Onderzoeksproject : Spreidingsbeleid van openbare bibliotheken · RFID-model: volledig...

24-11-2009 Dienst Cultuur - Streekgericht Bibliotheekbeleid - WINOB 1

Onderzoeksproject :Spreidingsbeleid

van openbare bibliotheken

GIS-West Infonamiddag

24 november 2009Raadzaal Provinciehuis Boeverbos

Stefaan [email protected]

Voorgeschiedenis 1

Maart 2007: Bibdag WINOB

Presentatie ‘Filiaal als maatwerk’

Visie, probleemstelling, oplossing en 3 case-studies:

Buurtbibliotheken in Brugge

Trefpunten in Middelkerke

Bibliobus in Beersel


Voorgeschiedenis 2

September 2007: Nederland / Provincie Zeeland Landelijk Symposium – Bibliotheekwerk – Vitaal Platteland

Samenwerking met private en publieke partners staat centraal

Gekoppeld aan bibliobussendag


Voorgeschiedenis 3

Januari 2008: Concrete vraag van Diksmuide en Houthulst Lo-Reninge om de leefbaarheid van bestaande uitleenposten te onderzoeken en te kijken welke alternatieven mogelijk zijn.


http://www.houthulst.be/

http://www.lo-reninge.be/

Voorgeschiedenis 4

Maart 2008: Bibdag WINOB

Presentatie ‘Bibliotheekwerk in kleine kernen’ (zowel platteland als stad)

3 nieuwe case-studies:

Biblio(service)bus Zeeland

Mediamover / Biblioservice Gelderland

Promotiebus / ProBiblio


24-11-2009 Dienst Cultuur - Steunpunt Streekgericht Bibliotheekbeleid 6

Bibliotheekwerk in kleine kernen

Heroriëntatie: Meewegende factoren: Demografisch (behoefteonderzoek) Budget (financiële impact) Werk (impact op personeel) Socio-culturele omgevingsfactoren Toekomstvisie (RFID, centralisatie) Inspraak van de omgeving (betrokkenheid klant en

vraaggericht werken) Eventueel partnership (Loketfunctie) Gemeenschapsvorming (Lokaal cultuurbeleid) via

ontmoeting, participatie en diversiteit

24-11-2009 Dienst Cultuur - Steunpunt Streekgericht Bibliotheekbeleid 7

Bibliotheekwerk in kleine kernen

RFID-model: volledig onafhankelijkfiliaal zonder personeel Boekenkast – combinatie Bibliobus Boekenautomaat: Mediamaat Locker-systeem

Biblio(service)busmodel Geïntegreerde werking via

buurthuis (Rollegem) dorpshuis (Mechelen) vrijetijdscentrum (Balen) trefpunten (Middelkerke)

Geïntegreerde werking via Kulturhus-concept Buurtbibliotheken in netwerk (Brugge)

Tijd voor actie

Eind 2008 / begin 2009:

Oplijsten spreidingsaanbod

zie lijst SBB VlaamsBrabant / Probiblio

Opstart onderzoeksproject spreiding bibliotheekwerking

Aanpak niet zo evident

Interne informatievoorziening:

West-Vlaanderen Economisch

Sociale situatieschets West-Vlaanderen (welzijn)

Rapport grensoverschrijdende bezoeksstromen (economie).


Verzamelen van studies en informatie

1994 Hoe ver is de klant bereid te reizen / Filialenbeleid en de theorie van Christaller door de bib van Tilburg

1997 Leefbaarheidsonderzoek in de Plattelandskernen van de Westhoek / Sofie Vandelannoote

2003 VVBAD studiedag publieksbereik,vooral doelgroepgericht (eerste tekenen van benadering marktsegmentatie)

2004 Een toekomst voor filialen en uitleenposten, eenpraktische gids voor opwaardering en/of sluiting / Sara van Lier

2007 Ook de plaats is een waarheid /Openbare bibliotheken en GIS, de openbare bibliotheekvan Gent als casestudy


Zoeken naar een benadering 1

Verder werken op casestudy Gent

Methodiekontwikkeling centraal / streven naar gefundeerde beleidsinstrumenten

Streven naar structurele ondersteuning / meerwaarde van de Provinciale aanpak:

Overstijgen van gemeentegrenzen

Ruimer bekijken dan culturele infrastructuur

Koppeling aan het Provinciaal Bibliotheeksysteem


Zoeken naar een benadering 2

Afbakening scoop van het onderzoek / normen en doelstellingen

Samenwerking met de dienst datawarehousing / GIS als eerste stap

Koppeling met andere databanken uit welzijn of economie voor een volgende fase


Het proces

Het proces:

datastromen binnen de provincie in kaart brengen

koppeling aan bevolkingsgegevens/kadaster/geografische databanken

randvoorwaarden:

defenities & normen

dataclearing (opkuisen, aanpak en niet uitvoering)

datamining (bevragen)

updating

metadata

know-how


Ontwikkelen plan van aanpak

Plan van Aanpak met daarin projectomschrijving & scoop, timing en architectuur van de databank.

Segmentering van de vragen in grote blokken via algemene vragen met daaronder concrete vragen waar het model antwoord moet kunnen op bieden.

Succesfactoren bepalen voor het inplanten van bibliotheekpunten, dit kan eventueel door scores toe te kennen aan bepaalde mogelijke locaties


Doelstelling van het project

Antwoord bieden op volgende vragen:

Hoe ziet het huidige spreidingsbeleid er uit?

Waar zitten de mogelijke knelpunten bij het behouden van

het huidige beleid of bij veranderingen ervan?

Welke omgevingsfactoren kunnen hierbij een rol spelen?

Aanwezigheid culturele infrastructuur

Demografische spreiding van de bibliotheekvestigingen

Socio-demografische gegevens

Bereikbaarheid van de verschillende vestigingen te voet, met de fiets, met de wagen of met het openbaar vervoer

Sportvoorzieningen


Doelstelling van het project

Voorzieningen openbaar vervoer

Postpunten, buurtwinkels

Welke andere factoren kunnen hierbij een rol spelen?

Beschikbare middelen (infrastructuur, personeel en middelen)

Aansluiting op andere voorzieningen voor kleine kernen op het gebied van welzijn etc.

Openingsuren


Stappenplan

1. Verzamelen gegevens

2. Overzicht huidige bibliotheekvoorziening en formuleren uitgangspunten voor de toekomstige voorziening

3. Bewerkingen uitvoeren op de verzamelde gegevens op basis van 10 onderzoeksvragen

4. Analyse naar ideale locaties

5. Voorselectie maken van mogelijke scenario’s voor de toekomstige bibliotheekvoorziening

6. Rapportering


1. Verzamelen gegevens

Databankstructuur & Architectuur

Reeds aanwezig Nog aan te leveren

Lenersgegevens (leeftijd, adres, geslacht)

(cluster 7)

Uitleen (aantal) – Collectie (aard van het

werk, materiaal, genre)

Adresgegevens bibliotheek Implanting

Filialen en uitleenposten Toegankelijkheidsgraad

Openingsuren Andere culturele instellingen (SOKA)

Bevolkingsgegevens Hoeveelheid personeel?

Sportinfrastructuur Lener-Locatie


Bevolkingsgegevens (bevolkingskubus)

Ledenbestand bibliotheek (bibliotheekkubus?)

Andere gegevens



Generieke analyse

Bevolking

3 groepen (jongeren, actieve bevolking, senioren)


Bevolkingsdensiteit als rasterbeeld van de gemeenten Houthulst en Lo-Reninge


Spreiding en socio-culturele context

Houthulst

Klerken

Merkem

Reninge

Lo


Verhouding ontleners/bevolking :groen = hoog ontlenerscoefficiëntrood = laag ontlenerscoefficiënt



Spreiding van de ‘service points’

Alle bibliothekenvestigingen in kaart brengen

De relatie tussen ‘service points’ en klanten in beeld brengen

Analyse bij welk ‘service point’ de ontlener klant is


Per woonblok met aanduiding bij welk filiaal de ontleners klant zijn


Spider diagram van de leden per ‘service point’



Toegankelijkheid van de ‘service points’

Afbakening van zones en bereikbaarheid

Afbakening van zones met openingstijden


’10-minuten’ zones afgebakend rond de filialen van deze bibliotheek


‘Toegankelijkheidscomfort’ in kaart gebracht – donkere zones hebben hoge graad van comfort


‘Toegankelijkheidscomfort’ in kaart gebracht – donkere zones hebben hoge graad van comfort + spreiding actieve ontleners


Zones met het minst toegankelijkheidscomfort



Over de gemeentegrenzen heen


Ontleners in naburige gemeenten ingekleurd volgens hun servicepoint

De Panne

Koksijde

Nieuwpoort

Veurne

Westende (Middelkerke)

Oostduinkerke

Wulpen

3. Bewerkingen uitvoeren op de verzamelde gegevens op basis van 10 onderzoeksvragen


Doelgerichte analyse

Rekening houden met andere factoren:

Nieuwe geplande wijken

Infrastructuurwerken

Shopping-centra

Rusthuizen

Marktplaatsen

Door matrix komen tot scorekaart met prognose


4. Analyse naar ideale locaties

In Zwevegem werden de vooropgestelde stopplaatsen voor de bibliotheek afgewogen ten opzichte van een scorekaart op basis van bevolking, socioculturele infrastructuur, scholen en twee delen van de servicedriehoek (openingsuren, bereikbaarheid en aanbod)


5. Voorselectie maken van mogelijke scenario’s voor de toekomstige bibliotheekvoorziening

6. Rapportering

SWOT-analyse van de methodiek

Sterktes en uitdagingen

PBS biedt een aantrekkelijk kader voor een bibliotheekkubus

Externe gegevensbronnen kunnen gekoppeld worden

Visualisatie versterkt cijfergegevens

Repititiviteit van de methodiek


SWOT-analyse van de methodiek

Zwaktes en beperkingen

Data is soms ontoereikbaar voor dergelijke analyses (vervuiling gegevens)

Het profiel van de ontlener of klant is vraag (‘field’onderzoek is een noodzakelijke aanvulling)

Collecties werden nog niet geïntegreerd


Een aantal besluiten:

Het uitbalanceren van de scorekaart gebeurt best in samenspraak met het lokaal bestuur, dit onderzoek met het bijpassende rapport is maatwerk op een generalistische basis

Databanken in de toekomst meer op elkaar afstemmen

Bibliotheekspreiding is een constante afweging tussen centralisatie en decentralisatie, beide modellen vallen te verdedigen

Pleidooi voor schaalvergroting op basis van de bibliotheekbewegingen over gemeentegrenzen heen.



Projectmanager: Stefaan Froyman

[email protected]

Projectmedewerker Datawarehousing / GIS: Nico Ulens

[email protected]

Projectmanager PBS: Klaar Leroy

[email protected]

Met dank aan de medewerking van de bibliothekenen lokale besturen van Houthulst Lo-Reninge en Zwevegem

Onderzoeksproject : Spreidingsbeleid van openbare bibliotheken · RFID-model: volledig...

Documents

Transcript of Onderzoeksproject : Spreidingsbeleid van openbare bibliotheken · RFID-model: volledig...