P R O G R A M M A T O E L I C H T I N G

40 januari|februari|maart 2013 • deKlank

Kees BaKels • dirigent• 1945 geboren in Amsterdam• studie orkestdirectie aan Amsterdams conservatorium en

Accademia musicale chigiana in Siena • assistent-dirigent Amsterdams Philharmonisch Orkest• 1991-1996 chef-dirigent Radio Symfonie Orkest • 1990-2000 principal guest conductor Bournemouth Symphony

Orchestra• 1997-2005 oprichter en chef-dirigent Malaysian Philharmonic

Orchestra • 2005 conductor laureate Malaysian Philharmonic Orchestra• Engagementen bij onder meer Ensemble Orchestral de Paris, Orchestre National De

Lille, Norwegian Radio Orchestra, Orchestre Symphonique de Quebec, Sao Paulo Symphony Orchestra, Melbourne Symphony Orchestra, Tapiola Sinfonietta, Lausanne Chamber Orchestra, Orquesta Ciudad De Granada

• cd-opnamen bij Naxos, NMC recordings, NM Classics, Denon, ASV en BIS records

Muziek is tijdloos maar kan wel aan conventies van haar eigen tijd

gebonden zijn. De componisten laten deze conventies graag herleven

door hier een citaat uit de Weense Klassieken te gebruiken, daar een

triller uit de Barok in te lassen en dan weer naar het muzikale idioom van

de Romantiek terug te grijpen. De stijlfiguren overbruggen de tijden en

roepen sterke associaties met de literaire erfenis, folklore en spraak-

makende kunstenaars uit het verleden op.

SyMPHONIëTTA vOOR bLAzERSBehalve door het jaartal van componeren herinnert de feestelijke

Symphoniëtta van Willem van Otterloo in niets aan de tijd van haar

ontstaan. Het feit dat het vierdelige werk voor zestien blazers in

opdracht van de Vakgroep Componisten van de Kultuurkamer werd

geschreven, vormde na de Tweede Wereldoorlog gelukkig geen

bezwaar om deze compositie te blijven programmeren. Met zijn

dynamische Symphoniëtta schreef Van Otterloo een virtuoos

ensemblestuk in de beste tradities van de achttiende-eeuwse

serenades en divertimenti. Het genre van de instrumentale

‘verstrooiingsmuziek’, ooit door blazersensembles in de open lucht

gespeeld, belette de componist niet om zijn aandacht op de

specifieke klankkleur van elk meespelend instrument te vestigen.

KNIPOOG NAAR KLASSIEKE vOORGANGERSWaar Van Otterloo slechts de sfeer van de achttiende-eeuwse muziek

schetst, gebruikt Sjostakovitsj meerdere kleuren uit het muzikale pallet

van zijn klassieke voorgangers. Zijn Eerste pianoconcert (1933) verbergt

meesterlijk ingevlochten citaten uit het Intermezzo en de Derde symfonie

van Brahms, het rondo Die Wut über den verloren Groschen van

Beethoven en de Pianosonate in D van Haydn. Een opmerkzame

luisteraar kan veel plezier aan de muzikale humor van de 27-jarige

Sjostakovitsj beleven. Met een knipoog naar bekende composities

maakt Sjostakovitsj geestige stijlportretten die hij met herkenbare

wijsjes van wals, foxtrot, galop en liedjes van de Sovjet pioniers

afwisselt. De speelse, theatrale sfeer wordt verder opgevrolijkt door

trillers, fermates, cadensen en coda’s, de vaste attributen van klassieke

en romantische concerten. Ook de keuze voor instrumentatie benadrukt

19 en 20 januari 2013

FilMMUZieK ZOnder FilM

Het brabants Orkest

Kees bakels dirigent

Enrico Pace piano • Raymond vievermanns trompet

Willem van Otterloo 1907-1978

Symphoniëtta voor blazers 1943

Molto sostenuto - Allegro

Tempo vivo (scherzando)

Molto andante

Molto allegro

dmitri sjostakovitsj 1906-1975

Concert voor piano, trompet en strijkers in c opus 35 1933

Allegretto

Lento

Moderato

Allegro con brio

pauze

Sergej Rachmaninov 1873-1943

Rapsodie op een thema van Paganini voor piano en orkest in a

opus 43 1934

Deel I Introductie: Allegro vivace - Variatie I (Precedente)

Thema: L’istesso tempo

Variatie II t/m X

Deel II Variatie XI t/m XVIII

Deel III Variatie XIX t/m XXIV

Igor Stravinsky 1882-1971

vuurvogelsuite nr 2 1919

Introductie – ‘De Vuurvogel en zijn dans’ – Variatie van de

Vuurvogel

De khovorod van de Prinsessen

Helse dans van Koning Kachcheï

Slaaplied

Finale

‘s-Hertogenbosch Theater aan de Parade

zaterdag 19 januari 20.00 uur

inleiding Huib Ramaer 19.00 uur

Eindhoven Muziekgebouw Eindhoven

zondag 20 januari 14.15 uur

inleiding Huib Ramaer 13.15 uur

Het concert van 20 januari wordt opgenomen en staat gepland voor

uitzending op 23 januari 2013 20.00 uur in het MAX Avondconcert, Radio 4

© Sim

on van Boxtel

P R O G R A M M A T O E L I C H T I N G

40 januari|februari|maart 2013 • deKlank

Kees BaKels • dirigent• 1945 geboren in Amsterdam• studie orkestdirectie aan Amsterdams conservatorium en

Accademia musicale chigiana in Siena • assistent-dirigent Amsterdams Philharmonisch Orkest• 1991-1996 chef-dirigent Radio Symfonie Orkest • 1990-2000 principal guest conductor Bournemouth Symphony

Orchestra• 1997-2005 oprichter en chef-dirigent Malaysian Philharmonic

Orchestra • 2005 conductor laureate Malaysian Philharmonic Orchestra• Engagementen bij onder meer Ensemble Orchestral de Paris, Orchestre National De

Lille, Norwegian Radio Orchestra, Orchestre Symphonique de Quebec, Sao Paulo Symphony Orchestra, Melbourne Symphony Orchestra, Tapiola Sinfonietta, Lausanne Chamber Orchestra, Orquesta Ciudad De Granada

• cd-opnamen bij Naxos, NMC recordings, NM Classics, Denon, ASV en BIS records

Muziek is tijdloos maar kan wel aan conventies van haar eigen tijd

gebonden zijn. De componisten laten deze conventies graag herleven

door hier een citaat uit de Weense Klassieken te gebruiken, daar een

triller uit de Barok in te lassen en dan weer naar het muzikale idioom van

de Romantiek terug te grijpen. De stijlfiguren overbruggen de tijden en

roepen sterke associaties met de literaire erfenis, folklore en spraak-

makende kunstenaars uit het verleden op.

SyMPHONIëTTA vOOR bLAzERSBehalve door het jaartal van componeren herinnert de feestelijke

Symphoniëtta van Willem van Otterloo in niets aan de tijd van haar

ontstaan. Het feit dat het vierdelige werk voor zestien blazers in

opdracht van de Vakgroep Componisten van de Kultuurkamer werd

geschreven, vormde na de Tweede Wereldoorlog gelukkig geen

bezwaar om deze compositie te blijven programmeren. Met zijn

dynamische Symphoniëtta schreef Van Otterloo een virtuoos

ensemblestuk in de beste tradities van de achttiende-eeuwse

serenades en divertimenti. Het genre van de instrumentale

‘verstrooiingsmuziek’, ooit door blazersensembles in de open lucht

gespeeld, belette de componist niet om zijn aandacht op de

specifieke klankkleur van elk meespelend instrument te vestigen.

KNIPOOG NAAR KLASSIEKE vOORGANGERSWaar Van Otterloo slechts de sfeer van de achttiende-eeuwse muziek

schetst, gebruikt Sjostakovitsj meerdere kleuren uit het muzikale pallet

van zijn klassieke voorgangers. Zijn Eerste pianoconcert (1933) verbergt

meesterlijk ingevlochten citaten uit het Intermezzo en de Derde symfonie

van Brahms, het rondo Die Wut über den verloren Groschen van

Beethoven en de Pianosonate in D van Haydn. Een opmerkzame

luisteraar kan veel plezier aan de muzikale humor van de 27-jarige

Sjostakovitsj beleven. Met een knipoog naar bekende composities

maakt Sjostakovitsj geestige stijlportretten die hij met herkenbare

wijsjes van wals, foxtrot, galop en liedjes van de Sovjet pioniers

afwisselt. De speelse, theatrale sfeer wordt verder opgevrolijkt door

trillers, fermates, cadensen en coda’s, de vaste attributen van klassieke

en romantische concerten. Ook de keuze voor instrumentatie benadrukt

19 en 20 januari 2013

FilMMUZieK ZOnder FilM

Het brabants Orkest

Kees bakels dirigent

Enrico Pace piano • Raymond vievermanns trompet

Willem van Otterloo 1907-1978

Symphoniëtta voor blazers 1943

Molto sostenuto - Allegro

Tempo vivo (scherzando)

Molto andante

Molto allegro

dmitri sjostakovitsj 1906-1975

Concert voor piano, trompet en strijkers in c opus 35 1933

Allegretto

Lento

Moderato

Allegro con brio

pauze

Sergej Rachmaninov 1873-1943

Rapsodie op een thema van Paganini voor piano en orkest in a

opus 43 1934

Deel I Introductie: Allegro vivace - Variatie I (Precedente)

Thema: L’istesso tempo

Variatie II t/m X

Deel II Variatie XI t/m XVIII

Deel III Variatie XIX t/m XXIV

Igor Stravinsky 1882-1971

vuurvogelsuite nr 2 1919

Introductie – ‘De Vuurvogel en zijn dans’ – Variatie van de

Vuurvogel

De khovorod van de Prinsessen

Helse dans van Koning Kachcheï

Slaaplied

Finale

‘s-Hertogenbosch Theater aan de Parade

zaterdag 19 januari 20.00 uur

inleiding Huib Ramaer 19.00 uur

Eindhoven Muziekgebouw Eindhoven

zondag 20 januari 14.15 uur

inleiding Huib Ramaer 13.15 uur

Het concert van 20 januari wordt opgenomen en staat gepland voor

uitzending op 23 januari 2013 20.00 uur in het MAX Avondconcert, Radio 4

© Sim

on van Boxtel

januari|februari|maart 2013 • deKlank 41

Enrico PacE • Piano• 1967 geboren in Rimini (Italië)• pianostudie bij Franco Sala aan Rossini Conservatorium in Pesaro en Accademia Pianistica Incontri col Maestro in Imola

• 1987 Eerste prijswinnaar van International Yamaha Competition in Stresa

• 1989 Eerste prijswinnaar van 2de Liszt pianoconcours in Utrecht

• recitals in onder meer Amsterdam, Milaan, Rome, Berlijn, München, Salzburg, Dublin

• solo-optredens met onder meer Koninklijk Concertgebouworkest, Münchner Philharmoniker, Bamberger Symphoniker, BBC Philharmonic Orchestra, Orchestra Sinfonica di Milano Giuseppe Verdi, Orchestra of Santa Cecilia Rome

• cd-opnamen met werken van onder meer Busoni en Liszt

raymond ViEVErmanns • tromPEt• geboren in 1963• trompetles aan de Heerlense Muziekschool • diverse succesvolle deelnames aan solistenwedstrijden • 1981 studie Maastrichts Conservatorium bij Wim Groot en

Theo Wolters• masterclasses bij Reinhold Friedrich in Karlsruhe• maakte onder meer deel uit van het Nationaal Jeugd Orkest,

Ensemble Contraint en het Koperkwintet van Het Brabants Orkest

• 2009-heden mede-oprichter Dutch Chamber Music Company, verzorgt met hen concerten in Indonesië, Nederland en op Aruba

de eigenzinnigheid van de componist: het pianoconcert is geschreven

voor een strijkorkest en geeft de pianist de kans om samen met de

solerende trompet te spelen.

irrEëlE VirtuositEit Van PaganiniAchter de rug van negentiende-eeuwse vioolvirtuoos Niccolò Paganini

werd er gefluisterd dat hij zijn ziel aan de duivel verkocht had. De

beroemde Italiaanse violist sprak de geruchten niet tegen en bleef zijn

verbijsterde publiek keer op keer met een buitengewoon virtuoos spel

veroveren. Zijn duivelsmoeilijke Caprice in a klein uit de 24 Capriccio’s

inspireerde Sergej Rachmaninov tot het schrijven van de vierentwintig

duivelsmoeilijke variaties met een uiterst veeleisende en virtuoze

pianopartij. Geheel volgens de romantische traditie geven de vrije

variaties van Rachmaninov het Paganini-thema steeds een andere

gestalte en een nieuwe verrassende interpretatie. Na de première van

de rapsodie, met het Philadelphia Orchestra onder leiding van

Leopold Stokowski, stelde de componist de voormalige balletdanser

en choreograaf van de Ballets Russes Michail Fokin voor, om van de

Paganinirapsodie een ballet over de Italiaanse duivelskunstenaar te

maken. De première van Paganini vond vijf jaar later plaats in het

Londense Covent Garden.

muzikalE sProokjEsbEEldEnEen kwart eeuw daarvoor tekende Michail Fokin voor het libretto en de

choreografie van de Vuurvogel (1910), het eerste ballet van de toen nog

beginnende componist Igor Stravinsky. De jonge Rus was de derde

componist die de artistiek leider van de Ballets Russes, Sergej Djagilev,

voor dit sprookjesballet benaderde. Geen eerste keuze, maar het

resultaat was buiten alle verwachtingen: toen Stravinsky de partituur

voor het eerst op de piano voorspeelde, had Djagilev het idee dat ‘de

kamer als vanzelf door een verblindend licht werd gevuld’. Hetzelfde

effect had de muziek op dansers, balletbezoekers en critici. De kleurrijke

en feeërieke muziek van Stravinsky vulde de theaterruimte met de

schittering van de veren van de Vuurvogel, die in Russische sprookjes

gelijk stond aan ‘duizend aangestoken vuren’. Na de première van het

ballet werd Stravinsky op slag beroemd. Op basis van de balletmuziek

maakte hij drie orkestsuites. Hoewel de meeste dansnummers werden

weggelaten, bleef het verloop van de muzikale dramaturgie onaangetast.

Zelfs in deze verkorte en als het ware samengeperste versie van ballet-

muziek schittert de Vuurvogel als een sprookjessymbool van waardevolle

maar onbereikbare absolute schoonheid. ■ olga de kort

© M

arco Broggreve

© R

amon M

angold

© Ivan Yakovlevich B

ilibin, 1876 –1942

artikelen bij dit programmaSERIE De Nederlandse generatieverschillen • Van Otterloo • pagina 12

Adams Costum Series trompetten • pagina 22

INTERVIEW Een muzikale ‘hofnar’ uit eigen gelederen • pagina 32

Ivan Tsarevich vangt een veer van de Vuurvogel, 1899