zhrhrwh45eSubtitle

Onderzoek gezond-heidsrisico’s ultrafijn stof rond Schiphol

Module 1 –Resultaten meetcampagne taxiënde vliegtuigenApril 2018

Campagne taxiënde vliegtuigen

Doel:

● Onderzoek nut en noodzaak taxiënde vliegtuigen als aparte bron in het rekenmodel (huidig model rekent met startende en landende vliegtuigen)

Uitvoering:

● Metingen bijdrage taxiënde vliegtuigen aan concentratie op verschillende afstanden + kalibratie rekenmodel.

Conclusie tot dusver:

● Taxiënde vliegtuigen zullen als aparte bron in het rekenmodel meegenomen worden.

● We onderzoeken nog hoe dat precies te doen.

Module 1 - Resultaten meetcampagne taxiende vliegtuigen2

Campagne taxiënde vliegtuigen

Opzet:

● Metingen ultrafijn stof op verschillende afstanden aan weerszijden van taxibaan gedurende 4 weken (11 mei t/m 7 juni 2017)

– Afleiden afstand waarop emissies van taxiënde vliegtuigen de concentratie van ultrafijn stof beïnvloeden

● Modelberekeningen bijdrage taxiënde vliegtuigen aan concentratie van verschillende indicatorstoffen (bij afwezigheid van bekende emissiegegevens ultrafijn stof)

– Vergelijking metingen-modelberekeningen om kalibratiefactor rekenmodel (‘vertaalfactor’) af te leiden.

Module 1 - Resultaten meetcampagne taxiende vliegtuigen3

Uitleg kalibratiefactor: zie Bijlage 1

Afgerond: resultaten in deze presentatie

In uitvoering

Meetlocaties

Module 1 - Resultaten meetcampagne taxiende vliegtuigen4

Boven- en benedenwinds taxibaan van/naar Polderbaan:● Bij NO wind zijn HD0 en NH1

“belast” door taxiënde vliegtuigen die gaan starten. HD2 dient als “onbelast” meetpunt.

● Bij ZW wind zijn HD2, HD3 en HD4 “belast” door taxiënde vliegtuigen die geland zijn. NH1 dient als “onbelast” meetpunt.

Duur van de metingen:● Op NH1, HD2 en HD3 is vier weken

gemeten. ● Op HD4 is de eerste twee weken

gemeten (bij vooral ZW wind), op HD0 de laatste twee weken (enkele dagen met NO wind).

Meetapparatuur

Module 1 - Resultaten meetcampagne taxiende vliegtuigen5

Op alle locaties is gemeten met een Environmental Particle Counter (EPC-3783). Deze meet het aantal ultrafijne deeltjes in een kubieke cm lucht (#/cm3).

Op de foto in de ene kist de pomp die de lucht aanzuigt, in de andere het meetapparaat.

Voor en na de meetcampagne zijn de vier apparaten op locatie NH1 met elkaar vergeleken. Er zijn correctiefactoren afgeleid om het absolute niveau van de metingen vergelijkbaar te maken.

Tijdreeks gemeten concentratie ultrafijn stof

Module 1 - Resultaten meetcampagne taxiende vliegtuigen6

Uurgemiddelde concentratie [aantal/cm3]

Tijdreeks gemeten concentratie ultrafijn stof

Module 1 - Resultaten meetcampagne taxiende vliegtuigen7

Uurgemiddelde concentratie [aantal/cm3]

Eerste 2 weken

Tijdreeks gemeten concentratie ultrafijn stof

Module 1 - Resultaten meetcampagne taxiende vliegtuigen8

Uurgemiddelde concentratie [aantal/cm3]

Laatste 2 weken

Windroos gemeten concentratie ultrafijn stof

Module 1 - Resultaten meetcampagne taxiende vliegtuigen9

Uurgemiddelde concentratie [aantal/cm3]

Windrichting (graden)

360 = 0

270 90

180

0/360= wind uit het noorden90 = wind uit het oosten180 = wind uit het zuiden270 = wind uit het westenUitleg

windroos: zie Bijlage 2

Belasting taxiënde vliegtuigen

Wat leren de tijdreeksen en windroos ons?

Module 1 - Resultaten meetcampagne taxiende vliegtuigen10

● De absolute concentratie van ultrafijn stof varieert op alle locaties sterk in de tijd. Dit hangt o.a. samen met de windrichting.

● De laagste concentraties zijn gemeten op HD0 en NH1 bij ZW wind.

● De hoogste concentraties zijn gemeten op NH1 bij NW wind. Dit komt met name door emissies van vliegtuigen die starten op de Polderbaan.

● Aan de noordkant van de taxibaan is de gemeten piekconcentratie het hoogst op HD2. Dat is bij wind uit de richting van de taxibaan. Deze locatie ligt het dichtst bij de taxibaan en Polderbaan.

● Door de grotere afstand is de concentratie op HD3 en HD4 bij wind uit de richting van de taxibaan en Polderbaan lager dan op HD2. Voor beide locaties geldt dat de hoogste concentraties gemeten zijn bij ZO wind. Er is dan invloed te verwachten van de rijksweg A5 en andere banen van Schiphol.

● Aan de zuidkant van de taxibaan is de gemeten concentratie op HD0 lager dan op NH1. HD0 ligt op grotere afstand van de taxibaan en Polderbaan.

Analyse bijdrage taxiënde vliegtuigen

Module 1 - Resultaten meetcampagne taxiende vliegtuigen11

A. ‘Geldige’ uren worden geselecteerd: meting beschikbaar, vliegtuigen aanwezig, windsnelheid > 1,5 m/s1.

B. Per meetlocatie wordt de beïnvloedingshoek gekozen: bij welke windrichting wordt de locatie belast door emissies van taxiënde vliegtuigen en minimaal belast door andere emissies. Gekozen is voor een hoek van 30 graden loodrecht op de taxibaan: 30-60 graden voor HD0 en NH1; 210 tot 240 graden voor HD2, HD3 en HD4.

C. Per meetlocatie wordt de onbelaste locatie gekozen (NH1 voor de meetlocaties ten noorden van de taxibaan, HD2 voor die ten zuiden).

D. De uurgemiddelde gemeten bijdrage is het verschil tussen de belaste en onbelaste locatie.

E. De uurgemiddelde gemeten bijdragen vallend binnen de beïnvloedingshoek worden gemiddeld per meetlocatie.

F. De gemeten bijdrage wordt als functie van de afstand tot de taxibaan bekeken.

1 Bij lagere windsnelheid is de windrichting te variabel.

‐20000

0

20000

40000

60000

80000

100000

120000

140000

0 200 400 600 800 1000 1200 1400

Module 1 - Resultaten meetcampagne taxiende vliegtuigen12

Gemeten bijdrage UFP [aantal/cm3]

Gemiddelde + standaarddeviatie

Afstand bij benadering [m]

HD-429

uren

HD-017

urenHD-370

uren

HD-269

urenNH-129

uren

NB: De jaargemiddelde bijdrage van taxiënde vliegtuigen is aanzienlijk lager. Hoeveel?

Onderzoek daarnaar is in uitvoering.

Gemeten bijdrage taxiënde vliegtuigen op belaste uren

Uitleg: zie Bijlage 3

Conclusie metingen

Module 1 - Resultaten meetcampagne taxiende vliegtuigen13

● De bijdrage van taxiënde vliegtuigen aan de concentratie van ultrafijn stof neemt volgens nu beschikbare metingen snel met de afstand af.

● Toch is de gemiddelde bijdrage aan de concentratie op het verst gelegen meetpunt op 1200 meter op momenten dat de locatie belast is (20.000 /cm3) groter dan de gemiddelde achtergrondconcentratie op diezelfde momenten (10.000 /cm3).

● Beïnvloeding van de concentratie van ultrafijn stof op woonlocaties nabij Schiphol door taxiënde vliegtuigen valt op basis van de metingen niet uit te sluiten.

Taxiënde vliegtuigen zullen als aparte bron in het rekenmodel meegenomen worden.

De berekeningen gaan inzicht geven in de bijdrage van taxiënde vliegtuigen op het totaal.

De resultaten van de berekeningen inclusief validatie met metingen worden eind 2018 verwacht.

Verantwoording

Dit onderzoek kwam tot stand met medewerking van:

● Marita Voogt, Peter Zandveld, Joost Wesseling, Ernie Weijers (RIVM)

● Gerard Kos, Pim van den Bulk, Danielle van Dinther (ECN)

● Harald Helmink, Dave de Jonge, Jorrit van der Laan, Jennes Meydam (GGD Amsterdam)

Dank aan:

● De bedrijven en particulieren voor het beschikbaar stellen van hun terrein voor de metingen.

● KNMI voor het beschikbaar stellen van meteorologische waarnemingen.

Module 1 - Resultaten meetcampagne taxiende vliegtuigen14

Bijlage 1: Uitleg kalibratiefactor Er zijn geen bruikbare emissiegegevens voor ultrafijn stof van vliegtuigen. De schattingen die er zijn, zijn te globaal voor dit soort berekeningen.

Daarom wordt er in het model gerekend met emissiegegevens van stoffen waarvoor wel emissiegegevens beschikbaar zijn (NOx, fijn stof).

Om de modelresultaten om te zetten in een schatting voor ultrafijn stof, is een factor nodig. Deze factor wordt bepaald in de vergelijking tussen de gemeten bijdrage aan ultrafijn stof en de berekende bijdrage aan NOx of fijn stof. Dit noemen we de kalibratiefactor of ‘vertaalfactor’.

Module 1 - Resultaten meetcampagne taxiende vliegtuigen15

Bijlage 2: Uitleg windroos De concentratiewindroos laat bij verschillende windrichtingen (op de y-as) de gemiddelde gemeten concentratie van ultrafijn stof zien die optreedt als de wind uit die specifieke richting komt. De methode is o.a. geschikt om te zien bij welke windrichtingen de hoogste en laagste concentraties optreden.

Twee meetlocaties die aan weerszijden van een bron liggen, laten bij verschillende windrichtingen verhoogde concentraties zien. Een concentratiewindroos maakt dat inzichtelijk.

Een concentratiewindroos kan een grillig verloop laten zien als gevolg van ruis (toevallige onzekerheid) in de metingen. Om de ruis te onderdrukken is een lopend gemiddelde concentratie toegepast. Dat wil zeggen dat ook metingen in direct naastgelegen windrichtingen zijn meegenomen in het gemiddelde.

Module 1 - Resultaten meetcampagne taxiende vliegtuigen16

Bijlage 3: Gemiddelde en standaarddeviatieDe gemiddelde waarde is de som van alle getallen gedeeld door het aantal getallen.

De standaarddeviatie is een rekenkundige maat voor de spreiding van waarden rondom het gemiddelde. Waarden die veel afwijken van het gemiddelde zorgen voor een grotere standaarddeviatie. In dit geval kan dat komen door variatie in bijvoorbeeld het aantal taxiënde vliegtuigen of de weersomstandigheden tussen de uren. Daarnaast is de standaarddeviatie vaak ook groter als er minder waarnemingen zijn.

Module 1 - Resultaten meetcampagne taxiende vliegtuigen17