27/02/2018

1

pH en wondzorgTHOMAS HULSMANS

PROJECT VERPLEEGKUNDI GE BIJ TA LENT I N MOTI ONTA LENT I N MOTI ONTA LENT I N MOTI ONTA LENT I N MOTI ON

InhoudI. Acute wonden VS. Chronische wonden

II. Wat is pH?

III. pH van de huid

IV. pH in de wondheling

V. pH meetinstrumenten

I. Acute wonden VS. Chronische wonden

(“Wondgenezing”, z.d.)

(“Benieuwd hoe een wond geneest?”, 2014)

27/02/2018

2

Acute wonden VS. Chronische wonden

“Een wonde is een defect in levend weefsel veroorzaakt door fysische, mechanische of thermische invloed of ontwikkeld door een onderliggende medische of psychische factor. Het is een onderbreking van de cellulaire en anatomische continuïteit van het weefsel, zowel inwendig als uitwendig.” (Touriany, 2015)

Acute wonden

Chirurgische wonden

Traumatische wonden

Normaal wondhelingsproces

Acute wondheling1. Hemostase

2. Inflammatiefase

3. Proliferatiefase

4. Remodelleringsfase

5. (littekenfase)

27/02/2018

3

Hemostase�Activatie Factor XII

� Gevormd stolsel niet stevig genoeg � protrombine � trombine � fibrine

� Noodzakelijk voor het stoppen van de bloeding

� Voorlopige wondmatrix is gevormd

inflammatiefase� PAMP’s (Pathogen associated molecular pattern)

�Mestcellen � histamine � vasodilatatie

� Verhoogde immigratie leukocyten (vnl. neutrofielen en macrofagen)

�pro inflammatoire ontstekingscytokines komen vrij: IL-1, IL-6, IL-8, TNF

InflammatiefaseDe rol van de neutrofielen

1. Genereren ROS (=reactive oxygen species)

2. Debrideren van de wonde door afscheiding proteolytische enzymen:serine proteasen, MMP’s

3. Produceren Cytokines en groeifactoren om andere cellen aan te trekken

4. Fagocytose

� Apoptose na 2-3 dagen

27/02/2018

4

inflammatiefaseDe rol van Macrofagen:

1. Monocyten � macrofagen

2. Zeer actieve fagocyten

3. Belangrijke rol in overgangsfase

� Laten brede waaier los aan Groeifactoren en cytokines zoals: IL-1, IL-6, TNF, TGF, FGF

proliferatiefase� Toename fibroblasten

�Vervangen voorlopige matrix en vormen nieuwe ECM

� Maakt of verwijderd collageen

� fibronectine

� Angiogenese (O2, pH, FGF, TGF, VEGF)

� Granulatieweefsel

Remodelleringsfase�Bindweefsel reorganisatie

�Wondcontractie

�Epithelisatie

27/02/2018

5

Chronische wonde� Verlengde inflammatie fase

�Oorzaken:

� Lokale weefsel hypoxie

� Repetitieve trauma

� Zware bacteriële belasting

� Systemische ziekten

� …

� Wonde komt in een vicieuze cirkel terecht

Chronische wonden

Chronische wonden�Verhoogde concentratie MMP’s

� Verlaagde concentratie TIMP’s

� Verhoogde concentraties ROS

�Verouderde fibroblasten

�Verhoogde concentratie pro inflammatoire cytokines

�Groeifactoren worden gedegradeerd

�ECM afbraakproducten bevorderen ontsteking

� Vicieuze cirkel

27/02/2018

6

II. Wat is pH?�Søren Sørensen begin 20e eeuw

�pH = -log[H3O+]

�“p” = Pondus Hydrogenii, Potentia Hydrogenii, potential Hydrogenii?

�De concentratie H+ ionen

�Probleem � bereik concentratie is enorm groot

�Logaritmische pH schaal uitgevonden

II. Wat is pH?�Elke waterige oplossing op 25°c � concentratie H3O+ en de concentratie aan OH- gelijk aan 10 -14

mol/l

�In symbolen: [H3O-] + [OH-] = 10-14 mol/l

�Logaritme met grondgetal 10: Log [H3O-] + Log [OH-] = -14

� Voorbeeld:

� 1L water: 1/10.000.000 mol/l H+ ionen

� Toevoeging zuur � stijging H+ concentratie � verlaging pH

� Wanneer meting dan 1/10.000 = 10-4mol H+/liter= pH 4

� De pH schaal is dus een logaritmische schaal die de concentratie waterstofionen weergeeft in een oplossing.

III. pH van de huid�Anatomie en fysiologie:

� Grootste orgaan lichaam

� Oppervlakte: 1.5-2m²

� Gewicht: 1.5-2Kg

� Functies

� Bescherming

� Thermoregulatie

� Gevoel, tastzin

� Metabolisme (Vit. D-synthese)

� …

27/02/2018

7

III. pH van de huid� Structuur van de huid

� Epidermis

� Basaalmembraan

� Dermis

� Subcutis

A diagram of the skin. Geraadpleegd op,

http://encyclopedia.lubopitko-bg.com/structureofskin.html

III. pH van de huid�Zuur: pH4-6

�Interne omgeving neutrale pH van 7-9

�Grote gradiënt van 2-3 eenheden tussen stratum corneum en omliggende structuren

� “Zuurmantel” historisch beschouwd als afweermechanisme

�Nieuwe inzichten tonen breder beeld van belang pH aan.

Factoren die de pH kunnen beïnvloeden1. Endogene factoren:

◦ leeftijd

◦ Locatie, interdigitale ruimtes

◦ Pigmentatie

◦ Zweet, huidvochtigheid, talg

2. Exogene factoren:

◦ Detergenten

◦ Cosmetische zeep

◦ Occlusieve verbanden

◦ Huidirritaties

◦ Topische antibacteriële middelen

27/02/2018

8

Huid pH en de barrièrefunctie� De rol van stratum corneum als permeabiliteitsbarrière is afhankelijk van:

� Hydrofobe karakter

� Lipide verspreiding

� Organisatie lipiden in een reeks lamellaire lagen

�Vorming stratum corneum (genereren lipofiele componenten) omvat pH-afhankelijk enzymen:

1. β-glucocerebrosidase (pH 5,6)

2. Sfingomyelinase (pH 4,5) Synthese Ceramide

Huid pH en de integriteit van het stratum corneum� pH beïnvloed niet enkel barrière homeostase

�� ook integriteit, cohesie en afschilfering van het stratum corneum

� Serine proteasen functioneren best in hoge pH

� Zijn nauw verbonden met desquamatie door Desmoglein-1

�Structuur en de werking van het stratum corneum verstoord

Huid pH en zijn antimicrobiële eigenschappen�Groei huidflora optimaal in zuur milieu

�Pathogene bacteriën als S. Aureus hebben optimale ph waarden van 7-8

�Dermicidin � antimicrobiële peptide in zweet

�Incubatie S. Aureus met zweetfractie op basis van Dermicidin heeft een antibacterieel effect van >90% bij een pH van 5,5 in verglijking met 60% bij een pH van 6,5.

�Nitraat � nitriet � reactieve stikstofsoorten � niet-specifiek antibacterieel afweermechanisme

27/02/2018

9

pH Buffersysteem in ons lichaam� Buffercapaciteit van verschillende vloeistoffen lichaam � pH in evenwicht

�Meest overvloedige buffersysteem = proteïne buffersysteem

� Eiwitten kunnen H+ ionen opnemen en binden

�Hemoglobine één type intracellulaire buffer

�� Oxyhemoglobine dissociatiecurve (Bohr effect)

Oxyhemoglobine dissociatiecurve

IV. pH en wondheling� complex regeneratie proces

� gekenmerkt door afbraak en opnieuw bijeenbrengen bindweefsel + epidermale laag

�pH wondbed beïnvloed direct en indirect biochemische processen genezingsproces

� verwaarloosde parameter

27/02/2018

10

Infectie controle� zuur milieu verstoord in wonden �

pH-omgeving 7-8

� Meeste pathogene bacteriën pH-waarde van >6 nodig

Wounds, 2015

(Jones, Cochrane, & Percival, 2014)

Wijziging proteasen activiteit�Elke protease heeft een optimale pH waarde

� In onderzoek 19 monsters genomen van chronische wonden

� Monsters hadden een gemiddelde pH 7,5-8,9

� optimale pH waarde MMP-2, plasmine en elastase � 8,0

�Neutrofiel elastase maximaal actief bij pH van 8,3

�Urease actiever in een alkalisch milieu

27/02/2018

11

Vrijkomen van zuurstof

Andere effecten� Vermindering in toxiciteit van bacteriële eindproducten

�Epithelisatie en angiogenese

�Vernietiging abnormaal collageen

�Verhoogde macrofaag- en fibroblasten activiteit

�Controle deelnemende enzymen wondgenezingsproces

(McLister & Davis, 2015)

27/02/2018

12

pH meetinstrumenten� pH glaselektrode meter

� pH indicator strips

� Lakmoes papier

V. Besluit� Weinig literatuur

� Precieze werking en impact verschillende pH-niveaus in wonde onzeker

� niet invasieve techniek

�Nieuw meetinstument?

Bedankt!

27/02/2018

13

BibliografieAcute wonden. (z.d.). Geraadpleegd 9 februari 2018, van http://www.startwondverzorging.nl/CONTENT/index.php/gecompliceerde-wonden/1-acute-wonden

Ali, S. M., & Yosipovitch, G. (2013). Skin pH: from basic science to basic skin care. Acta Dermato-Venereologica, 93(3), 261–267. https://doi.org/10.2340/00015555-1531

Autoprotolyse. (2017, juli 7). In Wikipedia. Geraadpleegd van https://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Autoprotolyse&oldid=49413886

Benieuwd hoe een wond geneest? (2014, oktober 20). Geraadpleegd 21 februari 2018, van https://www.lijfengezondheid.nl/schaafwond/

Bohr-effect. (2018, januari 17). In Wikipedia. Geraadpleegd van https://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Bohr-effect&oldid=50790715

Ceramide. (2013, maart 14). In Wikipedia. Geraadpleegd van https://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Ceramide&oldid=35991030

Gethin, G. T., Cowman, S., & Conroy, R. M. (2008). The impact of Manuka honey dressings on the surface pH of chronic wounds. International Wound Journal, 5(2), 185–194. https://doi.org/10.1111/j.1742-481X.2007.00424.x

H1_Een wereld vol met kleur.pdf. (z.d.). Geraadpleegd 11 februari 2018, van http://www.doechemie.ugent.be/sites/default/files/pdf/H1_Een%20wereld%20vol%20met%20kleur.pdf

Heeft de pH-waarde van shampoo invloed op de gezondheid van het haar? | Beauty-review.nl. (z.d.). Geraadpleegd 21 februari 2018, van http://www.beauty-review.nl/heeft-de-ph-waarde-van-shampoo-invloed-op-de-gezondheid-van-het-haar

Hydroxonium. (2015, oktober 15). In Wikipedia. Geraadpleegd van https://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Hydroxonium&oldid=45103583

Interleukin-1 family. (2017, juli 18). In Wikipedia. Geraadpleegd van https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Interleukin-1_family&oldid=791078133

Jones, E., Cochrane, C., & Percival, S. (2014). The Effect of pH on the Extracellular Matrix and Biofilms. https://doi.org/10.1089/wound.2014.0538

McLister, A., & Davis, J. (2015). Molecular Wiring in Smart Dressings: Opening a New Route to Monitoring Wound pH. Healthcare, 3(3), 466–477. https://doi.org/10.3390/healthcare3030466

BibliografieMetaclima, energiebesparend onderhoud en coating van warmtewisselaars, reinigen en behandelen van koelwatersystemen en koeltorens. (z.d.). Geraadpleegd 11 februari 2018, van http://www.metaclima.be/reinigen.html

MMP.pdf. (z.d.). Geraadpleegd 11 februari 2018, van http://www.startwondverzorging.nl/Pdf/MMP.pdf

Ono, S., Imai, R., Ida, Y., Shibata, D., Komiya, T., & Matsumura, H. (2015). Increased wound pH as an indicator of local wound infection in second degree burns. Burns: Journal of the International Society for Burn Injuries, 41(4), 820–824. https://doi.org/10.1016/j.burns.2014.10.023

Oxygen–hemoglobin dissociation curve. (2018, februari 8). In Wikipedia. Geraadpleegd van https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Oxygen%E2%80%93hemoglobin_dissociation_curve&oldid=824686209

pH. (2017, november 30). In Wikipedia. Geraadpleegd van https://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=PH&oldid=50459110

pH berekening. (2001, april 7). Geraadpleegd 11 februari 2018, van http://www.pondlibrary.com/vijverwater/ph-berekening/

RUG01-002062787_2013_0001_AC.pdf. (z.d.). Geraadpleegd 10 februari 2018, van https://lib.ugent.be/fulltxt/RUG01/002/062/787/RUG01-002062787_2013_0001_AC.pdf

Shukla, V. K., Shukla, D., Tiwary, S. K., Agrawal, S., & Rastogi, A. (2007). Evaluation of pH measurement as a method of wound assessment. Journal of Wound Care, 16(7), 291–294. https://doi.org/10.12968/jowc.2007.16.7.27062

Wondgenezing. (z.d.). Geraadpleegd 21 februari 2018, van http://www.wondprofessionals.nl/content/index.php/publicaties/wondgenezing

WOUNDS_January2015_Nagoba.pdf. (z.d.). Geraadpleegd 18 februari 2018, van http://www.woundsresearch.com/files/wounds/WOUNDS_January2015_Nagoba.pdf

WUWHS_Biofilms_web.pdf. (z.d.). Geraadpleegd 11 februari 2018, van http://www.wuwhs2016.com/files/WUWHS_Biofilms_web.pdf

Zhao, R., Liang, H., Clarke, E., Jackson, C., & Xue, M. (2016). Inflammation in Chronic Wounds. International Journal of Molecular Sciences, 17(12). https://doi.org/10.3390/ijms17122085

Zuren en basen Hfst 14 ACH 21: Karin Langereis. - ppt video online download. (z.d.). Geraadpleegd 11 februari 2018, van http://slideplayer.nl/slide/9182524/

zuurtegraad.pdf. (z.d.). Geraadpleegd 11 februari 2018, van http://www.freewebs.com/koendenaeghel/zuurtegraad.pdf