1

Poëzievertaalwedstrijd 2018

Analyse van The truth the Dead know Anne Sexton

De titels van de dichtbundels van Anne Sexton klinken vaak als berichten van het kerkhof. Live or Die (1966, Pulitzer Prize 1967) bereidde de weg voor The Death Notebooks (1974) en The Awful Rowing Toward God (postume, 1975). Hetzelfde geldt voor een deel van haar gedichten, met titels als The Hangman, Imitations of Drowning, Suicide Note, Godfather Death, For Mr. Death Who Stand With His Door Open, en Wanting to Die. En natuurlijk voor The Truth the Dead Know, het openingsgedicht van de bundel All My Pretty Ones (1962) en één van de opmerkelijkste gedichten over verlies van de 20e eeuw. Volgens de opdracht is het gedicht een elegie met een dubbel onderwerp:

For my mother, born March 1902, died March 1959 and my father, born February 1900, died June 1959

Dit zijn de feitelijke geboorte- en sterfdata van Mary Gray Staples en Ralph Harvey; het gedicht van hun dochter verscheen drie jaar nadat ze snel achter elkaar stierven. Dergelijke autobiografische details, nu gebruikelijk in poëzie, waren in de vroege jaren ’60 een hyper-modern gebaar. In de Hudson Review van 1962-1963 reageerde Cecil Hemley met gemengde gevoelens: “Het lijdt geen twijfel dat de dichter wil dat wij ons associëren met het 'ik' van het gedicht. ... Deze identificatie met de schrijver heeft het voordeel dat gevoelens worden geïntensiveerd, maar het nadeel dat wij enigszins in verlegenheid worden gebracht. Er waren goede redenen waarom eerdere tijdperken terughoudend waren over dergelijke zaken. Het gedicht stijgt echter boven de bekentenis uit en bereikt grote schoonheid.” Toch is het gedicht feitelijk opzettelijk traditioneel. De beeldspraak kan tot de poëzie van zowat elke eeuw behoren: kerk, graf, lijkwagen, schoenen, stenen, boten, zee, poort, zon. Wat wel nieuw was en nog steeds ongedateerd overkomt is de directheid: Gone, I say and walk from church, refusing the stiff procession to the grave, letting the dead ride alone in the hearse. It is June. I am tired of being brave. We drive to the Cape. I cultivate myself where the sun gutters from the sky, where the sea swings in like an iron gate and we touch. In another country people die.

2

Vanaf het grimmige "Gone" is de dictie sober Angelsaksisch en in strofen vol met mono- syllaben klinkt “procession” formeel en “cultivate”, bungelend aan een regeleinde, bijna weelderig, maar ook stijf en hol en leeg in het licht van het thema van het gedicht. Beide woorden impliceren vooruitgang, een concept dat de dood bespot. Beide woorden bieden tijdelijke snelheidsveranderingen en een verandering van tempo is precies waar de spreker naar hunkert. Nadat ze beide ouders in vier maanden tijd heeft verloren, ontsnapt ze naar het strand met haar niet-benoemde geliefde, waar zij een gevoel van overweldigende connectie, zelfs gemeenschap ervaren: My darling, the wind falls in like stones from the whitehearted water and when we touch we enter touch entirely. No one’s alone. Men kill for this, or for as much. Ondanks deze band is “this” geen paradijs. Het “whitehearted water” kan een opgewonden neef zijn van de “wijn-donkere zee” van Homerus. De minnaars lijken belegerd, bedreigd: “the wind falls in like stones”, zoals bij bestraffing door steniging, en de spreker zegt: “Men kill for this, or for as much”. Zowel natuurlijk als menselijke krachten eisen een prijs op voor zulke intense liefde. Al snel verdwijnt de romantiek helemaal: And what of the dead? They lie without shoes in their stone boats. They are more like stone than the sea would be if it stopped. They refuse to be blessed, throat, eye and knucklebone. Deze laatste strofe bevat slechts drie polysyllabische woorden: “without”, “refuse” en “knucklebone”. Alle drie versterken het beeld van de dood als een soort ascese. De lijken liggen zonder schoenen en bewegingloos. Hun weigering (‘refuse”) weerspiegelt de weigering van de spreker op de begrafenis: net zoals zij de doden op weg naar het graf heeft verlaten, zien de doden nu af van de zegeningen van de levenden. “Knucklebone” klinkt vechtlustig en tegelijkertijd naakt. De stenen zee van Sexton doet denken aan twee van de meest huiveringwekkende beelden in de gedichten van Emily Dickinson: het stoffelijk overschot als stopgezette klok en de kleppen van de ziel die als steen sluiten. Stenen boten (doodskisten) roepen een lange mythologische traditie rond de dood op, die van Charon die zielen van overledenen over de Styx roeit. Zee, boten en lichamen worden steen, steen, steen. De dood is universeel en onomkeerbaar. Maar gedichten zélf verstenen ook als ze geen onrustige onderstromen van ambiguïteit behouden. Wat is er aan het einde van Sexton's gedicht nog steeds aan het bewegen?

3

Eén antwoord is dat dubbelzinnig woord “refuse”. Paradoxaal genoeg verleent Sexton de doden een actie in de vorm van een nadrukkelijk woord dat koude ontkenning en warme trots combineert. Bovendien weerspiegelt de weigering van de doden de weigering van de spreker, zodat levenden en doden, ouders en kind, elk deel hebben aan de activiteit en de toestand van de ander. "In another country people die" zegt de spreker, in navolging van Hamlet’s beeld van de dood: “The undiscovered country from whose bourn / No traveler returns.” Toch vindt Sexton, net als Hamlet, dat de scheiding niet zo absoluut is. De twee landen worden vergezeld door een duistere psychologische zee (de zee van problemen van Hamlet, de stenige wateren van Sexton) en door de onlosmakelijke link tussen generaties. Sexton's ouders kunnen haar niet als letterlijke geesten bezoeken, maar de gedachte aan hen in hun "stenen boten" komt terug, net als ze probeert weg te komen van alles. Misschien varen ze op tijd weg of misschien zijn het afgezanten, voorbodes van haar eigen dood, die op haar af komen drijven. "The Truth the Dead Know" gebruikt een tijdloze dictie en het thema is zo oud als ouders en kinderen. Met een kleine verandering zou het een fictieve constructie kunnen zijn van een anonieme spreker. Toch presenteert Sexton het als een deel van haar eigen leven. Zoals de eerder geciteerde Cecil Hemley opmerkte, kan dit "het voordeel hebben van het intensive-ren van onze gevoelens”. Het verleidt ons ook om andere biografische factoren in het gedicht te lezen. In 1959, het jaar waarin de ouders van Sexton stierven, publiceerde Robert Lowell “Life Studies”, algemeen erkend als de grondtekst van de confessionele poëzie. In datzelfde jaar nam Sexton deel aan één van de workshops van Lowell aan de Boston University, samen met een ambitieuze jonge dichter genaamd Sylvia Plath. De competitieve vriendschap tussen de twee vrouwen is legendarisch geworden. Onder het genot van martini’s tijdens het happy hour in het Boston Ritz-Carlton bespraken zij poëzie en wilde toekomstplannen en wisselden verhalen over zelfmoordpogingen uit. Hun wederzijdse bewondering veroorzaakte ook jaloezie: Plath piekerde in haar dagboek toen Sexton haar eerste boekendeal sloot, en Sexton begeerde een studiebeurs voor McLean, het psychiatrische ziekenhuis waar Plath en Lowell beiden patiënten waren geweest. Onvermijdelijk beïnvloedden Sexton en Plath elkaar. Een onthullende manier om "The Truth the Dead Know" te lezen is in vergelijking met "The Colossus", het titelgedicht van de eerste poëziebundel van Plath uit 1960, en een andere elegante elegie door een rouwende dochter. “The Colossus” was het eerste meesterwerk van Plath en het kan geen toeval zijn dat Sexton's gedicht, dat twee jaar later werd gepubliceerd, hetzelfde thema benadert vanuit een vrijwel tegenovergestelde hoek. Geen mythische verwaandheid. Geen verbale verblinding. De spreker allesbehalve nobel. Sexton is niet de trouwe maar de ontrouwe dochter, niet een tragische heldin die volhardt in rouwrituelen, maar een gebrekkig menselijk wezen dat zich verzet tegen verdriet.

4

De overleden vader in het gedicht van Plath blijft passief en mysterieus; de dode ouders in het gedicht van Sexton botweg “refuse to be blessed”, alsof ze hun dochter willen straffen. "The Truth the Dead Know" is niet superieur aan "The Colossus", maar het is rauwer, en die rauwheid was het product van een enorme inspanning. Het gedicht onderging ontelbare revisies voordat het zijn definitieve vorm kreeg, met een a-b-a-b rijmschema dat weinig ruimte biedt voor dichterlijk vuurwerk. Een niet-gepubliceerde versie, beschikbaar als geluidsopname, bevat uitdrukkingen als “loose brows” en “a blushing hermit in the sun” en eindigt op een conventionele carpe diem toon: "live now, live now". Dit verlossende einde en de gestileerde dictie voelen erg vreemd aan in vergelijking met de gepubliceerde versie, die in beide opzichten tot op het bod is uitgekleed. Zowel Plath als Sexton hebben het confessionalisme tot verrassende uitersten gebracht, maar “The Truth the Dead Know” bereikt een grimmigheid die in later werk door geen van beiden ooit is gevonden (of misschien is gezocht). Het is zowel kwetsbaar als stoïcijns, informeel en klassiek ingetogen. Samen met "I hear a Fly buzz" van Emily Dickinson en "Aubade" van Philip Larkin is het één van de minst geruststellende doodsgedichten in de Engelse taal. De kracht ervan wordt niet ontleent aan privé gevoelens, maar juist aan een onpersoonlijke waarheid, een waarheid die we allemaal vroeg of laat zullen leren. Austin Allen (2015) Vertaling: Thom Schuitemaker (december 2017)

Austin Allen’s eerste dichtbundel “Pleasures of the Game” werd in 2016 bekroond met de Anthony Hecht Poetry Prize. Hij woont en werkt in Cincinnati.