Protocol Dyslexie · Web viewProtocol Dyslexie 28-09-2020 SBO van Heuven Goedhart Het protocol...

20
PROTOCOL DYSLEXIE 28-09-2020 SBO van Heuven Goedhart Het protocol dyslexie richt zich op het lees- en spellingsonderwijs aan alle leerlingen op onze school.

Transcript of Protocol Dyslexie · Web viewProtocol Dyslexie 28-09-2020 SBO van Heuven Goedhart Het protocol...

Page 1: Protocol Dyslexie · Web viewProtocol Dyslexie 28-09-2020 SBO van Heuven Goedhart Het protocol dyslexie richt zich op het lees- en spellingsonderwijs aan alle leerlingen op onze school.Het

Protocol Dyslexie

28-09-2020 SBO van Heuven Goedhart

Het protocol dyslexie richt zich op het lees- en spellingsonderwijs aan alle leerlingen op onze school.

Page 2: Protocol Dyslexie · Web viewProtocol Dyslexie 28-09-2020 SBO van Heuven Goedhart Het protocol dyslexie richt zich op het lees- en spellingsonderwijs aan alle leerlingen op onze school.Het

Protocol Dyslexie

INHOUDSOPGAVE

Inleiding 2

Hoofdstuk 1 Wat is dyslexie3

1.1 Definitie 31.2 Het leesonderwijs op SBO van Heuven Goedhart

31.3 Het spellingsonderwijs op SBO van Heuven Goedhart

3

Hoofdstuk 2 Signaleren, toetsen en analyseren4

2.1 Signaleren van lees- en spellingsproblemen4

2.2 Toetsen en analyse 6

Hoofdstuk 3 Mogelijke vakspecifieke moeilijkheden voor leerlingen met dyslexie 8

Hoofdstuk 4 Werkhoudingsproblemen en dyslexie9

Hoofdstuk 5 Aanpak van lees- en spellingsproblemen10

5.1 Aanpak van lees- en spellingsproblemen groep 310

5.2 Algemene aanpak uitvallers lezen11

5.3 Algemene aanpak uitvallers spellen13

5.4 Handelingsadviezen bij dyslexie13

Tenslotte 14

Pagina 1

Page 3: Protocol Dyslexie · Web viewProtocol Dyslexie 28-09-2020 SBO van Heuven Goedhart Het protocol dyslexie richt zich op het lees- en spellingsonderwijs aan alle leerlingen op onze school.Het

Protocol Dyslexie

INLEIDINGHet protocol biedt een leidraad voor de volgende activiteiten:

• Het ontwikkelen van goed lees- en spellingonderwijs;• Het afstemmen van het onderwijs op de ontwikkeling van leerlingen;• Het gericht begeleiden van leerlingen met lees- en spellingsproblemen en dyslexie;• Het ontwikkelen van lees- en spellingbeleid;• Het ontwikkelen van zorgbeleid.

DoelHet eerste doel van dit protocol is een duidelijke beschrijving te geven van het lees- en spellingsonderwijs op SBO van Heuven Goedhart.Het tweede doel is het bieden van handreikingen en richtlijnen om problemen in de lees- en spellingsontwikkeling (vroegtijdig) te signaleren en te verhelpen.Het derde doel is het bieden van passende en effectieve begeleiding (interventie). Optimale afstemming op de onderwijsbehoeften van de leerling is dan noodzakelijk, om zo de kwaliteit van de begeleiding van leerlingen met dyslexie te verhogen.

Voor wie is dit protocol bestemd?

Alle leerlingen van SBO van Heuven Goedhart. Alle medewerkers van SBO van Heuven Goedhart. Alle ouders en verzorgers met een kind op SBO van Heuven Goedhart. Alle personen die betrokken zijn bij SBO van Heuven Goedhart (stagiaires,

vrijwilligers, tijdelijke medewerkers, bezoekers, hulpouders e.d.).

Saskia SpieringsDirecteur

Pagina 2

Page 4: Protocol Dyslexie · Web viewProtocol Dyslexie 28-09-2020 SBO van Heuven Goedhart Het protocol dyslexie richt zich op het lees- en spellingsonderwijs aan alle leerlingen op onze school.Het

Protocol Dyslexie

Protocol DyslexieS B O VA N H E U V E N G O E D H A RT

HOOFDSTUK 1 WAT IS DYSLEXIE1.1 DefinitieDyslexie betekent letterlijk: beperkt kunnen lezen. De term komt uit het Grieks. Dys = niet goed functioneren, beperkt en lexis = taal of woorden.Bij dyslexie gaat lezen, spellen en ook zelf schrijven, gezien de leeftijd en het onderwijsniveau, veel te moeizaam, terwijl iemand wel een gemiddelde intelligentie heeft. Er is alleen sprake van dyslexie als er geen andere oorzaken zijn die de leesproblemen kunnen verklaren. Bij dyslexie kunnen zowel lees- als spellingsproblemen voorkomen, maar deze komen ook los van elkaar voor.

Officieel wordt dyslexie in Nederland aangeduid als:"Een hardnekkig probleem met het aanleren en het accuraat en/ of vlot toepassen van het lezen en/ of spellen op woordniveau".Hardnekkigheid is een belangrijk kenmerk van dyslexie, niet alleen bij het leren lezen en spellen, maar ook bij het snel en vlot kunnen lezen.

1.2 Het leesonderwijs op SBO van Heuven Goedhart

Het leesonderwijs op SBO van Heuven Goedhart wordt aangeboden door middel van de methode Veilig Leren Lezen (Maan 2e versie) voor het aanvankelijk lezen en de methode Estafette, voor het voortgezet lezen. Daarnaast is er een intensieve samenwerking met de bibliotheek en de Voorleesexpres. Om samenhang te brengen tussen de methodieken, ondersteunende programma’s (intern en extern) en het curriculum is het didactisch model spelling en didactisch model technisch lezen geschreven. Hierin staan de afspraken voor dit vakgebied. Zo behouden we een doorgaande lijn door de hele school.

Pagina 3

Page 5: Protocol Dyslexie · Web viewProtocol Dyslexie 28-09-2020 SBO van Heuven Goedhart Het protocol dyslexie richt zich op het lees- en spellingsonderwijs aan alle leerlingen op onze school.Het

Protocol Dyslexie

1.3 Het spellingsonderwijs op SBO van Heuven GoedhartOp SBO Van Heuven Goedhart werken we volgens het doordacht passend lesmodel (DPL). Bij het geven van de lessen volgen we de les, zoals beschreven in de handleiding. De spellingregel hangt zichtbaar op in de klas. In les 1 geven alle leerlingen aan hoeveel ze score op het dictee eind van de week. Dit om de motivatie te vergroten. Er wordt gewerkt met de methode Taalverhaal.nu Spelling. Per leerling wordt er bekeken of de verwerking in het werkschrift of het maatschrift kan worden gemaakt. Alle leerlingen die uitstromen naar PRO VMBO BB en VMBO KB werken in het maatschrift. Vanaf VMBO TL kan gekozen worden voor het werkschrift.

HOOFDSTUK 2 SIGNALEREN, TOETSEN EN ANALYSEREN2.1 Signaleren van lees- en spellingsproblemenHet signaleren van lees-/ spellingsproblemen gebeurt tijdens de les. De leerkracht observeert de leerlingen en let daarbij op:Hanteren van leesstrategieën

Spellend: Doet de leerling dat hoorbaar of in zichzelf? Radend: Doet de leerling dit op basis van context of blindelings? Maakt de leerling gebruik van lettercombinaties?

De leessnelheid Hoe is de leessnelheid vergeleken met die van groepsgenoten? Begint de leerling regelmatig opnieuw met lezen? Herhaalt de leerling vaak woorden?

Het gebruik van contextinformatie Maakt de leerling gebruik van de zinscontext bij het lezen van zinnen? Maakt de leerling gebruik van de illustraties?

Problemen met het lezen van bepaalde woorden Heeft de leerling problemen met het lezen van bepaalde woorden? Zo ja, welk soort woorden zijn dat?

De uitspraak Hoe is de uitspraak tijdens het hardop lezen?

Woordenschat Hoe is de leeswoordenschat vergeleken met die van groepsgenoten?

Begrijpend lezen/ luisteren Hoe is het lees- en luisterbegrip vergeleken met dat van groepsgenoten?

Pagina 4

Page 6: Protocol Dyslexie · Web viewProtocol Dyslexie 28-09-2020 SBO van Heuven Goedhart Het protocol dyslexie richt zich op het lees- en spellingsonderwijs aan alle leerlingen op onze school.Het

Protocol Dyslexie

Hoe is de interpunctie en de zinsmelodie?

Spellen Hoe is de spellingsvaardigheid bij het schrijven van een verhaal? Beheerst de leerling bepaalde klank- letterkoppelingen niet? Beheerst de leerling bepaalde spellingregels niet?

Metacognitieve vaardigheden Corrigeert de leerling zelf de fouten tijdens het hardop lezen?

Leesmotivatie Hoe is de leesmotivatie van de leerling?

Vaardigheid Signaal

Fonemisch bewustzijn

• Analyseren van woorden (hakken) in losse klanken verloopt traag en/ of foutief.

• Samenvoegen van losse klanken tot een woord (plakken) verloopt traag en/ of foutief.

• Aangeven van de positie van een klank in een woord lukt niet of verloopt moeizaam.

• Het synthetiseren van een woord als bepaalde klanken worden weggelaten of toegevoegd lukt niet of verloopt moeizaam.

Letterkennis • Letters worden traag en/ of foutief benoemd.• Letters worden traag en/ of foutief geschreven.

Lezen • Woorden worden traag en/ of fout gelezen.• Lang spellend lezen en/ of veel radend lezen.• Lezen van teksten verloopt niet vloeiend.• Vermijdingsgedrag bij en/ of een hekel hebben aan hardop lezen.• ‘Struikelen’ bij het lezen.• Woorden overslaan of delen van woorden weglaten.• (Stil) lezen van teksten bij andere vakken verloopt traag.

Spellen • Woorden worden traag en/ of fout gespeld.• Kennis van spellingsregels en –patronen wordt niet goed toegepast.• Schrijfactiviteiten worden moeizaam/ traag uitgevoerd.• Spellingsregels worden niet/ moeizaam geautomatiseerd.• Fouten worden niet gecorrigeerd door de leerling zelf.

Pagina 5

Page 7: Protocol Dyslexie · Web viewProtocol Dyslexie 28-09-2020 SBO van Heuven Goedhart Het protocol dyslexie richt zich op het lees- en spellingsonderwijs aan alle leerlingen op onze school.Het

Protocol Dyslexie

2.2 Toetsen en analyseGroep 3

In augustus worden de risicoleerlingen geïnventariseerd, m.b.v. reeds bekende gegevens, door de leerkracht en de intern begeleider. Er wordt gestart met de methode Veilig Leren Lezen.Na kern 4 worden de risicokinderen geïnventariseerd. De intern begeleider of de leerkracht (in overleg) neemt bij deze leerlingen de Struiksma af. Er wordt gekeken naar de volgende onderdelen: audist, audisynt, visdist. Daarnaast wordt er gekeken naar de werkhouding van de leerling.In januari wordt voor het lezen bij alle leerlingen de AVI-toets afgenomen en DMT kaart 1.Voor spelling maken de leerlingen op de computer de toets: CITO Spelling 3.0 M3. Bij uitval (score IV of V) maakt de leerkracht een foutenanalyse. Er moet rekening mee worden gehouden dat nog niet alle letters zijn aangeboden. Concrete leerdoelen worden in het lesaanbod voor de tweede helft van het schooljaar verwerkt.Tijdens de groepsbespreking bespreekt de leerkracht de resultaten met de intern begeleider en wordt er bepaald of er extra hulp nodig gegeven moet worden door de leerkracht in de groep. De doelen en afspraken voor deze leerling worden in een hulpplan in Parnassys gezet.In mei/ juni wordt opnieuw de AVI-toets en de DMT (Nu kaart 1,2 en 3) afgenomen. De leerlingen maken de CITO Spelling 3.0 toets E3 op de computerTijdens de groepsbespreking worden de toetsen besproken en worden mogelijk dyslectische kinderen geïnventariseerd. Voor de kinderen met ernstige lees- en/of spellingsproblemen wordt een hulpplan opgesteld i.v.m. de benodigde extra ondersteuning die nodig is voor een verwijzing voor dyslexie onderzoek. Voor kinderen waarbij sprake is van ernstige dyslexie in de familie kan vervroegd worden aangemeld voor dyslexieonderzoek. Kinderen met een te laag IQ komen niet in aanmerking voor een dyslexieonderzoek. Groep 4

Pagina 6

Page 8: Protocol Dyslexie · Web viewProtocol Dyslexie 28-09-2020 SBO van Heuven Goedhart Het protocol dyslexie richt zich op het lees- en spellingsonderwijs aan alle leerlingen op onze school.Het

Protocol Dyslexie

Eventueel eerder opgesteld hulpplan wordt direct na de zomervakantie opgepakt.In september wordt bij alle leerlingen de AVI en de DMT (kaart 1 en 2) afgenomen.

In januari wordt de AVI, de DMT (kaart 1,2,3) en de CITO Spelling 3.0 M4 (digitaal) afgenomen. Bij een score IV of V maakt de leerkracht een foutenanalyse. Concrete leerdoelen worden in het lesaanbod voor de tweede helft van het schooljaar verwerkt.

Tijdens de groepsbespreking bespreekt de leerkracht de resultaten met de intern begeleider en wordt er bepaald of er extra hulp nodig gegeven moet worden door de leerkracht in de groep. De doelen en afspraken voor deze leerling worden in een hulpplan in Parnassys gezet.Ook wordt er een inventarisatie gemaakt van welke uitvallers in aanmerking komen voor verwijzing naar vergoede zorg via wijkteam of leesbehandeling via PPO. Kinderen met een te laag IQ komen niet in aanmerking voor een dyslexieonderzoek.

In mei/juni wordt opnieuw de AVI, de DMT (kaart 1,2,3) en de CITO Spelling 3.0 (digitaal) afgenomen. Welke toets wordt afgenomen is afhankelijk van de leerroute waarin de leerling zich op dat moment bevindt. Dit is terug te vinden in het OPP. In de onderlegger kan vervolgens gekeken worden welke toets afgenomen moet worden. Tijdens de groepsbespreking worden de toetsen nabesproken en wordt er bepaald of er extra hulp nodig is door de leerkracht in de groep. De afspraken worden in een hulpplan gezet. Ook wordt er een inventarisatie gemaakt van kinderen met dyslectische kenmerken die niet voor vergoede zorg in aanmerking komen.Groep 5

In september wordt de AVI en de DMT (kaart 1,2,3) afgenomen.In januari wordt de AVI, de DMT (kaart 1,2,3) en de CITO Spelling 3.0 (digitaal) afgenomen. Welke toets wordt afgenomen is afhankelijk van de leerroute waarin de leerling zich op dat moment bevindt. Dit is terug te vinden in het OPP. In de onderlegger kan vervolgens gekeken worden welke toets afgenomen moet worden. Bijeen score IV of V maakt de leerkracht een foutenanalyse. Concrete leerdoelen worden in het lesaanbod voor het tweede half jaar verwerkt.Tijdens de groepsbespreking worden de toetsen nabesproken en wordt er bepaald of er extra hulp nodig is door de leerkracht in de groep. De afspraken worden in een hulpplan gezet.In mei/juni wordt de AVI, de DMT (kaart 1,2,3) en de CITO Spelling 3.0 (digitaal) afgenomen. Welke toets wordt afgenomen is afhankelijk van de leerroute waarin de leerling zich op dat moment bevindt. Dit is terug te vinden in het OPP. In de onderlegger kan vervolgens gekeken worden welke toets afgenomen moet worden. Bij een score IV of V maakt de leerkracht een foutenanalyse. Concrete leerdoelen worden in de overdracht naar de volgende groep verwerkt.

Pagina 7

Page 9: Protocol Dyslexie · Web viewProtocol Dyslexie 28-09-2020 SBO van Heuven Goedhart Het protocol dyslexie richt zich op het lees- en spellingsonderwijs aan alle leerlingen op onze school.Het

Protocol Dyslexie

Tijdens de groepsbespreking worden de toetsen nabesproken en wordt er bepaald of er extra hulp nodig is door de leerkracht in de groep. De afspraken worden in een hulpplan gezet.De dyslectische kinderen en risicoleerlingen worden via het overgangsformulier en een mondelinge toelichting van de leerkracht overgedragen aan de bovenbouw.Groep 6/7/8

In augustus inventariseert de leerkracht welke leerlingen extra ondersteuning voor lezen nodig hebben a.d.h.v. AVI- en DMT-overzicht van juni.

In september wordt de AVI en DMT (kaart 3) bij alle leerlingen) afgenomen. Bij een score IV of V maakt de leerkracht een foutenanalyse. Concrete leerdoelen worden in het lesaanbod opgenomen.In januari en mei/juni worden de AVI en de DMT (kaart 3) afgenomen en maken de kinderen, digitaal de CITO Spelling 3.0. Welke toets wordt afgenomen is afhankelijk van de leerroute waarin de leerling zich op dat moment bevindt. Dit is terug te vinden in het OPP. In de onderlegger kan vervolgens gekeken worden welke toets afgenomen moet worden.

Tijdens de groepsbespreking worden de toetsen nabesproken en wordt er bepaald of er extra hulp nodig is door de leerkracht in de groep. De afspraken worden in een hulpplan gezet.

HOOFDSTUK 3 MOGELIJKE VAKSPECIFIEKE MOEILIJKHEDEN VOOR LEERLINGEN MET DYSLEXIE

Vakgebied Moeilijkheid

Algemeen: leren

• Beperkt arsenaal van leerstrategieën.• Trage verwerking van (talige) informatie als gevolg van

een algemeen automatiseringsprobleem. De prestaties nemen zichtbaar af bij dubbeltaken en werken onder tijdsdruk. Dit valt het meest op in toets situaties.

• Niet begrijpen van complexe vragen, terwijl ze het antwoord wel weten. Dit komt, doordat dyslectici moeite hebben met het plannen en vasthouden van de volgorde van denkstappen.

• Moeite met het onthouden van meervoudige instructies, terwijl ze de afzonderlijke taken wel kunnen uitvoeren. Dit heeft te maken met het feit, dat dyslectici vaak een beperkt kortetermijngeheugen hebben.

• Moeite met het onthouden of ophalen van namen uit het geheugen.

• Woordvindingsproblemen.

Pagina 8

Page 10: Protocol Dyslexie · Web viewProtocol Dyslexie 28-09-2020 SBO van Heuven Goedhart Het protocol dyslexie richt zich op het lees- en spellingsonderwijs aan alle leerlingen op onze school.Het

Protocol Dyslexie

Rekenen • Moeite met (snel) rekenen en onthouden van symbolen.• Omdraaien van getallen boven de tien.• Problemen met volgordes.• Leesfouten bij vraagstukken die woorden bevatten.

Wereldoriëntatie/ zaakvakken

• Moeite met het onthouden of ophalen van namen uit het geheugen. Dit is bijvoorbeeld een probleem bij topografie.

• Moeite met het snel en accuraat lezen van (lange) teksten.

• Problemen met het maken van verslagen.Engels • Problemen met het leren van nieuwe woorden.

• Moeite met het spellen van Engelse woorden.• Moeite met het lezen van Engelse woorden.

HOOFDSTUK 4 WERKHOUDINGSPROBLEMEN EN DYSLEXIEDyslexie kan ook werkhoudingproblemen en/of sociaal-emotionele problemen veroorzaken. Je kunt dan denken aan motivatieproblemen, laag werktempo, faalangst etc.Hoe kom je erachter of er sprake is van dyslexie of een ook een ander probleem is:

Uitsluiten faalangst door gesprek met kind aan te gaan, evt. ook met ouder. Motivatieprobleem zie je soms door beweeglijkheid en/of niet starten met werk.

Ook navragen bij kind zelf. Een werkhoudingprobleem is breed over alle vakken, ook als er geen lezen en/of

spelling aan te pas komt. Dyslexie heeft specifiek met lezen en/of spellen te maken.

Pagina 9

Page 11: Protocol Dyslexie · Web viewProtocol Dyslexie 28-09-2020 SBO van Heuven Goedhart Het protocol dyslexie richt zich op het lees- en spellingsonderwijs aan alle leerlingen op onze school.Het

Protocol Dyslexie

Resultaten spelling en evt. lezen liggen duidelijk onder rekenen en begrijpend lezen. Leerkracht heeft de indruk, dat het kind beter zou moeten kunnen. Je moet een kind vergelijken t.o.v. zichzelf. Scoort het kind over de hele linie zwak of scoort het alleen met spelling minder (IV of Vscores). Dit laatste is een dyslectisch beeld. Dan afname profiel dyslexie.

Dyslexie is een automatiseringsprobleem. Er is vaak een verschil tussen tempotoets rekenen en niveautoets rekenen/Cito. Er is vaak een verschil tussen woordlezen (DMT/ Brus) en tekstlezen ( AVI, begrijpend lezen). Wekelijkse dictees zijn wel voldoende na oefenen, maar kind past regels niet toe in eigen werk en Cito spelling. Leerkracht vraagt bij het kind na of het de regels weet en wanneer je die toepast. Dyslectische kinderen zien geen duidelijke structuur in taal/ spellingsregels. Ze weten niet altijd wanneer ze wat moeten toepassen. Ze passen bijv. nieuw aangeboden regels te pas en te onpas toe.

HOOFDSTUK 5 AANPAK VAN LEES- EN SPELLINGSPROBLEMEN

5.1 Aanpak lees-/ spellingsproblemen groep 3Bij kinderen die in een te laag tempo zich ontwikkelen, schakelen we ouders in om thuis extra te oefenen met lezen. De leerkracht controleert of het kind de benodigde letters kent en oefent zo nodig extra.

Pagina 10

Page 12: Protocol Dyslexie · Web viewProtocol Dyslexie 28-09-2020 SBO van Heuven Goedhart Het protocol dyslexie richt zich op het lees- en spellingsonderwijs aan alle leerlingen op onze school.Het

Protocol Dyslexie

Tips: letters flitsen, ondersteunen klank-letter door een plaatje met de letter op de tafel te plakken, letters ondersteunen met klankgebaren, luister lezen op de computer.Als de houding van het kind nog erg speels is, geven we meer tijd en oefenen we onder begeleiding (met de leerkracht, met een tutor, met een leesouder, met stagiaires, met ouders).Bij uitval op onderdelen van de Struiksma:

Audist – checken van de oren Audisynt – oefenen auditieve synthese (auditieve training door logopedist) Visdist – checken ogen, oefenen visuele discriminatie met

ontwikkelingsmaterialen/werkbladen onderbouw.

Aanpak lezen:Bij uitval DMT letten op:

Fouten in lettervolgorde Veel moeite met tweetekenklanken Letters gebruiken uit voorgaande woord

Dit zijn mogelijke signalen van dyslexie.

Aanpak gericht op:Automatiseren van letters – letters flitsen evt. m.b.v. computer en spelletjes met letters.Leesvoorwaarden – Automatiseren op woordniveau - woordrijtjes oefenen (DMT-oefenmap, Zuidvallei).Verhogen van het leestempo – luisterlezen, zingend lezen, voor-koor-door lezen.Daarnaast wordt er doorgegaan met het gewone leesprogramma en wordt het aantal leesmomenten (individueel) en lezen onder begeleiding uitgebreid.

Aanpak spelling:Bij foutenanalyse door leerkracht letten op:

Spiegelen van letters of omkeringen tweetekenklanken Lettervolgorde, toevoegen of weglaten letters Lang nadenken over de letters bij opschrijven van een woord Fouten met klank-tekenkoppeling

Inoefenen klank-tekenkoppeling:

Oefenen schrijfbeweging letters Op tafel plakken letter gecombineerd met plaatje

Extra oefenen in de groep. Tip: het laten schrijven van woorden m.b.v. verklankend schrijven (zachtjes hardop letters zeggen tijdens het schrijven).

Pagina 11

Page 13: Protocol Dyslexie · Web viewProtocol Dyslexie 28-09-2020 SBO van Heuven Goedhart Het protocol dyslexie richt zich op het lees- en spellingsonderwijs aan alle leerlingen op onze school.Het

Protocol Dyslexie

5.2 Algemene aanpak uitvallers lezenDe leerlingen volgen het gewone leesprogramma. Uitbreiding van het aantal leesmomenten en lezen onder begeleiding op school en thuis (leeskilometers maken!). Uitbreiding leesmomenten op school door luisterlezen, oefenen op computer, extra leesbeurten door leerkracht, stagiaires, (lees)ouder of tutor. Indien een kind met veel verschillende personen of andere dan de groepsleerkracht leest, dient er gebruik te worden gemaakt van een leesschriftje. Hier kan worden opgeschreven wat er geoefend is en hoe dit is gegaan. Aan ouders wordt gevraagd elke dag met een kind te lezen. Bij twijfel of de leerling goed ziet wordt er verwezen naar de schoolarts of huisarts of bij oogcoördinatie problemen wordt doorverwezen naar het oogziekenhuis. Bij twijfel oren (gehoorprobleem) wordt er verwezen naar de schoolarts of huisarts. Bij auditieve problemen kan naar logopedie verwezen worden.

LetterniveauZijn alle letters voldoende geautomatiseerd? Dit kan getoetst worden met de kaart letters benoemen van Struiksma. De norm is:Januari groep 3: 36 letters goed, 1 á 2 sec. per letter max. 1.12 min.Maart groep 3: 36 letters in 54 secondenJuni groep 3: 36 letters in 36 secondenJan. groep 4: 36 letters in 24 secondenjuni groep 4: 36 letters in 20 seconden en hoger

Het automatiseren van letters d.m.v. flitsen: Doosje met flitsletters samen met een tutor. Computerprogramma’s flits of woordenhaai.

WoordniveauBij uitval DMT letten op:

Fouten in lettervolgorde Veel moeite met tweetekenklanken Letters gebruiken uit voorgaande woord

Dit zijn mogelijke signalen dyslexie.

Oefenen op woordniveau afhankelijk van uitval op DMT: Uitval op DMT 1 -> mkm niveau Uitval op DMT 2 -> clusterniveau Uitval op DMT 3 -> meer lettergrepige woorden.

Oefenen door: Zingend lezen van moeilijke woorden (= lezen met verlengde klankwaarde)

Pagina 12

Page 14: Protocol Dyslexie · Web viewProtocol Dyslexie 28-09-2020 SBO van Heuven Goedhart Het protocol dyslexie richt zich op het lees- en spellingsonderwijs aan alle leerlingen op onze school.Het

Protocol Dyslexie

Directe woordherkenning door oefenen clusters Langere woorden lettergreepsgewijs lezen (hardop per lettergreep).

Geschikte materialen: DMT-oefenmap PRAVOO Drempelmappen Boekjes Veilig en Vlot, Vloeiend en Vlot Zuidvallei (wisselrijtjes)

Tekstniveau

Bekijken wat de reden van uitval op toetsen is: fouten (raden) of tijd (spellen). Raden kan in principe een goede strategie zijn als er gebruik wordt gemaakt van de context. Bij hardnekkig radende lezers die geen gebruik maken van de context of die teveel fouten maken met kleine woordjes oefenen nauwkeurigheid met Zuidvallei rader (avi 1 t/m 9). Bij spellende lezers is het belangrijk om andere strategieën dan spellen aan te bieden (zie ook woordniveau) en langzaam aan het leestempo te verhogen. Verhogen leestempo door:

Luisterlezen Voor-koor-door lezen Meetrekkend lezen Gebruik leren maken van de context, begrijpend lezen strategieën (voorkennis,

plaatjes, titel etc.)

Vanaf AVI M6 kunnen kinderen in principe alles lezen. Er moet daarna op snelheid getraind worden. Hiervoor zullen er veel leeskilometers gemaakt moeten worden, ook buiten de school, zoals meelezen ondertiteling films en boeken lezen.Er moet gekeken worden of een kind goede leesstrategieën gebruikt of dat zijn leesstrategieën belemmerend werken. De eenmaal ingeslepen strategieën laten kinderen nog moeilijk los.

5.3 Algemene aanpak uitvallers spellenMoeilijke categorieën extra oefenen:

Herhalen regel/moeilijkheid Maken regelkaart/ regelboekje Extra aandacht voor toepassen en verbeteren aangeboden categorieën in eigen

schrijfwerk

Pagina 13

Page 15: Protocol Dyslexie · Web viewProtocol Dyslexie 28-09-2020 SBO van Heuven Goedhart Het protocol dyslexie richt zich op het lees- en spellingsonderwijs aan alle leerlingen op onze school.Het

Protocol Dyslexie

Extra oefenen op school en/of thuis m.b.v. werkbladen of op de computer.

Materialen: Computerprogramma’s Spellingswerk of Flits. Zelfstandig spellen Spelling in de lift.

In principe wordt er vastgehouden aan de aangeboden regel, tenzij een kind deze regel echt niet begrijpt. Dan wordt een andere regel aangeboden.Bekijken of een kind vooruit is gegaan bij het volgende LOVS en of het kind voldoende profiteert van de instructie in de groep en het tempo van de jaargroep kan bijhouden.

5.4 Handelingsadviezen bij dyslexie Meer tijd bij lees- en spellingstaken. Vergrote teksten indien het kind dit prettig vindt. Het kind mondeling bij leerkracht laten antwoorden. Verbale ondersteuning:

- teksten laten voorlezen door lk/ lln.- gebruik Daisy speler- readingpen- gebruik verklankende software

Niet meerekenen van spellingfouten bij andere vakken. Extra tijd bij schriftelijke opdrachten en toetsen. Acceptatie beperkingen dyslexie en zorgen dat het competentiegevoel van het

kind goed blijft.

Dyslectische kinderen hebben meer hulp nodig dan school alleen kan bieden. Ouders vroegtijdig verwijzen voor hulp buiten school, bijv. RT of logopedie.

TENSLOTTEElke twee jaar wordt dit protocol geëvalueerd en zo nodig bijgesteld. Het protocol wordt genoemd in de schoolgids en geplaatst op de website van onze school. De vorige versie kwam tot stand in september februari 2019. Deze versie dateert van september 2020.

Pagina 14

Page 16: Protocol Dyslexie · Web viewProtocol Dyslexie 28-09-2020 SBO van Heuven Goedhart Het protocol dyslexie richt zich op het lees- en spellingsonderwijs aan alle leerlingen op onze school.Het

Protocol Dyslexie

DIT PROCOL DYSLEXIE IS DOOR TEAM, DIRECTIE EN MR VASTGESTELD EN WORDT OM DE TWEE JAAR GEËVALUEERD.

DATUM: 28-09-2020

Saskia Spierings, directeur VHG Melissa Otten, voorzitter MR VHG

Pagina 15