Opvang van het kind met traumatisch schedelhersenletsel in

de acute fase

J.M. Fock

Kinderneuroloog

UMCG Groningen

Niet Aangeboren Hersenletsel bij Kinderen en Jongeren, ‘meer dan je denkt!’ 13-10-2015

Disclosures

• GEEN

Niet Aangeboren Hersenletsel bij Kinderen en Jongeren, ‘meer dan je denkt!’ 13-10-2015

Traumatisch schedelhersenletsel

Definitie: letsel door geweld van buiten af van schedel en schedelinhoud Acceleratie of deceleratie Hoofdoorzaak van overlijden en handicap bij kinderen 1-19 jaar

Niet Aangeboren Hersenletsel bij Kinderen en Jongeren, ‘meer dan je denkt!’ 13-10-2015

Kinderen en schedelhersenletsel

• Kinderen “accident prone”

• baby’s/ peuters/kleuters/schoolkind/puber

• ongevallen thuis

• verkeersongevallen

• sportongevallen

Niet Aangeboren Hersenletsel bij Kinderen en Jongeren, ‘meer dan je denkt!’ 13-10-2015

Pelt ED, Kloet A de, Hilberink SR et al. The incidence of traumatic brain injury in young people in the catchment area of the University Hospital Rotterdam. Eur J Paediatr Neurol 15 (2011) 519-526

Niet Aangeboren Hersenletsel bij Kinderen en Jongeren, ‘meer dan je denkt!’ 13-10-2015

Incidentie TSHL kinderen

• Nationaal geen betrouwbare cijfers

• Extrapolatie 14.000/ jaar

• Meer dan de helft < 5 jaar

• Ook internationaal schattingen

Niet Aangeboren Hersenletsel bij Kinderen en Jongeren, ‘meer dan je denkt!’ 13-10-2015

Traumatisch schedelhersenletsel

• Licht

• Matig

• Ernstig

• Praktijk verdeling in Licht/Matig en Ernstig

Niet Aangeboren Hersenletsel bij Kinderen en Jongeren, ‘meer dan je denkt!’ 13-10-2015

Spoedopvang

• Traumateam ter plaatse eerste score

• Spoedopvang CSO

traumachirurg

anaesthesist

neuroloog

radioloog

etc

Niet Aangeboren Hersenletsel bij Kinderen en Jongeren, ‘meer

dan je denkt!’ 13-10-2015

Indeling naar Glasgow Coma Scale

• EMV score (Eye Motor Verbal) maximaal 4-6-5

• Licht als EMV score 13-15

en/ of voorbijgaand bewustzijnsverlies < 30 minuten

• Matig als EMV score 9 – 12

• Ernstig als EMV score 3- 8

• PTA : Post Traumatische Amnesie

• Focale uitval of prikkelingsverschijnselen

Niet Aangeboren Hersenletsel bij Kinderen en Jongeren, ‘meer dan je denkt!’ 13-10-2015

Niet Aangeboren Hersenletsel bij Kinderen en Jongeren, ‘meer dan je denkt!’ 13-10-2015

Niet Aangeboren Hersenletsel bij Kinderen en Jongeren, ‘meer dan je denkt!’ 13-10-2015

Volwassene en kind ≥ 4 jaar Kind (< 4 jaar)

E = Actief openen van de ogen

E 4 spontaan spontaan

3 op aanspreken op aanspreken

2 op pijnprikkel op pijnprikkel

1 geen reactie geen reactie

M = Beste motore reactie (aan de armen)

M 6 voert verbale opdracht uit spontaan of voert verbale opdracht uit

5 lokaliseert pijnprikkel lokaliseert pijnprikkel

4 trekt terug op pijn trekt terug bij pijn

3 abnormaal buigen op pijnprikkel abnormaal buigen op pijnprikkel

2 abnormaal strekken op pijnprikkel abnormaal strekken op pijnprikkel

1 geen reactie geen reactie

V = Beste verbale reactie

V 5 Georiënteerd alert, brabbelen, kirren, gebruikelijke woordjes

4 Gedesoriënteerd woordjes minder dan gebruikelijk, spontaan geprikkeld huilen

3 onsamenhangende woorden huilt alleen op pijnprikkel

2 onverstaanbare geluiden kreunt op pijnprikkel

1 geen reactie geen reactie

15 = maximale score Niet Aangeboren Hersenletsel bij Kinderen en Jongeren, ‘meer dan je denkt!’ 13-10-2015

Schedelhersenletsel Kinderen

• 80 % licht

• 10-15 % matig

• 5-10 % zwaar (n= 700-1400/jaar)

• Ernst SHL bepaald door de combinatie van

score Glascow Coma Scale

duur van de bewusteloosheid (< of > 30 minuten)

duur van de amnesie

Niet Aangeboren Hersenletsel bij Kinderen en Jongeren, ‘meer

dan je denkt!’ 13-10-2015

Oorzaken bewustzijnsdaling neurotrauma

• Diffuus hersenschors letsel

• Bilateraal thalamus letsel

• Inklemming supratentorieel

compressie mesencephalon

• Inklemming subfalcien

• Inklemming herniatie cerebellaire tonsillen; compressie hersenstam

Niet Aangeboren Hersenletsel bij Kinderen en Jongeren, ‘meer

dan je denkt!’ 13-10-2015

CSO

• ABC stabiliseren

• Inventarisatie letsel

• Aanvullend onderzoek

• Voorlopig diagnosegesprek met ouders/ verzorgers

Niet Aangeboren Hersenletsel bij Kinderen en Jongeren, ‘meer dan je denkt!’ 13-10-2015

Neurotrauma binnenkomst CT-scan hersenen

Niet Aangeboren Hersenletsel bij Kinderen en Jongeren, ‘meer dan je denkt!’ 13-10-2015

Primair en secundair letsel

Primair

• Contusiehaarden

• Diffuus Axonaal Letsel (DAI)

• Sub-, epiduraal, subarachnoïdaal hematoom of intraventriculair

• Infarct

• Traumatisch aneurysma

Secundair

• Oedeem

• Inklemming

• Hydrocefalie

• Infectie

• Liquorlekkage

• Epilepsie

The Unique Features of Traumatic Brain Injury in Children. Review of the Characteristics of the Pediatric Skull and Brain, Mechanisms of Trauma, Patterns of

Injury, Complications, and their Imaging Findings—Part 2 Pedro S. Pinto, MD, Avner Meoded, MD, Andrea Poretti, MD, Aylin Tekes, MD, Thierry A. G. M. Huisman, MD J Neuroimaging 2012;22:e18–e41.

Niet Aangeboren Hersenletsel bij Kinderen en Jongeren, ‘meer dan je denkt!’ 13-10-2015

Intracraniële Drukverhoging (ICP)

• Altijd plaatsing ICP-meter bij EMV < 9

• Bijsturen met vochtbeperking

• Mannitol

• Hyperosmolair zout

• Glucose

• Koelen ter discussie

Niet Aangeboren Hersenletsel bij Kinderen en Jongeren, ‘meer dan je denkt!’ 13-10-2015

CTscan ICP meter acuut of na enkele uren

Niet Aangeboren Hersenletsel bij Kinderen en Jongeren, ‘meer dan je denkt!’ 13-10-2015

Door fracturen drukontlasting

Niet Aangeboren Hersenletsel bij Kinderen en Jongeren, ‘meer dan je denkt!’ 13-10-2015

Intensive Care

• Opname • 24-72 uur sedatie • Informatie gesprek ouders/ verzorgers • Maatschappelijk werk

• 1 op 1 verpleging • Scores EMV • Infusen • Intubatie • Dokters, veel!

Niet Aangeboren Hersenletsel bij Kinderen en Jongeren, ‘meer dan je denkt!’ 13-10-2015

Craniëctomie

• Als ICP en oedeem niet conservatief te bestrijden

• Botlap wordt bewaard

vriezer

• Terugplaatsing na weken

• Als de zwelling is afgenomen

Niet Aangeboren Hersenletsel bij Kinderen en Jongeren, ‘meer dan je denkt!’ 13-10-2015

Naar de afdeling

• Voor ouders onzeker

• Geen 1 op 1 verpleging meer

• Medicatie afbouw

• Fysiotherapie meer dan doorbewegen

• Logopedie

• Ergotherapie

• Pedagogisch medewerker

• Snoezelen

• Poppenspeelster, cliniclowns; muziek aan bed

Niet Aangeboren Hersenletsel bij Kinderen en Jongeren, ‘meer dan je denkt!’ 13-10-2015

Balans tussen activeren en rust

Niet Aangeboren Hersenletsel bij Kinderen en Jongeren, ‘meer dan je denkt!’ 13-10-2015

MRI cerebrum na 2 weken

Niet Aangeboren Hersenletsel bij Kinderen en Jongeren, ‘meer dan je denkt!’ 13-10-2015

Gesprekken

• Prognose

• Kind wordt nooit meer dezelfde

• Inventarisatie thuissituatie

• Revalidatie-arts actief betrokken

• Voorbereiding door verpleging

Niet Aangeboren Hersenletsel bij Kinderen en Jongeren, ‘meer dan je denkt!’ 13-10-2015

Met hoop en onzekerheid over naar…

Niet Aangeboren Hersenletsel bij Kinderen en Jongeren, ‘meer dan je denkt!’ 13-10-2015

Niet Aangeboren Hersenletsel bij Kinderen en Jongeren, ‘meer dan je denkt!’ 13-10-2015