Natuur wijst landbouw de weg

Permacultuur in de boerenpraktijkKees van Veluw

k.vanveluw@louisbolk.nlKees.vanveluw@wur.nl

06-40063004

Melkveehouderij Agro-ecosysteem in 1974 en 2015

- Biodiversiteit daalt (weidevogels, grassen en kruiden, bodemleven, insecten etc. - Ecosystemen vol met lege niches- Om het aan de gang te houden: NPK-kunstmest, neonicotinoides, pesticiden, gmo’s,

fossiele brandstoffen, irrigatie, mestinjectie etc. -> resulteert in onduurzaamheid systemsDe uitdaging is: kunnen we voedselproductiesystemen bouwen gebaseerd op biodiversiteit. Natuurlijke processen en zelforganisatie in plaats van externe inputs? Ja dat kan! en Permacultuur helpt!

2015

De Natuur wijst ons de Weg

Start: Bio-landbouw dus zonder bestrijdingsmiddelen en kunstmest maar met houtige gewassen en de natuur als voorbeeld

Voorlopig Eindpunt: Het Voedselbos

Wat gebeurt er in de praktijk?1. Le Bec Hellouin, 2. Veld en Beek, 3. Fruittuin van West, 4. Waterlandbouw

StartVoorlopig Eindpunt

10 Ontwerp Principes Permacultuur1. De juiste plaatsing (van elementen)2. Elk element vervult vele functies3. Elke belangrijke functie wordt gedragen door vele elementen4. Efficiënte energie planning (zone+sector)5. De nadruk op biologische/duurzame bronnen6. Energie recycling (op de plek zelf)7. Intensief en kleinschalig systemen (Microfarming) 8. Het versnellen van opvolging en evolutie, natuurlijke ritmes9. Diversiteit en natuurlijke samenwerkingsverbanden (gilden)10. Het effect van randen / overgangenBronnen: http://www.permacultuurnederland.org/ Een prachtige film waarin een engelse boerin je meeneemt op haar zoektocht om het oude veehouderijbedrijf van haar vader

biodivers en klimaatneutraal te maken is: A farm for the future: http://topdocumentaryfilms.com/farm-for-the-future/ Zij eindigt haar zoektocht in een permacultuur farm, echt de moeite waard om te bekijken! 48 minuten.

1. La ferme du Bec HellouinIn Normandie bij Le Havre, Perrine en Charles Herve-Gruyer

La Ferme Bec Hellouin in 2005

…en in 2015.

Source: https://midwestpermaculture.com/ and http://www.chelseagreen.com/miraculous-abundance

La Ferme du Bec Hellouin: Biodiversiteit spat er van af!

La Bec Hellouin Ferme1000 m2 groente en kippen 400 m2 kas 600 m2 broeibakken, zonder brandstof, handwerk-gereedschap, 76 soorten groenten, 3 jaar onderzoek door INRA, In totaal 20 hectare

€ 9.00 per Uur!

2. Veld en Beek, Doorwerth

https://www.youtube.com/watch?v=oY5z6txm8ac

https://www.youtube.com/watch?v=R2gOGuCaIWs

Over consumenten coöperatie: Over doel en toekomst:

Feiten Veld en Beek• Begonnen in Mei 1999 met 5000 briefjes -> 80 huishoudens• Nu 2200 leden: ca 6000 mensen in Bennekom, Wageningen,

Renkum, Doorwerth en Oosterbeek• Ca 350 ha natuurgebied, 15 ha huiskavel, 15 ha akkerland• Blaarkoppen met hoorns, kalveren bij pleegmoeders, vleesvee

jaarrond buiten • Leden (consumentenvereniging zijn eigenaar van de koeien (35

melkkoeien, 70 jongvee ca €100.000)• Stalkas, groenteteelt, zuivelverwerking, vlees, brood, koek, kefir• Zelfbedienings koelwagens

• Met 35 koeien: 4 fte !!!!

Veld en Beek kasstal

Verkoopsysteem Veld en Beek: Vertrouwen geven is ontvangen

3. Fruittuin van West, Amsterdam

Fruittuin van West: Dieren en fruit in de stad!

Onderzoek van Jelmer Zandbergen: https://onedrive.live.com/?authkey=%21AKtrZ1yMeukgB0o&cid=6E5F2FC2FFA6BD3A&id=6E5F2FC2FFA6BD3A%21208&parId=root&o=OneUp

7 ha boomgaard, bosdier, bemesting, eiwit (wormen en insecten), lagere voerkosten, schurftbestrijding, susuki vlieg?

Zelf kuikens groot brengen

4. Waterlandbouw- 220.000 ha veenweidegebied in Nederland- Water wordt niet gezien als voedselproduktie biotoop; er wordt wel ge-

experimenteerd met o.a. Cranberry, Veenmos, Wilde rijst, Lisdodde- 900 eur/ha om polders droog te houden voor melkvee- Waterlandbouw is de oplossing voor bodemdaling en Bkg-emissie

Azteken ontwikkelden de Chinampa cultuur In Nederland kennen we rabatten teelt

Waterboomgaard / Waterbos / Waterlandbouw met- In het water: vis, eenden, zoetwaterkreeft- Watergroente : waterkastanjes, waterkers, riet, waterlelies, kalmoes etc.- Op de oevers: lisdodde ( voor isolatiemateriaal en de scheuten zijn eetbaar)- Op trellies boven het water: druiven, kiwis, komkommers etc.- Op de rabatten: fruitbomen, cranberries, elzen (natte bosbouw)- Recreatie, Educatiekanoen, ‘Kano-groenteabonnement’

Gebaseerd op Paludicultuurhttp://www.google.nl/url?sa=t&rct=j&q=&esrc=s&source=web&cd=1&ved=0CCYQFjAAahUKEwjS3oyd05zJAhXCdA8KHaeeDd0&url=http%3A%2F%2Fwww.b-ware.eu%2Fsites%2Fdefault%2Ffiles%2Fpublicaties%2FFritz%2520et%2520al%25202014%2520Paludicultuur%2520VNBL.pdf&usg=AFQjCNHcuWeHHg4d89ocGothTlKYbE5uWg

Watergaard met kano-abonnement

Overal initiatieven!

www.boerbart.nl

www.dewoestegrond.nl https://www.facebook.com/henpowerproject/

www.sprankenhof.nl

Boeken:Anne Oosterbaan: Landbouw met BomenEveline Stilma: Polyculturen inde kas (te downloaden!)

Sorry, er zijn nog 1000 meer initiatieven in Nederland

Wat beweegt ‘Permacultuur’ Boeren?Hart, Hoofd en Handen!

Hoofd -> ratio/logica -> wordt gevoed door

de Wetenschap

Hand -> praktijk/doen -> wordt gevoed

door Ervaring

Hart -> gevoel/ethiek -> wordt gevoed

door Intuïtie

Verhaal van Jenny

Het verhaal van Jenny raakte ons recht in het hart. Zij vertelde hoe ze aan den lijve ondervonden heeft dat ‘loslaten’ soms het beste is. Jenny: ‘Een nog niet zo’n oude koe was erg ziek en had veel pijn. Eerst denk je dat de veearts moet komen die meteen actie onderneemt. Je wilt de koe vasthouden. Maar ik zag de volgende dag in dat het met deze koe anders lag. Ik zag haar, als de veearts zou komen, een grote lijdensweg ingaan, zonder resultaat. Ik besloot om bij de koe te blijven ‘waken’. Ik heb voor haar gebeden en tegen de koe gezegd: je mag gaan als dat beter is. De koe beurde haar hoofd op en keek me rustig en diep aan. Ik zag in haar ogen dat dit een goede beslissing was. Alsof ze me bedankte. Ze legde haar hoofd weer op het stro en stierf, rustig, zonder gedoe. Ze was over haar lijden heen. Ik heb even vreselijk gehuild, maar voor haar was dit het beste wat ik kon doen’.

Toekomst• Niet nog meer marketeers, human resource medewerkers,

categoriemanagers, computermodellen, specialisten...... • Maar juist meer ketenkrakers, kantelaars, intuïtie, common

sense, verbinders, vrijdenkers, out of the box studenten..............

• Er zijn er al honderden en velen zitten hier in de zaal!

• Laat die 9 miljardste aardbewoner maar komen: als we verstandig en liefdevol met elkaar en met de natuur omgaan is er een briljante toekomst voor iedereen!

Fruitmuren in Parijs

600 km fruitmuur in 1870

Walnoten boomgaard; 40 jaar rotatie (voor je pensioen)

0 10 20 30 40

jaren

Tot 7 jaar geen invloed op gewassen

Juglone tolerante gewassen:- Uien- Luzerne- Suikerbiet- Elzen voor N-fix

- Pluimvee en runderen kunnen grazen

Juglone resistente gewassen:- Rode en witte klaver- Timothy gras- Bessen schaduw!- Moerbei

Oogst van zeer waardevol walnoten hout na 40 jaar; 20-25 m hoog, € 1000,- per boom -> € 80.000,- voor je pensioen

Juglone accumuleert in de bodem -> na 7 jaar impact op gewassen

Afstand tussen de rijen: 10 meter, in de rij: 10 meters -> ca 80 bomen/ha

- Zwarte waloot heeft strekte penwortel: geen competitie, koolstof opbouw in diepe bodem; klimaatneutraal

Gebaseerd op : R.Scott et al. 2007, Agroforestry Systems 71: 185-193

Chinampa’s Azteken

people

Van prehistorie tot toekomst

Unio Mystica

profit

Unio Paradisi-

um

planet

people

people

planet profit

Fase 1. In de prehistorie hadden mensen een wereldbeeld waarin geen scheiding was tussen het aardse, de mensen en het bovenaardse: De Unio Mystica

Fase 2. In de Middeleeuwen kwam de specialisatie en secularisatie: steeds grotere scheiding tussen natuur, mensen en economie

Fase 3. In de 20ste eeuw kwam een langzame integratie op gang: people, planet profit moeten elkaar overlappen: Duurzaamheid!

Fase 4. In Park Lingezegen (2015) begint de Victorie: een verdere en andere integratie van de drie P’s tot Koester de Aarde, Koester de Mens en Verdeel de Weelde

Fase 5. In de toekomst zal de integratie en participatie tussen mensen en de natuur toenemen tot nieuwe maatschappelijke en globaal verantwoorde ondernemingen: een Unio Paradisium

Bron: brainstorm op 15-2-16 Syne Fonk, …………Mariska Slot, Kees van Veluw, met dank aan Louis Dolmans

Koester de Aarde

Koester de Mens

Verdeel de Weelde

The sum and its parts

Integrative Science Reductionistic science

Verhaal van Jenny

Het verhaal van Jenny raakte ons recht in het hart. Zij vertelde hoe ze aan den lijve ondervonden heeft dat ‘loslaten’ soms het beste is. Jenny: ‘Een nog niet zo’n oude koe was erg ziek en had veel pijn. Eerst denk je dat de veearts moet komen die meteen actie onderneemt. Je wilt de koe vasthouden. Maar ik zag de volgende dag in dat het met deze koe anders lag. Ik zag haar, als de veearts zou komen, een grote lijdensweg ingaan, zonder resultaat. Ik besloot om bij de koe te blijven ‘waken’. Ik heb voor haar gebeden en tegen de koe gezegd: je mag gaan als dat beter is. De koe beurde haar hoofd op en keek me rustig en diep aan. Ik zag in haar ogen dat dit een goede beslissing was. Alsof ze me bedankte. Ze legde haar hoofd weer op het stro en stierf, rustig, zonder gedoe. Ze was over haar lijden heen. Ik heb even vreselijk gehuild, maar voor haar was dit het beste wat ik kon doen’.

Drie boeren.....

Natuurlijke Landbouw

Eco-Literacy

Eco-Literacy

Permacultuur <-> Reguliere Landbouw

Ecoliteracy Loskoppeling van de natuurPartner met de natuur Dictator-Rentmeester Biodiversiteit SpecialiseringVeel kleine bedrijven Een aantal grote bedrijvenZinvolle Arbeid Monotone ArbeidInkomen uit vele acties Inkomen uit 1 actie

Voorbeelden andere bedrijven:- Fruittuin van West: kippen in de boomgaard- Taco Blom: omzet van 30.000,-/ha- Mark Vonk: kleine schaal hoge intensiteit- Madam Lukia uit Noord Ghana: compost houdt bodem en samenleving bij

elkaar- Naga foundation: just digg it- Boer Bartels: Pure graze, kippen achter de koeien aan- Louis Dolmans vogels en oude granen- Jan Dirk van de Voort 0.5% toename in OS- Veld en Beek stalkas + afzet systeem- Waterbos en pensioenboomgaard- Enz.

Compost in Ghana“Compost keeps our soil together and makes it fertile, but compost also keeps our community together since we enjoy to work in groups, work goes faster! You don’t get that with NPK-fertiliser! And Sir, my husband doesn’t beat me anymore because there is enough food in the house!”