8 & 9 april 2016 Noordwijkerhout

‘En de Diëtistendagen 2016 zijn… geopend!’

Minister Edith Schippers feliciteert de diëtist

Dr. Machteld Hubert geeft positieve definitie van gezondheid‘Gezondheid is het vermogen om je aan te passen en je eigen regie te voeren, in het licht van de sociale, fysieke en emotionele uitdagingen van het leven.’

Met deze nieuwe en positieve definitie van gezondheid opende dr. Machteld Huber de derde editie van de Diëtistendagen. Meer dan duizend diëtisten luisterden naar haar inspirerende lezing over ‘positieve gezondheid’, die is vast te stellen aan de hand van zes dimensies, weergegeven in een spinnenweb-diagram.

In deze benadering beoordeelt iedereen zijn eigen gezond-heid in de dimensies: lichaamsfuncties, mentaal welbevinden, spiritueel-existentieel, kwaliteit van leven, sociaal maatschap-pelijk participeren en dagelijks functioneren. Weergegeven in een spinnenweb-diagram ontstaat een persoonlijk ‘gezond-heidsoppervlak’. Patiënten kunnen aangeven wat ze hierin willen veranderen. Dat zijn soms andere dimensies dan die de professionals uitkiezen. Het diagram is een tool voor motivatio-nal interviewing. Uit onderzoek bleek dat zingeving de sterkste gezondmakende factor is. Volgens Hubert bereik je bij patiën-ten de meeste ‘Power & Passie’ door ze zelf te laten aangeven wat hun gezondheid bepaalt.

Voor de Diëtistendagen 2016 kwamen dit weekeinde in Noordwijkerhout ruim duizend diëtisten bijeen om gedu-rende twee dagen in maar liefst twaalf programmaronden presentaties van collega’s te volgen, met elkaar te discus-siëren, bij te praten en feest te vieren. Na het openingswoord van Anja Evers, gaf Karen Plantinga het officiële startsein. Na haar slag op de trom, betrad een swin-gende drumband de zaal, die de aanwezigen voorging naar de eerste presentaties.

Er waren veel stands voor sponsoren, netwerken, opleidingen en de industrie. Het feest werd verder gevierd met een diner op vrijdagavond, de uitreiking van de Aanstormend Talent Award en er werd flink gedanst op de Power & Passie-party.

In een videoboodschap feliciteert minister Edith Schippers (VWS) de diëtetiek met het 75-jarig jubileum. Ze laat er geen twijfel over bestaan wie de professional is op het gebied van voeding.

De minister benadrukt de rol van de diëtist in de advisering over de gezonde keuze in een omgeving met een overvloedig aanbod. Ze onderkent het probleem van veel Nederlanders, die kampen met de vraag ‘Al die voedselhypes, naar wie moet je luisteren?’ Het antwoord van de minister is simpel: ‘Naar de diëtist! Die geeft goede en onafhankelijke adviezen’.

Ze benadrukt dat diëtisten het verschil maken, en wenst ons veel inspiratie: ‘Er is genoeg te doen... Op naar de honderd!’

NVD bestaat75 jaar!

Voeding peuter kan en moet beter

Floris Wardenaar van HAN Sport en Bewegen onderzocht de voedingsinname bij sporters.

De koolhydraatinname van de sporters uit zijn onderzoek blijkt hoger dan de gemiddelde behoefte, maar de meeste halen de sportspecifieke aanbeveling van 5 gram per kg lichaamsgewicht niet. In hoeverre dit van invloed is op de sportprestaties moet verder worden onderzocht. Koolhydraatadviezen moeten worden afgestemd op het individu.

De eiwitinname van sporters ligt boven de sportvoedingsnorm van 1,2 gram per kg lichaamsgewicht. Voor optimaal herstel moet de focus daarom liggen op het tijdstip van de eiwitinname. De micronutriëntinname van sporters was suboptimaal in verge-lijking met de gemiddelde behoefte.

Sporters moeten betere voedingskeuzes te maken (hogere nutri-entdichtheid) en het gebruik van een laaggedoseerd multivitami-nesupplement overwegen.

Innametekort bij topsporters?

Vooraf aan zijn lezing over suiker benadrukt prof. Fred Brouns dat – alhoewel de lezing werd aangeboden door Het Kenniscentrum suiker & voeding – hij daar onafhankelijk van is, alhoewel… ze vergoeden wel zijn reiskosten. Evenzo geldt voor prof. Edith Feskens.

In een ‘gebalanceerde interpretatie van wetenschappelijke feiten’ zetten Brouns en Feskens wat zaken op een rij. Suiker is suiker, wat de bron ook is: het lichaam behandelt de(zelfde) moleculen uit verschillende bronnen op gelijke wijze. We zijn wel dikker geworden, maar niet meer suiker gaan eten. Het aandeel van suiker aan de toegenomen overgewicht van de bevolking moet gezien worden in de totale energie-inname. In onderzoek wordt wel een verband aangetoond tussen suiker en tandcariës, en het is bekend dat de verzadigingswaarde van suiker in vloeibare vorm laag is.

De verwachte discussie na afloop bleef uit (in de eerste sessie).

‘Suiker is geen gif’

Goede Voeding hoeft niet veel te kosten, meent diëtist Marion Lomme. Samen met de GGD Zuid-Limburg en Maas-tricht University ontwikkelde ze de interventie Goedkoop Gezonde Voeding. Deze groepsvoorlichting is gericht op mensen met financiële problemen of een klein inkomen. Deelnemers leren hoe ze met een beperkt budget gezond kunnen eten. Tijdens twee bijeen-komsten worden veel praktische oefeningen gedaan. En de interventie heeft effect. Uit onderzoek blijkt dat deelne-mers vaker kiezen voor gezonde vloeibare bak- en braadpro-ducten en subgroepen vaker voor groenten en fruit. Diëtisten die deze cursus zelf willen gaan geven, kunnen een (betaalde) e-learning volgen. Omdat deelnemers deze cursus niet zelf kun-nen betalen, wordt vaak financiering gezocht bij partners zoals gemeenten, GGD-en, welzijnswerk of zorgverzekeraars.

Voor meer informatie: www.goedkoopgezondevoeding.nl.

Goede Voeding hoeft niet veel te kosten

Koen Joosten van het Erasmus MC en Ingrid Mimpe Voeding & Co gaven een duopresentatie over de voeding van de peuter. In de eerste vier jaar groeit een kind aanzienlijk, de hersenen ontwikkelen zich vooral in de eerste twee jaren. Ook de voeding in de eerste levensjaren is van invloed op de gezondheid later. De peutervoeding laat nogal te wensen over. De inname van onder andere ijzer en vitamine D is te laag, eiwit en energie te hoog. Andere knelpunten zijn te veel suiker, te weinig groente en fruit, te weinig vet op brood en te veel zout. Preventie is daarbij belangrijk. Leer gezond eten van jongs af aan, op een positieve manier, mijd de strijd en benadruk ook het belang van leefstijl. Om dat te bereiken zouden diëtisten zich meer als autoriteit kunnen opstellen, volgens Joosten. Mimpe pleitte daar-naast voor een grotere rol van de diëtist binnen de JGZ.

Voeding peuter kan en moet beter

Saraï wint Aanstormend Talent Award

In de break bij het dansfestijn maakte de voorzitter van de NVD, Karen Plantinga, de uitslag bekend van de Aanstor-mend Talent Award.

Uit de tien genomineerden Anja van Stijn, Eline Oppers, Jan-neke Pieterson, Kinderdieetcreatie, Marijke Berkenpas, Nicolette Wierdsma, Nienke Hulleman, Sarai Pannekoek, Sigrid van der Marel en Titia van der Stelt werd Saraï Pannekoek gekozen. Saraï was blij verrast. Ze is sportdiëtist en klinische epidemioloog, en werd onder andere genomineerd omdat ze de grenzen van het beroepsprofiel verlegt, risico’s durft te nemen, de kansen van de moderne technologie benut. Daarbij legt ze de lat steeds een beetje hoger, is innovatief en hard op weg de diëtetiek naar een hoger niveau te tillen. De prijs bestaat uit een oorkonde en een geldbedrag van 250 euro te besteden aan scholing.

‘Suiker is geen gif’

Ouderen hebben vaak geen idee dat zij (ook) ondervoed kunnen zijn (‘Ik kan niet ondervoed raken, want ik eet fruit en chocola!’). Volgens Nancy Janssen, diëtist in Ziekenhuis Gelderse Vallei in Ede gaat het er daarom allereerst om dat ouderen zich bewust zijn van het pro-bleem, en dat zij vervolgens de competenties ontwikke-len om er iets aan te doen.

Dat is een lastige opgave; routines van ouderen bestaan al zestig of zeventig jaar en zijn daarom zeer moeilijk te doorbreken! Alleen kleine veranderingen kunnen nieuwe gewoontes worden. De aangeboden (aanvullende) voeding moet herkenbaar, gemakkelijk en lekker zijn; rare, luxe of medisch uitziende verpakkingen zijn dooddoeners. (‘Drink-pakjes zijn voor de kleinkinderen!’)

Ook is het is belangrijk rekening te houden met bewuste of onbewuste gevoelens zoals (verlies aan) zelfredzaamheid en het idee dat ondervoeding een persoonlijk falen is. Naast de oudere ook moet ook de eerste schil daaromheen goed geïnformeerd worden. Niet alleen voor nu… de man-telzorger van nu, is de tenslotte de oudere van straks!

Routines ouderen bestaan al zeventig jaar!

Wat zijn de kansen voor de diëtetiek bij benchmark-onderzoek?Hoe kun je afdelingen diëtetiek met elkaar vergelijken? Met benchmark-onderzoek! Daarbij is het belangrijk om gelijk-soortige gegevens te verzamelen, zodat je vergelijkingen kan maken. Want elke diëtist weet: appels met peren verge-lijken, dat werkt niet.

Martine van der Zee, teamleidinggevende diëtetiek Amphia Zie-kenhuis en Cathelijn Bogaers, hoofd paramedische zorg St. Elisabeth Ziekenhuis Tilburg onderzochten welke indicatoren je kunt gebruiken om de kwaliteit van je afdeling diëtetiek te beoordelen, en daarna te verbeteren.

In een pilot werden 112 indicatoren verzameld, met betrekking tot ziekenhuis profiel, prestaties, zorg en arbeid. Belangrijke ge-gevens voor de afdeling diëtetiek zijn het gebruikte screenings-instrument, percentage van patiënten dat wordt gescreend op ondervoeding, het aantal verrichtingen, het aantal (fte) diëtisten, registratie in het kwaliteitsregister, ondersteuning diëtetiek, gele-verde eerste- en tweedelijns zorg, leeftijd en dienstjaren van de diëtisten. Van der Zee sloot af met de zin: ‘Met elkaar stilstaan bij je handelen is vooruitgang’. Hier kunnen we mee aan de slag!

Terugval hoort er bij! Er is geen gedragsverandering zonder tegenslag. Ingrid Steenhuis, hoogleraar aan de VU, geeft voorbeelden van een ‘lapse’, een ‘collapse’ en van ‘relapse’. Hoogrisico situaties voor terugval in gedragsverandering zijn negatieve gevoelens (boosheid, depressie, frustratie, verveeldheid, eenzaamheid, gevoel van deprivatie), andere personen (conflicten, relatieproblemen, sociale druk) en po-sitieve gevoelens (iets te vieren hebben, weekend, vakantie). Wat kan je als diëtist doen om een ‘lapse’ te voorkomen?Een kijkje in de keuken (letterlijk!) kan informatief zijn. Hoe groot is het servies, of zijn de frisdrankglazen? Wat staat er in de voorraadkast? Verder is het goed om de hoogrisico momenten in kaart te brengen. Op basis hiervan kunnen afspraken gemaakt worden of kan men hulp inschakelen.Een gedragsverandering zonder terugval klinkt als een sprookje. En dat bestaat niet. Er is in Nederland veel meer, en structureel, aandacht nodig voor terugval en gedragsbehoud, al vanaf het begin van de behandeling. Het belangrijk daarbij te beseffen dat aangetoond is dat kortdurende behandeling geen zin heeft. Gedragsverandering en -behoud vereisen een lange adem!

Relapse, don’t do it!

De zaal voor de lezing van Lisbeth Mathus-Vliegen zat bomvol. De verwachtingen waren hooggespannen. Maar wie kwam daar binnen? Niet Lisbeth zelf, maar haar 75-jarige oudtante!

Zij vertelde in heldere taal hoe het nu precies zat met ‘volkswijshe-den’ als ‘Melk de witte motor’, ‘Tik elke dag een eitje’, ‘Als je honger hebt gaat je maag knorren’ en ‘Harde klinkers zijn zachte stinkers’. De aanwezigen mochten met groene en rode kaarten aangeven hoe zij erover dachten. Oudtante Lisbeth was onder de indruk van de kennis van haar toehoorders “Ik heb een goed onderlegt publiek!” kraaide zij enthousiast.

Na veertig minuten - en hoop hilariteit - waren alle aanwezigen op de hoogte van de ins en outs over obstipatie, diarree, gas, Haar antwoord op de vraag ‘Wat moeten we met al die hypes…?!’ was duidelijk: NIKS! Wijsheid komt toch echt met de jaren.

Oudtante Lisbeth vertelt…..

Anja van Stijn presenteerde de Schijf van Vijf …..voor kinderen met autisme. Die is anders dan die van het Voedingscentrum. Het is een puzzel die bestaat uit vijf stukjes: wat, waar, hoe, wanneer en met wie gaan we eten? Dat zijn belangrijke vragen voor kinderen met autisme. Alle stukjes moeten in elkaar passen.

Van de kinderen met autisme heeft 46 tot 89% een afwijkend eetpatroon. De meest gerapporteerde eetproblemen zijn sterke voorkeur voor bepaalde soorten of merken voeding, angst om iets nieuws uit te proberen, het bestaan van bepaalde rituelen. Maar ook zaken als last hebben van het geluid van krakende voedingsmiddelen, of juist zelf niet door hebben dat je geluid maakt bij het eten, kunnen problematisch zijn. De avondmaaltijd is vaak het moeilijkst: het einde van de dag, het sociaal aspect, en het aanbod van veel voedings-middelen tegelijk, dat zijn veel prikkels.

Met erkenning van het probleem ben je al halverwege de oplossing, aldus Van Stijn. Het is belangrijk nergens druk op te leggen. Neem de tijd… heel veel tijd! Bied kind en ouders handvatten. Geef per puzzelstukje concrete tips. Bijvoorbeeld bij het ‘wat’: laat een kind kleine beetjes proeven en het ook weer uitspugen als het niet bevalt; het ‘waar’: laat een kind op een vaste plek aan tafel zitten met het gezicht naar de muur, om overprikkeling te voorkomen; bij het ‘hoe’: laat een kind lekker met z’n handen eten! Bekijk elke situatie door ‘de auti-bril’, wees positief, stellig, duidelijk en voorspelbaar. Daarmee bied je kind en ouders rust. Er bestaat geen medicatie om de (voedings)problemen bij autisme op te lossen; tijd en tips, daar is men bij gebaat.

Een krakend voedingsmiddel kan al een groot probleem zijn

Relapse, don’t do it!

Vivianne Ceelen van de HAN Opleiding Voeding en Diëtetiek discussieerde met de aanwezigen over de nieuwe opzet van de opleiding in Nijmegen. Studenten komen geen kennis halen, maar zijn zelf, samen met de docent en professionals uit het werkveld, bezig met vraagstukken uit de praktijk. Daarbij wordt samengewerkt met andere disciplines. Studenten, maar ook docenten en professionals leren vanuit meerdere perspectieven naar een probleem te kijken, iedere student met zijn eigen ambities en altijd met de praktijk verbonden. In plaats van kant-en-klare antwoorden van de docent, krijgen ze instrumenten aangereikt om zelf een oordeel te vormen en daarop te vertrouwen.

Leren in de driehoek opleiding, werkveld, onderzoek

Ter gelegenheid van de Diëtistendagen organiseerde het NTVD een posterwedstrijd. Vijfentwintig inzendingen werden inge-stuurd. Tien van deze posters zijn geselecteerd om te presenteren op de Diëtistendagen. Dit leverde twee dynamische inter-actieve sessies op. Zowel van de presentaties op vrijdag als op zaterdag werd een winnaar gekozen. De posters kregen in de (wandel)gangen aandacht.

De prijs werd op vrijdag gewonnen door de afdeling diëtetiek van de Noordwest Ziekenhuisgroep locatie Alkmaar Diëtist. Zij organiseren ‘poepmiddagen, voor kinderen met obstipatie. Samen met een kinderarts, kinderpsycholoog, kinderverpleegkundige en fysiotherapeut wordt aandacht besteedt aan allerlei aspecten rondom de stoelgang. Kinderen ontvangen een poepplacemat en mogen aan het einde van de middag grabbelen uit een wc-pot.

Op zaterdag won ‘Zo bereid, een krachtig ontbijt!’ van de afdeling diëtetiek van Zorgpartners Midden-Holland, Gouda. Een kleine inter-ventie studie ter bevordering van het verhogen van de eiwitintake bij geriatrische revalidanten. Vooral bij het ontbijt blijkt het lastig om voldoende eiwit te eten. In het project “Zo bereid, een krachtig ontbijt!” stelt de revalidant, zelfstandig of met de voedingsassistent/gast-vrouw, spelenderwijs een goed ontbijt samen (minimaal 20 gram eiwit). Er wordt een keuze gemaakt uit voedingsmiddelen door middel van kaartjes met producten en de hoeveelheid eiwit per portie. De gemiddelde eiwitinname steeg in de groep van zeventien patiënten van 9 naar 17 gram. Dat smaakt naar meer!

’Poepmiddag’ en een ‘Krachtig ontbijt’ winnaars van de NTVD-Posterwedstrijd

A. Een patiënt komt met een probleem.B. Jij moet de oplossing bieden.

Ellen Govers vertelde hoe via Evidence Based Practise de weg van A naar B verloopt. Als voorbeeld bespreekt zij een vrouw met een druk leven en buikpijnklachten. Vragen die opkomen zijn: Aan welke diagnose denk ik het eerst? Wat is daarover al bekend? Waar vind ik informatie? Hoe beoordeel ik die informatie? Wat zijn ervaringen van mezelf of van collega’s? Dit combineer je met de waarden en voorkeuren van de patiënt.

Je moet voor jezelf dus duidelijk vaststellen: hoe pak ik het pro-bleem aan? Wat is de vraag waar ik antwoord op wil hebben?Vervolgens ga je op zoek in de literatuur. Om te weten of wat je daar vindt ook van toepassing is op de cliënt in de spreekkamer moet je zelf meten: je data vastleggen en evalueren. Verder krijg je verdie-ping door ervaringen en literatuur te bespreken met je collega’s.

Tot slot gaf ze een tip: je kunt bijdragen aan het bevorderen van Evidence Based Practise door over je ervaringen te schrijven in het NTVD. Hopelijk geven toehoorders hier gehoor aan!

De weg van A naar B via EBP

Bedankt en tot over 5 jaar!!