Marlou Heskes, Fontys Hogeschool ICT

Coördinator Student+ & SLB’er (autismespecialist)

Kartrekker ambitiethema talentgericht onderwijs: iedere student is uniek, met zijn of haar eigen capaciteiten, talenten en ‘gebruiksaanwijzing’. Dat geldt zeker ook voor de talenten van studenten met autisme!

Agenda

• Workshopkeuzecheck• Wat is autisme?• Welke specifieke kenmerken hebben leerlingen • of studenten met autisme?• Welke invloed hebben deze kenmerken op het SKC-gesprek?• Placemat-opdracht: aan de slag!• Autismevriendelijke studiekeuzecheckgesprekken: wat werkt!• Vragen, tips en opmerkingen

Keuzecheck

Wat is autisme of een Autisme Spectrum Stoornis?

?

Wereldwijd: 0,6% (Elsabbagh et al, 2012)Brainport : 2,3% (Baron Cohen, 2012)

Fontys ICT: 8,3% (officieel gemeld, schatting 12-15%)Klas A7: 25,0% (gemeld aan SLB-ers)

3000 ICT-studenten = minimaal 360 studenten met autisme (en een veelvoud met

kenmerken van autisme)

Autisme & Fontys Hogeschool ICT

8 specifieke kenmerken van mensen met autisme

KENMERKEN VAN AUTISME, TEACCH (MESIBOV, SHEA, & SCHOPLER, 2005)

Voorkeur voor het verwerken van visuele informatie

Verhoogde aandacht voor detailwaarneming

Grote variatie in mate van aandacht

Afwijkende communicatie

Moeite met het concept tijd

Neiging om gehecht te raken aan bepaalde routines

Sterke interesses en impulsen

Sensorische voorkeuren en afkeer

#1 Voorkeur voor het verwerken van visuele informatie

+ “Als docenten gebruik maken van diagrammen, visuele beelden of voorbeelden gebruiken om theorie uit te leggen, dan kan ik de stof beter opnemen dan uit een boek waar de

theorie veel droger wordt uitgelegd.

Visuele voorbeelden helpen mij om de stof beter te begrijpen en te onthouden. Verder werkt het voor mij als ik het een keer gezien heb, bijvoorbeeld bij codes.”-4e jaars student.

#2 Verhoogde aandacht voor detailwaarnemingen maar moeite met tegelijkertijd sequenteren, integreren, verbinden en betekenis verlenen.

“Ook vind ik het moeilijk vind om tegelijk te luisteren, en de informatie te verwerken en dat dan ook nog eens begrijpelijk op te schrijven of op te reageren.” -6e jaars student.

#3 Mate van aandacht & #7 Sterke interesses

“Ik merk dat mijn concentratieboog erg

kort is, maar ik heb wel een voordeel dat

als ik iets heel interessant vind, dan kom ik

in een hyperfocus. Dan kan ik me voor een

langere tijd wél heel goed concentreren.”

-4e jaars student

#4 Communicatie “Ik heb dan ook redelijk direct dingen gezegd,

ik heb niet gescholden verder maar meer

redelijk direct mijn mening laten horen en daar

maak je ook niet altijd even goede vrienden

mee.” -2e jaars student.

“Mevrouw, u bent een stuk slimmer dan dat u eruit ziet!”

Communicatie, wat valt op:

• Non-verbaal (inadequaat oogcontact, mimiek, motoriek)• Initiatief• Balans (stroef, overweldigend, chaos)• Moeite met gezegden en spreekwoorden• Langere denktijd nodig (A Q B)• Behoefte aan verheldering & verduidelijking• Open vragen met gesloten antwoorden

Ja, nee, weet niet en MISSCHIEN!

#5 Moeite met het concept tijd

“Het komt voor dat ik taken van mensen overneem of zonder het zelf door te hebben alle taken op mij

afgeschoven krijg en ik vind die dingen ook allemaal leuk om uit te zoeken en te doen dus ik zie daar vaak dan ook geen probleem in. Het enige is tijd, maar ja dat is een detail en dat is rekbaar en.. en. en ja daar

heb ben ik mijzelf wel vaak tegengekomen.” 6E JAARS STUDENT

#6 Neiging om gehecht te raken aan bepaalde routines“

We hadden bijvoorbeeld een rooster gekregen en dit rooster zou voor vijf weken zijn. Dit rooster is vervolgens

elke week aangepast en dan zorgt dat voor zoveel frustratie dat ik al die

weken niet meer mijn huiswerk kan maken. Ik raak in paniek en mijn hele

planning komt in de knoop.” -4e jaars student.

#8 Sensorische voorkeuren en afkeer.

“Stress op school? GELUIDEN. Je moet je voorstellen: een stille klas, dat niemand zijn muziek aan heeft, waar ze gewoon aan het studeren zijn en waar mensen met hun stoel draaien en tegen een poot aan tikken en met elkaar aan het overleggen zijn, zachtjes, dat is voor mij echt al een ramp.” 6e jaars student

Hoe verschillen studenten van elkaar?

9%

17%

13%

39%

4%

9%

9%

Student 1, 2e jaars voorkeur visuele leerstrategie

sterke aandacht details

mate van aandacht

communicatie

moeite met concept tijd

gehecht aan routines

sterke interesses en impulsen

sensorische voorkeuren en afkeer

5%

16%

21%

5%

53%

Student 2, 6e jaarsvoorkeur visuele leerstrategie

sterke aandacht details

mate van aandacht

communicatie

moeite met concept tijd

gehecht aan routines

sterke interesses en impulsen

sensorische voorkeuren en afkeer

8 FHICT studenten en hun kenmerken

visuele leerstrategie

aandacht details

mate van aandacht

communicatie

moeite met concept tijd

gehecht aan routines

sterke interesse en impulsen

sensorische voorkeuren en afkeer

0 5 10 15 20 25 30 35

8 Kenmerken van autisme: cumulatief

student 1 student 2 student 3 student 4 student 5 student 6 student 7 student 8

8 ICT studenten en de 8 kenmerken

voorkeur visuele leerstrategie

sterke aandacht details

mate van aandacht

communicatie

moeite met concept tijd

gehecht aan routines

sterke interesses en impulsen

sensorische voorkeuren en afkeer

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100%

Kenmerken van autisme: voor- of nadelige invloed

nadeel voordeel

Placematopdracht in groepen van 3: hoe kunnen we gebruik maken van de positieve kenmerken en beter omgaan met de kenmerken die het gesprek mogelijk negatief beïnvloeden?

Top 4 om te benutten: Voorkeur visuele informatie Sterke aandacht details Sterke interesses en impulsen Mate van aandacht

Top 4 om rekening mee te houden:• Sensorische voorkeur en afkeer• Moeite met concept tijd• Sterk gehecht aan routines• Communicatie

Tips voor SKC-gesprekken

• Algemene tips: veilige sfeer, open houding en kennis over de beschikbare voorzieningen

• Tips vanuit de 8 kenmerken: smileys geven aan wat positief kan bijdragen aan een goed* studiekeuzecheckgesprek en wat mogelijk een showstopper kan zijn

* Goed = een gesprek waar een zo valide en betrouwbaar mogelijk advies uitkomt.

Los van alle tips: met een positieve intentie en

onbevangen blik kom je al heel ver!

1. Sensorische voor- en afkeer

Voor: Probeer een ruimte te kiezen die sensorisch zo weinig mogelijk verstoring heeft

Voor: Denk ook aan eigen verstoringen Tijdens: Start het gesprek met te checken of de

leerling/student geen storende sensorische hinder ondervindt

2. Communicatie

Spreek in het nu en vanuit de ik-persoon Gebruik zo veel mogelijk letterlijke taal Geef denktijd tussen vraag en antwoord Laat zo weinig mogelijk informatie weg, ben compleet!

3. Moeite met het concept tijd

Voor: maak een globale structuur van het gesprek Voor: download een timetimer in de app store Tijdens: licht de structuur van het gesprek toe Tijdens: gebruik timetimer, ook handig voor jezelf Begin het gesprek op tijd!

Tip: plan deze gesprekken aan de randen voor evt. uitlooptijd

4. Sterke interesses

IJsbreker: laat leerling/student een persoonlijk voorwerp meenemen naar het SKC-gesprek dat iets over hem/haar zegt (liever geen devices als smartphone)

Motivatie: toets de link tussen studie en voorwerp/hobby (kan ook zijn)

5. Voorkeur visuele informatie

Visualiseer de structuur van het gesprek Ga tekenend schaalwandelen (bij ja-nee-misschien) Projecteer kort de uitkomsten van de

studiekeuzechecktest (als die afgenomen is)

6. Mate van aandacht

Hyperfocus bij favoriete onderwerpen Metaforen werken dan vaak goed!

7. Sterk gehecht aan routines

Tijdens: sluit aan bij het vertrouwde en bekende Tijdens: houd zo veel mogelijk vast aan de getoonde

structuur van het gesprek

8. Sterke aandacht details maar moeite met integratie

Informatie vooraf ordenen (o.a. door agenda) Bij chaotisch verloop terug naar de (visuele) structuur

Basistips voor de auti-studiekeuzechecker

• Blijf nieuwsgierig • Blijf ijsbergdenken• Blijf zoeken naar sterke kanten en interesses• Blijf denken in mogelijkheden

Meer informatie?

• http://www.studerenmetautisme.be/site/documentaire-nederlands-gesproken/

• http://www.handicap-studie.nl/1_121_Studeren_met_autisme.aspx#Studiekeuzegesprek

• http://www.begeleidleren.nl/wp-content/uploads/2015/02/Handboek-Begeleid-Leren.pdf

• Op de iPad gratis te downloaden in ibookstore: conceptondersteunende communicatie (Kentalis)

Mijn laatste tip!

‘Go to the edge of the cliff and jump off.

Build your wings on the way down.’

Ray Bradbury 

Dank jullie wel!