Prof. dr Jenny Gierveld

Hoogleraar Em. Vrije Universiteit Amsterdam

Nederlands Interdisciplinair Demografisch Instituut (NIDI), Den Haag

Lezing Verpleegkundig Vizier, Nijmegen, 22 mei 2014

Sociale kwetsbaarheid en eenzaamheid

van de ouder wordende mens

OPBOUW VAN DE VOORDRACHT

Sociale kwetsbaarheid Wat is het

Waar hangt het mee samen

Eenzaamheid Wat is het

Waar hangt het mee samen

IS EENZAAMHEID TE VOORKOMEN?

Een proces van het opeenstapelen van

lichamelijke, psychische en sociale tekorten

in het functioneren,

dat de kans vergroot op

negatieve gezondheidsuitkomsten

( SCP, Van Campen, 2011)

Definitie van sociale kwetsbaarheid:

PREVALENTIE BIJ OUDEREN (65-90 JAAR)

Alleen wonen 40%

Gemis aan contacten 25%

Gemis aan steun 17%

Sociaal kwetsbaar (2+) 21%

In totaal mogelijk 600.000 –

700.000 mensen

In: SCP – Kwetsbare Ouderen, 2011

zijn ondanks hun slechtere gezondheid

soms nog heel goed in staat zichzelf te redden,

wanneer ze beschikken over;

-- een aangepaste woning

-- voldoende financiële middelen

-- een sterk sociaal netwerk

deels een taak voor de gemeenten voorzorg

sociale kwetsbare ouderen

ONDER DE SOCIAAL-KWETSBARE OUDEREN

ZIJN HET VOORAL DE

NIET-REDZAMEN DIE HULP BEHOEVEN:

Definitie:

Ouderen die de essentiële aspecten

van hun leven,

namelijk zorg, wonen en welzijn,

niet voor zichzelf kunnen regelen of

kunnen laten regelen.

6

Aanknopingspunten in recent advies van

de Raad voor de Volksgezondheid en Zorg (2012)

Welke maatregelen zijn nodig om

niet-redzame mensen

goede zorg en kwaliteit van leven te

garanderen?

c) En mits investeren in voorzorg

(om zo lang mogelijk redzaam te blijven)

a) Ouderen met complexe en langdurige

problematiek: zorg aan huis

b) mits zorg doelmatiger wordt

-- gezondheidszorg?

-- preventie en levensstijl?

-- sociaal netwerk en voorkomen van

eenzaamheid?

Welke onderwerpen moeten daarbij voorrang

krijgen binnen de gemeenten?

Risicofactoren vroegtijdig overlijden: (Holt-Lunstad, Smith, & Layton, 2010)

0 0,2 0,4 0,6 0,8

air pollution

hypertension

BMI

physical activity

cardiac exercise

flu vaccination

abstinence drinking

cease smoking

smoking < 15 cigarettes daily

alleviation of loneliness

social support

social relationships

.

Concepten:

sociale participatie isolatie

&

sociale verbondenhenheid eenzaamheid

Definitie van eenzaamheid:

Het subjectief ervaren van een

onplezierig of ontoelaatbaar gemis aan

(kwaliteit) van bepaalde sociale relaties.

Het kan zijn dat het aantal contacten dat men

heeft met andere mensen geringer is dan men

wenst. Het kan ook zijn dat de kwaliteit van de

gerealiseerde relaties achterblijft bij de wensen.

J. de Jong Gierveld, 1984

TYPEN VAN EENZAAMHEID:

Emotionele eenzaamheid

&

Sociale eenzaamheid

“Een oudere weduwe in Finland is eenzamer dan een weduwe in

Toscane”

WAAR OF ONWAAR?

STELLING

Eenzaamheidsschaal

de Jong Gierveld bestaat

uit 11 uitspraken:

Ik mis een echte goede vriend of

vriendin

Ik ervaar een leegte om me heen

De eenzaamheidsmeter

van De Jong Gierveld:

• 11 Heel erg eenzaam

0 Niet eenzaam

Omvang van het sociale netwerk van

mensen van 55 tot 85 jaar (Bron: LASA)

•

Van alle volwassenen

is één op drie

eenzaam;

20% matig eenzaam

10% sterk eenzaam

Vele factoren zijn van belang, o.a.:

• Alleen wonen

• Geen kinderen, broers of zussen; afstand

• Persoonlijkheidskenmerken / psychiatrische problematiek

• Ongewenst zonder werk

• Financiële zorgen

eenzaamheid is voor elke persoon verschillend

:

Verder lezen

in:

Disclaimer. Veel van het gepresenteerde is wetenschappelijk gepubliceerd. Andere

resultaten zijn gebaseerd op onderhanden werk.

© VU Amsterdam 2011. Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag

worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand,

of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch,

mechanisch, door fotokopieën, opnamen of enige andere manier, zonder

voorafgaande schriftelijke toestemming

Dank U !