen, zijn de isolerende

Thermopane-ruiten niet aan te slepen. De merknaam werd bijna een

soortnaam voor isolerend dubbelglas.

Enkel en dubbel

Enkel glas laat veel warmte door. M.a.w. het heeft een hoge warmtedoor-

gangscoëfficiënt (Ug-waarde 5,7 W/m2 K). Toch blijkt het geschikt voor

de productie van isolerend dubbelglas. Dat heeft te maken met de con-

structie. Isolerend glas bestaat uit twee (of meer) glasbladen die van

elkaar gescheiden zijn door afstandhouders. Nu isoleert stilstaande lucht

zeer goed. Het is dan ook de warmteweerstand van de met lucht (of gas)

gevulde spouw die het isolerend vermogen van de dubbelglas construc-

tie twee keer zo groot maakt als dat van enkel glas. Ofwel, de warmte-

doorgangscoëfficiënt van isolerend dubbelglas is bijna twee keer zo laag

(Ug-waarde 2,9 W/m2 K). Isolerend dubbel glas met een spouw van 12 mm

die gevuld is met Argon heeft een warmtedoorgangscoëfficiënt van 2,6

W/m2 K en met Krypton kan zelfs een Ug-waarde van 2,2 W/m2 K bereikt

worden. Om de isolerende waarde van dubbel glas nog verder te verho-

gen zijn coatings ontwikkeld. Met zogeheten Low-E coating die is aange-

bracht op de spouwzijde van de glasplaat aan de zijde van het interieur,

kan warmteverlies flink worden beperkt. Deze coating reflecteert de

warmte die is opgebouwd in de binnenruimte. Met het toepassen van

dergelijke coatings zijn zeer lage U- waarden haalbaar. Extra hoogrende-

mentsglas ofwel HR++ dubbelglas dat is voorzien van Low-E coating en

dat een spouw heeft die gevuld is met een sterk isolerend edelgas in de

spouw, haalt zelfs een Ug-waarde van 0,9 W/m2 K.

Dubbel en triple

In afgelopen decennia hebben producenten van basisglas en gespeciali-

seerde glasbedrijven verschillende methoden ontwikkeld om isolerend

vermogen van dubbelglas extra te verhogen. Een nóg betere warmte-

weerstand wordt bijvoorbeeld verkregen door de luchtspouw breder te

maken. De uiterste grens ligt daarbij tussen 15 en 20 mm. Daarboven

gaat warmteweerstand verloren door circulatie (convectie) in het gas in

de spouw. Warmteverliezen kunnen ook worden voorkomen door de

aluminium of metalen afstandhouders tussen de glasplaten te vervan-

gen door kunststof ‘spacers’. Daardoor verbetert de Uw-waarde van het

geheel van het beglaasde gevelelement. De laatste vijf jaar wordt bij de

bouw van zeer energiezuinige gebouwen vaker triple isolatieglas toege-

past. Immers, als een luchtspouw een goede warmteweerstand heeft,

leveren twee luchtspouwen een nog betere warmteweerstand op. Maar

zo eenvoudig ligt het toch niet volgens Peter van Dijk, technisch advi-

seur van het KennisCentrumGlas (www.kenniscentrumglas.nl) . “Met de

extra luchtlaag in triple glas zijn weliswaar Ug-waarden tussen de 0,8 en

0,5 haalbaar, maar die bijna-halvering van de U-waarde levert geen ver-

Kleine Bouwfysica van isolatieglas (slot)

Isolerend glas blijft vernieuwend

1413280648-9o7vv.indd 20 14/10/14 11:57

5/ 2014 I 21

Hij gaat verder: “Kijk je naar de woningrenovatie dan zie je dat de pres-

tatie van isolatieglas deel uitmaakt van een totaalpakket van energie-

zuinige maatregelen. In de totale EPC-berekening speelt de Ug-waarde

van de isolerend beglazing een belangrijke rol. Triple glas levert nog

dubbeling van de energiebesparing op ten opzichte van isolerend dub-

belglas. In de huidige marktsituatie maakt isolerend dubbelglas

ongeveer 80 % van de totale omzet van isolatieglas uit. Dat aandeel

wordt in hoofdzaak omgezet in de woningsector.”

Kleine Bouwfysica van isolatieglas (slot)

Isolerend glas blijft vernieuwend

Glassoort Samenstelling / opbouw U- waarde in W/m2K

Enkelglas 4 mm 5,8

Isolerend dubbelglas 5 - 15 - 4 2,7

Isolerend dubbelglas 5 - 15 - *4 1,4

Isolerend dubbelglas 5 - 15A - *4 1,1

Drievoudig glas 4 - 12 - 4 - 12 - 4 1,9

Drievoudig glas 4 - 12 - 4 - 12 - *4 1,3

Drievoudig glas 4* - 12 - 4 - 12 - *4 0,9

Drievoudig glas 4* - 15 - 4 - 15 - *4 0,8

Drievoudig glas 4* - 15A - 4 - 15A - *4 0,6

NB- Opbouw van buiten naar binnen: - buitenblad - spouw - middenblad - spouw - binnenblad;- * geeft de positie van de Low- E coating aan- 15A - de A staat voor een met 90% argon gas gevulde spouw (Samenstelling en bijbehorende U- waarden geven een indicatie) Bron: KCG

1413280648-9o7vv.indd 21 14/10/14 11:57

TECHNIEK IN BEWEGING

MACO BESCHLÄGE BV NEDERLANDwww.maco.at

Scan for more Info

MACO MULTI POWER VV • Voor ramen tot 130 kg en deurformaten tot 150 kg

• Voor hout, kunststof en aluminium

• Volledig verdekt, gelijkliggend of in opdekdetail,

geen extra draagstang nodig

• Inbraakwerendheid tot RC 2

• Optioneel in het extreem corrosie werende TRICOAT-PLUS

MACO Z-TS/G-TS PROTECT Modul• Iedere deur is te personaliseren door middel

van dit multifunctioneel beslag

• Hoge veiligheid door massief stalen haak-pen

combinatie

• In de gesloten positie extra bescherming tegen

kromtrekken van de deur

• Soepel en lichte bediening van het deurslot,

ook bij sterke aantrek

• Weerstandsklasse tot RC 2 volgens EN 1627-30

RAL-getest beslag

Voor zware draaival elementen

TOE TE PASSENTOT 3100 MM HOOGTE

en RC 2 voor iedere deur

Beurs HoutPro+Stand 32024. – 7. November 2014 in de Brabanthallen in `s Hertogenbosch

U bent van harte welkom op onze stand!

MACO_Anzeige_Multi_multi_power_vv_PROTECT_Z-TS_A4_4c_9_2014_NL.indd 1 18.09.2014 15:29:381413280648-9o7vv.indd 22 14/10/14 11:58

5/ 2014 I 23

eens extra energiewinst en meer comfort op. Dat de keuze voor triple

glas niet in alle gevallen vanzelfsprekend is, heeft te maken met het

zware gewicht van het glaspakket plus geschikt kozijn. Voor grote glas-

oppervlakken komt dan het dubbelglas met Low-E-coating dikwijls weer

in beeld. Laat ik het zo zeggen: Als er geen Low-E coating was geweest,

hadden we waarschijnlijk voor bijna alle energiezuinige toepassingen

van glas de voorkeur gegeven aan triple glas.”

Warmte en licht

Als de zon schijnt op het glas van een raam, wordt een deel van de zon-

nestraling gereflecteerd, een deel wordt direct doorgelaten en een derde

deel wordt geabsorbeerd door de glasplaat en weer uitgestraald naar

binnen en naar buiten. De totale hoeveelheid zonne-energie die de bin-

nenruimte bereikt, is de zontoetredingsfactor of ZTA. Slechts een deel

van die doorgegeven zontoetreding is zichtbaar licht, de lichttoetreding

of LTA (of g-waarde). Voor de beheersing van de zontoetredingsfactor

en de lichttoetredingsfactor kunnen we nuttig gebruikmaken van glas

voorzien van folies en coatings. De beglazing zal altijd berekend zijn op

de gewenste warmtoevoer en lichtinval in een binnenruimte. Gelaagd

glas met een tussenlaag van PVB-folie kan bv 99% van de UV-straling

absorberen. Gecoat glas kan de temperatuurstijging in de binnenruimte

binnen grenzen houden. Selectieve beglazing met super-isolerende

eigenschappen kan tegelijkertijd de zonnewarmte beperken en het zon-

licht doorlaten. Dat maakt een geschikte keuze van beglazing er niet

altijd gemakkelijker op. Toepassing van glas met een hoge thermische

isolatiewaarde kan ook weer ongunstige gevolgen hebben voor de licht-

toetreding. Dat zou kunnen betekenen dat de lampen eerder aan moeten

in het gebouw en daarmee stroomt weer energiewinst weg.

Duurzaamheid

Isolerende beglazing heeft een belangrijke functie in het terugdringen

van gebruik van fossiele brandstoffen en CO2-uitstoot. In die zin is de toe-

passing van isolerend glas in de bouw een duurzame maatregel. Verder

zijn glasproducten niet of nauwelijks milieubelastend en meestal gemak-

kelijk te recyclen. Tegelijkertijd vergt de productie van glas een enorme

hoeveelheid energie. Het is een continue proces bij een temperatuur van

1600°Celsius. Weegt die zware ecologische ‘footprint’ wel op tegen de

duurzaamheid van het glasproduct? KCG-adviseur Van Dijk meent dat de

producenten van basisglas op dat punt nog veel kunnen doen. “Het

gebruik van isolerend glas is moeilijk te sturen. De vraag naar steeds

meer glas in de gevels wordt stevig gevoed door de ontwerpers, de archi-

tecten. Intussen zijn de producenten van basisglas bezig met het verduur-

zamen van hun productieproces door te werken met meer energiezuinige

ovens, door nuttig gebruik te maken van restwarmte en door te werken

met glasrecepten die de smelttemperatuur van glasmengsels omlaag

brengen. Verder is het van belang dat aan het einde van de glasketen

meer glas kan worden hergebruikt voor uiteenlopende toepassingen. Het

gebruikte glas dat door de stichting Vlakglasrecycling Nederland (VRN)

wordt ingezameld en gerecycled gaat naar de producenten van glaswol,

glaswolplaten en speciaal asfalt.”

Isolerend dubbelglas met jaloezieën in de spouw en thermisch onderbroken afstandhouders tussen de glasbladen (Ug-waarde: tussen 0,1 en 0,2 W/m2 k) (foto: Pillkington Benelux BV).

Hermitage, Amsterdam: isolerend dubbelglas met extreem dunne vacuüm spouw (0,2 mm) speciaal voor historische gebouwen (Ug-waarde 1,4 W/m²K) (foto: Pilkington Benelux BV)

1413280648-9o7vv.indd 23 14/10/14 11:57

INSIDE

""24 I 5/ 2014

In sociaal zwakkere wijken blijft het beveiligings-

niveau achter bij het gemiddelde, aldus criminoloog

Jan van Dijk. De minister maakt er werk van en

verwacht dat steeds meer woningcorporaties

investeren in het renoveren van hun (sociale) huur-

woningen waarbij energiebesparend renoveren en

het Politiekeurmerk Veilig Wonen hand in hand

gaan. Dat biedt kansen voor de gevelindustrie.

Minister Opstelten maakte onlangs bekend dat 110.000 huurwonin-

gen gaan voldoen aan de eisen van het Politiekeurmerk Veilig

Wonen (PKVW) door woningbeveiliging slim te combineren met

energiezuinig renoveren. Voor het einde van het jaar zijn de eerste

500 woningen die deze combinatie in zich hebben, opgeleverd. Tot

2020 hebben de corporaties de tijd om de overige woningen van dit

keurmerk te voorzien. De minister gaat hiervoor meer samenwer-

ken met bouwbedrijven en woningcorporaties. Hij stelt voor de pilot

125.000 euro beschikbaar om woningbeveiliging ook in de renova-

tieprocedures mee te nemen. Toch zijn er woningcorporaties die

zelf al jarenlang veel doen aan beveiliging van hun sociale huurbe-

stand. Zo ook in Utrecht. Daar bestaat sinds 2008 een samenwer-

kingsverband tussen gemeente, corporaties en politie om het

aantal inbraken te laten afnemen.

Samen schouwen

Bastiaan Staffhorst, manager Strategie en Advies bij de Utrechtse

woningcorporatie Mitros, blikt hierop terug: “Voormalig burge-

meester Wolfsen heeft veel bereikt en het aantal inbraken nam fors

af. Dankzij hem krijgen wij nu ook van de politie informatie over

inbraken. Denk aan waar en hoe een inbraak gepleegd is, de modus

operandi, zoals insluipen of inklimmen. Bewoners melden een

inbraak wel bij de politie, maar niet altijd bij ons. Dankzij dit over-

zicht kunnen we veel beter maatregelen nemen.” Daarnaast gaan

de Utrechtse corporaties elk jaar met de gemeente en de politie

door de wijk, de zogenaamde wijkschouw. Staffhorst: “We kijken

waar veel inbraken voorkomen en waar de zwakke punten zich

bevinden. Dan kunnen we gericht handelen.”

Renovatiesmet keurmerk

Naast deze nauwe samenwerking met gemeente en politie levert

Mitros alle nieuwbouwwoningen met PKVW-certificaat op, zoals

recent nog het Mariakwartier bij station Overvecht en de nieuw-

bouw in Leidsche Rijn. Verder streeft zij bij ingrijpende renovaties

dit certificaat na. Staffhorst legt uit: “Het wordt dan meegenomen

in het renovatieproject. De aannemer krijgt een beschrijving van

wat we met het complex willen. Bijvoorbeeld een nieuwe keuken en

badkamer, maar ook beveiligingsmaatregelen. In de Bomenbuurt in

Ondiep moesten de voordeuren vervangen worden. Dan zorg je dat

die nieuwe deur gecertificeerde sloten heeft. Als je toch iets ver-

Mitros: Bomenbuurt beveiligd volgens het Politiekeurmerk Veilig Wonen

vangt, doe het dan ook gewoon goed. Niet bij alle grote onder-

houdsprojecten lukt het om het certificaat te halen maar

uiteindelijk zijn alle woningen in de Bomenbuurt ook op PKVW-

niveau gebracht. Voor onze huurders is het belangrijk dat ze een

veilig gevoel in hun huis hebben.”

Combinatierenovatie

Ook woningcorporatie Portaal Utrecht heeft ruime ervaring met

renovatieprojecten en kent de voordelen van de combinatierenova-

tie met het Politiekeurmerk. Erwin Schut, projectleider onderhoud

en preventieadviseur PKVW van deze corporatie is hier positief

over en noemt een voorbeeld: “Bij een project in Hoograven met

woningen en complexen uit de jaren vijftig combineerden wij groot

onderhoud met het Politiekeurmerk. We pakten daar echt alles aan:

van asbest, brandbeveiliging tot dakbedekking en nieuwe keukens.

Bij zo’n renovatie kun je de kosten van het keurmerk ook makkelij-

ker dragen. Zo vervingen we in totaal vierhonderd deuren; dat

waren voordeuren maar ook de boxgangdeuren. De huurders kre-

gen een volledig nieuwe voordeur met een aangepast kozijn en

goedgekeurd hang- en sluitwerk. Bij boxgangen van wooncom-

plexen met minder dan vijftien bergingen vervingenwe de boxgang-

deur in plaats van de boxdeur.” Na deze aanpak van Portaal waren

er alleen nog maar inbraakpogingen, geen ervan was geslaagd.

Gecertificeerde onderhoudsmonteurs

Wat het reguliere onderhoud betreft, redt Mitros het niet om elke

woning te beveiligen volgens het Politiekeurmerk. “Maar we halen

wel de zwakke punten eruit. Bijvoorbeeld door de toegangsdeur van

een complex goed te beveiligen en door goede verlichting te monte-

ren,” legt Staffhorst uit. Ook kunnen bewoners op termijn kosteloos

Renovatie met Politie- keurmerk biedt kansen

Auteur: Door Saskia van Bruinessen

1413280648-9u672.indd 24 14/10/14 11:57

"" 5/ 2014 I 25

een onderhoudsmonteur inschakelen als ze zelf goedgekeurd hang-

en sluitwerk willen installeren. Mitros heeft namelijk een aantal mon-

teurs in dienst die een PKVW-opleiding afgerond hebben. Zij kunnen

bewoners adviseren over inbraakpreventie. Bovendien is er binnen

Mitros een beleidsadviseur belast met inbraakpreventie. Zij voert

onder andere overleg met de gemeente en de politie.

Kennis aanwezig

Ook bij Portaal is er kennis over het keurmerk aanwezig. Schut: “Je

moet de plannen van aannemers kunnen beoordelen. Dan is het

goed als je als woningcorporatie deze kennis in huis hebt. Tip die ik

kan geven, is om bij PKVW-projecten niet eerst zelf te gaan kijken

wat nodig is, maar dit over te laten aan degene die het certificaat

levert. Zeg bijvoorbeeld tegen de aannemer dat je het keurmerk

wilt en kies bedrijven die dit kunnen. Als zij met een plan komen,

bekijk dan alles wel kritisch. Zo hebben wij tienduizenden euro’s

kunnen besparen na een discussie of alle balkons wel of niet

opklimbaar waren. De aannemer wilde de balkons op de tweede

verdieping aan de voorzijde en de eerste verdieping van de achter-

zijde ook allemaal volgens het PKVW doen; dat was bij dit project

uiteindelijk toch niet nodig.

Samenwerken

René Bouman, voormalig projectleider woninginbraken bij de

gemeente Utrecht en nu voor een jaar gedetacheerd bij het

Centrum voor Criminaliteitspreventie en Veiligheid (CCV): “In

Utrecht bestrijden de gemeente, politie en de woningcorporaties

samen woninginbraken. De woningcorporaties bundelen hun krach-

ten in de Stichting Utrechtse Woningcorporaties (STUW). Zij wer-

ken ook in een taskforce intensief samen met gemeente en politie.

Het gaat deze taskforce om zowel het Politiekeurmerk Veilig

Wonen voor de bestaande bouw, renovatie en groot onderhoud

waar dat past, als de nieuwbouw. Het is mooi om te zien hoe samen-

werking tot meer veiligheid leidt.” Een voorbeeld: corporaties heb-

ben extra lampen geplaatst. Soms moest de stroom van een

openbare lantaarnpaal komen en kon de gemeente hiervoor inge-

schakeld worden. Dan merk je de meerwaarde van overkoepelende

afspraken dankzij de taskforce.

Adviezen

Bouman: “Als gemeenten iets van corporaties willen, dan moet je

zelf ook een inspanning leveren. De samenwerking is zo in balans.

Je kunt corporaties vragen om een x-aantal woningen te beveili-

gen, maar dan moet je als gemeente ook iets doen. Zoals in Utrecht

de samenwerking met de politie, de mogelijkheid om als particulier

subsidie aan te vragen en het onderhoud van de openbare ruimte.”

Als andere corporaties een dergelijke structurele aanpak willen

opzetten zoals in Utrecht, adviseert Staffhorst van corporatie

Mitros om het overzicht van de politie te gebruiken: “Zonder dit

overzicht zijn maatregelen al snel een schot hagel.” Alleen door

samen te werken kun je gericht beveiligen en heeft het ook effect.

Voordelen voor inbraakpreventie

Misdaadeconoom Ben Vollaard ziet de voordelen van corpora-

ties die op deze manier werken en pleit zelfs voor landelijke

eisen aan inbraakpreventie bij renovatie van sociale huurwonin-

gen. “Een op de drie woningen in Nederland is sociale huur.

Daar is veel aan preventie te verbeteren. Renovatie is een

moment waarop dat goedkoop kan.”Hij publiceerde het rapport

Beïnvloeding van inbraakpreventiegedrag, ook nuttig voor

woningcorporaties. Deze publicatie sluit aan op het doel van de

politiek: het aantal woninginbraken (inclusiefpogingen) in 2013-

2017 met 30% te verlagen. In 2017 moet het aantal woningin-

braken zijn teruggebracht tot 65.000. Alleen door krachten te

bundelen wordt dit bereikt.

Bronnen

Altijd wat monitor (NCRV)

Hetccv.nl

Me Judice

Politiekeurmerk.nl

Stroomversnelling.net

Meer info

Wilt u meer weten over de samenwerking met woningbouwcor-

poraties, de gevelindustrie en het Politiekeurmerk Veilig

Wonen? Neem dan contact op met Lilian Tieman: lilian.tieman@

hetccv.nl.

Het Centrum voor Criminaliteitspreventie en Veiligheid (CCV)

helpt (veiligheids)professionals om Nederland veilig en leefbaar

te maken. Binnen het CCV is het PKVW-servicebureau opge-

richt. Dit bureau ondersteunt onder andere corporaties op

diverse terreinen. Meer informatie staat op: www.hetccv.nl en

www.politiekeurmerk.nl.

1413280648-9u672.indd 25 14/10/14 11:57

26 I 5 / 2014

VAKTUEEL Auteur: Door Hans Fuchs

Meedoen of zelf doen? In een markt waar opdracht-

gevers steeds vaker bouwconcepten met gegaran-

deerde prestaties verlangen, rijst voor fabrikanten

en toeleveranciers een nieuwe vraag: waar staan wij,

in die nieuwe markt? Hoe blijven we aan bal? Dertien

bedrijven uit de gevelbranche – daaronder vijf tim-

merfabrieken – presenteerden vorig jaar hun ant-

woord: de Comfortgevel.

Hoe blijf je overeind in een markt die meer en meer kiest voor kant-en-

klare bouwconcepten? Om een antwoord te vinden op die vraag, trok-

ken dertien gevelbedrijven in 2011 de stoute schoenen aan. Zij begonnen

in het kader van een IPC project van de NBvT aan een twee jaar durend

ontwikkeltraject, met als doel het bedenken van een gevel die op alle

fronten de vinger aan de pols van de tijd heeft: prefab, modulair en licht-

gewicht, snel te plaatsen, en vooral: energiezuinig, luchtdicht en onder-

houdsarm. Het eindresultaat kreeg de naam Comfortgevel.

Een nieuw product ontwikkelen in een samenwerkingsverband met

maar liefst dertien bedrijven uit de gevelbranche, zo vanzelfsprekend

was dat niet, stelt Rob van den Oudenrijn, directeur/aandeelhouder van

Van den Oudenrijn Timmerfabriek en Aannemersbedrijf in Bodegraven.

Zijn bedrijf is één van de timmerfabrieken die instapten in het NBvT-

traject: “Alle disciplines aan één tafel, twee jaar lang, dat was uniek. Er

zijn in onze branche meerdere samenwerkingsverbanden, maar op deze

schaal, met alle toeleveranciers, een gezamenlijk product ontwikkelen,

dat is zo nog niet eerder gebeurd. En de samenwerking blijft bestaan: de

Comfortgevel zal zich in de toekomst blijven ontwikkelen, gestuurd door

de ontwikkelingen op de markt. De partijen komen altijd nog met grote

regelmaat bij elkaar.”

Trend

Het initiatief van de bedrijven, onder de paraplu van de NBvT, past in de

martkontwikkeling, stelt Van den Oudenrijn: “De Comfortgevel is een

conceptueel product, gecertificeerd en met gegarandeerde prestaties.

Dat past helemaal bij de bouw van nu. We zien in ons eigen bedrijf een

duidelijke trend. In 2013 was zeventig procent van de kozijnen al een

compleet eindproduct, Concept III, in plaats van een in het werk

geplaatst en geschilderd product. De cijfers voor dit jaar geven nu al

aan dat dat getal voor 2014 ergens tussen de zeventig en honderd pro-

cent zal liggen. Het in het werk geplaatste en geschilderde product ver-

liest terrein, in nieuwbouw, maar ook in de renovatie.”

De Comfortgevel werd afgelopen jaar officieel gepresenteerd op de

Renovatiebeurs in Den Bosch. De prefab voorzetgevel is ontwikkeld

voor nieuwbouw èn voor die grote groeimarkt van dit moment, renova-

tie. Van den Oudenrijn schetst de omvang: “Er zijn miljoenen bestaande

woningen uit de jaren vijftig tot de vroege jaren zeventig met slecht

geïsoleerde gevels die moeten worden opgewaardeerd. De regelgeving

verlangt dat dit woningbestand in 2020 een label B scoort.

Opdrachtgevers die hun woningbestand de komende jaren duurzaam

moeten gaan renoveren, kiezen steeds vaker voor systeemoplossingen;

die zijn snel te plaatsen, bewoners hoeven niet langdurig in een wissel-

woning of kunnen in hun huis blijven, en de prestaties van het product

zijn gegarandeerd. We hebben uitgerekend dat als we met dit product

één procent marktaandeel zouden veroveren, we als gezamenlijke tim-

merfabrieken die het product mede hebben ontwikkeld, de handen vol

zouden hebben.

Lat almaar hoger

Het maken van een kwaliteitsslag, ook dat was een motief achter de

ontwikkeling van de Comfortgevel, aldus van den Oudenrijn: “In het ont-

wikkelingstraject wilden wij verbeteringen aanbrengen met onze toele-

veranciers, energetische verbeteringen, verbeteringen op gebied van

lucht- en kierdichtheid.”

De Comfortgevel scoort een Rc van 5, meldt Van den Oudenrijn: “Ons

doel was om die Rc te halen binnen een dikte van 17 centimeter.

Theoretisch zou dat niet haalbaar zijn, daar waren allerlei berekeningen

van. Maar wij hebben dat toch gehaald, in een samengestelde voorzet-

gevel, dankzij een slimme combinatie van producten, zoals bijvoorbeeld

een stabiele, vorm vaste en tochtvrije voordeur.”

Marktvraag stuurt productinnovatie

Timmerfabrieken ontwikkelen conceptgevel

RenD_2099-08-28_26,27.indd 26 14-10-14 12:38

5 / 2014 I 27

Geen totaalconcept

Opmerkelijk is, dat de Comfortgevel niet ‘meedraait’ in een totaal reno-

vatieconcept of een concept voor de hele gebouwschil. Volgens Van den

Oudenrijn zijn daar goede gronden voor: “Ons product laat opdrachtge-

vers de vrije keuze voor bijvoorbeeld dak-aanpak en installaties. De

vraag uit de markt is ook gesegmenteerd. Wanneer je je met een heel

specifiek product als dit aansluit bij een totaalconcept, maak je het nog

moeilijker om het product te vermarkten.”

De Comfortgevel als geheel is nog niet in de bouwpraktijk toegepast.

Van den Oudenrijn: “Nu al worden verschillende elementen uit de

Comfortgevel toegepast, maar dan niet als complete gevel. Het verfsys-

teem bijvoorbeeld, en de voordeur, worden ook los in de renovatiemarkt

ingezet.”

Maar de eerste grote opdracht voor de Comfortgevel als geheel ligt in

het verschiet, meldt Van den Oudenrijn: “De ontwikkeling van het pro-

duct is recent afgesloten. Nu volgt het vermarkten.”

Dat vermarkten noemt Van den Oudenrijn het grootste verschil tussen

werken met een concept en werken via een traditionele aanbesteding:

“Normaal gesproken komt er vraag uit de markt waarop wij inspelen.

Nu hebben we de oplossing klaar liggen. Dan wordt de marketing een

belangrijk element.”

Auteur: Door Hans Fuchs

Hoe exact de Rc gehaald wordt, houdt Van den Oudenrijn onder de pet:

“We hebben een behoorlijke voorsprong in de markt met dit product.

Die voorsprong loopt de concurrentie ook niet zo snel in. Ons product is

gecertificeerd, als geheel en op de onderdelen, en certificatietrajecten

zijn lang. Het product is getest bij de universiteit van Gent, maar ook bij

TNO, BDA en SKH, één van de dertien partijen die de Comfortgevel

mede ontwikkelde.”

De traditionele bouw kan op dit gebied systeemoplossingen niet evena-

ren, aldus Van den Oudenrijn: “Aansluitingen in de gevel zijn een pro-

bleemgebied, op de bouwplaats. Dat gaat eigenlijk alleen in een

geconditioneerde productie-omgeving, zoals een timmerfabriek.”

En ook de handen op de bouwplaats spelen een rol bij de ontwikkeling

van de prefab systeemoplossing. Van den Oudenrijn: “Nu de bouw weer

aantrekt, zal het moeilijk worden om de factor arbeid weer aan te vul-

len.”

Op het gebied van onderhoud hebben systeemoplossingen eveneens

een stap voor, stelt Van den Oudenrijn: “Op dat gebied legt de markt

de lat almaar hoger. Men wil de onderhoudscyclus oprekken. Een stan-

daardgevel heeft een SGT-garantie van maximaal zes jaar. Bij de

Comfortgevel ligt die garantie op vijftien jaar op het schilderwerk,

zonder overschilderen. Ook op de kozijnen zit vijftien jaar garantie,

op de gevel als geheel tien jaar.”

Marktvraag stuurt productinnovatie

Timmerfabrieken ontwikkelen conceptgevel

In de volgende uitgave van Raam en Deur:

De markt wordt sinds enige jaren overspoeld met totaalconcepten,

voor nieuwbouw en voor renovatie. Al die concepten zijn opgebouwd

uit deelproducten, afkomstig van verschillende toeleveranciers. Ook

timmerfabrikanten draaien mee in die carrousel. Hoe is het om als

timmerfabriek mee te doen met het bouwconcept van een ander?

Wat zijn de voordelen, zijn er nadelen? Verandert het werk? En: is dit

de toekomst? Lees meer in de volgende Raam en Deur.

“OPDRACHTGEVERS DIE HUN WONINGBESTAND

DE KOMENDE JAREN DUURZAAM MOETEN GAAN

RENOVEREN, KIEZEN STEEDS VAKER VOOR

SYSTEEMOPLOSSINGEN.”

RenD_2099-08-28_26,27.indd 27 14-10-14 12:38

Houd inbrekers buitenAnti-kerntrek veiligheidsrozet

• uniek veiligheidsrozet, voorkomt kerntrekken• voor Nemef en LIPS oplegsloten• eenvoudige montage• patent pending

90% minderkans op inbraakKijk voor meer informatie op

www.lips.nl/anti-kerntrekrozet

UNIEK VOOROPLEGSLOTEN

LIPS_adve_antikerntrekrozet_RaamDeur.indd 1 09-09-14 18:55

SECUREFOLD

VOUWDEURBESLAGHet SECUREFOLD vouwdeurbeslag programma, geschikt voor naar buiten- en binnenvouwende deuren, is uitgebreid met een thermisch gescheiden aluminium dorpel.

Met behulp van het SECUREFOLD rekenprogramma, te vinden op onze website, kunnen de juiste productiegegevens en detaillering bepaald worden voor zowel de deuren als de aluminiumdorpel.

NIEUWThermisch gescheiden aluminium dorpel.

Het SECUREFOLD vouwdeurbeslag is leverbaar in vier kleuren.

1413202967-urhts.indd 28 13/10/14 14:23

5 / 2014 I 29

close up

DTS Reflex is een kozijnrenovatiesysteem dat het 'houten kozijn 2.0'

mogelijk maakt. “We maken het kozijn 'houtbaar',” aldus bedrijfsleider

Ludo Schennink. “Of het nu om renovatie gaat of om nieuwbouw, met

onze gepatenteerde Hollodeen en Durodeen componenten verbeteren

we de traditioneel zwakke plekken in houten raam- en deurkozijnen: de

dorpels en de aansluitingen op de stijlen.”

Opstap verlagen

Een voorbeeld van die verbetering is het Meijhorst-project in Nijmegen.

In een galerijflat van Talis kreeg Kegro opdracht voor de complete

upgrading van de deuren en de deurkozijnen van 270 woningen. Vanuit

de samenwerking met de KAI-(passiefhuis)deurdorpels wist de deuren-

fabrikant bij wie hij moest aankloppen: DTS Kreunen Kunststoffen.

Bouwkundig technisch adviseur Bart Eeftink: “De deurdorpel vormde

één geheel met de doorlopende houten onderdorpel van het gevelvul-

lende element. De architect en opdrachtgever hadden de wens om de

De deurdorpels van 270 woningen in een galerijflat

zijn verlaagd. Met een slijtvaste onderdorpel en neu-

ten die verlijm- en overschilderbaar zijn. Daardoor

verbetert niet alleen de toegankelijkheid, het kozijn

wordt ook robuuster dan hij oorspronkelijk was.

Zomaar één voorbeeld van de mogelijkheden die

Kreunen Kunststoffen met DTS Reflex biedt.

DTS Reflex maakt toegang drempelverlagend

dorpel ter plaatse van het deurvak te verlagen en de rest van het

bestaande kozijn intact te laten.”

Levensloopbestendig

Door bestaande deurdrempels te verlagen, opplussen, worden wonin-

gen toegankelijker en daardoor levensloopbestendiger. Schennink: “In

het kader van de vergrijzing en de trend naar langer thuis wonen is

gemakkelijke toegang heel belangrijk. Wij kunnen daar een bijdrage aan

leveren en tevens het dagelijks comfort verhogen.”

Overschilder- en verlijmbaar

Omdat alleen de deurdorpel werd verlaagd diende het gedeelte tussen

de nieuwe dorpel en de bestaande stijlen overbrugd te worden, zonder

aantasting van de stabiliteit van het kozijn. Kreunen realiseerde dit met

een combinatie van een Hollodeen dorpel met Durodeen neuten. De

onderdorpel is slijtvast en onderhoudsvrij. De neuten zijn goed over-

schilderbaar en kunnen naadloos aansluiten op het bestaande. Eeftink:

“Durodeen heeft het voordeel dat het uitstekend te verlijmen is.

Daardoor konden we de nieuwe neuten onzichtbaar integreren in de

ingekeepte hoekverbinding en ze overschilderen in dezelfde kleur als de

bestaande stijlen.”

Duurzame en kostenbesparende mogelijkheden

Meijhorst is één van de mogelijkheden van het DTS ReFlex kozijnrenova-

tiesysteem. “Onze kunststoffen passen we toe op die plek waar hout

tekortschiet, zodat we een vraagstuk als in Meijhorst kunnen oplossen.

We werken niet met mallen of matrijzen maar profileren het kunststof

en kunnen daardoor op alle kozijnmaten aansluiten”, vertelt Schennink.

“Ons systeem voorziet in kostenbesparende oplossingen voor alle prak-

tijksituaties. Met Durodeen kunnen we ook de liggende delen en verbin-

dingen van bestaande houten kozijnen herstellen en beschermen. Zo

maak je het kozijn beter dan het ooit geweest is en voorkom je onnodige

vervanging van het complete kozijn. De onderhoudsinterval van het

geheel wordt minimaal met een factor 1,5 verlengt, en dat betekent

direct besparen op materialen en arbeid. Ook dat is duurzaam.”De nieuwe opstap is 7 cm lager dan oorspronkelijk.

De entrees van de Nijmeegse Meijhorstflats zijn toegankelijker gemaakt.

De hoge opstap was aanleiding voor dorpelverlaging.

1413280648-1jgxp.indd 29 14/10/14 11:58

Kwaliteit, vertrouwen en zekerheid

www.vekakozijn.nl

Kwaliteit, vertrouwen en zekerheidKwaliteit, vertrouwen en zekerheid

Zie

www.raamendeuronline.nl/

abonneren

Uw eigen abonnement op Raam en Deur?

design | techniek | toepassing | productnieuws | regelgeving

Vakblad voor gevelopeningen, beveiliging, raam- en deurtechniek

bouwbeslag

kozijn/raam-&deurtechniek

beveiliging

beglazing

tochtwering & ventilatie

jaargang 16, 2014 5

RenD_2099-08-28_1.indd 1

13-10-14 11:08

1413202967-6nsci.indd 30 13/10/14 14:23

5 / 2014 I 31

close up

KFV introduceert diverse nieuwe sluitoplossingen die

het leven van de verwerker en van de eindgebruiker

gemakkelijker maken. Een nieuwe voeding, smart-

phone-bediening en multifuctionele renovatie-oplos-

singen.

Klantgericht slotennieuws

KFV GENIUS: uitgebreid gamma

Eenvoudiger gaat het niet

Een nieuwe voedingseen-

heid en een nieuwe App

voor het beheer van de

fingerprint-gebruikers

maakt de erkende KFV

GENIUS nog efficiënter.

Plug-and-play-

mogelijkheden

Voor de montage op een

U-vormige bevestigings-

rail binnen een zekerin-

genkast, is er nu een

aantrekkelijk alternatief:

De nieuwe, optionele voe-

dingseenheid van KFV

Genius maakt de montage

van de mechatronische ver- en ontgrendeling nog efficiënter.

Deze voedingseenheid kan reeds tijdens de productie volledig wor-

den ingebouwd en met het complete element functioneel worden

getest. Dat de Genius, samen met een gebruikelijke

230V-aansluiting, ter plaatse plug-and-play voorbereid is, redu-

ceert de montage behoorlijk. Bijkomend voordeel: de mogelijkheid

om een 12 V AC/DC-schakelsignaal vanuit een E-opener of een

intercom als openingssignaal te gebruiken.

Comfortabel met eensmartphone

Nieuwe argumenten

in het overtuigen en

winnen van eindge-

bruikers biedt de

nieuwe Android-App

vanwege de sturing

en beheer van het

Genius fingerprint-

systeem. Eenvoudig

en bekwaam kunnen

middels een smart-

phone 20 belangrijke

functies worden inge-

steld en met een pas-

sende vingerafdruk

binnen het systeem

worden opgeslagen.

Dat is bedieningscomfort in hoofdletters. Alle handelingen worden

via het display van de telefoon gevisualiseerd en uitvoerig weerge-

geven.

Perfecte allrounder

Fabrikantonafhankelijke toepassing en een grootst mogelijke flexibi-

liteit in alle toepassingen - dat zijn de uitstekende eigenschappen

van het KFV renovatieslot.

Qua variatie blijven er geen wensen over: twee nieuwe uitvoeringen

maken het KFV renovatieslot nu nóg veelzijdiger. Naast de nieuwe

set, krukbediende hoofdsloten, heeft KFV vanaf heden ook een

oplossing voor meerpuntssluitingen met rolnokken. Het is een stulp-

set met 3D verstelbare comfort veiligheidsnokken. Die is fabrikan-

tonafhankelijk en zowel geschikt voor kruk- als ook voor

sleutelbediende uitvoeringen.

Deze stulpset bestaat uit vijf delen, is compatibel met alle gangbare

doornmaten en stulpuitvoeringen en laat zich individueel aan

bestaande sluitplaatposities aanpassen. In combinatie met de

Siegenia S-RS sluitplaten, zorgen de 3D verstelbare comfort veilig-

heidsnokken voor een verbeterde inbraakwering.

Universeel, flexibel, efficïent

Verwerkers profiteren van een snelle montage en geringe voorraad-

beheer. Dit maakt tevens een vrije combinatie mogelijk van verschil-

lende stulpgarnituren met diverse sets hoofdsloten. Ze zijn

gemakkelijk ter plaatse in te korten. Frezen ter plaatse van de kop-

pelingen komt bij de toepassing van de U-stulp variant te vervallen.

Deze vlakke koppeling ligt namelijk binnen het U-profiel.

Doordacht is eveneens de realisatie van een hoge veelvoud aan vari-

anten bij een minimale inspanning qua bestelling en logistiek: de set

met het hoofdslot wordt passend aan de gewenste doornmaat geko-

zen en bevat seriematig een onderhoudsvrije softlock-dagschoot.

Die garandeert veel bedieningscomfort en weinig sluitgeluid.

Daarnaast bevat de set een oplossing met een afgefreesde softlock

dagschoot alsook een reduceerhuls voor een aanpassing van de

vierkantstift. Voor verwerkers betekent dit een flexibele aanpassing

aan de situatie ter plaatse. Voor eindgebruikers een hoog bedie-

ningscomfort en een laag sluitgeluid. Diverse toebehoren - bijvoor-

beeld voor hoge deuren - maken het programma compleet.

RenD_2099-08-28_31.indd 31 14-10-14 12:37

32 I 5 / 2014

SluitStuk

Het PKVW-keurmerk is geen vaste lijst van onaantastbare veiligheidscri-

teria. De eisen en aanbevelingen die in de PKVW-handboeken Nieuwbouw

en Bestaande Bouw staan, worden steeds getoetst aan actuele ontwikke-

lingen. Updates zijn bijvoorbeeld nodig om alert te reageren op de

opmars van nieuwe inbraaktechnieken. Met dat doel organiseert het CCV,

de beheerder van het PKVW, om de drie jaar een afstemmingsoverleg.

Dan komen alle ideeën ter sprake die de betrokken partijen – gemeenten,

corporaties, adviseurs, PKVW-bedrijven en politie – hebben over wijzin-

gen van de PKVW- handboeken en over brandende kwesties. Dit najaar is

o.a. de vraag aan de orde of de huidige PKVW-eisen op sommige punten

niet te streng zijn. Moet er misschien een ‘PKVW-Light’ komen? Lilian

Tieman, landelijk projectleider ‘Veilig Wonen’ van het CCV (de beheerder

van het PKVW) , legt uit wat er speelt rondom het totaalconcept van het

PKVW. Tieman: “In de huidige situatie hanteert het PKVW Nieuwbouw

een totaalpakket van veiligheidseisen op het gebied van planologie, ste-

denbouwkunde, openbare ruimte, kavels, complexen en de woning. Om

het keurmerk voor een veilige wijk, een veilig complex of een veilige

woning te krijgen, moet aan alle eisen van het hele pakket worden vol-

daan. Als bijvoorbeeld één partij niet meewerkt aan een plan voor verlich-

ting, hebben alle andere ijveraars voor dat PKVW-certificaat het nakijken.

Dat is lastig. Daar moeten we naar kijken.” Eind november maakt het CCV

de nieuwe wijzigingen in de PKVW-Handboeken bekend.

Examenmoment

Het is de vraag wat de voor- en nadelen zijn van een algehele versoepe-

ling van het PKVW-pakket of van het invoeren van deelconcepten zoals

die al bestaan voor PKVW Bestaande Bouw. De achtergrond van deze

discussie is volgens Tieman de ervaring van sommige woningcorpora-

ties, gemeenten en politieregio’s dat beoordeling van hun plannen voelt

als een examenmoment.

“Ze willen heel graag het PKVW-keurmerk halen, maar vinden de eisen

soms te streng.”

Is daar niet iets voor te zeggen? Tieman: “Dat zal de discussie uitwijzen.

Onze veiligheidspartners zijn nu aan zet. Punt is wel dat het PKVW nu

een krachtig instrument is bij inbraakpreventie. In twintig jaar zijn we

erin geslaagd om inbraakcijfers op plaatsen te verlagen met wel 90%.

Het Politie Keurmerk Veilig Wonen (PKVW) heeft zich

al lang bewezen als een effectief middel om een

woning inbraakveilig te maken. Maar PKVW is méér.

Nog steeds ontdekken partijen de mogelijkheden van

het keurmerk als betrouwbaar instrument om de leef-

baarheid in woonwijken te verbeteren. Een moment-

opname.

Van een beter slot naar een leefbare wijk

PKVW in beweging

Dat effect bereik je echt niet als je alleen maar voorlichtingsflyers ver-

spreidt. Partijen zullen moeten investeren om het PKVW- certificaat

‘Beveiligde Woning’ te halen. Die bereidheid is er zeker, maar de midde-

len zijn bij de meeste woningcorporaties nu even beperkt.”

Moeizame kant

Hoe komt het eigenlijk dat de het PKVW nog steeds niet algemeen is

ingeburgerd terwijl de voordelen aantoonbaar zijn? Wat is er mis met

het imago van inbraakpreventie? Zijn inbraakwerende maatregelen niet

aan de dure kant? Tieman: “De beveiligingsproducten die zijn vermeld

in de Productenlijsten van het PKVW hebben een hoge kwaliteit. Het

gaat om geteste en door de SKG gecertificeerde producten. Daar hangt

nu eenmaal een prijskaartje aan. Het kan natuurlijk gebeuren dat een

woningcorporatie constateert dat er bij een renovatie geen geld meer is

om bijvoorbeeld alle buitendeursloten te vervangen. Wat het imago van

inbraakpreventie aangaat, kun je inderdaad wel zeggen dat daar een

moeizame kant aan zit. Het PKVW kampt met het gegeven dat het

steeds weer moet uitleggen wat het waard is. Het keurmerk verkleint

het risico op inbraak. Een risico is niet vooraf uit de drukken in bereken-

bare eenheden, zoals bijvoorbeeld het effect van een isolatieproduct op

energiebesparing. Inbrekers die niet slagen bij een inbraakpoging of er

in tweede instantie vanaf zien, laten meestal geen briefje achter met de

mededeling dat ze het voordeurslot erg goed vonden.”

Algemeen belang

Moet inbraakpreventie wel afhankelijk zijn van de wil van private par-

tijen. Is het niet vooral ook een collectief belang dat inbraakcijfers in

een wijk omlaag gaan?

Door Louis Jongeleen

1413280648-lqqba.indd 32 14/10/14 11:58

5 / 2014 I 33

PKVW in beweging

Tieman: “Het PKVW werkt samen met woningcorporaties die de leef-

baarheid van wijken willen verbeteren en met gemeenten die een

woningencomplex willen opknappen. Dat is in het belang van het alge-

meen en van de particuliere bewoners. Intussen wil de overheid juist

dereguleren en gaat de verantwoordelijkheid voor inbraakpreventie dus

niet helemaal overnemen door bijvoorbeeld een inbraakveilige voor-

deur verplicht te stellen. Het PKVW helpt partijen ook bij snelle oplossin-

gen voor acute veiligheidsproblemen, ook al leidt dit niet tot het

volledige PKVW. Maar dat zal nooit gebeuren door het keurmerk te ver-

kleinen tot bijvoorbeeld het enkel verplicht stellen van een inbraakwe-

rende voordeur. Voor ‘Veilig wonen’ is altijd méér nodig dan dat. Wij

blijven de landelijke organisatie met het éénduidige landelijke keurmerk

dat zich richt op de meest gehanteerde inbraakmethodes.”

Netwerk

In Noord-Holland zetten de gemeenten de laatste tijd stevig in op

inbraakpreventie.

Westfriesland had deze zomer een primeur met het vaststellen van één

gezamenlijke veiligheidsambitie van de gemeenten, politie en het OM.

Op de prioriteitenlijst van deze Westfriese Driehoek staat aandachts-

punt ‘woninginbraken’ op nummer één. Voor de uitvoering van die vei-

ligheidsambitie is burgemeester Onno van Veldhuizen van Hoorn

verantwoordelijk. Verder was begin juli minister Ivo Opstelten in Hoorn

om het startschot te geven van project ‘Buurtauto’s Stop

Woninginbraken’, een gezamenlijke aanpak van ‘veiligheidspartners’ in

38 gemeenten van de Politie-eenheid Noord-Holland. Van juli tot

december rijden er in Noord-Holland drie preventieteams rond in ‘her-

kenbare buurtauto’s’ om in buurten waar veel wordt ingebroken (hot-

spots) bewoners voor te lichten over betere beveiliging van hun woning.

Intussen startte de Hoornse burgemeester een belronde langs zijn col-

lega-burgemeesters van ‘de gemeenten boven het Noorzeekanaal’ waar

de inbraakcijfers relatief hoog zijn. Hij stelde hen voor om de inbraak-

preventie gezamenlijk te gaan aanpakken. Zijn suggestie dat de

gemeenten op dit punt veel van elkaar kunnen leren, vond weerklank in

het Noord-Hollandse burgemeestersnetwerk. Dat werd afgelopen

zomer het begin van het project ‘Pilot Veilig Wonen Noord-Holland’.

Duurzaam en veilig

In de ‘Pilot Veilig Wonen Noord-Holland’ werken Politie-eenheid Noord-

Holland, het OM en vijf Noord-Hollandse gemeenten plus enkele ‘veilig-

heidspartners’ samen in het kader van de ‘integrale aanpak

woninginbraken’ van het Ministerie van Veiligheid en Justitie. De aan-

pak is specifiek gericht op woninginbraken bij sociale huurwoningen in

de steden Alkmaar, Haarlem, Haarlemmermeer, Purmerend en

Zaanstad. Het gezamenlijke doel is om samen met de woningbouwcor-

poraties de sociale huurwoningen veiliger te maken. De gesprekken tus-

sen gemeenten, politie en grotere woningbouwcorporaties waaronder

Ymere en Parteon zijn in september begonnen. Hoorn had meteen al

een duidelijk voorstel. Burgemeester Van Veldhuizen: “Het aantal

woninginbraken kan echt nog heel veel verder dalen als woningcorpora-

Verouderd slot: geen probleem voor gelegenheidsinbreker (foto Hans Schelvis)

Lilian Tieman: “Het PKVW is nu een krachtig instrument bij inbraakpreventie.” (foto: Pallieter de Boer)

“Wij makeN er

geWooN PkVW-WoNiNgeN VaN…”

1413280648-lqqba.indd 33 14/10/14 11:58

34 I 5 / 2014

Gevelarchitectuur

ties willen investeren in het Politiekleurmerk Veilig Wonen voor de

bestaande bouw. Met dezelfde euro kunnen we én duurzaam én veilig

bouwen en verbouwen. Meer kwaliteit dus voor minder geld. En dat zou-

den we toch allemaal moeten willen.”

Hotspots

De eerste fase van het Noord-Hollandse Pilotproject Veilig Wonen

leverde voor Martijn van der Linden al een opmerkelijke ‘eye-opener’

op. Van der Linden: “Voor de pilot Veilig Wonen hebben we een analyse

laten uitvoeren van de inbraakgegevens en het woningbestand van de

corporaties. Aan de hand van deze feiten zijn overzichten gemaakt van

de gepleegde inbraken in de gemeenten,onderverdeeld naar woning-

bouwcorporaties. Daarmee maak je de zogeheten hotspots zichtbaar.

De plekken waar de meeste woninginbraken worden gepleegd zijn met

stippen aangegeven op kaarten. In dit geval zijn alleen de locaties van

inbraak in sociale huurwoningen aangegeven.”

De ‘Pilot Veilig Wonen Noord-Holland’ brengt in korte tijd al veel nuttige

informatie bij elkaar. De politie heeft de meeste kennis van inbraakcij-

fers en inbraaktechnieken, de gemeenten hebben informatie over de

openbare ruimte en woningbouwcorporaties krijgen de signalen die

bewoners afgeven en zij weten hoe het zit met de conditie van hun

woningbezit.

 Het samenbrengen van de puzzelstukjes en het uitvoeren van bijvoor-

beeld een schouw in hotspotgebieden kan volgens Van der Linden zor-

gen voor meer gerichte en effectieve maatregelen en besluiten.

PKVW-woningen

Waarom zou duurzame renovatie van naoorlogse huurwoningen niet

kunnen samengaan met het inbraakveilig maken van diezelfde wonin-

gen? Die voor de hand liggende gedachte kwam op bij de ijveraars voor

duurzaam wonen van ‘Stroomversnelling’ (www.stroomversnelling.net

). Deze organisatie werkt aan het ambitieuze plan om in samenwerking

met bouwbedrijven en woningcorporaties binnen zes jaar 111.000 naoor-

logse huurwoningen te verduurzamen tot niveau ‘nul-op-de-meter’.

Stroomversnelling stelde aan minister Opstelten van Veiligheid en

Justitie voor om zijn inspanningen voor ‘Veilig Wonen’ uit te breiden

met inbraakwerende maatregelen bij duurzame renovatie. Leen van

Dijke, voorzitter van het kernteam van de ‘Stroomversnelling’, meent

dat het combineren van duurzame renovatie en inbraakwerende maat-

regelen volgens PKVW een logisch stap is. Van Dijke: “Het kier- en tocht-

dicht maken van woningen en het aanbrengen van inbraakveilige

voorziening zouden bij een renovatie deel kunnen uitmaken van één

uniforme praktijk die overal op dezelfde manier controleerbaar is en die

daardoor gemakkelijk kan worden geborgd.” Dijke constateert dat

Stroomversnelling vooral veel woningen onder handen neemt die een

lage energieprestatie hebben en die tegelijkertijd ‘nogal inbraakgevoe-

lig’ zijn. Van Dijke: “Wij maken er gewoon PKVW-woningen van.

Daarmee snijdt het mes aan twee kanten.”

Norm

In mei van dit jaar heeft minister Opstelten in Soesterberg bij de opleve-

ring van één van de testwoningen van Stroomversnelling het PKVW-

keurmerk ‘Beveiligde Woning’ overhandigd aan Bert Keijts,

directeur-bestuurder van woningcorporatie Portaal. De minister zegde

een bijdrage van 125.000 euro toe als ondersteuning van de inzet van

Stroomversnelling om 110.000 naoorlogse huurwoningen op energieni-

veau nul-op-de-meter te brengen en op veiligheidsniveau volgens

PKVW-certificaat.

Beleidsadviseur Martin Donker van het ministerie van Veiligheid en

Justitie licht de bedoeling van die overheidssteun toe. Donker: “De

opgave voor Nederland om de voorraad naoorlogse woningen te reno-

veren biedt een uitgelezen kans om zowel te voorzien in duurzame- als

inbraakveilige woningen. Bovendien richt Stroomversnelling zich op de

renovatie van sociale huurwoningen, die bovengemiddeld vaak op zoge-

naamde hotspots worden aangetroffen, locaties waar vaak wordt inge-

broken. Door juist die woningen te renoveren en inbraakveiliger te

maken verwacht het ministerie het aantal woninginbraken verder terug

te dringen.”

Stroomversnelling heeft zich voorgenomen om ook in een volgende

fase het PKVW-keurmerk aan te houden als vaste prestatie-eis. Dat zou

betekenen dat er tussen 2017 en 2020 in totaal 111.000 huurwoningen

worden gerenoveerd tot nul-op-de- meter-woningen en met inbraakvei-

ligheid volgens PKVW. Van Dijke: “Dit gaat lukken omdat de methode

-Stroomversnelling dan op industriële schaal zal worden aangepakt. Dat

brengt de kosten omlaag en zet een norm in de markt, voor energie-

prestatie en voor inbraakveiligheid.”

“De Pilot leVert al sNel Veel Nuttige

iNformatie oP”

”Duurzaamheid en veiligheid voor dezelfde euro” (foto: Marc Dorleijn)

1413280648-lqqba.indd 34 14/10/14 11:58

5 / 2014 I 35

CLOSE UP

“Oplossingen bieden aan onze klanten op het gebied van raam- en deur-

sluitingen die voldoen aan de geldende kwaliteitsnormen van de heden-

daagse bouw en het verfraaien van hang- en sluitwerk van woningen en

gebouwen met sierbeslag is onze missie”, vertelt commercieel directeur

Ronald Taling. Algemeen directeur Gerrit Bijvank vult aan: “Dat gaat

van productie in eigen hand tot en met complete en exclusieve concep-

ten van interieurarchitecten als Erik Munnikhof en Arjan Moors. Die con-

cepten zijn zo compleet dat je niet alleen het interieur van een project

functioneel en esthetisch kunt voorzien van raam- en deurbeslag. Maar

bijvoorbeeld ook de buitenzijde inbraakwerend kunt maken in dezelfde

exclusieve stijl.”

Complete oplossingen

Het merk Intersteel heeft een uitstekende positie in het midden van de

markt met een breed scala aan producten voor raam- en deurtoepassin-

gen. Van sierbeslag voor de binnendeur tot aan veiligheidsbeslag voor

de buitendeur. Maar ook raamkrukken, deurgrepen, beldrukkers en

briefplaten. “Met onze concepten hebben dealers eigenlijk alles voor

handen van één betrouwbare leverancier”, aldus Taling.

Bijvank benadrukt de achterkant van het verhaal: “Doordat we een hele

brede klantenkring hebben en ook ruim 35% van onze omzet in grote

aantallen exporteren, hebben we de massa om in onze eigen fabriek en

die van onze leveranciers aantallen te laten produceren voor een

scherpe prijs. Door goede relaties met onze leveranciers plus een uitste-

kende kwaliteitsbeheersing en -controle zijn onze producten van de

hoogste kwaliteit. Bovendien is onze leverbetrouwbaarheid verbeterd.

Met een nieuw management, complete concepten,

technische ondersteuning en projectondersteuning

bekleedt Intersteel-Van Leeuwen International samen

met haar dealers een bijzondere positie in de markt.

“Natuurlijk, we maken deurkrukken, maar we leveren

veel meer dan het product alleen.” Intersteel: full-ser-

vicepartner op gebied van bouwbeslag.

Meer dan een deurkruk

En hebben we een ruime voorraad van onze 10.000 artikelen en kunnen

eventueel met luchtvracht snel extra volume invliegen.”

Full service

Die servicebereidheid is volgens Bijvank en Taling een van de onder-

scheidende punten in de huidige markt. “Samen met onze dealers staan

we pal voor de levering van de doorsnee orders, maar zeker ook voor

grotere projectbestellingen.” Het bedrijf maakt ook serieus werk van

e-commerce. Aan de ene kant kan iedereen in de bouwkolom de techni-

sche gegevens van alle producten van zijn gading vinden op de website.

Aan de andere kant heeft Intersteel ook een eigen dealershop die uitein-

delijk tot zaken leidt via dealers. Taling: “Heel belangrijk: eindgebruikers

oriënteren zich graag online en kopen er ook steeds meer. Daarom spe-

len wij daar op in en inspireren we de eindgebruiker en tonen we wat we

in huis hebben en wat hij daarmee kan bereiken in zijn eigen project.”

Snel en klantgericht

Doordat Van Leeuwen dicht op de markt zit en over eigen productiefaci-

liteiten beschikt, kan het bedrijf snel schakelen. Ook qua trends. De lij-

nen van Munnikhof en Moors zijn er goede voorbeelden van. “Daarmee

helpen we onze klanten aan onderscheid vanuit dezelfde vertrouwde

hand. Wij staan namelijk borg voor de kwaliteit, de compleetheid en alle

bijbehorende service voor zo’n concept. In de productontwikkeling bor-

relt het aan alle kanten van ideeën en het komend jaar staan er dan ook

veel introducties op de rol.”

‘Erik Munnikhof – Dock Black’ ‘Erik Munnikhof – Dock Black’

1413280648-f8y04.indd 35 14/10/14 11:58

blueSmartSlim. Comfortabel. Flexibel.

Met blueSmart doet een nieuwe generatie elektronische toegangscontrole zijn intre-

de. Waar u tot voorheen de deurcilinders van offlinesystemen bij de deur ter plekke

moest programmeren, is er nu het comfortabele systeem blueSmart. Bij deze revolu-

tionaire technologie vormen een opwaardeerlezer, cilinders en sleutels samen een

doeltreffend communicerend virtueel netwerk. De blueSmart-sleutel geeft daarbij alle

opdrachten door aan het systeem. Écht slim wordt het, als de intelligente sleutel ook

de informatie van de cilinders opslaat en deze bij de volgende sluitbeweging door-

geeft. Zo worden bijvoorbeeld blokkeeropdrachten bij sleutelverlies razendsnel door

het gebouw verspreid. Meer intelligentie bestaat nauwelijks, meer informatie wél!

Bel 036-5227744.

+ Sleutel gestuurd systeem

+ Virtuele netwerktechnologie

+ Intelligente opdrachtver-

spreiding

+ Terugkoppeling van cilinderdata

aan de centrale

+ Online comfort voor een

offline prijs

Ervaar de wereld van intelligente toegangscontrole viawww.winkhaus.nl

Voor iedereen die méér van zijn sluitsysteem verwacht.

WH-14-09-0165_Anzeige_blueSmart_A4_NL.indd 1 02.10.14 16:571413202967-m5z5c.indd 36 13/10/14 14:23

5 / 2014 I 37

CLOSE UP

Bij grotere hang- en sluitwerkprojecten is de techniek vaak ingewikkel-

der en de vraag naar deskundigheid groter. Zo groot dat de expertise

van de fabrikant eigenlijk onmisbaar is. Dat is precies de reden waarom

Winkhaus Nederland een projectafdeling opgetuigd heeft. Sowieso kun-

nen opdrachtgevers, hun architecten en bestekschrijvers voor bestek-

details terecht op de nieuwe Winkhaus-website of bij Stabu, NBD en de

Twee Snoeken. Maar René Kop en zijn andere Winkhaus-collega’s gaan

opdrachtgevers, hun architecten en bestekschrijvers ook persoonlijk

helpen met advies op hang- en sluitwerkgebied.

Adviseren, projecteren, implementeren

Winkhaus heeft de markt ook heel wat te bieden:mechanische sluitsys-

temen, maar ook het elektronische BlueSmart-systeem. Sluitplannen

uitgewerkt in product- en projectplannen. Kop: “Een systeem er in

schroeven is één, maar vooraf de juiste keuze maken op basis van een

deskundig advies, is twee. Er is vaak veel mogelijk tegen lagere kosten.

Daarom is het ook zo belangrijk om een vraagstuk eerst te adviseren en

projecteren en pas daarna te implementeren.”

Oplossing vanuit totaalaanbod

Qua sluittechniek en toegangscontrole helpt Winkhaus klanten vanuit

een totaalaanbod de juiste oplossing te kiezen. “Tegenwoordig kun je –

ook zonder een volledig bekabeld netwerk – van afstand je beheer per

deur op afstand regelen. Wij noemen dat een virtueel netwerk. De intel-

ligente BlueSmart-sleutels spelen een cruciale rol in dat netwerk. Bij de

centrale ingang hangt een opwaardeerlezer. Die geeft desgewenst  via

de sleutels rechten door aan alle cilinders en neemt omgekeerd de cilin-

derstatus op die de sleutels terugbrengen. Zo ben je bijvoorbeeld con-

tinu op de hoogte van de batterijstatus van iedere afzonderlijke

cilinder.”

Schaal- en behapbaar

Het mooie van Winkhaus’ systeem is de schaalbaarheid. Kop: “Ons virtu-

eel netwerk is uitstekend in te passen in de bestaande (mechanische)

situatie en scheelt al snel een factor 7 in de kosten. Je kunt altijd

gemakkelijk uitbreiden. Niet alleen in aantallen deuren, maar ook in

functionaliteit. ”Sevat: “Begin met de buitenschil en verdeel de binnen-

Vanuit een totaalaanbod de juiste oplossing voor toe-

gangscontrole adviseren. Dat doen ze bij Winkhaus

het liefst. Met het modulaire BlueSmart-systeem kun

je klein beginnen en later gemakkelijk uitbreiden. Qua

aantallen sleutels, deuren, maar ook qua functionali-

teit. Onbedraad, met een virtueel netwerk: online

functionaliteit voor een offline prijs.

Online functies voor offline prijs

functies over latere jaren. We kunnen zelfs mechanische sleutels van de

binnenschil van een blueSmart transponder voorzien om de elektroni-

sche krukgarnituren en paslezers van de buitenschil mee te bedienen.”

Als instap voor dit geavanceerde systeem introduceert Winkhaus bin-

nenkort BlueSmart Compact. Een toegankelijk – app-bediend – systeem

voor kleinzakelijke toepassing.

Actieve sleutel

Ander nieuws is de BlueSmart Active Key. Belangrijk bij een onbekabeld

systeem is dat een cilinder geen stroom gebruikt, als het niet nodig is.

Bij BlueSmart is de cilinder echt ‘dood’ als hij ‘dood’ mag zijn waardoor

de batterij langer meegaat. En als die toch bijna leeg is, rapporteert hij

dat op tijd via de sleutel naar de centrale. Voor weinig gebruikte cilin-

ders – in het veld – is er zelfs een Active Key. Die bedient oa. passieve

cilinders die daardoor van zichzelf geen stroom nodig hebben.

“Vanuit onze gloednieuwe fabriek in Münster investeren we fors in

hardware, software en firmware, ‘Made in Germany’ en snel en gemak-

kelijk aan te passen aan specifieke wensen. Zo zijn we klaar voor alle

wensen en eisen vanuit de markt”, zegt Sevat stellig.

1413280648-i1700.indd 37 14/10/14 11:58

38 I 5 / 2014

GOED BESLAGEN

Zesendertig jaar zit hij in het vak waarvan de laatste vier jaar als zelfstan-

dig ondernemer. Samen met compagnon Roel Broek heeft Ramon Leysner

Home & Building Checkpoint (HBC) opgericht, een sleutel- en slotenspecia-

list die inmiddels met twee medewerkers actief is in Almere en omgeving.

Ze zijn aangesloten bij het Nederlandse Sleutel- & Slotenspecialisten Gilde.

Verder beschikken ze over het Politie Keurmerk Veilig Wonen met jaar-

lijkse audits door Kiwa NCP. Ondernemers, kortom, die hun werk serieus

nemen. Maar is dat niet vanzelfsprekend? Ramon: “Wij vinden van wel,

maar we weten ook dat er veel kaf onder het koren zit. Zogenaamde sleu-

telservicebedrijfjes die zich profileren als deskundigen, maar in feite nau-

welijks kennis hebben van hang- en sluitwerk, maar wel belachelijk hoge

rekeningen presenteren. Het komt nog te vaak voor en wij hebben daar

last van. Via onze brancheorganisatie proberen we daar iets tegen te

doen.”

Preventie

Met grote regelmaat worden ze gebeld om hun kennis en kunde in te

zetten bij klanten die geconfronteerd zijn met een woning- of bedrijfsin-

braak. Zij brengen dan in eerste instantie een tijdelijke voorziening aan

en adviseren de veelal geschrokken slachtoffers over deugdelijk hang-

en sluitwerk in de hoop dat ze ook gevraagd worden voor het definitieve

herstel van de schade.

Hun inzichten ventileren ze niet alleen bij slachtoffers van inbraak.

Doordat ze werken onder het politiekeurmerk weten ook de gemeente

Almere en de woningcorporaties hen te vinden voor presentaties tij-

Schade aan kozijn en deur na een inbraak is buitenge-

woon hinderlijk, maar prima te herstellen. Psychische

schade kan blijvend zijn. Deugdelijk hang- en sluit-

werk voorzien van het politiekeurmerk vermindert de

kans op materiële en immateriële schade aanzienlijk.

Uit de praktijk van een sleutelservicedienst.

Investeer in preventie Geringe aandacht voor hang- en sluitwerk is uitnodiging aan inbrekers

dens informatiebijeenkomsten over inbraakpreventie. De gemeente

voert intensief campagne om het aantal inbraken terug te brengen. En

dat is niet voor niks, want na Amersfoort bekleedt Almere de tweede

plaats op de ranglijst van steden waar het meest wordt ingebroken.

Tijdens die bijeenkomsten spreken ze niet alleen over hang- en sluitwerk en

andere technieken tegen inbraak. Ze leggen ook uit welke organisatorische

maatregelen men kan nemen of wat je zou kunnen doen als je met een vei-

lig gevoel op vakantie wilt gaan. Ramon: “De beste reclame voor preven-

tieve maatregelen maken de inbrekers zelf. Nadat er ergens ingebroken is,

moeten we soms in de hele straat het hang- en sluitwerk vervangen.

Naïef

Als Ramon in gesprek komt met de slachtoffers, valt hem vaak op, hoe

naïef de mensen kunnen zijn. “De deur open laten staan terwijl je op

straat de auto wast. Of de voordeur alleen maar dichttrekken zonder

deze met een sleutel af te sluiten. Ze reageren dan verbijsterd als ik ze

laat zien dat zo’n deur met een vlak, hardplastic kaartje ter grootte van

een creditcard te openen is. Mensen hebben geen idee hoe inbrekers

opereren. Ze denken dat het gewoon pech is als ze ongewenst bezoek

krijgen van het dievengilde. Dat is niet zo. De boeven staan op de hoe-

ken van de straten. Ze vallen niet op, doordat er altijd wel enkele jon-

gens op de hoek van de straat staan. Maar dat kunnen dus ook jongens

zijn die de boel in de gaten houden en zien dat er een deur openstaat of

alleen maar dichtgetrokken is. Even later staan ze in je woonkamer om

met de flatscreen en de laptop onder de arm weer te vertrekken.”

Gebrekkige kennis

Onachtzaamheid is wijdverbreid en een belangrijke oorzaak van inbraak.

Tijdens preventieavonden is er ook vaak een ex-inbreker die de toehoor-

ders op hun tekortkomingen wijst. De gebrekkige kennis over het sluit-

Roel Broek (l) en Ramon Leysner: ‘Beste tip tegen inbraak: beveilig je huis of bedrijfspand beter dan je buurman’

RenD_2099-08-28_38,39.indd 38 14-10-14 12:40

5 / 2014 I 39

Geringe aandacht voor hang- en sluitwerk is uitnodiging aan inbrekers

werk en over de zwakke plekken in de beveiliging van het woonhuis is

echter niet minder wijdverbreid, aldus Ramon. ‘We komen vaak bij slacht-

offers die maar niet begrijpen dat er bij hen ingebroken is. Ze denken dat

ze veilig zijn als ze een cilinderslot met een driepuntsluiting in hun deur

hebben. Een driepuntsluiting op zich, biedt geen enkele garantie. Met een

stevige zelftapper en koevoet of klauwhamer breek je binnen een minuut

een doorsnee cilinderslot af, waardoor je vrije toegang hebt tot de

woning; de driepuntsluiting ten spijt. Wij adviseren: breng kerntrekbeslag

aan op de deur en een tweede slot, dat niet zo gemakkelijk te slopen is. En

voor de ramen: monteer naast het krukje een goedgekeurd oplegbij-

zetslot.’

Ramon geeft nog een ander voorbeeld. ‘De kanteldeur van een aan- of

inpandige garage is een kleine hindernis voor de professionele inbreker.

Bovendien is die zelden afgesloten. De scheidingsdeur tussen woning en

garage bestaat dan meestal uit een afsluitbare vlakke binnendeur, of hele-

maal erg, een opdekbinnendeur. In negen van de tien gevallen is die bin-

nendeur gewoon open. Maakt overigens niet zoveel uit, want in de garage

is de inbreker uit het zicht en kan hij op zijn gemak aan het ‘werk’.’

Herstel

Hoe zit het met het herstel na inbraak? Is het altijd mogelijk de bescha-

digde deur in de oude staat te brengen? Of leidt dat tot problemen?

“Een inbraak heeft een behoorlijke psychologische impact op de slacht-

offers. Het is bekend dat ze de toiletpot vervangen, nadat een inbreker

deze heeft gebruikt. Dat doen ze ook het liefst met de voordeur.

Gewoon compleet nieuw met een driepuntsluiting, kerntrekbeslag, anti-

inbraakstrippen, een skg-kierstandhouder of een hoofdslot met een

insteekbijzetslot en sluitkommen. En verder dievenklauwen of scharnie-

ren met dievenpennen. Maar in principe kunnen we al de voorzieningen

ook in de oude deur aanbrengen en de beperkte inbraaksporen zijn

doorgaans prima te herstellen. Mits de deuren en ramen van hout zijn.

Aluminium of kunststof deuren en ramen moeten bij schade in de regel

in zijn geheel vervangen worden.”

Politiekeurmerk

Ramon noemt het aanbrengen van inbraakwerend hang- en sluitwerk de

belangrijkste maatregel tegen inbraak. “Ik ben niet zo’n voorstander

van elektronische beveiliging bij doorsnee woningen. Het kost buiten-

proportioneel veel geld, is voor de gemiddelde bewoner niet altijd even

gemakkelijk te bedienen en als de stroom is uitgevallen, heb je een pro-

bleem. Hetzelfde geldt overigens voor bedrijfspanden. Gewoon deugde-

lijke sloten, scharnieren en veiligheidsbeslag met kerntrekbeveiliging,

daar heb je het meeste aan. Dat kost de inbreker tijd en daar heeft hij

een hekel aan. Hij wil het liefst zo snel en zo geruisloos mogelijk naar

binnen. Inbraak is nooit helemaal uit te sluiten. Niemand wil van zijn huis

een fort maken. Maar goed hang- en sluitwerk dat voorzien is van het

politiekeurmerk vermindert de kans op inbraak. Mijn beste tip: zorg dat

je het qua beveiliging beter voor elkaar hebt dan je buurman.”

Onnauwkeurigheid en onbedachtzaamheid bij de uitvoering van bouw-

en renovatieprojecten spelen het dievengilde in de kaart.

Verhoudingsgewijs wordt het meest ingebroken in buurten waar de hui-

zen net zijn gerenoveerd. Dat is opmerkelijk. De belangrijkste oorzaak,

aldus een preventie-adviseur van de Amsterdamse politie: de kozijnen

staan ingekrat op de bouwlocatie en het hang- en sluitwerk kan uitvoe-

rig door de inbrekers bestudeerd worden. Ook is de nauwkeurigheid bij

het afhangen niet altijd optimaal. Men hanteert te ruime marges om van

klachten over klemmende deuren af te zijn.

De kwaliteit van zogeheten inbraakwerend beslag laat eveneens te wen-

sen over. Illustratief is de anekdote van de preventie-adviseur die op uit-

nodiging van een leverancier een beslag kwam testen. Voor de

gelegenheid had de zelfverzekerde leverancier een breekijzer en voor-

hamer klaargezet. Maar de adviseur ging liever aan de slag met het

gereedschap van een professionele inbreker: een schroevendraaier, een

nagelschaartje, een hamertje en een waterpomptang. En voordat de

aanwezige fotograaf zijn camera had ingesteld, stond hij aan de andere

kant van de deur.

RenD_2099-08-28_38,39.indd 39 14-10-14 12:40

Kwaliteit, vertrouwen en zekerheid

www.vekakozijn.nl

Kwaliteit, vertrouwen en zekerheidKwaliteit, vertrouwen en zekerheid

NIEUWE MODELVARIANTEN

•verhoogdeengeoptimaliseerdebelastingswaarden tot300kg•modelvariantenvoordeurenmeteeneenzijdige bekledingtot8mm•comfortabelehoogte-instelling•uniformeuitgefreesdedeur-enkozijnuitsparingen

Compleet verdekt liggend voor woonkamer en projectdeuren.

TECTUS®

Fon +49 (0)5242/ 413-0 simonswerk.nl

Ruim 5700 (historische)

bouwbegrippen in één

verklarend woordenboek.

Bouwkundige Termen

Bestellen: www.mixonline.nl/vakboeken

€ 57 (ex 6% btw + verzendkosten)

Dat betekent voor de liefheb-ber van –historische – bouw-materialen, constructies, gereedschappen en beslag zo’n 640 pagina’s smullen. Want de nieuwste druk omvat 5740 bouwkundige begrippen die uitvoerig, vaak met tekeningen, worden toegelicht. Dikwijls historische citaten en bronvermeldingen. Weet u wat een cafcoen is, een vermetguts, een pesienne, een slof en een haarstuk, een dagge en een vlagflits? De auteur was dan ook 33 jaar architect bij de Rijksdienst Monumentenzorg. Bijzonder: achterin ruim 100 pagina’s met Franse, Duitse en Engelse vertalingen van al die bouwkundige termen. Ook vanuit de vreemde taal naar het Nederlands. In harde kaft.

1413202967-somvl.indd 40 13/10/14 14:23

5 / 2014 I 41

close up

“Je moet er niet aan

denken dat er iets ver-

keerd gaat tijdens een

brand doordat je het

verkeerde rooster hebt

gebruikt.” Richard

Geraerts, verkoopleider

Nederland voor Duco,

ziet het in de bouw

maar al te vaak fout

gaan. “Brandveiligheid

is voor veel mensen een

grijs gebied. Tests zijn duur. In plaats van een compleet gevelelement te

testen, stapelen marktpartijen soms de certificaten van de losse compo-

nenten van zo'n element. Dat geeft volgens Geraerts echter geen

garantie. Een kozijn kan 30 minuten brandwerend zijn, als het glas of

het rooster dat niet is, schiet het complete element tekort.

Esthetisch en prestatief

Tijdens de Bouwbeurs van 2009 introduceerde Duco als allereerste fabri-

kant een brandwerend rooster. Voor die tijd waren er simpelweg geen

van zulke roosters voorhanden. Duco voorzag de noodzaak er van en ont-

wikkelde zo'n rooster: Firemax ‘ZR’. Inmiddels is er echter een en ander

veranderd, zodat de fabrikant een nieuwe maatstaf zet met de splinter-

nieuwe versie. Dat rooster is esthetisch weer helemaal bij de tijd en staat

met bewezen prestaties aan de top van de markt. De Firemax ‘ZR’ is er in

twee varianten: eentje voor plaatsing op het glas, de ander voor com-

pacte kalfplaatsing (op het kozijn, weggewerkt in het buitenblad van de

gevel). De eerste variant bleek in test probleemloos 30 minuten brandwe-

rend. Niet alleen van binnen naar buiten, maar zelfs van buiten naar bin-

nen. Deze tweezijdigheid is een belangrijke troef in de almaar strenger

wordende bouwregelgeving, verwacht Geraerts. De variant voor de com-

pacte kalfplaatsing is zelfs tot 90 minuten brandwerend.

Compromisloos

De Firemax ‘ZR’ is gebaseerd op Duco's Glasmax ‘ZR’: “Een gekend goed

rooster”. Deze Glasmax ‘ZR’ situeert zich als susrooster tussen de

basisroosters en de suskasten en biedt een goede basis voor de Firemax

‘ZR’. Het maakt het nieuwe brandwerende rooster bijvoorbeeld geluid-

De Firemax ̀ ZR' van Duco Ventilation & Sun Control

zet nieuwe standaarden. De roosters zijn brandwe-

rend: 30 minuten bij plaatsing op glas, 90 minuten bij

compacte kalfplaatsing. Met drie ventilatiestanden

en akoestische isolatie als uitzonderlijke pluspunten

én een compleet vernieuwd uiterlijk. Transparantie in

prestaties biedt de de zekerheid van bewezen veilig-

heid.

Bewezen brandwerend

werend. Zo ben je in noodgevallen niet alleen verzekerd van brandvei-

ligheid, maar in alledaagse situaties ook van akoestische isolatie. De

Firemax ‘ZR’ is ook compromisloos op het gebied van ventilatie. Waar

andere brandwerende roosters vaak 15 liter lucht doorlaten, kent de

noviteit van Duco standaard drie verschillende luchtdoorlaten, tot 21-29

liter. De roosters zijn trouwens allemaal maatwerk. Je bestelt ze exact

op lengte en kunt daarbij ook de luchtspleet exact bepalen. Er zijn ook

verschillende glasaansluitingen leverbaar, dus plaatsing op glas zal

nooit een probleem opleveren.

Geen verstoppertje

Het belangrijkste van het nieuwe rooster vindt Geraerts de bewezen

prestaties. “Duco is daar altijd heel transparant in. Bij ons kun je alle

attesten en testresultaten verkrijgen. Wij zullen nooit verstoppertje

spelen, daar is dit aandachtsgebied veel te belangrijk voor. Of je nu bou-

wer bent of opdrachtgever, bewoner of verhuurder… Op basis van ons

advies ben je altijd verzekerd van een oplossing die niet alleen aan de

regels voldoet, maar ook nog eens echt veilig is. Bovendien zien de roos-

ters er goed uit en stellen ze evenmin compromissen aan ventilatie en

akoestische isolatie. Eigenlijk precies zoals je van een Duco-product ver-

wacht.”

Plaatsing op het glas

Compacte kalfplaatsing

Brandwerend rooster: mooi en prestatief

1413280648-gbq3m.indd 41 14/10/14 11:58

42 I 5 / 2014

Uitzicht

Van gotische kerkramen tot expressionistische sky-

scrapers: bouwers en ontwerpers maken al heel lang

heel graag gebruik van glas. Het materiaal uit zand,

soda en kalk is een multitalent: transparant, repre-

sentatief, constructief inzetbaar, duurzaam en in

staat om tal van functies aan de gevel te vervullen.

Zes recente Hollandse projecten bieden een staal-

kaart van de innovatieve kracht van glas.

Zes innovatieve projecten

Bouwen met glas

Hybride verlijmde constructie

Transparante entree

Een blikvanger moest het worden,

de nieuwe entree naar de kasteel-

ruïne van Valkenburg, en een dui-

delijke markering van de voorheen

wat weggestopte ingang naar de

historische hoogteburcht.

Scheuten Absoluut Glastechniek

deed de engineering en leverde en

monteerde het transparante

entreegebouw naar ontwerp van

architect Harrie Luijten uit

Maastricht. Dat het een hybride uit

staal en gelamineerd gelaagd glas

werd, is te danken aan wat ze bij Scheuten het ‘Hollandse bouw-

budget’ noemen. Het strikte financiële kader resulteerde in een (op

zichzelf te licht) stalen frame, uitgestijfd met constructief, in het

staal verlijmd glas. 

Het entreegebouw meet 6 x 6 meter bij een hoogte van 9,30 meter

en heeft twee ingangen met automatische schuifdeuren. De terug-

liggende ingangen verlangden een portaalconstructie waaraan de

schuifdeuren kwamen te hangen en waarmee de openingen in de

gevel opgevangen konden worden. Het gevelglas bij aan de stabili-

teit van de portaalconstructie. Op twee niveaus aan de binnenkant

bevinden zich stabilisatiekabels van 6 mm diameter.

De hybride constructie is vergelijkbaar met die in het Ministerie van

Financiën, waar Scheuten de ‘hangende wintertuin’ realiseerde.

Met dat verschil dat de constructie in Den Haag hangt en in

Valkenburg sprake is van een staande constructie. Scheuten was

vrij vroeg bij het project betrokken. Zodoende kon een aantal zaken

fraai worden geïnte-

greerd, zoals de

hemelwaterafvoer

(opgenomen in de

staalconstructie) en de

sensoren voor de toe-

gang (openen/sluiten

van de schuifdeuren)

die zijn weggewerkt in

de nis van de deuren.

Brandwerend glas van uitzonderlijk formaat

Alles glas

In de Lely Campus in Maassluis is

zo veel glas verwerkt, dat het

gebouw op sommige plekken uit

louter glas lijkt te bestaan. De Lely Campus is het internationale

hoofdkantoor van de Lely Groep en herbergt twee productielocaties.

Volgens projectarchitect Machiel Hopman van ConsortArchitects uit

Rotterdam geeft de open architectuur het beste uitdrukking aan de

high tech bedrijfsvoering van de Lely Groep. 

AGC Glass leverde voor de Lely Campus Thermobel Stopray Vision

50 dubbel glas, met een LTA van 50 en een ZTA van 28, gevat in een

ranke aluminium vliesgevel van De Groot & Visser. Wat betreft het

ontwerp van het gebouw lag de uitdaging met name in het feit dat de

gevels zo ontwikkeld moesten worden dat ze in geval van een brand

alleen (of hoofdzakelijk) van buitenaf belast konden worden.

Hierdoor kon met een verkorte brandkromme gerekend worden.

Bij het brandwerende Pyropane 241-60 glas van AGC verlangde de

architect forse formaten, om de transparantie in het ontwerp vast te

houden. Gevelbouwer De Groot & Visser moest voor de ruitmaat van

177,6 x 360 centimeter een conformiteitsverklaring opvragen bij

Efectis Nederland.

Voor het overige moest het glas in de Lely Campus voldoen aan een

heel spectrum van eisen: warmtewering, zonreflectie, windbelasting,

letselveiligheid, doorvalveiligheid, brandveiligheid en akoestiek,

mede ingegeven door de ligging van de Lely Campus aan de drukke

A20. Opmerkelijk wapenfeit: de Lely Campus ontving een REEAM-NL

Outstanding duurzaamheidscertificering met vijf sterren, de hoog-

ste haalbare certificering. Met glas als prominent bouwmateriaal.

Dubbel glas wel te verstaan, geen triple glas.

RenD_2099-08-28_42,43,44,45.indd 42 14-10-14 12:41

5 / 2014 I 43

Bouwen met glas Transparante afgeronde hoeken

Glas maakt gebouw slank

In het kantoor van ICT-bedrijf Sigmax in Enschede maken grote glas-

ruiten de scheiding tussen binnen en buiten ragfijn. Architect Paul

de Ruiter maakte van het Sigmax gebouw een sterk horizontaal

belijnd, rank en licht gebouw, met een hoofdrol voor het glas.

Glassolutions Saint-Gobain leverde de beglazing voor het gebouw.  

Er werden hoge eisen gesteld aan het glas, wat betreft afmeting,

eigenschappen en met name de wijze van bevestiging. Het

Sigmaxkantoor kreeg om die reden Climaplus Ultra N en Climaplus

Contour glas. Het glas is semi-structureel bevestigd, waarbij de hori-

zontale zijden van het glas zijn weggewerkt in de vloer en in het pla-

fond. De verticale naden zijn structureel gekit. Achter de verticale

naden is geen kozijn- of vliesgevelstijl toegepast, waardoor van bin-

nen en buiten een volledig vlakke glasgevel is ontstaan. Omdat er

geen stijlen en klem- en deklijsten zijn toegepast, worden de reflec-

ties van het glas niet onderbroken en is een zeer hoge mate van

transparantie ontstaan. Hierdoor kan het daglicht tot diep in het

gebouw doordringen

Het meest opmerkelijke glasgebruik is te vinden op de hoeken van

het pand. De glaspuien zijn op alle gebouwhoeken afgerond. Hier is

warmgebogen Climaplus Contour glas geplaatst. 

Het glas zorgt in het Sigmax pand niet alleen voor transparantie en

een goede daglichttoetreding, het speelt ook een belangrijke rol bij

de klimaatbeheersing. Iedere gevel heeft zijn eigen klimaatconcept

en de klimaatbeheersing gebeurt direct via de glazen gevel. De uit-

kraging van de verdiepingsvloeren varieert per gevel. Aan de zuid-

zijde is de uitkraging van de verdiepingsvloeren het grootst en dient

als zonneluifel. Aan de onderzijde is de uitkraging voorzien van rvs-

panelen om, via de volledig beglaasde gevel, indirect daglicht diep

het gebouw in te transporteren.

Glazen lamellen met LED

Custom made en high tech

AAE Helmond, bedrijf in mechatronics, wilde van de nieuwe kan-

tine, prominent gepositioneerd aan de voorkant van het bedrijf-

sterrein, een visitekaartje maken, even hightech als producten van

AAE. Dat hightech-karakter is uitgedrukt in een ellipsvormig

gebouw met een schuin groen dak en een volledig transparante

glazen gevel. 

De glasgevel van Scheuten Absoluut Glastechniek is opgebouwd

uit gesegmenteerd zonwerend triple glas en 126 glazen lamellen.

De gevelglasdelen zijn ca. 0,5 meter breed en 3 meter hoog. 

De lamellen zijn multifunctioneel. In de eerste plaats werken ze

constructief door te zorgen voor afdracht van de windlast naar de

staalconstructie die werkt op het gevelglas. Dit werd mogelijk door

het verlijmen van profielen aan de lamellen waarin het triple gevel-

glas is geklemd. Montagetechnisch bood deze methode bovendien

extra tijdwinst: alle lamellen konden in het werk met een eenvou-

dige boutverbinding aan de staalconstructie worden gekoppeld.

Tenslotte is de custom made gevel van de kantine, een ontwerp

van architectenbureau Margry Arts uit Valkenswaard, aan de bin-

nenzijde, op de koppen van de glazen lamellen, voorzien van RGB

LED strips, ingegoten in een profiel aan de achterzijde van het glas.

Dankzij een honingraat zeefdruk op de glazen lamellen wordt het

LED licht egaal verspreid. Zo ontstaat de indruk dat de lamellen

stralen van licht. Elke LED heeft zijn eigen aansturing: AAE kan het

licht computergestuurd laten ‘waaieren’ van licht- naar donker-

groen, of kiezen voor een willekeurige andere kleur licht binnen het

RGB spectrum. 

Extra aandachtspunt was de afstemming van glas en staal. De

geometrische vorm van het gebouw, ovaal met een schuin dak,

vereiste de toepassing van complex gewalste staalprofielen.

De staalconstructie fungeert tegelijk als kozijn voor de glazen

lamellen ; dat resulteerde in een strikte maattolerantie van 4 milli-

meter op 7 meter hoogte. 

RenD_2099-08-28_42,43,44,45.indd 43 14-10-14 12:41

U wilt faalkosten voorkomen.

Wij bieden PreSets.

0180 - 69 75 00 | buva.nl

Professionele hang- en sluitwerkproducten voor ramen en deuren, in drie voorselecties:

Basic: het bekende BUVA hang- en sluitwerk dat zijn waarde in de bouwpraktijk heeft bewezen.

Total Control: voor blijvende en volledige nastelbaarheid van hang- en sluitwerk van ramen en deuren.

Full Proof: Zelfstellend en corrigerend hang- en sluitwerk, voor het opvangen van nagenoeg alle in de praktijk voorkomende bouwtoleranties.

Meer informatie? Bel BUVA, vraag de brochure aan of download deze op buva.nl

OPENWAAIENDE DEUREN

DICTATOR Productie B.V. Emmeloord T +31 (0)527 613456 F +31 (0)527 698420E-mail: info@dictator.nl of bezoek onze website: www.dictator.nl

Uniek in deursluittechniek, sinds 1932

fabrikant van geruisloze deursluitoplossingen

‘Houd de deur goed vast’! Je moet er niet aan denken dat deze door de wind openslaat tegen....

En toch gebeurd het nog te vaak. Door toepassing van een DICTATOR deuropeningsbegrenzer wordt de deur afgeremd en begrensd. Hierdoor wordt schade aan de deur of kozijn voorkomen en ont-staat er een veiligere situatie.

Afhankelijk van de deur/kozijn situatie kan er geko-zen worden uit 3 verschillende bevestigingssets.

Optioneel is de begrenzer leverbaar met dubbelzij-dige demping en/of mechanische vaststelling op de eindpositie (90o of 120o)

RenD_2099-08-28_42,43,44,45.indd 44 14-10-14 12:41

5 / 2014 I 45

Uitzicht

24 glasopbouwen

Cradle tot cradle met glas

Opvallend veel glas onder een ver uitkragende luifel, dat typeert de

architectuur van het nieuwe hoofdkantoor van de FIFPRo, de bond

die wereldwijd de belangen behartigt van professionele voetballers.

Het FIFPRo House staat op het Park 20|20, het groene bedrijventer-

rein in Hoofddorp waar de Amerikaanse architect William

McDonough probeert zijn cradle to cradle filosofie zoveel mogelijk

toe te passen, in elk gebouw dat er verrijst.

Het hoofdontwerp van het FIFPRo House stamt van William

McDonough and partners en is technisch uitgewerkt door N3O

Architecten uit Nootdorp. Bij het FIFPRo kantoor zette N3O aan de

gevels in op zo groot mogelijke glasvelden en zo min mogelijk ander

materiaal. Dat resulteerde in glas van voet tot dak. Dat glas is afkom-

stig van AGC, leverancier van het glas voor alle bedrijfspanden op

Park 20|20 en in Europa de enige C2C gecertificeerde glasleveran-

cier . 

In het gebouw draaide het bij de inzet van het glas om de balans tus-

sen lichtdoorlatendheid en zonwering. De prominente luifel stond

AGC toe de lichtdoorlatendheid van het glas groter maken, zonder

daarbij aan zonwering te hoeven inboeten. Aan de gevel bevindt zich

Stopray Vision 50 glas, met een LTA van vijftig procent en een ZTA

van 28 procent. 

Daarnaast moest het

glas een rol vertolken

in een heel palet aan

aanvullende eisen, ten

aanzien van luchtver-

keerslawaai, inciden-

teel beloopbaar glas,

brandwerend glas,

dakbeglazing, privacy,

letselwerendheid, doorvalveiligheid en isolatiewaarde. Al deze eisen

hebben uiteindelijk geresulteerd in 24 verschillende glasopbouwen.

Bij het doorvalveilig glas leverde AGC een glasopbouw (van buiten

naar binnen) van 8 mm Stopray Vision 50 t, spouw 15 argon, en

Stratobel 1010.2, bij het incidenteel beloopbaar glas 10 mm Stopray

vision 50 t, spouw 15 argon, en Stratobel 66.2, bij een oppervlakte

van ruim 3 vierkante meter per ruit. 

De voorgevel van het FIFPRo kantoor staat onder een lichte hoek

van 7,5 graden. Deze helling en de grootte van de ruiten (hellend

glas 2220 mm x 3370 mm; doorvalveilig glas 2220 mm x 3780 mm)

stelden extra eisen aan de sterkte en dikte van het glas. 

Rondom spiegelend en abstract

Glassculptuur aan de Maas

De Regiocentrale Zuid in Maasbracht, de ‘verkeerstoren’ die het

internationale scheepsverkeer op de Maas en andere waterwegen in

de regio afwikkelt, is een ontwerp van architect Wiel Arets. Arets

koos voor een heldere hoofdvorm met een gladde huid uit ruiten en

panelen van isolatieglas. Saint Gobain Glassolutions Gevelebouw

leverde voor het gebouw gebogen zonnewarmtewerend glas Cool-

Lite ST 150 als shadowboxpaneel en als gebogen en gezeefdrukt

glas met een gordijnmotief. Ook bevindt zich aan het gebouw gebo-

gen en gelaagd geëmailleerd glas, structureel verlijmd (Emalit) ,

gebogen brandwerend glas en gelaagd glas met een geprint motief

(Stapid View). Het buigen van de isolatieglasruiten gebeurde bij

Döring Glas. 

Arets’ ontwerp bestaat uit een glazen plint die staat in een waterpar-

tij, met daarop een ver uitkragend, veelhoekig volume. Profielen in

het zicht waren voor de architect uit den boze. Alle zichtvlakken zijn

beglaasd, zelfs de onderkant van de overstek: hier verlangde Arets

gezeefdrukt zwart glas om een extra reflectievlak te creëren dat het

daglicht dat op het water valt een extra duw in de rug te geeft bij het

verlichten van de ruimtes in de plint. Binnen zorgt een centraal

atrium bovendien voor extra daglicht van bovenaf.

RenD_2099-08-28_42,43,44,45.indd 45 14-10-14 12:41

46 I 5 / 2014

Postbus 5086, 2000 GB in HaarlemT: 023.551.84.44, F: 023.551.00.83, E: info@vkgkozijn.nl, I: www.vkgkozijn.nl

De informatie op deze pagina is afkomstig van VKG en kwam tot stand buiten de verantwoordelijkheid van de Raam en Deur-redactie

VKG NIEUWS

De 10de editie van de VKG Architectuurprijs,

georganiseerd door VKG in samenwerking met de

Architect, heeft als thema Vernieuwen doe je niet

alleen, inzetten op technologie, creativiteit en

samenwerking. Vanuit hun eigen werkgebied

delen inspirerend sprekers hun kennis en ervarin-

gen over vernieuwing met u. Aansluitend worden

de VKG Architectuurprijzen 2014/2015 voor

NIEUWBOUW en RENOVATIE uitgereikt net als de

VKG Publieksprijs.

Programma

VERNIEUWEN DOE JE NIET ALLEEN

Inzette op technologie, creativiteit en samenwerking

Gastsprekers

Prof. Richard de Jeu, METRI Fact Based Advisory

Janjaap Ruijssenaars, Univers Architecture

Uitreiking VKG Architectuurprijzen

VKG Architectuurprijs is een initiatief van de Vereniging Kunststof

Gevelelementenindustrie (VKG) in samenwerking met “de

Architect”

vkg-architectuurprijs.nl

Tijd

2 december13.00 -17.00 uur

Locatie

TropenmuseumAmsterdam

Voor meer informatie en aanmelden gaat u naar vkg-architectuurprijs.nl

Vernieuwen doe je niet alleen

Meld u nu aan!

Tijd Locatie

1413280648-jp934.indd 46 14/10/14 11:58

5 / 2014 I 47

VMRG NIEUWSVereniging Metalen Ramen en GevelbrancheEinsteinbaan 1, Postbus 1496, 3430 BL NieuwegeinT: 030.605.36.44, F: 030.605.32.60, E: info@vmrg.nl, I: www.vmrg.nl

De informatie op deze pagina is afkomstig van de VMRG en kwam tot stand buiten de verantwoordelijkheid van de Raam en Deur-redactie

Turbulente tijden Het zijn turbulente en ook verraderlijke tijden? Turbulent omdat we ons bevinden in

snel veranderende omstandigheden. We zien dan een drietal groeperingen bij onder-

nemers en andere betrokken in de Nederlandse bouw. De eerste groep verwacht

terugkeer naar de groeisituatie van voor de crisis en wacht af, de tweede groep weet

het niet, twijfelt en wacht ook af. De derde groep weet zeker dat alle bakens verzet

zijn, dat er structurele wijzigingen in de economie zijn opgetreden en dat dit ook

structurele antwoorden zal moeten krijgen vanuit het bedrijfsleven.

Er is geen bedrijfstak te vinden waarin de productieketen zo van wantrouwen en

risico aan elkaar hangt. Alle macht concentreert zich en derhalve is vaak een hele

reeks leveranciers in de keten afhankelijk van de financiële soliditeit van de voor-

ganger in de keten. Voorspellers bepleiten uitstel van groei, tekorten op de woning-

markt en toch ook weer ten gevolge van demografische ontwikkeling op enige

termijn een overschot.

De VMRG zet echter haar koers uit! Met een brief naar minister Blok biedt ze samen

met de VKG haar kwaliteitssytematiek met de VMRG Kwaliteitseisen en het VMRG

Keurmerk aan als oplossingsrichting voor het kwaliteitswantrouwen dat de

opdrachtgevers en bouwconsumenten hebben in de bouwsector. Samen met pilot-

bedrijven wordt gestart met productontwikkelingstrajecten voor nieuwe gevelpro-

ducten en diensten vanuit de vier strategische richtingen Duurzaamheid,

Flexibiliteit, Innovatie en Internationalisatie.

Kortom genoeg om te doen en na te streven voor de VMRG. In de Algemene leden-

vergadering zijn de bestuurlijke samenstelling, portefeuille verdeling en voorzitter-

schap gewijzigd om niet alleen toekomstbestendig te zijn maar ook

toekomstbepalend. Het bestuur bestaat nu uit de heer J. Koster, de heer H. Slump,

de heer J. Roo, de heer J.de Vries, de heer H. Spronk en de heer M. Vorsselmans, tot

voorzitter is benoemd VMRG directeur, de heer B. Lieverse.

Bert Lieverse nieuwe voorzitter VMRG

Bert Lieverse is door de

Algemene Ledenvergadering

van de VMRG benoemd tot

voorzitter van de VMRG, de

brancheorganisatie voor meta-

len gevels en gevelelementen.

Sinds 1997 is hij al directeur

bij de VMRG en hij bekleedt nu

een dubbelfunctie.

Lieverse: “Juist in deze turbulente tijden,

waarin zowel bedrijven als hun branche-

organisaties nieuwe wegen zoeken en

nieuwe beleidsvoornemens formuleren,

is gekozen voor een fulltime functiever-

vulling als voorzitter. Voor de gevelsec-

tor is dit belangrijk, met name gezien rol

van de gevelindustrie bij de grote veran-

deringen en technologische vernieuwin-

gen waarvoor de bouwwereld en de

gebouwde omgeving zich geplaatst ziet.

Deze veranderingen op het gebied van

technologie en regelgeving worden ook

vertaald in de eisen die ten grondslag lig-

gen aan het VMRG-Keurmerk waarover al

onze leden beschikken. Deze eisen pas-

sen wij voortdurend aan en breiden wij

uit om ervoor te zorgen dat onze leden

altijd gegarandeerde kwaliteit bieden vol-

gens de meest recente maatstaven.”

Actueel

De VMRG verwelkomt onderstaande

bedrijven als partner:

Softtech Group

www.stgroup.com

Luxaflex Nederland

www.luxaflex.nl

1413280648-tykji.indd 47 14/10/14 11:58

48 I 5 / 2014

Nederlandse Branchevereniging voor de TimmerindustrieNieuwe 's Gravelandseweg 16, Postbus 24, 1400 AA Bussum t: 035.694.70.14, w: www.nbvt.nl

De informatie op deze pagina is afkomstig van de NBvT en kwam tot stand buiten de verantwoordelijkheid van de Raam en Deur-redactie

NBvT

Een praktijk die in de automobielindustrie al gemeen-

goed is, begint ook bij het bouwen en beheren van

vastgoed in schwung te komen. Total Cost of

Ownership (TCO) is een benaderingswijze waarbij,

naast de stichtingskosten, ook gekeken wordt naar

de financiële gevolgen van keuzes in de ontwerpfase

van gebouwen. TCO brengt de totale kosten op korte

en langere termijn in beeld om een beoogde prestatie

te kunnen realiseren. En dat is ook voor woningeige-

naren van belang.

Wie een moderne auto aanschaft, krijgt sinds enige tijd van zijn dealer

vaak ook het aanbod een vast onderhoudscontract af te sluiten, waarbij

het periodiek onderhoud over een aantal jaren tegen een vaste prijs

wordt uitgevoerd. Die werkwijze heeft een aantal voordelen: niet alleen

de aanschafprijs wordt belangrijk, maar ook de levensduur en de presta-

tie van uw aanschaf zijn tegen een vooraf bepaalde prijs gegarandeerd.

Vertaal je dat naar de bouw, dan worden niet alleen de bouw- en/of

huurprijs van een gebouw relevant, maar ook de kosten tijdens gebruik

voor energie, schoonmaak, onderhoud, bouwkundig onderhoud, beveili-

ging, bouwkundige aanpassingen en parkeerkosten. De totale eigen-

domskosten tijdens de levensduur worden zo afgewogen en op elkaar

afgestemd en niet alleen tijdens de investering.

Betere keuzes

Houten geveltimmerwerk is mooi, duurzaam, en aan de (kleur)smaak

van de moderne tijd aan te passen. Het heeft een hoge isolatiewaarde

en heeft bij planmatig onderhoud zomaar een levensduur van vijftig

jaar. Vreemd genoeg worden deze pluspunten door sommigen ook als

een nadeel ervaren. Want veel huiseigenaren klagen dat een gedeelte

van het weekend of de zomervakantie opgaat aan het doorvlooien van

offertes van schilderbedrijven voor klein en groot onderhoud of aan het

zelf hanteren van de kwast. De leden van de Nederlandse

Branchevereniging voor de Timmerindustrie (NBvT) hebben vaak al

decennia lang ervaring met het produceren van houten ramen, deuren

en kozijnen. Zij weten niet alleen hoe die volgens de gevraagde specifi-

catie geproduceerd moeten worden, maar ook hoe het onderhoud van

hun producten een langjarige succesvolle prestatie garandeert. Volgens

de methodiek van de Total Cost of Ownership worden de consequenties

van te maken keuzes inzichtelijk, waardoor op termijn voordeel te halen

is. Door te kijken naar de totale levensduur kun je betere keuzes maken

en de Total Cost of Ownership optimaliseren. Hiermee kunnen niet

alleen bezuinigingen in investeringskosten worden gevonden, maar ook

in de exploitatiekosten. Er wordt voorkomen dat verkeerde bezuinigin-

gen in de investeringskosten leiden tot een veelvoud aan verhoogde

exploitatiekosten. Verder kunnen extra investeringen een veelvoud aan

besparingen tijdens de levensduur opleveren.

Ontzorgen

De NBvT-leden bieden de ramen en kozijnen aan op basis van de BRL

0801, Concept IV (Totaalplan). Naast de levering, afmontage en plaat-

sing van een volledig afgelakt en beglaasd hoogwaardig houten eind-

product, wordt in samenspraak met eigenaar/gebruiker van het gebouw

een meerjarig prestatieovereenkomst opgesteld, waaraan op maat een

onderhoudscyclus wordt gehangen waarvoor de timmerfabriek eindver-

antwoordelijk is. Deze overeenkomst wordt voor ondertekening

getoetst door de onafhankelijke keuringsinstantie SKH te Wageningen.

Kostenbesparing

Concept IV betekent dat de eindgebruiker volledig wordt ontzorgd, dat

het geveltimmerwerk optimaal wordt onderhouden, maar ook dat er

maatwerk wordt geleverd voor elke specifieke woning- of gebouwsitua-

tie. Een uitvloeisel kan zijn dat aan de ene kant van het gebouw (met de

meeste wind- en zonbelasting) vaker wordt geschilderd dan aan de zijde

waar dit niet zo'n vaart loopt. Ook is het mogelijk voor kleuren te kiezen

die een lagere onderhoudscyclus vergen (donkere kleuren moeten over

het algemeen vaker bijgewerkt worden dan lichtere). Zo worden tijdens

de bouw- en gebruiksfase kosten bespaard, wordt er optimaal voor het

geveltimmerwerk gezorgd en kunnen vergaande afspraken worden

gemaakt met betrekking tot de exploitatiekosten. En dat allemaal met

garanties die kunnen oplopen tot 25 jaar.

Prestatiecontract: zeker en vast

1413280648-ctisp.indd 48 14/10/14 11:58

5 / 2014 I 49

BUITEN DE DEUR

HoutPro+ De eerste editie van HoutPro+ vindt

plaats van 4 tot en met 7 november

2014 in de Brabanthallen in ‘s-Herto-

genbosch. Drie beurshallen worden

bezet door houtbewerkingsmachines,

toebehoren, toeleveranciers en aan-

verwante producten. Tijdens de beurs

vinden verschillende activiteiten

plaats, zoals workshops en presenta-

ties. HoutPro+ richt zich op de volle-

dige sector van de houtbewerking.

Naast fabrikanten en leveranciers van

houtbewerkingsmachines zijn alle toeleveranciers en aanverwante productgroepen vertegen-

woordigd, waaronder meubelbeslag, houtveredelingsproducten, hout in diverse afwerkingen en

toepassingen et cetera. De beurs is op dinsdag, woensdag en donderdag geopend van 12.00 tot

21.00 uur, en op vrijdag van 12.00 tot 18.00 uur.

Meer informatie: houtproplus.nl

VCA Jaarcongres Hoe kunt u meer uit de VCA halen? En hoe kunt u ervoor zorgen dat opdrachtgevers en

opdrachtnemers het werken met VCA als zinvol ervaren? Laat u inspireren en kom op 28 okto-

ber naar het 9de VCA Jaarcongres. De VCA bestaat 25 jaar. Het is inmiddels een vertrouwd

instrument. Het aantal ongevallen is sinds de introductie drastisch afgenomen. In de vertrouwd-

heid schuilt ook een gevaar: lijstje afvin-

ken, diploma’s halen en klaar. Of toch

niet? Hoe kunt u meer uit de VCA halen?

En hoe kunt u ervoor zorgen dat

opdrachtgevers en opdrachtne-

mers het werken met VCA als

zinvol ervaren? Laat u inspire-

ren en kom op 28 oktober naar

het 9e VCA Jaarcongres.

Meer informatie: www.vcajaarcongres.nl

Bouw Compleet De vakbeurs Bouw

Compleet Venray,

gehouden op 4, 5 en 6

november, is het tref-

punt waar ondernemers

en relaties uit de bouw-

wereld elkaar ontmoe-

ten. In combinatie met

Bouw Compleet

Hardenberg en Bouw

Compleet Gorinchem is

er een landelijke dekking, maar wel met een regionaal tintje. Bouw Compleet is volgens de organi-

satoren de ideale gelegenheid om nieuwe producten en diensten onder de aandacht te brengen

bij de beslissingsbevoegde bezoekers, waaronder (onder-)aannemers, calculators, architecten,

gemeentevertegenwoordigers, onderhoudssectoren en woningbouwverenigingen.

Brandveiligheid: voorkomen en

beperken van brand

7 november

Met het hernieuwde Bouwbesluit 2012

zijn de begrippen van het onderwerp

brandveiligheid ingrijpend aangepast. In

deze actuele cursus over brandveiligheid

wordt niet alleen het Bouwbesluit, de

allerlaatste wijzigingen en de relevante

wet- en regelgeving behandeld, maar met

name de knelpunten in de praktijk.

www.omgevingindepraktijk.nl

Beurs Domotica & Slim Wonen

19 en 20 november

Het Evoluon in Eindhoven opent

wederom haar deuren voor de Beurs

Domotica & Slim Wonen. Deze beurs,

georganiseerd door Smart Homes, cre-

eert een perfecte gelegenheid om nieuwe

inzichten te krijgen, kennis uit te wisse-

len, contact te leggen en meer te leren

over innovatieve oplossingen op het vlak

van woontechnologie.

www.beursdomoticaenslimwonen.nl

Gevel 2015

9-13 februari

Vakbeurs voor ontwerp en engineering

van de gebouwschil. Met volop innova-

ties, technologie, materialen, kennis,

ideeën en ontmoetingen met architecten

en bouwkundigen.

www.gevel-online.nl

BouwBeurs 2015

9-13 februari

De BouwBeurs is de tweejaarlijkse ont-

moetingsplaats waar bouwend Nederland

bij elkaar komt. Hier maakt u kennis met

nieuwe producten, systemen en ideeën

en doet u de kennis en contacten op die u

nodig heeft.

www.bouwbeurs.nl

Batibouw

26 februari-8 maart 2015

Batibouw, de grootste (ver)bouwbeurs

van België en haar bijna 1000 exposanten

nodigen u uit om de nieuwste trends en

materialen te ontdekken. Locatie is

Brussels Expo.

Agenda

ken, diploma’s halen en klaar. Of toch

niet? Hoe kunt u meer uit de VCA halen?

Meer informatie: www.vcajaarcongres.nl

1413280648-s8d3b.indd 49 14/10/14 11:58

50 I 5/ 2014

OP DE MAT

Nieuw Betonlexicon Het BetonLexicon is vernieuwd en heeft een eigentijdse vormgeving en

een verbeterde zoekfunctie gekregen. Ook zijn de begrippen naar het

Engels vertaald en voorzien van literatuur- en websiteverwijzingen. In

het vernieuwde digitale woordenboek van de betonbranche zijn ruim

300 begrippen uit de cement- en betonwereld opgenomen. Binnen de

bouwwereld worden veel verschillende begrippen gebruikt, die soms

een andere betekenis hebben. Om spraakverwarring te voorkomen, is

het belangrijk dat in de bouw één uniforme taal wordt gesproken. Dit is

mogelijk met het BetonLexicon. Naast een uitleg bevatten de begrippen

illustraties, foto’s en verwijzingen naar websites, vakliteratuur en regel-

geving. BetonLexicon wordt uitgegeven door Æneas.

Nieuw Nederlandstalig handboek FSB De Nederlandstalige uit-

gave van het geheel ver-

nieuwde en uitgebreide

FSB-handboek is nu ver-

krijgbaar. Het ruim

760-pagina’s tellende

boekwerk biedt een volle-

dige weergave van de

producten van FSB en is

voornamelijk bestemd

voor architecten, aanne-

mers, ingenieurs en de

groothandel. Het ver-

nieuwde Nederlandstalige

handboek is onder meer

opgebouwd vanuit de

innovaties die FSB dit jaar

heeft geïntroduceerd. In

logisch opgebouwde

hoofdstukken is extra informatie te vinden over de elektronische toe-

gangscontrolesystemen isis M100 en isis M300, Ergo (nieuwe generatie

barrièrevrije producten voor het sanitaire programma), paniekbeslag

(EN179 en EN1125-normering), projectbeslag AGL en een greep uit het

assortiment sloten. Het FSB-handboek is verkrijgbaar door een e-mail te

sturen naar verkoop.nederland@fsb.de of te downloaden via de website

www.fsb.de.

Deceuninck online Deceuninck introduceert een online versie van haar technische kozij-

nen-, ramen- en deurengids. Met de nieuwe online editie van de

‘Technische gids’ voor kozijnen, ramen en deuren biedt het systeemhuis

zowel voorschrijvers als aannemers een handig, overzichtelijk en uitge-

breid online boekwerk aan. Zo kunnen eenvoudig doorsnedetekeningen,

inbouwdetails, productkarakteristieken, onderhoudsrichtlijnen en ant-

woorden op de meest voorkomende vragen worden gevonden. Van wet-

geving tot profiel- en/of kleurenoverzicht. Onder de hoofdrubrieken

‘ramen en (schuif)deuren’, ‘rolluiken’, ‘rolluikkasten’ en ‘luiken’ is een

uitgebreid overzicht van het

assortiment, alle plaatsing- en

verwerkingsvoorschriften,

vele technische doorsneden

en meer te vinden. Voor alle

bouwprofessionals, waaronder

architecten, is deze meer dan

480 pagina’s tellende gids

vanaf heden gratis te

downloaden. Kijk op

www.deceuninck.nl.

Jaarboek Architectuur In deze publicatie zijn 30 gebouwen opgenomen die het afgelopen jaar

zijn opgeleverd. De Rotterdam van OMA siert de cover. De redactie van

het Jaarboek heeft niet alleen overzicht van Nederlandse bouwprojec-

ten gemaakt, maar ze beschrijft ook de belangrijkste trends en ontwik-

kelingen die ‘de productie en vormgeving van de Nederlandse

architectuur beïnvloeden.’ De redactie bestaat uit Tom Avermaete,

Hans van der Heijden, Edwin Oostmeijer en Linda Vlassenrood. Het boek

kost €39,50 en is te koop bij NAIPublishers.

uitgebreid overzicht van het

assortiment, alle plaatsing- en

verwerkingsvoorschriften,

vele technische doorsneden

en meer te vinden. Voor alle

bouwprofessionals, waaronder

architecten, is deze meer dan

480 pagina’s tellende gids

vanaf heden gratis te

1413280648-3a0dm.indd 50 14/10/14 11:58

NODIGEN U VAN HARTE UIT VOOR HOUTPRO 2014 De nieuwe nationale vakbeurs voor de branche van houtbewerking en aanverwante sectoren.

BRABANTHALLEN, ’S HERTOGENBOSCH (Diezekade 2)

dinsdag 4 t/m vrijdag 7 november 2014

Openingstijden:

dinsdag t/m donderdag : van 12.00 tot 21.00 uur

vrijdag : van 12.00 tot 18.00 uur

GRATIS PARKEREN VOOR BEZOEKERS

Persoonlijke toegangskaartenWij verwelkomen u graag op onze stand. Persoonlijke toegangskaarten zijn te verkrijgenvia één van de onderstaande e-mailadressen.

info@axa-stenman.com, houtbeurs@burghouwt.nl, marketing@hmb.nu of houtbeurs@maco.eu

Vervoer per touringcarKomt u van ver? Wij regelen uw vervoer per touringcar. Er zijn twee opstapplaatsenop donderdag 6 november.

1. Heerhugowaard (tussenstop Breukelen)2. Assen (tussenstop Rijssen)

Heeft u interesse? Meld u zich aan via houtbus@gmail.com

+

BEZOEK ONS OP STAND: 3202

C

M

Y

CM

MY

CY

CMY

K

HoutPro+_2014_A4_printer_marks.pdf 1 17-09-14 16:50:36

1413202967-e52zb.indd 51 13/10/14 14:23

H u n n e p e r k a d e 6 2 , 7 4 1 8 B T D e v e n t e r + 3 1 ( 0 ) 5 7 0 6 6 2 5 8 0i n f o @ t h e m a n s . n l | w w w . t h e m a n s . n l

Benieuwd naar de mogelijkheden? Scan de QR code of ga naar www.themans.nl/assortiment

GEEF INBREKERS GEEN KANS!

1413202967-fhesi.indd 52 13/10/14 14:23