Prikkelbaar darmsyndroom - inleiding Clinic 2012 Ruby Meiland, MDL-arts.
-
Upload
simona-michiels -
Category
Documents
-
view
217 -
download
0
Transcript of Prikkelbaar darmsyndroom - inleiding Clinic 2012 Ruby Meiland, MDL-arts.
prikkelbaar darmsyndroom - inleidingClinic 2012
Ruby Meiland, MDL-arts
Prikkelbaar darmsyndroom (PDS)
• Algemene inleiding PDS– Ruby Meiland
• Hypnotherapie bij PDS
• Zelfoefening– Peter van Essen
Prikkelbaar darmsyndroom - inleiding
• Diagnose
• Pathofysiologie
• Behandeling
• Zorgpad PDS
Definitie PDS – Rome III criteria
• recidiverende pijn (of onaangenaam gevoel) in de buik, met tenminste twee van de onderstaande kenmerken:a. Afname van buikpijn na defecatieb. Het begin van de (pijn)klachten hangt samen met een verandering in de frequentie van de ontlasting.c. Het begin van de (pijn)klachten hangt samen met een verandering in de vorm van de ontlasting.
• klachten zijn tenminste 6 maanden geleden ontstaan. Tijdens drie van die zes maanden voldoet patiënt aan criteria
• geen alternatieve diagnose
• Geen alarmsymptomen
• Klachten voldoen aan de ROME III criteria.
Specificiteit en sensitiviteit > 90%
Whitehead WE, Drossman DA; Am J Gastroenterol 2010
PDS – subtypen (Rome III)
IBS-C IBS met constipatie
IBS-D IBS met diarrhea
IBS-M mixed IBS
IBS-U unspecified IBS
0
25
50
75
100
25 50 75 1000
IBS-MIBS-C
IBS-U IBS-D
% brijige of waterige ontlasting
% h
ard
e o
f ke
ute
lig
e o
ntl
asti
ng
Pathofysiologie
4 hoofdrolspelers
1. Abnormale maagdarmmotoriek
2. Viscerale hypersensitiviteit
3. Abnormale centrale verwerking van sensorische informatie
4. Psychische factoren
-Verhoogde frequentie darmcontracties-Verlengde colon transit time-Toegenomen retentie van geïnfundeerd gas
Serra J et al. Gut 2001;48:14-19
1. Afwijkende darmmotoriek
Au ! 2. Viscerale
hypersensitiviteit
patiënten met functionele buikklachten hebben een lagere pijndrempel voor darm-prikkels• rectum• colon descendens• slokdarm• maag• dunne darm
Ritchie J Gut 1973;14:123-132Mertz H et al. Gastroenterology 1995;109:40-52Costantini M et al. Dig Dis Sci 1993; 38:206-212Trimble KL et al. Dig Dis Sci 1995;40:1607-1613Accarino AM et al.Gastroenterology 1995;108:636-643Holtmann G et al. Am J Gastroenterol 1997;92:954-959Bouin M et al. Neurogastroenterol Motil 2004;16:311-314
4o C
patiënten met functionele buikklachten hebben geen lagere pijndrempel voor somatische pijnprikkels
Whitehead WE et al.Gastroenterology 1990;98:1187-1192
Visceralehypersensitiviteit
Pijn
5-HT
MotorischeAfwijkingen
Serotonine (5-HT) speelt belangrijke rol als transmitter
CZS – 5%
maagdarmstelsel – 95%– enterale zenuwcellen– enterochromaffiene cellen
De grootste voorraad bevindt zich in het maagdarmstelsel
3. Abnormale centrale verwerking van sensorische informatie
Functional Magnetic Resonance Imaging (fMRI)maakt lokale veranderingen in doorbloeding van bepaalde gedeelten in de hersenen zichtbaar
PDSControleprefrontal
cortex
thalamus
anteriorcingulate
cortex
insula
fMRI bij PDS, reaktie op distentie van het rectum: grotere activiteit op verschillende belangrijke plaatsen
Mertz H et al. Gastroenterology 2000;118:842-848Verne GN et al. Pain 2003;103:99-110Chang L et al. Am J Gastroenterol 2003;98:1354-1361
4. Psychische factoren
• Psychologische stress geeft meer maagdarm-klachten– > 50% stress episode bij aanvang klachten
• Patiënten met PDS hebben vaker gedrags- of psychologische aandoeningen
• Psychologische factoren bepalen mede de kwaliteit van leven en kans op herstel.
• Psychosociale factoren bepalen de kans op consultatie arts.
Drossman et al. Gastroenterol 2002;123:2108
• Post-infectieuze PDS– ongeveer 25% van patiënten met acute Salmonella-
maagslijmvliesontsteking houdt langdurig functionele buikklachten– Klachten na infectieuze gastroenteritis zijn identiek aan die van
“gewone” PDS
• Geactiveerd immuunsysteem
• PDS-klachten bij inflammatoire darmziekten
• Genetische factoren / sociale invloeden
• Bacteriele overgroei?
• Voedselallergie?
5. Andere factoren
Behandeling We hebben geen enkele afwijking gevonden. Hoepel op!
• uitleg, geruststelling • lichaamsbeweging• dieet?
• Proef lactose beperkt dieet• Vermijden van ‘gas-producerende’ producten• Voedselallergie?• Koolhydraten malabsorptie (vermijden FODMAPS)• Vezelrijk dieet (PDS-c)
Behandeling
• bulkvormers (psylliumvezels)• spasmolytica (mebeverine)• anti-diarrhoea (loperamide)• laxantia• antidepressiva
• tricyclische antidepressiva, bijvoorbeeld amitryptiline• specifieke serotonine-heropnameremmers (SSRI’s),
bijvoorbeeld citalopram• overige medicatie:
• Ketotifen?• Rifaximine 2 weken• probiotica
• Bekkenbodem/defecatie-fysiotherapie• psychologische interventies• hypnotherapie
Behandeling
Ford et al. Gut. 2009Ruepert et al. Cochrane Database Syst Rev. 2011
Zorgpad PDS - praktijk
• Zorgvraag patiënt• Huisarts en specialist: ROME III criteria en afwezigheid van
alarmsymptomen– Verwijzing via zorgdomein
• MDL verpleegkundig spreekuur (60 min)– Anamneseformulier / Rome Criteria / red flags / QoL– informeren/ begeleiden– evt. afstemmen MDL arts
Zorgpad PDS - praktijk
• Multidisciplinair overleg – Deelnemers: MDL-verpleegkundige, bekkenbodem fysiotherapeut,
medisch psycholoog / hypnotherapeut, MDL-arts, diëtist– Doelstelling:
• Toetsing Rome III criteria, andere aandoeningen uitsluiten• Indelen functionele klachten• Individueel behandelplan maken
• Gemeenschappelijk Medisch Consult (GMC) met individuele aandacht
– 10 – 16 patiënten– MDL-verpleegkundige is voorzitter, uitleg “beroeps” geheim– Informatie ziektebeeld door MDL-arts– Per patiënt 10 minuten consult door MDL-arts en MDL-verpleegkundige
waarin behandelplan wordt besproken, eventuele verwijzingen worden geregeld evenals recepten
• Terug naar de 1ste lijn / afgehandelde zorgvraag
Resultaten
• N = 173• Mean follow-up: 8.8 ± 4.0 months.• 107 (61.8%) patients returned all questionnaires.• 35.4% indicated adequate symptom relief (AR) • AR for the three main treatment groups:
– dietician, 33.3%, – Physiotherapist, 52.6% – psychologist, 50.0%
• Overall QoL-score improved significantly.• Pain intensity (range 0-10) decreased significantly from 6.74 ± 1.97
to 5.86 ± 2.18 after consultation.
Bonarius S, de Wit NJ, Witteman BJM. Meer grip op buikklachten. Medisch Contact 2009:64:1689-91
Imagine studie
Vraagstellingen:1) Werkt hypnotherapie beter of slechter dan educatief ondersteunde therapie?2) Is hypnotherapie in groepsverband even effectief als individuele hypnotherapie?
Deelnemers worden ad random in drie groepen ingedeeld:• individuele hypnotherapie• groepshypnotherapie• educatief ondersteunende therapie
De behandeling zal bestaan uit een intakegesprek van twee uur (een uur gesprek en een uur vragenlijsten invullen).
Vervolgens zes behandelingen van een uur, die om de week plaats zullen vinden.
Vragen?