15. Timo Kos

... over de mogelijkhedenvan internet die het onderwijs zullen opschudden

213

De toekomst van het onderwijs ligt in handen van leerlingen en enthousiastelingen buiten de sector. Dat denkt Timo Kos, voorzitter van de Stichting Khan Academy NL. De mogelijkheden om het onderwijssysteem te veranderen, zijn voorhanden en worden wereldwijd al door miljoenen mensen gebruikt. Het internet speelt daarin een essentiële rol. Met de Khan Academy als voorbeeld betoogt Timo Kos waarom het onderwijs niet langer kan achterblijven.

“De ontwikkelingen die we nu meemaken, zullen het onderwijs opschudden”, voorspelt Timo Kos. Met die ontwikkelingen doelt hij op de groeiende rol die internet in het onderwijs gaat spelen en de mogelijkheden die daardoor ontsloten worden. De manier waarop jongeren leren, verandert in hoog tempo. Het onderwijs zelf echter, blijft nu nog achter. Volgens Kos is dat geen reden tot zorg: “Het zijn parallelle ontwikkelingen.

Het onderwijs kan niet achter blijven

15. Timo Kos

Timo Kos is sinds januari 2012 voorzitter en medeoprichter van de Nederlandse tak van de Khan Academy. Doel van Khan Academy NL is om zoveel mogelijk materiaal van de Khan Academy beschikbaar te maken in het Nederlands, door

nasynchronisatie, vertaling en ondertiteling. Ook vult Khan Academy NL het materiaal aan met specifieke Nederlandse onderwerpen, zoals Nederlandse geschiedenis en Nederlandse taal.Daarnaast is Timo Kos sinds 2003 werkzaam bij Capgemini Consulting. Hij is management- en organisatieadviseurs die werkzaam zijn in de publieke en educatieve sector. Als adviseur was hij ondermeer secretaris van de Commissie Onderwijstijd.

www.khanacademy.nl

Timo Kos is afgestudeerd als historicus met een specialisatie in wetenschapsgeschiedenis. Zijn afstudeerscriptie handelde over de verspreiding van vroege evolutietheorieen in Nederland in de periode voor Darwin (1809-1859).

Hoewel het onderwijssysteem maar langzaam verandert, houdt dat de innovatie in het leren van leerlingen niet tegen.” De Khan Academy is eengoed voorbeeld hiervan.

Verandering van onderop“De Khan Academy is ontwikkeld van onderop. De oprichter, Salman Khan, begon in 2004 met het geven van wiskundebijles aan zijn nichtje. Doordat zij ver van elkaar af woonden, maakte Khan filmpjes van zijn uitleg, die hij op YouTube plaatste. Al snel bleek dat niet alleen zijn nichtje van de filmpjes gebruik maakte, maar veel meer jongeren”, vertelt Kos. In 2009 besloot Khan zijn baan als manager van een investeringsfonds op te zeggen en zich volledig te richten op deze nieuwe vorm van onderwijzen. “Doordat de Khan Academy op deze manier is ontstaan, buiten het reguliere onderwijssysteem om, vormt dat logge onderwijssysteem geen belemmering voor het succes van de Academy”, aldus Kos. Het voorbeeld van de Khan Academy toont aan dat de ontwikkelingen al niet meer te ontkennen zijn. “Vroeg of laat zal de wal het schip keren. Het onderwijs moet – en zal – inzien dat leerlingen, overal ter wereld, op een andere manier leren dan in het reguliere onderwijs gebruikelijk is.”

Gratis onderwijs van wereldklasseDe Amerikaanse Khan Academy bestaat sinds 2006. In Nederland is de Khan Academy sinds vorig jaar actief. Het doel is duidelijk: gratis onderwijs van wereldklasse voor iedereen. “De Khan Academy is geen vervanging van het reguliere onderwijs”, benadrukt Kos. “Het is eerder een aanvulling. Docenten die voor verandering openstaan, kunnen de video’s en de leeromgeving van de Academy gebruiken in de les. De instructie wordt opgenomen op video. Zo kan elke leerling de instructie bekijken wanneer het hem of haar uitkomt – en zo vaak als hij of zij zelf nodig vindt. “ De leerkracht kan zo tijd vrij maken voor individuele aandacht, groepsopdrachten en verdieping ( ‘flipping the classroom’ noemt Salman Khan dit concept: thuis instructie volgen, in de klas opdrachten maken).

Salman Khan heeft, met zijn team, inmiddels meer dan 3000 instructievideo’s gemaakt. De Nederlandse tak van de Khan Academy probeert zoveel mogelijk van deze video’s toegankelijk te maken voor Nederlandse leerlingen, door ondertiteling en nasynchronisatie.

215

Ook worden nieuwe filmpjes verzameld. die specifiek over Nederlandse onderwerpen gaan, zoals geschiedenis of taal. “Maar het mooiste aan de Khan Academy is eigenlijk de leeromgeving rondom de video’s”, vindt Kos. “Die leeromgeving biedt de mogelijkheid om de voortgang van elke individuele leerling bij te houden en te vergelijken met de voortgang van de hele groep. Zo krijg je als docent inzicht in hoe elke leerling zich ontwikkelt en in waar de problemen zitten. Je kunt dan extra aandacht besteden aan de specifieke onderwerpen die moeilijkheden opleveren. Onderwijs wordt op die manier veel meer maatwerk.” De Khan Academy is een voorbeeld van een trend richting adaptief onderwijs: onderwijs waarbij elke leerling, in het eigen tempo en op de eigen manier, kennis kan opdoen. De leeromgeving is specifiek gericht op jongeren, door er allerlei spelelementen aan toe te voegen.

Docent wordt meer gids dan expertWil het reguliere onderwijs mee in deze ontwikkelingen, dan zullen docenten moeten inzien dat hun rol verandert.

De tijd van de docent als eenzijdige overbrenger van informatie is voorbij. “De docent krijgt bij deze manier van onderwijzen een meer begeleidende en coachende rol. Hij wordt meer een gids dan een expert. De docent moet de mogelijkheden van het internet kennen, maar hoeft niet van alles evenveel af te weten. Het bijzondere is dat het systeem op deze manier veel opener wordt. Niet alleen docenten maken filmpjes, maar mensen uit allerlei beroepsgebieden. Er worden nu al filmpjes gemaakt door artsen, maar ook door automonteurs. Leerlingen kunnen bovendien zelf hun coaches uitzoeken, dus naast de docent bijvoorbeeld ook een ouder, oom of grootouder”, aldus Kos.

Het onderwijs wordt op die manier van iedereen. “Aan de huidige Khan Academy werken wereldwijd 17.000 mensen mee – de meesten op vrijwillige basis, zonder dat ze er geld voor krijgen. Alles gebeurt op basis van crowdsourcing. Er zijn wereldwijd al meer dan 10 miljoen gebruikers. Op die manier wordt de kwaliteit ook gewaarborgd; als er iets niet klopt, wordt dat heel snel teruggekoppeld.”

Ook het curriculum kan zo uitgebreider worden. Naast de standaardvakken als wiskunde, biologie en geschiedenis, vind je in het Khan Academy-aanbod ook lessen in gezondheidszorg en computerwetenschap. “Leerlingen leren dan bijvoorbeeld met behulp van een instructievideo spelenderwijs programmeren.”

Ook voor vakken waarvoor docenten schaarser worden, zoals autotechniek, biedt het internet de mogelijkheid om kennis te bewaren en zo beschikbaar te houden voor potentiële leerlingen. Bovendien is er in de filmpjes ruimte voor alternatieve manieren van uitleg. “Een van de mooiste filmpjes vind ik Doodling in Math van Vi Hart. Zij legt op een heel creatieve en toegankelijke manier de Fibonacci-reeksen uit.” De autoriteit van de docent maakt plaats voor specialisten uit verschillende sectoren. Kennis kan zo directer worden overgebracht. “In het hoger onderwijs gaan de ontwikkelingen ook zeer snel. Geinspireerd door Khan bieden topuniversiteiten sinds kort gratis onderwijs via korte YouTube-filmpjes, in een onlineleeromgeving met oefeningen en examens waarmee studenten zelfs certificaten kunnen verdienen.”

ToekomstVoor Timo Kos is de manier van werken van de Khan Academy de onderwijsvorm van de toekomst. “Echte verandering in het onderwijssysteem zal lang duren. Nu zijn scholen voornamelijk gericht op reproductie van kennis. Maar deze verandering van onderop zal sneller gaan dan gedacht”, verwacht Kos. “Meer en meer wordt erkend dat kinderen allemaal verschillend zijn en allemaal verschillend leren. Er is behoefte aan differentiatie, maar het blijkt moeilijk om dat in het huidige onderwijs te bieden. De succesfactor van een werkwijze als de Khan Academy is dat leerlingen persoonlijk geholpen worden.”

Voor de jongeren is de overstap naar deze manier van leren niet al te groot, denkt Kos. “De site is heel intuïtief en gemakkelijk, je hoeft jongeren niet te helpen om ermee te werken. Ze kunnen direct aan de slag. Bovendien werken jongeren al veel met schermen. Voor hen is het een logische stap.” Voor sommige docenten zal het echter wel een grote verandering zijn. “Een belangrijk verschil met het huidige systeem is dat je als docent niet meer lesmethodegebonden werkt. Nu is de methode vaak de kern van de les. Dat valt weg.”

217

De onderwijskundige kant, die nu voor een groot deel wordt overgelaten aan uitgeverijen, komt dan meer in handen van de docent te liggen. “De filmpjes alleen vormen nog geen onderwijs, er is structuur en begeleiding nodig. Daar moet de docent voor zorgen.” Het is volgens Kos niet de bedoeling dat het klaslokaal wordt omgebouwd tot een computerlokaal. “De klas en het contact met andere leerlingen en de docent, blijven belangrijk. Een mogelijkheid als de Khan Academy moet door docenten daar worden ingezet waar hij gewenst is. Met de Khan Academy kan een docent meer interactie in de klas invoeren.” Via de leeromgeving is goed te zien wie van de klasgenoten erg goed is in sommen van een bepaald onderwerp – en wie juist minder goed. Zo kunnen leerlingen elkaar opzoeken voor extra begeleiding. Timo Kos: “Leren doe je uiteindelijk met mensen, niet met computers. Je moet de computers alleen gebruiken om instructie beter aan te laten sluiten op de diverse leerstijlen en behoeften van leerlingen. De docent blijft nodig om te motiveren en inspireren.”

Wereldwijd denken“Wat we nu beschikbaar hebben, is nog maar het begin”, denkt Timo Kos.

“Het kan allemaal nog veel beter, maar we zitten op de juiste weg. De mogelijkheden worden steeds uitgebreider, steeds slimmer.” Kos is niet de enige die iets ziet in deze vernieuwende manier van onderwijzen. Het onderwijsmateriaal van de Khan Academy wordt in 48 talen vertaald. “Graig Silverstein, de allereerste werknemer van Google, heeft zelfs zijn baan daar opgezegd en is in dienst getreden bij de Khan Academy om zijn leven aan dit innovatieve onderwijs te wijden. De kracht van dit soort ontwikkelingen, die zonder internet niet mogelijk zouden zijn geweest, is dat er wereldwijd gedacht wordt”, meent Kos. “Voor Nederland biedt het mogelijkheden om het onderwijs te innoveren, maar voor veel andere landen is het dè oplossing voor het ontbreken van een goed onderwijssysteem. Daar is dit gewoon hard nodig.”

Favoriete nieuwemediatool“Mijn favoriete nieuwemediatool is zeker de iPad. Ik vind mijn laptop inmiddels een onding, de iPad is zoveel gebruiksvriendelijker. Eigenlijk kan ik er alles mee wat ik wil. Het mooie van de iPad is dat het gebruik en productie ineen is; je kunt er informatie vanaf halen, maar je kunt er ook eenvoudig filmpjes mee maken.”