1

LOHENGRINRICHARD WAGNER

–10 t/m 29 november 2014

BLIJVENDE HERINNERING?

KOOP HET LUXE SOUVENIRBOEK VAN LOHENGRIN!

—Daarin staan onder meer een uitgebreide synopsis

en het libretto in het Duits en Nederlands. Te koop in de winkel of online €10

03

Richard Wagner1813-1883

Romantische Oper in drei Akten

LibrettoRichard Wagner

Wereldpremière28 augustus 1850Hoftheater, Weimar

Première10 november 2014Voorstellingen13, 16*, 20, 23*, 26, 29 november 201418.00/*13.30 uurNationale Opera & Ballet

Reprise

De voorstelling duurt circa 4 uur en 45 minuten, inclusief 2 pauzes.

De opera wordt in het Duits gezongen, Nederlands en Engels boventiteld. Nederlandse boventitels gebaseerd op de librettovertaling van Paul Beers. Engelse versie: Peter Kreiss.

Inleidingen doorMarijke SchoutenPlaatsNationale Opera & Ballet, foyer 2de balkonTijd17.15/12.45 uurLengte30 minutenToegangGratis op vertoon van een plaatsbewijs voor de betreffende voorstelling

Met steun van de Vereniging Vrienden van De Nationale Opera

Muzikale leidingMarc AlbrechtRegiePierre AudiDecorJannis KounellisKostuumsAngelo FigusLichtJean KalmanDramaturgieKlaus Bertisch

Nederlands Philharmonisch Orkest

Koor van De Nationale OperaInstuderingChing-Lien Wu

LOHENGRIN

04

ROLVERDELING PRODUCTIETEAM

Heinrich der VoglerGünther GroissböckLohengrinNikolai SchukoffElsa von BrabantJuliane BanseFriedrich von TelramundEvgeny NikitinOrtrudMichaela SchusterDer Heerrufer des KönigsBastiaan EverinkVier brabantische EdlePascal PittieMorschi FranzHarry TeeuwenPeter ArinkVier EdelknabenTomoko MakuuchiMichaela KaradjianAnneleen BijnenInez Hafkamp

Assistent-dirigentBoudewijn JansenRepetitorenJan-Paul Grijpink Rupert DussmannAssistent-regisseursBert BijnenHester SteijnAvondregieBert BijnenTaalcoachMiriam KaltenbrunnerVoorstellingsleidersJan VeenhofKirsten VisserSaskia WaaijerRosa HendriksStagiair voorstellingsleidingSophie KroeseRepetitiecoördinatorJoep WintersAssistent kostuumproductieHanne Oosterveer1ste toneelmeesterPeter Brem1ste belichterCo van Diepen1ste rekwisiteurRemko HolleboomSpecial effectsRuud SloosAndries SwartPeter Visser1ste kleder

Krystyna Peda1ste grimeurRenée RoelofsTitelregieRuud RockxBediening boventitelingJan HemmerProductie-voorbereiderMark van TrigtProductieleidingDein Schmidt

Decors, kostuums, rekwisieten, pruiken, grime, belichting, geluids- en toneel-techniek vervaardigd en verzorgd door De Techniek van Nationale Opera & Ballet

05

IKoning Heinrich der Vogler komt naar Brabant om strijders te verzamelen voor een veldtocht tegen de Hongaren en om recht te spreken. Friedrich von Telramund klaagt Elsa von Brabant aan wegens moord op haar verdwenen broer Gottfried en eist de hertogstitel op. Een godsgericht moet beslissen, maar niemand durft een tweegevecht met Telramund aan. Elsa heeft in een droom een ridder gezien, en bidt dat deze nu mag verschijnen. Inder-daad komt er een onbekende ridder (Lohengrin) opdagen, begeleid door een zwaan. Hij wil voor Elsa vechten en vraagt haar ten huwelijk. Ze mag echter niet naar zijn naam vragen. In het duel verslaat hij Telramund.

IIDe bruiloftsdag van Elsa en Lohengrin. Telramunds vrouw Ortrud vertelt haar man dat de ridder zijn macht verliest als hij zijn naam moet noemen of een verwonding oploopt. Ortud insinueert tegenover Elsa dat Lohengrin iets te verbergen heeft. Telramund beschuldigt Lohengrin van tovenarij. Het godsgericht zou ongeldig zijn. Lohengrin weerlegt alles en Elsa zweert hem nogmaals trouw. De bruids-stoet gaat de kerk binnen.

IIIIn het bruidsvertrek kan Elsa zich niet langer inhouden: ze vraagt Lohengrin naar zijn naam. Dan dringen Telramund en zijn

trawanten binnen om de ridder te verwon-den. Lohengrin treft Telramund dodelijk, en verklaart Elsa’s vraag ten overstaan van allen te zullen beantwoorden. Hij is een Graalridder en de zoon van Parsifal. Alleen als onbekende mag hij onder de gewone mensen vertoeven. Nu moet hij terug naar de Graalsburcht. Als de zwaan voor Lohengrins vertrek verschijnt, roept Ortrud trots uit dat zij Elsa’s broer in deze zwaan heeft betoverd. Na een gebed van Lohengrin krijgt Gottfried zijn ware gedaante terug. De ridder verdwijnt voorgoed.

HET VERHAAL

06

ACT IKing Heinrich der Vogler, planning to wage war on Hungary, has come to Brabant in search of conscripts and to mete out jus-tice. Friedrich von Telramund accuses Elsa von Brabant of murdering her missing brother Gottfried, and claims the ducal title for himself. Divine judgement must settle the matter, but no one dares chal-lenge Telramund to a duel. Elsa has seen a knight in a dream and prays he might now materialize. And indeed, an unknown knight (Lohengrin) appears, accompanied by a swan. He takes up Elsa’s cause and asks her to marry him, under the condition that she never ask his name. He defeats Telramund in a duel.

ACT IIElsa and Lohengrin’s wedding day. Telra-mund’s wife Ortrud tells her husband that the knight will lose his power if he is made to utter his name or if he is injured. Ortrud insinuates to Elsa that Lohengrin is hiding something. Telramund accuses him of sorcery, negating the divine judgement. Lohengrin refutes all the allegations and Elsa repeats her vow of loyalty. The wed-ding procession enters the church.

ACT IIIIn the bridal chamber, Elsa can no longer resist: she asks Lohengrin his name. Just then, Telramund and his henchmen burst in, planning to injure the knight. Lohengrin fells Telramund with a single blow, and

announces that he will publicly answer Elsa’s question. He is a Knight of the Grail and the son of Parsifal. He may only live namelessly among the common people. Now he must return to the Castle of the Grail. When the swan appears for Lohen-grin’s departure, Ortrud proudly exclaims that she had transformed Elsa’s brother into this very swan. A prayer by Lohengrin restores Gottfried to his true self. The knight vanishes for good.

Translation: Jonathan Reeder

THE STORY

07

MARC ALBRECHT (muzikale leiding) is chef-dirigent van De Nationale Opera en het Nederlands Philharmonisch Orkest. Hij staat bekend om zijn interpretaties van werken van Wagner, Richard Strauss en hedendaagse muziek. Hij was gastdirigent bij orkesten als de Berliner Philharmoniker, de Münchner Philharmoniker en het Koninklijk Concertgebouworkest. Van 2006 tot 2011 was hij artistiek leider en chef-dirigent van het Orchestre Philhar-monique de Strasbourg. Marc Albrecht is tevens nauw verbonden aan de Semper-oper Dresden, waar hij Die Frau ohne Schatten en La damnation de Faust leidde. Bij de Deutsche Oper Berlin dirigeerde hij een veel geprezen uitvoering van Saint François d’Assise. Recentelijk leidde hij The Bassarids (München), Der fliegende Holländer (Londen), Der Prinz von Hom­burg (Wenen), Lulu (Salzburg) en Die Frau ohne Schatten (Milaan). Toekomst: Die Zauber flöte met het Nederlands Kamer-orkest en Macbeth met het Nederlands Philharmonisch Orkest (beide bij DNO).Recente DNO-producties: Die Frau ohne Schatten, Die Zauberflöte, Der Schatz­gräber, Die Meistersinger von Nürnberg, De speler, Arabella en Gurre­Lieder

PIERRE AUDI (regie) stichtte in 1979 het Almeida Theatre in Londen. In 1988 werd hij artistiek directeur van De Nationale Opera, in 2004 tevens van het Holland Festival, waar hij in 2014 afscheid nam. Als regisseur werkte hij met beeldend

kunstenaars als Karel Appel, Georg Base-litz, Anish Kapoor, Herzog & de Meuron, Jannis Kounellis en Jonathan Meese, en was hij te gast bij de Salzburger Festspiele, het Theater an der Wien, de Bayerische Staatsoper (München), Brusselse Munt, Metropolitan Opera (New York), Opéra national de Paris en Los Angeles Opera. Recent: Wagner Dream (Luxemburg, DNO en Welsh National Opera), Die Eroberung von Mexico (Teatro Real, Madrid), Thebans (English National Opera), Orlando (Holland Festival 2014) en Tosca (Parijs). Toekomst: Rigoletto (Wenen) en reprises Tamerlano en Alcina (de Munt en DNO). Recente DNO-producties: Der Ring des Nibelungen, Les Troyens, La Juive, Dionysos, Iphigénie en Aulide/Iphigénie en Tauride, Parsifal, Guillaume Tell en Gurre­Lieder

KLAUS BERTISCH (dramaturgie) werkte van 1979 tot 1987 bij Oper Frankfurt, aan-sluitend voor Siemens Kultur Programm (München), voor operahuizen en festivals in Duitsland, België, Frankrijk en Oostenrijk. Als regisseur realiseerde hij onder meer geënsceneerde recitals. In het Amsterdam-se Concertgebouw regisseerde Klaus Ber-tisch Die lustige Witwe en De spelers. Hij was docent bij Opera Studio Nederland en aan de Universiteit van Amsterdam. Met regisseur Willy Decker werkte hij als dra-maturg in Dresden, Barcelona en bij de Salzburger Festspiele, met Dale Duesing in Berlijn, met Pierre Audi in Amsterdam, Brussel, Salzburg, Madrid, bij de Ruhr -

ARTISTIEK TEAM EN CAST

08

triennale en in Parijs, met Floris Visser in Moskou. Hij is sinds 1990 dramaturg bij DNO.

JANNIS KOUNELLIS (decor), belangrijk hedendaags kunstenaar van Griekse afkomst en woonachtig in Italië, behoort als beeldhouwer tot de protagonisten van de Arte Povera-beweging. Zijn werken, te zien op vele internationale tentoonstellin-gen, worden door hun materiaalkeuze als provocatief ervaren en zorgen voor veel discussie. Kounellis neemt vaak gevonden voorwerpen en alledaagse materialen als metaal, hout, steen, wol en jute in zijn beeldobjecten op. Ook in een museum doen zijn installaties ‘theatraal’ aan. Hij maakt ook theaterdecors, zoals dat voor Nosferatu (Perm).DNO-producties: Die glückliche Hand/Neither, Erwartung/Die glückliche Hand/Von heute auf morgen. In Gassir/Il com­battimento di Tancredi e Clorinda en Snat­ched by the Gods/Broken Strings werd zijn ontwerp voor Die glückliche Hand hergebruikt.

ANGELO FIGUS (kostuums) studeerde architectuur in Milaan en volgde daarna een studie aan de Koninklijke Academie van Schone Kunsten in Antwerpen. In 2000 lanceerde de Italiaanse ontwerper in Parijs zijn eerste collectie prêt-à-porter voor vrouwen inclusief accessoires, die wereldwijd verkocht werd. Later legde Figus zich toe op zijn passie voor klassieke

muziek en ontwierp hij kostuums voor opera’s. Daarnaast ontwierp hij tentoon-stellingen op het gebied van mode en kunst. Zijn modecollectie omvat tegen-woordig naast schoenen ook tassen en juwelen. Angelo Figus is momenteel crea-tief directeur van Bagutta (man/woman) en trend- en kleurvoorspeller voor Pittifilati.DNO­producties: Rêves d’un Marco Polo, Lohengrin, Tea, Saint François d’Assise en Marco Polo

JEAN KALMAN (licht) werkte vanaf 1979 samen met vrijwel alle grote theater- en operaregisseurs, waaronder Peter Brook, Robert Carsen, Deborah Warner, Rufus Norris en Pierre Audi. Onder de vele opera’s waaraan hij bijdroeg zijn: Die Zauberflöte, The Death of Klinghoffer, Jevgeni Onjegin en Death in Venice (English National Ope-ra), Attila, Jevgeni Onjegin en Macbeth (Metropolitan Opera, New York), Les con­tes d’Hoffmann en Salome (Parijs), Dialo­gues des Carmélites (Teatro alla Scala in Milaan, in Oviedo, Antwerpen, Nice en Japan). Enkele van Kalmans onderschei-dingen zijn: Olivier Awards (Best Lighting Design) voor Richard III en White Chame­leon en een Evening Standard Award (Best Lighting) voor Festen. Meest recente DNO-producties: Castor et Pollux, Saint François d’Assise, Marco Polo, La Juive, Dido and Aeneas, Dionysos, Iphigénie en Aulide/Iphigénie en Tauride, Parsifal, Guillaume Tell, Death in Venice, Die Zauberflöte en Gurre­Lieder

09

CHING-LIEN WU (instudering Koor van De Nationale Opera) studeerde in Taipei en aan het Conservatoire National Supérieur de Musique in Lyon. Ching-Lien Wu was achtereenvolgens koordirigent bij de Opéra de Nantes, het Theâtre du Capitole de Toulouse en bij de Opéra National du Rhin in Straatsburg. De Taiwanese koordi-rigente was te gast bij de operahuizen van Montpellier, Rouen en Shanghai. In haar geboorteland was Ching-Lien Wu verant-woordelijk voor de instudering van ver-schillende operaproducties. In 2001 werd ze aangesteld als koordirigent aan het Grand Theâtre de Genève. Sinds 1 sep-tember 2014 is Ching-Lien Wu artistiek leider van het Koor van De Nationale Opera.DNO-producties: L’amour des trois oranges en Faust

GÜNTHER GROISSBÖCK (Heinrich der Vogler) studeerde aan de Akademie für Musik und Darstellende Kunst in Wenen. Hij was ensemblelid van de Wiener Staatsoper en het Opernhaus Zürich. Sindsdien was de Oostenrijkse bas te gast bij ’s werelds belangrijkste operahuizen, zoals de Staatsoper Berlin, Bayerische Staatsoper München, Wiener Staatsoper, Teatro alla Scala in Milaan, Gran Teatre del Liceu Barcelona, Metropolitan Opera in New York, Opéra national de Paris, en op de Salzburger en Bayreuther Festspiele. Hij zong recentelijk Watergeest Rusalka (Wenen), Gesler Guillaume Tell (Münchner Opernfestspiele) en Baron Ochs Der

Rosenkavalier (Salzburger Festspiele). Toekomst: Gesler, Fasolt Das Rheingold en Hunding Die Walküre (München).DNO-productie: Die Walküre

NIKOLAI SCHUKOFF (Lohengrin) debu-teerde na een studie aan het Mozarteum in Salzburg als Alfredo La traviata in Gelsen-kirchen (1996). De Oostenrijkse tenor werd daarna al snel uitgenodigd door verschei-dene operahuizen. Zijn internationale doorbraak kwam met meer dramatische rollen als Siegmund Die Walküre (Berlijn) en Parsifal in München, Hamburg, Dres-den, Boedapest, Lyon en Parijs. Andere hoogtepunten zijn Max Der Freischütz en Sergej Lady Macbeth van Mtsensk (Genè-ve), Erik Der fliegende Holländer (München, Edinburgh) en Bacchus Ariadne auf Naxos (Valencia). Recent: Turiddu Cavalleria rusticana (Toulouse), titelrol Parsifal (München), titelrol Oedipus Rex (Parijs) en Florestan Fidelio (Lyon). Toekomst: Don José Carmen (Barcelona), titelrol Don Carlo (Dresden) en Éléazar La Juive (Lyon).DNO-debuut

JULIANE BANSE (Elsa von Brabant) is in Duitsland geboren. De sopraan volgde les-sen bij Paul Steiner en later bij Ruth Roh-ner aan het Opernhaus Zürich, om haar studie te voltooiden bij Brigitte Fassbaen-der en Daphne Evangelatos in München. Haar repertoire omvat La Contessa di Almaviva Le nozze di Figaro, Fiordiligi Così fan tutte, titelrol Genoveva, Tatjana Jevgeni

10

Onjegin, titelrol Arabella, Grete Der ferne Klang, Vitellia La clemenza di Tito, Tochter in Hindemiths Cardillac en Leonore Fide­lio. In seizoen 2013-2014 maakte Juliane Banse haar debuut bij de Metropolitan Opera in New York als Zdenka Arabella. Op het concertpodium werkte zij samen met talrijke vooraanstaande dirigenten, onder wie Lorin Maazel, Riccardo Chailly, Bernard Haitink, Franz Welser-Möst, Mariss Jansons en Zubin Mehta.DNO-productie: Il re pastore

EVGENY NIKITIN (Friedrich von Telra-mund) studeerde aan het conservatorium van Sint-Petersburg. Nog tijdens zijn stu-die soleerde de Russische bas-bariton bij het Mariinsky Theater, waarna hij wereld-wijd werd uitgenodigd door belangrijke theaters en festivals. Hoogtepunten in zijn carrière: Wotan Das Rheingold, Don Pizarro Fidelio en Wanderer Siegfried; bij de Metropolitan Opera in New York zong hij Colline La bohème, Rangoni Boris Godoenov en Klingsor Parsifal, in Parijs: Jochanaan Salome, Tomski Pique dame, Gunther Götterdämmerung en Orest Elektra; in München: Jochanaan, Klingsor en Telramund. Recent: titelrol Der fliegen­de Holländer (München, Parijs, Baden- Baden, Tokio, Toronto), Filippo II Don Carlo (Baden-Baden) en titelrol Don Giovanni (Mariinsky). Toekomst: Scarpia Tosca (Chicago) en Don Pizarro (Wenen and Florence).DNO-debuut

MICHAELA SCHUSTER (Ortrud) studeerde in Salzburg en Berlijn. De Duitse mezzo-sopraan zong in een groot aantal inter-nationaal gerenommeerde operahuizen en stond op diverse concertpodia met diri-genten van naam. Op haar repertoire staan rollen als Sieglinde Die Walküre (Berlijn, Wenen), Eboli Don Carlo (Frankfurt), Fricka Die Walküre (Wenen, München, Parijs), Kundry Parsifal (Berlijn, Frankfurt, Ham-burg, Salzburger Osterfestspiele), Amme Die Frau ohne Schatten (Brussel, Salzbur-ger Festspiele, Teatro alla Scala in Milaan, ROH Covent Garden), Amneris Aida (Baden-Baden, Hamburg), Waltraute Götterdämmerung (München, Wenen, Hamburg), Clairon Capriccio (Parijs), Ortrud (Berlijn, Frankfurt, Chicago, München), Klytämnestra Elektra (Londen) en Santuzza Cavalleria rusticana (Wenen). Toekomst: Venus Tannhäuser (Chicago).DNO-producties: Götterdämmerung en Elektra

BASTIAAN EVERINK (Der Heerrufer des Königs) studeerde aan de conservatoria in Enschede en Amsterdam. Daarnaast volg-de de Nederlandse bariton masterclasses bij Bo Skovhus en Galina Vishnevkaya en werkte met coach James McCray. Hij was ensemblelid van de opera in Bonn, vanaf 2007 verbonden aan het Staatstheater Pforzheim, vanaf 2010 vast ensemblelid aan het Staatstheater Darmstadt en vanaf 2012 ensemblelid bij de Deutsche Oper Berlin. Verder vervulde hij gastrollen in

11

Giessen, Innsbruck en Aken, Frankfurt en Schwerin. Recent: Peter Hänsel und Gretel, Enrico Asthon Lucia di Lammermoor, Klingsor Parsifal (Berlijn) en titelrol Nabucco (Schwerin). Toekomst: Escamillo Carmen, Heerrufer Lohengrin en Pantalone L’amour des trois oranges (Berlijn).DNO-debuut

PASCAL PITTIE (Brabantischer Edler) studeerde aan het Conservatorium Maas-tricht bij Mya Besselink. De Nederlandse tenor maakte zijn operadebuut als Nor-manno Lucia di Lammermoor (Opera Rousse). Daarna vertolkte hij Ferrando Così fan tutte, Tamino Die Zauberflöte (Opera RAI), Edmondo Manon Lescaut, Gastone La traviata, Lehrbube Die Meis­tersinger von Nürnberg (ZaterdagMatinee), Célénite Un petit voyage dans la lune (Opéra de Lyon), titelrol Albert Herring (Vlaamse Opera), Barbarigo I due Foscari, Erster Priester Die Zauberflöte, Parque Hippolyte et Aricie (Nederlandse Reis opera), Philistin Samson et Dalila, Dritter Jude Salome, Knappe Parsifal (ZaterdagMatinee), Der Dichter Reigen (Madrid) en recentelijk Dries Andreas weent (Zaterdag Matinee).DNO-producties: Samson, Capriccio, Wagner Dream, Daphne, Salome, La fan­ciulla del West, Die Soldaten, Het sluwe vosje, Billy Budd, Elektra, Die Meistersinger von Nürnberg en De speler

MORSCHI FRANZ (Brabantischer Edler) studeerde aan het Conservatorium Maas-tricht bij Mya Besselink. Na zijn studie zong hij in vele opera’s, operettes en con-certen binnen en buiten Nederland en zong hij rollen als Turridu Cavalleria rusti­cana, Riccardo Un ballo in maschera, Don José Carmen, Don Quichotte Der Mann von La Mancha, Calaf Turandot, Babylas Monsieur Choufleuri en Caramello Eine Nacht in Venedig. In 2013 werd Morschi uit vele internationale aanmeldingen uit-gekozen om deel te nemen aan de Wagner Academie. Hij werkte er met Siegfried Jerusalem, Wolfgang Brendel, Dunja Vejzovic en Nadine Secunde. Buiten de Wagner Academy werkte hij met Sir John Tomlinson aan het ‘heldische’ Wagner -repertoire.DNO-producties: De legende van de onzichtbare stad Kitesj, Die Meistersinger von Nürnberg, De speler, Lohengrin, La bohème en Ringetje

HARRY TEEUWEN (Brabantischer Edler) studeerde aan het Sweelinck Conservato-rium Amsterdam bij Kevin Smith en in Duitsland bij Hans Günter Grimm. Daarna volgde hij lessen bij David Wilson-Johnson en Peter Harrison. Hij debuteerde bij Opera Zuid in L’étoile (regie Christopher Alden), en zong bij de Vlaamse Opera in Antwerpen en Gent. Harry Teeuwen was te gast bij de ZaterdagMatinee in het Con-certgebouw in Die Liebe der Danae en in La fanciulla del West, als solist in Die

14

sieben Todsünden en bij het Vlaams Radio Orkest in Gounods Faust. Hij is verbonden aan het Koor van De Nationale Opera. DNO­producties: Peter Grimes, Béatrice et Bénédict, Alice in Wonderland, Lohen­grin, Dialogues des Carmélites, Madama Butterfly, La bohème, Der Rosenkavalier, De neus, Rigoletto, Pagliacci, L’amour des trois oranges, Alcina, Lady Macbeth van Mtsensk, Capriccio, Hercules, Tristan und Isolde, Die Frau ohne Schatten, La Juive, La fanciulla del West, Billy Budd, Armide en L'étoile

PETER ARINK (Brabantischer Edler) studeerde bij Udo Reinemann aan het Utrechts Conservatorium. Aansluitend werd hij lid van het ensemble van Opera Studio Nederland. In 1993 maakte hij zijn debuut als Papageno Die Zauberflöte (Fes-tival d’Auvers). Hij zong in Salome (Straats-burg, Mulhouse, Lissabon) en vertolkte Schaunard La bohème, Moralès Carmen (Brussel, Lissabon, München, Keulen), Der Graf Reigen en Fiorello Il barbiere di Siviglia (Nederlandse Reisopera), Bartley Riders to the Sea (Festival Zeeuws-Vlaanderen), Collatinus The Rape of Lucretia (OSN), Horemhab Akhnaten (Rotterdam Festival), Malatesta Don Pasquale (Opera Euregio), Lothario Mignon (Gelders Opera Operette Gezelschap) en Donner Rheingold (Koblenz, Duisburg). Peter Arink is verbon-den aan het Koor van De Nationale Opera. DNO-producties: Tea, Die Soldaten, Don Carlo, Daphne, Die Frau ohne Schatten,

La traviata, La Juive, La fanciulla del West, Les Troyens, Fidelio, Jevgeni Onjegin, De legende van de onzichtbare stad Kitesj, Iphigénie en Tauride, Der Schatzgräber en De speler

TOMOKO MAKUUCHI (Edelknabe) stu-deerde onder meer bij Henny Diemer aan het Utrechts Conservatorium en was daar-na verbonden aan Opera Studio Neder-land. Bij het Parijse Théâtre du Châtelet was de Japanse sopraan understudy van Nathalie Dessay, Rebecca Evans en Barbara Bonney. Haar repertoire vermeldt rollen in Iphigénie en Aulide (met het Radio Kamerorkest), Milhauds L’homme et son désir (tournee Orchestre National de Lille) en Concubine in The Night Banquet (Parijs, New York, Berlijn, Perth). Vervol-gens debuteerde ze aan het Parijse Théâtre des Champs-Élysées. Tomoko Makuuchi is verbonden aan het Koor van De Nationale Opera.DNO-producties: Rêves d’un Marco Polo, Het sluwe vosje, Writing to Vermeer, Die Frau ohne Schatten, Ercole amante en Parsifal

MICHAELA KARADJIAN (Edelknabe) stu-deerde in Rome (Santa Cecilia), Brussel, Antwerpen en Brugge. Zij volgde master-classes in Ravinia, Chicago en Den Bosch bij Roger Vignoles, Reri Grist, Christoph Eschenbach, Ellen Shade, Barbara Bonney en Renata Scotto, in Duitsland bij Anna Reynolds. Ze was eerste finaliste op het

15

zangconcours Destination Musique (Lille) en finaliste op het zangconcours Georges Bizet (Palermo). Michaela Karadjian is verbonden aan het Koor van De Nationale Opera; als freelancer zingt zij bij het Groot Omroepkoor en de Opéra National de Bordeaux. Repertoire: o.a. Raiders to the Sea, Thief of Hearts (Vaughan Williams), 4 Chansons Françaises (Britten), Gloria en cantates van Vivaldi, Krönungsmesse (Mozart), de requiems van Mozart en Verdi en Suor Angelica (Puccini). In februari 2015 is zij met Anneleen Bijnen en Maarten Hillenius te horen tijdens een lunchconcert in Nationale Opera & Ballet, in april 2015 in een gezamenlijk project aldaar met choreograaf Peter Leung en pianist Peter Lockwood (Hermit Songs van Barber). DNO-producties: Alice in Wonderland, Jenůfa, Les Troyens, Cavalleria rusticana en Lohengrin

ANNELEEN BIJNEN (Edelknabe) studeer-de aan het Rotterdams Conservatorium waar zij haar diploma Uitvoerend Musicus behaalde. De Nederlandse mezzosopraan heeft een omvangrijk liedrepertoire op -gebouwd. Verder zong ze in de passies van Bach, Händels Messiah, missen van Mozart en de requiems van Verdi, Dvořàk en Duruflé, de Achtste symfonie van Mahler en John Adams’ Grand Pianola Music. Zij vertolkte de titelrol in Donizetti’s La favorita en zong Cherubino Le nozze di Figaro in Nederland, België en Frankrijk. Ze was te

gast bij het Staatstheater Stuttgart als Nutrice L’incoronazione di Poppea. Anneleen Bijnen is vast verbonden aan het Koor van De Nationale Opera.DNO-producties: Rigoletto, Lohengrin, Madama Butterfly, Macbeth, Tannhäuser, Madrigalen, Die Frau ohne Schatten en De nachtegaal en andere fabels

INEZ HAFKAMP (Edelknabe) studeerde aan het Koninklijk Conservatorium te Den Haag. Later kreeg zij les van onder ande-ren Charlotte Margiono en Martin Wright; momenteel werkt ze met Brian Masuda. Inez Hafkamp verleende haar medewer-king aan een groot aantal oratoriumwerken zoals Bachs passies, Saint-Saëns’ Oratorio de Noël, Rossini’s Petite Messe Solennelle, Händels Messiah, Pergolesi’s Stabat Mater, en Vivaldi’s Gloria en Magnificat. Verder was zij te horen in Orfeo ed Euridice (Nederland, Zwitserland) en in Parsifal bij de Vlaamse Opera. Met het Nederlands Blazers Ensemble zong zij De Stijl van Louis Andriessen. Inez Hafkamp is verbon-den aan het Koor van De Nationale Opera.DNO-producties: Die Frau ohne Schatten (1996, 2008), Life with an Idiot, ROSA, a Horse Drama, Die Meistersinger von Nürnberg, Alice in Wonderland, Kát’a Kabanová, Lohengrin, Der Rosenkavalier, Idomeneo, Parsifal en Der Schatzgräber

16

Het Nederlands Philharmonisch Orkest is, samen met het Nederlands Kamerorkest, een van de meest veelzijdige culturele ondernemingen van Nederland. Als vaste orkestpartner van De Nationale Opera behoort het tot de beste Europese opera-orkesten. Het Koninklijk Concert gebouw is daarnaast de thuiszaal voor een gevarieer-de concertprogrammering. Het orkest ver-bindt artistieke excellentie met gastvrijheid voor een breed publiek en neemt verant-woordelijkheid voor de toekomst met omvangrijke programma’s voor educatie en talentontwikkeling. Klassieke muziek wordt zo bereikbaar voor iedereen. Marc Albrecht is sinds 2011 chef-dirigent van zowel het Nederlands Philharmonisch Orkest als De Nationale Opera. Onder zijn leiding speelde het orkest bij DNO recen-telijk onder meer de opera’s Elektra, Die Zauberflöte, Die Meistersinger von Nürn­berg, Arabella en Gurre­Lieder. Het orkest boekte een groot succes met de integrale uitvoeringen van Der Ring des Nibelungen onder leiding van Hartmut Haenchen. In seizoen 2014-2015 speelt het Nederlands Philharmonisch Orkest bij DNO ook La bohème en Macbeth.

NEDERLANDS PHILHARMONISCH ORKEST

Het Koor van De Nationale Opera is een beroepskoor waarvan de leden zich ook regelmatig solistisch laten horen. Behalve in het meer gangbare repertoire heeft het koor een aantal wereldpremières helpen realiseren. Het werd geprezen voor zijn aandeel in Schönbergs Moses und Aron (Amsterdam, Salzburg) en ontving daar-voor in 1996 de Prix d’Amis van de Vrien-den van De Nationale Opera. Recente mijlpalen waren Saint François d’Assise (ook uitgevoerd bij de BBC Proms), Lady Macbeth van Mtsensk, Ercole amante, Boris Godoenov, La Juive, Les Troyens, Jevgeni Onjegin, Parsifal, Guillaume Tell, De legende van de onzichtbare stad Kitesj (Opera Award 2012 voor beste productie), Götterdämmerung, Faust en Falstaff als ook de concerten van Der fliegende Hol­länder in Rotterdam, Parijs en Dortmund (met het Rotterdams Philharmonisch Orkest). Eerder dit seizoen was het koor te horen in Gurre­Lieder. Met ingang van 1 september 2014 is Ching-Lien Wu benoemd tot artistiek leider van het Koor van De Nationale Opera.

KOOR VAN DE NATIONALE OPERA

17

NEDERLANDS PHILHARMONISCH ORKEST

Viool 1Olga MartinovaSaskia ViersenRobert LisTessa BadenhoopArmand Gouder de BeauregardAnuschka FrankenHike GraaflandDerk LottmanMarina MalkinPaul ReijnMascha van SlotenHenrik SvahnströmSandra van Eggelen- KarresMarijke van KootenIrene NasMarina WatermanAnastasija Zvirbule

Viool 2David Peralta AlegreMintje van LierGuillaume SerpentiHeleen VederMarieke BootCynthia BriggsJarmila DelaporteMira van Dijk-ChendlerMikail MakhtinSaskia SchröederJos SchutjensJoanna TrzcionkowskaVanessa DamanetIina Laasio

Christaan LascaeColeman Willis

AltvioolJanos KonradLaura van der StoepOdile TorenbeekMarjolein de WaartJoost CransbergSuzanne DijkstraNicholas DurrantMargrietha IsingsAvi MalkinStephanie SteinerMerel van SchieMaaike-Merel van BaarzelBeni Konrad

CelloGodfried Hoogeveen Douw FondaMariet van DijkNitzan LasterCarin NelsonRik OttoAnjali TannaPascale WentWijnand HulstJozien JansenSebastian Koloski

ContrabasJoão SearaJulien BeijerSorin Orcinschi

Peter RikkersErik SpaepenJaap BranderhorstBoris KozlovUxia Martinez BotanaDobril Popdimitrov

FluitHanspeter SpannringMargreet NiksEllen VergunstbühneLeon Berendse/ Mirjam TeepeLudovico d‘Ignatio/Susanne Edixhoven

HoboToon DurvilleRob BouwmeesterMarjolein Koning (Engelse hoorn)bühneAnita JanssenInge Ariesen

KlarinetRick HulsHerman DraaismaPeter Cranen (basklarinet)bühneLeon BoschHarrie Troquet

FagotMargreet BongersDymphna van DooremaalJaap de VriesbühneRemko Edelaar/ Hajime KonoeSusan Brinkhof/ Maximiano Vera VeraNadine van de Merwe

HoornWouter Brouwer/Sergei DovgalioukAnnelies Molenaar/Fred MolenaarStef Jongbloed/ Elizabeth ChellSander van Dijk/ Wim van den Haak

TrompetGertjan LootJeroen BotmaMarc SpeetjensbühneTonnie KievitsErwin ter BogtSven BerkelmansNiek JacobsMarc KaptijnRik KnarrenRianne SchoemakerErik TorrengaSimon WierengaInes Diogo

18

TromboneGerard PetersWim HendriksMatyas Veer

TubaDavid Kutz

PaukenTheun van Nieuwburg

SlagwerkNando RussoPaul LemaireWilbert Grootenboer

HarpSandrine ChatronbühneAnneleen Schuitemaker

OrgelJan-Paul Grijpink

SopranenEsther AdelaarIneke BerendsBernadette BouthoornJeanneke van BuulMaria van DongenNicole FiselierKitty de GeusIris GielMelanie GreveInez HafkampSandra HooglanderMichaela KaradjianFang Fang KongOleksandra LenyshynTomoko Makuuchi Vida MaticicHeleen MeijerVesna MileticTineke MulderTanja ObalskiMariëtte OelderikElizabeth PozJanine ScheepersClaudia Wijers

AltenIrmgard von AsmuthAnneleen BijnenRiette BrandsChristl BrielsJohanna DurValerie FriesenEveline KarssenYvonne KokMaria Kowan

Myra KroeseLiesbeth van der LoopMaaike MolenaarMary de ReusMarieke ReutenLeonie van RhedenJeannette RoggeveenCarla SchaapBarbara TetenbergRuth WillemseWieke van Wingerden

TenorenAmbroz Bajec-LapajneHarrie BuijsDavid BishopLorenzo CarolaGeorgi DevedjievWim Jan van DeuverenFrank EngelRuud FiselierCato FordhamLivio GabrielliJohn van HalterenGerben Houba Erik JanseRobert KopsWillem KortelingRoy MahendrathaReza NayelFrank NieuwenkampMartin van OsRichard PradaEric Reddet

KOOR VAN DE NATIONALE OPERA

19

FIGURATIE

Jaroslaw RogaczewskiJules SchaapKarl SchineisMirco SchmidtTadeusz SlowiakFrançois SoonsCarel SwagermanBert VisserRudi de Vries

BassenRonald AijtinkPeter ArinkLutzen BakkerNicolas ClemensMeng Chia EngRobert FendlMate FulepLeo GeersJeroen van GlabbeekJulian HartmanHans Pieter HermanSander HeutinckWouter KleinBas KuijlenburgGareth LongJan MajoorMaarten van ManenMatthijs MesdagRichard MeijerJean-Claude OhmsWojtek OkraskaPeter PaulHans PootjesPeter SchoenakerJulian Schulzki

Jaap SletterinkIan SpencerRené SteurHarry TeeuwenErnst VermeulenRob WandersBen IJlandMarijn Zwitserlood

Dick AddensEvelien EmmensSabine van der HelmKarin van der HilstFajo JansenChristian KrummNat MillerAnnelies OosterlooFloor ScholtenNico WeggemansRob Winters

KinderenDavid van OppenraaijRomeijn Overman

LA BOHÈME—

Giacomo Puccini

Nederlands Philharmonisch Orkest—4 t/m 30 december 2014—operaballet.nl

21

NATIONALE OPERA & BALLET

CENTRALE AFDELINGEN

Raad van Toezicht Voorzitter Antony Burgmans Else BosJean-François van BoxmeerPieter Maarten FeenstraVictor Halberstadt Sir Peter JonasBernadette LangiusBarbara LeachJos NijhuisCorinne Vigreux

Directie Algemeen directeurEls van der PlasDirecteur De Nationale OperaPierre AudiDirecteur Het Nationale BalletTed BrandsenAdjunct-directeurFrans Huneker

De Nationale Opera

DirecteurPierre Audi

Chef-dirigentMarc Albrecht

Artistieke zakenJesús Iglesias Noriega, hoofd

DramaturgieKlaus Bertisch

Zakelijke leidingTanja Mlaker

MuziekbibliotheekEd Versteeg, hoofd

KoorArtistiek leiderChing-Lien Wu Zakelijk leiderJannie Fransman

De TechniekFrans Huneker, directeur

DecoratelierRolf Hauser, hoofd

Onderhoud theatertechniekDirk Bakker, hoofd

Toneel- en belichtingsdienstHugo van Uum, hoofd

AVC-dienstHans-Willem de Haan, hoofd

RekwisietendienstErik de Haan, hoofd

Facilitaire DienstMartin Haars, hoofd/projectmanager

ICT & InformatiseringWim Turksma, hoofd

Kostuums, kap en grimeRobby Duiveman, directeur

Integrale planningLiesbeth Kruyt

Kap- en grimeafdelingAlexander Kinds, hoofd

Productie- en voorstellingsleidingDein Schmidt, hoofd

Marketing, Communicatie & VerkoopSandra Eikelenboom, hoofd

Educatie en ParticipatieMechteld van Gestel, hoofd a.i.

Fondsenwerving & RelatiebeheerEline Danker, hoofd

FinanciënSandra Post- van Leeuwen, financieel manager

Personeel & OrganisatieJoke Manson, hoofd a.i.

Horeca & PublieksbegeleidingBas Schotsman, hoofd

22

STEUN DE NATIONALE OPERA

De Nationale Opera brengt al decennia bijzondere muziektheatervoorstellingen van het allerhoogste niveau. Met grote gedrevenheid en artistieke durf werken we aan producties waarin we traditie en vernieuwing samensmeden. Dat bezorgt ons al vele jaren nationale en internationale faam.

We zijn artistiek en zakelijk kerngezond en om dat te blijven, hebben we uw steun nodig. Natuurlijk door onze voor-stellingen te blijven bezoeken, maar – indien mogelijk – ook door middel van een financiële bijdrage.

Met uw steun kunnen wij spraakmaken-de producties van het allerhoogste niveau blijven maken. Voorstellingen die u verrassen, raken en inspireren!

Meer weten? Voor meer informatie over de mogelijk-heden, fiscale aspecten en/of het opvragen van de brochure kunt u contact opnemen met Eline Danker via steun@operaballet.nl of 020 551 8312, of kijken op operaballet.nl/operadonateurs.

DE NATIONALE OPERA DANKT:

SUBSIDIËNT

Alle OperaDonateurs en de Vrienden van DNO

23

Word Vriend van De Nationale Opera en steun De Nationale Opera! De Vereniging biedt u operafilmavonden, opera reizen en de exclusieve mogelijkheid tot het bijwonen van repetities. Er is een speciaal Vrienden-abonnement en u krijgt vijfmaal per seizoen het Vriendenbulle-tin. Elk najaar verschijnt een fraai Fotojaarboek van het voorafgaande DNO-seizoen.

Aanmelding of meer informatie: operavrienden@operaballet.nl of 020-551 8282 (dinsdag 14.00-16.00 uur, woensdag 10.00-12.30 uur).

Fidelio, Jonge Vrienden van De Nationale OperaJonge mensen t/m 29 jaar kunnen lid worden van Fidelio, Jonge Vrienden van DNO. Voor deze leden worden speciale activiteiten georganiseerd, terwijl ook alle activiteiten en voordelen van de Vereniging Vrienden van De Nationale Opera voor hen openstaan. Voor meer informatie: fidelio@operaballet.nl, of kijk op fidelio-opera.nl.

Wagner Masterclass door Annett Andriesen (mezzosopraan en directeur Internationaal Vocalisten Concours ’s-Hertogenbosch)Woensdag 19 november 2014, 20.00 uurStudio Nationale Opera & BalletPrijs: € 20 (niet-leden € 27,50), informatie bij Secretariaat

Eendaagse operareis Zondag 30 november 2014, Deutsche Oper am Rhein, DüsseldorfAida - Giuseppe Verdi (nieuwe productie)Prijs: € 85, informatie bij Secretariaat

VRIENDEN VAN DE NATIONALE OPERA

COLOFON

RedactieFrits VliegenthartBijdragenAnke van Lith (biografieën)Vertaling het verhaalJonathan ReederProductieSander van der DuinBasisontwerpLesley MooreOpmaakMilo HoogzaadFoto'sPetrovsky&RamoneRuth Walz (productiefoto)Druk en afwerkingTuijtel Hardinxveld- GiessendamUitgeverNationale Opera & BalletPostadresPostbus 16822 1001 RH AmsterdamBezoekadresAmstel 3, AmsterdamT kassa 020-625 5455kassa&operaballet.nlT kantoor 020-551 8117info@operaballet.nl

operaballet.nl

© Copyright 2014Nationale Opera & Ballet

24

NATIONALE OPERA & BALLETAGENDA

Opera—LA BOHÈMEGiacomo PucciniGeliefde klassieker4 – 30 december 2014

Ballet —CINDERELLAChristopher WheeldonEen magisch balletsprookje17 – 31 december 20141 januari 2015

Opera—IL VIAGGIO A REIMSGioachino RossiniMuziek als champagne20 – 29 januari 20153 – 8 februari 2015

Opera—REIMSREISJEGioachino RossiniBewerking Bob ZimmermanIl viaggio a Reims voor kinderen en volwassenen vanaf 8 jaar30 januari – 1 februari 2015

Ballet —JEWELSGeorge BalanchineKroonjuweel van George Balanchine12 – 26 februari 2015

Opera—DIE ZAUBERFLÖTEWolfgang Amadeus MozartWegens sensationeel succes nu al terug!4 – 27 maart 2015

Opera—MACBETHGiuseppe VerdiThriller vol machtswellust, moordzucht en bloeddorst3 – 28 april 2015

Ballet —LA DAME AUX CAMÉLIASJohn NeumeierHet verhaal van ‘La traviata’ op muziek van Chopin10 – 26 april 2015