Participatie als sleutel tot succes Def - Hanze...Tijdens dit onderzoek heb ik nauw samengewerkt met...

Participatie als sleutel tot

succes Onderzoek naar effectieve participatie binnen

woningcorporaties in Noord-Nederland

Pagina 2

Participatie als sleutel tot succes

Participatie als sleutel tot succes Onderzoek naar effectieve participatie binnen woningcorporaties in

Noord-Nederland

Auteur: Sandra Zamir

Studentnummer: 302617

Instituut: Facility Management

Onderzoeksperiode: Februari 2011 – Juli 2011

Organisatie: Hanzehogeschool Groningen

Stagedocent: Gea Posthumus

Stagebedrijf: Kenniscentrum Gebiedsontwikkeling NoorderRuimte

Stagebegeleider: Jannie Rozema

Pagina 3


Voorwoord

Voor u ligt het onderzoeksrapport dat ik heb geschreven in het kader van mijn afstuderen aan de

Hanzehogeschool Groningen. Als invulling van mijn afstuderen aan het instituut van Facility

Management heb ik onderzoek gedaan binnen het Kenniscentrum Gebiedsontwikkeling

NoorderRuimte. De wijze van onderzoek, professionele ondersteuning en het gebruik van een

kennisnetwerk hebben me overtuigd om binnen dit kenniscentrum af te studeren. Daarnaast vind ik

het erg interessant om te zien hoe de sociale benadering van gebiedsontwikkeling uiteindelijk

omgezet wordt in een fysieke toepassing, oftewel het verbeteren van de leefomgeving.

Tijdens dit onderzoek heb ik nauw samengewerkt met Femke Klok. Gezamenlijk zijn we dit proces

ingegaan en hebben getracht een beeld te geven van hoe professionals in de praktijk omgaan met

het concept participatie. Dit onderzoek richt zich op participatie binnen corporaties. Femke heeft

daarnaast met gemeenten een andere doelgroep voor haar onderzoek. Beide onderzoeken zullen

daardoor het complete werkveld van de gebiedsontwikkelaar omvatten. Voor deze samenwerking en

wederzijdse ondersteuning wil ik haar graag bedanken.

Ook gaat mijn dank uit naar de begeleidende personen binnen dit onderzoek. In de eerste plaats

Jannie Rozema, opdrachtgever en stagementor, die mij met feedback, haar ervaring en kennis veel

heeft kunnen ondersteunen. Hierdoor sluit dit onderzoek goed aan op eerdere en toekomstige

onderzoeken binnen het kenniscentrum. Door haar kennisnetwerk was het in de opstart van het

onderzoek eenvoudig om met professionals uit het werkveld in contact te komen.

Daarnaast Gea Posthumus, begeleider vanuit de opleiding, die mij met haar kritische en opbouwende

kijk scherp heeft weten te houden gedurende het onderzoek. Het is altijd fijn als iemand duidelijk is

in wat de verwachtingen zijn binnen het afstudeertraject.

Ten slotte wil ik in het bijzonder de medewerkers van Wijkaanpak Stadskanaal bedanken. Door de

meeloopweek in het begin van het proces heb ik een duidelijk beeld gekregen van hoe professionals

in de praktijk met gebiedsontwikkeling en in het bijzonder participatie bezig zijn. Hun betrokkenheid

en behulpzame houding heeft hierin erg geholpen.

Groningen, 16 juni 2011

Sandra Zamir

Pagina 4


Samenvatting

Binnen gebiedsontwikkeling zijn er vele facetten die belangrijk zijn om uiteindelijk een succesvol

project te kunnen afronden. Om doelen te bereiken en bewoners en andere betrokkenen in een

bepaald leefgebied tevreden te houden moeten professionals aandacht besteden aan al deze

aspecten. Een van deze aspecten is de (juiste) toepassing van participatie. Alle instanties die

ontwikkelprojecten coördineren en uitvoeren, moeten ernaar streven om de mensen waar het

daadwerkelijk om gaat te betrekken bij de inhoud van hun werkzaamheden.

Eén van de belangrijke spelers binnen het werkveld van gebiedsontwikkeling zijn de

woningcorporaties. Het constant streven naar verbeteringen voor hen als organisatie, maar ook voor

de klant/bewoners die ze met hun woonvoorzieningen bedienen. Het betrekken van bewoners bij

het beleid van de corporatie en het beheer en veranderingen van hun woonomgeving wordt gezien

als bewonersparticipatie. Dit is het centrale thema waar dit onderzoek zich op richt. Het doel is om

meer inzicht te krijgen in de wijze waarop de gebiedsontwikkelaars bij corporaties effectiever gebruik

kunnen maken van de verschillende vormen van bewonersparticipatie.

Om deze inventarisatie volledig te laten zijn, is er naar een antwoord gezocht op de vraag hoe

bewonersparticipatie door gebiedsontwikkelaars in Noord-Nederland wordt gezien en toegepast.

Daarnaast is ook bepaald welke deskundigheid gebiedsontwikkelaars bezitten en zouden moeten

bezitten ten aanzien van bewonersparticipatie. Al deze gegevens zijn verzameld door middel van

kwantitatief onderzoek. Een opgestelde vragenlijst is verstuurd naar professionals binnen corporaties

die zich bezighouden met dit aspect tijdens ontwikkeltrajecten. De vragenlijst is uitputtend en gaat in

op alle facetten die een rol spelen bij het ontwerp, de uitvoering en de evaluatie van

participatietrajecten (Bijlage 1).

Het is gebleken dat bewonersparticipatie door de professionals als een belangrijk en waardevol

aspect binnen hun werkzaamheden wordt gezien. Er wordt nagenoeg altijd rekening gehouden met

de wettelijke normen op dit vlak. Wel is naar voren gekomen dat participatietrajecten in een nog te

kleine mate worden geëvalueerd tijdens het project. Op deze manier worden verbeterpunten te laat

en te weinig toegepast. De officiële kaders waarvan gebruik wordt gemaakt door de professionals,

zijn goed afgestemd op het participatietraject, maar toch zien de professionals zich vaak genoodzaakt

om hiervan af te wijken in specifieke gevallen. In de praktijk zou er vaker van het officiële beleid

afgeweken kunnen worden en kan er gewerkt worden met meer flexibele en situatiegebonden

kaders. Door de professional deze vrijheid te geven kan deze meer maatwerk afleveren.

In aanvulling hierop is geconstateerd dat deze professionals graag zouden willen dat ze afstand

tussen de corporatie en de klant kunnen verkleinen. Dit kan door de actieve houding van de klant te

stimuleren. Wek vooral geen valse verwachtingen en probeer in geen van de gevallen alleen je eigen

visie door te drukken. Dat de corporaties nog niet zijn waar ze zouden willen en moeten zijn op het

gebied van participatie blijkt uit het feit dat de ambities achterblijven bij de praktijk. Momenteel

maken corporaties voornamelijk gebruik van informeren, raadplegen en adviseren, maar in de

ambities van de professional willen ze toch proberen de afstand met de bewoners kleiner te maken

dan dat het nu is. Al lijken zowel corporaties als professional huiverig om te veel controle uit handen

te geven.

Pagina 5


Nieuwe participatiemethoden zouden hier een belangrijke rol in moeten spelen. Professionals staan

dan ook open voor nieuwe ontwikkelingen en kennis van andere personen uit het werkveld. Een

goede gebiedsontwikkelaar moet sociaalcommunicatief zijn, betrouwbaar en een verbindende rol

kunnen spelen. Om deze eigenschappen en kwaliteiten te ontwikkelen houden de professionals zich

vooral bezig met intervisie met collega’s, studiedagen en literatuurstudie. Zo kunnen persoonlijke

vaardigheden verder ontwikkeld worden en kunnen er nieuwe inzichten ontstaat met betrekking tot

effectieve participatie.

Opvallend is dat deze uitkomsten sterk overeenkomen met de uitkomsten van een soortgelijk

onderzoek naar participatie uitgevoerd door professionals binnen gemeenten. Participatie is dus een

proces dat situatiegebonden is, maar in beginsel veel overeenkomsten heeft bij verschillende

uitvoeringsinstanties. Daarom zou het een goede ontwikkeling zijn wanneer er meer kennisdeling zou

zijn tussen verschillende instanties en professionals uit het werkveld. Het uitwisselen van ervaring,

kennis en ambities kan ervoor zorgen dat de participatiepraktijk naar een volgend niveau kan worden

getild. Vervolgonderzoek op dit vlak kan dan ook verder gaan op deze uitkomsten. Door bijvoorbeeld

uitgebreide interviews en het observeren van projecten kan er nog dieper op de materie worden

ingegaan en kunnen deze resultaten een nog verdere betekenis worden gegeven.

Pagina 6


Inhoudsopgave

Voorwoord 3

Samenvatting 4

Inleiding 7

1. Probleemstelling 8

2. Theoretisch kader 9

2.1 Gebiedsontwikkeling 9

2.2 Bewonersparticipatie 11

3. Onderzoeksmethoden 13

3.1 Vragenlijst 13

3.2 Respondenten 13

3.3 Gegevensverwerving 14

4. Resultaten en analyse 14

4.1 Uitkomsten vragenlijst 14

4.1.1 Vastlegging bewonersparticipatie 14

4.1.2 Ambitie en praktijk participatieniveau 15

4.1.3 Verschil officiële kaders en praktijk 16

4.1.4 Situatiegebonden werkmethoden 16

4.1.5 Effectiviteit participatie 17

4.1.6 Kritische succesfactoren 17

4.1.7 Ervaringen professional 17

4.1.8 Rol gebiedsontwikkelaar 18

4.1.9 Leermomenten gebiedsontwikkelaar 18

4.1.10 Deskundigheidsvraag 18

4.1.11 Overige resultaten 19

4.2 Beantwoording deelvragen 21

4.3 Discrepantie corporatie en gemeenten 23

5. Conclusie en discussie 25

5.1 Conclusie 25

5.1.1 Beantwoording hoofdvraag 1 25

5.1.2 Beantwoording hoofdvraag 2 26

5.2 Discussie 26

5.2.1 Aanbevelingen voor corporatie 26

5.2.2 Aanbevelingen voor kenniscentrum 27

Literatuurlijst 29

BIJLAGE I Vragenlijst 30

BIJLAGE II SPSS-uitkomsten gesloten vragen 44

BIJLAGE III Verwerking open vragen 80

Pagina 7


Inleiding

Het onderzoek dat in dit document is uitgewerkt komt voort uit het Regionaal Aandacht en Actie

voor Kenniscirculatie programma (RAAK). Dit programma is opgezet om de kennisuitwisseling tussen

de publieke sector en het Midden- en Kleinbedrijf (MKB) te bevorderen. De regie voor dit programma

is in handen van de minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap. Eén van de onderliggende

doelen van het RAAK-programma is een verdieping in het onderzoeksprogramma van hogescholen.

De Hanzehogeschool heeft verschillende kenniscentra opgericht die zich specifiek bezighouden met

het uitvoeren van onderzoeken, één hiervan is het Kenniscentrum Gebiedsontwikkeling

NoorderRuimte. Een programma binnen dit kenniscentrum is ‘Het succes van de

gebiedsontwikkelaar’. Binnen dit programma wordt onderzoek uitgevoerd naar gebiedsontwikkelaars

in Noord-Nederland. Praktijkgericht onderzoek moet kennis opleveren voor dit werkgebied om zich

verder te ontwikkelen en te professionaliseren. Met de onderzoeken die hieronder vallen, wil het

Kenniscentrum de kennis ontwikkelen en delen op het gebied van ruimtelijke vraagstukken in Noord-

Nederland. Lectoren, docenten en studenten doen samen met het werkveld multidisciplinair

onderzoek op basis van vragen uit de praktijk.

Eén van de deelonderzoeken binnen ‘Het succes van de gebiedsontwikkelaar’ is

‘Bewonersparticipatie binnen gemeenten en corporaties’. Hierbij wordt er specifiek gekeken naar de

rol van de professional die zich vanuit de organisatie met bewonersparticipatie bezighoudt. Dit

deelonderzoek kan opgedeeld worden in twee verschillende onderzoeken. Eén hiervan is gericht op

burgerparticipatie binnen gemeenten en het andere richt zich op bewonersparticipatie binnen

corporaties.

In dit document zal het onderzoek naar bewonersparticipatie worden uitgewerkt en ligt de focus op

het proces binnen woningbouwcorporaties in Noord-Nederland. Omdat er op dit moment nog weinig

kennis op dit gebied aanwezig is, moet dit onderzoek veel duidelijkheid en nieuwe inzichten

opleveren voor verschillende betrokken partijen. Hierbij kan worden gedacht aan onderwijs binnen

de hogeschool, maar ook kennis voor de professionals in het werkveld. Het onderzoek naar

burgerparticipatie is door een andere onderzoeker uitgevoerd, namelijk Femke Klok.

Het verslag heeft de structuur van een onderzoeksrapport. In het hoofdstuk ‘Probleemstelling’ is

aangegeven wat de inhoud is van het onderzoek en welke doelen en gewenste resultaten hierbij

centraal staan. Vervolgens wordt in het ‘Theoretisch kader’ het onderzoeksgebied afgebakend en

worden de belangrijkste begrippen en trends uitgelegd. Dit hoofdstuk vormt de basis voor het

daadwerkelijke onderzoek dat wordt beschreven in het hoofdstuk ‘Methoden en technieken’. Hierbij

wordt stilgestaan welke manier van onderzoek is gebruikt en hoe de gebruikte data is verkregen.

Uiteindelijk zullen de resultaten beschreven worden in het hoofdstuk ‘Resultaten en analyse’. Ook

worden hier de antwoorden op de onderzoeksvragen gegeven. In het hoofdstuk ‘Conclusie en

discussie’ zal er een interpretatie worden gegeven van deze uitkomsten en zullen de meest

opmerkelijke worden uitgelicht. Ten slotte wordt er een kritische kijk op dit onderzoek gegeven en is

beschreven op welke vlakken vervolgonderzoek zich zou moeten richten.

Pagina 8


1. Probleemstelling

Een trend in Nederland is dat leefbaarheidbevordering en herstructureringsprojecten uitgevoerd

worden door een coördinerende functie binnen de woningbouwcorporatie. Deze wordt ingevuld

door professionals die zich bezighouden met sociaalfysieke gebiedsontwikkeling. Een onderdeel bij

het realiseren van succesvolle trajecten is het toepassen van bewonersparticipatie. Corporaties

kunnen er tegenwoordig niet meer om heen om cliënten/bewoners te betrekken bij de

verandertrajecten die worden uitgevoerd. Enerzijds levert dit draagvlak op, anderzijds is dit ook

gewoon wettelijk vastgelegd in bijvoorbeeld de Overlegwet en het Besluit Beheer Sociale Huursector.

Participatie is op verschillende manieren toe te passen en waarschijnlijk zal elke corporatie dit op een

andere manier uitvoeren. Een mogelijke oorzaak hiervan is dat er nog erg weinig onderzoek is

gedaan op dit vlak. Daarnaast worden de ervaringen en opgedane kennis nog weinig uitgewisseld

tussen de verschillende professionals. Ook bestaat het probleem dat bewonersparticipatie veel tijd

en geld kost. De overweging om wel of niet te investeren in bewonersparticipatie is een belangrijk

vraagstuk binnen corporaties. Het is van doorslaggevend belang dat corporaties de voordelen van

bewonersparticipatie nog meer in kaart krijgen en daarnaast weten op welke manier dit het meest

effectief kan worden toegepast. Op die manier kan de afstand tussen de gebiedsontwikkelaar binnen

corporaties en de bewoners zo klein mogelijk worden gemaakt.

Het is, mede daarom, nodig om een grootschalige inventarisatie te houden van de verschillende

participatiemethoden waarop bewoners kunnen worden betrokken bij ontwikkelprojecten in hun

eigen omgeving en de effectiviteit hiervan. Ook is het van belang om aan de hand van dit onderzoek

te evalueren wat de deskundigheid van deze professionals is en zou moeten zijn. De professional is

de sleutelfiguur als het gaat om gebiedsgericht werken en het faciliteren van het proces van

participatie. Beide aspecten worden uitvoerig behandeld in dit onderzoek.

De doelstelling van het onderzoek luidt daarom als volgt:

‘Meer inzicht krijgen in de wijze waarop de gebiedsontwikkelaars bij corporaties effectiever

gebruik kunnen maken van verschillende vormen van bewonersparticipatie.’

Het onderzoek richt zich op personen die werkzaam zijn bij woningbouwcorporaties in Noord-

Nederland. Deze werknemers houden zich bezig met gebiedsgericht werken en besteden veel tijd

aan communicatie met onder andere bewoners. Met gebiedsgericht werken wordt bedoeld: ‘De

beleidsvorming en uitvoering met betrekking tot ruimtelijke processen binnen een geografisch

afgebakend gebied, waarbij rekening wordt gehouden met specifieke gebiedskenmerken’.

De volgende hoofd- en deelvragen zijn opgesteld:

1. Hoe wordt ‘bewonersparticipatie’ door gebiedsontwikkelaars in Noord-Nederland gezien en

toegepast?

a. Hoe is bewonersparticipatie bij corporaties in Noord-Nederland officieel vastgelegd?

b. Hoe denken gebiedsontwikkelaars over (de verschillende niveaus van)

bewonersparticipatie?

c. Welk niveau van bewonersparticipatie wordt toegepast door gebiedsontwikkelaars?

d. Is er verschil tussen de officiële kaders voor bewonersparticipatie en de praktijk van

alledag?

e. Welke werkmethoden gebruiken de gebiedsontwikkelaars voor


f. Hoe beoordelen gebiedsontwikkelaars de effectiviteit van bewonersparticipatie?

Pagina 9


g. Welke kritische succesfactoren onderscheiden gebiedsontwikkelaars voor vormen

van bewonersparticipatie en in het bijzonder voor zelforganisatie door bewoners?

h. Welke best practices en worst practices dragen gebiedsontwikkelaars aan in het

kader van bewonersparticipatie en waarom beoordelen ze dit op deze manier?

2. Welke deskundigheid hebben gebiedsontwikkelaars ten aanzien van bewonersparticipatie?

a. Hoe zien de gebiedsontwikkelaars hun rol bij het gebruik van bewonersparticipatie?

b. Wat leren gebiedsontwikkelaars van projecten met bewonersparticipatie?

c. Welke deskundigheidsvraag hebben gebiedsontwikkelaars ten aanzien van


Met de antwoorden op deze vragen wordt een volledig beeld geschetst van de huidige situatie met

betrekking tot bewonersparticipatie binnen corporaties. Ook kan worden bepaald of deze situatie

toereikend is om op een effectieve manier met dit concept om te gaan. Het kan zo zijn dat de

gebiedsontwikkelaars te weinig kennis en vaardigheden op dit gebied bezitten, maar ook de

structuur en visie van de corporatie kan hierbij een belangrijke rol spelen.

2. Theoretisch kader

Om een duidelijk beeld te krijgen van het onderzoek zullen de belangrijkste begrippen met

betrekking tot participatie worden toegelicht. Het vormt dus een theoretische basis voor dit

onderzoek.

2.1 Gebiedsontwikkeling

Volgens de literatuur (Roeloffzen, 2004) zijn gebiedsontwikkeling en ontwikkelingsplanologie nauw

met elkaar verbonden. De term gebiedsontwikkeling kan worden gezien als de praktische toepassing

van deze vorm van planologie, waarbij de structuur van sociaalfysieke ontwikkelingen centraal staat.

Hierbij gaat het voornamelijk over de kwaliteit van het geheel en minder om sectorale ruimtelijke

invullingen afzonderlijk. Het is dus belangrijk dat alle invullingen en ontwikkelingen op elkaar

afgestemd zijn en dusdanig in balans zijn dat het geheel niet verstoord wordt.

Hoe groot het gebied is, waarop de gebiedsontwikkeling betrekking heeft, is daardoor niet van

tevoren vastgelegd. Het wordt alleen beperkt door de beheersing van het proces en de

beschikbaarheid van voldoende middelen van bestuurders en ontwikkelaars om het gebied verder te

ontwikkelen. In dit geval omvat gebiedsontwikkeling de ontwikkeling van een gebied, waarbij alle

functies in beschouwing worden genomen, zoals (indien aanwezig) wonen, werken, winkelen, natuur

en landschap, recreatie, landbouw en infrastructuur en waarbij het planproces interactief tussen alle

belanghebbenden plaatsvindt.

Van der Gijp (2004) vat het bovenstaande samen in een duidelijke en beknopte definitie van het

begrip gebiedsontwikkeling. Dit heeft hij gedaan om de randvoorwaarden te bepalen om

gebiedsontwikkeling in de praktijk succesvol en toepasbaar te maken.

‘Gebiedsontwikkeling is de totale ontwikkeling van een gebied, binnen een relevante context,

waarbij allocatie van relevante ruimtelijke functie plaatsvindt vanuit een integrale ruimtelijke visie

met een verdeling van zeggenschap tussen de in het planproces betrokken partijen waarbij

marktpartijen risicodragende participeren’.

Hieruit blijkt duidelijk dat het een omvangrijk proces waarbij veel verschillende partijen betrokken

zijn. Om een dergelijk proces succesvol te laten zijn, zal er te allen tijde een intensieve wisselwerking

Pagina 10


moeten zijn tussen deze partijen en moet er een juiste coördinatie plaatsvinden. Uiteindelijk

betekent dit ook dat er verschillende partijen zijn die in dit project moeten investeren en daarom

risico’s lopen wanneer het project niet loopt zoals gepland.

Ook Van der Weerd (2007) heeft in zijn onderzoek een omschrijving van gebiedsontwikkeling

gebruikt. Omdat hier ook andere belangrijke aspecten worden aangemerkt, wordt deze definitie in

combinatie met de vorige gebruikt in het onderzoek.

‘Gebiedsontwikkeling is het proces van planning en realisatie van de ruimtelijke invulling van een

gebied, waarbij alle geplande functies samenhangend met elkaar en met de omgeving worden

ontwikkeld en waarbij alle relevante partijen bij de planning betrokken zijn met als doel een

hogere kwaliteit van de woonomgeving te bereiken dan bij realisatie van losse projecten’.

Hieruit blijkt namelijk dat het essentieel is, dat de plannen voor gebiedsontwikkeling goed aansluiten

op de omgeving waarin het plaatsvindt. Anders kan het project niet succesvol worden uitgevoerd en

zullen er problemen ontstaan in de uitvoering. Het is namelijk ook cruciaal om draagvlak te creëren

tijdens het project.

Zoals eerder aangegeven is het van belang dat een dergelijk omvangrijk en ingewikkeld proces goed

wordt gecoördineerd. Deze persoon is verantwoordelijk voor zowel de fysieke als de sociale

uitvoering van vastgestelde maatregelen. Onder sociaal verstaan we het informeren, begeleiden en

activeren van bewoners en samenwerkende partners. Het fysieke aspect omvat het slopen,

renoveren en verbouwen. Voor deze taken is de functie van gebiedsontwikkelaar in het leven

geroepen. De functieomschrijving voor de gebiedsontwikkelaar is door het innovatieprogramma van

het kenniscentrum als volgt omschreven (RAAK-document, 2010):

‘De gebiedsontwikkelaar (sociaalfysiek) is verantwoordelijk voor en geeft leiding aan het proces

van afstemming tussen alle partners ter verbetering van dorpen en wijken, uitmondend in dorps-

en wijkontwikkelingstrajecten. De gebiedsontwikkelaar is een procesmanager tussen partijen bij

de totstandkoming van en de uitvoering van dorps- en wijkplannen. Het profiel van de

gebiedsontwikkelaar is een HBO’er die generalistisch kan denken en werken met affiniteit voor

financiële, bouw- en civieltechnische aspecten en sociale processen. De gebiedsontwikkelaar heeft

uitstekende communicatieve vaardigheden en oplossend vermogen’.

Voor een beeld van de competenties van deze gebiedsontwikkelaars zijn er binnen het

kenniscentrum al eerder onderzoeken door studenten naar gedaan. Zo hebben Jacobs, Klapwijk &

Sanders (2011) een onderzoek gedaan naar competentieprofielen bij gebiedsontwikkelaars in Noord-

Nederland door middel van zeven interviews. In dit opgestelde competentieprofiel worden vijf

verschillende competentieclusters onderscheiden, te weten:

• Denkkracht

• Persoonlijke effectiviteit

• Beïnvloeden

• Leiderschap

• Realisatiekracht

Volgens dit onderzoek zijn er per fase van een vernieuwingstraject specifieke competentieclusters

belangrijk.

Pagina 11


2.2 Bewonersparticipatie

Het onderzoeksthema dat centraal staat binnen dit onderzoek is bewonersparticipatie. Dit concept

speelt een grote rol in het mogelijk succesvol zijn van een gebiedsontwikkelproces. Het is namelijk zo,

dat bewoners een zeer belangrijke rol spelen in hun woonomgeving. Ze hebben invloed op de sfeer

en de uitstraling van hun buurt en kunnen er een positieve bijdrage aan leveren. Dit is namelijk de

omgeving waar ze het grootste deel van hun leven doorbrengen en daarom vinden ze de

ontwikkeling hiervan erg belangrijk. De overheid wil bewoners, mede daarom, stimuleren om

betrokken te zijn bij hun omgeving (www.rijksoverheid.nl). Op deze manier kan er draagvlak komen

voor mogelijke veranderingen en kan het meest kansrijke project succesvol worden uitgevoerd.

Voor participatie kan er een tweedeling worden gemaakt op welke manieren participatie in een

verschillende setting kan plaatsvinden. Aan de ene kant wordt er gesproken van burgerparticipatie.

Dit is het uitgangspunt van gemeenten, die alle inwoners binnen hun gebied een zo prettig mogelijk

leefklimaat willen bieden. Aan de andere kant is er ook sprake van bewonersparticipatie. Deze

invalshoek wordt gekozen door woningcorporaties en bijvoorbeeld welzijnsorganisaties. Deze

instanties leggen de nadruk op de bewoners van het vastgoed dat ze bezitten. Gesteld kan worden

dat een bewoner burger is, maar tegelijkertijd ook cliënt, klant en gebruiker van voorzieningen

(www.keicentrum.nl). In het onderzoek zal de nadruk liggen op bewonersparticipatie vanuit

woningcorporaties. De definitie van bewonersparticipatie die gebruikt wordt binnen dit onderzoek is

(Dinjens, 2010):

‘Bewonersparticipatie is een manier van beleidsvoering waarbij bewoners (al dan niet

georganiseerd in maatschappelijke organisaties) direct of indirect bij het beleid van de corporatie

betrokken worden en door middel van samenwerking tot de ontwikkeling, uitvoering en/of

evaluatie van beleid te komen’.

Verreck en Wijffels (2004) hebben onderzoek gedaan naar bewonersparticipatie en hebben het over

een ‘open proces’. Dit is een bottom-up werkwijze waarbij de samenwerking met de bewoners

centraal staan. Dit betekent dus dat de partijen die de ontwikkeling leiden open staan voor

suggesties en ideeën vanuit de bewoners en een intensieve samenwerking aangaan om het project

te laten slagen. Open en eerlijke communicatie tussen deze partijen is hierbij erg belangrijk gebleken

en draagt bij aan wederzijds vertrouwen en effectiviteit.

Een belangrijke vraag die beantwoord moet worden voor de start van het onderzoek heeft

betrekking op de reden waarom we willen dat bewoners meepraten. Evelien Tonkens (2009) geeft

aan dat er drie motieven zijn waarom veel instanties en overheden bewust voor deze aanpak kiezen.

In de eerste plaats zorgt het voor een eerlijke verdeling van macht. Beslissingen worden op een

democratische wijze genomen, waarbij alle belangen gelijk worden vertegenwoordigd. Ten tweede

draait het om de effectiviteit en efficiëntie van het beleidsproces. Beleid verloopt beter en sneller

wanneer bewoners actief meedoen. Het derde motief is zelfontplooiing van bewoners. Meedenken

en meebeslissen over het beleid is verrijkend voor de bewoner zelf. Dit kan tot inspiratie, nieuwe

inzichten en directe initiatieven in de omgeving leiden.

Een voorbeeld uit de praktijk, waarbij zelfontplooiing is ontstaan, kan worden gevonden in Breda. In

verschillende steden wordt al gewerkt met wijkbudgetten om mensen te betrekken bij de

ontwikkelingen in hun wijk. Talloze instrumenten zijn in de afgelopen tien jaar bedacht om bewoners

zeggenschap te geven over gemeenschapsgeld, meestal gericht op het onderhoud en beheer van hun

eigen wijk. Het project ‘Lusten & Lasten’ in Breda gaat echter een stap verder. De bewoners zijn

eigenaar van het budget dat hen ter beschikking wordt gesteld. Vervolgens kunnen ze zelf

oplossingen verzinnen voor problemen die zij ervaren in hun wijk en kansen benutten. Deze

oplossingen worden aangeduid als de lusten. Daarnaast zijn ze ook verantwoordelijk voor de

Pagina 12


uitvoering. En dat kan een last zijn. Dit komt overeen met het Möte-model, waarin alle bewoners en

lokale ondernemers de mogelijkheid krijgen om te werken aan het realiseren van hun wensen en zelf

gekozen doelen. Het bijzondere van het Möte-buurtmodel is dat het uitgaat van het geheel,

ongeacht beperking, sociale klasse of culturele afkomst. Voordelen hiervan zijn dat het mensen uit

hun isolement haalt, kansen biedt, het buurtgevoel vergroot en achterstandswijken minder

afhankelijk laat zijn van subsidies vanuit de overheid (www.decontextschool.blogspot.com).

Bovenstaande is een duidelijk voorbeeld van bewonersparticipatie. Bewoners worden niet alleen

uitgedaagd om mee te denken bij de ontwikkeling van hun buurt, maar ook zeer nauw betrokken bij

de uitvoering hiervan. Hierdoor gaan mensen ook inzien waarom bepaalde veranderingen nodig zijn

en welke moeilijkheden de toepassing hiervan met zich mee kan brengen.

Binnen het innovatieprogramma ‘Het succes van de gebiedsontwikkelaar’ wordt er gebruik gemaakt

van de participatieladder. Daarin worden 6 niveaus onderscheiden (Pröpper en Steenbeek, 1999):

1. Informeren: de bewoners worden geïnformeerd zonder eigen inbreng;

2. Raadplegen: de bewoners worden geraadpleegd;

3. Adviseren: de bewoners adviseren en hun adviezen worden meegenomen in de

besluitvorming;

4. Coproduceren: bewoners werken samen in de planvorming (voor beheer en ontwikkeling).

Hierin zijn alle partijen gelijkwaardig en dragen evenredig bij;

5. (Mee)beslissen: de bewoners beslissen mee in beleid en uitvoering. De

beslissingsbevoegdheden zijn formeel vastgelegd;

6. Zelforganisatie door bewoners; bewoners regisseren hun eigen woon- en leefomgeving. Ze

dragen verantwoordelijkheid voor de uitvoering, ook financieel.

Op welke manier bewonersparticipatie in woningcorporaties moet worden toegepast is op een

aantal manieren vastgelegd. Dit zijn het Besluit Beheer Sociale Huursector (BBSH), de Overlegwet en

het Lokaal Akkoord. Hierin zijn richtlijnen en afspraken vastgelegd over de manier waarop

bewonersparticipatie zal moeten worden uitgevoerd in de desbetreffende corporatie. In de BBSH

staat opgesomd wat de taken zijn van woningcorporaties en op welke wijzen deze worden

gecontroleerd, dus ook op het gebied van bewonersparticipatie. De Overlegwet bepaalt daarnaast de

mate van inspraak voor bewoners en geeft daarmee kaders aan waaraan corporaties zich minimaal

moeten houden. Het Lokaal Akkoord is tenslotte een opsomming van de afspraken die gemaakt zijn

tussen verschillende corporaties en de gemeente over de verdeling van taken en bevoegdheden en

de invulling van hun werkzaamheden.

Een veelgebruikt instrument door gebiedsontwikkelaars en andere uitvoerende partijen bij

bewonersparticipatie is co-creatie. Theoretisch gezien is dit een situatie waardoor een verbetering of

in dit geval ontwikkeling van een gebied plaatsvindt door een samenwerking aan te gaan met een

groep consumenten, eindgebruikers of andere belanghebbenden (www.socialmedia-manager.nl). In

de praktijk houdt dit dus in dat de gebiedsontwikkeling actief is op niveau vijf van

bewonersparticipatie, zoals hierboven is beschreven. De gebiedsontwikkelaars zorgen voor een

intensieve relatie met bijvoorbeeld de bewoners en hierin worden ze gestimuleerd om mee te

beslissen. Wel is het van groot belang dat heel duidelijk staat vastgelegd wie bepaalde beslissingen

neemt en wie eindverantwoordelijk is.

Ten slotte kan er een tweedeling worden gemaakt tussen formele en informele

bewonersparticipatie. Hierbij wordt er met formele participatie hetgeen bedoeld, dat in de officiële

kaders (bijvoorbeeld BBSH) is vastgelegd. Daarnaast worden er door corporaties ook vaak vormen

van participatie toegepast die niet officieel zijn vastgelegd, zoals deelname aan spontane

Pagina 13


bewonersinitiatieven. Het is belangrijk dat deze verschillende vormen van participatie elkaar niet in

de weg staan, maar elkaar juist aanvullen.

3. Onderzoeksmethoden

In dit hoofdstuk wordt beschreven voor welke onderzoeksmethode er is gekozen om het onderzoek

uit te kunnen voeren. Kort wordt beschreven hoe de vragenlijst tot stand is gekomen en hoe deze

gekoppeld kan worden aan de deelvragen. Daarnaast wordt ook aandacht besteed aan de selectie

van respondenten en de manier waarop de gegevens uiteindelijk zijn verzameld.

3.1 Vragenlijst

Er is gekozen voor een kwantitatief onderzoek door middel van een vragenlijst. De vragenlijst bestaat

uit vragen die direct zijn afgeleid van de onderzoeksvragen uit dit onderzoek en daardoor worden de

deelvragen geoperationaliseerd. Nagenoeg alle vragen in de vragenlijst waren gesloten en bestaan

uit twee of vier antwoordmogelijkheden. Hiervoor is bewust gekozen om neutrale antwoorden te

vermijden. De vragenlijst is weergegeven in bijlage 1. Om de validiteit en betrouwbaarheid van de

resultaten zo hoog mogelijk te krijgen is de vragenlijst voor verzending gecontroleerd door

professionals uit het werkveld en binnen het Kenniscentrum.

Onderstaand is in tabelvorm weergegeven welke vragen uit de vragenlijst overeenkomen met de

eerder vastgestelde deelvragen.

Deelvraag Gekoppelde vraag vragenlijst

1a ‘Vastlegging bewonersparticipatie’ Vraag 1, Vraag 2 en Vraag 3

1b ‘Ambitie participatieniveau’ Vraag 4 en Vraag 12 e,f,g,h,i

1c ‘Praktijk participatieniveau’ Vraag 5

1d ‘Verschil officiële kaders en praktijk’ Vraag 8 en Vraag 12 k,l,m,n

1e ‘Situatiegebonden werkmethoden’ Vraag 10 en Vraag 12 p,q

1f ‘Effectiviteit participatie’ Vraag 6 en Vraag 7 en Vraag 12 r

1g ‘Kritische succesfactoren’ Vraag 9 b en Vraag 12 a,b

1h ‘Ervaringen professionals’ Vraag 9 a,b

2a ‘Rol gebiedsontwikkelaar’ Vraag 13

2b ‘Leermomenten gebiedsontwikkelaar’ Vraag 15

2c ‘Deskundigheidsvraag’ Vraag 16, Vraag 17 en Vraag 18

Figuur 1: Koppeling deelvraag met vragenlijst

3.2 Respondenten

Deze vragenlijst is verstuurd naar een geselecteerde groep personen, die aansluit bij de doelgroep

van dit onderzoek. De doelgroep bestaat uit gebiedsontwikkelaars of personen in een functie die hier

zoveel mogelijk op aansluit, binnen corporaties in Noord-Nederland. Onder Noord-Nederland

worden de provincies Groningen, Drenthe en Friesland bedoeld.

De ingevulde vragenlijsten zijn ingevuld door professionals binnen woningcorporaties. In totaal zijn

er negentien ingevulde vragenlijsten terug ontvangen, terwijl er 41 zijn verstuurd naar verschillende

vestigingen (soms meerdere per corporatie). In totaal zijn er vragenlijsten verstuurd naar 31

corporaties. Hiervan hebben 15 corporaties de vragenlijsten ingevuld teruggestuurd. Dit is een

responspercentage van 48,4%. Van de respondenten is 61% man en 39% vrouw. De hoogst

afgesloten opleiding van de deelnemers is in 11% van de gevallen MBO, 63% HBO en 26%

Universitair. De gemiddelde leeftijd van de deelnemers is 42,5 jaar.

Pagina 14


3.3 Gegevensverwerving

Om de benodigde respons te krijgen en de mensen te informeren over het doel en de inhoud van het

onderzoek, zijn alle corporaties telefonisch benaderd. Na deze belronde is de vragenlijst

toegezonden aan corporaties die hun medewerking hebben toegezegd. Na een digitale en

telefonische reminder is er een acceptabele respons bereikt. Alle gegevens zijn vervolgens ingevoerd

in het statistische verwerkingsprogramma SPSS.

4. Resultaten en analyse

Hieronder zijn de resultaten van de vragenlijsten weergegeven. Alle vragen in de vragenlijst zijn terug

te leiden tot een deelvraag zoals weergegeven in figuur 1. In dit hoofdstuk zal dan ook per deelvraag

worden ingegaan op de relevante uitkomsten uit het onderzoek.

4.1 Uitkomsten vragenlijst

De gegevens van de vragenlijsten zijn ingevoerd in SPSS en daarmee ook geanalyseerd. De tabellen

waarin de uitkomsten staan, zijn weergegeven in bijlage 2. In onderstaande figuren is ook een kolom

‘missing’ aangegeven. In de kolommen staat hoeveel personen een specifieke vraag niet hebben

beantwoord.

4.1.1 Vastlegging bewonersparticipatie

Uit de vragenlijst is naar voren gekomen dat binnen 89% van de deelnemende corporaties de

bewonersparticipatie formeel is vastgelegd. Deze vastlegging gebeurt in verschillende documenten,

zoals hieronder afgebeeld. Corporaties hadden hierbij de mogelijkheid om meerdere documenten

aan te kruisen.

Document Aantal Percentage Missing

BBSH 16 84% 0

Overlegwet 15 79% 0

Lokaal akkoord 10 53% 0

Participatie visiedocument 5 26% 0

Participatiehandleiding 5 26% 0

Anders 5 26% 14 Figuur 2: Vastlegging bewonersparticipatie / Respons = 19

Zoals is te zien in figuur 2 maken de meeste corporaties bij vastlegging gebruik van het BBSH en de

Overlegwet, zoals ook wettelijk vastgelegd is. In iets meer dan de helft van de gevallen wordt gebruik

gemaakt van een Lokaal Akkoord. Bij een kwart van de deelnemende corporaties spelen ook de

participatiehandleiding en het participatie visiedocument een rol.

Ook is er gevraagd welke aspecten van bewonersparticipatie formeel zijn vastgelegd door de

corporaties. In figuur 3 is te zien dat het wettelijk kader in het merendeel van de gevallen formeel is

vastgelegd. Minder vaak is er vastlegging van evaluatie en rapportage van participatietrajecten. Ook

communicatie en besluitvormingsstructuren worden maar in ongeveer één op de drie gevallen

formeel vastgelegd.

Pagina 15


Aspect Aantal Percentage Missing

Organisatievise 9 47% 0

Ambitieniveau 8 42% 0

Verantwoordelijkheden en bevoegdheden 11 58% 0

Besluitvorming 7 37% 0

Organisatievorm 10 53% 0

Communicatiestructuur 6 32% 0

Evaluatie en rapportage 4 21% 0

Wettelijk kader 14 74% 0

Anders 1 5% 18 Figuur 3: Vastgelegde aspecten bewonersparticipatie / Respons = 19

4.1.2 Ambitie en praktijk participatieniveaus

In de vragenlijst is de professionals gevraagd welke ambitie de organisatie heeft met betrekking tot

bewonersparticipatie. Deze hebben ze aan kunnen duiden aan de hand van de participatieladder die

in het theoretisch kader is besproken in paragraaf 2.2. Vervolgens is ook gevraagd naar de niveaus

die in de praktijk worden toegepast. De resultaten zijn in figuur 4 naast elkaar gelegd.

Ambitieniveau Aantal Percentage Missing

Informeren 16 84% 1

Raadplegen 17 90% 1

Adviseren 18 95% 1

Coproduceren 12 63% 2

Meebeslissen 9 47% 1

Zelforganisatie door bewoners 4 21% 1

Praktijkniveau Aantal Percentage Missing

Informeren 16 84% 0

Raadplegen 18 95% 0

Adviseren 19 100% 0

Coproduceren 9 47% 0

Meebeslissen 7 37% 0

Zelforganisatie door bewoners 3 16% 0 Figuur 4: Ambitie en praktijk participatieniveaus / Respons = 19

Duidelijk blijkt dat in de laagste drie niveaus, de ambities en de praktijk goed op elkaar aansluiten.

Daarnaast is ook te zien dat wanneer de bewoner meer betrokken moet worden (hoogste drie

niveaus), de praktijk achterblijft bij de ambities.

Ook blijkt dat 84% van de ondervraagden het oneens is met de stelling dat participatie slechts een

‘rituele dans’ is die er nu eenmaal bij hoort. 90% van deelnemers is het geheel of enigszins eens met

de stelling dat het in een vernieuwingstraject goed is om meerdere niveaus van participatie te

combineren.

Pagina 16


4.1.3 Verschil officiële kaders en praktijk

Uit de uitkomsten van de vragenlijst blijkt dat de mate waarin de alledaagse participatiepraktijk

verschilt van het officiële participatiebeleid erg klein is (figuur 5). Voor alle categorieën geeft de

grootste groep deelnemers aan dat de praktijk nauwelijks verschilt van het beleid. Op vlakken

‘inbreng van participanten’, ‘de besluitvormingsstructuur’ en ‘de communicatie’ zegt nog wel 25%

dat de praktijk redelijk verschilt van het participatiebeleid.

Aspecten van participatie Aantallen Volledig Redelijk Nauwelijks Niet Missing

Inbreng van participanten 0/4/8/4 0% 25% 50% 25% 3

De besluitvormingsstructuur 0/4/10/2 0% 25% 63% 13% 3

De werkwijzen 0/3/10/3 0% 19% 63% 19% 3

De communicatie 0/4/9/3 0% 25% 56% 19% 3

De realisatie van de ambitie 0/2/10/3 0% 13% 67% 20% 4 Figuur 5: Verschil officiële kader en praktijk / Respons = 19

Daarentegen blijkt dat 45% van ondervraagden in de praktijk regelmatig, geheel of enigszins afwijkt

van officiële kaders. Ook geeft 39% van de deelnemers aan de er in de praktijk te weinig naar hen

geluisterd wordt bij het vaststellen van officiële participatiekaders. Wel vindt 89% dat de belangen en

behoeften van bewoners niet of nauwelijks over het hoofd gezien worden bij het vaststellen van

deze kaders.

4.1.4 Situatiegebonden werkmethoden

In de vragenlijst is aan de professionals twee situaties voorgelegd, waarbij ze gevraagd is om aan te

geven welke werkmethoden ze in deze situaties zouden gebruiken. De eerste situatie is een

wijkvernieuwingsproject waarbij de belangen van de inwoners verschillen. De tweede situatie heeft

betrekking op een wijk waarbij gesignaleerd is dat de tevredenheid van bewoners daalt. In figuur 6 is

aangegeven welke werkmethoden ze in deze situaties zouden toepassen.

Werkmethoden Aantal Situatie 1 Aantal Situatie 2 Missing

Wijkanalyse 11 58% 10 53% 0/0

Wijkschouw 4 21% 13 68% 0/0

Wijkvisie 12 63% 4 21% 0/0

Wijkraadpleging 8 42% 7 37% 0/0

Wijkonderzoek 10 53% 15 79% 0/0

Ontwerpatelier 9 47% 1 5% 0/0

Inspraakavonden 11 58% 6 32% 0/0

Bewonersbijeenkomsten 16 84% 18 95% 0/0

Tafelgesprekken 11 58% 8 42% 0/0

Klankbordgroep 13 68% 9 47% 0/0

Wijkverkiezingen 2 11% 2 11% 0/0

Informatiekrant 15 79% 6 32% 0/0

Wijkkantoor 8 42% 4 21% 0/0

Anders 2 11% 3 16% 17/15 Figuur 6: situatiegebonden werkmethoden / Respons = 19

Het blijkt dat in beide situaties er veel spreiding zit in de methoden die de professionals zouden

kiezen in de aangereikte situaties. In situatie 1 blijkt dat de grootste groepen kiezen voor

bewonersbijeenkomsten, klankbordgroepen en wijkvisies. De professionals zijn dus gericht op visie,

meedenken en het ontwerpen van oplossingen. In situatie 2 wordt er voornamelijk gekozen voor

bewonersbijeenkomsten, wijkonderzoeken en een wijkschouw. Dit is dus meer een

onderzoeksbenadering.

Pagina 17


Daarnaast geeft 83% van de professionals aan dat ze meer zouden willen experimenteren met

nieuwe vormen van participatie. Ook vindt meer dan de helft (56%) dat collega’s in het werkveld te

weinig gebruik maken van verschillende participatiemethoden. Hieronder vallen alle professionals

die zich bezighouden met participatie.

4.1.5 Effectiviteit participatie

De deelnemers is gevraagd wat er geëvalueerd wordt met betrekking tot het participatieproces. 78%

van de ondervraagden geeft aan dat participatietrajecten tussentijds niet op voortgang worden

geëvalueerd. 77% geeft daarnaast wel aan dat er na afloop van het project een evaluatie plaatsvindt

naar hoe het proces is verlopen. Op effect wordt er veel minder geëvalueerd. Slechts 44% geeft aan

hierop te evalueren. In 65% van de gevallen leiden evaluatieresultaten uit het participatietraject tot

bijstelling van beleid en de praktijk.

Daarnaast is ook onderzocht op welke manier de professionals de effectiviteit van participatie meten.

Hoe dit gebeurt, is afgebeeld in figuur 7.

Indicatoren effectiviteit Aantal Percentage Missing

Prestatie-indicatoren 1 6% 1

Opkomsten bij bijeenkomsten 10 56% 1

Klachtenregistratie 11 61% 1

Tevredenheid bewoners 15 83% 1

Tevredenheid betrokkenen 10 56% 1

Registratie deelname projecten 8 44% 1 Figuur 7: Meten effectiviteit participatie / Respons = 19

Opvallend is dat voornamelijk de tevredenheid van bewoners bij veel professionals een belangrijk

instrument is om de effectiviteit van participatie te meten. Verder is 61% van de respondenten het

helemaal of enigszins eens met de stelling dat de effecten van participatie op lange termijn moeilijk

te meten zijn.

4.1.6 Kritische succesfactoren

Van de ondervraagden is 100% het er mee eens, dat participatie van bewoners tot succesvollere

projecten leidt. Verder is 84% het enigszins of helemaal eens met de constatering dat

sociaaleconomische kenmerken van bewoners het succes van participatie bepalen.

Uit de open vragen hebben de deelnemers zelf hun eigen kritische succesfactoren kunnen

benoemen. Hier komen zaken aan bod als eerlijke behandeling, transparantie, stellen van heldere

kaders en realistische ambities.

4.1.7 Ervaringen professional

Ook hebben de professionals aangegeven wat in hun praktijk de grootste successen waren, maar ook

wat voor problemen heeft gezorgd. Aangegeven wordt dat een professional geen valse

verwachtingen moet scheppen bij de cliënten. Ook blijkt dat ze veel voldoening halen uit situaties

waarin de afstand tussen klant en professional zo klein mogelijk is en de klant gestimuleerd wordt

om een actieve rol te spelen in het proces. Je eigen visie doordrukken en een dubbele agenda voeren

kan in de praktijk in grote mate succes in de weg staan.

Pagina 18


4.1.8 Rol gebiedsontwikkelaar

In figuur 8 is te zien hoe belangrijk de gebiedsontwikkelaar verschillende voorgelegde eigenschappen

vindt voor succesvolle bewonersparticipatie. Er springen hier een aantal zaken uit die als erg

belangrijk zijn gewaardeerd. Dit zijn de eigenschappen sociaalcommunicatief, betrouwbaar, positief

denkend en verbindend. Aan de andere kant vallen er ook eigenschappen op doordat de professional

deze juist niet belangrijk vindt. Dit zijn bijvoorbeeld vasthoudend, vernieuwend en loyaal.

Eigenschappen Aantallen Onbelangrijk Nauwelijks Enigszins Belangrijk Missing

Sociaalcommunicatief 0/0/1/18 0% 0% 5% 95% 0

Analytisch 0/2/8/9 0% 11% 42% 47% 0

Stressbestendig 0/1/10/8 0% 5% 53% 42% 0

Betrouwbaarheid 0/0/1/18 0% 0% 5% 95% 0

Loyaal 0/4/7/8 0% 21% 37% 42% 0

Flexibel 0/1/7/11 0% 5% 37% 58% 0

Uitstraling 0/3/7/8 0% 16% 37% 47% 0

Empathisch 0/1/7/11 0% 5% 37% 58% 0

Onderhandelaar 0/0/8/11 0% 0% 42% 58% 0

Overtuigend 0/2/3/14 0% 11% 16% 74% 0

Zelfverzekerd 0/0/9/10 0% 0% 47% 53% 0

Positief denkend 0/0/5/14 0% 0% 26% 74% 0

Vernieuwend 0/2/9/7 0% 11% 50% 39% 1

Vasthoudend 1/7/7/4 5% 37% 37% 21% 0

Intuïtief 0/3/7/7 0% 18% 41% 41% 2

Verbindend 0/1/3/14 0% 6% 17% 78% 1

Durf 0/3/6/9 0% 17% 33% 50% 1

Anders 0/0/0/2 0% 0% 0% 11% 17 Figuur 8: Eigenschappen gebiedsontwikkelaar / Respons = 19

4.1.9 Leermomenten gebiedsontwikkelaar

Gebiedsontwikkelaars zijn vrij duidelijk over waar ze in het verleden van hebben geleerd. In alle

voorgestelde situaties herkennen de professionals leermomenten. Alleen op het punt van best

practices elders geeft een kwart van de ondervraagden aan dat ze hier nauwelijks van hebben

geleerd.

Leermoment Aantal Helemaal niet Nauwelijks Enigszins Helemaal Missing

Samenwerking met bewoners 0/0/7/12 0% 0% 37% 63% 0

Samenwerking met andere organisaties 0/0/9/9 0% 0% 50% 50% 1

Overleg met andere professionals 0/0/8/11 0% 0% 42% 58% 0

Eigen succesvol vernieuwingsproject 0/0/4/14 0% 0% 22% 78% 1

Eigen moeizaamvernieuwingsproject 0/0/5/14 0% 0% 26% 74% 0

Best practices van elders 0/4/10/2 0% 25% 63% 13% 3 Figuur 9: Leermomenten gebiedsontwikkelaars / Respons = 19

4.1.10 Deskundigheidsvraag

Allereerst is in kaart gebracht hoe de professionals deskundig blijven op het gebied van participatie.

De resultaten zijn hieronder in figuur 10 weergegeven. Zoals is te zien, wordt de deskundigheid het

meest op peil gehouden door intervisie met collega’s. Interne scholing wordt relatief weinig gebruikt.

Pagina 19


Leermethode Aantal Percentage Missing

Literatuurstudie 10 53% 0

Interne scholing 7 37% 0

Intervisie met collega's 17 90% 0

Intervisie met externen 12 63% 0

Cursussen 13 68% 0

Studiedagen 13 68% 0

Tussentijdse evaluatie 10 53% 0

Anders 1 5% 18 Figuur 10: Manieren om deskundig te blijven / Respons = 19

In aanvulling hierop geeft 68% van de respondenten aan dat ze de deskundigheid op het gebied van

participatie willen vergroten. In een vervolgvraag hebben ze ook aangegeven op welke terreinen ze

dit zouden willen doen. Deze uitkomsten staan in figuur 11 weergegeven. Professional blijken dus

voornamelijk hun deskundigheid te willen vergroten op het terrein van de verschillende

participatiemethoden. Minder enthousiast zijn ze op het gebied van vastlegging van het

participatiebeleid en beleidsvorming.

Deskundigheidsbehoefte Aantal Percentage Missing

Beleidsvorming 7 39% 1

Vastlegging participatiebeleid 4 22% 1

Toepassing participatieniveaus 7 41% 2

Verschillende participatiemethoden 11 61% 1

Evalueren participatietrajecten 10 56% 1

Persoonlijke vaardigheden 10 56% 1 Figuur 11: Behoefte vergroten deskundigheid / Respons = 19

4.1.11 Overige resultaten

In de vragenlijst zijn ook vragen opgenomen die input hebben geleverd voor het onderzoek, maar

niet direct te linken zijn aan de verschillende deelvragen. Dit zijn bijvoorbeeld controlevragen en

vragen waarmee de beantwoording van de deelvragen sterker onderbouwd kunnen worden. Met de

weergave van deze resultaten, zijn alle uitkomsten van de vragenlijst in dit onderzoeksrapport

afgebeeld.

Uit onderstaande tabel blijkt dat de professionals in 72% van de gevallen voorafgaand aan het

project doelen opstellen voor wat het participatietraject zal moeten opleveren. Een andere uitkomst

is dat het proces in 77% van de gevallen achteraf wordt gemeten en slechts in 22% van de gevallen

ook tussentijds worden gereflecteerd.

Evaluatie op proces en effect Aantallen Missing

Verwachting van traject 9 50% 1

Doelen van traject 13 72% 1

Voortgangsevaluatie 4 22% 1

Procesevaluatie 13 77% 2

Effectevaluatie 8 44% 1

Leidt tot bijstelling 11 58% 2 Figuur 12: Evaluatie proces en effectiviteit / Respons = 19 (Vraag 6)

Pagina 20


In tabel 13 staat afgebeeld hoe de professionals de rol van verschillende betrokken partijen bij

wijkvernieuwing beoordelen. Zo is te zien dat 95% van de ondervraagden de bewoners- of

huurdersorganisatie als een partij ziet die betrokken is bij dit traject. Ook is opvallend dat ze zich zelf

in alle gevallen als de initiatiefnemende partij ziet. In 85% van de gevallen wordt de

woningcorporatie ook als de doorslaggevende partij gezien. Gemeenten spelen ook een belangrijke

rol. Driekwart van de respondenten vindt de gemeente zowel initiatiefnemend als betrokken en

doorslaggevend. Ook wordt er aandacht besteedt aan de betrokkenheid van ongeorganiseerde

bewoners. Andere instellingen spelen volgens de ondervraagden een veel kleinere rol bij een

dergelijke wijkvernieuwing.

Partijen Aantallen Initiatiefnemend Betrokken Doorslaggevend

Ongeorganiseerde bewoners 1/15/2 5% 79% 11%

Bewoners-of huurdersorganisatie 6/18/8 32% 95% 42%

MKB 0/10/1 0% 53% 5%

Politie 0/11/0 0% 58% 0%

Gemeente 14/15/14 74% 79% 74%

Woningcorporatie 19/12/16/ 100% 63% 84%

Welzijnsinstelling 1/11/2/ 5% 58% 11%

Maatschappelijk werk 0/12/0/ 0% 63% 0%

Thuiszorg- en zorginstellig 0/9/0 0% 47% 0%

Onderwijsinstelling 0/10/0 0% 53% 0%

Projectontwikkelaars 1/6/2/ 5% 32% 11%

Beleggings-en beheermaatschappij 0/2/0 0% 11% 0%

Stedenbouwkundige en archietect 0/13/2 0% 69% 11%

Natuurorganisatie 0/5/0 0% 26% 0%

Energie- en waterbedrijven 0/4/0 0% 21% 0% Figuur 13: Rol verschillende partijen wijkvernieuwing / Respons = 19 (Vraag 11)

De vragenlijst omvat ook verschillende stellingen met betrekking tot participatie. Veel van deze

vragen zijn bij de deelvragen gebruikt, maar voor het volledige overzicht zijn alle stellingen in figuur

14 weergegeven. Opvallende uitkomsten zijn dat 100% van de respondenten het geheel of enigszins

eens is dat participatie voor een succesvol project zorgt. Daarnaast komt hier ook uit naar voren dat

het toepassen van een participatieniveau of methode per project verschillend kan zijn.

Stellingen Aantallen Geheel eens Enigszins eens Enigszins oneens Helemaal oneens Missing

Participatie zorgt voor succesvol project 15/4/0/0 79% 21% 0% 0% 0

Sociaaleconomische kenmerken bewoners zorgen voor succes 0/13/3/3 0% 68% 16% 16% 0

Organisaties passen participatie toe uit eigen belang 1/9/7/2 5% 47% 37% 11% 0

Betrokkenen vernieuwingsproject zitten vaak niet op één lijn 3/9/5/2 16% 47% 26% 11% 0

Alle bewoners kunnen hoogste niveau van participatie aan 1/1/9/8 5% 5% 47% 42% 0

Participatie is een rituele dans die er nu eenmaal bij hoort 1/2/6/10 5% 11% 32% 53% 0

Hogere participatie zorgt voor verlies sturingskracht organisatie 0/3/5/11 0% 16% 26% 58% 0

Bij vernieuwingtraject verschillend niveaus participatie combineren 8/9/2/0 42% 47% 11% 0% 0

Het verschilt per project welk niveau van participatie effectief is 12/7/0/0 63% 37% 0% 0% 0

Hoe hoger betrokkenheid bewoners, hoe beter kwaliteit oplossing 6/9/3/1 32% 47% 16% 5% 0

Frequente afwijking officiële kaders tijdens participatie 3/5/9/1 16% 28% 50% 6% 1

De huidige kaders en richtlijnen van participatie sluiten naadloos aan 1/13/4/0 6% 72% 22% 0% 1

Professionals worden te weinig betrokken bij vaststellen kaders 1/6/10/1 6% 33% 56% 6% 1

Belangen en behoeften bewoners niet meegewogen in kaders 0/2/9/7 0% 11% 50% 39% 1

Behoefte om te experimenteren met nieuwe vormen van participatie 5/10/3/0 28% 56% 17% 0% 1

Externe professionals maken te weinig gebruik van participatiemethoden 2/8/5/3 11% 44% 28% 17% 1

De effecten van participatie zijn op lange termijn moeilijk te meten 2/9/6/1 11% 50% 33% 6% 1

Participatie is de enige manier om draagvlak voor een project te krijgen 7/2/10/0 37% 11% 53% 0% 0

Participatie moet altijd door een professional worden geleid 4/5/9/1 21% 26% 47% 5% 0 Figuur 14: Stellingen m.b.t. participatie / Respons = 19 (Vraag 12)

Pagina 21


Ten slotte staan in figuur 15 aspecten opgenoemd die professionals in de praktijk belangrijk zouden

kunnen vinden met betrekking tot participatie. De waardering van de ondervraagden levert

duidelijke uitkomsten op. Zo valt op dat voornamelijk consensus over het groepsbelang, het

managen van verwachtingen en de kleine afstand tussen professional en bewoners als erg belangrijk

worden ervaren. Dit komt sterk overeen met de eerdere uitkomsten van het onderzoek. Dit kan dan

ook als versterking van deze constateringen worden gebruikt.

Aspect Aantal Onbelangrijk Nauwelijks Enigszins Belangrijk Missing

Enthousiaste groep betrokkenen 0/0/9/10 0% 0% 47% 53% 0

Consensus over groepsbelang 0/1/6/12 0% 5% 32% 63% 0

Voldoende financiële middelen 0/3/10/6 0% 16% 53% 32% 0

Voldoende urgentie project 0/4/6/9 0% 21% 32% 47% 0

Sociale cohesie 0/3/6/10 0% 16% 32% 53% 0

Kleine afstand professional/bewoner 0/2/5/12 0% 11% 26% 63% 0

Geen tijdsdruk 3/5/9/2 16% 26% 47% 11% 0

Voldoende projectkennis bewoner 0/0/11/8 0% 0% 58% 42% 0

Vrije ruimte initiatieven 0/4/7/8 0% 21% 37% 42% 0

Deskundigheid professional 0/3/7/8 0% 17% 39% 44% 1

Reflectiemomenten betrokkenen 0/2/7/8 0% 12% 41% 47% 2

Managen van verwachtingen 0/0/6/12 0% 0% 33% 67% 1

Anders 1 0/0/0/4 0% 0% 0% 100% 15

Anders 2 0/0/1/1 0% 0% 50% 50% 17 Figuur 15: Belangrijke aspecten participatiepraktijk / Respons = 19 (Vraag 14)

4.2 Beantwoording deelvragen

Nu de resultaten bekend zijn kunnen de verschillende deelvragen worden beantwoord. In deze

paragraaf zal elke deelvraag afzonderlijk behandeld worden. Alle antwoorden op de deelvragen

zullen uiteindelijk leiden tot de beantwoording van de twee hoofdvragen binnen dit onderzoek en

het uitwerking van de doelstelling. Deze zullen in de conclusie worden behandeld.

Deelvraag 1.1: Hoe is bewonersparticipatie bij gemeenten en corporaties in Noord-Nederland

officieel vastgelegd?

In nagenoeg alle gevallen leggen corporaties de bewonersparticipatie formeel vast. Dit gebeurt

voornamelijk in het BBSH en de Overlegwet. Dit was te verwachten, omdat beiden wettelijk verplicht

zijn. Daarom is het enigszins opmerkelijk dat op deze categorieën geen 100% score is behaald door

de corporaties. Als we kijken naar de aspecten die vastgelegd worden dan valt het op dat evaluatie

en rapportage het minst vaak wordt vastgelegd. Het is belangrijk om als organisatie te leren van het

participatietraject door vastlegging van evaluaties. De professionals geven dan ook aan, dat ze dit

onderdeel teveel missen in hun werkzaamheden.

Deelvraag 1.2: Hoe denken gebiedsontwikkelaars over (de verschillende niveaus van)


De professionals geven aan dat het, wat hen betreft belangrijk is om binnen een vernieuwingstraject

gebruik te maken van verschillende en gecombineerde niveaus van participatie. Participatie wordt

heel serieus genomen en als noodzakelijk gezien om een vernieuwingstraject tot een succes te

maken. Echter als er wordt gekeken naar het ambitieniveau van de organisaties waarin deze

professionals opereren, blijkt dat het overgrote merendeel informeren, raadplegen en adviseren als

hoogste ambitie te hebben. Dit zijn de laagste niveaus waarbij de bewoners het minst betrokken

worden bij, door de corporatie geïmplementeerde, veranderingen. De ambitie van de corporatie en

de professional blijken dus niet volledig te worden gedeeld.

Pagina 22


Deelvraag 1.3: Welk niveau van bewonersparticipatie wordt toegepast door

gebiedsontwikkelaars?

Ook in de praktijk geven de organisaties een duidelijke voorkeur aan de niveaus informeren,

raadplegen en adviseren. In de mindere mate wordt er gebruik gemaakt van coproduceren,

meebeslissen en zelforganisatie door bewoners. Opvallend is dat iedereen in de praktijk zich laat

adviseren door bewoners. Ook kan er geconstateerd worden dat op alle niveaus de ambitie van de

organisatie hoger is dan de huidige praktijk. Dit komt overeen met de constatering dat de

professionals de afstand met de bewoner willen verkleinen.

Deelvraag 1.4: Is er verschil tussen de officiële kaders voor bewonersparticipatie en de praktijk van

alledag?

Het blijkt dat er in zijn totaliteit weinig verschil is tussen de praktijk en de officiële kaders van

participatie. Deze zouden dus goed op elkaar aan moeten sluiten. Maar bijna de helft van de

ondervraagden geeft toch aan vrij regelmatig van het vastgelegde beleid af te wijken. Dit kan

verklaard worden doordat er door een substantiële groep wordt aangegeven dat er in de praktijk te

weinig naar hun mening wordt geluisterd bij het vaststellen van de officiële participatiekaders.

Deelvraag 1.5: Welke werkmethoden gebruiken de gebiedsontwikkelaars voor


Uit de verschillende voorlegde casussen blijkt dat gebiedsontwikkelaars de werkmethoden

afstemmen op het project of de situatie die op dat moment aan de orde is. Dit kan geconcludeerd

worden, omdat voor de verschillende situaties andere methoden worden gekozen. Wel is gebleken

dat het organiseren van bewonersbijeenkomsten in verschillende situaties als een zeer effectief

middel wordt gezien. De professionals zouden nog meer in aanraking willen komen met andere

participatiemethoden, die hun werk nog effectiever zouden kunnen maken.

Deelvraag 1.6: Hoe beoordelen gebiedsontwikkelaars de effectiviteit van bewonersparticipatie?

Opvallend is dat de effectiviteit van bewonersparticipatie bijna altijd alleen na afloop van het project

wordt geëvalueerd en voornamelijk gericht is op het proces. Tussentijds wordt hier bijna in geen

geval aandacht aan besteed. Wanneer er beoordeling plaatsvindt, wordt er voornamelijk gekeken

naar de tevredenheid van de bewoners en de aantallen klachten die in een periode zijn binnen

gekomen. Prestatie-indicatoren spelen hierbij geen rol voor de professionals.

Deelvraag 1.7: Welke kritische succesfactoren (KSF’s) onderscheiden gebiedsontwikkelaars voor

vormen van bewonersparticipatie en in het bijzonder voor zelforganisatie door

bewoners?

Volgens de professionals zijn er veel factoren die meespelen bij het succesvol laten zijn van een

participatietraject. In de grootste mate wordt aangegeven dat een transparante houding en

werkwijze een zeer belangrijke rol speelt. Een eerlijke houding richting de klant, in combinatie met

het stellen van flexibele kaders, kan er voor zorgen dat de klant tevreden en betrokken raakt bij het

project. Ten slotte wordt ook vaak aangegeven dat alleen realistische ambities kunnen bijdragen aan

een goed eindresultaat. Het beloven en nastreven van dingen die onmogelijk zijn, kan alleen maar in

je nadeel gaan werken.

Pagina 23


Deelvraag 1.8: Welke best practices en worst practices dragen gebiedsontwikkelaars aan in het

kader van bewonersparticipatie en waarom beoordelen ze dit op deze manier?

De ondervraagden geven aan dat ze in de praktijk positieve ervaringen hebben gehad, maar ook

verschillende moeilijke momenten hebben meegemaakt waar ze van geleerd hebben. Succesvolle

ervaringen hadden meestal betrekking op het verkleinen van de afstand tussen de organisatie en de

bewoners. Dit komt naar voren in bijvoorbeeld de oprichting van een klantenpanel, organiseren

huurdersmarkt, initiatieven om bewoners huizen en verkeersborden te laten ontwerpen en het

samen formuleren van duurzaamheiddoelstellingen. De worst practices zijn in bijna alle gevallen

ontstaan door situaties waarin de eerder genoemde KSF’s niet worden nageleefd (antwoord

deelvraag 1.7). Draagvlak kan niet worden bereikt wanneer bewoners onvolledig worden

geïnformeerd en er dingen aan hen worden beloofd die je als corporatie niet waar kunt maken.

Deelvraag 2.1: Hoe zien de gebiedsontwikkelaars hun rol bij het gebruik van bewonersparticipatie?

In de rol die de gebiedsontwikkelaar zou moeten spelen, zijn er een aantal eigenschappen die hier

invloed op hebben. Naar voren is gekomen dat de professional voornamelijk sociaalcommunicatief,

betrouwbaar, positief denkend en verbindend moet zijn. Dit zijn allemaal eigenschappen die erg

gericht zijn op het contact met bewoners. Een professional die deze eigenschappen bezit, kan

makkelijker contact maken met bewoners en dit contact zal waarschijnlijk ook persoonlijker zijn door

de betrouwbaarheid. Kijken we naar het onderzoek van Jacobs, Klapwijk en Sanders (2011) dan

komen daar deze eigenschappen ook terug in het competentieprofiel van de gebiedsontwikkelaar.

Deelvraag 2.2: Wat leren gebiedsontwikkelaars van projecten met bewonersparticipatie?

De ondervraagden geven aan in heel veel situaties te leren van de projecten waar ze aan deelnemen.

Hierbij moet worden gedacht aan de samenwerking met de bewoners en moeizame projecten

waarbij de professional tegen moeilijkheden is aangelopen. Ook is aangegeven dat de kennis van

henzelf niet altijd voldoende is en dat het inschakelen van andere deskundigen hierbij een zeer

waardevolle toevoeging is. Uit projecten hebben professionals ook geleerd dat het erg belangrijk is

om open en eerlijk te zijn, duidelijke kaders te stellen en geen dubbele agenda te voeren. Houd je

doelen realistisch en pas participatie toe om de juiste redenen.

Deelvraag 2.3: Welke deskundigheidsvraag hebben gebiedsontwikkelaars ten aanzien van


Uit het onderzoek is gebleken dat de professionals het belangrijk vinden om zichzelf deskundig te

houden op het gebied van participatie. Dit doen ze voornamelijk door intervisie met collega’s, maar

ook cursussen en studiedagen worden hiervoor gebruikt. Op deze manier houden ze hun kennis op

een aanvaardbaar niveau op het gebied van de verschillende participatiemethoden en de benodigde

persoonlijke vaardigheden. Dit geeft aan dat de deskundigheid op het gebied van contact met de

bewoners als het meest urgent en belangrijk wordt beoordeeld. Beleidsmatige vaardigheden worden

veel minder ontwikkeld.

4.3 Discrepantie corporatie en gemeenten

In deze paragraaf worden de resultaten van mijn medeonderzoeker Femke Klok naast de uitkomsten

van dit onderzoek gelegd. Het onderzoek is op dezelfde manier uitgevoerd, alleen richt het zich op

burgerparticipatie binnen gemeenten. De meest opvallende verschillen en overeenkomsten worden

hieronder aangegeven in de tabel. Een uitvoerige beschrijving van de resultaten op het gebied van

burgerparticipatie wordt u verwezen naar het onderzoeksrapport van Femke Klok:

‘Burgerparticipatie bij Gebiedsontwikkeling’.

Pagina 24


Corporatie Gemeente

Vastlegging participatie Vastlegging in BBSH en Overlegwet

meest voorkomend.

Aspecten: Voornamelijk op het gebied

van wettelijke kaders

Visiedocument en Lokaal Akkoord meest

voorkomend.

Aspecten: Voornamelijk op het gebied

van ambitieniveau van de organisatie.

Ambitie participatieniveau Informeren, raadplegen en adviseren Informeren, raadplegen en adviseren

Praktijk participatieniveau Informeren, raadplegen en adviseren Idem

Verschil officiële kaders en

praktijk

Weinig afwijking van officiële kaders en

praktijk. Wel wijkt de helft van de

ondervraagden in sommige gevallen af

van de kaders

Idem

Situatiegebonden

werkmethoden

Wijkvernieuwing:

Bewonersbijeenkomsten en

Informatiekrant meest toegepast

Afnemende tevredenheid:

Bewonersbijeenkomsten en

Wijkonderzoek meest toegepast

Wijkvernieuwing:

Idem

Afnemende tevredenheid:

Bewonersbijeenkomst en Wijkschouw

meest toegepast

Effectiviteit participatie Meest toegepaste meetmethode: Aan

de hand van bewonerstevredenheid en

registratie van het aantal klachten.

Idem

Kritische succesfactoren - Transparante en eerlijke houding

- Flexibele kaders

- Realistische ambities

- Eigen initiatatieven van burgers

- Samenwerken met professionals

- Burgers medeverantwoordelijk

maken

Ervaringen professional Do: afstand verkleinen tussen klant en

professional, stimuleren actieve houding

klant.

Don’t: valse verwachtingen scheppen,

dubbele agenda en eigen visie

doordrukken.

Do: duidelijk zijn, bewoners betrekken,

open en tijdige communicatie, afspraken

nakomen.

Don’t: valse verwachtingen scheppen, te

ingewikkeld maken en overheersen.

Rol gebiedsontwikkelaar Persoonlijkheidskenmerken:

- Sociaalcommunicatief

- Betrouwbaar

- Verbindend

Is bij wijkvernieuwing:

- 100% van de gevallen initiatiefnemer.

- 84,2% van de gevallen doorslaggevend.

Persoonlijkheidskenmerken:

- Sociaalcommunicatief

- Betrouwbaar

- Flexibel

Is bij wijkvernieuwing:

- 79,2% van de gevallen initiatiefnemer.

- 95,8% van de gevallen doorslaggevend.

Leermomenten

gebiedsontwikkelaar

Geleerd van zowel eigen succesvol als

moeizaam vernieuwingsproject en de

samenwerking met bewoners.

Leren minder van best practices elders.

Geleerd van een eigen succesvol

vernieuwingsproject en de

samenwerking met burgers.

Leren minder van overleg met andere

professionals.

Deskundigheidsvraag Deskundig door: intervisie met collega’s,

studiedagen en literatuurstudie.

Behoefte deskundigheid op gebied: van

verschillende participatiemethoden,

evaluatie participatietrajecten en

persoonlijke vaardigheden

Deskundig door: intervisie met collegae

en andere organisaties en tussentijdse

evaluatie.

Behoefte deskundigheid op gebied: van

vastlegging van participatie en het

evalueren van projecten

Figuur 12: Discrepantie corporaties en gemeenten

Pagina 25


Zoals is te zien in figuur 12 komen de uitkomsten van de onderzoeken met betrekking tot gemeenten

en corporaties in veel gevallen overeen. Er is andere wetgeving, maar het is opvallend dat er

bijvoorbeeld voor dezelfde participatiemethoden wordt gekozen en dat de effectiviteit van

participatie op dezelfde wijze wordt gemeten. Ook het feit dat de kritische succesfactoren en

aangegeven rollen en ambities overeenkomen geeft aan dat de wijze van participatie binnen

verschillende instellingen op dezelfde manier kan worden benaderd. Mede daarom zijn er geen

opmerkelijke verschillen te benoemen.

5. Conclusie en Discussie

In dit hoofdstuk worden de conclusies, aanbevelingen en mogelijke verbeteringen van het onderzoek

genoemd. De resultaten geven in veel gevallen een bevestigend beeld van de aspecten van

bewonersparticipatie die we in het theoretisch kader hebben besproken. Daarnaast zijn er een aantal

zaken die wel opvallend zijn en daarmee afwijken van hetgeen verwacht en bekend was. In de

discussie leest u de verschillende aanbevelingen en verbeteringen met betrekking tot dit onderzoek.

5.1 Conclusie

De inventarisatie van de ingevulde vragenlijsten en de verwerking daarvan heeft geleid tot

verschillende conclusies. Deze conclusies zullen een antwoord geven op de twee hoofdvragen van

het onderzoek.

5.1.1 Beantwoording hoofdvraag 1

Hoe wordt ‘bewonersparticipatie’ door gebiedsontwikkelaars in Noord-Nederland gezien en

toegepast?

Het is gebleken dat bewonersparticipatie door de professionals als een belangrijk en waardevol

aspect binnen hun werkzaamheden wordt gezien. Er wordt nagenoeg altijd rekening gehouden met

de wettelijke normen op dit vlak. Het onderdeel dat het minst wordt gedocumenteerd is de evaluatie

en rapportage. De professionals geven aan dit onderdeel veel te missen in hun dagelijkse

werkzaamheden. Van participatie wordt in veel gevallen gezegd dat het ‘maatwerk’ is. In meerdere

situaties wordt duidelijk dat de professionals het belangrijk vinden om verschillende en

gecombineerde niveaus van participatiemethoden toe te passen. Uit de vragenlijst blijkt ook dat de

professional meer in aanraking wil komen met andere participatiemethoden.

Als we kijken naar de ambitie van de woningcorporaties met betrekking tot participatie, blijkt dat het

merendeel informeren, raadplegen en adviseren als hoogste ambitie heeft. De hoogste niveaus van

participatie worden bijna niet nagestreefd. In de praktijk kan er geconstateerd worden dat op alle

niveaus de ambitie van de organisatie hoger is dan de huidige toepassing van deze niveaus. De meest

toegepaste niveaus zijn met uitstek informeren, raadplegen en adviseren.

Uit de beantwoording van de vragenlijst is te zien dat de helft van de respondenten in de dagelijkse

toepassing van participatie moet afwijken van de daarvoor opgestelde officiële kaders. De

professional geeft aan dat er weinig naar zijn of haar mening wordt geluisterd bij het vaststellen van

de officiële participatiekaders. Vanuit het oogpunt van de professional zal deze meer betrokken

moeten worden bij het ontwerpen van het voorgestelde participatieproces.

Pagina 26


Uit de open vragen met betrekking tot de succesfactoren geven professionals aan dat succesvolle

ervaringen betrekking hebben op het verkleinen van de afstand tussen de organisatie en de

bewoners. Deze ervaringen worden mogelijk gemaakt door een aantal factoren: een transparante

houding en werkwijze, het stellen van flexibele kaders, realistische ambities en een eerlijke houding.

Logischerwijs hebben de minder succesvolle ervaringen te maken met het niet naleven van deze

factoren.

5.1.2 Beantwoording hoofdvraag 2

Welke deskundigheid hebben gebiedsontwikkelaars ten aanzien van bewonersparticipatie?

Om de bovenstaande vraag te beantwoorden, hebben de professionals aan kunnen geven hoe

belangrijk zij sommige eigenschappen vinden die onderdeel kunnen zijn van hun werkzaamheden. De

belangrijkste eigenschappen uit de vragenlijst zijn volgens de professional sociaalcommunicatief,

betrouwbaar, positief denkend en verbindend. Zoals eerder aangegeven komt dit erg overeen met

eerdere onderzoeken uit kenniscentrum. Vooral de persoonlijke eigenschappen vinden de

professionals belangrijk.

Na het meewerken aan projecten waarin participatie een grote rol heeft gespeeld hebben de

professionals een zekere deskundigheid ontwikkeld. Zo geven zij aan dat het belangrijk is om open en

eerlijk te zijn, duidelijke kaders te stellen en geen dubbele agenda’s te hebben. Participatie moet

realistisch en om de juiste redenen uitgevoerd worden. Het meeste wordt er geleerd van de

intervisies met collega’s, maar regelmatig wordt er aan cursussen en studiedagen gedaan. Een

meerderheid heeft ook behoefte aan meer deskundigheid. De meeste kiezen voor meer

deskundigheid op het gebied van participatiemethoden en de ontwikkeling van hun persoonlijke

vaardigheden.

5.2 Discussie

In deze paragraaf zullen aanbevelingen worden gedaan voor betrokken partijen met betrekking tot

participatie in dit onderzoek. Dit gebeurt aan de hand van opmerkelijke uitkomsten van het

onderzoek. Ook zal er kritisch gekeken worden naar de verbeteringen en mogelijke aanvullingen van

dit onderzoek.

5.2.1 Aanbevelingen voor corporatie

Het is gebleken dat er in de huidige praktijk te weinig informatie-uitwisseling plaatsvindt. De

evaluaties en rapportages na projecten worden te weinig vastgelegd en niet erg frequent toegepast.

Ook lijkt het erop dat er te weinig onderling contact is tussen de verschillende gebiedsontwikkelaars

om kennis en ervaringen uit te wisselen. Dit kan in de praktijk zorgen voor situaties waarin de kennis

niet voldoende is om een succesvol project uit te kunnen voeren. Evaluaties van andere projecten en

een kennisnetwerk kunnen ervoor zorgen dat er voor veel meer situaties een passend traject en

methode kan worden ontwikkeld. Wanneer corporaties, gemeenten en andere private instellingen

hun krachten bundelen en samen een database kunnen opzetten met daarin al deze informatie

kunnen ze samen hun dienstverlening verbeteren.

In de literatuur, die in het theoretisch kader is weergegeven, wordt aangegeven dat er naar een

hoger niveau van participatie moet worden gestreefd. Hierin krijgen de bewoners meer

verantwoordelijkheden en moeten ze meer zelfredzaam worden. Het is daarom erg opvallend om te

zien dat de corporaties dit in hun werkzaamheden niet ambiëren. De hoogste niveaus van

participatie worden momenteel bijna niet toegepast. Dit is een opmerkelijke constatering omdat de

overheid juist bezig is met een campagne om de betrokkenheid van bewoners te stimuleren (niveau

Pagina 27


meebeslissen op de participatieladder). Een voorbeeld hiervan is de brief die minister Donner van

Binnenlandse Zaken aan de Eerste Kamer heeft gestuurd op het terrein van versterking en

vernieuwing van bewonersparticipatie (www.rijksoverheid.nl). Hierin wordt gepleit voor een

professionelere opzet van de huurdersorganisatie, zodat deze groep beter en actiever betrokken

wordt bij de eigen wijk. De overheid en de corporaties zitten hier dus duidelijk niet op één lijn voor

wat betreft de respondenten van dit onderzoek. Het is belangrijk dat er tussen overheid en deze

corporaties meer afstemming plaatsvindt, voordat dit beleid wordt gecommuniceerd richting de

bewoners.

Professionals geven aan meer in aanraking te willen komen met andere participatiemethoden. In

Groningen is sprake van een intensieve samenwerking tussen de gemeente en corporaties. Deze

leggen zij vast in het eerder besproken Lokaal Akkoord. Dit is een voorbeeld van hoe verschillende

aspecten zoals wijkvernieuwing, woonruimteverdeling en de huisvesting van de kwetsbare groepen

wordt besproken en duidelijke afspraken worden vastgelegd met betrekking tot de verdeling van

verschillende taken van deze instellingen. Ook worden hier afspraken gemaakt over het

experimenteren met nieuwe impulsen voor de participatie in deze regio. Een grote groep van de

ondervraagden werkt dus al met dit akkoord, maar lang niet allemaal. De samenwerking en de

vastlegging kunnen ervoor zorgen dat er kennisdeling plaatsvindt en dat er wordt geïnvesteerd in

nieuwe participatievormen. Het is aan te bevelen om deze vorm toe te passen voor een effectievere

en vernieuwende participatie van bewoners (www.kei-centrum.nl).

De laatste aanbeveling voor de corporaties heeft betrekking op de discrepantie van de officiële

kaders van bewonersparticipatie en de dagelijkse toepassing van die kaders in de praktijk. Het blijkt

dat ongeveer de helft van de ondervraagden vrij regelmatig afwijkt van deze kaders. De verklaring

hiervoor kunnen we vinden in het luisteren naar de uitvoerende professional. Deze geeft aan dat er

weinig naar zijn of haar mening wordt geluisterd bij het vaststellen van de officiële

participatiekaders. De discrepantie kan worden teruggevonden in de ambitie van professional en die

van de corporatie. De professional geeft aan dat het belangrijk is om binnen vernieuwingstrajecten

gebruik te maken van verschillende en gecombineerde niveaus van participatie, terwijl de corporatie

informeren en raadplegen als hoogste ambitieniveaus heeft. Deze persoon heeft namelijk wel de

praktijkervaringen en staat het dichtst bij de bewoner. Deze kan dus als geen ander aangeven op

welke punten de officiële kaders tekortschieten en zouden moeten worden aangepast. Verder is het

een aandachtspunt of alles vast kan worden gelegd of dat er in de praktijk genoeg ruimte aan de

gebiedsontwikkelaar moet worden gegeven om zelf een passende procedure te vormen en uit te

voeren.

5.2.2 Aanbevelingen kenniscentrum

In deze paragraaf worden ook de verschillende aanbevelingen gedaan voor toekomstig onderzoek en

in het bijzonder voor het onderzoekstraject van ‘Het succes van de gebiedsontwikkelaar’.

Er kan gesteld worden, dat de belangrijkste vragen met betrekking tot bewonersparticipatie en hoe

deze toegepast wordt binnen de ondervraagde corporaties beantwoord zijn. Echter blijft er nog de

vraag hoe de participatie beleefd en gezien wordt door de bewoners zelf. Het beeld over participatie

is op dit moment die van de negentien ondervraagde professionals. De bewoner zou ook aan het

woord moeten worden gelaten om de discrepantie en de overeenstemmingen aan te kunnen duiden

voor een nog effectievere participatie.

Voor het vervolgtraject van ‘Het succes van de gebiedsontwikkelaar’ is het van belang om meer de

diepte in te gaan met de huidig ondervraagde professionals. De medewerkers hoeven dus niet

traditioneel alleen bij een gemeente of een corporatie te werken. Deze werken namelijk ook bij

verschillende projecten adviesbureaus. Dit zou kunnen door een groot aantal interviews af te

Pagina 28


nemen met professionals, waarbij de nadruk ligt op de toepassing van de sociaalfysieke

gebiedsontwikkeling. Zo kan er een beter beeld gevormd worden van participatie. Dit onderzoek

geeft een overzicht van huidige situatie en de keuzes die corporaties hierin maken, maar de

motivatie hierachter ontbreekt, waardoor de gedachte achter de keuzes verloren gaat.

Een beperkend element binnen dit onderzoek is dat er bij de keuze voor een vragenlijst te weinig

ruimte voor de professional is om zelf dingen aan te dragen die niet worden behandeld in de

vragenlijst . De vragen zijn veelal gesloten en vooraf bepaald. Zo kan het zijn dat er binnen het

onderzoek bepaalde aspecten van participatie niet worden benoemd. Dit is een risico, maar in dit

geval noodzakelijk om de grote hoeveelheid informatie te verwerken. In een vervolgonderzoek zou

het daarom goed zijn om te kiezen voor interviews, waarbij een nog vollediger beeld van de

participatiepraktijk kan worden gegeven. Ook kan er gedacht worden aan het meelopen met een

volledig participatietraject. Op deze manier kunnen de uitkomsten getoetst worden en kan er meer

betekenis aan worden gegeven. Dit kan een gedetailleerd beeld opleveren over welke beslissingen er

in elke fase van een participatietraject worden genomen en welke denkwijze hierachter zit.

Pagina 29


Literatuurlijst

Blokland-Potters, T. (1998) Wat stadsbewoners bindt. Sociale relaties in een achterstandswijk.

Kampen: Kok-Agora.

De Contextschool (maart 2011). ‘Het Möte-model; buurteconomie’. Geraadpleegd op 20 maart 2011,

op http://decontextschool.blogspot.com/2011/02/het-mote-model-buurteconomie.html

De sociale media manager (maart, 2011). ‘De X-factor in bewonersparticipatie’. Geraadpleegd op 20

maart 2011 op http://www.socialmedia-manager.nl/page5.html

Dinjens, M. (2010) Inventarisatiedocument. Burgerparticipatie in de lokale politiek. Instituut voor

publiek en politiek Amsterdam

Gijp, B. van der, (2004). Randvoorwaarden die verschuiving van projectontwikkeling naar

gebiedsontwikkeling mogelijk maken. Scriptie MRE, Amsterdam School of Real Estate.

Jacobs, B., Klapwijk, R. & Sanders, S. (2011) Competentieprofielen Gebiedsontwikkelaar bij

Gemeenten en Corporaties. Hanzehogeschool Groningen

Kenniscentrum Gebiedsontwikkeling NoorderRuimte (2010). RAAK-document: Het succes van de

gebiedsontwikkelaar. Hanzehogeschool Groningen.

Pröpper, I. & Steenbeek, D. (1999) De aanpak van interactief beleid: elke situatie is anders. Bussum:

Cautinho

Roeloffzen, J.F.T. (2004). Een procesaanpak voor integrale gebiedsontwikkeling, een haalbare

Kaart? Delft: TNO.

Rijksoverheid (april,2011). ‘Bevordering diversiteit in huurderorganisaties’. Geraadpleegd op 5 juni

2011, www.rijksoverheid.nl/bestanden/documenten-en-

publicaties/kamerstukken/2011/04/04/kamerbrief-bevordering-van-diversiteit-in-

huurdersorganisaties/kamerbrief-bevordering-van-diversiteit-in-huurdersorganisaties.pdf

Tonkens, E. (2009). Tussen onderschatten en ondervragen, actief burgerschap en activerende

organisaties in de wijk. Amsterdam: Uitgeverij SUN.

Verreck, K. & Wijffels, K. (2004) Zet een boom op in de wijk, over bewonersparticipatie en

duurzaamheid. Den Haag: Dienst Stadsbeheer.

Wolting, B. (2006). PPS en gebiedsontwikkeling. (pp. 17-40) Den Haag: Sdu Uitgevers.

Weerd, R. van der, (2007). Organisatiemodellen voor gebiedsontwikkeling. Essay, Universiteit van

Twente & Amsterdam School of Real Estate.

Pagina 30


BIJLAGE I Vragenlijst

Vragenlijst

Participatie bij sociaalfysieke

gebiedsontwikkeling

Pagina 31


Uw beleid voor participatie

1. Is participatie formeel vastgelegd in uw organisatie? Ja Nee

2. In welk(e) document(en) heeft u de participatie vastgelegd?

a) Participatie visiedocument Ja Nee

b) Participatiebeleid conform de VNG Ja Nee

c) Participatieverordening Ja Nee

d) Participatie handleiding Ja Nee

e) Lokaal akkoord Ja Nee

f) Besluit Beheer Sociale Huursector (BBSH) Ja Nee

g) Wet op het Overleg Huurders-Verhuurder (Overlegwet) Ja Nee

h) Anders, namelijk:

..………………………………………………………………………………………………………………………………………………

3. Welke aspecten van participatie zijn formeel vastgelegd?

a) Wettelijk kader van participatie Ja Nee

b) Organisatievisie op participatie Ja Nee

c) Ambitieniveau voor participatie Ja Nee

d) Verantwoordelijkheden en bevoegdheden van partijen Ja Nee

e) Besluitvormingsstructuur Ja Nee

f) Organisatievorm (project- of werkgroepen, commissies, raden etc.) Ja Nee

g) Communicatiestructuur Ja Nee

h) Evaluatie en rapportage over participatie Ja Nee

i) Anders,namelijk:

……………………………………………………………………………………………………………………………………….………………

Pagina 32


Participatieniveaus

De participatieladder (Pröpper en Steenbeek) onderscheidt participatie op zes niveaus:

1. Informeren – de bewoners worden geïnformeerd zonder eigen inbreng;

2. Raadplegen - de bewoners worden geraadpleegd; het is niet vastgelegd wat met deze

inbreng wordt gedaan;

3. Adviseren - de bewoners adviseren en hun adviezen worden meegenomen in de

besluitvorming;

4. Coproduceren – bewoners werken samen in de planvorming (voor beheer en ontwikkeling).

Alle partijen zijn gelijkwaardig en dragen evenredig bij.

5. (Mee)beslissen - de bewoners beslissen mee in beleid en uitvoering. De

beslissingsbevoegdheden zijn formeel vastgelegd.

6. Zelforganisatie door bewoners - Bewoners regisseren hun eigen woon- en leefomgeving. Ze

dragen verantwoordelijkheid voor de uitvoering, ook financieel.

4. Welke ambitie heeft uw organisatie ten aanzien van het niveau van participatie?

a) Informeren Ja Nee

b) Raadplegen Ja Nee

c) Adviseren Ja Nee

d) Coproduceren Ja Nee

e) Meebeslissen Ja Nee

f) Zelforganisatie door bewoners Ja Nee

5. Welke participatieniveaus past u in de praktijk toe?

a) Informeren Ja Nee

b) Raadplegen Ja Nee

c) Adviseren Ja Nee

d) Coproduceren Ja Nee

e) Meebeslissen Ja Nee

f) Zelforganisatie door bewoners Ja Nee

Pagina 33


6. Wat evalueert u van het proces en het effect van participatie?

a) Worden de verwachtingen voorafgaand aan een

participatietraject in kaart gebracht? Ja Nee

b) Stelt u doelen op voor wat het participatietraject

moet opbrengen? Ja Nee

c) Worden participatietrajecten tussentijds op voortgang

geëvalueerd? Ja Nee

d) Worden participatietrajecten achteraf op proces


e) Worden participatietrajecten achteraf op effecten


f) Leiden evaluatieresultaten uit het participatietraject tot bijstellingen

voor beleid en de praktijk? Ja Nee

7. Hoe meet u het effect van participatie? Aan de hand van:

a) Een registratiesysteem met een set van prestatie-indicatoren Ja Nee

b) Het bijhouden van de aantallen bewoners bij bijeenkomsten Ja Nee

c) Het registreren van klachten Ja Nee

d) Het meten van tevredenheid onder de bewoners Ja Nee

e) Het meten van tevredenheid onder alle betrokkenen Ja Nee

f) Het registreren van deelname van bewoners aan nieuwe projecten Ja Nee

g) Anders namelijk, ……………………………………………………………………………………………………………………

Pagina 34


Beleid en praktijk

8. In welke mate verschilt de alledaagse participatiepraktijk van het officiële participatiebeleid?

Ten aanzien van…..

Volledig Redelijk Nauwelijks Niet

a) de inbreng van participanten

b) de besluitvormingsstructuur

c) de werkwijzen

d) de communicatie

e) de realisatie van de ambitie

9. Kunt u in steekwoorden uw eigen ervaringen aangeven voor ……

a) Wat is uw grootste succes met betrekking tot een participatietraject geweest en waarom?

b) Welk advies heeft u voor participatietrajecten?

Don’t:

��

Do:

��

Pagina 35


Participatiemethoden in de praktijk

10. Hieronder worden twee praktijksituaties beschreven. Kunt u aangeven welke participatie-

methoden u zou gebruiken voor situatie 1 èn situatie 2?

Situatie 1: U bent werkzaam voor een wijk, waarin binnenkort een wijkvernieuwingsproject van

start zal gaan. U weet dat de inwoners (huurders en woningbezitters) voor hun belangen niet op

één lijn zitten.

Situatie 2: U vangt signalen op uit een wijk dat de tevredenheid van bewoners over hun

woonomgeving afneemt.

Werkmethoden

Situatie 1

Situatie 2

a) Wijkanalyse

b) Wijkschouw

c) Wijkvisie

d) Wijkraadpleging

e) Wijkonderzoek

f) Ontwerpatelier

g) Inspraakavonden

h) Bewonersbijeenkomsten

i) Tafelgesprekken

j) Klankbordgroep

k) Wijkverkiezingen

l) Informatiekrant voor bewoners

m) Wijkkantoor voor informatie en contact

n) Anders,

namelijk…………………………………………………………………………..

Pagina 36


11. Wat is de rol van de verschillende partijen bij wijkvernieuwing?

1) Welke partij is meestal de initiatiefnemer voor de wijkvernieuwing?

2) Welke partijen moeten in ieder geval betrokken worden bij wijkvernieuwing?

3) Welke partijen spelen bij wijkvernieuwing een doorslaggevende rol?

Initiatief-

nemend

Betrokken Doorslag-

gevend

a) Ongeorganiseerde bewoners

b) Bewoners- of huurdersorganisatie

c) Lokale midden en klein bedrijf (MKB)

d) Politie

e) Gemeente

f) Woningcorporatie

g) Welzijnsinstelling

h) Maatschappelijk werk

i) Thuiszorg- en zorginstelling

j) Onderwijsinstelling

k) Projectontwikkelaar

l) Beleggings- en beheermaatschappij

m) Stedenbouwkundige en architect

n) Natuurorganisatie

o) Energie- en waterbedrijven

Pagina 37


Het belang van participatie

12.

Geef per stelling aan in hoeverre u het

hiermee eens bent.

Geheel

mee eens

Enigszins

mee eens

Enigszins

Oneens

Helemaal

mee oneens

a) Participatie van bewoners en burgers zorgt

voor succesvollere projecten

b) Het succes van participatie hangt af van de

sociaaleconomische kenmerken van de

bewoners

c) Een organisatie die actieve participatie toepast

doet dit uit eigen belang

d) Betrokkenen in een wijkvernieuwingsproject

zitten voor participatie vaak niet op één lijn

e) Alle burgers / bewoners kunnen het hoogste

niveau van bewonersparticipatie, namelijk

“zelforganisatie”, aan

f) Participatie is een rituele dans die er nu

eenmaal bij hoort

g) Naarmate de participatie van burgers en

bewoners toeneemt, verliest mijn organisatie

sturingskracht

h) In een vernieuwingsproject is het goed om

meerdere niveaus van participatie te

combineren

i) Het verschilt per project welk niveau van

participatie effectief is

j) Hoe groter de betrokkenheid van bewoners

des te beter zal de kwaliteit van de oplossing

zijn

k) Tijdens het toepassen van participatie wijk ik

vaak af van de daarvoor gestelde officiële

kaders

Pagina 38


Geheel

mee eens

Enigszins

mee eens

Enigszins

Oneens

Helemaal

mee oneens

l)

De huidige kaders en richtlijnen van

participatie sluiten naadloos aan op mijn

dagelijkse praktijk

m) Professionals die in de wijk actief zijn, worden

te weinig betrokken en naar hun ervaringen

gevraagd bij het vaststellen van de officiële

participatiekaders

n) In de officiële participatiekaders worden de

belangen en behoeftes van bewoners over het

hoofd gezien

p) Ik zou vaker willen experimenteren met

nieuwe vormen van participatie

q) Professionals van andere organisaties maken

te weinig gebruik van participatie(methoden)

r) De effecten van participatie zijn op lange

termijn moeilijk te meten

s) Participatie is de enige manier om draagvlak

voor een project te krijgen

t) Participatie moet altijd door een professional

worden geleid

Pagina 39


13. Geef aan welke eigenschappen de professional moet hebben voor succesvolle participatie.

Onbelang-

rijk

Nauwelijks

belangrijk

Enigszins

belangrijk

Belangrijk

a) Sociaalcommunicatief

b) Analytisch

c) Stressbestendig

d) Betrouwbaarheid

e) Loyaal

f) Flexibel

g) Uitstraling

h) Empathisch

i) Onderhandelaar

j) Overtuigend

k) Zelfverzekerd

l) Positief denkend

m) Vernieuwend

n) Vasthoudend

o) Intuïtief

p) Verbindend

q) Durf

r) Anders namelijk……………………………………

Pagina 40


14. Wat vindt u belangrijk in de praktijk van participatie?

Onbelang-

rijk

Nauwelijks

belangrijk

Enigszins

belangrijk

Belangrijk

a) Enthousiaste groep betrokkenen

b) Consensus over groepsbelang

(boven individuele belangen)

c) Voldoende financiële middelen

d) Voldoende urgentie project

e) Sociale cohesie binnen gemeenschap (in

wijk of dorp)

f) Kleine afstand tussen professionals en

burgers / bewoners

g) Geen tijdsdruk

h) Voldoende kennis bij burgers en

bewoners over project

i) Vrije ruimte voor nieuwe en spontane

initiatieven

j) Multidisciplinaire deskundigheid bij

professionals

k) Tussentijdse reflectiemomenten met

alle betrokkenen

l) Het managen van verwachtingen

m) Anders, namelijk:

1. …..…………………………………………………….

2. ………………………………………………………

3. …………………………………………………………

Pagina 41


Deskundigheid t.a.v. burgerparticipatie

15. Geef bij onderstaande zaken aan in hoeverre u hiervan heeft geleerd.

Helemaal

niet

Nauwelijks Enigszins Helemaal

a) Het samenwerken met verschillende

groepen bewoners / burgers

b) Het samenwerken met andere

organisaties

c) Overleg met andere professionals

d) Een eigen succesvol

vernieuwingsproject

e) Een eigen moeizaam

vernieuwingsproject

f) Best practices van elders

g) Anders, namelijk:

…………………………………………………………..

16. Hoe blijft u deskundig op het gebied van participatie?

a) Literatuurstudie Ja Nee

b) Interne scholing Ja Nee

c) Intervisie met collega’s Ja Nee

d) Intervisie met medewerkers van andere organisaties Ja Nee

e) Cursussen Ja Nee

f) Studiedagen Ja Nee

g) Tussentijdse evaluatie Ja Nee

h) Anders namelijk………………………………………………………………………………………………...

Pagina 42


17. Heeft u behoefte om uw deskundigheid op het gebied van participatie te vergroten?

Ja

Nee U kunt verder naar vraag 19

18. Ja, namelijk op het terrein van:

a) De beleidsvorming rond participatie Ja Nee

b) Het vastleggen van het participatiebeleid Ja Nee

c) De toepassing van de verschillende participatieniveaus Ja Nee

d) De verschillende participatiemethoden Ja Nee

e) Het evalueren van participatietrajecten Ja Nee

f) Persoonlijke vaardigheden Ja Nee

19. Heeft u nog opmerkingen en ideeën over participatie, die wij voor dit onderzoek moeten

weten? Wilt u ze dan hieronder noteren?

Pagina 43


Uw achtergrond

a) Werkzaam bij Gemeente Corporatie

b) Uw functieomschrijving

…………………………………………………………………………….

c) Op de afdeling …………………………………………………………………………….

d) Aantal jaren werkervaring in

dit vakgebied ………… jaar

e) Relevante opleiding in het kader

van de huidige werkzaamheden …………………………………………………………………………….

f) Hoogst afgesloten opleiding Middelbaar onderwijs

MBO

HBO

Universitair

g) Geslacht Man Vrouw

h) Leeftijd: …………. jaar

Hartelijk dank voor uw medewerking!

Wilt u de resultaten uit dit onderzoek te zijner tijd ontvangen, noteert u dan uw naam en e-

mailadres.

Naam: ……………………………………………………………………………………………….

E-mailadres: ……………………………………………………………………………………………….

Pagina 44


BIJLAGE II SPSS-uitkomsten gesloten vragen

Vastgelegd

Frequency Percent Valid Percent

Cumulative

Percent

Valid ja 16 84,2 88,9 88,9

nee 2 10,5 11,1 100,0

Total 18 94,7 100,0

Missing 999 1 5,3

Total 19 100,0

Visiedoc


Cumulative

Percent

Valid ja 5 26,3 26,3 26,3

nee 14 73,7 73,7 100,0

Total 19 100,0 100,0

VNG


Cumulative

Percent

Valid nee 19 100,0 100,0 100,0

P. verordening


Cumulative

Percent

Valid nee 19 100,0 100,0 100,0

P. handleiding


Cumulative

Percent

Valid ja 5 26,3 26,3 26,3

nee 14 73,7 73,7 100,0

Total 19 100,0 100,0

Lokaal akkoord


Cumulative

Percent

Valid ja 10 52,6 52,6 52,6

nee 9 47,4 47,4 100,0

Total 19 100,0 100,0

BBSH

Pagina 45



Cumulative

Percent

Valid ja 16 84,2 84,2 84,2

nee 3 15,8 15,8 100,0

Total 19 100,0 100,0

Overlegwet


Cumulative

Percent

Valid ja 15 78,9 78,9 78,9

nee 4 21,1 21,1 100,0

Total 19 100,0 100,0

Anders


Cumulative

Percent

Valid ja 5 26,3 100,0 100,0

Missing 999 14 73,7

Total 19 100,0

Wet. kader


Cumulative

Percent

Valid ja 14 73,7 73,7 73,7

nee 5 26,3 26,3 100,0

Total 19 100,0 100,0

Organisatievisie


Cumulative

Percent

Valid ja 9 47,4 47,4 47,4

nee 10 52,6 52,6 100,0

Total 19 100,0 100,0

Ambitieniv.


Cumulative

Percent

Valid ja 8 42,1 42,1 42,1

nee 11 57,9 57,9 100,0

Total 19 100,0 100,0

Verant./Bevoegd

Pagina 46



Cumulative

Percent

Valid ja 11 57,9 57,9 57,9

nee 8 42,1 42,1 100,0

Total 19 100,0 100,0

Besluitvorming


Cumulative

Percent

Valid ja 7 36,8 36,8 36,8

nee 12 63,2 63,2 100,0

Total 19 100,0 100,0

Organisatievorm


Cumulative

Percent

Valid ja 10 52,6 52,6 52,6

nee 9 47,4 47,4 100,0

Total 19 100,0 100,0

Communicatie


Cumulative

Percent

Valid ja 6 31,6 31,6 31,6

nee 13 68,4 68,4 100,0

Total 19 100,0 100,0

Evaluatie


Cumulative

Percent

Valid ja 4 21,1 21,1 21,1

nee 15 78,9 78,9 100,0

Total 19 100,0 100,0

Anders


Cumulative

Percent

Valid ja 1 5,3 100,0 100,0

Missing 999 18 94,7

Total 19 100,0

Informeren

Pagina 47



Cumulative

Percent

Valid ja 16 84,2 88,9 88,9

nee 2 10,5 11,1 100,0

Total 18 94,7 100,0

Missing 999 1 5,3

Total 19 100,0

Raadplegen


Cumulative

Percent

Valid ja 17 89,5 94,4 94,4

nee 1 5,3 5,6 100,0

Total 18 94,7 100,0

Missing 999 1 5,3

Total 19 100,0

Adviseren


Cumulative

Percent

Valid ja 18 94,7 100,0 100,0

Missing 999 1 5,3

Total 19 100,0

Coproduceren


Cumulative

Percent

Valid ja 12 63,2 66,7 66,7

nee 6 31,6 33,3 100,0

Total 18 94,7 100,0

Missing 999 1 5,3

Total 19 100,0

Meebeslissen


Cumulative

Percent

Valid ja 9 47,4 50,0 50,0

nee 9 47,4 50,0 100,0

Total 18 94,7 100,0

Missing 999 1 5,3

Total 19 100,0

Zelforganisatie

Pagina 48



Cumulative

Percent

Valid ja 4 21,1 22,2 22,2

nee 14 73,7 77,8 100,0

Total 18 94,7 100,0

Missing 999 1 5,3

Total 19 100,0

Informeren


Cumulative

Percent

Valid ja 16 84,2 84,2 84,2

nee 3 15,8 15,8 100,0

Total 19 100,0 100,0

Raadplegen


Cumulative

Percent

Valid ja 18 94,7 94,7 94,7

nee 1 5,3 5,3 100,0

Total 19 100,0 100,0

Adviseren


Cumulative

Percent

Valid ja 19 100,0 100,0 100,0

Coproduceren


Cumulative

Percent

Valid ja 9 47,4 47,4 47,4

nee 10 52,6 52,6 100,0

Total 19 100,0 100,0

Meebeslissen


Cumulative

Percent

Valid ja 7 36,8 36,8 36,8

nee 12 63,2 63,2 100,0

Total 19 100,0 100,0

Zelforganisatie

Pagina 49



Cumulative

Percent

Valid ja 3 15,8 15,8 15,8

nee 16 84,2 84,2 100,0

Total 19 100,0 100,0

Verwachting


Cumulative

Percent

Valid ja 9 47,4 50,0 50,0

nee 9 47,4 50,0 100,0

Total 18 94,7 100,0

Missing 999 1 5,3

Total 19 100,0

Doelen


Cumulative

Percent

Valid ja 13 68,4 72,2 72,2

nee 5 26,3 27,8 100,0

Total 18 94,7 100,0

Missing 999 1 5,3

Total 19 100,0

Geavalueerd


Cumulative

Percent

Valid ja 4 21,1 22,2 22,2

nee 14 73,7 77,8 100,0

Total 18 94,7 100,0

Missing 999 1 5,3

Total 19 100,0

Procesevaluatie


Cumulative

Percent

Valid ja 13 68,4 76,5 76,5

nee 4 21,1 23,5 100,0

Total 17 89,5 100,0

Missing 999 2 10,5

Total 19 100,0

Effectevaluatie

Pagina 50



Cumulative

Percent

Valid ja 8 42,1 44,4 44,4

nee 10 52,6 55,6 100,0

Total 18 94,7 100,0

Missing 999 1 5,3

Total 19 100,0

Bijstellingen


Cumulative

Percent

Valid ja 11 57,9 64,7 64,7

nee 6 31,6 35,3 100,0

Total 17 89,5 100,0

Missing 999 2 10,5

Total 19 100,0

PI's


Cumulative

Percent

Valid ja 1 5,3 5,6 5,6

nee 17 89,5 94,4 100,0

Total 18 94,7 100,0

Missing 999 1 5,3

Total 19 100,0

Bewonersaantal


Cumulative

Percent

Valid ja 10 52,6 55,6 55,6

nee 8 42,1 44,4 100,0

Total 18 94,7 100,0

Missing 999 1 5,3

Total 19 100,0

Klachtenregistratie


Cumulative

Percent

Valid ja 11 57,9 61,1 61,1

nee 7 36,8 38,9 100,0

Total 18 94,7 100,0

Missing 999 1 5,3

Total 19 100,0

Pagina 51


Tevredenheid bew.


Cumulative

Percent

Valid ja 15 78,9 83,3 83,3

nee 3 15,8 16,7 100,0

Total 18 94,7 100,0

Missing 999 1 5,3

Total 19 100,0

Tevredenheid betr.


Cumulative

Percent

Valid ja 10 52,6 55,6 55,6

nee 8 42,1 44,4 100,0

Total 18 94,7 100,0

Missing 999 1 5,3

Total 19 100,0

Registratie deelname


Cumulative

Percent

Valid ja 8 42,1 44,4 44,4

nee 10 52,6 55,6 100,0

Total 18 94,7 100,0

Missing 999 1 5,3

Total 19 100,0

Anders

Frequency Percent

Missing 999 19 100,0

Inbreng


Cumulative

Percent

Valid redelijk 4 21,1 25,0 25,0

nauwelijks 8 42,1 50,0 75,0

niet 4 21,1 25,0 100,0

Total 16 84,2 100,0

Missing 999 3 15,8

Total 19 100,0

Besluitvorming


Cumulative

Percent

Pagina 52



nauwelijks 10 52,6 62,5 87,5

niet 2 10,5 12,5 100,0

Total 16 84,2 100,0

Missing 999 3 15,8

Total 19 100,0

Werkwijze


Cumulative

Percent


nauwelijks 10 52,6 62,5 81,2

niet 3 15,8 18,8 100,0

Total 16 84,2 100,0

Missing 999 3 15,8

Total 19 100,0

Communicatie


Cumulative

Percent


nauwelijks 9 47,4 56,2 81,2

niet 3 15,8 18,8 100,0

Total 16 84,2 100,0

Missing 999 3 15,8

Total 19 100,0

Ambitie


Cumulative

Percent


nauwelijks 10 52,6 66,7 80,0

niet 3 15,8 20,0 100,0

Total 15 78,9 100,0

Missing 999 4 21,1

Total 19 100,0

Wijkanalyse


Cumulative

Percent

Valid ja 11 57,9 57,9 57,9

nee 8 42,1 42,1 100,0

Total 19 100,0 100,0

Pagina 53


Wijkschouw


Cumulative

Percent

Valid ja 4 21,1 21,1 21,1

nee 15 78,9 78,9 100,0

Total 19 100,0 100,0

Wijkvisie


Cumulative

Percent

Valid ja 12 63,2 63,2 63,2

nee 7 36,8 36,8 100,0

Total 19 100,0 100,0

Wijkraadpleging


Cumulative

Percent

Valid ja 8 42,1 42,1 42,1

nee 11 57,9 57,9 100,0

Total 19 100,0 100,0

Wijkonderzoek


Cumulative

Percent

Valid ja 10 52,6 52,6 52,6

nee 9 47,4 47,4 100,0

Total 19 100,0 100,0

Ontwerpatelier


Cumulative

Percent

Valid ja 9 47,4 47,4 47,4

nee 10 52,6 52,6 100,0

Total 19 100,0 100,0

Inspraakavond


Cumulative

Percent

Valid ja 11 57,9 57,9 57,9

nee 8 42,1 42,1 100,0

Total 19 100,0 100,0

Bewonersbijeenkomst

Pagina 54



Cumulative

Percent

Valid ja 16 84,2 84,2 84,2

nee 3 15,8 15,8 100,0

Total 19 100,0 100,0

Tafelgesprekken


Cumulative

Percent

Valid ja 11 57,9 57,9 57,9

nee 8 42,1 42,1 100,0

Total 19 100,0 100,0

Klankbordgroep


Cumulative

Percent

Valid ja 13 68,4 68,4 68,4

nee 6 31,6 31,6 100,0

Total 19 100,0 100,0

Wijkverkiezingen


Cumulative

Percent

Valid ja 2 10,5 10,5 10,5

nee 17 89,5 89,5 100,0

Total 19 100,0 100,0

Infokrant


Cumulative

Percent

Valid ja 15 78,9 78,9 78,9

nee 4 21,1 21,1 100,0

Total 19 100,0 100,0

Wijkkantoor


Cumulative

Percent

Valid ja 8 42,1 42,1 42,1

nee 11 57,9 57,9 100,0

Total 19 100,0 100,0

Anders

Pagina 55



Cumulative

Percent

Valid ja 2 10,5 100,0 100,0

Missing 999 17 89,5

Total 19 100,0

Wijkanalyse


Cumulative

Percent

Valid ja 10 52,6 52,6 52,6

nee 9 47,4 47,4 100,0

Total 19 100,0 100,0

Wijkschouw


Cumulative

Percent

Valid ja 13 68,4 68,4 68,4

nee 6 31,6 31,6 100,0

Total 19 100,0 100,0

Wijkvisie


Cumulative

Percent

Valid ja 4 21,1 21,1 21,1

nee 15 78,9 78,9 100,0

Total 19 100,0 100,0

Wijkraadpleging


Cumulative

Percent

Valid ja 7 36,8 36,8 36,8

nee 12 63,2 63,2 100,0

Total 19 100,0 100,0

Wijkonderzoek


Cumulative

Percent

Valid ja 15 78,9 78,9 78,9

nee 4 21,1 21,1 100,0

Total 19 100,0 100,0

Ontwerpatelier

Pagina 56



Cumulative

Percent

Valid ja 1 5,3 5,3 5,3

nee 18 94,7 94,7 100,0

Total 19 100,0 100,0

Inspraakavond


Cumulative

Percent

Valid ja 6 31,6 31,6 31,6

nee 13 68,4 68,4 100,0

Total 19 100,0 100,0

Bewonersbijeenkomst


Cumulative

Percent

Valid ja 18 94,7 94,7 94,7

nee 1 5,3 5,3 100,0

Total 19 100,0 100,0

Tafelgesprekken


Cumulative

Percent

Valid ja 8 42,1 42,1 42,1

nee 11 57,9 57,9 100,0

Total 19 100,0 100,0

Klankbordgroep


Cumulative

Percent

Valid ja 9 47,4 47,4 47,4

nee 10 52,6 52,6 100,0

Total 19 100,0 100,0

Wijkverkiezing


Cumulative

Percent

Valid ja 2 10,5 10,5 10,5

nee 17 89,5 89,5 100,0

Total 19 100,0 100,0

Infokrant

Pagina 57



Cumulative

Percent

Valid ja 6 31,6 31,6 31,6

nee 13 68,4 68,4 100,0

Total 19 100,0 100,0

Wijkkantoor


Cumulative

Percent

Valid ja 4 21,1 21,1 21,1

nee 15 78,9 78,9 100,0

Total 19 100,0 100,0

Anders


Cumulative

Percent

Valid ja 3 15,8 75,0 75,0

nee 1 5,3 25,0 100,0

Total 4 21,1 100,0

Missing 999 15 78,9

Total 19 100,0

Ongeorganiseerd


Cumulative

Percent

Valid ja 1 5,3 5,3 5,3

nee 18 94,7 94,7 100,0

Total 19 100,0 100,0

Bew./huur organisatie


Cumulative

Percent

Valid ja 6 31,6 31,6 31,6

nee 13 68,4 68,4 100,0

Total 19 100,0 100,0

MKB


Cumulative

Percent

Valid nee 19 100,0 100,0 100,0

Politie

Pagina 58



Cumulative

Percent

Valid nee 19 100,0 100,0 100,0

Gemeente


Cumulative

Percent

Valid ja 14 73,7 73,7 73,7

nee 5 26,3 26,3 100,0

Total 19 100,0 100,0

Woningcorporatie


Cumulative

Percent

Valid ja 19 100,0 100,0 100,0

Welzijn


Cumulative

Percent

Valid ja 1 5,3 5,3 5,3

nee 18 94,7 94,7 100,0

Total 19 100,0 100,0

Maatschappelijkwerk


Cumulative

Percent

Valid nee 19 100,0 100,0 100,0

Zorg


Cumulative

Percent

Valid nee 19 100,0 100,0 100,0

Onderwijs


Cumulative

Percent

Valid nee 19 100,0 100,0 100,0

Projectontwikkelaar


Cumulative

Percent

Valid ja 1 5,3 5,3 5,3

nee 18 94,7 94,7 100,0

Pagina 59


Projectontwikkelaar


Cumulative

Percent

Valid ja 1 5,3 5,3 5,3

nee 18 94,7 94,7 100,0

Total 19 100,0 100,0

Beleggingsmaatsch.


Cumulative

Percent

Valid nee 19 100,0 100,0 100,0

Stedenbouwkundige


Cumulative

Percent

Valid nee 19 100,0 100,0 100,0

Natuurorg.


Cumulative

Percent

Valid nee 19 100,0 100,0 100,0

Energie en Water


Cumulative

Percent

Valid nee 19 100,0 100,0 100,0

Ongeorganiseerd


Cumulative

Percent

Valid ja 15 78,9 78,9 78,9

nee 4 21,1 21,1 100,0

Total 19 100,0 100,0

Bew.p/huur. orga


Cumulative

Percent

Valid ja 18 94,7 94,7 94,7

nee 1 5,3 5,3 100,0

Total 19 100,0 100,0

MKB

Pagina 60



Cumulative

Percent

Valid ja 10 52,6 52,6 52,6

nee 9 47,4 47,4 100,0

Total 19 100,0 100,0

Politie


Cumulative

Percent

Valid ja 11 57,9 57,9 57,9

nee 8 42,1 42,1 100,0

Total 19 100,0 100,0

Gemeente


Cumulative

Percent

Valid ja 15 78,9 78,9 78,9

nee 4 21,1 21,1 100,0

Total 19 100,0 100,0

Woningcorporatie


Cumulative

Percent

Valid ja 12 63,2 63,2 63,2

nee 7 36,8 36,8 100,0

Total 19 100,0 100,0

Welzijn


Cumulative

Percent

Valid ja 11 57,9 57,9 57,9

nee 8 42,1 42,1 100,0

Total 19 100,0 100,0

Maatschappelijkwerk


Cumulative

Percent

Valid ja 12 63,2 63,2 63,2

nee 7 36,8 36,8 100,0

Total 19 100,0 100,0

Zorg

Pagina 61



Cumulative

Percent

Valid ja 9 47,4 47,4 47,4

nee 10 52,6 52,6 100,0

Total 19 100,0 100,0

Onderwijs


Cumulative

Percent

Valid ja 10 52,6 52,6 52,6

nee 9 47,4 47,4 100,0

Total 19 100,0 100,0

Projectontwikkelaar


Cumulative

Percent

Valid ja 6 31,6 31,6 31,6

nee 13 68,4 68,4 100,0

Total 19 100,0 100,0

Beleggingsmaatsch.


Cumulative

Percent

Valid ja 2 10,5 10,5 10,5

nee 17 89,5 89,5 100,0

Total 19 100,0 100,0

Stedenbouwkundige


Cumulative

Percent

Valid ja 13 68,4 68,4 68,4

nee 6 31,6 31,6 100,0

Total 19 100,0 100,0

Natuurorg.


Cumulative

Percent

Valid ja 5 26,3 26,3 26,3

nee 14 73,7 73,7 100,0

Total 19 100,0 100,0

Energie en Water

Pagina 62



Cumulative

Percent

Valid ja 4 21,1 21,1 21,1

nee 15 78,9 78,9 100,0

Total 19 100,0 100,0

Ongeorganiseerd


Cumulative

Percent

Valid ja 2 10,5 10,5 10,5

nee 17 89,5 89,5 100,0

Total 19 100,0 100,0

Bew.p/huur. orga


Cumulative

Percent

Valid ja 8 42,1 42,1 42,1

nee 11 57,9 57,9 100,0

Total 19 100,0 100,0

MKB


Cumulative

Percent

Valid ja 1 5,3 5,3 5,3

nee 18 94,7 94,7 100,0

Total 19 100,0 100,0

Politie


Cumulative

Percent

Valid nee 19 100,0 100,0 100,0

Gemeente


Cumulative

Percent

Valid ja 14 73,7 73,7 73,7

nee 5 26,3 26,3 100,0

Total 19 100,0 100,0

Woningcorporatie


Cumulative

Percent

Valid ja 16 84,2 84,2 84,2

Pagina 63


nee 3 15,8 15,8 100,0

Total 19 100,0 100,0

Welzijn


Cumulative

Percent

Valid ja 2 10,5 10,5 10,5

nee 17 89,5 89,5 100,0

Total 19 100,0 100,0

Maatschappelijkwerk


Cumulative

Percent

Valid nee 19 100,0 100,0 100,0

Zorg


Cumulative

Percent

Valid nee 19 100,0 100,0 100,0

Onderwijs


Cumulative

Percent

Valid nee 19 100,0 100,0 100,0

Projectontwikkelaar


Cumulative

Percent

Valid ja 2 10,5 10,5 10,5

nee 17 89,5 89,5 100,0

Total 19 100,0 100,0

Beleggingsmaatsch.


Cumulative

Percent

Valid nee 19 100,0 100,0 100,0

Stedenbouwkundige


Cumulative

Percent

Valid ja 2 10,5 10,5 10,5

nee 17 89,5 89,5 100,0

Total 19 100,0 100,0

Pagina 64


Natuurorg.


Cumulative

Percent

Valid nee 19 100,0 100,0 100,0

Energie en Water


Cumulative

Percent

Valid nee 19 100,0 100,0 100,0

Succesvol


Cumulative

Percent

Valid geheel mee eens 15 78,9 78,9 78,9

enigszins mee eens 4 21,1 21,1 100,0

Total 19 100,0 100,0

Sociaaleconomisch


Cumulative

Percent

Valid enigszins mee eens 13 68,4 68,4 68,4

enigszins oneens 3 15,8 15,8 84,2

helemaal mee oneens 3 15,8 15,8 100,0

Total 19 100,0 100,0

Actief Part.


Cumulative

Percent





Total 19 100,0 100,0

Eén lijn


Cumulative

Percent





Total 19 100,0 100,0

Pagina 65


Zelforganisatie


Cumulative

Percent





Total 19 100,0 100,0

Rituele dans


Cumulative

Percent





Total 19 100,0 100,0

Sturingskracht


Cumulative

Percent




Total 19 100,0 100,0

Niveau's combi


Cumulative

Percent




Total 19 100,0 100,0

Projectafhankelijk


Cumulative

Percent



Total 19 100,0 100,0

Betrokkenheid

Pagina 66



Cumulative

Percent





Total 19 100,0 100,0

Offiële kaders


Cumulative

Percent





Total 18 94,7 100,0

Missing 999 1 5,3

Total 19 100,0

Dagelijkse praktijk


Cumulative

Percent




Total 18 94,7 100,0

Missing 999 1 5,3

Total 19 100,0

Betrokken prof.


Cumulative

Percent





Total 18 94,7 100,0

Missing 999 1 5,3

Total 19 100,0

Belangen bewoners


Cumulative

Percent


Pagina 67




Total 18 94,7 100,0

Missing 999 1 5,3

Total 19 100,0

Experimenteren


Cumulative

Percent




Total 18 94,7 100,0

Missing 999 1 5,3

Total 19 100,0

Participatiemethoden


Cumulative

Percent





Total 18 94,7 100,0

Missing 999 1 5,3

Total 19 100,0

Effect meten


Cumulative

Percent





Total 18 94,7 100,0

Missing 999 1 5,3

Total 19 100,0

Draagvlak


Cumulative

Percent




Pagina 68


Draagvlak


Cumulative

Percent




Total 19 100,0 100,0

Professional geleid


Cumulative

Percent





Total 19 100,0 100,0

Soc. communicatief


Cumulative

Percent

Valid enigszins belangrijk 1 5,3 5,3 5,3

belangrijk 18 94,7 94,7 100,0

Total 19 100,0 100,0

Analytisch


Cumulative

Percent

Valid nauwelijks belangrijk 2 10,5 10,5 10,5

enigszins belangrijk 8 42,1 42,1 52,6

belangrijk 9 47,4 47,4 100,0

Total 19 100,0 100,0

Stressbestendig


Cumulative

Percent



belangrijk 8 42,1 42,1 100,0

Total 19 100,0 100,0

Betrouwbaarheid


Cumulative

Percent

Pagina 69



belangrijk 18 94,7 94,7 100,0

Total 19 100,0 100,0

Loyaal


Cumulative

Percent



belangrijk 8 42,1 42,1 100,0

Total 19 100,0 100,0

Flexibel


Cumulative

Percent



belangrijk 11 57,9 57,9 100,0

Total 19 100,0 100,0

Uitstraling


Cumulative

Percent



belangrijk 9 47,4 47,4 100,0

Total 19 100,0 100,0

Empathisch


Cumulative

Percent



belangrijk 11 57,9 57,9 100,0

Total 19 100,0 100,0

Onderhandelaar


Cumulative

Percent


belangrijk 11 57,9 57,9 100,0

Total 19 100,0 100,0

Pagina 70


Overtuigend


Cumulative

Percent



belangrijk 14 73,7 73,7 100,0

Total 19 100,0 100,0

Zelfverzekerd


Cumulative

Percent


belangrijk 10 52,6 52,6 100,0

Total 19 100,0 100,0

Positief denkend


Cumulative

Percent


belangrijk 14 73,7 73,7 100,0

Total 19 100,0 100,0

Vernieuwend


Cumulative

Percent



belangrijk 7 36,8 38,9 100,0

Total 18 94,7 100,0

Missing 999 1 5,3

Total 19 100,0

Vasthoudend


Cumulative

Percent

Valid onbelangrijk 1 5,3 5,3 5,3

nauwelijks belangrijk 7 36,8 36,8 42,1


belangrijk 4 21,1 21,1 100,0

Total 19 100,0 100,0

Intuïtief

Pagina 71



Cumulative

Percent



belangrijk 7 36,8 41,2 100,0

Total 17 89,5 100,0

Missing 999 2 10,5

Total 19 100,0

Verbindend


Cumulative

Percent



belangrijk 14 73,7 77,8 100,0

Total 18 94,7 100,0

Missing 999 1 5,3

Total 19 100,0

Durf


Cumulative

Percent



belangrijk 9 47,4 50,0 100,0

Total 18 94,7 100,0

Missing 999 1 5,3

Total 19 100,0

Anders


Cumulative

Percent

Valid belangrijk 2 10,5 100,0 100,0

Missing 999 17 89,5

Total 19 100,0

Enthousiast


Cumulative

Percent


belangrijk 10 52,6 52,6 100,0

Total 19 100,0 100,0

Groepsbelang

Pagina 72



Cumulative

Percent



belangrijk 12 63,2 63,2 100,0

Total 19 100,0 100,0

Financiële middelen


Cumulative

Percent



belangrijk 6 31,6 31,6 100,0

Total 19 100,0 100,0

Urgentie project


Cumulative

Percent



belangrijk 9 47,4 47,4 100,0

Total 19 100,0 100,0

Soc. cohesie


Cumulative

Percent



belangrijk 10 52,6 52,6 100,0

Total 19 100,0 100,0

Afstand


Cumulative

Percent



belangrijk 12 63,2 63,2 100,0

Total 19 100,0 100,0

Tijdsdruk


Cumulative

Percent

Valid onbelangrijk 3 15,8 15,8 15,8

Pagina 73


nauwelijks belangrijk 5 26,3 26,3 42,1


belangrijk 2 10,5 10,5 100,0

Total 19 100,0 100,0

Kennis


Cumulative

Percent


belangrijk 8 42,1 42,1 100,0

Total 19 100,0 100,0

Spontane initiatieven


Cumulative

Percent



belangrijk 8 42,1 42,1 100,0

Total 19 100,0 100,0

Multidisc. deskundig


Cumulative

Percent



belangrijk 8 42,1 44,4 100,0

Total 18 94,7 100,0

Missing 999 1 5,3

Total 19 100,0

Tussentijdse reflectie


Cumulative

Percent



belangrijk 8 42,1 47,1 100,0

Total 17 89,5 100,0

Missing 999 2 10,5

Total 19 100,0

Managen van verwach


Cumulative

Percent

Pagina 74



belangrijk 12 63,2 66,7 100,0

Total 18 94,7 100,0

Missing 999 1 5,3

Total 19 100,0

Anders


Cumulative

Percent

Valid belangrijk 4 21,1 100,0 100,0

Missing 999 15 78,9

Total 19 100,0

Anders


Cumulative

Percent


belangrijk 1 5,3 50,0 100,0

Total 2 10,5 100,0

Missing 999 17 89,5

Total 19 100,0

Anders

Frequency Percent

Missing 999 19 100,0

Samenw. bewoners


Cumulative

Percent

Valid enigszins 7 36,8 36,8 36,8

helemaal 12 63,2 63,2 100,0

Total 19 100,0 100,0

Samenw. organisatie


Cumulative

Percent


helemaal 9 47,4 50,0 100,0

Total 18 94,7 100,0

Missing 999 1 5,3

Total 19 100,0

Overleg professional

Pagina 75



Cumulative

Percent


helemaal 11 57,9 57,9 100,0

Total 19 100,0 100,0

Suc. vern. project


Cumulative

Percent


helemaal 14 73,7 77,8 100,0

Total 18 94,7 100,0

Missing 999 1 5,3

Total 19 100,0

Moeizaam vern. project


Cumulative

Percent


helemaal 14 73,7 73,7 100,0

Total 19 100,0 100,0

Best practices


Cumulative

Percent

Valid nauwelijks 4 21,1 25,0 25,0

enigszins 10 52,6 62,5 87,5

helemaal 2 10,5 12,5 100,0

Total 16 84,2 100,0

Missing 999 3 15,8

Total 19 100,0

Anders

Frequency Percent

Missing 999 19 100,0

Literatuurstudie


Cumulative

Percent

Valid ja 10 52,6 52,6 52,6

nee 9 47,4 47,4 100,0

Total 19 100,0 100,0

Pagina 76


Interne scholing


Cumulative

Percent

Valid ja 7 36,8 36,8 36,8

nee 12 63,2 63,2 100,0

Total 19 100,0 100,0

Intervisie collega's


Cumulative

Percent

Valid ja 17 89,5 89,5 89,5

nee 2 10,5 10,5 100,0

Total 19 100,0 100,0

Intervisie medewerker


Cumulative

Percent

Valid ja 12 63,2 63,2 63,2

nee 7 36,8 36,8 100,0

Total 19 100,0 100,0

Cursus


Cumulative

Percent

Valid ja 13 68,4 68,4 68,4

nee 6 31,6 31,6 100,0

Total 19 100,0 100,0

Studiedagen


Cumulative

Percent

Valid ja 13 68,4 68,4 68,4

nee 6 31,6 31,6 100,0

Total 19 100,0 100,0

Tussentijds evaluatie


Cumulative

Percent

Valid ja 10 52,6 52,6 52,6

nee 9 47,4 47,4 100,0

Total 19 100,0 100,0

Anders

Pagina 77



Cumulative

Percent

Valid ja 1 5,3 100,0 100,0

Missing 999 18 94,7

Total 19 100,0

Deskundigheid


Cumulative

Percent

Valid ja 13 68,4 68,4 68,4

nee 6 31,6 31,6 100,0

Total 19 100,0 100,0

Beleidsvorming


Cumulative

Percent

Valid ja 7 36,8 38,9 38,9

nee 11 57,9 61,1 100,0

Total 18 94,7 100,0

Missing 999 1 5,3

Total 19 100,0

Vastleggen Participatie


Cumulative

Percent

Valid ja 4 21,1 22,2 22,2

nee 14 73,7 77,8 100,0

Total 18 94,7 100,0

Missing 999 1 5,3

Total 19 100,0

Toepassing niveau's


Cumulative

Percent

Valid ja 7 36,8 41,2 41,2

nee 10 52,6 58,8 100,0

Total 17 89,5 100,0

Missing 999 2 10,5

Total 19 100,0

Methoden


Cumulative

Percent

Valid ja 11 57,9 61,1 61,1

Pagina 78


nee 7 36,8 38,9 100,0

Total 18 94,7 100,0

Missing 999 1 5,3

Total 19 100,0

Evalueren trajecten


Cumulative

Percent

Valid ja 10 52,6 55,6 55,6

nee 8 42,1 44,4 100,0

Total 18 94,7 100,0

Missing 999 1 5,3

Total 19 100,0

Pers. vaardigheden


Cumulative

Percent

Valid ja 10 52,6 55,6 55,6

nee 8 42,1 44,4 100,0

Total 18 94,7 100,0

Missing 999 1 5,3

Total 19 100,0

Werkzaam bij


Cumulative

Percent

Valid corporatie 19 100,0 100,0 100,0

Opleiding


Cumulative

Percent

Valid MBO 2 10,5 10,5 10,5

HBO 12 63,2 63,2 73,7

Universitair 5 26,3 26,3 100,0

Total 19 100,0 100,0

Geslacht


Cumulative

Percent

Valid man 11 57,9 61,1 61,1

vrouw 7 36,8 38,9 100,0

Total 18 94,7 100,0

Missing 999 1 5,3

Total 19 100,0

Pagina 79


Leeftijd


Cumulative

Percent

Valid 25 1 5,3 5,3 5,3

27 1 5,3 5,3 10,5

28 1 5,3 5,3 15,8

31 2 10,5 10,5 26,3

34 1 5,3 5,3 31,6

38 2 10,5 10,5 42,1

39 1 5,3 5,3 47,4

46 1 5,3 5,3 52,6

48 1 5,3 5,3 57,9

49 1 5,3 5,3 63,2

50 1 5,3 5,3 68,4

51 2 10,5 10,5 78,9

52 2 10,5 10,5 89,5

58 1 5,3 5,3 94,7

59 1 5,3 5,3 100,0

Total 19 100,0 100,0

Pagina 80


BIJLAGE III Verwerking open vragen

Vraag 9A

Nr. Antwoord

1 Bijeenkomst over maatschappelijk vastgoed met alle externe stakeholders � hierop is

beleid geformuleerd

2 Start wijkvorming De Wijert waarbij we vanuit huurders het plan met bewoners

ontwikkelen

3 opstellen visiedocument (langjarig) voor herstructureringswijk. Ingrijpend programma in

de wijk kan rekenen.

4 Wij hopen dat dit ons klantenpanel wordt, zijn wij net mee gestart.

5 Moet nog komen. We gaan samen met de Huurdersorganisatie een huurdersmarkt

organiseren

6 -

7 Het grootste succes op een leeg A4’tje bewoners hun eigen woning laten tekenen en dit

uit laten werken door een architect. Omdat: bewoners hun eigen wensen en ideeën

terug in het eindproduct.

8 -

9 Bijstellen plan van eisen n.a.v. participatie bewoners.

10 -

11 -

12 In gesprek komen met de klant en hierdoor krijgen klanten meer vertrouwen in de

organisatie. Vertrouwen leidt vaak tot medewerking waardoor het project soepeler

verloopt.

13 In dit traject zijn bewoners actief aan de slag gegaan met het formuleren en realiseren

van duurzaamheiddoelstellingen.

14 Mensen/huurders willen niet altijd meewerken. Bang voor hogere huurprijzen na

herstructurering.

15 Bewoners betrekken bij het ontwikkelen van verkeersborden om de wijk veilig te maken.

Nu lopend project Vlakbij (www.vlakbij.nl)

16 Bewoners zijn betrokken geraakt met hun buurt en hebben eigen verantwoordelijkheid

opgepakt om een verpauperde buurt weer op te knappen. Dit doen ze allemaal op eigen

kracht. Organisaties faciliteren (werken aan wijken)

17 Opzet ouderen complex door initiatief vanuit ouderenstichting

18 We hebben met twee grote koepels van huurderorganisaties een

samenwerkingsovereenkomst en protocollen voor de werkwijze bij wijkvernieuwing. We

werken hier jaren mee naar grote tevredenheid.

19 project warm welkom- duurzaamheidproject met studenten Hanzehogeschool.

Voortrekkers ingezet (van een project, eigen ervaring en taal) vetrouwen gegeven,

mandaat om zaken snel uit te voeren, doen wat je zegt, integraal op gelijkwaardige wijze

met alle partijen( inclusief bewoners) samenwerken

Vraag 9B

Nr. Antwoord

1 -

2 Do:- Kom met kaders in plaat van volledige of geen plannen.

Don’t: Komen met een bijna volledig plan of komen zonder plan. Zoek de middenmoot.

3 Do: openheid, eerlijkheid en kwetsbaarheid, transparantie

Don’t: Voer geen dubbele agenda! Maak er geen wassen neus van!

Pagina 81


4 Do: Advies is: je eigen kennis is vaak niet genoeg, dus vraag deskundigen.

Don’t: Klant niet serieus nemen.

5 Do: Neem participatieleden serieus, maar stel wel duidelijke grenzen.

6 -

7 Do: Start op tijd en wees open en eerlijk over de beïnvloeding en de resultaten.

Dont: Toezegging doen waarbij je resultaat afhankelijk is van anderen.

8 -

9 Do: Houd je ambitie realistisch, helder kaders van participatieniveau aangeven, duidelijk

communiceren en besef op welk niveau je participeert.

10 Do: Eerlijk en duidelijk zijn

Don’t : Uitspraken doen waarvan je niet zeker weet of je die overeind kunt houden.

11 -

12 Do: Doen wat je zegt en zegt wat je doet. Open staan voor reacties.

Don’t: Verwachtingen scheppen die je niet waar kunt maken.

13 Do: Doe het alleen als er duidelijk behoefte is bij bewoners en als zij bereid zijn zelf ook

te investeren.

Don’t Doe het niet vanuit alleen draagvlak creëren.

14 Do: Inzichtelijk maken hoe nieuwe situatie eruitziet

15 Do: Persoonlijk benadering

Don’t Schriftelijk voor dossieropbouw

16 Do: Neem bewoners echt serieus en ga persoonlijk met ze in gesprek met open visier.

Don’t : Met vooropgestelde ideeën naar bewoner toe gaan en pro forma met ze in

gesprek gaan.

17 -

18 Do: geef van te voren duidelijk aan wat het proces is en welke rollen partijen hebben en

wat je van elkaar verwacht.

Don’t : Niet communiceren als het even niet meer weet.

19 Do: Luistere naar bewoners/ruimte geven, respect. Aansluiten bij ideeën van bewoners(

van onderen af). Coproduceren. Zie boven, op tijd communiceren.

Don’t: Je eigen visie doordrukken ( geen draagvlak). Te lang wachten met actie. Niet

communiceren, afspraken niet nakomen. Beloven zonder dat er iets van komt.

Vraag 19

Nr. Antwoord

1 -

2 -

3 -

4 -

5 -

6 -

7 Succes met het onderzoek. Studenten zoveel mogelijk in ’t veld loslaten en laten zien,

horen,beleven en voelen wat participatie in de praktijk inhoudt.

8 -

9 -

10 -

11 -

12 -

13 -

14 -

Pagina 82


15 -

16 Participatie staat bij veel organisaties in de kinderschoenen. Ik denk dat WoonFriesland

daarin wel enige voorsprong heeft. Met werken aan wijken hebben wij een prachtige

techniek voor hoogste niveau van bewonersparticipatie in onze buurten. We zijn nu ons

overleg met bewonerscommissie onder de loep aan het nemen om te kijken wat we hier

aan kunnen verbeteren.

17 -

18 -

19 -

Vraag 20B (Functie)

Nr. Antwoord

1 Bewonersparticipant

2 Sociale wijkontwikkeling

3 Coördinator gebiedsontwikkeling

4 Directeur

5 Directeur woondiensten

6 Manager

7 Bewonersparticipant

8 Programmaontwikkelaar

9 Projectleider

10 Directeur

11 Participatiemedewerker

12 Projectcoördinator Vastgoedadvies

13 Manager

14 Medewerker Beleid en Ontwikkeling

15 Woonconsulente

16 Beleidsadviseur (leefbaarheid)

17 Coördinator

18 Programmacoördinator woonbeleid

19 Projectleider Leefbaarheid (2x)

Vraag 20C (Afdeling)

Nr. Antwoord

1 Leefbaarheid en Beleid

2 Wonen

3 Markt en Strategie

4 -

5 -

6 -

7 Maatschappij en Werk

8 Woondiensten

9 Maatschappij en Markt

10 -

11 -

12 Markt en Vastgoedadvies

13 Woonbeleid

14 -

Pagina 83


15 Woondiensten

16 Beleid en Ontwikkeling

17 Woondiensten

18 -

19 Woonbeleid

Vraag 20D+E (Ervaring + Opleiding)

Nr. Jaren ervaring en opleiding

1 7 + Diverse cursussen

2 5 + Bedrijfskunde post HBO (zakelijk) en Fysiotherapie (sociaal)

3 20 + Geen

4 21 + Diverse

5 20 + -

6 18 + -

7 4 + HBO CMV cultuur en recreatie

8 2 + Universitair

9 3 + Vastgoed en Makelaardij

10 10 + -

11 6,5 + Sociologie, sinds kort gestart met leergang Corpovenista

12 3 + Sociale Geografie

13 2 + -

14 2,5 + Vastgoed en Makelaardij

15 10 + Cursus Wijkvernieuwing

16 6 + HEAO Communicatie

17 10 + -

18 15+ -

19 15 en 2 + Gebiedsgericht werken

Participatie als sleutel tot succes Def - Hanze...Tijdens dit onderzoek heb ik nauw samengewerkt met...

Documents

Transcript of Participatie als sleutel tot succes Def - Hanze...Tijdens dit onderzoek heb ik nauw samengewerkt met...