p a r k v a n a l l e w i n d s t r e k e no n t m o e t i n g e n o p h e t c h a r l o i s s e h o o f d

k n a p p e r t j e 0 9

Brink ons DorpRotterdam

2012

©Brink ons Dorp 2012

Het hebben van twee vaderlanden leidt tot eeuwige heimwee, daarom leek het ons een goed idee om een plek te creëren waar je dit gevoel de vrije loop kunt laten.

Die plek ligt aan het water, want daar ver over zee ligt dat andere land, langs je stroomt de rivier. Juist daar kun je mediteren en verlangen...verlangen?

Daar zullen we maar eens wat aan doen. We zetten een webcam neer en ook een in dat andere ‘vaderland’ of die zusterstad. Nu kun je een af-spraak maken en naar elkaar zwaaien.

We creëren een plek die Charlois tot het middel-punt van de wereld maakt, heel toepasselijk voor een 550 jaar bestaand dorp.

BeschrijvingHet is een voorrecht om een vaste plek te hebben waar je heen kunt gaan om even tot jezelf te komen. Op zo’n bijzondere plek komen al gauw herinneringen en gedachten naar boven waarvoor je in de drukte van alledag geen tijd hebt. Ineens voel je heimwee naar het land waar je geboren bent, of denk je terug aan wateren in de omgeving waar je eens op voer of aan werkte. Het is eigenlijk een moment van stilte en meditatie.

Een geschikte plaats voor dit doel is het Charloisse Hoofd. Het is er rustig en het uitzicht is betoverend. De rivier stroomt langs op volle breedte en is druk bevaren door allerlei schepen. In de verte zie je havenactiviteiten en aan de andere kant de Rotterdamse skyline. Er is weinig beschutting, bij buien of harde wind is het onbehaaglijk, maar het uitzicht is dan nog indrukwekkender.

We hopen dat bezoekers deze mooie plek gaan adopteren.Om die plek voor dit doel te bestemmen worden groepen uit alle windrich-tingen uitgenodigd mee werken aan het herinrichten van hetChar-loisse Hoofd. Voor iedere groep wordt een herkenbaar element opgenomen. Zoals een subtiel kenmerk van de oude werkplek of woonplaats.

�

LocatiesHet Charloisse Hoofd is één van de mooiste plekjes van Rotterdam. Het is het speerpunt van Charlois naar de Maas en is met navelstreng de Maas-tunnel verbonden met een andere prachtige plek op de andere oever. Dit is echter niet erg bekend gezien het beperkte bezoek. Nieuwsgierige toeristen die door de tunnel lopen komen vol verwachting naar boven, zien ongetwijfeld het prachtige uitzicht en keren vervolgens maar weer om want verder is er niets. Ook de gang over de dijk vanuit Oud Charlois is niet vanzelfsprekend en dat komt niet alleen doordat er een dikke ver-keersader tussen zit. Toch is dit een locatie met unieke allure. Ons project kan een eerste stap zijn naar een beter gebruik van de ‘uiterwaarden’ van Maas en Maashaven.

InrichtingMeditatieve plekken worden direct langs het water ingericht. Mooie punten zijn: de uitstroom van de waterzuivering, de boog van het beeld van de visser tot en met het tunnelgebouw en de aanlegsteiger van de watertaxi. De plek die het meest geschikt is voor het collectieve deel van het project is het veld tegenover de uitgang van de fietserstunnel. Dit loopt van het zebrapad over de Doklaan en het pad richting Dokstraat (Oud Charlois) en de ingang van de fietserstunnel. De tunnelgebouwen kunnen een belangrijke rol spelen in het project. De vorm van deze gebouwen is al indrukwekkend. Het charmante kunstproject ‘Hier’ – ‘Daar’ kan een extra dimensie krijgen en leegstaande ruimtes kunnen prima worden benut voor de opstelling van monitors en voor exposities.Op het veld kan een kleinschalig podium worden gerealiseerd voor akoes-tische muziek en poëzievoordrachten. Er kunnen (zelfgemaakte)banken worden geplaatst en beplanting worden toegevoegd. De bestrating wordt vormgegeven door kunstenaars.

�

�CommunicatieTer bevordering van onderlinge communicatie wordt in het park een ontmoetingsplaats aangelegd. Dit kan de vorm van een horecagelegen-heid aannemen waar hapjes en dranken uit ’alle windsteken’worden geserveerd. Op enkele plaatsen staan beeldschermen met bescheiden afmetingen die in het geheel passen. Ook staat op de mooiste plaats de webcam waar je in beeld kunt komen en zichtbaar wordt in allerlei plaatsen op de wereld, in alle windstreken. Zelf kun je beelden zien van die plaatsen op de beeldschermen. Je zou simpel kunnen afspreken om op een bepaalde tijd aanwezig te zijn en je vriend, collega of familielid op de webcamplaats in het verre land of ergens in de haven.Het is de bedoeling dat het parkje zich steeds verder ontwikkeld tot expo-sitieplaats, podium, ontmoetingsplaats. Vanuit het collectieve deel lopen de paadjes naar de verstilde plekken waar je je even terugtrekt op jezelf.

Het idee kan ontwikkeld worden tot een ontwerp; de basis is:

d Maken van een masterpland Contact leggen met groepen die twee vaderlanden hebben of een

leven in de haven hebben of haddend Gesprekken organiseren en plannen makend Heel simpel met de inrichting beginnend Inspelen op ontwikkelingen die daar plaatsvindend Het project blijven zien als proces en niet als een object dat een

tijdstip van bouw en van oplevering heeft.

�ProcedureTerrein verkennenDit dient letterlijk te worden opgevat. ‘Terrein verkennen’ doe je niet door even een paar foto’s te maken of de lucht op te snuiven. Brink heeft, als bewoner van het Charloisse Hoofd op iedere vierkante meter stappen lig-gen. Allerlei looproutes zijn uitgeprobeerd in verschillende seizoenen en weersomstandigheden. Het terrein verkennen is het terrein ontsluieren, zo ontdek je de route der verwondering, de route der stilte, de plaats der ontmoeting enz.

GroepenDe volgende groepen worden geselecteerd:d Charloissers die door migratie in Charlois terecht zijn gekomend Charloissers die door hun werk binding hebben/hadden met haven,

scheepvaart of scheepsbouwd Charloissers die dromen van een land met veel groener gras dan hier

groeitMet deze mensen worden afzonderlijke bijeenkomsten belegd waarin de deelnemers worden uitgenodigd hun verhaal met betrekking tot het onderwerp ‘heimwee naar....’ te vertellen. Deze verhalen worden opgetekend en meegenomen in het ontwerpproces. In een volgende sessie wordt aan de groepen een idee gepresenteerd waarop ze kunnen reageren. De resultaten van deze bijeenkomsten vormen een opmaat naar het ontwerpproces. De deelnemers worden regelmatig op de hoogte gehouden door presentaties, via een website en door een nieuwsbrief.Als de ontwerpen zijn goedgekeurd wordt direct begonnen met de uitvoering. Hiervoor worden deelnemers aan de groepen uitgenodigd alsmede stagaires van onderwijsinstellingen. Hieruit worden teams sa-mengesteld die aan de slag kunnen in het terrein. De basiswerkzaamhe-den worden door Gemeentewerken of een aannemer verricht, maar waar mogelijk, komen de teams in actie. Bij tussenfases worden alle groepen uitgenodigd om met elkaar en met elkaars werk kennis te maken. De projectleiding structureert dit proces en stelt termijnen en data vast.Als laatste vindt de installatie van de webcams plaats, en het eerste deel kan onthuld worden.

�

VervolgAls het proces op gang is gekomen betekent dat de aftrap van een nieuw stuk geschiedenis: het ontginnen van de ‘uiterwaarden’. De keuze van de lokatie is mede ingegeven door het feit dat de naastgelegen industriële activiteit eindig is. Industrieel erfgoed dat zich hiervoor leent, krijgt een andere bestemming. Het prachtige gebouw voor reiniging van rookgassen, ooit winnaar Staalprijs, moet zo mogelijk worden behouden. Voorbeelden van hergebruik van zo’n groot gebouw is Tate Gallery in Londen. Museumpark Hombroich te Neuss bij Düsseldorf staat model voor vervl sechting van cultuur en natuur en voor een smaakvolle en oorspronkelijke inrichting van een groot terrein. Dit hele gebied wordt een broedplaats voor culturele en ambachtelijke activiteiten, gecreëerd door kunstenaars, studenten, kleine zelfstandigen en culturele instellingen. Rotterdamse musea kunnen hier dependances vestigen die aansluiten op de ambachtelijke activiteiten.Nemen we als voorbeeld een grafische werkplaats. Deze kan opgebouwd worden door studenten, kunstenaars en al dan niet gepensioneerde grafici. Er vindt ook productie plaats tbv de andere ondernemers in het gebied. De Academie en SKVR kunnen er lessen geven en een expositie-ruimte voor grafiek kan in samenwerking met Boymans worden ingericht. Het gebied raakt aan de Creative Factory aan de andere punt van de Maashaven, en aan de andere kant aan RDM campus Heijplaat. Een verbinding met Katendrecht zou de groei van het zeer interessante gebied rond Maas- en Rijnhaven in een stroomversnelling brengen.

�

�

Er moet hier groot gedacht worden; heel groot als Rotterdam mee wil tellen in Europa wat toch altijd de ambitie van deze geweldige stad is. De verbinding Noord-Zuid wordt op deze manier vanzelfsprekender. Te denken valt aan een route van het museumgebied Boymans-Kunsthal door het park naar de tunnel en vandaar naar het Charloisse hoofd/Ka-tendrech/Kop van Zuid. In het gehele gebied van de ‘uiterwaarden’ zal het groen een prominente rol spelen, van oeverbegroeing tot Zen-tuinen. Dit kan plaats vinden door sturen, beheersen en aanleg te combineren. De drijvende tuinen van Robert Jasper Grootveld komen zo weer in beeld, alsmede initiatieven die nu nog ongeboren zijn.

Mini economieDoor de opbouw in handen van kleine ondernemers, studenten en cultuurinstellingen te geven bespaart men niet alleen kosten, maar stimuleert men samenwerking en scholing. Dit gaat arbeidsplaatsen opleveren. Er kunnen diensten worden uitgewisseld met gesloten beurs en te denken valt aan het oprichten van een cooperatie waarin de deelne-mers aandelen hebben.

10

11

Over de initiatiefnemerIn 1976 studeerde Michiel Brink af aan de Academie van Beeldende Kunsten te Rotterdam in de richtingen monumentaal en grafiek. Tot op de dag van vandaag beoefent hij beide disciplines.De entree in Charlois opende de weg voor oprichting van het hogeDRUK-gebied dat werd gevestigd aan de Charloisse Kerksingel in Oud Charlois. Dankzij subsidie van Groeibriljant Charlois kon een goed begin worden gemaakt: er werden exposities, workshops en cursussen georganiseerd en grafische producties uitgevoerd.

Daarnaast voerde Brink mozaïeken uit die in Charlois op diverse plaatsen in de buitenruimte zijn aangebracht. Een aantal van deze werken kwam tot stand in de vorm van ‘community art’.

Michiel Brink

12

1�

linksboven: avonturentuinStellenbos(Pendrecht)linksmidden: de‘Polen’indeWaalhaven(houtsnede)linksonder: workshopboven: mozaïekentreeNieuweNachtegaal

ColofonDit boekje is een uitgave van Brink ons Dorp,in de Knappertjes Reeks is dit Knappertje 10.

oplage: 10 ex.ontwerp en digitalisering: Michiel Brink

met dank aan:Erik Sterk Fransje TrotzHan Kuipers

Rotterdam, februari 2012©Brink ons Dorp

1�

1�