PERSDOSSIER

Tentoonstelling « Un abécédaire pour La Louvière » [Een ABC-boek voor La Louvière]

Surrealisme in de collecties van de Provincie Henegouwen, van de Stad La Louvière en van het Centrum voor grafische kunst en het gedrukte

beeld van de Federatie Wallonië - Brussel.

28 september 2012 – 06 januari 2013

In het Centrum voor grafische kunst en het gedrukte beeld van de Federatie Wallonië - Brussel

10, rue des Amours 7100 LA LOUVIERE

Tel. : 064/ 27.87.27

Commissaris van de tentoonstelling: Xavier Canonne. mpc.info@museephoto.be

Een productie van de Provincie Henegouwen / Hainaut Culture Tourisme 83, rue Warocqué – 7100 La Louvière

In samenwerking met de Stad La Louvière en het Centrum voor grafische kunst en het gedrukte beeld

van de Federatie Wallonië - Brussel, in het kader van ‘La Louvière, Culturele metropool 2012’.

Perscommuniqué LA LOUVIERE - Van 28/9/12 tot 06/01/13 Un abécédaire pour La Louvière [Een ABC-boek voor La Louvière] De Provincie Henegouwen verenigt drie collecties over surrealisme 172 werken, 162 documenten! De Provincie Henegouwen presenteert "Un abécédaire pour La Louvière" [Een ABC-boek voor La Louvière], van 28 september 2012 tot 06 januari 2013, in het Centrum voor grafische kunst en het gedrukte beeld van de Federatie Wallonië - Brussel. «Deze tentoonstelling werd uitgedacht door Hainaut Culture Tourisme, onder de vorm van een ABC-boek: A zoals in « A la niche les glapisseurs de Dieu » (traktaat); B zoals in «Bury » (Pol); C zoals in « Chavée » (Achille) enz. », verklaart Xavier Canonne, Commissaris van de tentoonstelling. Dit overzicht van de werken van de surrealisten is ongewoon en achronologisch. Deze tentoonstelling over surrealisme biedt een bloemlezing van de werken die in drie collecties aanwezig zijn: die van de Provincie Henegouwen, die van de Stad La Louvière en die van het Centrum voor grafische kunst en het gedrukte beeld. «Een van onze prioriteiten bestaat erin de troeven van deze 3 instellingen te verenigen alsook samenwerkingsverbanden en partnerschappen te creëren. De Provincie Henegouwen wou ook een grootse artistieke tentoonstelling organiseren in het kader van ‘La Louvière, Culturele metropool 2012!’», meldt Provinciaal Afgevaardigde Fabienne Capot, die dit evenement promoot. De collectie van de Provincie Henegouwen is een van de meest representatieve voor het surrealisme, zowel op nationaal als op internationaal vlak. Ze bevat talrijke werken uit de eerste periode van Pol Bury, olieverfschilderijen van Louis Van de Spiegele, schilderijen van Magritte, drieduizend tekeningen van Armand Simon – ten gevolge van een schenking -, werken van Bellmer, Ubac, Man Ray, Trouille, Mariën, Dotremont, Gengenbach, Lefrancq, traktaten, originele werken, brieven… La Louvière is een van de twee plaatsen van herkomst van de Belgische surrealistische beweging, met de groep ‘Rupture’, die sinds 1934 actief is en geleid werd door vier jonge intellectuelen (waaronder Achille Chavée en de Bergense dichter Fernand Dumont), en met de derde internationale tentoonstelling van het surrealisme, die in 1935 georganiseerd werd. Zonder zich uitdrukkelijk op het surrealisme te beroepen, hebben Achille Chavée of de stichters van Daily-Bul de ideologie van het surrealisme gedeeld. Een catalogus! Een catalogus die speciaal voor deze gelegenheid uitgegeven werd, presenteert de werken onder de vorm van een woordenboek, met een reproductie tegenover de rubriek van het werk of van het document, alsook met een korte uiteenzetting waarmee men het werk, de historiek van het document en het belang ervan kan situeren. Het gaat om een leuke publicatie die voor iedereen toegankelijk is en op een aangename manier alsook in willekeurige volgorde overlopen kan worden. Het

gaat tevens om een wetenschappelijk werkinstrument dat voor specialisten bestemd is. Info: Tentoonstelling «Un abécédaire pour La Louvière» [Een ABC-boek voor La Louvière]: surrealisme in de collecties van de Provincie Henegouwen, van de Stad La Louvière en van het Centrum voor grafische kunst en het gedrukte beeld van de Federatie Wallonië - Brussel. Van 28 september tot 06 januari. Van dinsdag tot zondag, van 10u tot 18u. Inkom: 5 euro (gereduceerde tarieven: 4 en 3 euro), gratis (kinderen jonger dan 12 jaar die vergezeld zijn en de eerste zondag van de maand). Centrum voor grafische kunst en het gedrukte beeld van de Federatie Wallonië - Brussel (10, rue des Amours. B-7100 La Louvière). Lijst van de werken van de Provincie Henegouwen: Rubriek SURREALISME Celui qui s’y colle – Louis Aragon Violette Nozières Foto van de ‘Groupe Surréaliste du Hainaut’, 1935 Marcel Lefrancq Variëteiten – Het surrealisme in 1929 Tantra van Juan Bellarmin – Louis Scutenaire Les vacances d’un enfant – Louis Scutenaire Catalogus van de surrealistische tentoonstelling van La Louvière, 1935 L’invention collective n° 1 – februari 1940 L’invention collective n° 2 – april 1940 Surrealisme – catalogus van de tentoonstelling – galerie van Uitgeverij La Boétie « La jeune morte » - postkaart – Robert De Geynst « Balbutiement » - postkaart – Robert De Geynst La photographie n’est pas l’art – Man Ray Bezoek de surrealistische tentoonstelling van La Louvière, 1935, uitnodiging Tentoonstelling van de surrealistische schilders – Galerie Tendances contemporaine - Uitnodiging Aux mains de la lumière. Beelden en gedichten – Marcel Lefrancq Le surréalisme in 1947 La poésie transfigurée Traktaat ‘Protestation’, 1932 Traktaat ‘Le Domestique zélé’ L’alphabet sourd-aveugle 1933 – E.L.T. Mesens View Rubriek SURREALISME II La carte d’après nature – nrs. 1 tot 10 + 2 speciale nummers januari 1954 en juni 1954 Tijdschrift EDDA – 1 tot 5 Rachel Baes – 21 schilderijen Tijdschrift Marie – 1926 Tijdschrift Minotaure – 1934

Catalogus Minotaure – 1934 Paillasse! (einde van de « Affaire Aragon ») Rubriek MAGRITTE Traktaat: « Gloser à propos de l’exposition parisienne à Paris » Catalogus van de tentoonstelling ‘Peintures et gouaches’ – Galerie du Faubourg Catalogus van de tentoonstelling van Magritte – Galerie Le Centaure, 1927 René Magritte ou les images défendues. Nougé Rhétorique – nrs. 1 tot 13 Catalogus Magritte 25 gouaches. The New Smith Gallery, Brussel, 1970 Moralité du Sommeil. Paul Eluard. Concert « Musique de Chambre ». 20 januari 1929 Magritte. Voorwoord geschreven door Marcel Mariën « Les Chants de Maldoror ». René Magritte – Uitgeverij « La Boétie » Catalogus van de tentoonstelling van René Magritte, Paleis voor Schone Kunsten, Brussel, 1936 Les nécessités de la vie et les conséquences des rêves. Paul Eluard. Traktaat: L’enculeur Traktaat: L’Emmerdeur Karton: « Au miroir d’Elisabeth » - Mariën Manuscript « Tout ce que veut représenter Jane Graverol… » - René Magritte Traktaat: Séminaire des Arts Handgeschreven brief aan Albert Ludé. René Magritte (vergezeld van een certificaat voor cultuurgoed) Uitnodiging voor de tentoonstelling van Magritte – Galerie Dietrich, februari 1948 Handgeschreven brief van René Magritte aan Jane Graverol – 18/03/1953 Handgeschreven brief van René Magritte aan Jane Graverol, 9 maart Handgeschreven brief van René Magritte aan Jane Graverol, vrijdag Rubriek ERNST ELUARD Max Ernst – 5 bundels « Une Semaine de Bonté » Au grand jour. Parijs, 1927 Max Ernst – Le poème de la femme 100 têtes Hands off love – september 1927 Paul Eluard – Moralité du Sommeil Paul Eluard – Capitale de la Douleur Les Malheurs des Immortels: Paul Eluard – Max Ernest Rubriek BRETON Une leçon de morale – Paul Eluard Lettres de Guerre – Jacques Vaché Les Champs Magnétiques – André Breton en Philippe Soupault Dictionnaire abrégé du Surréalisme Misère de la Poésie – André Breton Lautréamont Envers et Contre Tout Brief van André Breton aan Jane Graverol, 14 februari 1966 Brief van André Breton aan Jane Graverol, 13 juni 1966

Brief van André Breton aan Achille Chavée, 5 maart 1961 Brief van André Breton aan Achille Chavée, 14 maart 1961 + enveloppe Brief van André Breton aan Achille Chavée, 15 januari 1962 + enveloppe Brief van André Breton aan Achille Chavée, 16 juni 1962 + enveloppe Qu’est-ce que le Surréalisme ? – André Breton Rubriek Clovis TROUILLE A la niche les glapisseurs de Dieu! Rubriek Tom GUTT Vendonah – diverse traktaten Les grandes invasions. Jean Wallenborn – Tom Gutt Eudore. Boek + 3 handgeschreven bladzijden A la mémoire du givre Chroniques du dégel Après Dieu – Revue 1 Après Dieu – Revue 2 Rubriek GENGENBACH Adieu Satan – Ernest Gengenbach Expérience démoniaque – Ernest Gengenbach Surréalisme et Christianisme – Ernest Gengenbach Onderstaande documenten zijn reeds als collages in de lijst van de werken van het Provinciaal erfgoed opgenomen Adieu Satan – Collage Judas Vampire Surréaliste – Collage Le moine et les sirènes – Collage Nuit mystique – Collage Le débat sur l’éternel féminin est ouvert – Collage Est-ce la fin du Surréalisme ? – Collage Le Surréalisme – Le Cimetière marin – Collage Le poète surréaliste Gengenbach « Le pape du Satanisme » - Collage Des ténèbres sataniques à l’Etoile du Matin – Collage Rubriek Livres d’Artistes [Boeken van Kunstenaars] Un conte de fées – Roger Van de Wouver Rubriek DUMONT - CHAVEE Achille Chavée – Quatrains pour Hélène Achille Chavée – L’Enseignement libre. Exemplaar 1 Achille Chavée – L’Enseignement libre. Exemplaar 2 Achille Chavée – L’éléphant blanc Achille Chavée – Le Sablier d’Absence Achille Chavée – L’Agenda d’Emeraude Fernand Dumont – A ciel ouvert Fernand Dumont – La Région du Cœur Fernand Dumont – La Liberté Portrait de Fernand Dumont à la cigarette – Marcel Lefrancq

3 brieven van Julien Gracq aan Achille Chavée + enveloppe Rubriek NOUGE Catalogus van de tentoonstelling van Raoul Ubac – Galerie Dietrich 3 mei – 14 mei 1941 Histoire de ne pas rire. Uitgeverij ‘Les lèvres nues’ L’expérience continue Esquisse d’un Hymne à Marthe Beauvoisin Tijdschrift ‘Les lèvres nues’ Un portrait d’après nature ou l’histoire telle qu’on la crée La Conférence de Charleroi – Le Miroir Infidèle Le jeu des mots et du hasard Rubriek COBRA Le développement de l’œil. Christian Dotremont. Point de Repère n° 1. Galerie Saint Laurent – 1950 Rubriek MAIN A PLUME Poésie et Vérité, 1942. Eluard Géografie nocturne Transfusion du Verbe La Conquête du monde par l’image Les âges libres de la main à plume. 12 nummers (1942-1943) Rubriek RAPIN Dertig geïllustreerde traktaten uit ‘Tendance Populaire Surréaliste’ (eerste reeks) Copulata Tractatuum. 28 geïllustreerde traktaten uit ‘Tendance populaire Surréaliste’ (tweede reeks) La Machine du Trait d’Esprit. 36 geïllustreerde traktaten uit ‘Tendance Populaire Surréaliste’ (tweede reeks) TOTAL VALEURS Rubriek Surréalisme révolutionnaire Tijdschrift ‘Le Surréalisme révolutionnaire’ (maart – april 1948) Rubriek Situationnisme Internationale situationniste – affiche / poster Internationale situationniste – affiche / poster Traktaat: If you believe you have Genius Traktaat: Espana en el corazon Traktaat: La guerre de la Liberté doit être faite met Colère Traktaat: Pas de dialogue avec les suspects - 27 februari 1963 Benoît MARIËN Les lèvres nues. NR. 1 – april 1954 Les lèvres nues. NR. 2 – augustus 1954

Les lèvres nues. NR. 3 – oktober 1954 Les lèvres nues. NR. 4 – januari 1955 Les lèvres nues. NR. 5 – juni 1955 Les lèvres nues. NR. 6 – september 1955 Les lèvres nues. NR. 7 – december 1955 Les lèvres nues. NR. 8 – mei 1956 Les lèvres nues. NR. 9 – november 1956 Les lèvres nues. NRS. 10 tot 12 – september 1958 Folder : ‘Apprenez à lire sur les lèvres nues’ Traktaat: ‘La grande baisse’ Aparte map Traktaat ‘Correspondance. La guérison sévère. Orange 21’ Rubriek ‘Nougé’, speciaal formaat ELT Mesens. Garage. 1921 (Rubriek ‘Surréalisme II’, speciaal formaat) Armoire L’Homme au Complet Gris Clair - Marcel Lecomte Les Chants de Maldoror – Comte de Lautréamont Boîte Alerte. Missives lascives Caisse Les Mamelles de Tiresias. Apollinaire. Originele uitgave La main heureuse. Uitgeverij Cobra Le chant du Barbaresque. Armand Permentier. Uitgeverij ‘Lapsus de Cornouailles’ Les Histoires de la Lampe. Paul Colinet Eugénie de Franval. Markies de Sade Contes bizarres. Achim d’Arnim Troisième Front. E.L.T. Mesens Les Rites. P. Desmeth Avec la nuit. P. Desmeth Du pain noir et des roses. Marcel Havrenne Le déshonneur des poètes. Benjamin Peret Les degrés. Louis Scutenaire Pour un réalisme socialiste. Aragon Pour une physique de l’écriture. Marcel Havrenne Ripopée. Désiré Viardot La servante au miroir. Marcel Lecomte Simplifications. Paul Desmeth Rubriek VOCATIF 255 exemplaren (van oktober 1972 tot december 1987) Zie bijgevoegde lijst

Lijst van de werken van het Centrum voor grafische kunst en het gedrukte beeld: Uitgeleende werken Pol Bury Visitez La Louvière, 1969, uitgeverij Par le Daily-Bul, La Louvière Een van de ‘Cinq affiches pour un Centenaire’ [vijf affiches voor een eeuwfeest] die uitgegeven werden ter gelegenheid van het honderdjarig bestaan van La Louvière. Ze werden respectievelijk verwezenlijkt door Pierre Alechinsky, Pol Bury, Jean-Michel Folon, Maurice-Henry en Roland Topor. Bovendien werden deze affiches uitgebracht als een luxe-editie die door de kunstenaars genummerd en ondertekend werd. Offsetdruk, exemplaar 8/60, 85,7x60,5cm Guggenheim Museum, 1971 Lithografie, exemplaar HC, 64,5x89,5cm André Balthazar, Autour des mots, 1984, speciale afdruk van een affiche voor een gelijknamige tentoonstelling die van 7 tot 25 november 1984 in de Kruidtuin te Brussel georganiseerd werd. Serigrafie, exemplaar 14/125, 65x45,5cm Frank J.M.A. Castelyns Zonder titel, 1997, uitgeverij Par Epreuve d’Artiste Grafiekgalerie, Antwerpen Prent uit een bundel genaamd ‘Parcours gravé en Belgique / Grafiek over de grens’. Deze portfolio van 47 prenten groepeert de werken van de meeste kunstenaars die aan de tentoonstellingen deelgenomen hebben. Parcours gravé en Belgique en Grafiek over de grens, vonden gelijktijdig plaats (in 1996) in het Centrum voor grafische kunst te La Louvière en in de Markten te Brussel. Serigrafie en collage, exemplaar 23/70, 39x29,5cm Max Ernest Bibliothèque Nationale, 1975 Prent uitgegeven ter gelegenheid van een tentoonstelling die aan de prenten en geïllustreerde boeken van Max Ernst gewijd werd en in 1975 door Jean Adhémar in de ‘Bibliothèque Nationale’ te Parijs georganiseerd werd. Lithografie, exemplaar 270/500, 76,7x58cm. Œdipe, zonder datum Beeld ontleend aan de vierde bundel van de reeks Une Semaine de bonté ou Les Sept Eléments capitaux : « Mercredi ; élément : le sang », die in 1934 verscheen bij uitgeverij Jeanne Bucher te Parijs. De 184 originele collages van Une Semaine de Bonté werden in de zomer van 1933 ontworpen. Serigrafie en collage, exemplaar 39/50, 74,6x57,5cm. XXe siècle, 1974 Prent uitgegeven ter gelegenheid van de publicatie van nummer 42 van het kunsttijdschrift XXe siècle, dat gewijd werd aan het surrealisme in 1974. Lithografie, exemplaar 68/75, 49,3x34,2cm.

Maurice Henry Visitez La Louvière, 1969, uitgeverij Par le Daily-Bul, La Louvière. Een van de ‘Cinq affiches pour un Centenaire’, uitgegeven ter gelegenheid van het eeuwfeest van La Louvière. Ze werden respectievelijk verwezenlijkt door Pierre Alechinsky, Pol Bury, Jean-Michel Folon, Maurice-Henry en Roland Topor. Bovendien werden deze affiches uitgebracht als een luxe-editie die door de kunstenaars genummerd en ondertekend werd. Offsetdruk, exemplaar 40/60, 85,5x59,5cm. Wifredo Lam Derrière le miroir nr. 52, 1953 – LPO210 – Coll. CGII Nummer uit het tijdschrift « Derrière le Miroir », uitgegeven door de Galerie Maeght te Parijs in januari 1953 ter gelegenheid van een individuele tentoonstelling van W. Lam. Bevat teksten van Michel Leiris, Georges Braque, André Breton, Aimé Césaire, René Char, Leone Kochnitzky, Pierre Mabille, Fernando Ortiz, Pablo Picasso, Herbert Read en Christian Zervos. Offsetdruk, 38x56cm. Roberto Matta Ma chair rie. Requiem pour la fin des temps, 1978, uitgeverij Par Georges Visat, Parijs. Prent ontworpen voor een album dat 8 etsen verenigt van Francis Bacon, Hans Hartung, Roberto Matta en Henry Moore, ter illustratie van een onuitgegeven tekst van Eddy Batache: Requiem pour la fin des temps. Ets, exemplaar XXX / XLXI, 67,5x51,5cm. Nid de nœuds. Requiem pour la fin des temps, 1978, uitgeverij Par Georges Visat, Parijs. Prent ontworpen voor een album dat 8 etsen verenigt van Francis Bacon, Hans Hartung, Roberto Matta en Henry Moore, ter illustratie van een onuitgegeven tekst van Eddy Batache : Requiem pour la fin des temps. Ets, exemplaar XXX / XLVI, 67,5x51,5cm. Joan Miro Exposition Miro au Casino de Knokke-le-Zoute, 1971, uitgeverij Par Arte-Adrien Maeght, Parijs. Lithografie die verwezenlijkt werd ter gelegenheid van een tentoonstelling die gewijd is aan Miro in het Casino van Knokke-het-Zoute, van 27 juni tot 29 augustus 1971.

Lijst van de werken van het Ianchelevici museum van de Stad La Louvière: Achille Chavée Le palais, 6.09.1939, tekening, 27,5x21,5cm Le couple, 6.09.1939, tekening, 27,5x21,5cm Tombeau, 7.10.1939, tekening, 27,5x21,5cm Le poète assassiné, 6.09.1939, tekening, 27,5x21,5cm La mère phallique, 5.09.1939, tekening, 27,5x21,5cm Coquetterie, 19.12.1939, tekening, 27,5x21,5cm Le retour intra maternel, 15.12.1939, tekening, 27,5x21,5cm Péché mortel, 3.1.1940, tekening, 27,5x21,5cm Pol Bury Histoire d’un crime, 3.06.1940, tekening, 20x16,5cm Freddy Plongin Portrait d’Achille Chavée, zonder datum, olieverfschilderij op hout, 13,5x13,5cm Portrait d’Achille Chavée, 1957, olieverfschilderij op hout, 33,5x27,5cm Marcel Lefrancq Puberté, fotografie, zonder datum, 13,5x13,5cm Remy Van den Abeele Portrait d’Achille Chavée, 1957, olieverfschilderij op hout, 60,5x54cm Marcel Mariën Hommage aux Dames et à Achille Chavée, 1956, Collage, 27,5x22cm Jane Graverol Zonder titel, tekening en collage, mei 1956, 27,5x21,5cm René Magritte In memoriam Mack Senett, 1936 Hélène Locoge Portrait d’Achille Chavée, 1957, olieverfschilderij op hout, 62,5x50,5cm Jacques Matton Zonder titel, 1965, olieverfschilderij op doek, 70x95cm Urbain Herregodts Zonder titel, 1963, tekening, 26,5x35,5cm D’un monde à l’autre, 1971, olieverfschilderij op doek, 80x100cm Les présages, 1970, olieverfschilderij op doek, 80x100cm

Praktische inlichtingen Tentoonstelling «Un abécédaire pour La Louvière» [Een ABC-boek voor La Louvière]: surrealisme in de collecties van de Provincie Henegouwen, van de Stad La Louvière en van het Centrum voor grafische kunst en het gedrukte beeld van de Federatie Wallonië - Brussel. Van 28 september 2012 tot 06 januari 2013. Van dinsdag tot zondag, van 10u tot 18u. Inkom: 5 euro (gereduceerde tarieven: 4 en 3 euro), gratis (kinderen jonger dan 12 jaar die vergezeld zijn en de eerste zondag van de maand). Centrum voor grafische kunst en het gedrukte beeld van de Federatie Wallonië - Brussel 10, rue des Amours. B-7100 La Louvière. BELGIË Tel.: 064 27 87 27. accueil@centredelagravure.be Persvernissage: vrijdag 28 september om 11u40 Vernissage: vrijdag 28 september om 19u. Commissaris van de tentoonstelling: Xavier Canonne: mpc.info@museephoto.be Catalogus « Un abécédaire pour La Louvière » [Een ABC-boek voor La Louvière], door Xavier Canonne, 129 bladzijden. Een productie van de Provincie Henegouwen/Hainaut Culture Tourisme, in samenwerking met de Stad La Louvière, het Centrum voor grafische kunst en het gedrukte beeld van de Federatie Wallonië - Brussel, in het kader van ‘La Louvière, Culturele metropool 2012’.

Contact: Georganiseerd door de Provincie Henegouwen

Hainaut Culture Tourisme 83 rue Warocqué 7100 La Louvière

Tel. : 064/31.25.30