PROEFTUIN KLIMAAT STAD IN DE DELFT ZUID OOST · ZUID OOST IN DE “De eerste proeftuin maakte...

PROEFTUINKLIMAAT STADDELFT ZUIDOOST

INDE

“De eerste proeftuin maakte betrokkenen bewust van de opgave en de mogelijkheden, in de tweede raakte men bewust van de realiteitswaarde van die mogelijkheden”

INHOUD

Inleiding >proeftuinenenDeltaprogramma >eentweedeproeftuinDelftZO >ontwikkelingeninDelftZO >projectGroenblauw >tijdspad Lessen uit twee proeftuinen >conclusies >bewustwording

Proeftuin 2 >opzet >kansenkaartGroenblauw >TEEBindestad >deelgebiedJulianalaan >deelgebiedTUMiddenwest >deelgebiedTUNoord

LEESWIJZERDitisheteindverslagvandetweedeproeftuin‘Klimaatindestad’voorDelftZuidoostdieinopdrachtvanhetMinisterievanInfrastructuurenMilieuisbegeleiddoorLUZarchitecten.Dezepublicatiebestaatuittweeonderdelen:enerzijdseenverslagvandeworkshopsdiegehoudenzijnvoordetweedeproeftuin,anderzijdseenbeschrijvingvanonzeervaringennatweeproeftuinen.Daarinbestedenweaandachtaanderoldiedeproeftuinheeftgespeeldinhettotaleplanproces. Voordeleesbaarheidbehandelenwehetinomgekeerdevolgorde:webeginnenmetonzeervaringeneneindigenmethetverslagenuitkomstenvandeproeftuinendedeeluitwerkingen.

32

INLEIDING > een tweede proeftuin voor Delft ZO

Begin2010isinDelftZuidoostdeeersteproeftuinKlimaatindestadgehouden.DeproeftuinwerdinopdrachtvanhetdeelprogrammaNieuwbouwenHerstructureringbegeleiddooropMAATenCURNETenresulteerdeineenoverzichtvanmogelijkeingrepenenbijdragenaandewaterproblematiek.IndeproeftuinontstondhetbesefdatwaterberginginhetbestaandestedelijkgebiedvanDelftZuidoostmogelijkis.

TussendeeersteentweedeproeftuinzijnerinhetprojectGroenblauwDelftZuidoostintegraleoplossing-richtingenvoordewater-engroenopgavebedacht.Dezeoplossingsrichtingenzijnvertaaldineenkansen-kaartmetca.180maatregelen.Ookisermethetprogramma“TEEBindestad”onderzoekgedaannaardemaatschappelijkebatenenkostenvangroen-enwatermaatregelen.

Eind2011isdoorLUZarchitecten,samenmetdegemeenteDelft,detweedeproeftuingeorganiseerd.MetdeinputuithetprojectGroenblauwisgemeenschappelijkverderontworpenaandriedeelgebieden.DemaatregelendievoorgesteldzijnindekansenkaartvanGroenblauwzijnindeworkshopsvandeproeftuinuitgewerktenafgewogenopruimtelijke,financiëleenleefbaarheidsconsequenties.

INLEIDING > proeftuin en Deltaprogramma

HetklimaatinNederlandverandert;debodemdaalt,dezeespiegelstijgt,natteendrogeperiodenwordenextremerengemiddeldwordthetwarmerinonsland.MethetDeltaprogrammawilhetkabinetNederlandveiligenaantrekkelijkmaken,nuenmorgen.

NieuwbouwenHerstructureringiseenvandedeelprogramma’svanhetDeltaprogram-maenheeftalsdoelomtestimulerendatklimaat,waterenondergrondineenvroegstadiumintegraalwordenmeegenomenineenbreedontwerpproces.Opdiemanierkaneenklimaatbestendigestedelijkeontwikkelingtotstandkomen.Inproeftuinenwordtmetontwerpendonderzoekklimaatadaptatiegekoppeldaanstedelijkeontwikkelingen.Omdeklimaatbestendigheidvanstedendaadwerkelijkterealiseren,maarookomtelerenhoejedatdoet.

“Leefbaarheid” is voor de gemeente Delft een actueler thema dan “Klimaatadaptatie.”

54

“Pas als je aansluit bij actuele ontwikkelingen in een gebied komen de stakeholders aan tafel.”

INLEIDING > ontwikkel ingen in Delft ZO DelftZuidoostverandert.Hetgebiedmetdichtbevolktewoonwijken,decampusvandeTechnischeUniversiteit,monumentaalvastgoedenbedrijventerreinenzietdekomendejarendiverseontwikkelingentegemoet.Hettoevoegenvanwoningen,studentenhuisvestingendeontwikkelingvandeTechnologischeInnovatieCampus(TICDelft)moetensamengaanmethetverhogenvandeleefomgevingskwaliteit.Eengroeneenwaterrijkeinrichtinghoortbijdedoelstellingenvandieverandering.

Begin2011isdoorGemeenteDelft,HoogheemraadschapvanDelfland,Belangen-verenigingTUNoord,TUDelft,DUWOenAMgestartmethetprojectGroenblauw.Directeaanleidingwashetproject-MERbestemmingsplannenDelftZuidoost.Tijdensdebehandelinghiervanindegemeenteraadwerdgevraagdomintegraleoplossingenvoordewater-engroenopgavevoorhetgehelegebieduittewerkentenbehoevevanhetopstellenvanbestemmingsplannen.Ditomtevoorkomendatalleennaardeelgebiedenwordtgekekenenalleenopmomentendatzichontwikkelingenaandienen.

INLEIDING > project Groenblauw

InhetprojectGroenblauwisbestaandgemeentelijkbeleidvertaaldnaar180concretemaatregelenengeclusterdinprojecten.Opdiemanierkunnendemaatregelenmeegenomenwordenbijdenieuweenlopendeontwikkelingeninhetgebiedofdirectopgenomenwordenineenuitvoeringsprogramma.

HetprojectGroenblauwlaateengeslaagdemaniervanwerkenziendiekansenbiedtvooranderelocaties.Demeerwaardevanhetprojectzitoptweevlakken.Teneersteisgedetailleerduitgezochtwatdemogelijkhedenvaneengebiedzijnomintespelenopklimaatverandering.Tentweedehebbendebetrokkenpartijenditgezamenlijkgedaan,waardoorhetmogelijkwasomzogoedmogelijkaantesluitenbijdewensenenmogelijkhedenvandepartijendiedeherstructureringvanhetgebiedgaanvormgeven.

Opdepagina’shiernazijndeprojectendieeenrolgespeeldhebbenbijhetvormgevenvangroenenwaterinDelftZuidoost,inchronologischevolgordeweergegeven.

76

2011 2012

1e proeftuin Kl imaat in de stadInjanuari2010werdde1eproeftuin‘Klimaatindestad’georganiseerd.DezevielbinnenhetstimuleringsprogrammavanhetministerievanVROM/Deltaprogrammaomgemeentenmeeraandachttelatenbestedenaanmaatregelenomklimaatveranderingindestadoptevangen.Indeproef-tuinontstondhetbesefdatwaterberginginhetbestaandstedelijkgebiedmogelijkis.

Delft SpettertInhetvoorjaarvan2010ishetproject“DelftSpettert”uitgevoerddooreenconsortiumvanpartijen,waaronderdegemeenteDelft.InditprojectlagdefocusopparticipatieenideevormingoverklimaatadaptatieinDelftZuidoost.Hetprojectheeftgeleidtotdraagvlakbijdestakeholdersenhetbesefdatgroenenwatereenbijdrageleverenaandeleefkwaliteit.Hetconcreteresultaatvanhetproject“DelftSpettert”iseenlijstmetmaat-regelendieinhetMER-rapportisopgenomenalsoplossingrichtingvoordewateropgaveinhetgebied.

MERIn2009leiddeneenaantalbouwplannenenlossebestemmingsplannenvoorDelftZuidoosttotdenoodzaakeenMER,milieu-effectrapport,optestellen.Hetmilieueffectrapportisopgesteldomhetmilieueenvolwaar-digeplaatsindebesluitvormingoverdetoekomstigebestemmingsplannentegeven.HetMERisgestartop29januari2010.Voorafgaandheeftde1eproeftuin‘Klimaatindestad’enhetproject‘DelftSpettert’plaatsgevonden.BeidewarenbelangrijkvoorhetopdekaartzettenvangroenenwaterinDelftZuidoost.

TIC-DelftInhetvoorjaarvan2011werdTIC-Delft1.0gepresenteerd.TIC-DelftstaatvoorTechnologischeInnovatieCampusDelftenverwoordtdeambitievanstadenuniversiteitomdekenniseconomieendeinnovatievekrachtvanderegiotelatengroeien.TIC-DelftheeftookeenruimtelijkkaderwaarhetstadsdeelDelftZuidoostinzijngeheelondervalt.DeambitievanTIC-Delftisomdeinnovatiecampusduurzaaminterichten,datwilzeggenklimaatbestendig,energieneutraalenmeteenjuistewater-balans.HetprojectGroenblauwlaatzienwelkekansenerzijnvooreenklimaatbestendigeinrichtingenrobuustewaterstructuur.DeverdereuitwerkingvandemaatregelenuithetprojectGroenblauwzaldanookplaatsvindenindeelprojectenvanhetruimtelijkprojectenprogrammavanTIC-Delft2.0.

2e proeftuin Kl imaat in de stad en project TEEB in de stadInhetnajaarvan2011ismeteenfinanciëlebijdragevanhetministerievanI&M/Deltapro-grammade2eproeftuin‘Klimaatindestad’georganiseerdenisdeelgenomenaanhetproject‘TEEBindestad’vanhetministerievanEL&I.InhetprojectTEEBindestadzijndemaatschap-pelijkebatenenkostenvanhetgeheleGroenblauwprojectinbeeldgebracht.Indeworkshopsvandeproeftuinzijnvoordriegebiedennietalleenderuimtelijkemogelijkhedenverderuit-gewerkt,maarookdekostenendebatenvandevoorstellen.Hiermeeheeftdezelaatstefasegeleidtothetbesefdatwaterengroenookeconomischaantrekkelijkkunnenzijn.

2010 2011

project GroenblauwBegin2011,nahetopstellenvanhetvoorkeursalterna-tief(VKA)inhetMER,waserbehoefteomintegraleoplossingenvoordegroen-enwateropgaveinbeeldtebrengen.InhetprojectGroenblauwwerktenstake-holdersinhetgebiedsamenomdiestaptemaken.HetheeftgeleidtotdeGroenblauwkansenkaartmet180maatregelen.Doornaarhetgehelegebiedtekijkenennietnaardelossedeelgebiedenzijnoplossingenbedachtdieveel(kosten)efficiënterzijn.

INLEIDING > t i jdspad

98

“De proeftuin bindt de stakeholders in hun samenwerking: de ontwerp-workshops creëren voor lange tijd een gezamenlijke referentie in het proces”

LESSEN UIT TWEE PROEFTUINENProcesHetDeltaprogrammaNieuwbouwenHerstructureringheeftalsdoelomtestimulerendatklimaatadaptatieineenvroegstadiumwordtmeegenomeningebiedsontwikkelings-processen.

Deeersteproeftuinvoldeedgoedaandiedoelstellingenleverdehetbesefbijdedeel-nemersvanbelangennoodzaakvanklimaatadaptatie.Ookvoorzagdeworkshopineenstaalkaartvanmogelijkemaatregelen.

Onzeervaringuithetvervolgvanproeftuin1is,dathetbesefendiestaalkaartnietvoldoendeis.Ineentrajectnazo’nproeftuinmoetdatbesefgroeiennaareengezamen-lijkgedragenplan,uitvoeringskaartofmaatregelenlijst,inclusiefeengebiedsbreedkadervandeproblematiekendeoplossingen.Dedaadwerkelijkekoppelingvangroeneenblauwemaatregelenaandeactueleontwikkelingenineengebiedisessentieel.Integraaliseenmooiwoord,maarhetmoetwelingebedwordenineenmaniervanwerken.

DieontwerpendeuitwerkingheeftinDelftZuidoostinhetprojectGroenblauwplaats-gevondenenheeftongeveereenjaargekost.Proeftuin2slootsamenmetTEEBindestaddieconcretiseringsfaseaf.Detweedeproeftuinboodeenonafhankelijkpodiumaandestakeholdersomalontwerpenddeuitkomstenvandeuitwerkingsamentedelen.

BewustwordingOnzeervaringisdathetontwerpprocesnaareenklimaatadaptieveinrichtingbestaatuiteenreeksverdergaandebewustwordingen.Waarhetindeeersteproeftuinnoggaatomdeglobalebewustwordingvandeproblematiek,gaathetvervolgensomdebewust-wordingvandemaatregelen,dekwaliteitendiezekunnenbiedenaandestad,besefvangroothedenenvervolgensbesefvandeeconomischebatenenkostenvanmaatregelen.

Proeftuinenkunneninaldezebewustwordingsstappeneenrolspelen.Zebiedenaandestakeholderseenplatformomontwerpendgezamenlijkdievolgendestaptenemen.Eénproeftuinisvoorklimaatadaptatieindestadeengoed,vaaknoodzakelijk,begin.Eentweedeproeftuinhelptstakeholdersvannoodzaaknaarconcretiseringtekomen.Voorhettussenliggendeprocesisveelkennisenkundevanzowelklimaatadaptatiealsdespecifiekeruimtelijkecontextvereist.Maarookiskennisnoodzakelijkvanlokaleorde-ningsprocessenendevaardigheiddaarflexibelmetstakeholdersintemanouvreren.

Want‘Klimaatadaptatie’isvoorpartijennietaltijdhetdrijvendmotiefendeinsteekvanuitwaterenecologiewordtsomszelfsalsbeperkendervaren.‘Leefbaarheidvandeomgeving’isvoorveelpartijeneenveelaansprekenderconcept.Eenklimaatbestendigetoekomstbegintbijeenleefbareomgevingnu.

oudebestemmingsplan:water als restoplossing

1eproeftuin:besef waterberging is mogelijk

DelftSpettert:besef water is kwaliteit

2eproeftuin:besef water is economisch aantrekkelijk besef van grootheden

1110

nr. kans effect op groen‐ecologie effect op groen‐beleefbaar

effect op klimaatadaptatie

effect op waterberging effect op waterstructuur combinatie met een ontwikkeling

technische haalbaarheid score effectiviteit

A2 Aanleg nieuwe waterpartij in de Kanaalhof, doorlopend in Botanische Tuin en op gebied achter Science Centre.

2 3 3 3 1 ontwikkeling Kanaalhof

goed 12

A12 Michiel de Ruyterweg: trambaantijdelijk inzaaien met bloemenmengsel 1 3 0 0 0 nee goed 4B6 Aanleg natuurvriendelijke oevers Prins Bernhardlaan en helofytenfilters aanplanten op

overstortplaat gemengd riool.3 1 0 1 0 nee redelijk tot goed 5

C1 Bewonersprojecten opzetten m.b.t. water vasthouden: groene daken, afkoppelen van daken en tuinen en water opvangen in binnentuinen van bouwblokken.

1 2 1 0 0 nee goed 4

C2 Bewonersprojecten opzetten m.b.t. vergroenen leefomgeving: groene daken, ontharden tuinen, geveltuinen, boomspiegels, nestvoorzieningen voor vogels, herinirchting besloten groengebiedjes.

1 2 1 0 0 nee goed 4

K2 Realiseren van extra waterberging door aanleg van een wadi in het park. Deze wadi kan functioneren als een "droge" berging met een stuw die het water gereguleerd afvoerd naar het watersysteem. Zo veel mogelijk daken en verhard oppervlak afkoppelen op deze wadi.

0 0 0 3 0 ontwikkeling Watertuinen

goed 3

I5 Groene daken/daktuinen/verblijfsruimten aanleggen op alle geplande nieuwbouw. 1 3 2 1 0 ontwikkeling Midden‐West

goed 7

J14 Op het voormalig Bouwkunde‐terrein tijdelijk natuur geschikt voor buitensport/recreatie of recreatief functioneel zoals kwekerij, fruittuin of boomgaard. Mogelijk ook expositieterrein voor studentenprojecten.

1 3 1 0 0 ontwikkeling voormalig Bouwkunde

goed 5

Project Groenblauw ‐ maatregelenmatrix Page 1 of 1 30 oktober 2011

PROEFTUIN 2 > Opzet

DetweedeproeftuinKlimaatindestadwerdgehoudeninhetnajaarvan2011enbestonduittweeworkshopswaarbijallestakeholdersaanwezigwaren.Deproeftuinwerdafgeslotenmeteenpresentatieaandebestuurdersvanallestakeholders:PieterGuldemond,wethouderKenniseconomie&RuimtelijkeOrdening,SaskiaBolten,wethouderParticipatieenDuurzaamheid,PleunvanderEnde,hoogheemraadvanhetHoogheemraadschapvanDelfland,AnjaStokkers,directeurFMVGTUDelft,PaulRullman,CollegevanBestuurTUDelft,ErikvanHunnik,voorzittervanbelangenverenigingTUNoordenMaartenKool,directeurAMregioZuid-Holland.

DeworkshopsvandeproeftuinzijngebruiktomdemaatregelendieopdeGroenblauwekansenkaartstaanvoordriedeelgebiedenverderuittewerken.Gekozenisvoorlocatieswaarontwikkelingenopstapelstaan(studentenwoningbouwinTUMidden-WestenTUNoord)ofherinrichtinggeplandis(Julianalaan30km-zone).Deeersteworkshoplagdenadrukopderuimtelijkeconsequentiesvandevoorgesteldemaatregelenendemogelijkealternatieveuitwerkingenhiervan.Indetweedeworkshopisgekekennaardekostenenbatenvandemaatregelen.HiervoorisgebruikgemaaktvandeinformatieuithetprojectTEEBindestad.

DekansenkaartenTEEBindestadwordenhiernatoegelicht.Daarnavolgtdeuitwerkingvandeworkshopsvoordedriedeelgebieden.

PROEFTUIN 2 > Kansenkaart

InhetprojectGroenblauwzijndeoplossingsrichtingenvoorwaterengroenintegraaluitgewerkttoteenkansenkaarteneenmaatregelenlijstmetcirca180verschillendemaatregelen.Dekansenkaartishiernaastafgebeeldenhierondereendeelvandemaatregelenlijst.

Ommeergriptekrijgenopdeeffectiviteitvandemaatregelenzijndezeuitgebreidgescored.Permaatregelisaangegevenwelkebijdragedezelevertaanecologie,leefomgevingskwaliteit,waterberging,waterstructuurenklimaatadaptatie.Ookisgekekennaardetechnischehaalbaarheid:ishet(ruimte-)technischmogelijkomgroentoetevoegenofeenwatergangtemaken?Enisereencombinatiemogelijkmetreedsbestaandeprojectenwaarindezemaatregelenmeegenomenkunnenworden?(werkmetwerkmaken).

Vervolgensisookeeninschattinggemaaktvandekostenvaniederemaatregel.Dieinschattingisineersteinstantiegemaaktdoordestakeholderszelfenlatermetkentallengeverifieerd.Deeffectiviteitvaniederemaatregelgecombineerdmetdeuitvoerbaarheidintechniekenkostenleidttotdeefficiëntievaniederemaatregel.Eenaantalmaatregelenblijktzeerefficiënt.Voorbeeldenhiervanzijnnatuurvriendelijkeoever,groenedakenenbiodiversiteitsmaatregelen.

1312

PROEFTUIN 2 > TEEB in de stad

MKBA-methodiek voor gemeentenHetprojectGroenblauwisdoordegemeenteDelftingebrachtinhetlandelijkeprogramma“TEEBindestad”.TEEBstaatvoor`TheEconomicsofEcosystemsandBiodiversity`eniseeninternationaalsamenwerkingsverband.NederlandwerkthieraanmeemethetprogrammaTEEB-NL.TEEBindestadiseenonderdeelvanTEEB-NLeniseenprojectvan12gemeentenenhetministerievanEL&Iwaarineenmethodewordtontwikkeldomdemaatschappelijkebatenvangroenblauwemaatregelenopgemeentelijkniveauinbeeldtebrengen.Ditombijhetbeslissenoverprojectennietalleendekostenmaarookdemaatschappelijkeopbrengstenmeetekunnennemen.

DeTEEB-methodeisgebaseerdopeenMKBA(MaatschappelijkeKostenBatenAnalyse)enbestaatuitverschillendelagen.Hetbegintmethetberedenerenvandebaten:welkemaatschappelijkebatenzitteneraaneengroenblauwemaatregel?Ineenvolgendelaagwordendiebatenendeinvesteringengekwantificeerdenberekend.Ineenderdelaagwordtdangezochtnaarfinancieringsconstructieswaarbijbateneninvesteringenwordenverdeeld.

Een posit ieve MKBA voor Delft ZuidoostVanallemaatregelenopdekansenkaartzijndekostenenbatenberekend.Voordekostenwarendoordestakeholdersalinschattingengemaakt;diezijninditdeelvanhetprocesherijkt.Indezefasevanhetproceszijnzeingeschatop17miljoeneuro.DebatenzijnberekenddoorWitteveenenBosalsonderdeelvanTEEBindestadenzijningedeeldin6hoofdgroepen:woongenot,wateroverlast,luchtkwaliteit,recreatie,socialeveilig-heidenenergie.Debatenzijnberekendop27miljoeneuro.Debatenkomendusveelhogeruitdandeinvesteringen:hetberekendebewijsdatGroenblauweenpositievebijdragelevertaandeontwikkelingeninDelftZuidoost.

de MKBA gebruiken in de proeftuinIndetweedeworkshopvandeproeftuinzijndegegevensuitdeMKBAgebruiktomdekostenendebatenvandemaatregelenvoordedriedeel-gebiedenteberekenen.AlseersteisdoorUrsulaKirchholtesvanWitteveenenBosineenplenairesessiehetprojectTEEBindestadendeMKBAvoorDelftZuidoosttoegelicht.Denadruklagopdeeerstetweestappen;hetberedenerenenberekenenvandebaten.Indesessieisveelgespro-kenoverdebetekenisvandeuitkomstenvandeMKBA.

DegrootstebaatinDelftZuidoostisdetoenamevanhetwoongenot.Dezebaatwordtberekendaandehandvaneenverhoging(inprocenten)vandeWOZ-waardedieoptreedtwanneervastgoedaaneenbomenrij,parkofwatergangkomtteliggen.Hieroverwasveeldiscussie.Voorstudentenwoningenlijktdezebaatnietincasseerbaaromdatdehuurprijsvaneenstudentenwoningbepaaldwordtvolgenseenlandelijkpunten-systeem,waarinleefomgevingskwaliteitgeenenkelerolspeelt.MaarookdewaardestijgingvandeparticulierewoningenenhetvastgoedvandeTUwerden,medeinverbandmetdehuidigevastgoedcrisis,nietalsincasseerbaargezien.Partijenhaddenhetgevoeldatwanneerereengrotebaatachterhunnaamzoustaanerookverwachtzouwordendatzijdebetreffendefinancieringvoorhunrekeningnamen.Wanneerdebaatechternietincasseerbaaris,iservanuitpartijenookweinigbehoeftedefinancieringopzichtenemen.HierzithetdanookhetmoeilijkstepuntvandemethodevanTEEBindestad:destapvanMKBAnaarfinancieringsmodelopbasisvandebaathouderswordtnietgedragendoordestakeholders.Destaplijktte“theoretisch”ensluitnietgoedaanbijdepraktijk.Eenverdereontwikkelingvantussenstappeninditprocesinnoodzakelijk.

een MKBA voor e lk deelgebiedIndeworkshopsendetussentijdseopwerkingisvooralledriededeelgebiedeneenmini-MKBAgemaakt.Vandeverschillendevariantenzijnperdeelgebieddekostenendegrootstebatenberekend.Hetbetreftdebatenwoongenot,verminderingvanwateroverlastenluchtkwaliteit.

DeMKBAlijktbijuitstekeenmiddelomtebepaleninwelkprojectmenhetbestekaninvesteren.TezienisbijvoorbeelddatinTUNoorddebatenvelemalenhogerzijndandekosten,terwijlbijdeJulianalaandekostenendebatenelkaarnietveelontlopen.OokisgoedteziendatdekostenvoorhetaanleggenvandewaterbergingbijTUNoordveellagerzijndanbijdeJulianalaanenTUMidden-West.

overz icht baten project Groenblauw

toenamewoongenot

afnamewateroverlast

verbeteringluchtkwaliteit

toenamerecreatie

toenamesocialeveiligheid

minderenergieverbruik

1514

Deelnemers:1. JanneskaSpoelman(buroJA) (ws1&2,workshopbegeleider)2. RobertSchneider(gemeenteDelft) (ws1&2)3. KarlaKampman(gemeenteDelft) (ws1&2)4. PieterDelleman(BelangenverenigingTUNoord) (ws1&2)5. UrsulaKirchholtes(Witteveen&Bos) (ws2)6. RoelTeeuwen(ministerieI&M) (ws2)

Deelgebieden Julianalaan en de Vries van Heijstplantsoen

workshop 1

Achtergrond:DeJulianalaaniseenhistorischbelangrijkerouteinhetnoordelijkdeelvanDelftZuidoost.Aandewegliggenwoningen,hetDeVriesvanHeijstplantsoenenmonumen-taleuniversiteitsgebouwenuithetbeginvandevorigeeeuw.Dewegheefteenbreedprofielenisonderteverdelenindriedelen:west,middenennoord.

HetwestelijkenmiddelstedeelvandeJulianalaanzullenindetoekomst30kmzonewordenwaarbijinhetmiddelstedeeleenknipvoorautoverkeerisvoorzienomsluipverkeertevoorkomen.OverdezedelenvandeJulianalaanzaldusalleennogbestemmingsverkeerrijdenwaarmeehetbredeprofielvandewegsmallerkanwordenenerruimteisvoorgroenenwater.

InWaterstructuurvisieeninhetvoorkeursalternatiefvanhetMERstaatereenwatergangvanuitTUNoorddoorhetdeVriesvanHeijstplantsoenendoordeJulianalaangetekend.InditdeelvanDelftZuidoostiseengroottekortaanwaterbergingwatregelmatigzorgtvoorwateroverlast.

Workshop 1:HetbeeldenhetideedatwaterengroenindeJulianalaankwaliteitoplevertisallangerduidelijk.Indeworkshopslagdefocusopdeuitwerkingenhaalbaarheidvanditidee.Erzijn5variantenbedachtvoorwaterbergingindeJulianalaanen2voorhetDVVHplantsoen.Alseerstezijndestedebouw-kundige“musthaves”doordegroepgedefiniëerd:

Julianalaan - must haves:> boomstructuur> continuïteit–langelijn> waterstructuur> bereikbaarheidvandewoningen> parkeren> robuustheid/samenhang(geenversnippering)

DVVH plantsoen - must haves:> landschappelijkestijlbehouden> oudepolitiepostwordthoreca> toegankelijkheidpark> continuïteitJulianalaan

1716

1

2

3

4

5

1 > KrattenOnderallebeidewegdelenenhetparkeergedeeltewordenbergings-krattenneergelegd.Hetwegdeelaandezuidzijdewordtgeschiktgemaaktvoortweerichtingsverkeerenhetwegdeelaandenoordzijdewordtingerichtalsvlindertuinmetenkelepoelen.

Voordelen: • leidingenhoevennietverlegdteworden,krattenkunnenernaast.• veelwaterbergingmogelijkindekratten,omdatzeondereen grootdeelvandewegneergelegdkunnenworden.• groenbelevingneemtsterktoedooronthardenparkeerplaatsen envlindertuinopkratten.• ecologischewaardeneemtsterktoe.

Nadelen:• geenopenwaterdusgeenverbeteringwaterkwaliteit• geenbelevingwater(behalvepoelen)

Optie: • gronduitgevenaanbewoners(nadenkenoverbeheerkratten)

2 > Gracht Eenwatergangmettweehardekadesinwegdeelaandenoordzijde.Inhetwegdeelaandezuidzijdeenhetparkeergedeeltehalfopenbestratingzodatbomengroterkunnengroeien.

Voordelen:• maximalewaterberging• openwatergoedvoorwaterkwaliteit• waterbeleving

Nadelen:• hogekostendooraanleghardekades.• ecologischemeerwaardebeperktdoordekades• sfeermeerpassendbijbinnenstaddanbijJulianalaan

3 > S ingel noordSingelmetnatuurvriendelijkeoeversinhetwegdeelaannoordzijde.Inhetwegdeelaandezuidzijdeenhetparkeergedeeltehalfopenbestratingzodatbomengroterkunnengroeien.Voetpadbovendesingelzodatnatuurvriendelijkeoeveraantuinkantmogelijkis.

Voordelen:• belevingwaterengroen• openwaterennatuurvriendelijkeoevers>verbeteringwater-

kwaliteit• kwantitatievewaterberging

Nadelen:• robuustuiterlijkmaarhekwerkenvoorveiligheidkunnenaf-

breukdoen:risico• hogekostendooraanlegbrugbovendesingel

4 > S ingel zuid Gelijkaanvariant3maardanmetsingelaandezuidzijde.

Voordelen:• structurerendmetbomenrijenwater• mogelijkinteressantvoorherontwikkelingterreinGele Scheikunde• water-engroenbeleving

Nadelen:• waarschijnlijkgeendraagvlakbijhuidigebewonersJulianalaan.

5 > S ingel midden Singelmetnatuurvriendelijkeoeverstussendebomen.Beidewegdeleneenrichtingsverkeermetlangsparkeren.Verplaatsenofvervangenvan1bomenrijnodig.

Voordelen:• structuurwordtvergroot(bomen,waterenrijbanen,bestaande

symmetrieblijftbestaan)• waterbeleving(singel,waterberging,natuurvriendelijkeoevers)• kwantitatievewaterberging

Nadelen:• geenruimtevoorpadlangshetwater,daarmeeisdevraaghoe

sterkhetwaterbeleefbaaris.• draagvlakbijbewonersrisicowanterblijfteenwegvoorhunhuis

langslopen.

1918

1

2

1 > Park met water VerplaatsenvandeweglangshetdeVriesvanHeijst-plantsoenzodatdezerechtophethoofdgebouwuitkomteneenbetereverbindingvormtmetdeprof.Schemer-hornstraat.Dwarsparkerentussendebomeninmid-denbermvandeJulianalaandoorzetten.WateraanderandenvanhetdeVriesvanHeijstplantsoen,ingepastbinnenhetbestaandeontwerpvanhetplantsoen.

Voordelen:• waterbeleving,waterberging,waterverbinding• behoudlandschappelijkestructuur• zichtbaarheidpark(vanafJulianalaanenDVVH

studentenwoningen)• horecainoudepolitiepost:aantrekkelijkplekvoor

Bouwkunde,bezoekersScienceCentre,Studenten-woningenenbuurtbewoners.

• verkeersstructuur:logischeaansluitingoplang-zaamverkeersroutenaarTU-Noord

• behoudcontinuïteitJulianalaan• behoudmonumentalebomenlangsdeVriesvan

Heijstplantsoen,verplaatsen1of2bomen.

Nadelen:• mogelijkconflictbestaandplanparkeren studentenwoningenDVVH• monumentalemuurDVVHPwordt aangetast• mogelijkeinpassingmonumentale

bomen=risico• verplaatsenleidingen(elektra?)

2 > Water met park MaximalewaterbergingindeVriesvanHeijstplantsoen,bomenenstruikenblijvenbestaanopeilandjesmetnvo’s.Verplaatsenweg,dwarsparkerendoorzettenenwaterpleinvoorBouwkunde.Fietsparkerendwarstussendebomen.

Voordelen:

• heelveelwaterberging• waterbeleving• functies:schaatsen,bootjes,ecologischeeilandjes• geenlastvankabelsenleidingen(behalveJuliana-

laankant)• versterkenrelatiehoofdentreeBK• ‘lucht’inzwaargebied• rekeninghoudenmetbestaandebomen

Nadelen:

• oudestructuurparkverdwijnt• bestaandehabitatvoordierenverdwijnt.• veelafgravenengrondafvoeren

2120

workshop 2

Workshop 2:Indeeersteworkshopzijn5variantenbedachtvoorwater-bergingindeJulianalaanen2voorhetDVVHplantsoen.IndetweedeworkshopzijnvoordeJulianalaandrievariantenuitgewerktenberekend:

1. Waterberginginkrattenonderdegrondmet daarbovenopdeweg,parkereneneennieuwe groenstrook.3. Eenwatergangmethardekadesdirectvoorde bestaandewoningen.2. Eensingeltussendetweebestaanderijbanenin.

Vandezedriemodellenzijnindetweedeworkshopdekostenendebatenbesproken.UitgangspuntwasdeMKBAdieinhetprojectTEEBindestadvoorhethelegebiedgemaaktis.AandehandhiervanhebbendedeelnemersgezamenlijkeeneenvoudigeMKBAopgesteldvoordedrievariantenvandeJulianalaan.Daarnaasthebbenzebijalle-driedevariantennagedachtoverfinancieringsmodellen.

2322

Julianalaan ‐ kratten

KOSTEN € 1.500.000

BATEN eenheid € 1.583.409WOONGENOTmeer woongenot door groen en blauw (gezinswoningen) € 675.000meer woongenot door groen en blauw (studentenwoningen) € 380.000VERMEDEN KOSTEN WATEROVERLASTvermeden schade wateroverlast door meer waterberging (oppervlaktewater vanuit de straat komt gebouwen in)

# ha € 93.026

vermeden kosten rioolwaterzuiveringsinstallatie (hardware) door minder aanvoer op het riool door meer waterbergingscapaciteit

# kuub, wordt berekend ahv aantal ha

€ 292.068

LUCHTKWALITEITMeer gezondheid door meer luchtkwaliteit door fijnstofafvang door bomen # bomen € 53.124

Meer gezondheid door meer luchtkwaliteit door fijnstofafvang door groene daken (zie notitie groene daken kantoor)

# m2 groen dak € 90.190

WATERBERGINGSOPGAVE 2.600 m3

Optie 1 > Kratten Optie 2 > Gracht

optie 1 > KrattenWaterberginginkrattenonderdegrondmetdaar-bovenopdeweg,parkereneneennieuwegroenstrook.

Variant“voldoetniet”aanWaterstructuurvisiewanthetisgeenopenwaterverbinding.

Financieringsmodel:uitgevenvangrondaanbewonersmogelijkomextraopbrengstentegenereren.

KOSTEN: �1.500.000,-BATEN: �1.580.000,-WATERBERGING: 2.600m3

Julianalaan ‐ variant 2

KOSTEN € 1.700.000

BATEN eenheid € 2.237.643WOONGENOTmeer woongenot door groen en blauw (gezinswoningen) 1.012.500meer woongenot door groen en blauw (studentenwoningen) 760.000VERMEDEN KOSTEN WATEROVERLASTvermeden schade wateroverlast door meer waterberging (oppervlaktewater vanuit de straat komt gebouwen in)

# ha 93.026



292.068

LUCHTKWALITEITMeer gezondheid door meer luchtkwaliteit door fijnstofafvang door bomen # bomen 53.124


# m2 groen dak 26.924

WATERBERGINGSOPGAVE 780 m3

optie 2 > GrachtEenwatergangmethardekadesdirectvoordebestaandewoningen.Eennatuurvriendelijkeoeveraan1kantzouveelgoedkoperzijnenbetervoordebio-diversiteitennatuurbeleving.Inhetvervolgtrajectzalnauwkeurigeruitgezochtmoetenwordenhoesmaldewatergangdanwordt.Ookzougekekenmoetenwordenofeenwadimogelijkis.

KOSTEN: �1.700.000,-BATEN: �2.200.000,-WATERBERGING: 780m3

2524

Conclusie

Eenafwegingtussendevariantenzoutraditioneelhebbenplaats-gevondenopdeaspectenwaterbergingenkosten.DoordeTEEB-methodewordtexplicietwelke(maatschappelijke)voordelenenbatendedrievarianteniederhebben:desingelishetgoedkoopst,dewatergangheeftdemeestemaatschappelijkebatenendekrattenleverenhetmeestewaterbergingop.

ConclusievoordeJulianalaanisdatvervolgstudienoodzakelijkisomeenvarianttebedenkendieopminstenstweemaarlieveropalledriedeaspectenhetbestescoort.Daarbijzoudendevolgendeaspectenmeegenomenmoetenworden:

Reeds bestaand inrichtingsvoorstel: Voordeherinrichtingtot30km-zonevandeJulianalaaniseerdereeninrichtingsvoorstelgemaaktmeteenprofielversmallingeneenvlindertuin.Deuitvoeringhiervanisnietdoorgegaanvanwegebezuinigingen.Hetzougoedzijnomditvoorstelnaastdedriemodel-lendieindeworkshopsbedachtzijnteleggenentekijkenofereenefficiëntieslagtemakenis.Gedachtkanwordenaaneenwadi:eenminderdureingreepmaarweldemogelijkheidomwatertebergenbijpiekbelasting.HierbijzouookdeherinrichtingenknipinJulianal-aanOostmeegenomenmoetenworden.

Aansluiting bij ontwikkelingen/werkzaamheden:BelangrijkisominhetvervolgtrajectaantesluitenbijlopendeontwikkelingenlangsdeJulianalaanzoalsdeverderontwikkelingvanBK-city.Ookzoudenindekomendejarengeplandewerkzaamheden,zoalsbijvoorbeeldvervangenvanbestratingofrioleringmeegenomenmoetenworden.

1 KRATTEN 2 GRACHT 3 SINGELkosten (in miljoen €) 1,5 1,7 1baten (in miljoen €) 1,6 2,2 1waterberging (in m3) 2600 780 1125

Optie 3 > S ingel

Julianalaan ‐ variant

KOSTEN € 1.000.000

BATEN eenheid € 1.076.797WOONGENOTmeer woongenot door groen en blauw (gezinswoningen) € 0meer woongenot door groen en blauw (studentenwoningen) € 570.000VERMEDEN KOSTEN WATEROVERLASTvermeden schade wateroverlast door meer waterberging (oppervlaktewater vanuit de straat komt gebouwen in)

# ha € 93.026



€ 292.068

LUCHTKWALITEITMeer gezondheid door meer luchtkwaliteit door fijnstofafvang door bomen # bomen € 53.124


# m2 groen dak € 68.579

WATERBERGINGSOPGAVE 1.125 m3

optie 3 > SingelEensingeltussendetweebestaanderijbanenin.Menverwachtdathetsingelmodelnietgewenstwordtdoordebewoners:hetwaterisergsmalenwordtonzichtbaaromdatgeparkeerdeauto’sendewegervoorstaan.Erisgeenruimtevooreenvoetpadlangshetwaterdusdebelevingisveelminder,jeziethetalleenvanuitdeauto.

KOSTEN: �1.000.000,-BATEN: �1.100.000,-WATERBERGING: 1.125m3

Hoe verder:Door de workshopdeelnemers zijn de volgende vervolgstappen voorgesteld:> Draagvlak toetsen bij - Bewoners - Bewonersorganisaties - DUWO (studentenwoningen DVVH plantsoen) - TU (BK-city) - Gemeente (DVVH plantsoen)> Uitwerken kosten (IB gemeente)> Uitwerken financieringsmodellen: - mogelijkheid meefinancieren bewoners > Toekomstige aankoop oude politiepost> DOEN!

2726

Deelnemers:1. MichielBrouwer(MBDSO) (ws1&2,workshopbegeleider)2. SjoerdEisenga(gemeenteDelft) (ws1&2)3. JoostMulder(DUWO) (ws1&2)4. IngaHilburg(Mecanooarchitecten) (ws1)5. RonaldKuil(FMVGTUDelft) (ws1&2)6. LiesBoot(BelangenverenigingTUNoord) (ws1&2)7. JanElsinga(MinisterievanI&M) (ws1)8. BobvanderNol(gemeenteDelft) (ws2)9. RonaldvanderVen(gemeentedelft) (ws2)10. SipkeRiemersma(HoogheemraadschapvanDelfland) (ws1)11. JaapKorf(HoogheemraadschapvanDelfland) (ws2)

Deelgebied TU Midden-West

workshop 1

Achtergrond:TUMidden-WestbeslaateendeelvandeTU-wijktussendeSchieenhetMekelparkwaarcirca1.200nieuwestudenten-woningengeplandstaan.Dezeruimtelijkeverdichtingmoetgecombineerdwordenmethetvergrotenvandeleefomge-vingskwaliteitvoorde5.000studentendiedaarwonen.DekansenkaartvanGroenblauwgeeftaandatinditdeelkansenliggenvoorwaterbergingenvanuitdeWaterstructuurvisieiseendoorgaandewaterverbindingvoorgeschreven.

DeproeftuinliepparallelmethetontwikkelprojectTUMidden-West.Indeproeftuinisbewustnaareengrotergebiedgekekendanalleenhetplangebiedvanhetontwikkel-project.Tijdensdeproeftuinlagdefocusophetvergrotenvandeleefbaarheidenhettoevoegenvankwaliteitmetwaterengroen.

Workshop 1:IndeeersteworkshopheefthetteamvanMidden-Westzichmet4aspectenbeziggehouden:

1. eengebiedsanalyse,waarbijdevolgendevragen werdengesteld:‘watiseenprettigemooiekarak- teristiekeplek?/hoewordthetopenbaargebied gebruikt?Waarzitteningangen/toegangen?’2. bepalenvandeopgave.3. welkesferenzijngewenstvoorhetgebiedenhoe defineerje‘leefbaarheid’?4. focusopdewateropgave,waarbij8mogelijke positiesvoordegewenstewaterverbinding onderzochtzijn.

2928

2 > OPGAVE

Deopgaveisalsvolgtgedefiniëerd:> 1100studentenwoningen.> Parkerenvoorauto’senfietsent.b.v.nieuwbouwentercompensatievanhetbebouwenvanhuidige parkeervoorzieningen.> Leefbaarheidwordtdooriedereenalseenbelangrijkeopgavevoorhetgebiedgezien(tegenstellingtussenverdichten vanhetgebiedenmaaiveldbeleving).> Commerciëleruimten.> Waterberging:kwantiteit,doorstromingenwaterkwaliteit.108m3/ha=eersteopgavevoorhetgebied,daarnaastextra opgaveomdatdewaterproblematiekinhethelegebiedmoetwordenopgelost.> Groenopgaveisnietalszodanigbenoemd,vanuitoverlegmetgroenpartijenenaleerderookkwaliteitalsopgave gedefiniëerdennietkwantiteit.

Totaleopgave:alleworkshopdeelnemersgevenaanteverwachtendatdezeopgavebinnenhetplangebiedmogelijkis.

1 > ANALYSE

Omdestakeholdersopeenanderemanieroverhethungoedbekendegebiedtelatennadenkeniseenaantalvragengesteldoverhetgebruikvanhetgebiedenkonuitverschillendereferentiebeeldengekozenwordenomhetkaraktervanhetgebiedtebepalen.Debevindingenzijnsamenmetdesfeerbeeldenopeenkaartaange-geven.Devolgendevragenzijngesteld:

> ‘Watvindjeeenaansprekendbeeld?’> ‘Hoezithetgebiedinelkaar?’> ‘Watzijndebelangrijksteloop-enfietsroutes?’> ‘Watzijnachterkantenenwatzijnvoorkanten?’

Daarnazijndebelangrijkeruimtesgedefiniëerd:> GroeneplekmetbomenenparkeerplaatsachterWerktuigbouwkunde(alspotentieleontwikkeling- locatie,maarwelmetgeluidscontourvoorwoningen).> EntreegebiedachterElektrotechniek.> Doorgang/doorzichtnaardeSchievanuitgebiedalskwaliteit.> Drebbelweg.> KwaliteitbinnenruimtesKorvezeestraat:rommeligmaardatpastookbijstudenten.> Rotterdamsewegbelangrijkvoorvrachtwagensi.v.m.toeleveringenookzeerbelangrijkvoorfietsers (routenaarRotterdam).Breedtefietspadbaserenopwerkelijkgebruikenwerkelijkeintensiteitvanhet fietspad:spanningsveld.> Looproutes:Drebbelwegbelangrijkefietsroute.

1

2

3130

3

4

3 > WENSSFEER

Deelnemersgevenaanwelkesferenzijindetoekomstvoorzichzieninhetgebied.Iedereplekmoetzijneigensfeerkrijgen:

1. Mekelparkmetfolliesinhetgroenwaarjekoffiekandrinkene.d.2. GrasveldtegenoverInholland:gezeligmetelkaarvoetballen,buitenwerken.3. Drebbelweg:plekwaarvoorzieningenmoetenkomen,opstraatzitteninhetzonnetje.4. MiddengebiedmetKorvezeeennieuwbouw:huiskamermetgroenedaken,gevels,insprirerendebomen.5. PleintjeachteringangElektrotechniek:sfeernaderuittewerken.6. LocatieoudeShellstation:sfeernadertebepalen.7. BetrekkenbijLijmenCultuur.

Wensen en mogelijkheden1. VoordeDrebbelwegzijndeinrichting,demogelijkheidomwatertoetevoegenenhetverschuivenvanderooilijn

vandegebouwenbesproken.2. Parkeerterrein/entreeachterElektrotechniek:mogelijkheidschuivenparkeerblok.3. Korvezeestraatbinnengebiedenverlopendvansemi-openbaarnaarsemi-privaat.Matevanverhardingen verrommelingisbesproken,tamelijkeenvoudigtevergroenen.4. Eenvande2noord-zuidwegenweghalenofminimaliseren/ontharden.5. PlaatsingparkeerblokachterInholland.

4 > WATEROPGAVE Waterberging:AlsmogelijkhedenzijngenoemddebinnengebiedenvanhetcomplexaandeKorve-zeestraat(wadi’s)eninhetMekelpark(buitenplangebied).HetvergroenenenafkoppelenvandedakenvandeKorvezeekanonderdeelvandebergingsopgavezijn.

Waterstructuur:8mogelijkhedenaangegevenwaardewatergangzoukunnenliggen.

1. ViahetMekelpark,aandeoostofwestzijde.2. ViadeFeldmanweg(tesmalprofiel).3. ViadeLeeghwaterstraat(smalprofielenMecanooblokkenkomenopeeneiland)4. Leegwaterstraatkopelingnaarbestaandwater(tesmalprofielLeeghwaterstraat)

(anderpeilgebied).5. ViaRotterdamsewegenspeeldernis(anderpeilgebied).6. DoorsteekviaScheikundiglab(omgekeerdebadkuip)naarspeeldernis(kanalleen

optermijnalsbadkuipookweggaatenanderpeilgebied.7. DwarsdoorKorvezee.Slopen1blokkanalleenoptermijn.8. ViaLeeghwaterstraatnoordvoorwarmtekrachtcentralelangsnaardehavenvan

deSchie(ermoeteengemaalkomen).

Waterkwaliteit:Voordewaterkwaliteitisopenwaternoodzakelijk.

5 > UitwerkingIndeuitwerkingvandeeersteworkshopisdenadrukgelegdopdenoodzakelijkewatergangvandevijvervoorWerktuigbouwnaarhetgemaalaandeBalthasarvandePolweg.Daarvoorzijnruimtebeslagenaanlegkosteninbeeldgebracht.

DrieprincipedoorsnedenvoordewatergangenentweespecialedoorsnedesvoordeCornelisDrebbelweggevenzichtophetruimtebeslagvandevarianten.Eenexcel-sheetgeeftinzichtindeaanlegkostenperstrekkendemeterperprincipedoorsnede.Daaruitblijktduidelijkdatdevariantdieweinigruimtekosthetduurstis.

5

3332

workshop 2

1. Het gras

2. De gracht

3. Het speelterrein

Drie verschillende sferen

Sferen Dekwaliteitenzijngebundeldtotdrieverschillendesferen:

1. Het gras:waterineengroenecontext,maarwelineenstedelijkeomgeving.Zitplekkeninhetgrasaanhetwater.

2. De gracht: waterineenmeerversteendestedelijkeomgevingmetkadesenzitplekkenaanhetwater.

3. Het speelterrein: eeninformeleruimtewaargroenenwaterwordengebruiktalsontdek-enspeel-elementen.Flauweoevers,ongedefiniëerdeplekkenenovergangen

Workshop 2:Indetweedeworkshopzijndebatenvangroenenwateronderzocht.DaarvoorisdeinvalshoekvanglobalekwaliteitsverbeteringgekozenboveneenberekendeMKBA.DeMKBAleverdeveeldiscussieopoverhetcashenofterugverdienenvanfinanciëlebaten.Ondanksdiediscussiewordtwelonderkenddatwaterengroeneenpositiefeffecthebbenopdekwaliteitvandeleefomgeving.

Waterengroenkunnenopverschillendemanierenderuimelijkeenleefomgevingskwaliteitvaneenplekver-groten.Deverschillendedoorsnedesvandeuitwerkingvandewatergangengevendaarvoordeaanzet.Eenkade-achtigeomgevinggeeftanderekwaliteitendandubbel-zijdigenatuurvriendelijkeoevers.VoordrieuitgewerktewatergangendoorTUMidden-Westzijnperwatergangdekwaliteitenbeschreven.

KwaliteitenIndeworkshopiseenaantalkwaliteitenvanwaterbenoemdendebijdragedaarvanaaneenbetereleefomgeving:

> uitzicht> dynamiek,continueverandering> varen,schaatsen> aanzitten> eendjesvoeren> ecologischewaardevoorvissen,reptielen,vogels> beeldmerkvoorTUversterken

3534

optie 1 > Cornelis DrebbelwegLangsdegeheleDrebbelwegwordteenwatergangmetkadesaangelegd.IndezevariantbiedthetwatervooralextrakwaliteitenaandestedelijkefunctiesvandeDreb-belweg.Uitvoeringzoumetnamemetkadesplaatsvinden,waarbijaandewegzijdeverlaagdeterrassenvlakbijhetwaterdedubbelfunctievanverblijfsplekenextrawaterbergingkunnenhebben.

BAAT: ondersteuntdevisieopCornelisDrebbelwegalsstedelijkevoorzieningenas; brengtlevendigheidensfeerBERGING: 750m3(peilstijging30cm)RUIMTE: 2.500m2INVESTERING: 1.300kE(zonderkabelsenleidingen,incl.bruggen)

Optie 1 > Cornel is Drebbelweg Optie 2 > Verbinding

koste

n

1.300

kE

waterberging

750 m3

ruimte

2.500 m 2

koste

n

900 k

E

waterberging

750 m3

ruimte

2.500 m 2

optie 2 > Verbinding via Drebbelweg / Korvezeestraat / SpeeldernisNaastElektrotechniekkomt,aandeDrebbelweg,eenwaterpartijmetkades.EenduikerverbindtdezevijvermetdegrasrijkeKorvezee-vijver,dieopzijnbeurtmeteenduikerver-bondenismeteenuitlopervandeSpeeldernis.Indezevariantbiedthetwaterverschillendekwaliteitenaaneenaantalruimtesinhetgebied:EenstedelijkevijvermetkadesenverblijfplekkenaandeDrebbelweg.EengroenebinnenruimtetussendenieuwbouwendeKorvezeestraat.DekwaliteitvandeSpeelderniskomtverderhetgebiedin.

BAAT: ondersteunteenschakeringvansferendoorhetgebiedBERGING: 750m3(peilstijging30cm)RUIMTE: 2500m2INVESTERING: 900kE(zonderkabelsenleidingen,metgroteduikers)

3736

Optie 3 > Civ ie le Techniek

koste

n

900 k

E

waterberging

1.200 m3

ruimte

4.000 m 2

optie 3 > in het Mekelpark voor Civiele TechniekViaeenduikerkomthetwatervanafdevijvervoorWerktuigbouwineennieuwewaterpartijdievoorlangsCivieleTechniekhetwaternaarhetzuidenafvoert.Deoeverszijnvangras,passendindesfeervanhethuidigepark.

BAAT: bundeltnogmeerrecreatievekwaliteitinhetbestaandeMekelparkBERGING: 1.000-1.500m3(afhankelijkvanwateroppervlak)(peilstijging30cm)RUIMTE: 3.500-5.000m2(afhankelijkvanwateroppervlak)INVESTERING: 900kE(zonderkabelsenleidingen,metgroteduikers)

ConclusieUitdeworkshopsoverTUMidden-Westkomtvooraldeworstelingmetderuimteendefinancieringnaarvoren.OokdeTEEB-methodebiedthiernoggeenoplossing.DeMKBAgeeftaandatergrotemaatschappelijkebatenophetgebiedvanwoongenotteverwachtenzijn.Dezebatenzijnechternietincasseerbaardoordeverhuurdervandestudentenwoningenaangezieninhetlandelijkpuntensysteemvoorhuurwoningenleefomgevingskwaliteitnietismeegenomen(splitincentive).

Positiefisdatdevergroeningvandeleefomgevingopkleineschaalenbiodiversiteitsmaatregelenopgebouwniveaualshaalbaarenalskwaliteitwordengezien.

Baathouders en kostendragers: Eendeelvandediscussiegaatoverdeverdelingvandekosten.Datisbegrijpelijkomdatdeuitgavenwel,maardebatennietdirectvoelbaarzijn.ZelfsalzegteenMKBAdatdemaatschappelijkemeer-waardehogerisdandeinvestering,dannogmoetereenmaniergevondenwordenomdeinvesteringeninzichtelijkendraaglijktemaken.

Wie zijn de baathebbers?TU(vastgoedwaarde)DUWO(vastgoedwaarde,aantrekkelijkheidwoningen)Gemeente(leefbarestad)Hoogheemraadschap(watersysteem)Bedrijven,TU,Hogescholenenstudenten(arbeidsomgeving)Bewoners(studentenenTU-noord;leefomgeving)

Wie zijn huidige eigenaren in TU Midden-west?Grond:100%TUVastgoed:60%DUWO,40%TU

Wie zijn de investeerders?TU,DUWO

Dezeinventarisatiemaaktdesplitincentiveduidelijk:erzijnmeerbaathoudersdaninvesteerders.Eenaantalbaathoudersdraagtdusnietdirectbijaandeextrainvesteringenindeleefbaarheid.Deinvesteerderszienhuninvesteringennietdirectgekapitaliseerd.

Verdeels leutel op basis van noodzaak & termijn

Over hoeveel investeringen hebben we het eigenlijk?DetotaleinvesteringenvoorGroenblauwinDelftZuidoostzijngeschatop17.000.000E.Wezijnervoorhetgemakvanuitgegaandatdaarvan7.000.000druktopTUMidden-West.

DeGroenblauw-maatregelenzijnoptesplitsenin3typen:

> Verplichte maatregelen Maatregelendievanuithetgemeentelijkbeleidverplicht zijn,zoalshetaanleggenvanwaterbijnieuweontwikkelingen.> Noodzakelijke maatregelen Maatregelendienodigzijnomaandeintegralewater-en groenopgavetevoldoendiedoorhetMERbenoemdzijn.> Gewenste maatregelen Maatregelendiebijdragenaandeambitievanpartijenmet betrekkingtotbijvoorbeeldhetvergrotenvandeleef- omgevingskwaliteit.

mogelijke verdeelsleutel - organisatorisch> Verplichtemaatregelen:investeringligtbijdebouwer.> Noodzakelijkemaatregelen:investeringligtbijbouwer+ overlegmetoverigebaathebbersovermogelijkeverdelingvan diekosten.> Gewenstemaatregelen:investeringligtbijbaathouders.

mogelijke verdeelsleutel – in de tijdDeuitvoeringvandeGroenblauwmaatregelenzalgebeurentussen2012en2050.Datbetekentdatdeinvesteringenindetijdkunnenwordengespreid.Verplichteennoodzakelijkemaatregelenzullenmoetenwordengenomentijdensdebouw,gewenstemaatregelenkunnenslimdoordetijdverspreidworden.

3938

Deelnemers:1. HeleenBothof(LUZarchitecten) (ws1&2,workshopbegeleider)2. MaartjeScholten(gemeenteDelft) (ws1&2)3. DinyTubbing(gemeenteDelft) (ws1&2)4. ArjoBoerstra(DUWO) (ws1&2)5. BobUrsem(BotanischeTuinTUDelft) (ws1&2)6. RonaldKuil(FMVGTUDelft) (ws1)7. AlexLokhorst(ScienceCentreTUDelft) (ws1&2)8. ErikvanHunnik(BelangenverenigingTUNoord) (ws1&2)9. RubenMolendijk(Cepezed) (ws1)10.JanElsinga(ministerievanI&M) (ws2)

Deelgebied TU Noord

workshop 1

Achtergrond:InhetnoordelijkedeelvanDelftZuidoostligtdeKanaalhof,eenbinnengebiedtussendeKanaalweg,deBotanischeTuinenhetScienceCentre.Aandewestkantvanditgebiedzijnnieuwestudentenwoningengepland.

HetgebiedwordtomringddoormonumentaleUniversiteits-gebouwendievoorverschillendedoeleindengebruiktworden.Dediversiteitvanhetgebiediseensterkpuntmaarzorgterookvoordaterveelverschillendebelangenzijn.InhetprojectDelftSpettertisreedseenbelangeninventarisatievoorditgebiedgemaakt.

HetgrootstedeelvanhetgebiedisinhetEcologieplanaangemerktalsecologischkerngebied.Alinde1eproeftuinKlimaatindestadwerdduidelijkdatditeenvandeweinigelocatiesinTUNoordiswaarwaterbergingmogelijkis.

Workshop 1:Indeworkshoplagdenadrukopdevraaghoewaterberginginditgebiedgerealiseerdkanworden.Alseerstewerdendoordestakeholderseenaantalandereaspectengenoemddievanbelangzijnbijdeontwikkelingvanhetgebied:

1. waterkwaliteit(BotanischeTuin)2. busstop(ScienceCentre)3. watergangmogelijklastigterealiseren(DUWO)4. parkeervoorziening(ScienceCentre)5. waterberging(projectGroenblauw)

Hiernaisverdernagedachtoveropwelkemanierhetrealiserenvaneenwaterbergingaangepaktkanworden:

6. nuloptie7. integraalmodel

4140

4

1 > Botanische Tuin: waterkwal ite it

DeBotanischeTuinstaatpositieftegenoverhetideeomwaterbergingindeKanaalhofterealiseren.ZemaaktzichechterwelzorgenoverdewaterkwaliteitindeBotanischeTuin.HetwateruitdebestaandeslootachterhetScienceCen-trezouvervuildzijnmetarseenenzwaremetalendooreenoudeverffabriekendrukkerij.VoordeBotanischeTuinishetbelangrijkdathetwateruitdezeslootdirectafgevoerdwordtennietdetuininstroomt;opditmomentgebeurtdatdooreenstuw.OokwildeBotanischeTuingeenwaterdirectuitdeSchieindetuinomdatditwaterrijkisaanzoutennutrientenenditnietgoedzouzijnvoordemonumentalebomen.Dewaterkwaliteitzougemetenkunnenwordenomtebekijkeninhoeverredezevervuilingdaadwerkelijkaanwezigis.Inhetontwerpvandewaterpartijkandewaterstroomrichtingzodaniggestuurdwordendatdezenietdetuiningaat,maarerlangs,zoalsnuookalgebeurt.Doordeaanplantvanhelofytenfiltersindeslootzouhetwaterdeelsgezuiverdkunnenworden.

1

23 3 > DUWO: watergang ,

n ieuwbouw studentenwonin-gen en parkeergarage.

IndeWaterstructuurvisieeninhetVoorkeursalternatiefvanhetMERstaatdeverbindingtussendeslootachterhetScienceCentreenhetwaterrondomderooms-katholiekebegraafplaatsaangegevenalseengewenstewaterverbin-ding.Opditmomentligtdaareenkleineduiker.OokstaatereenduikerverbindingaangegevenindeProfessorSchermer-hornstraat.

DUWOvraagtzichafofhetrealiserenvaneenwatergangnaardebegraafplaatswelmogelijkisopdezeplekinverbandmetdenieuwbouwdiedaargeplandisendetoegangvandeparkeergarage.OokvandegeplandeduikerishetdevraagofhierruimtevoorisinhetsmallegedeeltetussenhetScienceCentreenhetMijnbouwplein.

2 > Sc ience Centre: busstop

SchoolklassendieopbezoekkomenbijhetScienceCentrekomenvaakmetdebus.OpditmomentlatendebussendekinderenuitstappenbijdebushalteaandeMijnbouwstraat.

WanneerdeMijnbouwstraattweerichtingsverkeerwordtishetvoorbussenlastigomhierstiltestaan.EenalternatiefisomdebussennaasthetScienceCentrestiltelatenstaan,ermoetdanweleenkeervoorzieningmogelijkzijn.

EenanderemogelijkheidisomeenuitstapplaatsterealisereninhetstraatjenaasthetdeVriesvanHeijst-plantsoen.

4 > Sc ience Centre: parkeren

DeparkeerplaatsenachterhetScienceCentreliggen,volgenshetEcologieplan,inhetecologischkerngebied.DeparkeerplaatsenwarenechteralaanwezigtoenhetEcologieplanwerdopgesteld.Zolangernietswijzigtishethuidigegebruiktoegestaan.Wanneererwelgewijzigdwordtdientdewijzigingbijtedragenaanhetveranderenvanhetgebiedrichtingdegewenstefunctie(ecologischkernge-bied).Voorstelomdehuidigesituatieteverbeterenzouzijndeparkeerplaatsenteontharden(zoalsnualdeelsgebeurdis)enenkeleparkeerplaatsentelatenvervallenenhierbomenofstruikenteplanten.Deinrichtingvandeparkeer-plaatszouinsamenhangmetdeinrichtingvanhetgroengebiedmoetenzijn.BezoekersvoorhetScienceCentreparkerennuopdeparkeerplaatsachterBouwkunde.Onderdenieuwbouwvandestudentenwoningenwordteenparkeergarageaangelegdomaandeparkeernormtevoldoen.Eenparkeerbalansvoorhethelegebiedzouinzichtkunnengeveninefficiëntergebruikvanparkeer-plaatsenendaarmeemogelijkkostenbesparen.

4342

5 5 > Waterberging & ecologie

InhetprojectGroenblauwisalsmaatregelvoorditgebiedeenwaterbergingvanca.5000m2opgenomen.Meteenpeilstijgingvan40cm.betekentditdaterca.2000m3watergeborgenzoukunnenworden.Hetgravenvaneenwaterplasalleenisnietgenoeg.Ermoetenookaanpassingengedaanwordenaanderioler-ingomtezorgendathethemelwaterdaadwerkelijkbijdeplaskomt.Daarnaastbiedtdewaterplasnoganderemogelijkheden.DewaterplaskaneennatuurlijkeafscheidingvormentussendeBotanischeTuinendeKanaalhofwaardooreenhekoverbodigis.HiermeewordthetgebiedvisueeleeneenheidenkunnendierenzichgemakkelijkertussendeBotanischeTuinendeKanaalhofbewegen.Ecologischliggenerkansenomhetgebiedinterichtenals“nattenatuur”,eengebiedstypedatnietveelvoorkomtindewijkenwateennieuwehabitatvoorplantenendierenzoukunnenbieden.Vanuitdiversiteitsoogpuntzoueengeleidelijkeoverganghetbestezijn.Vanlig-enspeelweidenaastdetoekomstigestudentenwoningen,naarbloemen-weideofbloemrijkgrasland,naarplas-endraslandofwetlandsnaareengedeelteondiepwatereneengedeeltedieperwater.Opdefotoisteziendathetgebiedbijhevigeregenvalaldeelsonderloopt.

6

7

6 > Nuloptie

Bijdenuloptieisnagedachtoverhoedewaterbergingsopgavemetzominmogelijkmoeiteopgelostzoukunnenworden.DitzoukunnendoorindeKanaalhofeengroterondewaterplastegraven.ErhoevendangeenaanpassingengedaantewordenaandeBotanischeTuinofhetgebiedrondomhetScienceCentre.Deinvesteringzouuiteengebiedsfondsmoetenkomen.InhetmiddenvandeKanaalhofschijntonderdegrondnogeenrondevijverteliggen.Dekansdatdezenogtegebruikenis,isechterzeerklein.NadeelvaneenwaterplasmiddenindeKanaalhofisdatdezeveelruimteinneemtendaterhoekenoverblijvenbijdeaansluitingopdebestaandewatergangdieonbereikbaarworden.QuaruimtebeslaglijkthethethandigstomdewaterplaszodichtmogelijkbijdeBotanischeTuinteplaatsenomzoveelmogelijkverblijfsruimteaandekantvandenieuwbouwvandestudentenwoningentehouden.

7 > Integraal model

BijeenintegraalmodelwordtdewaterplasvanuitruimtelijkoogpuntzoefficiëntmogelijkgepositioneerdoverdegrondenvanDUWOenTUheen.Bijhetberedenerenvanbatenvandezevariantindeworkshopwerdhetenthousiasmesteedsgroter.Devolgendeaspectenzijnalsbelangrijkgedefiniëerd:

> BotanischeTuinenScienceCentre:watervoorbeidepartijenbeschikbaarvoor educatie,displayenonderzoek.> Openbaartoegankelijk(deels).> Ecologischingericht.> 5000m2wateroppervlak.> Groeimogelijknaarcongrescentrum,cultureelcentrum,theater,creativecity.> MogelijkbrandpuntvaninternationaleactiviteitenvanTUenDUWO.

4544

Deelgebied TU Noord

workshop 2

Workshop 2:TijdensdeworkshopwerdaangegevendatmenweinigtotgeenmogelijkhedenzagdeindeMKBAopgenomenbatenvoorwatbetreftwoongenottegeldetemaken.Hetbetreftmetnamedestudentenwoningen.Inhetlandelijkpunten-systeemvoorhuurwoningen,waarstudentenwoningenondervallen,isleefomgevingskwaliteitnietmeegenomen.Detoegenomenwaardevanhetvastgoedkandusnietviadehuurgeïntworden.

IndeworkshopzijndebatenvolgensdeMKBAgelatenvoorwatzewarenenhebbendedeelnemerszichingespannenombatentebedenkenwaarzevoorhungevoelwelietsmeekonden.Dieblijkendoordespecifiekegebruikers,zoalsdeBotanischeTuinenhetScienceCentre,veeldiversertezijndanineersteinstantiegedacht.

4746

Optie 1 > stand alone Optie 2 > integraal model

optie 1 > stand aloneBijdezeoptieiservanuitgegaandatdegewenstewater-bergingzoeenvoudigmogelijkgerealiseerdwordt,ophetgrondgebiedvan1eigenaarendatalleanderestake-holdersgeenruimtelijkewijzigingenaanbrengenophungebied.Dekostenvoorhetaanleggenvandewaterber-gingzoudendanuiteen“gebiedsfonds”kunnenkomen.Debatenzijnaangegevenmetenzonderdestudenten-woningen.

KOSTEN: �300.000,-BATEN: tussen�1,9en�4,6miljoenWATERBERGING: 4.700m2x0,4=1.880m3

KOSTEN € 274.110

BATEN eenheid € 4.595.363WOONGENOTmeer woongenot door groen en blauw (gezinswoningen) € 972.000meer woongenot door groen en blauw (studentenwoningen) € 2.707.500hogere WOZ waarde door groen en blauw (kantoren) € 470.400VERMEDEN KOSTEN WATEROVERLASTvermeden schade wateroverlast door meer waterberging (oppervlaktewater vanuit de straat komt gebouwen in)

# ha € 93.026



€ 292.068

LUCHTKWALITEITMeer gezondheid door meer luchtkwaliteit door fijnstofafvang door bomen # bomen € 0


# m2 groen dak € 60.368

WATERBERGING 1.880 m3

optie 2 > integraalBijdeintegraleoptieisergeprobeerdomhetwateroverdegrondgebiedenvandeverschillendestakeholdersteverdelenzodatiedereendaardeels“last”vanheeftmaarookdeels“profijt”.Delangeuitlopersvandeplassuggererenwetlands,eendrassigondiepgebiedwatdeelsonderkanlopenenwatdaarmeeeenhabitatvoorbijzondereplantenvormt.Debatenzijnaangegevenmetenzonderdestudentenwoningen.


KOSTEN € 293.480


# ha € 93.026



€ 292.068



# m2 groen dak € 60.368


4948

Optie 3 > showcase

optie 3 > showcaseVanuithetideeomhetwatervoorexpositieenonder-zoektegebruikenisnietzozeereenplasmaareenbredekronkelendewatergangontworpenwaarbijerzoveelmogelijkruimteisvoorproefopstellingenaaneninhetwater.Daarnaastiseendergelijkestructuurookerggoedvoordedoorstromingendaarmeedewaterkwaliteit.Debatenzijnaangegevenmetenzonderdestudenten-woningen.


KOSTEN € 411.480


# ha € 93.026



€ 292.068



# m2 groen dak € 60.368


Botanische Tuin: visieplanTijdensdetweedeworkshopheeftBobUrsem,directeurvandeBotanischeTuineenvisieplanvooreenwaterparkindeKanaalhoftoegelicht.Ditplanislaterverderuitgewerktennaaralledeelnemersaandeworkshoptoegestuurd.

Hetvisieplanisgebaseerdopdevolgendeuitgangspunten:> eenopenbaarwandelgebiedmetrecreatievemogelijkheden vooromwonenden,werknemers,bezoekers.> eenopeninternationaalwatercentrummetpubliekswaarden voorhetScienceCentre.> displayvantechnischemogelijkhedeninwaterbouwvia ‘BuildingwithNature’enmogelijkhedentotonderzoekvoor deBotanischeTuin.> Ecologischeaspecten,zodatdeinvullingopditterreineen grotemeerwaardekanzijntenopzichtevandehuidige situatievoorvogels,insecten,reptielen,amfibieënenvissen.> gebruiksvriendelijkheidenonderhoud.> eendynamischewaterberging. Inhetplanzijndetechnischespecificatiesuitgebreidomschreven,maarookdekostenendemogelijkefinanciering.BelangrijksteaspectisdatdegrondwaaropeendergelijkwaterparkvormzoukunnenkrijgeneigendomisvanDUWO.Inhetvervolgtrajectzullendestake-holdersgezamenlijkmoetenkijkenopwelkemanierhetvisieplanindeontwikkelingvanhetgebiedintepassenis.

Conclusie

een positieve MKBAWatalseersteopvaltishetenormeverschiltussendebatenendekosteninditgebied.ZelfsalsdestijgingvandeWOZ-waardevandestudentenwoningennietmeegenomenwordt,zijndebatennogvelemakenhogerdandekosten.Losvandediscussieoverdegetallentonendemini-MKBA’saandateeninvesteringineengroenblauweinrichtinginditgebiedloont.

nieuwe batenOmdatdeincasseerbaarheidvandebatenveeldiscussieopleverde,zijnindetweedeworkshopdebatenvolgensdeMKBAgelatenvoorwatzewarenenhebbendedeelnemerszichingespannenombatentebedenkenwaarzevoorhungevoelwelietsaanhebben.Devolgendebatenvanwaterengroeninhetgebiedzijnbedacht:> recreatie(aantrekkelijkgebied,mogelijkhoreca)> educatie(ScienceCentre,BotanischeTuin)> showcase(TU)> onderzoek(TU,BotanischeTuin)

Science Centre: waterparkOokisduidelijkgewordendatdeBotanischeTuinenhetScienceCentredemeestemogelijkhedenzienomprofijttehebbenvaneentoekomstigegroenblauweinrichting.HetScienceCentrekwammethetideeomhetgebiedinterichtenalseenwaterpark:eenplekwaardeDelftsewatertechniekgezienkanworden,waaronderzoekgedaankanwordenenwaardejongebezoekersvanhetScienceCentrekunnenlerenhoewijinNederlandmetwateromgaan.

5150

COLOFON

Opdrachtgever:MinisterievanInfrastructuur&Milieu JanElsinga

Organisat ie:LUZarchitecten HeleenBothofgemeenteDelft MaartjeScholten

Begeleiding & uitwerking:LUZarchitecten HeleenBothofMBDSO MichielBrouwerBuroJA JanneskaSpoelmanWitteveenenBos UrsulaKirchholtes

Publ icat ie: LUZarchitecten HeleenBothofMBDSO MichielBrouwer

Beeldverantwoording:LUZarchitecten p6,p7,p10,p12,p16,p22,p23,p28,p29, p40-p42,p46-p50,p52MBDSO p2,p4,p5,p32,p34-p38BuroJA p17,p24-p26gemeenteDelft p3DUWO p44ScienceCentreTUDelft p51BotanischeTuinTUDelft p514:69AMArchitecten p14gemeenteNijmegen p27AndréVaxelaire p27

februar i 2012

architecten

5352

architecten

PROEFTUIN KLIMAAT STAD IN DE DELFT ZUID OOST · ZUID OOST IN DE “De eerste proeftuin maakte...

Documents

Transcript of PROEFTUIN KLIMAAT STAD IN DE DELFT ZUID OOST · ZUID OOST IN DE “De eerste proeftuin maakte...