over cryptogeld in de mijn - pictio.nl fileLes 2 – In tien stappen een bitcoin wallet pag.22 . Les...

Bitcoin, digitaal goud?

over cryptogeld in de mijn

leerlingversie

demov

ersie

Inhoud Inleiding pag. 4 Werkwijze lesbrief pag. 4 Les 1 – Wat is bitcoin? pag. 6 Les 2 – In tien stappen een bitcoin wallet pag.22 Les 3 – Bitcoin techniek en beveiliging pag.38 Eindopdracht pag.53

• Deelopdracht 1 – Voor- of nadelen Bitcoin • Deelopdracht 2 – Blockchain anders toegepast • Deelopdracht 3 – Aan de slag met Bitcoin mining

BlockChain technologie, zie Pictio Lesbrief Blockchain

Pictio / Brinkman Uitgeverij 2018 Niets uit deze lesbrief mag geheel of gedeeltelijk worden gereproduceerd op welke wijze dan ook, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever en andere rechthebbenden. Van sommige afbeeldingen en ander bronmateriaal behoort het copyright toe aan de in deze lesbrief genoemde organisaties en/of aan derden. Auteurs en uitgever hebben deze lesbrief met de grootst mogelijke zorg samengesteld, maar aanvaarden geen enkele aansprakelijkheid voor de gevolgen van foutieve en/of gewijzigde informatie.

Pictio Lesbrief - Bitcoin, digitaal goud? 2

demov

ersie


demov

ersie

Inleiding De bitcoin is een valuta zonder munten en bankbiljetten. Het is een digitaal betaalmiddel dat over de hele wereld wordt gebruikt. Deze Pictio lesbrief gaat in op de ontwikkeling, de werkwijze, de techniek en de beveiliging van de bitcoin. Je gaat met de bitcoin aan de slag en tot slot ga je bitcoins delven, zoals mijnwerkers kolen delven. Daar zijn er 21 miljoen van en die zijn nog lang niet allemaal gevonden.

Werkwijze lesbrief De vragen en opdrachten in deze lesbrief kunnen zowel individueel als groepsgewijs worden uitgevoerd. Soms moet een antwoord worden geformuleerd. Een andere keer moet met een klasgenoot (of de docent) een discussie worden gevoerd. De lesbrief sluit af met een eindopdracht (met daarin eventueel een praktische opdracht) waarin het geleerde nogmaals wordt toegepast. In deze lesbrief moet je enkele vragen beantwoorden. Overleg met je docent hoe je dat doet: op papier of online (inloggen vereist). In de vragen en opdrachten wordt regelmatig verwezen naar documenten op websites. Als deze sites of documenten niet meer beschikbaar zijn, vraag dan je docent waar deze gevonden kunnen worden. Video's zul je vaak meerdere keren moeten bekijken. Zorg daarom dat je een koptelefoon bij de hand hebt zodat je anderen niet hindert. Veel succes bij het beantwoorden van de vragen en het maken van de opdrachten! Materialen Op de Pictio website tref je alle bronmateriaal aan. Je krijgt hiervoor een inlogcode van je docent. In de opdrachten wordt naar dit materiaal verwezen (geldt niet voor de demoversie van deze lesbrief).


demov

ersie

Vragen online beantwoorden De online-omgeving van pictio heet pictio.remindotoets. Op pictio.remindotoets kun je de vragen van de leertekst beantwoorden. Ben je ingelogd op pictio.nl dan vind je daar ook de knop 'Naar de oefentoets'. Pictio.remindotoets opent in een aparte tab van de browser, zie de afbeelding. Met Windows-sneltoets Ctrl+Tab of Ctrl+PageUp/PageDown kun je snel wisselen tusssen de tabs. Mocht je in pictio.remindotoets de weg kwijtraken, klik dan op de knop Volledig overzicht (1). Daarmee open je MIJN STARTPAGINA (2) met het toetsoverzicht (3). Klik voor een optimale weergave op Alfabetisch (4). Onder Lesbrieven (5) vind je een opsomming van alle Pictio lesbrieven, waaronder deze lesbrief (6). De lesbrief bestaat uit 3 lessen, een eindopdracht en (zodra de docent deze klaar zet) een toets. Start een les of toets door op het pijltje (7) te klikken. Wil je herkansen, klik dan op de knop Resultaten, zoek de les of toets op en klik op de Herkansen-knop.p Als je uitlogt dan onthoudt pictio.remindotoets waar je gebleven bent. Dat zie je in de afbeelding aan het blauwe blokje in de voortgangsbalk van Les 1. Bekijk ook de instructievideo op pictio.nl > Uitleg Pictio.


demov

ersie

LES 1 – WAT IS BITCOIN? Bekijk de video Pictio lesbrief 'Bitcoin Digitaal goud?' - Les 1 (ca. 9 minuten) . Je vindt de video op pictio.nl of op YouTube. De Bitcoin is 'echte' valuta, net zoals de euro, de dollar en andere valuta. De Bitcoin stamt uit 2009 en wordt inmiddels door miljoenen mensen en bedrijven gebruikt. De kapper, de broodjeszaak, het tankstation, de boekwinkel, noem maar op. Als ze een Bitcoin rekening hebben kun je er met bitcoins afrekenen. En zij kunnen jou voor jouw part time baan in bitcoins betalen.

Bekijk de video "Pictio lesbrief 'Bitcoin Digitaal goud?' - Les 1"

In deze les leer je over: • Drieletterige valuta-afkortingen • Bitcoin netwerk • Peer-to-peer • Cryptogeld • Ledger • Milli-bitcoins • Bits • Satoshis • Satoshi Nakomoto • Bitcoin Wallet • Argwaan en vertrouwen • Waarde • Koersschommelingen • ECB (Europese Centrale Bank) • Fiduciair geld


demov

ersie

1.1 Wat zijn bitcoins? De Bitcoin is 'echte' valuta, net zoals de euro, de dollar en andere valuta. Het verschil is alleen dat de Bitcoin virtueel is. In je portemonnee zul je dus geen munten of bankbiljetten aantreffen met daarop het Bitcoin logo.

Het 'Bitcoin Currency Symbol' is het valutateken voor bitcoins Op het internet kun je wel bitcoin-munten kopen, maar let op: dat zijn gadgets. Ze hebben dus geen waarde. Maar omdat ze de Bitcoin 'zichtbaar' en 'tastbaar' maken, kom je ze toch vrij geregeld tegen, ook in deze lesbrief.

De Bitcoin stamt uit 2009 en inmiddels wordt hij door miljoenen mensen en bedrijven gebruikt. De kapper, de broodjeszaak, het tankstation, de boekwinkel, noem maar op. Als ze een Bitcoin rekening hebben kun je er met bitcoins afrekenen. En andersom kunnen zij jou voor jouw part time baan in bitcoins betalen. Opdracht 1.1 Bitcoin is cryptogeld. Er zijn nog andere, minder bekende vormen van cryptogeld. Hieronder staan er 15, compleet met drieletterige afkorting. Een van de 15 is echter geen cryptogeld. Ga op onderzoek uit. Welke is nep?

o Ethereum - ETH o Namecoin – NMC o Litecoin – LTC o Peercoin – PPC o Novacoin – NVC o DevCoin – DVC o TerraCoin – TRC o FeatherCoin – FTC o PrimeCoin – XPM o ProtoShares – PTS o DogeCoin – DOGE o EarthCoin – EAC o Pecunicoin - PCU o MetisCoin – MTC o iXcoin – IXC


demov

ersie

1.2 BTC of XBT Elke valuta in de wereld wordt aangeduid door middel van een drieletterige afkorting.

Euro EUR Engelse pond GBP Amerikaanse Dollar USD

De Bitcoin heeft (helaas) twee van die afkortingen die door elkaar gebruikt worden:

Bitcoin BTC of Bitcoin XBT

Is het bitcoin of Bitcoin? Bitcoin met hoofdletter B slaat op het fenomeen Bitcoin. De bitcoin met kleine letter b slaat op de munteenheid.

Je hebt bijvoorbeeld een Bitcoin bankrekening met daarop 2 bitcoins.


demov

ersie

1.3 Notering in een grootboek Bitcoin bestaat dankzij het bitcoin netwerk. Dat netwerk is een peer-to-peer netwerk. Dat wil zeggen dat twee computers (of peers) direct met elkaar in contact kunnen staan, afgeschermd van alle andere computers in het netwerk. Via die veilige verbinding kan de ene peer bitcoins sturen naar de andere peer. Net zoals geld van de ene naar de andere portemonnee gaat. Misschien brengt dat je op een idee. Immers, bitcoin is digitaal, net als muziek en film. Dus zou je bitcoins kunnen kopiëren en zo snel schatrijk kunnen worden. Maar bitcoins zijn niet te kopiëren. Een bitcoin is namelijk niet zoals een MP3'tje een bestand, maar een vermelding in een wereldwijd grootboek of 'ledger'. Bitcoin wordt ook wel cryptogeld genoemd, omdat elke bitcoin in dat grootboek wordt voorgesteld door een versleutelde, digitale code. Alle bitcoin gebruikers hebben toegang tot het grootboek en zij controleren elke transactie die plaatsvindt. Dus zodra Walter voor 0.1 bitcoin een smartphone koopt van Jennie, dan komt in het grootboek iets te staan als

'Walter stuurt 0.1 bitcoin naar Jennie' Een andere vermelding in het grootboek is

'Jennie verwacht 0.1 bitcoin van Walter'. Nadat voldoende andere peers deze transactie hebben gecontroleerd en goedgekeurd verandert dit in:

'Jennie heeft 0.1 bitcoin ontvangen van Walter'.

Tegelijkertijd ziet Walter zijn tegoed met 0.1 bitcoin afnemen. Die controle gebeurt volledig automatisch door de peers en maakt frauderen onmogelijk. Want als een of meer peers zouden rommelen met de cijfers, dan merken de andere controlerende peers dat automatisch. Zij zullen de fraudepoging niet goedkeuren.


demov

ersie

1.4 Centen en dubbeltjes Zoals een euro gelijk is een 100 eurocenten, zo heeft ook de bitcoin kleinere eenheden: milli-bitcoins, bits en Satoshis.

1 bitcoin = 1.000 milli-bitcoins (mBTC)

1 bitcoin = 1.000.000 micro-bitcoins (μBTC) of kortweg 'bits' 1 bitcoin = 100.000.000 Satoshis

Bitcoins kun je opdelen tot 8 cijfers achter de komma. Let wel op de decimale komma of punt: het verschil tussen de Nederlandse en Amerikaanse notatie is een factor 1000 en kan je een hoop geld kosten:

2,000 bits (Amerikaans) is 2.000 bits (Nederlandse notatie)

Opdracht 1.2 Hoeveel Satoshis is 1 bit?

o 1 o 10 o 100 o 1000

Opdracht 1.3 Op een Amerikaanse website zie je iets dat 1,500 Satoshis kost. Als de omrekenkoers 1 bitcoin tegen 1.000 euro is, wat is dan het bedrag in euro's?

o 0,0015 euro, dus 0,15 eurocent o 0,015 euro, dus anderhalve eurocent o 0,15 euro, dus 15 eurocent o 1,5 euro, dus anderhalve euro


demov

ersie

1.5 Wie is de uitvinder van Bitcoin? Bitcoin is software. Wie de software heeft gemaakt is niet duidelijk. Diverse namen zijn al opgedoken: Craig Wright bijvoorbeeld, een ondernemer uit Australië, Hal Finney, een Amerikaans cryptograaf (†), en de Japanner Satoshi Nakomoto. Die laatste weet echter van niets. Zijn naam komt in Japan net zo vaak voor als Jan de Vries in Nederland en lijkt dus een pseudoniem. Belangrijker is dat Bitcoin eigendom is van iedereen die de munt gebruikt. En ook, dat een groeiend aantal professionele ontwikkelaars actief is om de software te onderhouden, te verbeteren en te controleren.

Satoshi Nakomoto, vermeend 'grondlegger' van Bitcoin,

maar hij weet van niks (foto: reddit.com)


demov

ersie

1.6 Argwaan Met bitcoins kun je producten kopen. Je kunt bitcoins in je digitale 'bitcoin wallet' hebben, je kunt ze sparen, je kunt er betalingen mee doen. Kortom, allemaal dingen die mensen met euro's en een Euro-betaalrekening ook doen! Toch vertrouwen veel mensen de Bitcoin niet. Hun argwaan wordt versterkt doordat de overheid de Bitcoin niet als wettig betaalmiddel erkent. Een wettig betaalmiddel is volgens het Ministerie van Financiën "een middel waarmee je kunt betalen. Zoals munten papiergeld, pinpas en credit card". Bitcoin ontbreekt in dit rijtje. Giraal geld ontbreekt ook. Hoe zit dat? Giraal geld is geld dat volledig elektronisch wordt uitgewisseld, dat wil zeggen via een betaalautomaat of via telebankieren… Of via het bitcoin netwerk. Als telebankieren geaccepteerd is, zou de bitcoin dat ook moeten zijn.

Papiergeld en plastic pasjes zijn volledig geaccepteerd als wettig betaalmiddel,

maar de overheid erkent de bitcoin (nog) niet


demov

ersie

1.7 Waarde De waarde van een valuta wordt bepaald door een aantal factoren. O.a. de economie, de centrale bank, politieke onrust en de dekking door goud. Euro en dollar worden gedekt door een enorme hoeveelheid goud, veilig opgeslagen in bunkers.

De bitcoin wordt niet gedekt door goud. Zijn waarde wordt bepaald door vraag en aanbod. Verder is de waarde afhankelijk van de locatie waar je de bitcoins koopt of verkoopt. Bij online wisselkantoren en zelfs in koffieshops kun je bitcoins kopen of verkopen tegen een wisselkoers in euro’s of dollars.

Kijk voor de actuele waarde van de bitcoin op: bitcoincharts.com/charts

De koers van de bitcoin is vrij instabiel en verandert van dag tot dag. Inde begindagen betaalde je voor een bitcoin minder dan een euro, sindsdien zijn er pieken geweest van ver boven de 1000 Euro.

In de rij voor de eerste bitcoin ATM machine in een

coffee shop in Vancouver (foto: Andy Clark, Reuters)

Goudopslag


demov

ersie

Opdracht 1.4 Vooral in de eerste jaren van zijn bestaan was het koersverloop van de Bitcoin zeer grillig. Verzamel de jaarlijkse maximum- en minimumkoers van die periode in USD (dollars) en noteer ze in de tabel hieronder. LET OP: In de cellen van de jaren waarvan nog geen waarden bekend zijn vul je tien (10) in, in de beginjaren noteer je als koers 0,1 (vul dus geen nul in).


demov

ersie

1.8 Vertrouwen De Europese Centrale Bank – met het hoofdkantoor in Frankfurt - staat garant voor de stabiliteit van de Euro. Dat doet de ECB onder meer door cryptografen biljetten te laten ontwerpen die criminelen niet kunnen vervalsen. Maar ook door oude munten en biljetten te vernietigen en door een goudvoorraad te bewaken die de waarde van alle euromunten en -bankbiljetten vertegenwoordigt. Daarmee voldoet de Centrale Bank aan een belangrijke voorwaarde om de Euro met een gerust hart te gebruiken: de ECB schept vertrouwen.

Hoofdkantoor van de ECB in Frankfurt

De bitcoin heeft geen centrale bank. Er is geen enkele instantie, bank of overheid die controle heeft over de bitcoin en die de koers stabiel kan houden. Dat is een reden voor het grillige koersverloop. Toch vertrouwen steeds meer mensen en bedrijven over de hele wereld de bitcoin. Een bewijs daarvoor is het Transactievolume. Dat is het aantal bitcoins dat wereldwijd voor financiële transacties wordt gebruikt. Het Transactievolume verdubbelt elk jaar.

Transactievolume

Opdracht 1.5 In de video is sprake van de Nederlandse 'geheime' goudvoorraad. Hoe groot zou die voorraad zijn? Zoek niet de waarde, maar het gewicht.

o 100 - 200 ton o 200 – 500 ton o 500 - 1000 ton o > 1000 ton


demov

ersie

1.9 Nominaal versus intrinsiek versus fiduciair Heel vroeger was de waarde van een munt gelijk aan de waarde van het goud of het zilver waarvan die munt gemaakt was. We noemen dit de intrinsieke waarde. Euromunten zijn gemaakt van koper, nikkel en messing. De intrinsieke waarde van dat materiaal is veel lager dan de zogeheten nominale waarde. Dat is de waarde die op de munt staat afgedrukt. De Euro is dan ook fiduciair geld. Fiduciair geld ontleent haar waarde niet aan de intrinsieke waarde van het materiaal van de munt, maar aan het vertrouwen (of 'fiducie') dat de gebruikers in elkaar en in hun valuta hebben. Ook de bitcoin is fiduciair geld: de miljoenen gebruikers van de Bitcoin community vertrouwen op de waarde van de munt. Daar zit een risico. Want alle valuta fluctueren, en met de bitcoin gebeurt dit vaker en sneller dan met stabielere valuta zoals de Euro en Dollar. Door daarop slim te speculeren zijn sommige mensen steenrijk geworden.

Opdracht 1.6 In de video wordt beweerd dat het transactievolume van de Bitcoin jaarlijks stijgt. Is dat ook zo? Zoek voor elk jaar het grootste Transactievolume ( Market Capitalisation) van de Bitcoin in US-Dollars vanaf 2009. Zie bijvoorbeeld https://Blockchain.info/nl/charts/market-cap en klik op 'All time'.

Fiduciair

geld


demov

ersie

https://blockchain.info/nl/charts/market-cap

1.10 Acceptatie Waarom kun je niet overal betalen met bitcoins? Daar zijn meerdere redenen voor. De belangrijkste is wel de wisselende waarde: als een winkelier een laptop verkoopt voor x bitcoins, en de volgende dag zijn die bitcoins nog maar x/2 waard, dan lijdt hij fors verlies. En dat is een goede reden voor hem om geen bitcoins te accepteren. Een andere reden is dat het opstarten van een bitcoin betaalmogelijkheid niet eenvoudig is. Maar ondanks dat telt ons land een groot aantal bedrijven en winkels die de bitcoin wel accepteren. In Arnhem al meer dan 100. Of toch niet? Kijk maar op:

www.btcshops.nl

www.arnhembitcoinstad.nl

Opdracht 1.7 Waarom zijn Arnhemse ondernemers steeds minder enthousiast over de Bitcoin?

o hoge transactiekosten o lange wachttijd voor acceptatie van transactie o door koersval verliest publiek vertrouwen in de Bitcoin o omdat voor andere winkels cash- en pinbetaling nodig blijven, vindt

het publiek de Bitcoin overbodig


demov

ersie

http://www.btcshops.nl/

http://www.arnhembitcoinstad.nl/

Antwoordformulier Les 1 Naam:

Klas:

Je kunt de vragen uit deze les beantwoorden met behulp van dit antwoord-formulier. Je kunt de vragen ook online beantwoorden als je via pictio.nl bent ingelogd; de vragen staan als oefentoets op pictio.remindotoets (zie pag. 5). Opdracht 1.1 Bitcoin is cryptogeld. Er zijn nog andere, minder bekende vormen van cryptogeld. Hieronder staan er 15, compleet met drieletterige afkorting. Een van de 15 is echter geen cryptogeld. Ga op onderzoek uit. Welke is nep?

o Ethereum - ETH o Namecoin – NMC o Litecoin – LTC o Peercoin – PPC o Novacoin – NVC o DevCoin – DVC o TerraCoin – TRC o FeatherCoin – FTC o PrimeCoin – XPM o ProtoShares – PTS o DogeCoin – DOGE o EarthCoin – EAC o Pecunicoin - PCU o MetisCoin – MTC o iXcoin – IXC

Opdracht 1.2 Hoeveel Satoshis is 1 bit?

o 1 o 10 o 100 o 1000

Opdracht 1.3 Op een Amerikaanse website zie je iets dat 1,500 Satoshis kost. Als de omrekenkoers 1 bitcoin tegen 1.000 euro is, wat is dan het bedrag in euro's?

o 0,0015 euro, dus 0,15 eurocent o 0,015 euro, dus anderhalve eurocent o 0,15 euro, dus 15 eurocent o 1,5 euro, dus anderhalve euro


demov

ersie

Opdracht 1.4 Vooral in de eerste jaren van zijn bestaan was het koersverloop van de Bitcoin zeer grillig. Verzamel de jaarlijkse maximum- en minimumkoers van die periode in USD (dollars) en noteer ze in de tabel hieronder. LET OP: In de cellen van de jaren waarvan nog geen waarden bekend zijn vul je tien (10) in, in de beginjaren noteer je als koers 0,1 (vul dus geen nul in).

Opdracht 1.5 In de video is sprake van de Nederlandse 'geheime' goudvoorraad. Hoe groot zou die voorraad zijn? Zoek niet de waarde, maar het gewicht.

o 100 - 200 ton o 200 – 500 ton o 500 - 1000 ton o > 1000 ton

Opdracht 1.6 In de video wordt beweerd dat het transactievolume van de Bitcoin jaarlijks stijgt. Is dat ook zo? Zoek voor elk jaar het grootste Transactievolume ( Market Capitalisation) van de Bitcoin in US-Dollars vanaf 2009. Zie bijvoorbeeld https://Blockchain.info/nl/charts/market-cap en klik op 'All time'.


demov

ersie

https://blockchain.info/nl/charts/market-cap

Opdracht 1.7 Waarom zijn Arnhemse ondernemers steeds minder enthousiast over de Bitcoin?

o hoge transactiekosten o lange wachttijd voor acceptatie van transactie o door koersval verliest publiek vertrouwen in de Bitcoin o omdat voor andere winkels cash- en pinbetaling nodig blijven, vindt

het publiek de Bitcoin overbodig


demov

ersie

Lesopdracht Les 1 Twee mannen die goed geprofiteerd hebben van de koersschommelingen van de Bitcoin zijn de 'Winklevoss twins'. Samen bezitten zij meer dan 120.000 bitcoins. Ook Nederland heeft zijn bitcoinmiljonairs. Volg de link en lees over Nederlandse bitcoinmiljonairs. http://www.ad.nl/economie/nederland-kent-eerste-bitcoinmiljonairs~a52ee9dd/ Of lees dit verhaal, van een 'wannabee'-miljonair: https://bitcointalk.org/index.php?topic=481337.0

Cameron Winklevoss en Tyler Wannabee miljonair © Google Winklevoss (foto: Pascal Perich) p

Deelopdracht 1 Zoek op het internet naar een succesverhaal over mensen die schatrijk geworden zijn door vroegtijdig te investeren in bitcoins.

Deelopdracht 2 Zoek een bedrijf, zo dicht mogelijk bij jou in de buurt, dat bitcoins accepteert. Let wel, dit mag geen online bedrijf zijn, maar een echte winkel of koffieshop. Werk je antwoorden uit in een tekstverwerkingsdocument. In de Lesopdracht van Les 2 breid je dit document verder uit. Zodra je de lesopdracht van Les 1 hebt afgerond ga je verder met Les 2 van de lesbrief.


demov

ersie

http://www.ad.nl/economie/nederland-kent-eerste-bitcoinmiljonairs%7Ea52ee9dd/

https://bitcointalk.org/index.php?topic=481337.0

over cryptogeld in de mijn - pictio.nl fileLes 2 – In tien stappen een bitcoin wallet pag.22 . Les...

Documents

Transcript of over cryptogeld in de mijn - pictio.nl fileLes 2 – In tien stappen een bitcoin wallet pag.22 . Les...