Opportuun januari2013

7/26/2019 Opportuun januari2013

1/17

RELATIEMAGAZINE VAN HET OPENBAAR MINISTERIE |NR 01 |JAARGANG 19| JANUARI 2013

Je moet kijken om het te zienMensenhandel-rapporteurCorinne Dettmeijer

De frauderende bedrijvendokter

Heb je als OMer ineens eenadvoct nodig


2/17

2 |

ZSM in heel NederlandZSM Noord-Nederland is geopend. Op maandag 17 december werden de eerste zaken door het noordelijke ZSM

team afgehandeld. Daarmee is ZSM landelijk dekkend: verdachten, slachtoffers en de samenleving worden vanaf nu

in heel Nederland geconfronteerd met een snelle, zichtbare, merkbare en herkenbare afdoening van strafzaken. De

eerste Groningse zaak had een doorlooptijd van 19 uur, van aanhouding tot en met de executie. Het betrof een

vernieling met 650,- schade. Officier van justitie Jolanda Brontsema besloot dat de verdachte de schade diende

te vergoeden en deed de zaak op die manier af. Het blij verbaasde slachtoffer had s middags om drie uur het geld

cash in handen. ZSM Noord-Nederland is gevestigd in het hoofdbureau van politie in het centrum van Groningen.

Tekst: Jan Hoekman | Foto: Henk Veenstra

Opportuun 1 - januari 2013 - In Beeld|3


3/17

Opportuun 1 - januari 2013 - Inhoudsopgave|5

Je moet kijkenom het te zien Dat ze gtNationaal rapporteur mensenhandel Corinne

Dettmeijer-Vermeulen over uitbuiting in de prostitutie

en andere sectoren. De handen van de ex-aanklager en

ex-rechter jeuken regelmatig. Toch denkt ze dat ze als

rapporteur uiteindelijk effectiever kan zijn in de aanpak

van mensenhandel.

Interview met een onafhankelijk rapporteur

Als aanklagers verdedigdmoetenworden, krijgen ze bijstand van de Landsadvocaat.

Opportuun ging op bezoek bij het kantoor Pels Rijcken &

Droogleever Fortuijn, en zag een innige band tussen OM

en landsadvocaat. Het OM is een prachtige clint om

voor te werken. Voor aanklagers is het wel wennen. Heb

je als OMer ineens een rdsman nodig.

Op bezoek bij de Van Oldenbarnevelts & De Witten

van de 21e eeuw

Mensenhandel frustrerenHoe kan je mensenhandel in de seksindustrie tegen-

gaan? Officier van justitie Sabina van der Kallen, recher-

cheur John van Berkum en gemeenteambtenaar Carin

Hofmans vertellen over de aanpak in Den Haag. We

moeten het zo onaantrekkelijk mogelijk maken voor

uitbuiters.

De lijnen zijn kort in Den Haag

Bedrijvendokter Franc van B., dieachter rookgordijnen fikse faillissementsfraude

pleegde, was een uiterst deskundige en joviale kerel. In

FP-officier Wim Bollen trof financieel genie Van B. nietzon joviaal tegenstander: de fraudeofficier eiste 24

maanden celstraf. Dit alles na een tijdrovend en

ingewikkeld onderzoek. Je ziet het pas als je het

begrijpt, zegt Bollen over de fraude.

Cruyffiaanse wijsheid van een jager op geldwolven

InhoudGelukkig Nieuwjaar

OPPORTUUN |RELATIEMAGAZINE VAN HET OPENBAAR MINISTERIE |JAARGANG 19|NUMMER 01 |januari2013Opportuun wordt gratis verstrektaan de medewerkers van het OM en andere genteresseerden. Het magazine verschijnt twaalf keer per jaar. De redactie is verantwoordelijk voor deinhoud. Aan de in Opportuun verstrekte informatie kunnen geen rechten worden ontleend. Overname van artikelen met bronvermelding is toegestaan.AbonnementenadministratieWijzigingen? Stuur de adresdrager met de aangebrachte wijzigingen naar het retouradres, of e-mail de wijzigingen [email protected]. Redactieadres Openbaar Ministerie, Parket-Generaal, afdeling Communicatie, Prins Clauslaan 16, Postbus 20305, 2500 EH Den Haag.EindredacteurPieter Vermaas, 070 - 3399840 of [email protected]. Plaatsvervangend eindredacteur Thea van der Geest, 070 - 3399825 of [email protected] omslagRobin Utrecht Bladformule en vormgevingKris Kras Design DrukTuijtel Oplage8800

Het vuurwerk dat afgestoken wordt vanaf de Erasmusbrug in Rotterdam is prachtig.

Dat kun je goed zien vanaf de 20 eetage van het World Port Centre op de kop van Zuid

waar in de Maasstad tijdens grote evenementen de driehoek bij elkaar komt.

Bijna was het niet doorgegaan, want het waaide te hard. We zijn blij met het slechte

weer, want het regent ook. Af en toe zelfs heel erg hard.

Dit betekent namelijk dat er vermoedelijk tijdens deze drukste nacht en dag van

het jaar minder brandjes zijn, minder geweld is en minder rottigheid met al dan niet

illegaal vuurwerk is.

Het lijkt ook iets eerder rustiger op straat. Maar als wij, de korpschef en ik, op enkele

locaties gaan kijken, zien we toch waar de dienders die het allemaal op moeten

lossen, mee te maken hebben. En het lijkt er wel heel sterk op dat sommige feest-

vierders gericht vuurwerk naar politiemensen en de brandweer gooien.

Op Nieuwjaarsdag maken mijn mensen van het parket, die de zaken ZSM gaan afwik-

kelen, de balans op. Er zijn iets minder aanhoudingen dan vorig jaar, er zijn iets

minder incidenten geweest, en er zitten gelukkig geen zaken bij met ernstiger letsel.

Maar er zijn wel weer verschillende mensen belaagd die gewoon aan het werk

waren. ME die de brandweer moest ontzetten! Of ME die gewone agenten bij een

kroeg te hulp moest schieten! En wie gaat nou een verpleegkundige in het ziekenhuis

slaan, bij uitstek iemand die hulp biedt! Beveiligers bij het vuurwerk worden bedreigd

met een mes! En waarom moet je nou agenten beledigen, zomaar, omdat ze gewoon

in de buurt zijn?

Moet dat nou zo? Kunnen we er met zijn allen niet gewoon echt de leukste nacht van

het jaar van maken?

Een veilig Nieuwjaar!

Fred Westerbeke, hoofdofficier arrondissementsparket Rotterdam

En verder...Stelling: 'Alcohol telt mee'> 10De zaak: Kinderporno? > 115 vragen: Processtukken > 16ZSM-Column: Imago > 17Kortom > 22Jurisprudentie: Voorbedachte raad > 30Colum: Huis van bewaring > 31Gespot: Koersen met een klassieker > 3226

6

12

18


4/17

6 |Naam artikel-Opportuun 1 - januari 2013

het over mensenhandel. Moderne

slavernij. Dus ik vind dat die

aandacht zeker terecht is. Temeer

daar die cijfers alleen het topje van

de ijsberg zijn. Het zou net zo goed

tien keer zo veel kunnen zijn.

Mensenhandel is een haaldelict, je

moet kijken voordat je het ziet. Het

gaat niet alleen om de enkele

gemeente, maar ook om de rol van

de gemeente in de regio. Daar waar

de burgemeester het probleem

onderkent, het belang van de

aanpak inziet, waar vervolgens een

ketensamenwerking ontstaat, dr

komt er ook meer uit. Het verschil in

aandacht verklaart waarom in

sommige regios veel meer mensen-

handelzaken worden ingestuurd dan

in andere.

Welke bevinding schokte u het

meest?

Ik kan het juist andersom zeggen.

Waar ik heel tevreden over ben is

dat je ziet dat er al veranderingen

plaatsvonden toen het onderzoek

startte en interviews werden

gehouden en uitgewerkt. Zon

onderzoek doen doet mensen de

ogen al wat openen. In Arnhem

heeft inmiddels, in oktober, het

eerste casusoverleg mensenhandel

Opportuun 1 - januari 2013 - Interview|7

JE MOET KIJKEN OM HET TE

ZIEN

Vroeger kon ze operationeel mensenhandelaars vervolgen en veroor-

delen. Maar Corinne Dettmeijer-Vermeulen, eerder officier en rechter,

mist die bevoegdheden niet. Op afstand kan ik uiteindelijke effectiever

zijn. Interview met de Nationaal rapporteur mensenhandel.

Ze is net terug van fotos maken bij

NS-station Holland Spoor. Over de

locatie had ze meegedacht met de

fotograaf, verklapt Corinne

Dettmeijer-Vermeulen. De

Doubletstraat, een prominente plek

in de Haagse prostitutiesector,

raadde ze af. Dus werd het Holland

Spoor. Nou, dat kan ook. Daar

komen allerlei mensen overal

vandaan, die denken dat in Den

Haag een gouden toekomst wacht.

En dat valt tegen. Zelf had de

Nationaal rapporteur mensenhan-

del en seksueel geweld tegen

kinderen liever nog in een onopval-

lend straatje willen gaan staan.

Zoals in de Schilderswijk, waar

mensen gedwongen kroepoek

hebben moeten bakken in een

brandgevaarlijke, vieze ruimte vol

met kakkerlakken. Uiteindelijk

kreeg de Dienst Huisvesting

signalen dat daar dingen niet pluis

waren, en kwam er een grote

uitbuitingszaak aan het licht. Ik wil

maar zeggen: het zit overl.

Op de tafel in haar werkkamer op

steenworpafstand van het ministerie

van Veiligheid en Justitie ligt haar op

12 december gepresenteerde

rapport: Mensenhandel. Effectieve

aanpak op gemeentelijk niveau.

Lessen uit de praktijk. De kern-

boodschap daarin: Gemeenten zijn

de spil in de aanpak van mensen-

handel. Voor een effectieve aanpak

van mensenhandel op lokaal en

regionaal niveau is het noodzakelijk

dat gemeenten hun bestuurlijke

verantwoordelijkheid nemen.

Gemeenten krijgen niet veel mel-

dingen van mensenhandel. Uit uw

rapport blijkt dat ze soms twijfe-

len om te gaan investeren in de

aanpak ervan.

Ja, wij noemen dat de bestuurlijke

impasse. Waarbij vanuit de

gemeente gezegd wordt: We zien

niet zo veel. Terwijl vanuit de

politie en het OM wordt gezegd:

Maar je moet beter kijken, en daar

hebben we de integrale aanpak

voor nodig.

Ook mijn eerste reactie was: recht-

vaardigen de aantallen meldin-

gen wel zoveel aandacht?

Dettmeijer twijfelt even, en dan

neemt ze een voorschot op cijfers

die ze een aantal dagen later, op 24

december, zal presenteren.

Staccato: 1222 slachtoffers

geregistreerd in 2011. We hebben

Corinne Dettmeijer:

Gecertificeerdemensenhandel-officieren heelbelangrijk

Nationaal rapporteur mensenhandel Corinne Dettmeijer


5/17

8| Interview- Opportuun 1 - januari 2013 Opportuun 1 - januari 2013 - Interview|9

plaatsgevonden. Dat was er

daarvoor niet, dus dan denk ik: het

heeft resultaat. Nee, die krantenkop

die Trouwover mijn onderzoek

maakte (Gemeenten falen) zou ik

niet gekozen hebben. Er zijn

gemeenten waar de aanpak

absoluut verbeterd moet, maar er

zijn ook gemeenten waar het heel

goed gaat.

Wat betekent het dat u onafhanke-

lijk bent?

In de meeste landen is het monito-

ren van mensenhandel onderge-

bracht bij een ministerie. Dan is er

sprake van een hirarchisch

dienstverband en zal je niet snel

zeggen dat de overheid onvoldoendedoet aan mensenhandel. Dat ik

onafhankelijk ben maakt het ook

voor non-gouvernementele organi-

saties makkelijk mij te benaderen

met gegevens en problemen. NGOs

die slachtoffers van mensenhandel

bijstaan, zijn in veel landen terug-

houdend met het verstrekken van

de gegevens van die slachtoffers

aan de overheid. En kennis over

aantallen en kenmerken van

slachtoffers is noodzakelijk om

effectief beleid te o ntwikkelen.

In Nederland pleitte u eerder al

voor specialisatie bij rechters

Ja. We zagen dat het aantal

vrijspraken in mensenhandelzaken

relatief hoog is. Daarom heb ik

kwalitatief onderzoek gedaan naar

de jurisprudentie in mensenhandel-

zaken. Dat heb ik twee keer gedaan,

over de uitspraken van 2007 en

recentelijk van 2010. Mijn aanbeve-

lingen hebben geleid tot een

voornemen om binnen de

Rechtspraak te gaan specialiseren

op het gebied van mensenhandel.

Daar ben ik blij om. Het OM heeft

die specialisatie al jaren geleden

ingezet. We zien hetzelfde bij de

politie, bij de arbeidsinspectie, we

zien trainingen bij de IND. Binnen

de Rechtspraak zag men de

noodzaak tot specialisatie niet.

Maar in mijn laatste rapport heb ik

kunnen laten zien dat er vrijspraken

geweest zijn als gevolg van een

gebrek aan kennis en ervaring met

dit heel lastige wetsartikel.

In dossiers waarin er volgens u

voldoende bewijs zat?

Ik ben lang rechter en officier van

justitie geweest, dus ik weet: als je

het dossier niet kent en niet zelf op

de zitting zit, kan je over de waarde-

ring van het bewijs geen zinnig

woord zeggen. Maar je kunt wel uit

het vonnis halen wat de rechtbank

bewezen acht en welk etiket zij

daar vervolgens op plakt. Daar heb

ik naar gekeken.

Kunt u een voorbeeld geven van

zon etiket?

Het is strafbaar als mensenhandel

om iemand aan te werven of te

vervoeren naar een ander land om

in dat land in de prostitutie te gaan.Voor deze vorm van mensenhandel

is een dwangmiddel niet vereist. Het

staat niet in de delictsomschrijving,

niet in de wetsgeschiedenis en ook

de jurisprudentie van de Hoge Raad

geeft geen aanleiding om het

dwangvereiste in die bepaling te

lezen. Integendeel. Toch zijn er vele

uitspraken waar de rechtbank in

feite de delictsomschrijving

bewezen acht maar vrijspreekt

vanwege het ontbreken van een

dwangelement. Dat klopt dus niet.

Het is ook vaste jurisprudentie dat

als een dwangmiddel is gebruikt de

instemming van het slachtoffer niet

relevant is. Als het gaat om minder-

jarige slachtoffers is het gebruik

van een dwangmiddel niet vereist en

natuurlijk de instemming evenmin

relevant. Toch zie ik meerdere

uitspraken waarin de rechtbank aan

de instemming van het minderjarige

slachtoffer betekenis toekent.

Jeuken uw handen wel eens?

Ik heb geen operationele taken. Dat

betekent dat ik op enige afstand van

de problematiek zit. Ik denk dat dat

goed is. Omdat je daardoor uitein-

delijk effectiever kan zijn. Maar

jazeker, er zijn onderwerpen

waarover ik me druk kan maken.

Een van die dingen was dat lange

tijd binnen de Rechtspraak die

specialisatie niet van de grond

kwam. Ik maak me ook, al wat

langer, zorgen over de opvang van

Nederlandse minderjarige slachtof-

fers. Ik vind dat daarvoor, net als bij

meerderjarige slachtoffers,

categorale opvang nodig is die

zich alleen richt op deze specifieke

groep slachtoffers.

Nu zitten de meisjes verspreid?

Nu zitten Nederlandse minderja-

rige meisjes binnen de gendiceerde

jeugdzorg. En binnen de instellingen

heerst de gedachte dat ze allemaal

wel die meisjes kunnen behandelen.

Vaak zien ze daar de problematiek

als problematiek van het msje.

Maar als een meisje slachtoffer is

van een loverboy dan komt een

groot stuk van het probleem toch

van die lverboy af? Dat moet

erkend worden. Niet alleen omdat

het meisje dan op haar toegesnedenhulp kan krijgen zodat ze niet

opnieuw in handen valt van zon

jongen. Maar ook om medewerking

te stimuleren met politie en justitie

in de opsporing en vervolging. Om

aangifte te doen. Nu zien we vaak

dat zon meisje dat in een voorzie-

ning van jeugdzorg komt, moeilijk

bereikbaar is voor de politie.

In welk opzicht?

Soms is bij een o pgenomen meisje

de afspraak dat ze de eerste zes

weken geen bezoek mag ontvan-

gen, ook niet van de politie. Of ze zit

ergens in het Oosten en de politie in

Rotterdam wil haar horen: blijkt dat

alleen op bepaalde uren te kunnen.

Binnen die instellingen wordt het

belang van contact met de politie

onvoldoende onderkend. Waar dat

belang van samenwerking met de

politie wordt onderkend, ligt de

aangiftebereidheid hoger.

Welke gevolgen verwacht u van de

komst van de Nationale Politie

voor de aanpak?

Ik hoop dat het niet verandert. Ik

heb de minister per brief laten

weten dat ik het op zich niet als een

probleem zie dat mensenhandel

belegd gaat worden bij de

Vreemdelingenpolitie er zijn

meerdere korpsen waar dat nu ook

gebeurt. Maar dat ik het wel een

probleem zou vinden als de

aanzienlijke expertise die de

afgelopen jaren op dit terrein is

opgebouwd bij de politie, verloren

zou gaan. Die angst leeft in het

veld. Ik moet zien hoe dat zich gaat

ontwikkelen.

Zon vijf jaar geleden speelde de

zaak-Sneep. Er ontstond een pro-

grammatische aanpak waarin

bestuur, OM, politie en fiscus

samen barrires opwerpen. Was

dat een goede ontwikkeling?

Absoluut. Mensenhandel is een

haaldelict. Met gezamenlijke acties,

zoals op het Baekelandplein in

Eindhoven of in de Haagse

Doubletstraat, geef je een signaal

af aan de vrouwen die daar werken:

We zien jullie, we zijn er. Dan

stromen niet meteen de aangiften

binnen, maar die aangiften druppe-len op een later moment binnen.

Het is ook een signaal aan de

criminaliteit die er is. We zijn er.

Actie zoals bij de Wall, de Chinese

massagesalons. Een hotelproce-

dure van anderhalf jaar geleden,

dat zijn ook heel belangrijke acties.

Het gaat er niet alleen om de

vergunde sector in beeld te hebben,

maar ook om de illegale sector te

zoeken. Dan moet je echt zoeken. Ik

denk dat Nederland daar goed in

bezig is, ook bij de overige uitbui-

ting.

Van de wrden eromheen krijg ik

wel eens jeuk: programmatisch,

barriremodel, convenanten,

ketenregisseur

Dan zal ik u een voorbeeld geven.

Je hebt een ketenoverleg in

bijvoorbeeld Rotterdam, en daarbij

zit ook Bureau Jeugdzorg en het

Prostitutie Maatschappelijk Werk,

en daar is ook een casusoverleg.Daarin komt dan het geval van een

meisje van 22 langs. Dat wordt uit

de prostitutie gehaald en dat wordt

allemaal besproken. Omdat daar

ook iemand van Jeugdzorg bij zit,

denkt die: h, die naam ken ik, ik

heb de jongere zusjes onder

toezicht. Dus daar moet ik eens een

extra gesprek mee hebben want dit

is toch een zorgelijke ontwikkeling.

Dat komt niet naar buiten als je

zon casusoverleg niet hebt, en dat

is belangrijk. Het gaat niet om de

woorden; het gaat erom dat de

overleggen effectief zijn.

Casusoverleg, dat klinkt al weer

meer werkvloer

Ik denk dat het ook in belangrijke

mate werkvloer s. Het is de

combinatie van signalen krijgen en

daarboven iemand hebben die kan

doorpakken. Die aanstuurt en wat

det met die convenanten. Die zaak

van de kroepoekbakkers in Den

Haag, die kwam aan het rollen

omdat de Dienst Huisvesting

signalen kreeg en wist hoe daarop

te handelen, juist omdat Den Haag

een ketenaanpak kent. Maar in de

asperge-zaak in Someren had de

arbeidsinspectie gezien dat er al

veel bekeuringen en boetes aan de

latere verdachte waren opgelegd.

De Dienst Huisvesting heeftgeconstateerd dat het niet brandvei-

lig was waar deze mensen onderge-

bracht waren. Die zaak is bij de

kantonrechter gekomen. In het

vonnis van de kantonrechter staat

dat er deuren s nachts op slot

gingen waar die mensen sliepen,

dat er honden op het terrein waren.

Als de Dienst Huisvesting in

Someren alrt was geweest, dan

had veel eerder kunnen worden

gezien dat er sprake was van een

mensenhandelsituatie. Dus

ketensamenwerking en alert zijn

maken het verschil.

Heeft u aanbevelingen specifiek

voor officieren?

Ik denk dat het, in die ketensamen-

werking, ook voor officieren

belangrijk is dat ze het vertrouwen

hebben om informatie te delen. Een

goede informatiepositie en uitwis-

seling is een van mijn aanbevelin-

gen in het ketenonderzoek. En hetis belangrijk dat de gecertificeerde

mensenhandelofficieren, die in 2009

zijn ingesteld, bljven. Dat heeft in

de aanpak van zaken een absolute

vooruitgang betekend. Hun rol is

belangrijk in de expertiseontwikke-

ling. En dat ze in hoger beroep gaan

als ze het niet eens zijn met een

vonnis. De toename die we zien in

hogerberoepzaken vind ik goed in

een rechtsgebied in ontwikkeling.

Verder is het belangrijk dat het OM

richtlijnen voor strafvordering heeft

vastgesteld, zowel voor uitbuiting in

de seksindustrie, als in overige

uitbuiting. Jammer dat de ZM er

vanaf ziet om orintatiepunten op te

stellen. Maar ook in die zin is hoger

beroep een belangrijk middel om te

proberen eenheid erin te krijgen.

Bent u zelf, sinds u rapporteur

bent, anders tegen het mensenhan-

delprobleem gaan aankijken?

Zeker. Zo ben ik beter de moeite die

vrouwen hebben om aangifte te

doen, gaan inzien. Hetzij als

loverboy-slachtoffer omdat ze nog

verliefd zijn, maar ook uit angst. Ik

vind het een heel abject misdrijf.

Het heeft z volstrekt geen enkel

respect voor de mens. Dat vind ik

schokkend. Nog stds. En ik heb

echt schokkende dingen gezien inmijn werk. Als kinderrechter heb ik

wel meisjes voor me gehad die we

nu slachtoffer van een loverboy

zouden noemen. Destijds dacht ik:

Die stel ik gewoon onder toezicht,

die plaats ik uit huis en dan lossen

we dat op. Nou, mooi niet dus. Dat

is een probleem dat we nog steeds

zien. Waarom hebben we daar op

preventief gebied de afgelopen

dertig jaar niet wat meer stappen

gezet? 40 procent van de geregi-

streerde Nederlandse slachtoffers

is minderjarig op het moment van

registratie. Als we meer zouden

kijken naar de leeftijd bij het begn

van de uitbuiting, dan zou het goed

kunnen zijn dat 80 procent van de

Nederlandse slachtoffers een-

derde van het totaal minderjarig

is. Dat vind ik ontoelaatbaar.

Heeft u wel eens willen vluchten:

en n even wat minder schok-

kende, ellendige dingen op mijn

bureau!

Nee, ja kijk, jaren lang heb ik als

kinderrechter nare dingen gezien.

Nare dingen zien is dan gewoon je

vak. Daarom vind ik wat ik nu doe zo

bijzonder. Ik kan met mijn aanbeve-

lingen dingen benvloeden. Dingen

laten veranderen. Dat geeft juist

ontzettend veel energie om hier

mee dr te gaan.

Tekst: Pieter Vermaas

Fotos: Robin Utrecht


6/17

bijzondere voorwaarden reclasse-

ringstoezicht en toezicht op de

computer van B. Preventie, want B.

heeft al een veroordeling en een

voorwaardelijk sepot in zedenzaken

met kinderen op zijn naam staan.

Advocaat Mirjam Guntenaar bekijkt

de zaken anders. Dat de vermeende

kinderporno maar een klein deel

uitmaakte van alle plaatjes en

filmpjes op de computer van haar

clint, bewijst volgens haar dat B.

niet bewust op zoek was naar

kinderporno. Ze zegt dat B. nu goed

weet waar de grens ligt. Zijn

psychiater vindt dat het heel goed

met hem gaat, en dat toezicht van de

reclassering niets zou toevoegen.

Een signaleringsplan geeft precies

aan wanneer de verdachte in de

gevarenzone komt en wat de

begeleiders dan moeten doen. Ze

vraagt om vrijspraak vanwege het

bewijs, dat volgens haar onrechtma-

tig verkregen is, en het ontbreken

van opzet; of anders om schuldig-

verklaring zonder oplegging van

straf, of een geheel voorwaardelijke

werkstraf.

De uitspraak van de rechtbank, twee

weken later: 60 uur werkstraf,

geheel voorwaardelijk. Zonder extra

toezicht, omdat B. in goede handen

is bij de GGZ.

Tekst: Lars Kuipers

Illustratie: Guusje Kaayk

Wat dacht u nou toen u daarmee

bezig was?

U moet begrijpen dat ik toen in een

heel andere toestand was. De

verdachte articuleert nadrukkelijk,

een symptoom van Asperger.

Destijds heb ik het helemaal

verkeerd ingeschat.

U zag er toen geen kinderporno in.

Is het nu dan kinderporno?

Ik ben het er mee eens dat de foto's

die ik toen heb gedownload ethisch

niet verantwoord zijn.

Officier van justitie Schuth twijfelt

niet: dit is kinderporno. De foto van

het meisje waarmee alles begon

zonder meer, en de rest, met

kinderen die erotische houdingen

aannemen, is op zijn minst sugges-

tief. Verdachte zelf dacht ook: kan

dit wel? Vervolgens is hij op zoek

gegaan, heeft afbeeldingen van

internet gedownload, een halfslach-

tige poging gedaan om het te

checken en ze vervolgens in aparte

map gezet.

Het bewijs is op rechtmatige wijze

verkregen, vindt hij. Dat B. de

beheerder van het tehuis geen

toestemming heeft gegeven om met

zijn computer naar de politie te

stappen, valt de politie niet aan te

rekenen.

Het is nou niet de meest imposante

zaak, zowel als het gaat om het

aantal beelden als om de aard

ervan, zegt de officier. Toch eist hij

een werkstraf van 120 uur, waarvan

de helft voorwaardelijk, met als

Wat maakt die foto nou kinder-

porno?

Mijnheer B. roept het bijna door

de zaal.

Een paar meter verderop staan de

rechters van de meervoudige kamer

in Assen, de griffier en de advocaat

gebogen over een verzameling

prints, die officier van justitie Hessel

Schuth heeft uitgestald. De foto in

kwestie is er een van een minderja-

rige jongen op het strand die met

zijn lichaam een brug maakt in het

zand. Geen geslachtsdeel te zien.

B., die lijdt aan het syndroom van

Asperger, liet de foto begin 2010

zien aan een medebewoner van het

tehuis waar hij woonde. B. vond het

een mooi beeld, artistiek zelfs. Maar

de ander liep naar de beheerder

met het verhaal dat B. vieze plaatjes

op zijn computer had staan. De baas

nam de laptop van S. af en ging er

mee naar de politie. Die trof op de

harde schijf, weggestopt tussen

gedownloade luisterboeken, een

map aan met zon vijftig dubieuze

foto's.

Hoe is dat nou zo gekomen, wil de

rechtbank weten.

In 2009 ging het niet goed met me,

legt mijnheer B. uit. Op internet

was ik op zoek naar iets erotisch.

Toen kwam ik een foto tegen van

een jong meisje waarvan ik dacht:

kan dat wel? Dat wilde ik melden bij

het meldpunt kinderporno. Toen

ging ik zoeken op Google en kwam

ik uit op links naar andere sites.

Artist iek of sugge stief, dat is de vra ag

Opportuun 1 - januari 2013 - De Zaak|11

Kinderporno?

10 |Stelling- Opportuun 1 - januari 2013

aannemelijk is dat iemand door alcoholgebruik buiten-

proportioneel gedrag vertoont. Want ik kan me situaties

voorstellen waarbij wl alcohol is genuttigd, maar dat

dat gn invloed heeft op de situatie. Stel dat je twee

biertjes hebt gedronken en iemand aan de bar valt je

lastig. Je wordt in een situatie gezogen die uitmondt in

een vechtpartij. Dan vraag ik me af of die twee biertjes

daarop van invloed zijn geweest.

Wel vind ik dat in de meeste gevallen iemand agressie-

ver wordt en extremer geweld gebruikt door alcohol-

gebruik, maar het is te simpel om te stellen dat alcohol

altjd het verschil maakt. Ik vind het goed om iemand

zwaarder te straffen als blijkt dat die persoon daadwer-

kelijk agressiever of gewelddadiger is geworden door

de drank (of andere middelen). Je moet tenslotte weten

hoe je lichaam op alcohol reageert. Drank kan je

onredelijker maken en daar mag je je niet achter

verschuilen. Daar moet je juist je eigen verantwoorde-

lijkheid voor dragen.

Bas Koops (23 jaar) deelnemer OM-burgerforum in

Amsterdam

Ja,

want je neemt bewust een risico om de controle te

verliezen. Als iemand nuchter is en begint te schoppen

dan heeft hij gn controle over zijn emoties. Dan moet

hij hulp zoeken bij een hulpverlener. Maar als je

normaal wl de controle hebt, en die door alcohol

verliest, neem je bewust een risico. Dat bewust risico

nemen vind ik een verzwarende omstandigheid.

Volgens mij ben je je altijd bewust van je gedrag. Ook

met een beneveld brein. Als je echt niet meer weet wat

je doet, dan ben je zo dronken dat je ook geen klap

meer kan verkopen.

Ik studeer rechten aan de Open Universiteit. Via een

Twitterbericht van het OM heb ik me aangemeld voor

een burgerforum. Daar bespraken we ook een casus

over alcoholgebruik en geweld. Aan de deelnemers

werd gevraagd of alcoholgebruik invloed moet hebben

op de strafmaat. Men vond van niet. Sommigen vonden

het niet zoveel uit maken of de verdachte dronken was

of nuchter. Maar ik vind dat er wel een verschil is.

Paula van Schie (54 jaar) deelnemer OM-burgerforum

in Amsterdam

Tekst: Thea van der Geest

Fotos: Marijke Volkers, Bart Dane

Nee, mits

Alcohol telt mee in de strafmaat voor geweldsdelicten

DE STELLING


7/17

12 |Naam artikel-Opportuun 1 - januari 2013

Lange adem tegen rookgordijnen van Tom Poes

Opportuun 1 - januari 2013 - Alles afwegende|13

Was het slim zakendoen of simpelweg faillis-

sementsfraude, al die trucs en tricks om de

curatoren te misleiden? Well, dit is fraude. Het

bewust en systematisch, via ingewikkelde

juridische constructies, de curatoren het zicht

op de werkelijke verhoudingen en gebeurtenis-

sen onthouden. Dit is het creren van een

juridische schijnwerkelijkheid die de curator

ertoe moet bewegen zijn faillissementspaulia-

nabevoegdheden middelen om in te grijpen bij

gesjoemel, red. - net in te zetten en de

overdracht van de boedelactiva voor t lage

waarden te accepteren.

Fraudeofficier Wim Bollen van het Functioneel

Parket in Zwolle acht het nog steeds treffende

woorden die hij gebruikte voor de activiteiten

van de van faillissementsfraude verdachte Franc

van B. uit Laren, die de afgelopen jaren in acht

zittingsdagen van de Amsterdamse rechtbank

tegenover hem stond. Het is een citaat uit zijn

lijvige requisitoir, waarin hij in maart 2012 24

maanden celstraf eist tegen financieel genie

Van B. (53), een adviseur van bedrijven die er

slecht voorstaan en die in (zeker) vijf faillisse-

menten zou hebben gefraudeerd. Op 1 juni 2012

veroordelen de rechters de verdachte tot 28

maanden cel, waarvan een halfjaar voorwaarde-

lijk. Vier maanden gaan daar uiteindelijk vanaf

omdat een redelijke termijn van berechting

ruimschoots is overschreden.

Ruim vijf jaar kostte het

FP-officier Wim Bollen en

zijn (vele) medeonder-

zoekers om de Larense

financile expert en bon-

vivant Franc van B. veroor-

deeld te krijgen wegens

omvangrijke faillissements-

fraude. Een megaklus om

deze uiterst deskundige,geraffineerde, maar joviale

man te pakken, stelt de

aanklager eerlijk vast.

Officier Wim Bollen:

Van B. over-donderendemet zijn

deskundigheid

De jovialebedrijvendokter

Xxx


8/17

Opportuun 1 - januari 2013 - Naam artikel|1514 |Alles afwegende- Opportuun 1 - januari 2013

terechte straf zou krijgen. Want de rookgordijnen

die hij legde, dreigden ons soms te verstikken. En

met ons bedoel ik ons allemaal, dus de TRAFI- en

FIOD-onderzoekers, parketsecretaris Rudy

Koolschijn en mezelf.

In een vonnis van honderd paginas achtte de

rechtbank, met daarin overigens niet geringe

financile experts, vier gevallen van faillisse-

mentsfraude bewezen, vervolgt de FP-officier.

Hij maakte zich daaraan schuldig bij de bedrijven

ASR, Van der Plas, Bald en Burgers Logistics. In

de zaak van Bentex werd Van B. vrijgesproken,

omdat hierin sprake was van oplichting, een

vergrijp dat we niet in de tenlastelegging hadden

opgenomen. Uiteraard zijn we content met de

rechterlijke uitspraak, maar de affaire loopt nog.

Tegen vier zaken heeft de veroordeelde consul-

tant beroep aangetekend, terwijl wij van het OM in

de Bentex-case met een volgappel zijn gekomen.Er loopt nog een ontnemingsprocedure tegen

de man.

Koppijn-bv voor een euroDe hardnekkig opererende bedrijvendokter Jos W.(55) uit Notter is een andere grote vis die verstriktraakte in de netten van ovj Wim Bollen en zijnonderzoekers. De Zutphense en Almeloserechtbanken veroordeelden deze fraudeur, diepretendeerde ondernemers van hun koppijn-bvsaf te helpen, in twee vonnissen tot in totaal 28maanden onvoorwaardelijke celstraf wegensfaillissements- en belastingfraude, valsheid ingeschrifte en witwassen. Saillant detail in dezecase: W. werd op de dag van zijn eersteveroordeling opnieuw aangehouden omdat hijvrolijk verder bleek te zijn gegaan met zijn fraudeop grote schaal.Bollens karakteristiek van persoon en werkwijzevan W.: Jos W. had niet gestudeerd, maar was eenbepaald lepe boef en iemand met een fenomenaalgeheugen. Zijn criminele organisatie een groepbv-opkopers kocht voor n euro zogenaamdekoppijnbedrijven op en liet zich daarvoor onder detafel vorstelijk betalen. Een kwart van die ongeveer250 bedrijven ging failliet en met de rest gebeurdeniets. Alles zonk af naar een postadres inDuitsland, waar alles in de versnipperaar gingGeen administratie meer, spullen en geld werdenaan de boedel onttrokken en valse facturen werdenuitgegeven om belastingfraude mee te plegen. Eenschuld van 22 miljoen euro bleef onbetaald.Zwaar illegale praktijken, in feite ook voor niet-insiders goed zichtbaar, vult de aanklager lichtjesglimlachend aan, maar ja, vnd m maar eens

Ietwat koeltjes, zakelijk vooral, neemt ex-fiscalist

Wim Bollen op zijn kantoor in Zwolle zijn opponent

van formaat Franc van B. en diens grote fraude-

zaak nog eens onder de loep. Van B. is een nogal

beminnelijke, joviale man ook in de rechtszittin-

gen die zijn eigen bedrijf runt als consultant

insolventiezaken, zeg maar een specialist op het

gebied van in zwaar weer verkerende bedrijven die

niet meer aan hun financile verplichtingen

kunnen voldoen. Hij is d grote deskundige man

van de ogenschijnlijk legale constructies, die

enorm geraffineerd in elkaar zitten. Maar die

ongelooflijk deskundige man misbruikt zijn kennis

dus op grote schaal. Hij haalt vennootschappen

leeg, verhuist die naar bijvoorbeeld een slooppand

ergens in het land en zet daar een stroman neer

als directeur. Daarmee verdient hij miljoenen

Slim, slim Hij wordt niet voor niets de op het

gebied van insolventierecht zr bijdehante TomPoes genoemd. Tom Poes, verzin een list!, weet je

wel? Het is allemaal list en bedrog, alles wordt in

het geniep geregeld. Door al zijn uitermate

slimme juridische constructies was de werkelijk-

heid zonder ons diepgaande onderzoek voor

curatoren nauwelijks of niet meer te ontdekken.

Meneer Van B. geloofde er zlf in dat hij volkomen

legaal bezig was. Tegen zijn rechters zei de man

jurist, goed opgeleid bij banken en met de gave

zaken tot in de diepte te bestuderen - zelfs dat zij

er helaas niets van begrepen en dat vonden de

rechtsprekers volgens mij niet echt complimen-

teus. Vandaar misschien die iets hogere straf voor

de verdachte? Het uiteindelijk goed gemotiveerde

vonnis bewijst dat ze het heel goed hebben

begrepen.

Een kantoorkast helemaal gevuld met dossiers,

slopende researchmaanden, twee jaar rc-verho-

ren, acht rechtszittingen en acht weken ruimte

voor de heren rechters om de aanklachten en de

pleidooien te bestuderen. Ruim vijf jaar heeft het

megaonderzoek tegen de Gooise hedonist al met

al in beslag genomen. Ovj Bollen voelt dringend de

behoefte de eer van zijn jacht op Van B. spontaan

te delen met zijn legertje collega-onderzoekers.

Begin september 2007 zijn we het onderzoek naar

de praktijken van Van B. gestart. De TRAFI een

gespecialiseerd onderdeel van de belastingdienst,

red. leverde ons de intelligencevoor de zaak aan.

De academisch gevormde registeraccountants van

die dienst zijn continu betrokken geweest bij dit

project en ook met een heel zwaar FIOD-team

hebben wij al die tijd permanent prima samenge-

werkt. We hebben elkaar steeds de weg gewezen:

die lange weg die we te gaan hadden, vol met

beren. En met enige regelmaat vroegen we

onszelf af of deze bedrijvendokter, die de boel

feitelijk ziek maakte in plaats van beter, wel zn

De balans opmakend concludeert Wim Bollen dat

het de opsporingsautoriteiten en de rechterlijke

macht enorm veel tijd, deskundigheid en

capaciteit heeft gekost Van B. veroordeeld te

krijgen. En dat terwijl het OM op basis van de

inlichtingen van de TRAFI nog maar vijf zaken

selecteerde om te vervolgen. Er was sprake van

aanmerkelijk meer verdachte dienstverleningen

van Van B.s bedrijf.

De ovj is op het einde van het interview met

Opportuun iets minder formeel over zijn

gewiekste tegenstander: Franc van B. was een

echte geldwolf, die zeven miljoen euro aan de

boedels onttrok en daar zelf ruim 1,3 miljoen aan

verdiende in de zaken waarvoor hij werd gestraft.

Schade door b.v. inventieve onttrekkingen aan de

boedels van bedrijven. Dat kon deze money driven

specialist onder meer omdat hij een snelle

denker is, die zijn opdrachtgevers gewoonoverdonderde met zijn grote deskundigheid. Zij

hadden geen rottigheid in de gaten. Zij zagen in

eerste instantie niet hoe hun bedrijf werd

afgezonken: een directiewisseling, een zetel-

verplaatsing en de crediteuren n de curator op

een dwaalspoor. Een duistere wereld met als

trefwoorden kasrondjes, kwijtscheldingen,

leningen die schijnleningen zijn, benadeling van

en onttrekking aan boedels, insolventierecht

Wat dat betreft heb ik nog weleens aan de

(omstreden) logica van Cruyff moeten denken.Je

ziet t pas als je t begrijpt

In die wereld van moeilijke en lange woorden en

begrippen beweegt misdaadbestrijder Bollen zich

dagelijks. Werk is er in overvloed. Alleen al in

2012 leverde faillissementsfraude een schade-

post op van 1,7 miljard, zo wordt gesteld. De ovj

draagt enkele cijfers aan. Jaarlijks zijn er 10.000

faillissementen en in 8000 daarvan is niks meer

te halen. In een kwart tot eenderde van de

gevallen wordt er gefraudeerd en we moeten

realistisch zijn: de pakkans bij dit soort delicten is

nog tamelijk gering. Het Functioneel Parket doet

er per jaar zon veertig af en daarnaast komen

nog wat zaken bij de arrondissementsparketten

terecht. We moeten toe naar een ng meer

gentegreerde aanpak van dit probleem, want in

feite is het strafrecht aanvullend aan de civiel-

rechtelijke instrumenten die de curator heeft om

de gevolgen van deze fraude ongedaan te maken.

Is dat gecompliceerde, specialistische werk van

hem wellicht nog een voordeel bij het gezellig

met het gezin scrabbelen in de huiskamer?

Topscores bereiken met woorden als boedelont-

trekkingshandelingen en faillissementspaulia-

nabevoegdheden?

Ach, je krijgt allemaal maar zeven lettertjes.

Tekst: Gerard Trentelman | Foto: Herman Engbers

Ik wilde

genoeg-

doening in

mijn werkOVER WIM BOLLEN (59):

Net als zijn vader koos Wim Bollen al jong

voor een baan bij de belastingdienst. Hij

werkte onder meer als belastinginspecteur

in Tiel en stapte in 1982 over naar het vrije

beroep. Als belastingadviseur ging hij werken

bij de gerenommeerde accountancyorganisa-

tie Deloitte, waar hij in 2006 een glanzende

carrire hij bracht het tot partner en

regiodirecteur afsloot.

Even overwoog ik de belastingrechtspraak in

te gaan, vertelt Wim Bollen - getrouwd, twee

kinderen maar toen ik een advertentie zag

waarin het OM zestig nieuwe officieren vroeg,

was mijn besluit genomen. Ik wilde mijn loop-

baan afsluiten met uitdagend, maatschappe-

lijk relevant werk. Voor mij had dat een

toegevoegde waarde Ik wilde me senang

voelen, genoegdoening in het werk vinden.

Als buitenstaander trad hij op 1 april 2007 als

officier in dienst bij het Functioneel Parket in

Zwolle (fraude en milieu), waar hij bovendien

als persofficier fungeert.

Een journalist noemde me eens de fiscalist

die boevenvanger werd. Zo is t eigenlijk

ook En ja, mijn overstap naar het OM vroeg

inderdaad een enorm financieel offer. Toch

niet echt belangrijk voor me, want ik vind dat

ik het heel dik voor mekaar heb in het leven.

Ik ben nog pa geworden ook.


9/17

16| 5 Vragen- Opportuun 1 - januari 2013

5Op 1 januari 2013

treedt de Wet

herziening regels

betreffende de

processtukken

(Stb. 2011, 601)

in werking. Het

Wetenschappelijk

Bureau van het

Openbaar Ministerie

beantwoordt vijf

vragen over de wet.

Vragen

1. Wat regelt de wet in het kort?De wet regelt onder andere de samenstelling, de kennisneming en de

afschriftverstrekking van de processtukken. Voor het eerst is een criterium in

het Wetboek van Strafvordering opgenomen aan de hand waarvan wordt bepaald

of stukken tot de processtukken behoren. Tot de processtukken behoren alle

stukken die voor de ter terechtzitting door de rechter te nemen beslissingen

redelijkerwijs van belang kunnen zijn. Dit is overigens geen nieuw criterium, het

werd al in de rechtspraak gebruikt.

2. Wat verandert er voor de officier van justitie?In de wet is nu met zoveel woorden vastgelegd dat de officier verantwoordelijk is

voor de samenstelling van het procesdossier tijdens het opsporingsonderzoek.

De officier heeft er bovendien een bevoegdheid bij gekregen, die vooral in de

zwaardere zaken van belang kan zijn. Hij kan bepaalde processtukken

permanent buiten het dossier houden in het belang van een getuige, ter

bescherming van een zwaarwegend opsporingsbelang en ter bescherming van

de staatveiligheid. Dit zijn de belangen die worden genoemd in artikel 187d Sv.

Hij heeft daarvoor wel de machtiging van de rechter-commissaris nodig.

3. Wat verandert er voor de verdachte?De positie van de verdachte is versterkt. In de wet is vastgelegd vanaf welk

moment de verdachte in beginsel recht heeft op kennisneming van de

processtukken, nl. na het eerste verhoor. Hij kan bovendien de rechter-

commissaris vragen een termijn te stellen waarbinnen de kennisneming moet

plaatsvinden. Het bezwaarschrift tegen de onthouding van kennisneming wordt

voortaan ook door de rechter-commissaris behandeld en niet meer door de

raadkamer. De regeling voor afschriftverstrekking is uitgebreid. De officier van

justitie kan de afschriftverstrekking op drie gronden weigeren. Tegen deze

weigering kan de verdachte bezwaar maken bij de rechter-commissaris. Ook

staat nu in de wet dat de verdachte het recht heeft stukken aan het

procesdossier toe te voegen. Daarbij is een regeling opgenomen, die hem het

recht geeft kennis te nemen van stukken die (nog) geen processtukken zijn met

het oog op het onderbouwen van het verzoek bepaalde stukken bij de

processtukken te voegen. We noemen dit gemakshalve de grasduin-bepaling.

De officier kan de voeging en de kennisneming van niet-processtukken weigeren

op grond van de belangen uit artikel 187d Sv. Daarvoor heeft hij wel een

machtiging van de rechter-commissaris nodig. Hij kan de voeging ook weigeren

omdat de stukken naar zijn oordeel geen processtukken zijn. Ook dan is een

machtiging nodig.

4. Verandert er iets voor de BOB-stukken?Ja en nee. Artikel 126aa Sv is niet gewijzigd en blijft als bijzondere regeling voor

de BOB-stukken bestaan. Voor de kennisneming van bijvoorbeeld tapgesprekken

en andere BOB-stukken die nog niet bij de processtukken gevoegd zijn, geldt

echter dat de grasduin-bepaling van artikel 34 Sv moet worden toegepast. Dat

betekent dat de rechter-commissaris moet worden ingeschakeld als de officier

de kennisneming wil weigeren.

5. Wanneer treedt het Besluit processtukken in werking?Bij de wet hoort een AMvB: het Besluit processtukken. Daarin zijn bepalingen

opgenomen over de inrichting van het procesdossier, het inzagerecht en de

verstrekking van afschriften. Twee bepalingen zorgen voor meer praktische

problemen dan door de wetgever was voorzien. Het gaat om de verplichting om

in de zwaardere zaken een chronologisch overzicht van de verrichte

opsporingshandelingen in het dossier op te nemen en de verplichting om in

vrijwel alle dossiers een inhoudsopgave op te nemen waaruit blijkt welk

processtuk op welk tijdstip is gevoegd. De datum van inwerkingtreding is

daarom uitgesteld. De precieze datum is nog niet bekend.

Opportuun 1 - januari 2013 - Het parket|17Opportuun 1 - januari 2013 - Column |17

Als u van zomaar een overheidsinstantie hoort dat uw klacht z.s.m. wordt afgehandeld,

dat weet u het al wel. Gaat nog wel even duren. De afkorting z.s.m heeft een imagopro-

bleem. Het zegt ook zo weinig. Zo snel mogelijk. Is dat snel? Naar wiens maatstaf reke-

nen we? Veel mensen vinden overheids-z.s.m. NSG. Niet Snel Genoeg. En dat klopt vaak

ook wel.

Neem de zaak van Klaas. Klaas is een jaar of veertig. In de instelling waar hij woont

heeft hij zijn begeleider bedreigd. Fors. De begeleider moest enkele dagen thuis zitten

omdat zijn veiligheid niet kon worden gegarandeerd. Dat was anderhalf jaar geleden.

Maar eindelijk was het zover: de strafzaak tegen Klaas zou door de politierechter worden

behandeld. Enkele dagen voor de zitting was er ineens een reclasseringsrapport.

Essentie: Klaas functioneert op het niveau van een 12-jarige en kan de zaak niet gesepo-

neerd worden. Klaas kon zich het hele voorval niet meer herinneren. Laat staan dat hij

iets zou begrijpen van een straf.

Maar ja. De bedreiging was fors geweest. De kliniek had niet voor niets aangifte gedaan.

Dus maar eens gebeld met de directeur van de instelling. Die bleek daar inmiddels niet

meer te werken. Er gebeurt wel eens iets in anderhalf jaar. Hoe het nu met Klaas ging,

wist hij dus niet. Maar de directeur wilde in het algemeen wel kwijt dat mensen als Klaas

meteen bestraft moeten worden. Niet anderhalf jaar later. Geen kritiek hoor.

Het werd dus een sepot.

Ons ZSM moet dit soort zaken voorkomen. Omdat we niet na elkaar, maar gelijktijdig

werken. Omdat we meteen de omstandigheden van Klaas kennen. Onmiddellijk contact

op kunnen nemen met zijn begeleider. En Klaas binnen enkele uren bestraffend kunnen

toespreken. Omdat dat indruk maakt op een 12-jarige veertiger.

Nee, z.s.m. gaat een revival doormaken. Z.s.m. staat straks weer ergens voor. Niet alleen

voor snel, maar ook nog eens voor effectief! Het ZSM van het OM wordt de nieuwe stan-

daard. De burger juicht bij het horen van die drie letters. Maar misschien moet

iemand wel even de andere bewoners van overheidsland informeren.

Jan Hoekman, officier van justitie

Imago

Jan Hoekman


10/17

18 |De Afdeling - Opportuun 1 - januari 2013 |19

Reimer Veldhuis:

Wij zullen nooit tegen

het OM optreden.

Bijstand aan een

verdachte is er dus

niet bij.

Als aanklagers verdedigd moeten worden, krijgen ze bijstand

van de Landsadvocaat. Opportuun ging op bezoek bij het

kantoor Pels Rijcken & Droogleever Fortuijn. De band tussen

OM en landsadvocaat is innig. Het OM is een prachtige clint

om voor te werken.

De OMer die de landsadvocaat moet inschakelen.

Het doet een beetje denken aan een teleurgestelde

veldvoetbalspits. Moet ie komende wedstrijd

ineens in de zaal gaan ballen, met andere

spelregels, en dan ook nog in de verdediging gaan

staan. Je zou er als OMer van in een identiteitscri-

sis kunnen raken.

Wouter Limborgh, advocaat bij het kantoor Pels

Rijcken & Droogleever Fortuijn, waar de

Landsadvocaat een van de partners is, maakt

dergelijke OMers regelmatig mee. Dan zeggen

ze: Wat raar, ik werk bij het OM en nou heb ik een

advoct nodig.

Limborgh werkt bij de sectie Strafrecht van het

kantoor, op de tiende verdieping van New Babylon,

een kantoorkolos waarop van buiten weerbarstige

witte lijnen blauw mozaek bedekken. Met uitzicht

op de Koekamp, de dierenweide naast het

Malieveld, onderdeel van het Haagse Bos.

Beneden kleuren bomen en slingeren sloten.

Verderop is het Kurhaus te zien.

SchadevergoedingDe sectie Strafrecht adviseert het OM (en onder

meer het ministerie van Veiligheid en Justitie,

politie, AIVD en FIOD) en verleent bijstand, onder

meer in kort geding. Geregeld gaat het om

schadevergoeding na toepassing van dwangmid-

delen of andere vormen van justitieel optreden,

maar ook andere kwesties passeren de revue.

Inge Gaasbeek, advocaat en legal counsel bij het

kantoor, adviseert veel over strafrechtelijke

beslaglegging, en staat aanklagers bij in kort

gedingen over bijvoorbeeld het opheffen van

beslag. Al die kort gedingen vragen een actieve

inzet van officieren, AGs en parketsecretarissen,

weet Gaasbeek. Het kost hen dus tijd, terwijl zij

Heb je als OMer ineens een rds man nodig

die tijd wellicht liever aan de strafzaak zelf hadden

willen besteden. Maar een ongunstig vonnis in

kort geding kan heel vervelend uitwerken in de

strafzaak. De tijd is dus vaak goed besteed.

Info uit strafdossierVeel OMers krijgen nooit met de landsadvocaat te

maken. Zijn het misschien de slechte, onzorgvul-

dige OMers die door de landsadvocaat gered

moeten worden? Nee, zegt Reimer Veldhuis,advocaat bij het kantoor, met klem. Het gaat om

zaken waarin de wederpartij zgt dat fouten zijn

gemaakt of een andere beoordeling had moeten

worden gemaakt. Maar daar hoeft natuurlijk geen

sprake van te zijn. Strafrechtelijk optreden heeft

vaak een grote impact, en als zaken dan eindigen

met sepot of vrijspraak, beginnen betrokkenen

soms een civiele zaak om hun schade op de Staat

te verhalen. Verder kan het gaan om de vraag

wanneer informatie uit een strafdossier mag

worden verstrekt. Denk aan een leraar over wie

een OMer aan de basisschool waar hij onderwijst,

heeft gemeld dat hij verdachte is in een zeden-

zaak. Zon man kan rectificatie eisen of een

schadevergoeding, omdat zijn goede naam is

aangetast terwijl hij niet veroordeeld is. Ook is het

in het civiele recht mogelijk om aan de rechtbank

te verzoeken politiemensen en OMers als

getuigen te horen. Op die manier probeert de

verdachte en zijn advocaat soms informatie uit een

strafdossier te verzamelen, vanuit de wens te

De Landsadvocaat

Krakers trekken

doorgaans aan het

kortste eind

Als een eigenaar bij de politie aangifte van

het kraken van zijn woning heeft gedaan,

kan het OM aankondigen dat het de woningzal laten ontruimen. Om dit soort

strafrechtelijke ontruimingen te

voorkomen, spant menig kraker een kort

geding tegen de Staat aan. Dan zal het OM

veelal met ontruiming moeten wachten

totdat de voorzieningenrechter vonnis heeft

gewezen.

Als kraker maak je weinig kans, is de

ervaring van Wouter Limborgh van Pels

Rijcken. Krakers voeren vaak met een

beroep op het huisrecht aan dat het

onredelijk en onaanvaardbaar is dat ze op

zo korte termijn op straat worden gezet. In

kort geding redden ze het daarmee niet.

Alleen als duidelijk is dat een woning na

ontruiming nog jarenlang leeg zal blijven

staan en de kraker een bijzonder belang

heeft, kan een kraker zich met succes

tegen deze ontruiming verzetten.


11/17

wij veel overleg met de zaaksofficier, het

Parket-Generaal, het ministerie en met andere

betrokkenen. Achter elk standpunt zit een

verhaal, en geregeld is dat een politiek verhaal.

Wij zijn altijd de adviseur van onze clint. Dins

standpunt vertel en vertaal je. En met de clint

bespreek je welke verweren er zouden moeten

komen en welke niet.

OMers gedrevenOMers mogen dan tegen hun zin voor de

kortgedingrechter worden gesleept, het contact

tussen aanklagers en de advocaten van de

landsadvocaat is doorgaans uitstekend. Het OM

is een clint met verstand van zaken, zegt Inge

Gaasbeek. Je praat op een hoog niveau, met

officieren die meedenken en soms aangeven dat

het anders moet of kan. Het is mooi om zo samen

met je clint een resultaat na te streven. WouterLimborgh heeft die ervaring ook. Het is een heel

mooie samenwerking. Iedereen moet verdedigd

kunnen worden, maar persoonlijk sta ik liever het

OM dan een grote crimineel met raad en daad bij.

OMers komen slechts incidenteel met civiel

recht in aanraking, en dat is onze meerwaarde.

Je merkt wel dat ze dat civiele perspectief heel

snel oppikken.

Bij de landsadvocaat heerst bewondering voor

officieren. Het zijn gedreven mensen, zegt

Reimer Veldhuis, En wat me altijd opvalt: als je

ze aan de lijn hebt, merk je dat ze tegelijkertijd

met nog iemand aan het bellen zijn en dat er

ondertussen allerlei mensen hun kamer in-

en uitlopen.

Tekst: Pieter Vermaas

Foto's: Robin Utrecht

willen aantonen dat het strafrechtelijk onderzoek

niet in de haak is geweest. Wij staan politie en

OMers bij in een dergelijke procedure en voeren

zo nodig verweer tegen een dergelijk verzoek.

Een ander voorbeeld: een officier die een

afspraak met een verdachte op papier zet.

Veldhuis: Soms zien wij dat zon afspraak net

wat te veel ruimte voor twijfel laat. Dat zit voor

een deel in de relatieve onbekendheid van OMers

met het civiele recht. En voor een ander deel in

handige formuleringen van de advocaat van de

verdachte. Als een officier ons belt en zegt: Kun

je even snel naar een concept kijken?, dan kun

je daar veel problemen mee voorkmen.

ProstitutiepandenDe sectie Strafrecht treedt ook op voor anderen

dan het OM. Het gaat dan om onderwerpen die

raakvlakken vertonen met de strafrechtpraktijk.Reimer Veldhuis en Ccile Bitter doen bijvoor-

beeld geregeld zaken op het terrein van de Wet

Bibob. Een mooi voorbeeld is de weigering van de

burgemeester van Alkmaar vergunningen te

verlenen voor de prostitutiepanden op de

Achterdam in Alkmaar op grond van een

Bibob-dossier. Dit Bibob-dossier is mede

gebaseerd op informatie uit een strafrechtelijk

onderzoek. Ook treden de advocaten van de

sectie geregeld op voor de Dienst Justitile

Inrichtingen in zaken over de rechtspositie van

gedetineerden. De clinten van de sectie

Strafrecht behoren wel allemaal tot de overheid

of de semi-overheid. Wij zullen nooit tegen het

OM optreden. Bijstand aan een verdachte is er

dus niet bij, zegt Reimer Veldhuis.

Het voorgaande neemt niet weg dat Pels Rijcken

een gewoon advocatenkantoor is waar meer dan

130 advocaten werken. Een groot deel van hen

behandelt zaken die niets met de strafrechtprak-

Pels Rijcken is ook een gewoon

advocatenkantoor. Er werken

meer dan honderddertig

advocaten. Een groot deel van

hen behandelt zaken die niets

met de strafrechtpraktijk te

maken hebben.

Wouter Limborgh:

Iedereen moet verdedigd

kunnen worden, maar

persoonlijk sta ik liever het

OM dan een grote crimineel

met raad en daad bij.

20 |De Afdeling - Opportuun 1 - januari 2013

Kort gedingen juist

ook voorkmen

Het kort geding is de meest herkenbare taak

van de elf advocaten van de Sectie strafrecht

van Pels Rijcken & Droogleever Fortuijn. Van

begin 2012 tot half november 2012 zijn er in 83

zaken uitspraken gedaan. Er zijn in die

periode ook 38 uitspraken in bodemzaken

gedaan. Die cijfers geven een beperkt beeld

van wat de landsadvocaat doet, zegt Inge

Gaasbeek. Want in de landspraktijk is, net als

in de gewone advocatuur, adviseren ook een

belangrijke taak. Bovendien leiden niet alle

zaken tot een uitspraak. Ze kunnen worden

ingetrokken of geschikt.

De landsadvocaat kan daar op aansturen.Gaasbeek: Ik vind dat zaken niet tot een

zitting zouden moeten leiden als dat niet nodig

is. Vaak overleg je voorafgaand aan de zitting

met de wederpartij. Dat werkt overigens

beide kanten op. Soms kun je de advocaat van

de wederpartij al dan niet met een beroep op

de jurisprudentie nog voor de zitting ervan

overtuigen dat het zo gek nog niet is wat het

OM heeft gedaan. Dan zeg je tegen de

tegenpartij: Het is natuurlijk uw zaak, maar

bent u wel bekend met die en die uitspraak?

Die stuur ik u graag toe. Maar soms komen

wij ook met het OM tot de conclusie dat beter

op een oplossing buiten zitting kan worden

aangestuurd.

tijk te maken hebben, bijvoorbeeld op het terrein

van het aanbestedingsrecht, ondernemingsrecht

en arbeids- en ambtenarenrecht.

Gevaarlijke sleutelpositieEen duik in de historie illustreert niettemin dat

de band tussen landsadvocaat en overheid vrij

innig is. De landsadvocaat vindt zijn oorsprong in

het begin van de veertiende eeuw. Dan gaat een

aantal steden in Nederland er toe over de hulp in

te roepen van een vaste advocaat (vooral ook

omdat deze het Latijn beheerst), voor het

opstellen van plakkaten en brieven, en voor het

voeren van onderhandelingen met vreemde

mogendheden. De advocaten werden pensiona-

rissen genoemd, omdat ze een pensio (honora-

rium) voor hun diensten en adviezen ontvingen.

Ook de provincies voorzagen zich van de bijstand

van een vaste advocaat. In Holland heette dieadvocaat van den lande. Het was een gevaar-

lijke sleutelpositie in politiek en bestuur. Die

heeft in de eerste eeuw van de Republiek zowel

raadspensionaris Johan van Oldenbarnevelt (in

1619) als Johan de Witt (in 1672) het leven gekost.

Ook in de huidige tijd genereren landsadvocaten-

zaken niet zelden politieke en mediale reuring.

De aankondiging van een kort geding kan er voor

zorgen dat het kalme beraad bij het normale

advieswerk van de landsadvocaat ineens plaats

maakt voor de gekkenhuis-sfeer, waarin er

ineens in hoog tempo moet worden gebeld,

overlegd en positie gekozen.

Ja, daar kunnen politieke kanten aan zitten, zegt

Ccile Bitter, partner bij Pels Rijcken &

Droogleever Fortuijn. Bijvoorbeeld een zaak als

die van de Argentijnse piloot Poch, die vorderde

dat de Nederlandse Staat pogingen zou doen dat

hij vanuit Spanje aan Nederland in plaats van aan

Argentini zou worden uitgeleverd. Dan voeren


12/17

22 |KortOM - Opportuun 1 - januari 2013 |23

Kijk voor meer actueel nieuws op www.om.nl

KORTOM

Start nieuwe gerechtelijke kaartMet de inwerkingtreding van de

Wet herziening gerechtelijke kaart

per 1 januari 2013 wordt het aantal

arrondissementen in Nederland

teruggebracht van negentien naar

tien arrondissementen. Verder

worden de vijf ressortsparketten

samengevoegd tot n (landelijk)

ressortsparket genaamd "het

Ressortsparket". Het Ressorts-parket kent vier vestigings-

plaatsen.

ParkettenDe nieuwe parketten die als gevolg

van de Wet herziening gerechte-

lijke kaart ontstaan worden aange-

duid als arrondissementsparket-

ten. De arrondissementsparketten

hebben dezelfde naam als de

rechtbanken. Een uitzondering

hierop vormt het arrondisse-

mentsparket Oost-Nederland dat

- nadat de Splitsingswet in werking

is getreden - de Rechtbank

Overrijssel en de Rechtbank

Gelderland bedient.

Behalve op deze locaties is het OM

ook robuust en zichtbaar aanwezig

in Veiligheidshuizen en op ZSM-locaties (politiebureaus).

RechtbankenDe wet Herziening Gerechtelijke

Kaart bepaalt dat een rechtbank

vanaf 1 januari 2013 alleen nog

maar zittingsplaatsen heeft. Zo

komt op een dagvaarding bijvoor-

beeld te staan dat iemand is ge-

dagvaard voor een zitting van de

6.

8.

7.

C.

9.

4.

1.

2.

5.

3.

10.

A.

D.

B.

B.

politierechter bij de rechtbank

Zeeland-West-Brabant, zittings-

plaats Breda.

PolitieEenheden van de nationale politie

zullen zich op tien hoofdlocaties

vestigen. Het gaat om Groningen,

Apeldoorn, Utrecht, Haarlem,

Amsterdam, Den Haag, Rotterdam,Tilburg, Den Bosch en Maastricht.

Op de hoofdlocaties worden vooral

staffuncties en ondersteunende

diensten ondergebracht. Het over-

grote deel van de operationele

werkgelegenheid blijft waar die

nu is.

Arrondissementsparketten:1. Amsterdam (Amsterdam)

2. Den Haag (Den Haag, Gouda,

Leiden)

3. Limburg (Maastricht, Roermond)

4. Midde n-Nederland (Almere,

Amersfoort, Lelystad, Utrecht)

5. Noord-Holland (Alkmaar,

Haarlem, Haarlemmermeer,

Zaanstad)

6. Noord-Neder land (Assen,

Groningen, Leeuwarden)

7. Oost-Brabant (Eindhoven,

s-Hertogenbosch)

8. Oo st-Nederland (Almelo,

Apeldoorn, Arnhem, Enschede,

Nijmegen, Zutphen, Zwolle)

9. Rotterdam (Dordrecht, Rotterdam)

10. Zeeland-West-Brabant (Bergen op

Zoom, Breda, Middelburg, Tilburg)

Vestigingen van hetRessortsparket:A. Amsterdam

B. A rnhem Leeuwarden

C. s-Hertogenbosch

D. Den Haag

Mensensmokkel als museumproject

Nederlands rechtssysteem in wereldtop

Expositie Faith Fear Faceover mensensmokkel vankunstenares Carlijn Mens(1972) in het Haa gse GEM-museum.

Mensensmokkel vormt de rode

draad van de expositie Faith Fear

Face. In een enorme tekening

circa 15 meter breed en 2,40 meterhoog wordt een container

doorgelicht om verstekelingen te

traceren. De Haagse officier van

justitie Johan Klunder heeft

gegevens over de Doverzaak met

de kunstenares gedeeld. Bij die

strafzaak uit 2000, kwamen 58

Chinezen in een container om het

leven. Ook de politie, Forensisch

Instituut en Vluchtelingenwerk

hebben Carlijn Mens informatie

verstrekt voor het kunstproject.

Carlijn Mens legt schaduwen vast

en tekent het licht. Schaduwen

hebben iets raadselachtigs. Op die

manier maakt ze de omvang van

deze schrijnende onzichtbare

wereld duidelijk.

Het Nederlandse rechts-systeem behoort tot de bestfunctionerende en meestdemocratische ter wereld.

Dit blijkt uit de onlangs verschenen

Rule of Law Index, een wereldwijde

vergelijking van 97 nationale

rechtsstelsels door non-profit

organisatie The World Justice

Project (WJP). Nederland scoort in

de index extra hoog op het

functioneren van het civiele recht

en de transparantie van de

regering. Op beide onderdelen

eindigt Nederland als tweede van

Bij het maken van de schaduw-

portretten, ontdekte Mens de

bizarre verpersoonlijking van de

mens in zijn schaduw. De schaduw

kan alleen van die persoon zijn, net

zoals DNA, rntgenfotos en

de 97 rechtsstelsels.

The World Justice Project neemt

jaarlijks een groot aantal landen

de maat op een achttal aspecten

van de rechtstaat, zoals de

afwezigheid van corruptie en het

functioneren van het strafrecht. Op

alle acht onderdelen van de index

scoort Nederland bij de beste

vijftien landen. Daarmee doet

Nederland het beter dan veel

West-Europese en Noord-

Amerikaanse landen. Alleen de

rechtstaat van de Scandinavische

landen werkt iets beter.

Pluspunten van Nederland zijn

vingerafdrukken. Vanuit die

gedachte is het project voor het

GEM-museum in Den Haag

ontstaan. Faith Fear Face is nog te

zien tot 25 februari 2013.

onder meer de duidelijke en

effectieve wetten, de goede

toegankelijkheid van het recht en

de onafhankelijkheid van de

rechters. De index is te vinden via

http://worldjusticeproject.org


13/17

24 |KortOM - Opportuun 1 - januari 2013 Opportuun 1 - januari 2013 - OMgeslagen|25

BEMIDDELING

DRUGS

VEILIGHEIDSMYTHE

REPRESSIE?

Er moet gewoon een richtlijn komen van het

OM waarin staat dat overeenkomsten tussen

daders en slachtoffers worden meegenomen in

de afdoening van zaken.

John Blad, hoofddocent strafrechtswetenschap-

pen Erasmus Universiteit Rotterdam,

Groene Amsterdammer, 6 december 2012

Er is veel te weinig aandacht voor de slopende

werking van wiet op onze jeugd. Die troep is

tegenwoordig veel te sterk en tast de

hersenen van onze jongeren aan. Ze worden er

dom van.

Ahmed Aboutaleb, burgemeester van

Rotterdam, Elsevier, 24 november 2012

We zijn in de greep geraakt van risicodenken.

Niets mag meer misgaan en als het toch

gebeurt, willen we tot op de bodem uitzoeken

hoe het kon gebeuren. Pech moet weg!

Bart de Koning, publicist,Blauw,

24 november 2012

We moeten met een andere bril kijken. Minder

ideologisch. Meer naar wat werkt om mensen

van het criminele pad af te brengen. Het is

n-n. En het slachtof fer, n de dader.

Jeroen Recourt, PvdA-Kamerlid Justitie,

de Volkskrant, 27 november 2012

OMGESLAGEN

Legitimatieplicht verkoper van koper

De Roodgevoerde Toga op vernieuwde site

Vanaf 1 januari 2013 moetverkoper van koper zichlegitimeren.

Nu al zijn metaalopkopers wettelijk

verplicht elke aankoop te registre-

ren. Wanneer iemand koper,

koperkabel of een koperlegering

aanbiedt en contant uitbetaald wil

worden, moet hij zich voortaan

legitimeren. Dit betekent dat opko-

pers hun klant moeten vragen om

een geldig identiteitsbewijs, en een

aantal gegevens over de aankoop,

de klant en diens identiteitsbewijs

moeten registreren. Zo wordt hetvoor koperdieven moeilijker om hun

gestolen waar aan te bieden en zijn

zij gemakkelijker op te sporen door

de politie.

Een team van buitengewoon opspo-

ringsambtenaren (boas) en de

politie zal onaangekondigd bij

metaalopkopers langs gaan om te

controleren of voldaan wordt aan

de legitimatieplicht bij contante

inkoop. Wanneer dat niet het geval

is, kunnen de controleurs een boete

opleggen.

ProRail, TenneT, het ministerie van

Veiligheid en Justitie, de politie,

het Openbaar Ministerie en deMetaal Recycling Federatie hebben

diverse maatregelen getroffen

tegen koperdiefstal. Het gaat

onder meer om de inzet van flexi-

bele politieteams, het gebruik van

synthetisch DNA en een hogere

strafeis tegen koperdieven. De

invoering van de legitimatieplicht

is een van de maatregelen die met

de partners is genomen om koper-

diefstal aan te pakken.

Het maandgemiddelde van koper-

diefstallen is op en bij het spoor in

het eerste half jaar van 2012

gedaald met 14% ten opzichte van

het eerste half jaar van 2011 (van43 naar 37 per maand). Bij het

elektriciteitsnet is het maandge-

middelde van het aantal koperdief-

stallen in het eerste half jaar van

2012 gelijk gebleven ten opzichte

van het eerste half jaar van 2011 (5

per maand). Er zijn in 2012 tot en

met oktober 24 verdachten van

koperdiefstal, waardoor gevaar-

lijke situaties ontstonden bij het

spoor en het elektriciteitsnet,

aangehouden.

De website van de Mr Eva Meillo

Stichting, www.mrevameilloprijs.

nl, is vernieuwd. De site bevat links

naar de SSR-site, waarop filmpjes

staan en het verslag van de Meillo-

lezing op 11 oktober 2012. Via de

site kan het boek De Roodgevoerde

Toga gedownload worden.

Dit jaar wordt opnieuw een Meillo-

lezing gehouden. Deze zal op 10

oktober vanaf 15.00 uur

plaatsvinden in Amsterdam.

De locatie wordt nader bekend

gemaakt.

Officier van justitie Eva Meillo

kwam in 2008 bij een

verkeersongeluk in Thailand om

het leven, terwijl ze probeerde

naar Nederland te reizen in

verband met de Palm Investzaak.

Boetes omhoog

Beste stagebedrijf

Boetes zijn met twee procentverhoogd.

Een aantal boetes is met ingang

van 1 januari 2013 met twee pro-

cent omhoog in verband met de

jaarlijkse indexering. Het percen-

tage is gebaseerd op de ontwikke-

ling van de consumentenprijsindex

in de periode va n 1 juni 2011 tot 1

juni 2012.

Het gaat met name om de boetes

voor verkeersovertredingen, zoals

het rijden door rood licht, snel-

heidsovertredingen en het niet

OM Breda-Middelburg is ver-kozen tot beste s tagebedrijfvan 2012.

Die prijs heeft het te danken aan de

manier waarop MBO-stagiaires

binnen de afdeling Administratie

worden opgeleid en begeleid.

dragen van de autogordels. Maar

ook verscheidene boetes voor

overtredingen van plaatselijke

verordeningen zullen omhoog

gaan, zoals het wildplassen, het

niet volgens de regels buiten zetten

van vuilnis of het te lang stallen

van campers of caravans voor het

huis.

De indexering heeft ook plaatsge-

vonden voor de boetebedragen en

tarieven in de misdrijfrichtlijnen

(met uitzondering van de richtlijn

strafvordering jeugd).

Deze verkiezing is georganiseerd

door het kenniscentrum Ecabo. OM

Breda-Middelburg was eerder al

verkozen tot beste stagebedrijf in

de sector juridisch MBO. In de

Arena te Amsterdam nam het OM

het op 15 november op tegen de

zeven winnaars van de andere

sectoren (bank en verzekeringen,

ict, beveiliging etc.). Uit de acht

genomineerden bepaalde de jury

dat OM Breda-Middelburg zich het

beste stagebedrijf van 2012 mag

noemen.


14/17

al genoeg zijn. De nieuwe trend is om meisjes met

jonge kinderen te ronselen en het kind onder te bren-

gen bij de moeder van de pooier. Met alle gevolgen van

dien.

Van der Kallen: Er is een verschil tussen mensenhan-

del en mensensmokkel. Mensen halen dat nog wel

eens door elkaar. Mensensmokkel is hulp bij illegale

toegang, doorreis of verblijf.

Schrijnende voorbeelden van die subtiele druk kennen

de drie allemaal: Roma-meisjes die in Bulgarije in

onmenselijke omstandigheden moeten overleven. Van

Berkum kent fotos van hun omgeving en begrijpt hun

keuze. Hun woningen zijn vaak slechter dan een

varkenshok. Ze worden geronseld met het vooruitzicht

veel geld te kunnen verdienen. Als ze uiteindelijk alles

hebben moeten afstaan, niemand in het vreemde land

kennen en de taal niet spreken, is er geen sprake

meer van vrijwilligheid. Ook meisjes die zwakbegaafd

zijn, in een internaat wonen of thuis problemen heb-

ben, worden geronseld voor de seksindustrie.

Loverboys palmen hen in en maken ze afhankelijk.

Geweld is niet nodig om deze meisjes te dwingen.

Van Berkum houdt zijn hart vast als straks Bulgarije

en Roemeni volledige EU-lidstaten worden. Dan

krijgen we in Nederland te maken met een golf van

meisjes die hier vrijwillig, maar ook onvrijwillig in de

prostitutie verzeilen.

Hofmans: Prostituees kunnen zich niet zo maar vesti-

gen in Den Haag. De gemeente heeft een aantal flinke

drempels ingebouwd. Meisjes kunnen vanaf hun acht-

tiende jaar de prostitutie in, maar om zich te vestigen

moeten ze eerst langs een aantal instanties. Ze moeten

zich inschrijven in de Gemeentelijke Basis

Administratie, een SoFi-nummer aanvragen en zich

laten registreren als ZZPer bij de Kamer van

Koophandel. Mocht een meisje aan het loket komen dat

zelf niks zegt, de papieren laat overhandigen door

iemand anders, niet weet waar ze is of niet weet waar

ze gaat werken, dan is dat een eerste signaal.

Bestuurlijk optredenOp jaarbasis telt Den Haag een kleine honderd aangif-

tes van mensenhandel. Soms zijn dat anonieme mel-

dingen via Stichting M. over loverboys. Deze aangiftes

en meldingen betreffen niet altijd mensenhandel en

leiden ook niet allemaal tot strafzaken.

Van Berkum: Soms is het effectiever om erop af te

stappen, door te praten met de ouders en het meisje te

overtuigen van de mogelijk op hande zijnde uitbuitings-

situatie. Zo maken we afhankelijke verhoudingen

kapot.

Na een aantal grote onderzoeken naar mensenhandel,

waaronder de zaak Sneep (de beruchte strafzaak

Hoe kan je mensenhandel in de seksindustrie tegengaan?

Officier van justitie Sabina van der Kallen, rechercheur John van

Berkum en gemeenteambtenaar Carin Hofmans vertellen over

de aanpak in Den Haag. We moeten het zo onaantrekkelijk

mogelijk maken voor uitbuiters.

een ander en werkte in totaal acht jaar gedwongen in

de prostitutie.

DwangOp de zevende verdieping van het Haagse Paleis van

Justitie vertellen officier van justitie Sabina van der

Kallen, John van Berkum en gemeentelijk beleidsme-

dewerker Carin Hofmans verschrikkelijke verhalen.

Over slavernij. Geweld. Uitbuiting. Dat alles vindt ook

op dit moment ergens in de Hofstad plaats.

Carin Hofmans: Een van de schokkendste momenten

voor mij was een foto van een slachtoffer. Haar hele

lichaam was getatoeerd. Over haar hele lijf was een

verwijzing te zien naar de naam van haar pooier.

Engelenvleugels op haar rug refereerden aan zijn

achternaam. Ze was letterlijk lichamelijk bezit. Zelfs

haar borsten waren onder dwang vergroot.

Officier Van der Kallen herinnert zich de aanblik van

een meisje. Haar haar was afgeknipt, hier en daar hing

er nog een plukje. Ze keek zo wezenloos. Die blik van

dat meisje vergeet ik nooit meer. Het is een beeld dat

meer zegt dan honderd geschreven paginas. En ze

vervolgt: Slachtoffers van mensenhandel zijn niet altijd

even consistent in hun verklaringen. Het verhaal komt

er meestal beetje bij beetje uit. Inzicht in de situatie van

slachtoffers is noodzakelijk als een meisje wordt

verweten dat ze onbetrouwbaar is.

Mensenhandel is mensen uitbuiten en ze onder dwang

laten werken als prostituee of als arbeider in een

fabriek of op het land. Meestal worden slachtoffers met

grof geweld gedwongen, maar soms kan subtiele druk

Ik ken een slachtoffer dat ongeveer tienduizend keer is

verkracht en daar zes ton mee verdiende waarvan ze

zelf niets heeft gezien. Ze heeft vijf abortussen moeten

ondergaan en kan geen kinderen meer krijgen. Haar

lichaam is op en haar geest gebroken, vertelt John van

Berkum, cordinator mensenhandel van de afdeling

Commercile Zeden van de politie Haaglanden.

Jarenlang stond ze op, nam de trein naar Amsterdam,

werkte tot s avonds laat, ging weer naar huis, sliep en

stond weer op, om opnieuw hetzelfde te doen. Tijdens

de rechtszaak vroeg de rechter waarom ze niet op een

ander station was uitgestapt. Alsof ze e en keus had

gehad! Ze werd op een keukenstoel met duck tape vast-

gebonden. Een foto van haar zusje prikte haar pooier

aan de muur en hij dreigde haar zus iets aan te doen als

ze weg zou lopen. Met een Stanley-mes sneed hij de

ogen uit de foto. Zo werd de vrouw jaren psychisch

gedwongen. Ze viel van de ene pooier in de handen van

FRUSTREREN VAN

MENSENHANDEL Barrire s opwerpen voor uitbuiters

26 |Expertise- Opportuun 1 - januari 2013 | 27

Hofmans:

De gemeenteheeft een aantal

flinke drempelsingebouwd


15/17

28 |Expertise- Opportuun 1 - januari 2013 | 29

waarbij tientallen vrouwen in Amsterdam, Alkmaar,

Utrecht en Den Haag met geweld gedwongen werden te

werken), ging de knop in Den Haag om. Burgemeester

Van Aartsen constateerde dat strakker en slagvaardi-

ger werd opgetreden in de horeca-, dan in de prostitu-

tiebranche. De gemeente besloot het prostitutiebeleiden de Algemene Plaatselijke Verordening (APV) te

wijzigen. In 2011 werd het aangescherpte

Handhavingsarrangement seksinrichtingen en escort-

bedrijven gepresenteerd.

Niet alleen met strafrechtelijke, maar ook met be-

stuurlijke handhaving worden seksuitbuiters aange-

pakt. Officier Van der Kallen: Strafrecht is niet altijd

het geschikte instrument om mensenhandel tegen te

gaan. Strafrecht kent een doorlaatverbod. Dat bete-

kent dat het wettelijk verplicht is om slachtoffers van

mensenhandel weg te halen zodra de kans zich voor-

doet ook al is dat vaak niet in het belang van het

onderzoek. De gemeente heeft een andere positie en

kent dat doorlaatverbod niet. De gemeente is gebon-

den aan zorgvuldigheid en zeer aannemelijk en

kan op een andere manier ingrijpen.

Vergunning intrekkenVan Berkum vertelt wat dat in de praktijk betekent. Bij

bestuurlijke controles wordt gecontroleerd of exploi-

tanten zich houden aan de voorwaarden, gesteld in de

vergunning. Gecheckt wordt of de dames van het

bordeel of escortbedrijf in bezit zijn van de vereiste

papieren: zijn ze legaal in Nederland, zijn ze meerder-

jarig, werken ze vrijwillig en is de exploitant of beheer-

der aanwezig? In de tussentijd wordt er op signalen

gelet: weten de dames op welk adres ze werken, hoe

ze naar Nederland zijn gekomen en waar ze verblij-

ven?

De gemeente kan een negatief werkadvies afgeven

aan de exploitant. De exploitant zal dan geen kamer

(meer) aan het meisje verhuren. Mocht de exploitanthet advies in de wind sl aan, dan zal het bestuur, uitein-

delijk, maatregelen nemen. Dit kan leiden tot een

tijdelijke sluiting van het pand of het intrekken van de

vergunning. Daar zijn exploitanten gevoelig voor,

omdat ze dan inkomsten mislopen. Dat gaat gauw om

duizenden euros per dag. Ze willen niet het risico

lopen dat n illegaal meisje leidt tot sluiting van

twintig ramen, die elk 300 euro per dag opbrengen.

Dus zorgen exploitanten ervoor dat zij zich houden aan

de vergunningvoorwaarden.

Beleidsambtenaar Hofmans: Met het gemeentelijke

Handhavingsarrangement bestrijden we mensen-

handel en doen we aan dossier vorming. Voorheen lag

de verantwoordelijkheid voor het regelen van toezicht

op de prostitutie in Den Haag bij de politie en de ge-

meente. Bij de controles hoorden we wel van misstan-

den, maar konden daar toen niets tegen doen. Dat is

nu anders. Tijdens de bestuurlijke controles van de

vergunde branche wordt zoveel mogelijk informatie

verzameld en opgeslagen. Die informatie bespreken

we in het Regionale Informatie- en Expertisecentrum

(RIEC) met daarin partners als gemeente, politie, OM,

belastingdienst en woningcorporaties. Het RIEC is het

informatieknooppunt. De centrale vraag tijdens de

zeswekelijkse vergadering is altijd wie er in de be spro-

ken zaak intervenieert. We zijn heel voorzichtig begon-

nen en zoeken nog naar de beste werkvorm. Maar de

lijnen zijn kort in Den Haag.

Integrale controlesIn de nabije toekomst worden actiedagen met alle

betrokken instanties in het RIEC georganiseerd. Op

een afgesproken dag houden alle betrokken partners

in een aantal seksinrichtingen of verblijfadressen van

prostituees en pooiers een gezamenlijke controle:

invallen bij een pooier thuis, autos confisqueren,

negatieve werkadviezen afgeven, huren van panden

opzeggen, onterechte bewoning constateren.

Daarmee pakken we in een keer de hele omgeving van

een mensenhandelaar aan en proberen we lokale

infrastructuren te vernietigen, aldus Carin Hofmans

van de gemeente. Een arbeidsintensieve, maar succes-

volle aanpak. Mensenhandel is minder zichtbaar dan

straatroof en overvallen. Het is vechten tegen andere

soorten van onderzoek voor capaciteit. Mensenhandel

is een hldelict.

Officier Van der Kallen: Met alleen het o psporen en

vervolgen van mensenhandel redden we het niet. Met

de aanscherping van het Handhavingsarrangement,

dat eigenlijk neerkomt op het frustreren van mensen-

handel, kunnen we vergunningen intrekken en seksin-

richtingen langdurig sluiten. Zo kunnen we mensen-

handel vooraf zoveel mogelijk tegenhouden.

Mensenhandel doet zich niet alleen voor bij seksinrich-

tingen met een vergunning, ook de niet-vergunde

sekssector staat in de bel angstelling van het RIEC.Rechercheur Van Berkum: In het niet-vergunde ge-

deelte doet het RIEC momenteel een fenomeenonder-

zoek naar seksadvertenties op internet. De centrale

vraag is: waar kunnen we zoveel mogelijk barrires

opwerpen? In het vergunde gedeelte is dat mogelijk

door de dames verplicht te laten registreren bij ver-

schillende instanties, door aan seksinrichtingen eisen

te stellen met als stok achter de deur mogelijke slui-

ting, maar in het illegale circuit is dat veel gecompli-

ceerder.

Gelukkig is het voorspelde massale overlopen van

bezoekers van de vergunde prostitutie naar het illegale

circuit nog niet bewezen. Van Berkum: Mannen lopen

duizend keer door een showroom om een auto-keuze te

maken, dus slenteren ze liever ook langs de ramen in

een hoerenstraat om een meisje te kiezen. Veel be zoe-

kers willen het risico niet lopen om een vrouw te ont-

moeten die in de verste verte niet lijkt op het internet-

plaatje of ergens terecht te komen waar ze beroofd

kunnen worden. Het blijkt dat ze liever uitwijken naar

hoerenstraten in andere Nederlandse steden.

Regelmatig krijgen de drie genterviewden het ver wijt

dat ze tegen prostitutie zijn, maar dat is pertinent net

waar. We zijn tegen uitbuiting. Iedereen heeft recht op

arbeid, maar als die arbeid verricht wordt onder dwang

dan is er sprake van mensenhandel. Dan laten we onze

tanden laten zien.

TegenhoudenHaaglanden en Hollands Midden houden zich ook bezig

met de aanpak van overige uitbuiting, zoals gedwongen

arbeid in de landbouw of naaiateliers. Ook daarbij is

een integrale aanpak van belang. Die uitbuiting kent

precies dezelfde structuren: Mensenhandelaars doen

anderen dit aan om zelf snel en gemakkelijk veel geld

te verdienen.

Met aanvulling van partijen als de arbeidsinspectie, de

FIOD of het IND in het RIEC kan ook die uitbuiting zoveel

mogelijk worden tegengewerkt.

Om te voorkomen dat mensenhandel zich door de

strenge aanpak van de regio Den Haag verplaatst naar

andere delen van Nederland, is de aandacht ook ver-

legd naar de grens. Daar begint namelijk het pro-

bleem, aldus de rechercheur. Er is nagedacht hoe

mensenhandel al aan de grens kan worden tegenge-

houden. De Koninklijke Marechaussee heeft de intentie

om negentig uur per maand mobiel toezicht te houden

op mogelijke mensenhandel. We moeten een klimaat

scheppen in Nederland dat onaantrekkelijk is voor

uitbuiters. Dat kan door sneller in te grijpen.

Tekst: Thea van der Geest | Foto: Judith Dekker

Handhavings-arrangementDe gemeente verleent exploitatievergunningen voorseksinrichtingen, maar kan deze ook intrekken. Dedienst Directie Bestuurszaken is belast met degemeentelijke uitvoering van de bestuurlijke hand-having. De dienst wordt 24-uur per dag bijgestaandoor Unit Commercile Zeden van de politieHaaglanden. Na een proces-verbaal wordt eenafschrift gestuurd naar het OM n gemeentelijkeDirectie. Wanneer er niet wordt geverbaliseerdmaar wel wordt opgetreden door de politie wordt ditgemeld aan de gemeentelijke dienst.

Bij de handhaving bij seksinrichtingen kunnen erdrie sporen gevolgd worden:1. Ex ploitatie zonder de daarvoor benodigde ver-gunning.Er wordt onderscheidt gemaakt in exploitatie diewel of niet past binnen het prostitutiebeleid. Inbeide gevallen wordt een rapport opgemaakt envolgt een actie van de gemeente. Er volgen schrifte-lijke waarschuwingen tot bevel tot sluiting vooronbepaalde tijd. Na de overtreding, de actie van detoezichthouder en de gemeente is de laatste stapaan OM om vervolging in te instellen.2. Exploitatie in strijd met de APV of de vergun-ningsvoorwaardenBij overtreding van de APV (onderverdeel d in zeerernstige incidenten, ernstige incidenten enovertredingen van de vergunningsvoorwaarden)volgt een rapport waarna de gemeente en het OM inactie komen. Bij acute noodzaak volgt een directesluiting op grond van artikel 2 van de Politiewet.3. Ex ploitatie in strijd met de bouwverordeningDe gemeente of de brandweer maakt een r apportop waarna een waarschuwing of intrekking van devergunning volgt.Het gebruikelijke arsenaal aan bes tuurlijke maatre-gelen voor seksinrichtingen is niet geschikt voorescortbedrijf. Daarom is er gekozen om bij overtre-dingen in een aantal gevallen de vergunning al danniet tijdelijk inte trekken of een last onder dwangsom op te

leggen.

Van der Kallen:

Strafrecht is nietaltijd het geschikteinstrument tegenmensenhandel

Film:The sex policeDe Sekspolitie wordt op 14 januari 2013 om20.25 uur uitgezonden op Nederland 2 door

de NCRV.

Tijdens de IDFA is de documentaire The sex po-lice in premire gegaan.De Haagse zedenpolitie bindt dagelijks de strijdaan met mensenhandel en uitbuiting van pr

Opportuun januari2013

Documents

Transcript of Opportuun januari2013