Jaarverslag 2016

Lokale Actie Groep - Leader De Kracht van Salland

www.dekrachtvansalland.nl 2

Inleiding Eind 2015 konden we van start met de uitvoering van het Leaderprogramma in Salland 2014-2020. We stonden met z’n allen al in de startblokken. In 2016 zijn veel projectideeën besproken, plannen uitgewerkt, de eerste Leader aanvragen ingediend en goedgekeurd. Dit jaarverslag is opgesteld door de Lokale Actiegroep – Leader De Kracht van Salland (LAG). Het jaarverslag beschrijft de inhoudelijke en financiële voortgang van Leader in Salland in 2016.

De Lokale Ontwikkelingsstrategie (LOS) De LAG heeft in 2015 een ‘Lokale Ontwikkelingsstrategie’ (LOS) opgesteld. Daarin staan de doelen en beoogde resultaten van het Leaderprogramma in Salland. ‘How to involve everyone?’ We hebben geprobeerd om iedereen te betrekken bij het opstellen van de LOS. Tijdens interviews en openbare bijeenkomsten hebben zo’n 500 Sallanders aangegeven waar de energie zit in Salland, waar het vastloopt en welke kansen er liggen voor Salland. Dit is de basis van de LOS. Op 26 november 2015 is de LOS goedgekeurd en is de LAG ingesteld als adviescommissie van Gedeputeerde Staten van de Provincie Overijssel. Vanaf dat moment is de uitvoering van Leader van start gegaan. “Keep your eyes on the ball”. Dat zijn de woorden van een Zweedse Leader coördinator. Ze bedoelt: Blijf gefocust op de Lokale Ontwikkelingsstrategie. Zit je op de goede weg of moet je onderweg bijsturen? De visie van De Kracht van Salland is:

‘Onze visie is dat Salland in 2020 een vitaal gebied is, waar het goed leven en werken is. Mensen voelen zich met elkaar verbonden en ondernemen zelf initiatieven om aangenaam te kunnen leven en werken. De samenleving en de overheid hebben vertrouwen in elkaar en pakken daar waar nodig gezamenlijk activiteiten en/of projecten op om het goede leven en werken mogelijk te blijven maken, ook op langere termijn. De inzet vanuit De Kracht van Salland richt zich op het behouden en versterken van de vitaliteit van Salland.’ We willen vanuit Leader hier een bijdrage aan leveren door te focussen op het thema:

‘Minder verstedelijkte regio's met economische, ecologische en sociale innovatieve potentie wat moet blijken uit onder andere integrale samenwerkingsverbanden.’ Daaronder vallen drie subthema’s:

Sociale innovaties en de toepassing ervan (People)

Duurzame ontwikkeling: circulaire economie, biobased economy en duurzame energie (Planet)

Versterking plattelandseconomie: economische impuls bij achterblijvende minder verstedelijkte regio’s (Profit)

Dat doen we door middel van samenwerking binnen een netwerk, bottom up aanpak, integraal werken, verbinden, kennis delen, krachten bundelen, elkaar helpen om nieuwe initiatieven op te pakken, zodat snel ingespeeld kan worden op de behoeften in Salland ten behoeve van een duurzaam en vitaal platteland in Salland. We streven ernaar dat er in 2020 minimaal 15 projecten zijn gerealiseerd die een positieve bijdrage leveren aan de doelstellingen van de subthema’s people, planet en profit (output).

www.dekrachtvansalland.nl 3

Beoordeling van Leader projecten De LAG heeft in 2016 drie vergaderingen gehouden. In totaal zijn er:

24 project ideeën besproken

8 aanvragen ingediend

4 aanvragen beoordeeld en goedgekeurd

4 aanvragen in procedure Tijdens de eerste openstelling (voorjaar 2016) zijn 4 Leader aanvragen ingediend. De LAG heeft deze aanvragen beoordeeld en heeft een positief advies gegeven. Deze aanvragen hebben in het najaar van 2016 een beschikking ontvangen en zijn nu in uitvoering. Tijdens de tweede openstelling (najaar 2016) zijn opnieuw 4 Leader aanvragen ingediend. De LAG heeft deze aanvragen begin 2017 beoordeeld. Deze zijn nog niet beschikt.

Naam project Projectnummer Advies LAG

De Laarman Museum de Laarman in Luttenberg wil mensen verbinden met de wereld achter het voedsel en met het landschap. De Leaderbijdrage wordt gebruikt voor het omvormen van het museum. Er komen werkateliers waar jong en oud zelf aan de slag kunnen.

16723000015 Positief

Helios meer dan voetbal Helios wil meer zijn dan een voetbalclub en wil zich ontwikkelen tot een sportief buurthuis in Colmschate (Deventer). De Leaderbijdrage wordt besteed aan duurzaamheidsmaatregelen en een opleidingskeuken waar producten van omliggende boerderijen worden gebruikt. Er worden gezonde maaltijden bereid voor en door jong en oud. Ook komen er activiteiten gericht op gezond eten, gezond leven en bewegen.

16723000018 Positief

Fit for life Xperience Dit project van het Carmel College Raalte stimuleert de ontwikkeling van de jeugd tot verantwoordelijke volwassenen die een bijdrage leveren aan Salland. Leerlingen verrichten vrijwilligerswerk voor organisaties op het gebied van sport, cultuur, zorg, etc. Ze leren vooral vaardigheden zoals organiseren, communiceren en pro actief en assertief zijn.

16723000011 Positief

Wonen met de buren Inwoners van Luttenberg nemen het heft in eigen handen en verbouwen het voormalig bejaardencentrum Maria Oord tot een vitaal centrum voor senioren. De Leader bijdrage is bedoeld voor de voorzieningen om het centrum heen.

16723000003 Positief

De LAG heeft op 16 december 2015 een aanvraag ingediend voor ‘Beheer- en uitvoeringskosten LAG – Leader De Kracht van Salland’ voor de periode 2015-2022. Dit is bedoeld voor de proceskosten van Leader (kosten coördinator, vergaderingen, communicatie, Salland Cafés, etc.). Deze aanvraag is op 10 juni 2016 goedgekeurd. Op 7 maart 2016 is het “Huishoudelijk reglement” van de LAG besproken. Het reglement is op 20 juni 2016 door de LAG vastgesteld. Dit huishoudelijk reglement wordt bij iedere LAG vergadering nageleefd.

www.dekrachtvansalland.nl 4

Inhoudelijke voortgang De eerste vier projecten zijn in het najaar van 2016 goedgekeurd. De uitvoering is net van start gegaan. Er zijn nog geen projecten afgerond of gerealiseerd. In het onderstaande overzicht zijn zowel de projecten als “beheer en uitvoeringskosten LAG” meegenomen (zie ook Financiële voortgang).

Indicatoren Streefwaarde 2020

Gecommitteerd t/m eind 2016

Gerealiseerd t/m eind 2016

EU budget 1.000.000 Euro 397.763 Euro 0 Euro

Totale kosten

3.500.000 Euro 1.091.052 Euro 0 Euro

Vermenigvuldigingsfactor t.o.v. EU budget 3,5 2,7 0

Aantal projecten: *Leaderprojecten * Beheer- en uitvoeringskosten LAG

15 4 1

0 0

Aantal projecten dat vooral aansluit bij subthema ‘people’

5 3 0

Aantal projecten dat vooral aansluit bij subthema ‘planet’

5 0 0

Aantal projecten dat vooral aansluit bij subthema ‘profit’

5 1 0

Aantal samenwerkingsprojecten binnen Salland 5 0 0

Aantal samenwerkingsprojecten met Leadergebieden in Nederland

2 0 0

Aantal samenwerkingsprojecten met Leadergebieden in EU

1 0 0

Aantal nieuwe arbeidsplaatsen (fte) 20 Nvt 0

Aantal nieuwe vrijwilligers 150 Nvt 0

Aantal nieuwe activiteiten 60 Nvt 0

Aantal nieuwe bezoekers 1.500 Nvt 0

Aantal netwerkbijeenkomsten 20 Nvt 4

www.dekrachtvansalland.nl 5

Financiële voortgang

Totaal budget 2014-2020

EU Provincie Gemeenten en waterschappen

Privaat Totale financiering

Projecten, samenwerkingsprojecten

750.000

375.000

375.000

1.500.000

3.000.000

Beheer- en uitvoeringskosten 250.000

125.000

125.000

0

500.000

TOTAAL

1.000.000

500.000

500.000

1.500.000

3.500.000

Beschikt budget eind 2016

EU Provincie Gem/ws Privaat Totaal

Projecten, samenwerkingsprojecten

* De Laarman 37.500 18.750 18.750 75.000 150.000

* Helios meer dan voetbal 37.500 18.750 18.750 75.000 150.000

* Fit for life Xperience 35.263 17.632 17.631 70.526 141.052

* Wonen met de buren 37.500 18.750 18.750 75.000 150.000

Beheer- en uitvoeringskosten 250.000 125.000 125.000 0 500.000

Totaal

397.763

198.882

198.881

295.526

1.091.052

Nog te beschikken budget 2017 - 2020

EU Provincie Gem/ws Privaat Totaal

Projecten, samenwerkingsprojecten

602.237 301.118 301.119 1.204.474 2.408.948

Beheer- en uitvoeringskosten 0 0 0 0 0

Totaal

602.237

301.118

301.119

1.204.474

2.408.948

www.dekrachtvansalland.nl 6

Samenstelling Lokale Actie Groep De samenstelling van de LAG is op 31 december 2016 als volgt:

Naam Achtergrond Rol Van (datum)

Tot (datum)

Thea Huisman Merkleider Salland Marketing Lid Nov 2015 Nu

Jawin Klein Hegeman Agrarisch ondernemer, bestuurslid LTO Salland

Lid

Nov 2015 Nu

Willemien Schoneveld Bestuurslid OVKK Lid Nov 2015 Nu

Gerard Schrijver Bestuurslid Muzieknetwerk Salland Lid

Nov 2015 Nu

Arnold Geerdink Bestuurslid Duurzaam Dorp Heeten Lid

Nov 2015 Nu

Gerard Willemsen Coördinator Agrarische Natuur Vereniging Groen Salland

Lid

Nov 2015 Nu

Jo Oldemaat Lid Raad van Toezicht Zorggroep Raalte, sociaal cultureel werk

Lid

Nov 2015 Nu

Annelies Zwat Lid adviesraad Carinova, ledenraad Rabobank

Lid

Nov 2015 Nu

Babke Roeterdink Zelfstandig ondernemer, bestuurslid Oudheidkundige Kring

Lid

Nov 2015 Nu

Guusta Zuurbier Psycholoog, trainer, zelfstandig ondernemer

Lid

Nov 2015 Nu

Karin Köster Zelfstandig ondernemer, cultuureducatie, vrijwilligerswerk

Lid

Nov 2015 Nu

Giny Hoogeslag Duurzaam Dorp Heeten, Dorpsplan, Dorpsloket, Stimuland

Lid

Nov 2015 Nu

Annemiek Haven Voorzitter Kostbaar Salland, duurzaamheid

Lid

Nov 2015 Nu

Stefan Ruiter Ondernemer zonnepanelen Lid Nov 2015 Nu

Auke de Ridder Projectleider St Kleigaten, natuureducatie

Lid

Nov 2015 Nu

Henk Oegema Lid Algemeen Bestuur Waterschap Drents Overijsselse Delta

Lid Nov 2015 Nu

Frits Rorink Wethouder gemeente Deventer Lid Nov 2015 Nu

Herman Engberink Wethouder gemeente Olst-Wijhe Lid Nov 2015 Nu

Wout Wagenmans Wethouder gemeente Raalte Lid en voorzitter

Nov 2015 Nu

Wimjan van der Heijden Waterschap Drents Overijsselse Delta

Adviseur Nov 2015 Nu

Lianne Arling Gemeente Olst Wijhe Adviseur Nov 2015 Nu

Birgitte Keijzer Gemeente Raalte Adviseur Nov 2015 Nu

Jan Heutinck Gemeente Deventer Adviseur Nov 2015 Nu

Tonny Selles Provincie Overijssel Adviseur Nov 2015 Nu

Mireille Groot Koerkamp Coördinator Leader Salland Coördinator Nov 2015 Nu

Er zijn 19 LAG leden (stemgerechtigd). Het aantal LAG leden vanuit overheidsorganisatie (stemgerechtigd) is 4 (21% van totaal). De LAG is geïnstalleerd op 26 november 2015. Sindsdien is één LAG lid gestopt, namelijk:

Naam Achtergrond Rol Van (datum)

Tot (datum)

Emiel Gerner Student, raadslid gemeente Raalte Lid Nov 2015 20 juni 2016

www.dekrachtvansalland.nl 7

Activiteiten 2016 Geplande activiteiten volgens de LOS

Voortgang Resultaat

Beheer- en uitvoeringskosten

De gemeente Raalte heeft op 16 december 2015 namens de LAG de aanvraag ingediend voor ‘Beheer- en uitvoeringskosten Leader De Kracht van Salland’

De aanvraag is 10 juni 2016 goedgekeurd.

Communicatieplan opstellen

Communicatieplan is opgesteld door LAG op 25 juni 2015

Communicatieplan is vastgesteld door de LAG op 20 juni 2015

Communiceren over Leader en initiëren van nieuwe projecten, onder andere door middel van Salland Cafe’s, presentaties, workshops, cursus (zoals Leer mij Salland Kennen), website www.dekrachtvansalland.nl, persberichten, social media, filmpje, nieuwsbrieven, folders.

Op de volgende manieren is in 2016 gecommuniceerd over Leader: Tijdens de Salland Cafe’s (7 dec 2015, 3 juni 2016, 8 juni 2016, 23 september 2016. Tijdens presentaties en workshops (zoals Brainstormavond toerisme Luttenberg op 16 feb 16) Tijdens cursus Leer Mij Salland Kennen (11 april 2016) Op website www.dekrachtvansalland.nl (oa: http://www.dekrachtvansalland.nl/subsidies/leader-de-kracht-van-salland In persberichten, social media (twitter en facebook), nieuwsbrieven. Verder is een flyer en filmpje gemaakt. Deze worden verspreid via website, social media, mail, nieuwsbrief, etc.

Er is in 2016 op veel manieren gecommuniceerd over Leader. Dit leverde veel telefoontjes, mails en afspraken op.

Begeleiding van idee naar project door middel van (intake)gesprekken

Tijdens de Salland Café’s zijn veel project ideeën besproken (korte presentaties op de zeepkist). Andere deelnemers denken in werkgroepen mee met de initiatiefnemers (o.a. open space aanpak) Mensen die een project idee hadden, hebben contact opgenomen met de coördinator en/of LAG leden. De coördinator en LAG leden hebben hen in gesprekken en via de mail / telefoon informatie gegeven, contacten gelegd en begeleidt van “idee naar project”. De projectideeën worden ook binnen gemeenten/waterschappen besproken. De werkwijze van Leader (bottom up, integraal, faciliteren van “burgerinitiatieven”) krijgt nu ook binnen gemeenten en waterschappen steeds meer gestalte. De Leaderaanpak bestaat al 20 jaar en is in feite “overheidsparticipatie” avant la lettre

De coördinator heeft in 2016 89 (intake) gesprekken gevoerd met initiatiefnemers over projectidee. Begeleiding van idee naar project.

Contact leggen met mogelijke samenwerkingspartners (binnen Salland, Nederland, EU en eventueel buiten EU).

Er zijn contacten gelegd met mogelijke samenwerkingspartners zoals:

- Estland: From Salla to Salla(nd) (Estonia, Lapland, Austria, Netherlands)

- Zuidwest Drenthe (LAG kwam in Salland

Het meest concreet is de afspraak met LAG Achterhoek om elkaar te evalueren.

www.dekrachtvansalland.nl 8

op bezoek)

- LAG Sibiu Roemenië (overleg met LAG coördinator Sibiu in Deventer)

- LAG Flevoland (overleg in Zwolle)

- LAG Holland Rijnland (op excursie in Salland)

- LAG Streekwurk Noardwest Fryslan (overleg in Wijhe)

- LAG Leader N69 (op excursie in Salland/Zwolle)

- LAG Achterhoek (interLAG evaluatie)

Naast deze overleggen / bezoeken is er veel contact geweest met LAGs in Nederland en EU. Zeker in de startfase is er veel uitwisseling. Veel LAG’s hebben belangstelling voor onze werkwijze (beoordeling projecten met Google Forms) en ervaringen met de Salland Café’s.

Versterken netwerk en kennisdeling, onder andere door middel van netwerkbijeenkomsten

Er zijn 4 Salland Cafés gehouden (7 dec 2015, 3 juni 2016, 8 juni 2016, 23 september 2016). In totaal hebben ruim 500 Sallanders deelgenomen aan de Salland Cafés.

4 Salland Cafés 500 bezoekers

Verslaglegging en organiseren van LAG vergaderingen (naar verwachting 4x)

Er zijn 6 LAG vergaderingen geweest, namelijk: 25 juni 2015: aanpassingen LOS en brainstorm communicatieplan 14 okt 2015: training LAG oefenen met beoordelen projecten 16 nov 2015: Projectplan beheer en uitvoeringskosten en bespreken eerste project ideeën 7 maart 2016: bespreken project ideeën 20 juni 2016: bespreken project ideeën 15 september 2016: beoordelen aanvragen eerste tranche en bespreken project ideeën De LAG vergadering van december is verschoven naar januari 2017 i.v.m. planning RVO m.b.t. aanvragen tweede tranche. LAG Salland heeft de voorbereidingen (training, communicatieplan, beheerkosten…) gedaan in 2015, zodat de uitvoering meteen in 2016 van start kon. Deze snelheid is belangrijk voor het gebied (mensen zaten al lang te wachten), maar ook voor voortgang van POP3 in z’n geheel (i.v.m. prestatiereserve en voorkomen van decommittering).

3 LAG vergaderingen in 2015 3 LAG vergaderingen in 2016

Beoordelen van ‘project ideeën’

Een deel van alle projectideeën is besproken in de LAG vergaderingen. De initiatiefnemers geven een korte presentatie. De LAG leden stellen vragen, denken mee, geven tips en maken een inschatting of het project kans maakt op een Leader bijdrage (informeel). Ook de initiatiefnemers van andere projecten geven tips. Ze leggen onderling contact met elkaar waar soms nieuwe samenwerking en uitwisseling

24 project ideeën besproken in de LAG vergaderingen.

www.dekrachtvansalland.nl 9

uit voortkomt.

Openstellingsbesluit opstellen (openstelling in voorjaar en najaar 2016)

Er zijn twee openstellingen geweest, namelijk in het voorjaar en najaar van 2016.

2 openstellingen

Begeleiden bij uitwerking van idee tot project en indienen van aanvraag

De coördinator heeft allerlei project ideeën begeleid door middel van gesprekken en informatie via de mail en telefoon. Er zijn 8 Leader aanvragen ingediend (4 in eerste tranche en 4 in tweede tranche). Een klein deel van alle ideeën en projecten kan worden ondersteund met een Leader bijdrage. Voor de andere projecten wordt andere financiering gezocht (fondsen, andere subsidies, crowdfunding). Soms is ook niet eens financiering nodig, maar vooral meedenken en de juiste contacten.

8 Leader aanvragen

Toetsen van aanvragen

De LAG heeft 4 aanvragen getoetst (september 2016) en positief advies gegeven. Deze aanvragen zijn positief beschikt.

4 aanvragen getoetst en goedgekeurd

Volgen van projecten in uitvoering (de eerste projecten gaan waarschijnlijk net van start)

De projecten die van start gaan, worden gevolgd door 2 LAG leden en de coördinator.

4 projecten in uitvoering. 2 LAG leden gekoppeld aan ieder project.

Rapporteren en declareren “Beheer- en uitvoeringskosten”

Het eerste moment om te rapporteren en declareren is voor 1 april 2017.

Niet van toepassing in 2016.

Opstellen format voor monitoring en evaluatie

Er zijn overleggen geweest met Regiebureau POP, Netwerk Platteland en andere LAGs over monitoring en evaluatie. LAG Salland en Achterhoek gaan in 2017 een voorstel maken over “interLAG” evaluatie (2 LAG’s evalueren elkaar, doorlopend proces). Coördinator heeft meegewerkt aan onderzoek over Leader evaluaties (Matteo Metta, Evaluation Helpdesk Rural Development, Brussel) en evaluatie POP2.

Wordt aan gewerkt.

Deskundigheidsbevordering, cursus, congres, training, kennisuitwisseling, onder andere door deelname aan bijeenkomsten Netwerk Platteland en ENRD / European Networks Assembly / Leader CLLD subgroup.

Tijdens de training van de LAG op 14 oktober 2016 is geoefend met het beoordelen van projecten door middel van Google Forms. Dit werkt erg goed. Vooral nieuwe LAG leden hadden behoefte aan afstemming. LAG leden en coördinator namen deel aan bijeenkomsten Netwerk Platteland. Onder andere over evaluatie, monitoring, korte ketens. Ook andere bijeenkomsten en workshops. Eén LAG lid deed mee aan intervisie bijeenkomsten Netwerk Platteland. Coördinator neemt soms deel aan bijeenkomsten van ENRD (o.a. social inclusion maart 2016) en

Training LAG Deelname aan bijeenkomsten van Netwerk Platteland, ENRD, European Networks Assembly.

www.dekrachtvansalland.nl 10

heeft inleiding en gegeven in workshops tijdens Leader bijeenkomst van ENRD in Zweden (december 2016). Coördinator is lid van European Networks Assembly. Zeker bij de opstart van het programma is er veel behoefte aan kennisdeling.

Deelname aan Provinciaal Leaderoverleg Overijssel

Coördinator neemt deel aan Provinciaal Leaderoverleg. Er zijn 12 vergaderingen geweest. In dit opstartjaar waren er extra overleggen, met name over de openstellingen (openstellingsbesluit) en de startbijeenkomst. Er is een startbijeenkomst Leader Overijssel georganiseerd op 24 maart in Nijverdal.

12 vergaderingen Leader Overijssel Startbijeenkomst Leader Overijssel

Overige activiteiten (nog niet voorzien in projectplan)

Eens in de 6 weken is er overleg kerngroep De Kracht van Salland. Dat is voor de afstemming (o.a. tussen de gemeenten, waterschap en Leader) over cofinanciering en voortgang van projecten (Leader, landschap, landbouw, water, toerisme…), communicatie (nieuwsbrief, website, presentaties) en Salland Café’s.

Afstemming De Kracht van Salland

Evaluaties De LAG heeft nog geen tussentijdse evaluatie gehouden. Wel zijn er overleggen geweest met Regiebureau POP, Netwerk Platteland en andere LAGs over monitoring en evaluatie. LAG Salland en Achterhoek gaan in 2017 een voorstel maken over “interLAG” evaluatie (LAG’s evalueren elkaar). De coördinator heeft meegewerkt aan onderzoek over Leader evaluaties (Matteo Metta, Evaluation Helpdesk Rural Development, Brussel) en de evaluatie van Leader/POP2 (2007-2013).

www.dekrachtvansalland.nl 11