30/05/2017

1

OPTIMALISEREN EN ONDERSTEUNEN VAN PRE- EN

POSTNATALE ZORG DOOR MIDDEL VAN MOBIELE APPLICATIES

Prof. dr. Inge TencyOpleiding Vroedkunde Odisee Hogeschool

STUDIEDAG VROEDKUNDE

30 mei 2017

Universitair Centrum Verpleeg- en Vroedkunde (UCVV)

30/05/2017

2

Korte voorstelling

• Vroedvrouw (1999)

• ASZ Wetteren en AZ Lokeren

• Master in gezondheidsvoorlichting en opvoeding (2002)

• Doctor in de medische wetenschappen (2013)

• Infectie en vroeggeboorte• Vakgroep Uro-Gynaecologie UGent

• Odisee Hogeschool, Opleiding Vroedkunde• Sint-Niklaas, lector en onderzoeker

• Universitair Centrum voor Verpleeg- en Vroedkunde• Gastprofessor en postdoctoraal medewerker, Master Verpleeg- en

Vroedkunde

30/05/2017Digitale pre- en postnatale zorg 2

30/05/2017

3

Introductie: mHealth

30/05/2017Digitale pre- en postnatale zorg 3

30/05/2017

4

30/05/2017Digitale pre- en postnatale zorg 4

Wat verstaat u onder mHealth?

30/05/2017

5

30/05/2017Digitale pre- en postnatale zorg 5

(Voka Health Community mobile Health, 2014; PWC, 2014)

30/05/2017

6

Definitie mHealth

30/05/2017Digitale pre- en postnatale zorg 6

(WHO, 2011)

30/05/2017

7

Kenmerken mHealth

• Voorzien van sensoren om parameters te

monitoren

• Data lokaal opslaan of doorsturen naar een

centraal platform

• Diverse toepassingen, maar TECHNOLOGIE

is essentieel

30/05/2017Digitale pre- en postnatale zorg 7

(Voka Health Community mobile Health, 2014)

30/05/2017

8

Kenmerken mHealth

• ‘Mobiele’ interactie en dienstverlening

tussen zorgverstrekker en zorgvrager

• Drie koppelingen

• Met een mobiele device/toestel

• Tussen zorgvrager en zorgverstrekker

• Met data

30/05/2017Digitale pre- en postnatale zorg 8

(Voka Health Community mobile Health, 2014)

30/05/2017

9

Kenmerken mHealth• Soorten toepassingen

• Voor eindgebruiker (zelfmanagement, empowerment)

• Interactie eindgebruiker met zorgverlener (telemonitoring, telecoaching, telemedicine)

30/05/2017Digitale pre- en postnatale zorg 9

(Voka Health Community mobile Health, 2014)

30/05/2017

10

Wat zou volgens u de meerwaarde

van mHealth kunnen zijn?

Welke mogelijke obstakels ziet u?

30/05/2017Digitale pre- en postnatale zorg 10

30/05/2017

11

Meerwaarde mHealth

mHealth

Preventie

Grotere bewustwording

Kwaliteit van leven verhogen

Verhogen betaalbaarheid en efficiëntie

GZHzorg

Verlagen drempel GZHzorg

30/05/2017Digitale pre- en postnatale zorg 11

(Voka Health Community mobile Health, 2014)

30/05/2017

12

Obstakels mHealth

mHealth

Gebrek aan proactieve,

coherente en systematische

sturing

Wantrouwen eindgebruiker en

zorgsector

Gebrek aan coherent

wettelijk kader

Traditioneel ander

onderzoekskader en R&D tussen

industrie en zorgsector

Gebrek aan kwaliteitslabels voor kwaliteit, veiligheid en

toegankelijkheid

Gebrek aan standaarden van interoperabiliteit

Gebrek aan publieke

financiering en terugbetaling

30/05/2017Digitale pre- en postnatale zorg 12

(Voka Health Community mobile Health, 2014)

30/05/2017

13

30/05/2017Digitale pre- en postnatale zorg 13

30/05/2017

14

30/05/2017Digitale pre- en postnatale zorg 14

30/05/2017

15

30/05/2017Digitale pre- en postnatale zorg 15

30/05/2017

16

Digitale ondersteuning van de pre-en postnatale zorgverlening

30/05/2017Digitale pre- en postnatale zorg 16

30/05/2017

17

Business team ‘e-zwangerschap’

• Of ‘digitale pre- en postnatale zorg’

• VOKA Health Community

http://www.zorganderstv.be/reportages/kwaliteit-

de-spil-van-de-zorg-het-digitaal-moederboekje-33

30/05/2017Digitale pre- en postnatale zorg 17

30/05/2017

18

Achtergrond en probleemstelling

• PRENATAAL: Moederboekje

• Wetenschappelijk gevalideerd, bundeling medische data, informatie en administratie

• Schriftelijk: kans op fouten, tijdsintensief, gefragmenteerde data, enz.

• POSTNATAAL

• Versnippering postnataal zorgaanbod + niet gekend door de ouders (Benahmed et al, 2014).

• Verkorting ligduur (www.maggiedeblock.be)

30/05/2017Digitale pre- en postnatale zorg 18

30/05/2017

19

Achtergrond en probleemstelling

• Bezorgdheid van zorgprofessionals om de

kwaliteit van informatie vrij beschikbaar op

het Internet en via (commerciële) mobiele

applicaties

• Beperkt en vaak onvolledig

• Niet altijd evidence based

• Belang van multidisciplinaire opvolging

• Diverse stakeholders complex

30/05/2017Digitale pre- en postnatale zorg 19

30/05/2017

20

Achtergrond en probleemstelling

• Nood aan een up-to-date, op evidentie

gebaseerde digitale tool om (toekomstige)

ouders te ondersteunen tijdens de

zwangerschap en het postpartum

• Efficiënte inzet van mobiele technologie kan

bijdragen aan een geïntegreerd pre- en

postnataal zorgaanbod, informatie en

communicatie

30/05/2017Digitale pre- en postnatale zorg 20

30/05/2017

21

Wat zegt de literatuur?

Zwangeren en kersverse ouders:

• Toegang tot brede waaier aan digitale

informatie over gezondheid en welzijn (Steen &

Kingdon, 2014)

• Gebruik Internet om gezondheidsgerelateerde

informatie te raadplegen als belangrijkste bron

van informatie (Larsson, 2009; Lagan et al, 2010; Sparud-Lundin, Ranerup

& Berg, 2011; Steen & Kingdon, 2014)

30/05/2017Digitale pre- en postnatale zorg 21

30/05/2017

22

Wat zegt de literatuur?

• Gigantisch aanbod aan mobiele applicaties

omtrent zwangerschap, bevalling,

postpartum en ouderschap

• Gemiddeld 1200 apps in Apple store op en 700 in Google Play store (Hendricks, Ireson & Pinch, 2016)

• meerderheid van zwangere vrouwen zou gemiddeld drie zwangerschapsapps downloaden tijdens de zwangerschap (Frazer, Hussey, Bosch & Squire, 2015)

30/05/2017Digitale pre- en postnatale zorg 22

30/05/2017

23

30/05/2017Digitale pre- en postnatale zorg 23

30/05/2017

24

Doelstelling ‘e-zwangerschap’

30/05/2017Digitale pre- en postnatale zorg 24

30/05/2017

25

Doelgroep ‘e-zwangerschap’

30/05/2017Digitale tool pre- en postnatale zorg 25

• ALLE zwangeren en kraamvrouwen (en

partner)

• Later uitbreiding naar specifieke doelgroepen

• Basispakket gratis toegankelijk

• Afgeleide producten evt. betalend

• Transmurale gegevensdeling als prioriteit

• Uitbreiding met andere functies zoals vb. gezondheidsboodschappen

30/05/2017

26

Stand van zaken business team

• Minimale dataset voor gegevensdeling (K&G)

• Online bevraging kraamvrouwen 6 weken

postpartum (Odisee)

• IT user experience, psychische weerbaarheid, tevredenheid, kwaliteit van leven, gebruik thuiszorg

• AZ Nikolaas + sociale media

• Opmaak ‘Proof of concept’ (POC) pre- en

postnatale data-uitwisseling

30/05/2017Digitale pre- en postnatale zorg 26

30/05/2017

27

Bevraging bij kraamvrouwen omtrent IT-user experience

30/05/2017Digitale pre- en postnatale zorg 27

30/05/2017

28

Doelstelling

In kaart brengen van het huidig Internet

gebruik, de toegang tot digitale informatie en

communicatie en behoeften en verwachtingen

hierover van kraamvrouwen

• IT user experience

• Algemeen en postpartum gelinkt internet

gebruik

• Interesse in een beveiligd internetplatform

30/05/2017Digitale pre- en postnatale zorg 28

30/05/2017

29

Methodologie en studiepopulatie

• Exploratieve en beschrijvende studie bij

kraamvrouwen ≤ 12 weken, gerekruteerd via

de materniteit van een regionaal ziekenhuis,

flyers en sociale media

• Online bevraging

30/05/2017Digitale pre- en postnatale zorg 29

30/05/2017

30

Resultaten: Algemene kenmerkenVariabelen

Leeftijd (gem, SD) 28.3±3.9

Opleiding (n,%)Lager en secundair onderwijsHoger/universitair onderwijs

37 (30.8)83 (69.2)

Pariteit (n,%)P=1P≥2

62 (51.7)55 (45.8)

Normaal verloop zwangerschap (n,%) 106 (88.3)

Zwangerschapsduur< 37 weken≥ 37 weken

17 (14.1)103 (85.9)

Wijze van bevallenVaginaalKeizersnede

80 (66.7)26 (21.7)

30/05/2017Digitale pre- en postnatale zorg 30

30/05/2017

31

Resultaten: IT user experience

• Alle vrouwen hebben toegang tot Internet via een

computer/smartphone

• 81% consulteert regelmatig gezondheidsgerelateerde

websites

• 80% maakt gebruik van applicaties (apps) op hun

smartphone

• ‘slechts’ 49% maakt gebruik van gezondheidsapps

30/05/2017Digitale pre- en postnatale zorg 31

30/05/2017

32

Resultaten: IT user experience

• Gebruikte functies voor dagelijkse communicatie

• SMS: 90%

• E-mail: 64%

• Sociale media: 74%

• Chat: 19%

30/05/2017Digitale pre- en postnatale zorg 32

30/05/2017

33

Resultaten: Internet postpartum

94% zoekt postpartum gerelateerde informatie op

30/05/2017Digitale pre- en postnatale zorg 33

30/05/2017

34

Resultaten: Internet postpartum

30/05/2017Digitale pre- en postnatale zorg 34

30/05/2017

35

Resultaten: Internetplatform

30/05/2017Digitale pre- en postnatale zorg 35

INTERESSE IN BEVEILIGD INTERPLATFORM OM GEM±SD

vragen te kunnen stellen aan uw zorgverlener (te vergelijken met e-mail)

6.3±3.3

gezondheidsgegevens uit te wisselen met uw zorgverlener 5.7±3.3

extra informatie te verkrijgen specifiek gericht op uw situatie via een online folder

5.4±3.4

te communiceren met andere recent bevallen moeders via gewone chat of forum

4,1±3.4

extra informatie te verkrijgen specifiek gericht op uw individuele situatie of probleem via video

3.3±3.1

vragen te kunnen stellen aan uw zorgverlener via videochat 2.6±3.0

te communiceren met andere recent bevallen moeders via videochat 1.1±1.8

30/05/2017

36

Resultaten: Internetplatform

30/05/2017Digitale pre- en postnatale zorg 36

30/05/2017

37

Conclusie

30/05/2017Digitale pre- en postnatale zorg 37

• Eerste inzichten in IT user experience van

kraamvrouwen• Internet gebruik, toegang tot digitale communicatie en

informatie en interesse in een beveiligd internetplatform

• Nuttig voor ontwikkeling van mobiele applicaties in de pre-en postnatale zorg

• Belang om de zorgvrager door te verwijzen naar

kwaliteitsvolle digitale bronnen rond

zwangerschap en postpartum• Als zorgverlener hierover samen in discussie gaan met de

zorgvrager

30/05/2017

38

Conclusie

30/05/2017Digitale pre- en postnatale zorg 38

• Verder onderzoek is noodzakelijk

• Grotere studies + combinatie kwalitatief en kwantitatief onderzoek bij zowel zorgverleners als zorgvragers

• Specifieke groepen bv. bij kwetsbare zwangeren

30/05/2017

39

Algemene conclusie

30/05/2017Digitale pre- en postnatale zorg 39

30/05/2017

40

Algemene conclusie

30/05/2017Digitale pre- en postnatale zorg 40

• De mHealth revolutie is een feit …

WE KUNNEN ALS VROEDVROUW MAAR BETER MEE

OP DE KAR SPRINGEN

• Realiseren van geïntegreerde zorg

• Optimale en consistente samenwerking tussen verschillende actoren en stakeholders, inclusief overheid, kenniscentra, industrie, zorgsector, zorgvragers, enz.

• Aanleveren van ‘big data’ voor onderzoek en zorg

30/05/2017

41

Algemene conclusie

30/05/2017Digitale pre- en postnatale zorg 41

• Ombuigen van bestaande obstakels tot

opportuniteiten is hierbij noodzakelijk

• o.a. door erkenning, integratie en terugbetaling van mHealth diensten en producten

30/05/2017

42

Algemene conclusie

30/05/2017Digitale pre- en postnatale zorg 42

• Verder onderzoek over ‘mHealth en

reproductieve gezondheid’ is noodzakelijk• ‘Harde’ en ‘zachte’ uitkomstenmaten of indicatoren

zoals • Zorguitgaven/betaalbaarheid, efficiëntie,

hospitalisaties, heropnames, ambulante zorg, enz.

• Kwaliteit van leven, preventie, tevredenheid, ‘patientempowerment’, enz.

• Marktonderzoek bij zorgvragers en zorgverleners

• Ontwikkeling en implementatie van mobiele applicaties samen met de zorgsector en zorgvragers

30/05/2017

43

Toekomstig onderzoek

• Masterproef• Screenen van zwangerschapsapps (kwaliteitsbeoordeling)

• mHealth toepassingen en postnatale depressie

• PWO project ‘PremApp’: start in oktober 2018• Ontwikkeling van een gepersonaliseerde applicatie ter

bevordering van ouderparticipatie en communicatie op een neonatale intensieve zorgen met UZBrussel en UZGent als case-in-point.

• VOKA project: POC realiseren• Zoeken naar financiering….

30/05/2017Digitale pre- en postnatale zorg 43

30/05/2017

44

Contactgegevens

Inge Tency, Odisee Hogeschool, Vroedkunde,

Sint-Niklaas, Inge.tency@odisee.be

30/05/2017Digitale pre- en postnatale zorg 44

30/05/2017

45

Referenties

Benahmed, N., Devos, C., San Miguel, L. Van kelst, L., Lauwerier, E., Verschueren, M., …,

Christiaens, W. (2014). Caring for mothers and newborns after uncomplicated delivery: towards

integrated postnatal care. Federaal Kenniscentrum voor de Gezondheidszorg (KCE). KCE Reports

232. D/2014/10.273/81

Frazer, C., Hussey, L., Bosch, E., Squire, M. (2015). Pregnancy apps: A closer look at the implications

for childbirth educators. International Journal of Childbirth Education, 30(3), 12-16.

Isetta, V., Lopez-Agustina, C., Lopez-Bernal, E., Amat, M., Vila, M., Valls, C., Navajas, D., Farre, R.

(2013). Cost-effectiveness of a new internet-based monitoring tool for neonatal post-discharge

home care. J Med Internet Res, 15(2):e38. doi: 10.2196/jmir.2361

Lagan BM, Sinclair M, Kernohan WG. (2010). Internet use in pregnancy informs women’s decision

making: a web-based survey. Birth, 27: 106-115. doi:10.3390/healthcare3020310

Larsson M. (2009). A descriptive study of the use of the Internet by women seeking pregnancy-

related information. Midwifery, 25:14-20.

Ledford, C.J., Canzona, M.R., Cafferty, L.A., Hodge, J.A. (2016). Mobile application as a prenatal

education and engagement tool: A randomized controlled pilot. Patient Educ Couns, 99(4), 578-82.

doi: 10.1016/j.pec.2015.11.006

30/05/2017Digitale pre- en postnatale zorg 45

30/05/2017

46

Referenties

PricewaterhouseCoopers (2014). Emerging mHealth: Paths for growth. Geraadpleegd op 7 oktober

2016 via https://www.pwc.com/gx/en/healthcare/mhealth/assets/pwc-emerging-mhealth-full.pdf

Sparud-Lundin, C., Ranerup, A., Berg, M. (2011). Internet use, needs and expectations of web-based

information and communication in childbearing women with type 1 diabetes. BMC Medical

informatics and Decision Making, 11:49. doi: 10.1186/1472-6947-11-49

Steen M, Kingdon, C. (2014, Jul-Aug). Maternity Assist: new midwifery-led digital information and

communication support system to enhance maternity care. Pract Midwife, 17(7):7

VOKA Health Community Mobile Health. (2014). mHealth als sleutel tot kwaliteit en betaalbaarheid

van zorg [Whitepaper]. Geraadpleegd op 11 februari 2015 via

http://www.healthcommunity.be/sites/default/files/u195/Whitepaper%20Health%20Community%2

0'mHealth'_lowres.pdf

WHO (201&). mHealth. New horizons for health through mobile technologies. Second global survey

on eHealth . Geraadpleegd op 7 oktober 2016 via

http://www.who.int/goe/publications/goe_mhealth_web.pdf

30/05/2017Digitale pre- en postnatale zorg 46

30/05/2017

47

Interessante website

http://www.plan-egezondheid.be/

http://www.healthcommunity.be/

30/05/2017Digitale pre- en postnatale zorg 47