1

Professionele ondersteuning.Toepassen van methoden en standaarden in de

praktijk

Dr. Wil H.E. Buntinx

Kennismarkt 2011Bussum

In deze workshop:

• Een meta-model van het professioneleondersteuningsproces

• Vier modellen gekoppeld aan vier vragen uit het professionele ondersteuningsproces

2

Vier centrale vragen in de professionele praktijk

1. Welke zijn de beperkingen (en mogelijkheden) ? (diagnostiek & beeldvorming)

2. Welke zijn de ondersteuningsbehoeften?

3. Hoe wordt de ondersteuning het best gepland en gegeven? (persoonlijk ondersteuningsplan)

4. Is de persoon er beter van geworden? (effecten –uitkomsten)

BehoeftenProblemen

Program Logic Model van Ondersteuning (metamodel)

Ondersteuning Uitkomsten

3

Ondersteuning?

Subj.Wensen

(WANTS)

GeobjectOnderst.

Behoeften(NEEDS)

Behoeften?

Diagnostiek=

Multi-dimensionele

Beeldvorming

Probleem?

Program Logic Model van Ondersteuning (metamodel)

Subjectieve

en

Objectieve

Kwaliteitvan

Bestaan

Uitkomsten?

P

DC

A

OndersteuningBehoeften?

AAIDD

ICF

Probleem?

Relevante modellen binnen het ondersteuningsproces

Quality of Life

Uitkomsten?

P

DC

ASupports Model

SIS)

Deming

4

OndersteuningBehoefte?

Multi-dimen-sionele

Beeld-vorming

Probleem?

Model diagnostiek / beeldvorming

P

DC

A

Uitkomst!

Problemen in het functioneren?

• AAIDD-Model• WHO-ICF

5

MenselijkFunctioneren

V. ContextOmgeving & Persoonlijke

factoren

III. Gezondheid & Etiologie

IV. Participatie,Interactie & Sociale rollen

II. Adaptief gedrag

I. Verstandelijkemogelijkheden

Onder-

steuning

AAIDD model - 2010

gezondheidstoestandaandoeningen, ziekten

functies en anatomische

eigenschappen

activiteiten participatie

externe factoren persoonlijke factoren

ICF model (WHO 2001)

6

gezondheidstoestandaandoeningen, ziekten

stoornissen beperkingen (handicaps)

participatiepro-blemen

belemmeringen persoonlijke factoren

ICF model (WHO 2001)

Gemeenschappelijke kenmerken van de modellen voordiagnostiek / beeldvorming

• Multidimensioneel• Interactioneel: persoon x omgeving• Belang van context• Rol van ondersteuning (deze staat centraal in het AAIDD

model en wordt hierin verder uitgewerkt)

• Aan de hand van deze modellen kunnen professionals een werkwijze afspreken om aan alle relevant facotren aandacht te besteden in diagnostiek / beeldvorming.

http://www.rivm.nl/who-fic/indexned.html

7

Ondersteuningsproces!

Subj.Wensen

(WANTS)

Geobject.Behoeften(NEEDS)

Behoefte?Probleem?

Model ondersteuningsbehoeften

P

DC

A

Uitkomst!

Ondersteuning

Quality of LifeOndersteuningsbehoeften

Ondersteuning compenseert de mismatch tussen competenties en omgevingseisen om met succes te participeren in activiteiten die gebruikelijk / typisch zijn bij leeftijdgenoten in de culturele context van de persoon

‘normaal’ functioneren conform lft.&cult.

com

pete

ntie

s

ondersteuningsbehoefte

8

Huiselijke activiteiten

Samenleving

Leren & ontwikkeling

Werkactiviteiten

Gezondheid en Veiligheid

Sociale activiteiten

Belangenbehartiging

Sp. Medische behoeften

Sp. Gedragsmatige behoeften

-Welke -Hoeveel ondersteuning nodig?

om te functioneren zoals leeftijdgenoten, als lid van de samenlevingom je prettig te voelen in in je omgevingom je eigen ambities te realiserenom een goede kwaliteit van bestaan te ervaren...

Instrument Ondersteuningsbehoeften

1. Persoonlijke wensen, doelen, voorkeuren, waarden ?

2. Professionele vise op individuele ondersteuningsbehoeften ?

Domeinen:

• Huiselijke activiteiten (wonen), • Samenleving (participatie), • Leren en ontwikkeling, • Werken / dagbesteding, • Gezondheid en Veiligheid, • Sociale activiteiten en contacten, • Belangenbehartiging,

• Speciale Medische behoeften • Speciale Gedragsmatige behoeften

9

Ondersteuning!Behoefte?

Probleem?

Model ondersteuning

P

DC

A

Uitkomst!

ondersteuning

Omschrijving

‘Ondersteuning’ verwijst naar hulpbronnen en strategieën waarmee de persoonlijke ontwikkeling en het functioneren, kunnen worden bevorderd.

‘Functioneren als lid van de samenleving’ kent verschillende aspecten: wonen, deelnemen aan activiteiten, werken, leren, sociale contacten, zorgen vooreigen gezondheid, behartigen van belangen. Wanneer het functioneren op één van die domeinen ten gevolge van de verstandelijke beperking problematisch is dan spreken we van eenondersteuningsbehoefte in dat domein.

‘Ondersteuning’ verwijst naar de PLANNING en de UITVOERING van strategieënom het functioneren te bevorderen, alias om een goede kwaliteit van bestaan te bevorderen.

Strategie = doelen + acties + hulpbronnen

10

1. Persoon zelf

2. Familie&vrienden

3. Informele ondersteuning

4. Algemene diensten

5. Gespecialiseerde diensten

Natuurlijke bronnen Speciale bronnen

Model Ondersteuningsbronnen

ONDERSTEUNING

Persoonlijk Ondersteunings Plan(opstellen en uitvoeren)

P

DC

A

Deming cyclus: Plan � Do � Check � Act

Ingrediënten: Doelen – Processen – Hulpbronnen

11

Herhaal de Kwaliteit-Verbeter-Cyclus

PP PP

DD DDCC CC

AA AA

PPPP

DDDDCCCC

AAAA

DATA

Huidig niveau

Gewenstniveau

Borging

P

C D

P

C D

A

A

A

A

A

A

OndersteuningBehoefte?

Probleem?

Model Kwaliteit van Bestaan

P

DC

A

Subjectieve

en

Objectieve

Uitkomst:Kwaliteit

van Bestaan

Uitkomst!

12

Uitkomsten van ondersteuning

• WHOWHO defines Quality of Life as an individual's perception of their position in life in the context of the culture and value systems in which they live and in relation to their goals, expectations, standards and concerns. It is a broad ranging concept affected in a complex way by the person's physical health, psychological state, personal beliefs, social relationships and their relationship to salient features of their environment.

• Model Quality of Life (Schalock et al.)A multidimensional phenomenon composed of core domains influenced by personal characteristics and environmental factors. These core domains are the same for all people, although they may vary individually in relative value and importance. Assessment of quality of life domains is based on culturally sensitive indicators.

Religion/Spirituality/Personal beliefs (Single facet) 6.Spirituality / Religion / Personalbeliefs

Financial resources•Freedom, physical safety and security•Health and social care: accessibility and quality •Home environment•Opportunities for acquiring new information and skills •Participation in and opportunities for recreation/leisure •Physical environment (pollution/noise/traffic/climate) •Transport

5. Environment

Personal relationships•Social support •Sexual activity

4. Social Relations

•Mobility•Activities of daily living •Dependence on medicinal substances and medical aids •Work capacity

3. Level of Independence

Bodily image and appearance•Negative feelings •Positive feelings •Self-esteem•Thinking, learning, memory and concentration

2. Psychological

Energy and fatigue •Pain and discomfort•Sleep and rest

1. Physical Health

Overall Quality of Life and •General Health

Facetten binnen domeinen

WHO QoL Model

Domeinen

13

Materieel welzijn

Fysiek welzijn

Emotioneel welzijn

Rechten

Sociale inclusie

Inter-persoonlijke relaties

Zelfbepaling

Persoonlijke ontwikkelingDomein

subjectief / objectief

subjectief / objectief

subjectief / objectief

Welzijn

subjectief / objectief

subjectief / objectief

subjectief / objectief

Sociale Participatie

subjectief / objectief

subjectief / objectief

Zelfstandigheid

IndicatorenFactor

Quality of Life model (Schalock et al., 2008)

“Er is niets zo praktisch als een goede theorie”

(Kurt Lewin)

14

Nut van een goed model…

– Begrijpen van constructen (omschrijvingen - deelelementen – relaties)

– Validiteitgrondslag in onderzoek (selectie van variabelen)

– Validiteitgrondslag voor professionele praktijk (‘wat dient beeldvorming te omvatten?’ ‘wat maakt deel uit van POP?’)

– Validiteitgrondslag voor ontwikkeling van instrumenten en interpretatie van uitkomsten (‘instrument om Participatie te onderzoeken’)

– Referentiekader voor beleidsvraagstukken

Thompson, J.R., Bradley, V., Buntinx, W.H.E., Schalock, R.L., Shogren, K.A., Snell, M., & Wehmeyer M.L. (2009). Conceptualizing Supports and the Support Needs of People with Intellectual Disabilities. Intellectual Disability. 47 (2), 135–146.

Wehmeyer, M.L., Buntinx, W.H.E., Lachapelle, Y., Luckasson, R.A. & Schalock, R.L. (2008). The Intellectual Disability Construct and Its Relation to Human Functioning. Intellectual and Developmental Disabilities, 46:4, 311–318

Thompson, J.R., Bryant, B.R., Campbell, E.M., Craig, E.M., Hughes, C.M., Rotholz, D.A., Schalock, R.L., Silverman, W.P., Tassé, M.J. & Wehmeyer, M.L. – vertaling: W.H.E. Buntinx (2010). Supports Intensity Scale. Schaal Intensiteit van Ondersteuningsbehoeften. Handleiding SIS NL 1.2. Houten: BSL.

Bronnen en literatuurverwijzingen

www.buntinx.orgW. BuntinxBuntinx Training & Consultancy Gouverneur Kremers CentrumBTC@Buntinx.org Maastricht UniversityTel. 0620798066

Buntinx, W.H.E., Maes, B., Claes, & L.M.G. Curfs (2010). De Nederlandstalige versie van de Supports Intensity Scale. Psychometrische eigenschappen en toepassingen. Nederlands Tijdschrift voor de zorg aan mensen met verstandelijke beperkingen, 36 (1), 4-22.

Schalock, R.L., Borthwick-Duffy S.A., Bradley, V.J., Buntinx, W.H.E., Coulter, D.L., Craig, E.M., Gomez, S.C., Lachapelle, Y.,Luckasson, R., Reeve, A., Shogren, K.A., Snell, M.E., Spreat, S., Tassé, M.J., Thompson, J.R., Verdugo-Alonso, M.A., Wehmeyer, M.L., & Yeager, M.H. (2010). Intellectual Disability: Definition, Classification, and Systems of Supports(Eleventh edition). Washington, D.C.: AAIDD.

Buntinx, W.H.E., & Schalock, R. (2010). Models of Disability, Quality of Life, and Individualized Supports: Implications forProfessional Practice in Intellectual Disability. Journal of Policy and Practice in Intellectual Disabilities, 7 (4), pp 283–294.

Buntinx W.H.E. (2006). The relationship between the WHO-ICF and the AAMR-2002 system. In Switzky H. & Greenspan S. What is Mental Retardation? Ideas for an Evolving Disability in the 21st Century (p.303-323). Washington: AAMR.

15

ICF

Bijlage

• De ICF is een begrippenstelsel en een model waarmee het menselijk functioneren in het algemeenen eventuele functioneringsproblemen in bijzonderkunnen worden beschreven

• De ICF gaat uit van een multidimensionele en contextuele visieop het menselijk functioneren

� sociaal-ecologische theorie van het menselijk functioneren� bio-psycho-sociaal model

[� een ‘consensus’ model – beschrijvend, niet verklarend]

ICF

16

Doel

• Voorzien in een grondslag voor:

– begrijpen en bestuderen van menselijk functioneren

– formuleren behandeldoelen

– formuleren van uitkomsten van behandeling

– determinanten van gezondheid

• Scheppen van een gemeenschappelijke taal voor:

– beschrijven van iemands functioneren

– faciliteren van interdisciplinaire communicatie

ICF

ICFFuncties

1. Mentale functies1. Bewustzijn2. Oriëntatie3. Intellectuele functies (b117)

2. Sensorische functies en pijn3. Stem en spraak4. Hart en bloedvatenstelsel, ademhalingstelsel5. Spijsvertering-, hormoonstelsel6. Urogenitaal stelsel en reproductieve functies7. Bewegingssysteem8. Huid, haren , nagels

17

ICFStructuren

(anatomische eigenschappen)

1. Zenuwstelsel1. Hersenen2. Ruggenmerg3. Hersenvliezen…

2. Oog, oor3. Structuren van stem en spraak4. Hart en belodvatenstelsel5. Spijsvertering, metabool stelsel, hormoonstelsel6. Anatomie urogenitaal stelsel7. Structuur beweging (hoofd, hals, schouders…)8. Anatomische eigenschappen huid, haar, nagels

ICFActiviteiten en Participatie

1. Leren en toepassen kennis1. Doelbewust gebruiken van zintuigen2. Basaal leren

1. Nadoen2. Herhalen3. Leren lezen…

2. Algemene taken en eisen• D240: omgaan met stress en taakeisen

3. Communicatie4. Mobiliteit5. Zelfverzorging6. Huishouden7. Tussenmenselijke interacties en relaties8. Belangrijke levensgebieden

1. Opleiding2. Beroep en werk3. Economische leven…

9. Maatschappelijk, sociaal, burgerlijk leven

18

ICFOmgeving

1. Producten en technologie (speciaal als hulpmiddel en algemeen)

2. Natuurlijke omgeving3. Ondersteuning en relaties4. Attitudes5. Diensten, systemen en beleid

ICFPersoonlijke factoren

• Leeftijd• Ras• Geslacht• Opleiding• Persoonlijkheid en karakter• Levensstijl• Gewoonten• Opvoeding• Beroep• Ervaringen uit het verleden