Naar een toekomst met goed opgeleid vakpersoneel voor de

GreenportIris Goedhart |24 maart 2011| Stuurgroep Greenport Aalsmeer

Uitdagingen en kansen van ondernemersEconomie is ons uitgangspunt…

InleidingEen gezamenlijke aanpak

Het is niet meer te ontkennen, voor

de economische stilstand maar

ook tijdens, was het voelbaar dat

de sierteeltsector behoefte heeft

aan goed opgeleid vakpersoneel.

Het gaat om veredelaars, waarvan

er slechts een handjevol per jaar

afstuderen aan Wageningen

University. Maar ook om

commercieel talent, dat geen

bezwaar heeft tegen het reizen

over de wereld en goed de talen

spreekt. En om mensen die bereid

zijn met de ‘voeten in de klei’ te

staan. Om mensen die kennis van

zaken hebben als het gaat om

personeel of financiën. Er zijn veel

professionals nodig in de

Greenport, met het oog op de

vergrijzing en ontgroening, maar

zeker voor behoud van onze

internationale concurrentie positie.

Eind 2009 hebben een aantal verschillende

werkgroepen vanuit Greenport Aalsmeer,

Blooming Breeders, HortiFair Carrièreplaza

gezamenlijk richting gegeven aan de

bouwstenen voor een actieplan. Dit actieplan

is vertaald in het werkboek dat nu voor u ligt.

Hierin zijn een aantal acties voorgesteld en

opgenomen om met alle partijen:

ondernemers, onderwijs én overheden te

borgen dat wij in de toekomst ook kunnen

beschikken over het personeel dat nodig is

voor het voortbestaan van de sierteeltsector in

Nederland. De acties zijn vertaald naar

doelgroepen: kinderen op het basisonderwijs,

leerlingen van het vmbo, HAVO en VWO,

studenten aan het MBO, HBO en de

Universiteiten. Alle acties gaan uit van een

actieve en betrokken inzet van het

bedrijfsleven en het onderwijs, met een

ondersteunende rol van de overheden. Iedere

partij is gecommitteerd om (financiële)

middelen en menskracht in te zetten.

Alle acties zoals deze zijn verwoord in dit

werkboek sluiten aan op acties en projecten

van partners in de sector. De HortiFair

Carrièreplaza is als uitgangspunt genomen

voor zinvolle acties naar het regionale

onderwijs. HFCP is het knooppunt in de

kennismaking met de sierteeltsector en de

keuze voor een vervolgopleiding en carrière in

het ‘groen’. Programma’s van de partners van

HFCP zijn als elementen opgenomen

(inventarisatie KvK Amsterdam, Sense

Marketing & More, juni 2010). Dit werkboek is

een levend document en zal zich ontwikkelen

tot een leidraad voor een aanpak.

Een gezamenlijke visie en aanpak is

noodzakelijk voor het voortbestaan

van deze sector die zo belangrijk is

voor onze internationale

concurrentiekracht als regio, als

Nederland.

UrgentieEen overzicht van 2010

Vacatures in Aalsmeer e.o.

Veredeling 49Onderzoek 22Marketing 34Verkoop 30Management 28

Area Manager Noord-Amerika & Mexico Supply Chain Manager Seed Production Pathologist Area

Manager Oost-Europa Inkoper Planner

Bloemzaaizaden Veredelaar tuinplanten Retailspecialist bloemen en planten Veredelaar Analist

Fytopathologie Laborant Microbiologie

Instromers op de arbeidsmarkt Aalsmeer e.o.

MBO Plantenteelt (open/gesloten& bollen, potplanten en snijbloemen) 4HAS (niet indirecte omgeving)HBO Economische studies 600(niet benut)WUR Plantenkunde (veredeling) 15*

* Waarvan 7 naar buitenland

Triple Helixvan ondernemerschap naar kennis naar onderwijs

Trends en ontwikkelingen spelen

een belangrijke rol bij

ondernemen. Of het nu gaat om

nieuwe milieuwetgeving, schaarste

of stagnerende demand.

Ondernemers en bedrijven zijn

flexibel op de wereldmarkt maar

ook naar restricties die worden

opgelegd vanuit verdragen of

Nederlandse wet en regelgeving.

Oplossingen die worden gevonden

zijn vaak procesverbeteringen,

kostenbesparende maatregelen of

nieuwe producten of

product/marktcombinaties. Deze

kennis lijkt normaal maar is niet

vanzelfsprekend, zeker niet

wanneer WUR heeft bijgedragen

aan een ontwikkeling. Deze kennis,

dit ondernemerschap moet

teruggeleid worden naar

onderwijsprogramma’s. Alleen op

dit manier sla je een brug tussen

onderwijs en ondernemers.

Innovatieklas en Greenport Campus

Aalsmeer

Binnen de projecten Innovatieklas en

Greenport Campus Aalsmeer worden

zogeheten Arenasessies of Tuinderscafés

gehouden om heersende uitdagingen en

kansen met ondernemers te bespreken, en de

rol die HBO’s (lectoraten) en WUR

(onderzoek) hierin kunnen vervullen.

Daarnaast organiseert Blooming Breeders

Netwerkavonden voor haar leden waar ook

actuele thema’s worden besproken. Deze

kansen, uitdagingen en actuele thema’s zijn de

rode draad door alle projecten en initiatieven

voor arbeidsmarkt en onderwijs. Opgedane

kennis door onderzoek van de GreenID

hogescholen of Wageningen University of

oplossingen die door het bedrijfsleven zelf

worden bedacht moeten worden teruggeleid

naar het onderwijsprogramma van de

regionale scholen. Daarvoor zijn een aantal

randvoorwaarden van groot belang.

• Betrokkenheid van bestuurders (inclusief

middelen en menskracht) en

werkorganisaties van onderwijs (PO, VO,

MBO, HBO en WO), van ondernemers

vertegenwoordiging (FMA, Blooming

Breeders, Kamer van Koophandel

Amsterdam, PT, Plantum, LTO). Maar ook

van de centrale en decentrale overheden

(EL&I, Provincies, gemeenten).

• Denken vanuit gezamenlijke visie naar

inzet van eigen producten en diensten of

zichtbaarheid. En met nieuwe inzichten

eigen producten en diensten verder

ontwikkelen.

• Bouwen van een netwerk van regionale

ondernemers en onderwijsinstellingen om

projecten ‘dichtbij’ te houden.

Kamer van Koophandel Amsterdam

ontwikkelt voor Greenport Aalsmeer het

programma Arbeidsmarkt &

Onderwijs/Kennis & Innovatie

Proces2009-2011

Werkgroep Blooming Breeders

DEC 2009

Projectgroep CarriereplazaJAN 2010

LedenvergaderingBlooming Breeders

APR 2010

Flower Mainport Aalsmeer

MRT 2010

Stuurgroep Greenport Aalsmeer

24 MRT 2010

RegiegroepGreenport Aalsmeer

DEC 2010

INHolland

Wellant

WUR

veredelaars

PT

Plantum

TTI

INHolland

CAH/HAS/vHL

WUR

FMA

HortiFair

Wellant

Rabobank

Schiphol

H’meer

Plantum

veredelaars

LTO Noord

VGB

FloraHolland

Rabobank

TLN

VNO NCW

West

WUR

FinanciënProjectnaam Doelgroep Doel 2011 Ambitie 2015 Financiering

(p/j)

Innovatieklas AOCHBO/HAS WO/WUR

80 studenten gaan 10 weken innovatievragen van ondernemers beantwoorden

Jaarlijks extracurriculair topprogramma waarvoorstudenten worden geselecteerd

€ 100.000Afgedekt€ 35.000

Open €65.000

Harvard Businesscase Flowers

HBO/HASWUR/WO

400 studenten bedrijfseconomie werken aan interactieve & state-of-the-art businesscase sierteelt

Alle studenten van School of Economics kennen het sierteelt cluster in Aalsmeer e.o.

€ 80.000Afgedekt€ 50.000

Open €30.000*

*) 2012-2015 €10.000

HortiFair Carriereplaza

HAVO/VWO 1500 leerlingen maken kennis met opleidingen en bedrijfsleven tijdens HF2011

Ingebed programma in VO onderwijs met duurzaam ondernemersnetwerk

€160.000Afgedekt€105.000

Open €55.000

Greenport Campus (concept)

HBO/WO/WUR

3 arenasessies om innovatievragen te inventariseren en per sessie 1 vraag aan onderzoeksinstellingen voor gelegd

Innovatievragen hebben geleidt tot nieuwe producten, PMC’s of nieuwe markten

€45.000

Ontdekken en ervarenGreenport in primair en voortgezet onderwijs

Basisonderwijs (2012)Kennismaken met en ontdekken van Flowers

Kinderen in het basisonderwijs

zijn bezig met het ontdekken en

ontwikkelen van talent, naast taal

en rekenen. Het basisonderwijs is

niet ‘naar buiten’ gericht. Toch is

het van belang om juist op deze

jonge leeftijd kinderen

spelenderwijs kennis te maken

met de wereld waarin zij

opgroeien. Ouders, vriendjes en

vriendinnetjes maar ook

leerkrachten zijn bepalende

factoren in de keuze van een kind

voor een beroep dat zij leuk

vinden. De acties die genomen

worden richting het

basisonderwijs zullen zich dus ook

moeten richten op deze

‘peergroup’.

Het kweken van een bloem, een

leerproces van zaadje tot bloem

Basisscholen krijgen een lespakket

toegestuurd om samen met de leerlingen van

de groepen 7 en 8 een bloem te kweken.

Tijdens het groeiproces zullen de leerlingen

toezien op de verzorging van de bloemen.

Daarnaast zullen leerlingen kennismaken met

het proces van zaadje tot bloem door

excursies naar ondernemers uit de keten en

een bezoek aan de veiling. Op het moment dat

de bloemen klaar zijn voor het gebruik in een

bos, kunnen de leerlingen in groepjes

boeketten maken voor de verkoop. In het

wedstrijdelement is het groepje met de meest

omzet winnaar en wordt extra in het zonnetje

gezet. Een andere variant betreft een jury van

regionale ondernemers die de bossen met

bloemen gaat beoordelen tijdens een

slotevenement. Bijvoorbeeld FlowerTradeFair.

In 2011 zal vooralsnog geen nadere invulling

worden gegeven aan projecten op het

basisonderwijs.

• Netwerk van deelnemende

basisscholen

• Netwerk van deelnemende

ondernemers

• Samenstellen en verzenden van het

lespakket inclusief

(online)werkmateriaal

• Organiseren van een slotevenement

(tijdens HFCP)

Betrokken partijen: Ondernemersnetwerk van

Flower Mainport Aalsmeer, Blooming

Breeders. Regionaal basisonderwijs en

pabo’s. Ondersteuning door (p.m)

Ontmoetingsplek voor talentHortiFair Carriereplaza

Vmbo, HAVO en VWOErvaren van en nadenken over Flowers

Jongeren zijn bezig met de

voorbereiding op hun studiekeuze

in de bovenbouw van HAVO en

VWO. Op een AOC (vmbo) worden

leerlingen klaar gemaakt voor het

vakgerichte MBO, op reguliere

vmbo’s is de overstap naar een

groen MBO minder

vanzelfsprekend, maar ook vmbo

opleidingen van AOC’s zien zich

geconfronteerd met veelvuldig

overstappen van groen onderwijs

naar ‘grijs’ onderwijs. Om deze

jongeren vanuit carrièrekansen te

laten kiezen voor een

vervolgopleiding moet worden

aangesloten op het reguliere

lesprogramma met aandacht voor

de regionale economie in lessen

biologie, natuurkunde, economie

en management & organisatie.

De toekomst van de sector door de

ogen van toekomstig personeel

Na een bezoek aan de HortiFair en

Carriereplaza krijgen docenten en leerlingen

de mogelijkheid om een profielwerkstuk te

schrijven over de sierteeltsector in Aalsmeer.

Dit kan een toekomstbeeld zijn aan de hand

van trends en ontwikkelingen en een SWOT

analyse. Dit kan een plantkundig onderzoek

zijn. Informatie en ondersteuning bij het

schrijven van een profielwerkstuk worden door

de groene Hogescholen (HAS Den Bosch,

CAH Dronten, INHolland en Van Hall

Larenstein) en WUR samen met ondernemers

aangeboden. De presentatie kan afsluitend

met ondernemers worden georganiseerd,

waarbij er een ondernemers/wedstrijd element

kan worden ingebouwd.

In de bijlage wordt een nadere begroting

opgenomen, hieronder zijn de te nemen acties

en te betrekken partijen opgesomd.

• Netwerk van deelnemende scholen

(ingezet door KvK november 2010)

• Netwerk van deelnemende

ondernemers

• Samenstellen en verzenden van het

lespakket inclusief

(online)werkmateriaal

• Organiseren van een Kick Off (tijdens

HFCP)

Betrokken partijen: Ondernemersnetwerk van

Flower Mainport Aalsmeer, Blooming

Breeders. Regionaal voortgezet onderwijs

(technasium Keizer Karel College).

Ondersteuning door (p.m)

Door kennis naar cocreatieInnovatieklas en Groene Hart Academie

MBO/HBOVakkennis en ondernemerschap in Flowers

Studenten in het MBO zijn voor de

sierteeltsector van belang als het

gaat om vakmanschap. Echter door

de terugloop van het aantal

leerlingen in de opleidingen als

Plantenteelt, is de uitstroom van de

benodigde vakmensen in de

toekomst niet geborgd. Ook zien

tuinderfamilies steeds minder de

vanzelfsprekendheid van

bedrijfsopvolging, waardoor

bedrijfsovername of beëindiging

noodzakelijk is. Er liggen kansen

voor MBO studenten binnen de

sierteelt. Deze studenten zijn in hun

beroepsvormende deel van hun

studieloopbaan en kunnen tijdens

stages praktisch worden ingezet.

Grootste belang voor de benadering

van deze doelgroep is het

bestendigen van de instroom in

arbeidsmarktrelevante opleidingen.

Innovatieklas, een aanmoediging om

door te studeren of te ondernemen

Studenten in deze fase van hun

studieloopbaan zijn zich aan het oriënteren op

een stageplaats en/of een vervolgstudie.

Helaas stromen zeer weinig studenten van

groene MBO opleidingen door in groene HBO

opleidingen en gaan ook nogal wat

vakmensen verloren in een andere sector.

Tijdens de HFCP kunnen zij informatie opdoen

bij de aanwezige hogescholen voor het

voortzetten van hun studieloopbaan of voor

het kiezen van de juiste specialisatie in de

eerste baan. Daarnaast gaan zij op bezoek bij

ondernemers uit de regio om in gesprek te

gaan wat zij verwachten van studenten in hun

eerste baan of tijdens hun stage.

Ondernemers kunnen tijdens de beursdagen

vragen bij de studenten neerleggen die

kunnen worden uitgewerkt tot een project

binnen het reguliere onderwijs (Innovatieklas).

In de bijlage wordt een nadere begroting

opgenomen, hieronder zijn de te nemen acties

en te betrekken partijen opgesomd.

• Netwerk van deelnemende scholen

(GreenID)

• Netwerk van deelnemende

ondernemers (projectgroep HFCP)

• Ontwikkelen van een inhouse

programma door groene hogescholen

(Innovatieklas)

• Interessante masterclasses bij

ondernemers

• Organiseren van (stage) vraag en

aanbod (tijdens HFCP 2010)

Betrokken partijen: Ondernemersnetwerk van

Flower Mainport Aalsmeer, Blooming

Breeders. Regionaal (groen) MBO onderwijs.

Ondersteuning door (p.m)

Crossover tussen sectorenHarvard Businesscase Flowers

HBOProfessionals in opleiding in Flowers

Ondernemers hebben niet alleen

behoefte aan professionals met

‘groen’ verstand van de business, er

is ook dringend behoefte aan

dieptekennis van HRM vraagstukken,

commerciële economie en

accountancy. De studenten aan

hogescholen (INHolland en

Hogeschool van Amsterdam) in de

regio hebben geen kennis van de

mogelijkheden die de sector biedt

voor hun carrière. De sector

kenmerkt zich veelal door het hoge

gehalte aan familiebedrijven en zijn

daardoor niet altijd even zichtbaar

voor studenten van niet groene

opleidingen die op zoek zijn naar een

stage, afstudeeronderzoek of

startersfunctie. Om deze partijen tot

elkaar te brengen is een crossover

van de sector met multidisciplinaire

generiek functies noodzakelijk.

Harvard Business Case voor niet groen

studenten, importeren van kennis

Om studenten van brede en generieke

opleidingen zoals commerciële economie,

bedrijfseconomie, management, economie en

recht, personeel en arbeid, kennis te laten

maken met de sierteeltsector kan invulling

gegeven aan het projectonderwijs. In het

projectonderwijs wordt gedurende 8 tot 12

weken een fictieve case uitgewerkt,

uiteenlopend van een exportwens tot een

interne reorganisatie of fusie. Een uitwerkte

case wordt gepresenteerd in een

onderzoeksrapport met aanbevelingen en

implementatieadvies. Een dergelijke case is

een prima instrument om studenten te laten

kennis maken met de sector en zal worden

uitgebreid met bezoek aan ondernemers en

presentatie van de adviezen aan

ondernemers. Op deze wijze hebben

ondernemers een verfrissende kijk op

bedrijfsvraagstukken en studenten een diepte

kennismaking met de bedrijven in de sector.

Voor de Harvard Businesscase Flowers zijn de

acties geformuleerd en betrokken partijen

aangewezen.

•Vooroverleg met INHolland en Hogeschool

van Amsterdam over benodigde middelen en

menskracht (mei 2010), INHolland neemt pilot

•Een brochure of flyer met herkenbaar

beeldmerk naar regionale ondernemers om

het belang kenbaar te maken en ze te

mobiliseren voor deelname

•Netwerk vormen van betrokken ondernemers

om te komen tot een fictieve businesscase

(bijvoorbeeld ook filmen voor opname in online

cursushandboek, deelname aan jury, bedrijf

openstellen voor bezoek van projectgroepen)

•Opstellen van HBC door lectoraat en

docenten in samenwerking met Wageningen

UR en regionaal bedrijfsleven (voorjaar 2011)

•Ontwikkelen van een online en interactief

handboek voor studenten gekoppeld aan

bijvoorbeeld de website van Greenport

Aalsmeer (GNR8 Amsterdam, Jolijn Landheer)

Verbinden vanuit kennisGreenport Campus

UniversiteitenInnovatie met Flowers

Niet behoud van bestaande kennis

is essentieel voor de internationale

concurrentiekracht van de

sierteeltsector maar innovatie.

Voor blijvend innoverend

vermogen van bedrijven is

intensief contact met

kennisinstellingen van belang.

Grote ondernemers en bedrijven

weten hun weg te vinden naar

Wageningen UR, maar voor kleine

ondernemers is de relatie met een

universiteit om enige afstand niet

vanzelfsprekend. Een andere

uitdaging voor kleinere bedrijven

is het komen tot een goede

onderzoeksvraag die kan leiden tot

daadwerkelijke innovaties in

product of proces. Om te komen

tot een beter regionaal

innovatievermogen moeten naar

creatieve oplossingen worden

gezocht.

Concept Greenport Campus in

Aalsmeer, een gezicht geven aan

samenwerking

Een online portaal blijkt uit bepalend

onderzoek (Kennisoverdracht naar MKB, KvK

Amsterdam 2009) niet de juiste manier om de

twee werelden voor afstand en kennisniveau

dichterbij elkaar te brengen. Er is behoefte aan

direct contact met kennisinstellingen om te

‘sparren’ over mogelijke innovaties, er is

behoefte aan contact met personen die begrip

hebben voor de business. Wageningen UR

heeft tot beleid om geen leerstoelen of

onderzoeksdependances in de regio te

plaatsen vanuit het kostenaspect, maar heeft

wel tot doel om regionaal te opereren. Zij doet

dit op dit moment via Greenport Campus, waar

onderzoeksvragen van bedrijven bij de juiste

persoon binnen de WUR geformuleerd worden

tot onderzoeksvragen compleet met

subsidieaanvragen. Voor Aalsmeer is naar het

model van Greenport Campus een

innovatieprogramma in ontwikkeling.

In het innovatieprogramma Greenport

Aalsmeer zijn de acties geformuleerd en

betrokken partijen aangewezen.

Quickscan van de vraagstukken in de regio die

zich lenen voor een innovaties (reeds

geïdentificeerd zijn grondontsmetting,

afzetproblematieken van potplanten, telen op

afstand, tegengaan van

assortimentsverschraling).

4 of 5 bijeenkomsten met ondernemers en

bedrijven uit de regio met als doel elkaar te

inspireren en te komen tot

innovatievraagstukken (bijvoorbeeld door

middel van speeddates tussen ondernemers

en medewerkers/onderzoekers van de WUR)

Opzet en beheer van een (online)backoffice

voor ondernemers en WUR die duurzaam

faciliteert bij innovatievraagstukken in de regio.

Betrokken partners zijn LTO Noord, Flower

Mainport Aalsmeer, Blooming Breeders,

Syntens, Kamer van Koophandel Amsterdam,

Wageningen University.