Onderzoek in de bouwen perspectieven voor HBO

Henk Vereijken

CURNET / CUR Bouw & Infra

Maatschappelijke ontwikkelingen en technologische mogelijkheden vragen om voortdurende vernieuwing.

Soms gaan we de grens over van het bekende en gaat het mis.

Dit is dramatisch

Maar gelukkig photoshop.

Dit is echt.

Beschikbare kennis gebruikt?

En zo ging er nog veel meer mis.

Betrouwbare constructies? Ja, ze bestaan echt!

Onderzoek

• onderzoek is nodig om nieuwe kennis te verwerven, kennis te verdiepen, nieuwe kennis breder in te kunnen zetten, voor het ontwikkelen van product- en procesinnovaties etc.

• Hoe doen we dat bij CURNET ….

Missie CURNET

• Biedt een onafhankelijk en gezaghebbend kennisnetwerk • Voor collectieve thema’s op gebied bouw, infra en ruimte• Voor overheid, bedrijfsleven, kennisinstellingen,

onderwijs, maatschappelijke organisaties• Neemt vanuit behoeftes initiatieven en begeleidt

kennisontwikkelingsprocessen• Leidend tot een betere vraag en betere en slimmere

oplossingen met hoog rendement voor de gebruiker• Werkt door tot een breed toepasbare vernieuwing

Stakeholders

• Overheid (beleid en regelgeving)• Opdrachtgevers (publiek en privaat)• Bedrijfsleven (grondstof, toelevering, ontwerp, bouw,

beheer, sloop)• Kennisinstituten• Regulier en cursorisch onderwijs• Steeds samenwerkend aan gemeenschappelijke doelen,

vanuit eigen belang en met gezamenlijke financiering

Voorbeeld samenwerkings-project:

bijv. deelnemersCOINS:

3D objectmodel

Een doorrollend kennisprogramma

Methodes:• Kenniscirkel• Innovatiecurve• Verbinden onderzoekwerelden en praktijk

Werkmodel: Kenniscirkel

Innovatiecurve

Innovators Early adopters

Earlymajority

Latemajority

Laggards

GebruikersBest practices

Onderzoek enpraktijkexperimenten

RichtlijnenCUR-Aanbeveling

Platforms > netwerken

normen

cursussen

Schakelen en verbindenwetenschap, ontwikkeling en praktijk

Dit vraagt om…

• Verbinding WO – HBO – MBO; hogescholen als onmisbare schakel

• Ketens van onderwijs, onderzoek en ontwikkeling• Verbinding tussen overheid, bedrijfsleven,

kennisinstellingen en onderwijs op alle niveaus• Versterking van het lerend vermogen• Geen geïsoleerde clusters• Verbindingen in netwerken

Wat zijn de thema’s relevant voor de bouw, infra en ruimtesector

• Duurzaamheid, energie, materiaalketenbeheer• Vermijdbaar falen wordt niet meer geaccepteerd• Nieuwe samenwerkingsvormen gericht op product-

en procesinnovatie; incl. instrumenten• Aandacht voor klimaatverandering, vooral water• Ruimtedruk vraagt om slimme integrale oplossingen

Maatschappelijke thema’s

• Beschikbaarheid infrastructuur, mobiliteit, logistiek in de bouw

• Van nieuwbouw naar onderhoud en beheer, life cycle benadering

• Betere benutting van nieuwe en bestaande kennis; valorisatie

• Aandacht voor de betekenis van het onderwijs• Nederland in Europese context

Europese Key focus area’s “Strategic Research Agenda” European Construction Sector

• Meeting Client Requirements• Becoming Sustainable• Transformation of the construction sector

Meeting Client Requirements

• Healthy, safe & accessible built environment for all• A new image of cities• Unlimited underground spaces• Mobility & supply through efficient networks

Becoming Sustainable

• Reduce resource consumption(energy, water, materials)

• Reduce environmental impacts• Sustainable management of European assets• Improve safety and security

Transformation of the construction sector

• Knowledge-based, client driven construction process

• Supported by ICT• High added value materials• Attractive construction workplaces

Speerpunten grote opdrachtgevers en bouwers

• Duurzaam bouwen• Veiligheid• Ketensamenwerking• Bestaande bouwwerken en gebouwde omgeving

Belemmeringen

• Bouw is geen topsector (wel water)• Bouw is wel faciliterend voor topsectoren• Financiering steeds meer korte-termijn

projectgericht en minder programmatisch lange-termijn bestendig

• Weinig visionaire opgaven (bijv. Olympische Spelen 2028), met ruimte voor talentontwikkeling

• Opschuiving management richting planning en control i.p.v. stimuleren innovaties

Lastig of kans

• Krapte aan middelen• Gevaar: iedereen probeert de schaarse middelen

voor zichzelf te krijgen > inefficiënte versnippering• Kans: samenwerking > meer massa en inhoud en

impact• In netwerken belangen verbinden• Suggestie: HBO trek samen op en sluit nog actiever

aan op platforms en netwerken

Suggesties

• Betere verbinding tussen onderzoek bij universiteiten, hogescholen en kennisinstituten

• Positioneren in brede netwerken en platforms van overheid, bedrijfsleven, kennisinstellingen en onderwijs

• Focussen op enkele thema’s• Onderzoek moet diepgang (specialisatie) hebben of

zijn gericht op integratie• Leg internationale verbindingen

Suggesties:

• Van ad hoc relaties naar duurzame netwerken• Van projecten-maatschappij naar

netwerkmaatschappij• Bij de drie TU’s is samenwerking bij onderzoek al

lastig, maar afstemming gaat steeds beter; positioneer HBO’s in het netwerk

• Benut maximaal netwerken en platforms die er al zijn

Aansluiting op platforms en netwerken

• Er zijn al enkele lopende initiatieven, bijv. DDA, BIM etc.

• Maar er zijn nog meer platforms, waar het HBO op kan aanhaken

• Bijv.:…..

Platform Multidijk

Platform Blijvend vlakke wegen

Platform Voegovergangen

Platform duurzame materiaalketens

Volgt transitiefilosofie volgens Jan Rotmans:• Het vraagstuk is complex• Ontwikkel een visionaire opgave• Ga experimenteren in die richting• Bouw leerervaringen op en maak je doelen weer concreter

Dus een andere aanpak

Transitiethema’s Duurzaam Bouwen

• Energieneutrale of –leverende gebouwde omgeving• Zuinig omgaan met materialen: ketenbeheer,

recycling etc.• Klimaatadaptief bouwen• Oude huizen en wijken vitaal en aantrekkelijk

maken• “bouw” stelt zich verantwoordelijk op tbv gebouwde

omgeving en landschap

Transitieagenda voor de bouw - 1

• Creëer vernieuwingsruimte voor koplopers;• Creëer een smal en diep draagvlak i.p.v. focus op

breed draagvlak;• Creëer onafhankelijke katalyserende platforms,

startend met koplopers;• Stimuleer enthousiaste reeds lopende

vernieuwingen

Transitieagenda voor de bouw - 2

• Formuleer concrete doelen; bijv. m.b.t. energieneutraal maken woningen;

• Creëer zichtbare icoonprojecten voor systematische praktijkexperimenten en leren en verbeteren (voorbeeld 2e Heinenoordtunnel);

• Stimuleer coalities en netwerken (bij 20% dekking is vernieuwing een feit).

Dit gaat meer uit van ontwikkelingen in netwerken i.p.v. top-down strakke programmeringen

Platform Constructieve Veiligheid

• Leercultuur moet toch mogelijk zijn

• Andere sectoren hebben het laten zien

Voorbeeld: daling verkeersdoden in NL

0

500

1000

1500

2000

2500

3000

3500

1970 1980 1990 2000

1970:3181

2008

2008:750

Leren in de scheepvaart

Harald of Free Enterprise: Geen technisch probleem maar wel van de procedures en de cultuur aan boord

Techniek

Processen

Cultuur

Tijd

Inci

dent

en

Luchtvaart: leren van elk ongeval

Platform Constructieve Veiligheid

Het HBO als noodzakelijke partner

• Onderzoek bij HBO is een onmisbare schakel om tot technische en procesvernieuwing te komen

• HBO-onderzoek vormt de brug tussen wetenschap en praktijk

• Actieve inzet HBO bevordert integrale aanpak• “vliegende start” voor HBO door aan te sluiten op

lopende netwerken en platforms• Benut bestaande samenwerkingen en laat daar de

eigen betekenis (tussen wetenschappelijk onderzoek en productontwikkeling) gelden

Met meer HBO: geen gekke dingen meer

• Met een grotere betrokkenheid van de HBO’s wordt een brug gebouwd tussen wetenschap en praktijk en zullen de dingen die eigenlijk niet kunnen uit de praktijk verdwijnen ……..

weg met de vele ingesleten gewoontes:

‘Schiet een beetje op met die bestrating! Die moeten we openleggen voor de nieuwe waterleiding!’

En voor een HBO-er hoort niets te gek te zijn, immers…

Einstein:Als u bij de presentatie van een nieuw idee niet wordt uitgelachen, dan kan het idee niet innovatief zijn!

Ik dank u wel!