Presentatie voor het SIHO -Steunpunt Inclusief Hoger Onderwijs

Centrum voor gelijkheid van kansen en voor racismebestrijding

Isabelle Demeester

Jozef Weyns7 mei 2009

OverzichtDeel I: Werking van het Centrum

A. Het Centrum : een inleiding B. Dienst niet raciale discriminatie

Deel II: Een introductie tot de antidiscriminatiewetgeving

A. Internationale instrumentenB. Belgische wetgeving

Antidiscriminatiewetgeving 1. Doel van de Antidiscriminatiewet2. Toepassingsgebied3. Discriminatieconcept4. Beschermde kenmerken5. Rechtvaardiging6. Redelijk aanpassingen7. Intimidatie en opdracht tot discriminatie8. Juridische bescherming

Deel III: Structurele dossiers en cijfermateriaal

Deel I: Werking van het Centrum voor gelijkheid van kansen en voor racismebestrijding

A. Het Centrum: een inleiding

Een onafhankelijke overheidsdienst, opgericht in 1993

Antidiscriminatiewet van 25 februari 2003 -> bevoegdheidsuitbreiding

2003 : ontstaan van de dienst niet-raciale discriminatie, pluridisciplinair team

Missie = bevorderen van gelijke kansen en de bestrijding van elke vorm van onderscheid, uitsluiting, beperking of voorkeur op grond van enkele specifieke discriminatiegronden.

B. Dienst niet raciale discriminatie

- Informatie – sensibilisering – vorming- Advies – beleidsaanbevelingen- Klachtenbehandeling:

Opvang en begeleiding van slachtoffers Advies – informatie – doorverwijzing Bemiddeling – verzoening In rechte optreden

Deel II: Een introductie tot de antidiscriminatiewetgeving

A. Internationale instrumenten

Internationaal

Europese richtlijn : arbeid

VN conventie voor personen met een handicap

B. Belgische Wetgeving

ANTIDISCRIMINATIEWET van 10 mei 2007

DECREET van de Vlaamse Raad houdende EVENREDIGE PARTICIPATIE op de arbeidsmarkt van 8 mei 2002 (EPA-decreet)

DECREET houdende een kader voor het VLAAMSE GELIJKEKANSEN- en GELIJKEBEHANDELINGsbeleid van 10 juli 2008 (GKGB-decreet)

Antidiscriminatiewetgeving: een overzicht

1. Doel van de Antidiscriminatiewetgeving2. Toepassingsgebied3. Discriminatieconcept4. Beschermde kenmerken5. Rechtvaardiging6. Redelijk aanpassingen7. Intimidatie en opdracht tot discriminatie8. Juridische bescherming

1. Doel van de Antidiscriminatiewet

Bestrijding van verschillende vormen van discriminatie + bevorderen van gelijke kansen:

Directe en indirecte discriminatie weigering om redelijke aanpassingen te

treffen Intimidatie en opdracht tot discrimineren

2. Toepassingsgebied

publiek beschikbare goederen en dienstenbvb. Immo-sector, verzekeringen, horeca, culturele aangelegenheden, onderwijs,…

arbeidssfeer> arbeidsbetrekkingen: statutaire vs. contractuele betrekking,> WN-, WG-, vakorganisaties> aanv. regelingen van sociale zekerheid

sociale bescherming en voordelen

publiek toegankelijke activiteiten (…) VL: culturele evenementen, sport,…

vermelding in officieel stuk of PV

SCHEMA: TOEPASSINGSGEBIED (1/2)

ARBEIDSBETREKKINGEN

Vlaams Belgisch federaal

EPA decreet

GKGB decreet

Betrekkingen die o.m. omvatten werkgelegenheid, toegang tot arbeid, arbeidsvoorwaarden, ontslagregelingen

Vlaamse diensten, overheids- en onderwijspersoneel, hun bepalingen en arbeids-voorwaarden (incl. voorwaarden, redenen of criteria van ontslag)

Andere WG / WN:

- tewerkstelling personen met een handicap

Toegang tot arbeid, werkgelegenheid, arbeidsvoorwaarden (incl. ontslag)

- beroepsopleiding

Intermediairen die zich bezig houden met beroepskeuze-voorlichting en -opleiding, loopbaanbegeleiding en arbeidsbemiddeling

Toegang tot beroepskeuze-voorlichting, beroeps-opleiding, omscholing Arbeidsbemiddeling Wedertewerkstelling

SCHEMA: TOEPASSINGSGEBIED (2/2)

ANDERE AANGELEGENHEDEN

Vlaams Belgisch federaal

EPA decreet

GKGB decreet

Toegang tot en aanbod van goederen en diensten die publiekelijk beschikbaar zijn

Toegang tot en aanbod van goederen en diensten die publiekelijk beschikbaar zijn

Onderwijs

Sociale bescherming, incl. sociale zekerheid en gezondheidszorg

Gezondheidszorg

Sociale voordelen

Sociale voordelen

Aanvullende regelingen voor sociale zekerheid

Lidmaatschap of betrokkenheid bij WG-, WN- e.a. organisaties

Toegang tot, deelname aan, iedere andere uitoefening van economische, sociale, culturele, politieke activiteit toegankelijk voor het publiek

Toegang tot, deelname aan economische, sociale, culturele, politieke activiteit die buiten de privésfeer worden aangeboden

Vermelding in officieel stuk of proces-verbaal

Toepassingsgebied

De (federale) antidiscriminatiewetgeving is niet van toepassing

In strikt private relaties

Ze kunnen niet ingeroepen worden tegen andere wetten en besluiten of decreten

Voorbeelden materieel toepassingsgebied

Organiseert een feest bij haar thuis

Private sfeer Niet van toepassing!

Solliciteert Arbeidssfeer

Komt een café binnen

Goederen en dienstenPubliek toegankelijke private ruimte

Vraagt een aanpassing voor een examen

Onderwijs ?

3. Discriminatieconcept

DIRECTE DISCRIMINATIEWanneer iemand ongunstiger wordt behandeld dan een ander in een vergelijkbare situatie op basis van een van de beschermde criteria, zonder dat er een rechtvaardiging voor bestaat.

Vb.: Bij een sollicitatie wordt een kandidatuur geweigerd omdat de sollicitant gehoorsproblemen heeft.

INDIRECTE DISCRIMINATIEWanneer een ogenschijnlijk neutrale bepaling, maatstaf of handelswijze personen gekenmerkt door een bepaald beschermd criterium, in vergelijking met andere personen bijzonder kan benadelen, zonder dat er een rechtvaardiging voor bestaat.

Vb.: Een blinde persoon wordt de toegang tot een restaurant geweigerd omdat hij wordt vergezeld van zijn assistentiehond.

4. Beschermde criteria

* taal: CGKR niet bevoegd

handicap,

huidige of toekomstige gezondheidstoestand,

fysieke of genetische eigenschap,

leeftijd, seksuele geaardheid, burgerlijke staat, geboorte, fortuin, geloof of levensbeschouwing,

politieke overtuiging, taal*, sociale afkomst

EPA-decreet: enkel handicap

GKGB-decreet: ook verleden gezondheidstoestand

De samenleving

is

het probleem

Ontoegankelijk transport

Gebrek aan toegankelijke parking

Afwezigheid van gebarentaal

VooroordelenNegatieve houding Geïsoleerde

families

Armoede en beperkte inkomsten

Weinig arbeids-mogelijkheden

Beperkte onderwijsmogelijkheden

Geen liften

Obstakels binnen gebouwen

HANDICAP

© Autonomia ASBL

HANDICAP

Geen definitie in antidiscriminatiewet Hof van Justitie: arrest Chacón Navas (2006)

> richtlijn 2000/78/EG ~ ontslag / redelijke aanpassingen

> handicap ≠ ziekte

“beperking die met name het gevolg is van lichamelijke, geestelijke of psychische aandoeningen en die de deelneming van de betrokkene aan het beroepsleven belemmert” ; “een beperking kan slechts als ‘handicap’ worden opgevat indien het waarschijnlijk is dat zij van lange duur is” ; volstaat m.a.w. niet: (loutere) “feit dat men niet bekwaam, in staat en beschikbaar is om de essentiële taken van zijn functie uit te voeren”

Quid chronische ziekten e.a. ?

5. Rechtvaardiging

DIRECTE DISCRIMINATIEWanneer iemand ongunstiger wordt behandeld dan een ander in een vergelijkbare situatie op basis van een van de beschermde criteria, zonder dat er een rechtvaardiging voor bestaat.

Vb.: Bij een sollicitatie wordt een kandidatuur geweigerd omdat de sollicitant gehoorsproblemen heeft.

INDIRECTE DISCRIMINATIEWanneer een ogenschijnlijk neutrale bepaling, maatstaf of handelswijze personen gekenmerkt door een bepaald beschermd criterium, in vergelijking met andere personen bijzonder kan benadelen, zonder dat er een rechtvaardiging voor bestaat.

Vb.: Een blinde persoon wordt de toegang tot een restaurant geweigerd omdat hij wordt vergezeld van een assitentiehond.

Rechtvaardiging “wezenlijke en bepalende beroepsvereiste”

> direct onderscheid in arbeidsrelaties> kenmerk essentieel wegens aard of context van beroep> vereiste is evenredig t.a.v. legitiem doel

“objectieve en redelijke rechtvaardiging”

> andere gevallen> legitiem doel> maatregel passend en noodzakelijk

Uitzonderingen;

> positieve actie> “door of krachtens de wet”

Vraag advies aan het Centrum!

Samenvatting

STAPSGEWIJZE ANALYSE

Verschil in behandeling?JA

wetgeving van toepassing?JA

op grond van beschermd criterium?JA

rechtvaardiging conform wet/decreet? NEEN

DISCRIMINATIE

6. Redelijke aanpassingen: doelstelling

De weigering een redelijke aanpassing te voorzien voor een persoon met een handicap = discriminatie

Doelstelling: Negatieve invloed van onaangepaste omgeving neutraliseren Waarborgen van gelijke kansen Toelaten dat eenieder kan genieten van bestaande voordelen

of voorzieningen Maximaliseren van evenwaardige en zelfstandige participatie

Redelijke aanpassingen: Wettelijke definitie (art.4-12°)

Redelijke aanpassingen zijn passende maatregelen die in een concrete situatie en naargelang de behoefte worden getroffen om een persoon met een handicap in staat te stellen toegang te hebben tot, deel te nemen aan en vooruit te komen in aangelegenheden waarop deze wet van toepassing is …

…tenzij deze maatregelen een onevenredige belasting vormen voor de persoon die deze maatregelen moet treffen. Wanneer die belasting in voldoende mate wordt gecompenseerd door bestaande maatregelen in het kader van het gevoerde overheidsbeleid inzake personen met een handicap, mag zij niet als onevenredig worden beschouwd;

De evaluatie van de redelijkheid van een aanpassing

Wat is redelijk?

Criteria voor de evaluatie

Tegen de achtergrond van de context:

Effectieve financiële kost, Beschikbare compenserende subsidies of

tegemoetkomingen, Organisatorische gevolgen van de aanpassing, Draagkracht/vlak (grootte van de aktiviteiten en

financiële ruimte van de werkgever, Duur en frequentie van gebruik van de aanpassing De afwezigheid van evenwaardige alternatieven Directe en indirecte gevolgen Beroepsgebonden aanpassingen …

Welke soort aanpassingen?

Materiële

aanpassingen

Aanpassing van de wagen

Aangepast scherm

Ergonomische stoel in rechtzittende stand

Ergonomische muis

Braillemenu

Niet- materiële aanpassingen

Reorganisatie van het werk:flexibele werkuren, telewerk/thuiswerk

Aanpassing regelgeving Doventolken en gebarentaal

Logos en eenvoudige pictogrammen

Begeleiding op de werkvloer, mentorship

Expertise redelijke aanpassingen ?

• de persoon met een beperking zelf

• de gespecialiseerde verenigingen

• de regionale agentschappen; Vlaams Agentschap / KOC

• Cel diversiteit / Selor

• het Centrum voor gelijke kansen en voor racismebestrijding

• hier : SIHO ?

Redelijke aanpassingen

Brochure:

FOD Werkgelenheid, arbeid en sociaal overleg in samenwerking met het Centrum.

www.werk.belgie.be(rubriek publicaties)

Cave : oude wetgeving!

7. Intimidatie en opdracht tot discriminatie

INTIMIDATIE

“ongewenst gedrag dat met een van de beschermde criteria verband houdt, en tot doel of gevolg heeft dat de waardigheid van de persoon wordt aangetast en een bedreigende, vijandige, beledigende, vernederende of kwetsende omgeving wordt gecreëerd”

> “discriminatoire” intimidatie / pesterijen op werkvloer: Welzijnswetbrochure: http://www.werk.belgie.be/WorkArea/showcontent.aspx?id=12502

OPDRACHT TOT DISCRIMINEREN

> bvb. werkgever interimkantoor / eigenaar immokantoor

7. Juridische bescherming

Bescherming tegen “nadelige maatregels” na klacht> klacht volgens interne procedure van (vermoedelijke) discriminerende organisatie> formele klacht officiële instanties> geldt ook voor getuigen

Nietigheid van discriminatoir beding

Schadevergoeding

> Werkgelegenheid, forfaitair: 6 / 3 maanden bruto-loon (materiële en morele schadevergoeding)> Buiten werkgelegenheid, forfaitair: 1300 / 650 euro (morele schadevergoeding)> Bewezen reële schade

Procedureel: vordering tot staking, verschuiving van de bewijslast

Deel III: Structurele dossiers en cijfermateriaal

Structurele dossiers

Vertaling ADW in gebarentaal Brochure over Redelijke aanpassingen in Goederen

en Diensten Brochure met aanbevelingen inzake ticketting en

toegang tot evenementen Brochure over discriminatie en Handicap Medische selectiecriteria bij de Politie Vervoer van personen met handicap door NMBS …

Meldingen 2007

0 200 400 600 800 1000 1200

Ras

Handicap

Geloof

Seksuele Geaardheid

Leeftijd

Gezondheid

Andere gronden

Niet bevoegd

2007

2006

Meldingen Handicap - per sector

Onderwijs5%

Werkgelegenheid27%

Regelgeving9%

Goederen en diensten54%

Intimidatie, pesterijen5%

Goederen en diensten

Werkgelegenheid

Regelgeving

Onderwijs

Intimidatie, pesterijen

Handicap - Werkgelegenheid

Vorming1%

Aanwerving33%

Werkomstandigheden40%

Ontslag26%

Vorming

Aanwerving

Werkomstandigheden

Ontslag

Handicap - Goederen en diensten

Huisvesting10% Transport

10%

Handel, private ondernemingen

28%

Gezondheidszorg6%

Voorzieningen4%

Ontspanning, Cultuur en sport

18%

Openbare diensten

24%

Huisvesting

Transport

Ontspanning,Cultuur en sport

Handel, privateondernemingen

Openbare diensten

Gezondheidszorg

Voorzieningen

Meldingen Toegankelijkheidsproblemen: 22% dossiers in "Goederen en Diensten"

Cultuur, ontspanning

38%

Huisvesting9%

Publieke diensten

29%

Transport21%

Private diensten

3%

Transport

Private diensten

Cultuur, ontspanning

Huisvesting

Publieke diensten

CONTACT

Centrum voor gelijkheid van kansen en voor racismebestrijdingKoningsstraat 1381000 BRUXELLEStel: +32 (0) 2 212 30 00fax: +32 (0) 2 212 30 30Groen nummer: 0800 12 800www.diversiteit.be

Isabelle DemeesterIsabelle.demeester@cntr.beDirecte lijn: 02 212 31 43