Kenmerk 15Het conflict in de christelijke wereld over de vraag de wereldlijke of de geestelijke mach het primaat behoorde te hebben Les 1 - Verzet en Ketterij

Opstand tegen het wereldlijk gezag

• Handwerklieden in de stad kwamen soms in opstand tegen het wereldlijke gezag.

– oorzaak meestal armoede– veel succes hadden ze niet

– de kerk, adel en vorst hielp de bovenlaag van de steden het verzet te breken

H3:§11:p57 1100115012001250130013501400145015001550

KetterijOpstand tegen het kerkelijke gezag

• Ketterij is een uiting van meningen/doen van handelingen die door de leiders van dé Kerk waren verboden.

• Vaak waren de meningen gericht tegen machtsmisbruik door kerkelijke gezagsdragers (p. 57)

• Maar ook kon het te maken hebben met een andere zienswijze op het Christendom / het Christen-zijn

• Reactie Kerk:– Soms nam de Kerk de kritiek serieus, vaker werden de critici als

ketters bestempeld• Dit betekende vervolging.• Ketterijen konden gevaarlijk worden als de aanhang van een groep

groeide, b.v. door een verbond met boeren of arme stedelingen (p. 58)

1100115012001250130013501400145015001550

De Katharen (Zuid-Frankrijk)• Uitten kritiek op de katholieke kerk

• Werden vervolgd en op de brandstapel gezet.

• Paus Innocentius III organiseerde in 1209 een kruistocht tegen de Katharen.

• Het ging niet alleen om het ontkennen van de autoriteit van de Katholieke Kerk door de Katharen, maar ook de wereldlijke ambities van de paus en de conflicten tussen de Occitaanse (zuid-Franse) adel en de koning van Noord-Frankrijk

• Begin 14e eeuw is de laatste kathaar verbrand.

1100115012001250130013501400145015001550

Bestrijding ketterij• Naast de wereldlijke macht (via

kruistochten of rechters) bestreed de kerk zelf ook ketterijen via de Dominicaner- en Franciscaner orden.– Waren zelf ontstaan als kritische

bewegingen– De Franciscanen werden zelfs

bijna door de kerk als ketters vervolgd.

• Kerk en wereldlijke macht werkten samen. – Zo zorgden wereldlijke

rechters voor de uitvoering van het vonnis van de kerkelijke rechtbank.

• Later richtte de Kerk de rechtbanken van de inquisitie op.– Moesten ketters opsporen en

berechten.– Vaak werden mensen tot de

brandstapel veroordeeld.– Door overreding (preken) en

geweld werden de ketterijenin de 14e en 15e eeuw onderdrukt.

1100115012001250130013501400145015001550

“Branden” voor je geloof

Carcassone

Queribus

Montsegúr

Q & A

• Waarom zullen kerkelijke machthebbers zo fel gereageerd hebben op de kritiek op de kerk?

• Kritiek op de kerk/het geloof is vaak ook kritiek op de leiding/het bestuur. De leiding voelde zijn positie in gevaar komen. M.a.w. door de kritiek werd het gezag aangetast.