ONAFHANKELIJK DEFENSIEMAGAZINE ARMEX...Green Paper_opmaak Advertentie Axuda_opm01_DS3007.indd 1...

ARMEXO N A F H A N K E L I J K D E F E N S I E M A G A Z I N EUItGAvE vAN DE KONINKLIJKE NEDErLANDSE vErENIGING ‘ONS LEGEr’

96e jaargang | Augustus 2012 | nummer 4

Een multifunctionele luchtmachtin een multifunctionele krijgsmacht Interview met Commandant Luchtstrijdkrachten

Het beste toestel voor de beste prijs Nederland en de F-16 vervanging

Het bestuur vraagt uw aandacht voor de petitie op bladzijde 55

‘Al 100 jaar op de bres voor de krijgsmacht’

Armex | Augustus 2012 | nummer 4

3


2

Ter land, ter zeeen in de lucht !

Axuda Insurance

”By failing to prepareyou are preparing to fail”

Benjamin Franklin

Over Axuda Insurance BVWij zijn een Nederlands assurantiebedrijf dat is gespecialiseerd in het verzekeren van activiteiten in (post)conflictgebieden zoals bijvoorbeeld Afghanistan, Somalië en Irak.

Ons internationale netwerk in combinatie met onze lokale aanwezigheid maakt het mogelijk onze oplossingen wereldwijd aan te bieden. De dekkingen van Axuda zijn natuurlijk inclusief de risico’s verbonden aan oorlog, terrorisme en piraterij. Naast personele risico’s zijn wij ook in staat om bedrijfsmatige risico’s in fragiele staten van een passende dekking te voorzien.

Axuda Insurance gebruikt Lloyds of London als herverzekeraar van haar producten.

w: www.axudainsureance.come : [email protected] : 0475-741664

Over Lloyds of LondonLloyds is de oudste verzekeringsmarkt ter wereld. Lloyds heeft een reputatie als toonaangevende partij met betrekking tot gespecialiseerde oplossingen voor zware en moeilijk verzekerbare risico’s. Haar unieke financiële structuur en haar aanwezigheid in meer dan 200 landen samen met haar A+ rating van Standard and Poors and Fitch maken van Lloyds een van de sterkste aanbieders van verzekeringen in (post)conflictgebieden.

Met vriendelijke groet,

Marcel Hagens, Directeur

w: www.axudainsureance.com

Green Paper_opmaak Advertentie Axuda_opm01_DS3007.indd 1 30-07-12 17:05


3


2

Onafhankelijk tijdschrift met betrekking tot defensie.

Uitgave van de Koninklijke Nederlandse vereniging ‘Ons Leger’, opgericht 1912

verschijnt tweemaandelijks

RedactieP.K. SmitBrigadegeneraal b.d., hoofdredacteur C.H.C JanssenLuitenant-Kolonel b.d., redacteur

MedewerkersJ. van den BergMr. drs. C. Homan Sandor J. van LeeuwenH.F. van Loon Dr. L. MaràczGerard van Oosbree, fotograaf J.H.A. verhoeveGertjan van der WalLeo M. van Westerhoven

RedactieadresPostbus 907012509 LS Den [email protected]

Internetwww.onsleger.nl

AbonnementenAbonnement e30,- per jaar; opzeggingen vóór 1 november van het lopende jaar.

AbonnementenadministratieCatharina van rennesstraat 1112551 GK Den Haagtel/fax: 070 – 391 1959Losse nummers à e5,95 (incl. verzendkosten) verkrijgbaar bij abonnementenadministratiePostgiro: 1516639

Commerciële exploitatie

[email protected] tel: 06-53569550

Profileren in de vorm van publiceren en participeren, kan niet automatisch de voorkeur bij verwerving inhouden.

VormgevingArtbusiness for AdvertisingMijnsheerenland

DrukDrukkerij Geers Offset Oostakker (België)

Zonder schriftelijke toestemming van de redactie mag niets uit deze uitgave worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt doormiddel van druk,fotokopie, microfilmof op welke andere wijze dan ook.

ISSN 0922 - 2797

Foto cover:De eerste F-35A Lightning II stealth Joint Strike Fighter wordt afgeleverd in Edwards Air Force Base Bron: Lockheed Martin

Inhoudsopgave

5

7

15

24

26

29

33

39

43

47

51

54

Colofon

De krijgsmacht in verkiezingstijd

Een multifunctionele luchtmacht in een

multifunctionele krijgsmacht

Het beste toestel voor de beste prijs

Nederland en de F-16 vervanging

Nieuwe Zijderoute verhoogt veiligheid in Eurazië

terroristen doden met afstandsbesturing

America’s Pacific Century

‘Frisian Flag’

Veel ‘trainingswaar’ voor het geld

De ruimte als toekomstig slagveld

Afghaanse roofridders azen op westerse miljarden

Purple NECtar 2011

Real life battle lab

Defensienieuws

verenigingsnieuws

15 33 39

Ter land, ter zeeen in de lucht !

Axuda Insurance

”By failing to prepareyou are preparing to fail”

Benjamin Franklin

Over Axuda Insurance BVWij zijn een Nederlands assurantiebedrijf dat is gespecialiseerd in het verzekeren van activiteiten in (post)conflictgebieden zoals bijvoorbeeld Afghanistan, Somalië en Irak.

Ons internationale netwerk in combinatie met onze lokale aanwezigheid maakt het mogelijk onze oplossingen wereldwijd aan te bieden. De dekkingen van Axuda zijn natuurlijk inclusief de risico’s verbonden aan oorlog, terrorisme en piraterij. Naast personele risico’s zijn wij ook in staat om bedrijfsmatige risico’s in fragiele staten van een passende dekking te voorzien.

Axuda Insurance gebruikt Lloyds of London als herverzekeraar van haar producten.

w: www.axudainsureance.come : [email protected] : 0475-741664

Over Lloyds of LondonLloyds is de oudste verzekeringsmarkt ter wereld. Lloyds heeft een reputatie als toonaangevende partij met betrekking tot gespecialiseerde oplossingen voor zware en moeilijk verzekerbare risico’s. Haar unieke financiële structuur en haar aanwezigheid in meer dan 200 landen samen met haar A+ rating van Standard and Poors and Fitch maken van Lloyds een van de sterkste aanbieders van verzekeringen in (post)conflictgebieden.

Met vriendelijke groet,

Marcel Hagens, Directeur

w: www.axudainsureance.com

Green Paper_opmaak Advertentie Axuda_opm01_DS3007.indd 1 30-07-12 17:05


5


4

Making a difference in the line of duty

www.tencateadvancedarmour.com

Bij de bescherming van helikopters telt elke kilo. Het vereiste hoge beschermingsniveau wordt bereikt door de meest lichtgewicht materialen die beschikbaar zijn, zoals TenCate Liba® en TenCate Ceratego™. Deze EN9100 gecertifi ceerde oplossingen voor de luchtvaart hebben een groot multi-hitvermogen. Zowel de helikopter, bemanning als passagiers worden daardoor beschermd tegen de effecten van projectielen of fragmenten.

Dankzij de ruime ervaring in composietoplossingen voor de luchtvaart is de bepantsering van TenCate Advanced Armour ontworpen om het verschil te maken in maximale bescherming met slechts een minimum aan toegevoegd gewicht.

TenCate Advertentie_Armex_Luchtstrijdkrachten_v2.0_NED.indd 1 27-7-2012 11:50:52


5


4

Commentaar

Een blik op de verkiezingsprogramma’s van de grootste par-tijen leert dat het er weer niet van zal komen. Eerlijk gezegd, een verrassing is dat niet. In een aantal interviews met defensie-woordvoerders van (toen nog) Pvv, de PvdA en de vvD hebik de vraag gesteld of het niet eens tijd werd om een politiekediscussie te voeren over het rapport verkenningen om zo een duidelijk kader te scheppen voor de toekomstige omvang en sa-menstelling van onze krijgsmacht. Daar was men het eigenlijk wel mee eens, maar het zou er waarschijnlijk niet van komen. André Bosman, defensiewoordvoerder van de vvD-fractie in

de tweede Kamer, formuleerde het in een interview1 als volgt: “Maar niemand neemt echt de verantwoordelijkheid om te zeggen: dat wil ik hebben. Ze hebben allemaal de keus aanDefensie gelaten. Er kan zo dus altijd wel wat van af. Dan doe je dat maar niet. Ik heb er niet om gevraagd.”

Is verkiezingstijd dan toch niet de gelegenheid om politici te wijzen op hun verantwoordelijkheid? Nee. In verkiezingstijd moet er gescoord worden en dat doe je niet met Defensie, al-thans niet door een politieke discussie aan te zwengelen over de kaders voor een krijgsmacht. De vraag of er meer dan 100 km per uur gereden mag worden op de A2 tussen Utrecht en Amsterdam, is dan veel belangrijker.trouwens, onze veiligheid is toch geregeld met ons lidmaat-schap van de NAvO. Dat vindt zelfs de SP. Die lijkt zelfs wel te willen spreken over de strategie. In het verkiezingsprogram-ma is te lezen: “Het nieuwe strategische concept van de NAvO moet worden voorgelegd aan het parlement, zodat de volks-vertegenwoordiging een uitspraak kan doen over welke inter-nationale veiligheidsstructuur in de toekomst het beste de vre-de, veiligheid en rechtvaardigheid kan waarborgen. En welk aandeel Nederland daarin moet hebben. De NAvO moet in ie-

De krijgsmachtin verkiezingstijd

Brigadegeneraal b.d.P.K. Smit

Nederland mag zich gelukkig prijzen met een krijgsmacht die zich als geen ander realiseert dat de politiek leidend is. Van onze politici mag dan worden verwacht, zelfs geëist, dat zij hun verantwoordelijkheid nemen en zich indringend bezighouden met de politieke en strategische kaders voor die krijgsmacht. Verkiezingen lijken dan een uitstekende gelegenheid om aan die verantwoordelijkheid inhoud te geven.De kiezer op zijn beurt mag verwachten dat de opvattingen van partijen en politici een stevig fundament kennen en, zoals dat bij veiligheid altijd het geval hoort te zijn, een horizon hebben die verder ligt dan de eerstvolgende formatie.

der geval de nucleaire doctrine laten vallen.” Maar de uitkomst van die discussie staat voor de SP al vast: “Forse bezuinigingen zijn mogelijk op de defensie-uitgaven”. Dat het lidmaatschap van de NAvO niet alleen ‘veiligheidslusten’ kent maar ook om offers vraagt die in verhouding staan tot wat een land zou kun-nen opbrengen, wordt gemakshalve vergeten.

De PvdA lijkt dat wel te begrijpen. Het verkiezingsprogram-ma stelt onder meer: “Nederland is en blijft een actief lid van de NAvO en voldoet aan haar internationale verplichtingen.”

Maar ook deze bewering komt in een ander daglicht te staan als blijkt dat Defensie nog een miljard moet bijleggen om het programma van deze partij betaalbaar te maken

En de vvD dan? Die stelt in het verkiezingsprogramma: “…Het is tijd voor een pas op de plaats – er wordt niet bezuinigd op onze krijgsmacht.” Dat lijkt heel flink, maar ik roep u het vori-ge verkiezingsprogramma van deze partij in herinnering. Daar-in was zelfs sprake van een verhoging van het defensiebudget. We hebben gezien wat daar van terecht is gekomen. Dat de heer ten Broeke de PvdA de les leest over het tegenhouden van de verkoop van Leopards aan Indonesië, terwijl zijn eigen partij mede verantwoordelijk is voor het feit dat die verkoop nodig is, komt evenmin geloofwaardig over.

De krijgsmacht moet het dus niet van verkiezingen hebben. On-danks de vele mooie woorden, valt te verwachten dat de krijgs-macht opnieuw zijn belangrijkste politieke functie van de laat-ste jaren moet vervullen: die van sluitpost. De veiligheid van Nederland in de wereld en de internationale rechtsorde zullen het vooral met de woorden van de Nederlandse politici moeten doen, en met de militaire inspanningen van andere landen. >

In verkiezingstijd moet er gescoord worden en dat doe je niet met Defensie

5

Making a difference in the line of duty

www.tencateadvancedarmour.com

Bij de bescherming van helikopters telt elke kilo. Het vereiste hoge beschermingsniveau wordt bereikt door de meest lichtgewicht materialen die beschikbaar zijn, zoals TenCate Liba® en TenCate Ceratego™. Deze EN9100 gecertifi ceerde oplossingen voor de luchtvaart hebben een groot multi-hitvermogen. Zowel de helikopter, bemanning als passagiers worden daardoor beschermd tegen de effecten van projectielen of fragmenten.

Dankzij de ruime ervaring in composietoplossingen voor de luchtvaart is de bepantsering van TenCate Advanced Armour ontworpen om het verschil te maken in maximale bescherming met slechts een minimum aan toegevoegd gewicht.

TenCate Advertentie_Armex_Luchtstrijdkrachten_v2.0_NED.indd 1 27-7-2012 11:50:52

1. ARMEX, 96ste jaargang, nr. 1 (februari 2012)


7


6

Thales NederlandKlaar voor de toekomst

Pal achter de Koninklijke Luchtmacht

Als grootste defensiebedrijf van ons land staat Thales Nederland pal achterde KLu. Dat doet het bedrijf, als Centre of Excellence voor innovatieveradartechnologie en missiekritische systemen, al tientallen jaren.

Thales telt zo’n 2.000 hoog gekwalificeerde medewerkers in Nederland,wereldwijd zo’n 70.000 verspreid over 50 landen.

Thales levert en ondersteunt essentiële technologie voor Nederlandse vliegendewapensystemen zoals de F-16, Apache, Cougar en NH90. Het bedrijf werktdaarbij nauw samen met het Logistiek Centrum Woensdrecht (LCW).

Voor dit decennium is de verwerving en invoering van nieuwe jachtvliegtuigenvoorzien. Thales Nederland staat klaar om de KLu daarbij te ondersteunen.

Op het gebied van helikopterbewapening biedt Thales de nieuwe LightweightMultirole Missile (LMM). Dit wapen kenmerkt zich door lage aanschafkosten eneen gering gewicht, terwijl er geen concessie wordt gedaan voor wat betreftafstandsbereik, precisie en slagkracht. Een ander voordeel van de LMM is deduidelijk kleinere kans op Collateral Damage.

SMART-LDe grootste en meest krachtige 3D rondzoekradar van Thales is de SMART-L. Dit is nu al een zeer succesvolle Air Surveillance en Air Defence radar, onder andere verkocht aan zes NAVO-landen. In de komende jaren kan de SMART-L middels een bijzonder innovatief moderniseringspakket verder uitgebouwd worden tot een langeafstands waarschuwingsradar voor raketverdediging, die al op zeer grote afstand ballistische raketten kan ontdekken en met grote nauwkeurigheid volgen.

Naast SMART-L heeft Thales diverse andere radartechnologieën beschikbaar en in ontwikkeling, onder meer voor de bescherming van eenheden en locaties tegen mortieren, artilleriegranaten en raketten. Ook zijn er bredere Force Protection en Critical Infrastructure Protection oplossingen, waaronder I3-GUARD.

Thales is daarnaast verantwoordelijk voor de techniek waarmee de Nationale Datalink Management Cel het operationele beheer van Link 16 voor de Nederlandse krijgsmacht uitvoert.

Thales Nederland

Klaar voor de toekomst


www.thalesgroup.com/nl

Foto: Lockheed Martin


7


6

Commandant Luchtstrijdkrachten (C-LSK), luitenant-generaal Sander SchnitgerBron: Leonie voets | Imaging People

De luchtmacht vormt een integraal onderdeel van de krijgsmacht en moet de inzet daarvan onder alle omstandigheden kunnen ondersteunen. De jongste bezuinigingen hebben al het voortzettingsvermogen aangetast, met nog meer bezuinigingen gaat ook de samenhang verloren. Afzien van de F-35 tast bovendien de inzetbaarheid van niet alleen de luchtmacht maar van de hele krijgsmacht aan.

Een multifunctionele luchtmacht in een multifunctionele krijgsmachtBrigadegeneraal b.d. P.K. Smit

“Met zijn brede palet aan inzetopties heeft het luchtwapen zich ontwikkeld tot een flexibel en proportioneel inzetbarecapaciteit”, valt te lezen in de ‘toekomstvisie Commando Luchtstrijdkrachten 2020 – 2030’ uit 2009. Daar valt weinig op af te dingen, kijkend naar de inzet van de krijgsmacht in de laatste tien jaar.

Multifunctioneel, noemt Commandant Luchtstrijdkrachten(C-LSK), luitenant-generaal Sander Schnitger, dat of, in ter-men van het rapport verkenningen, veelzijdig inzetbaar.Daar komt bij dat in een moderne oorlogvoering, je kunt het natuurlijk eufemistisch vredesoperaties blijven noemen, er een grote samenhang moet bestaan tussen de inzet van de

Thales NederlandKlaar voor de toekomst


Als grootste defensiebedrijf van ons land staat Thales Nederland pal achterde KLu. Dat doet het bedrijf, als Centre of Excellence voor innovatieveradartechnologie en missiekritische systemen, al tientallen jaren.

Thales telt zo’n 2.000 hoog gekwalificeerde medewerkers in Nederland,wereldwijd zo’n 70.000 verspreid over 50 landen.

Thales levert en ondersteunt essentiële technologie voor Nederlandse vliegendewapensystemen zoals de F-16, Apache, Cougar en NH90. Het bedrijf werktdaarbij nauw samen met het Logistiek Centrum Woensdrecht (LCW).

Voor dit decennium is de verwerving en invoering van nieuwe jachtvliegtuigenvoorzien. Thales Nederland staat klaar om de KLu daarbij te ondersteunen.

Op het gebied van helikopterbewapening biedt Thales de nieuwe LightweightMultirole Missile (LMM). Dit wapen kenmerkt zich door lage aanschafkosten eneen gering gewicht, terwijl er geen concessie wordt gedaan voor wat betreftafstandsbereik, precisie en slagkracht. Een ander voordeel van de LMM is deduidelijk kleinere kans op Collateral Damage.

SMART-LDe grootste en meest krachtige 3D rondzoekradar van Thales is de SMART-L. Dit is nu al een zeer succesvolle Air Surveillance en Air Defence radar, onder andere verkocht aan zes NAVO-landen. In de komende jaren kan de SMART-L middels een bijzonder innovatief moderniseringspakket verder uitgebouwd worden tot een langeafstands waarschuwingsradar voor raketverdediging, die al op zeer grote afstand ballistische raketten kan ontdekken en met grote nauwkeurigheid volgen.

Naast SMART-L heeft Thales diverse andere radartechnologieën beschikbaar en in ontwikkeling, onder meer voor de bescherming van eenheden en locaties tegen mortieren, artilleriegranaten en raketten. Ook zijn er bredere Force Protection en Critical Infrastructure Protection oplossingen, waaronder I3-GUARD.

Thales is daarnaast verantwoordelijk voor de techniek waarmee de Nationale Datalink Management Cel het operationele beheer van Link 16 voor de Nederlandse krijgsmacht uitvoert.

Thales Nederland

Klaar voor de toekomst


www.thalesgroup.com/nl

Foto: Lockheed Martin


9


8

De Algemene Rekenkamer lijkt daar anders over te denken. Die zegt dat u de voor u geldende operationeledoelstelling, die ongeveer overeenkomt met de min-optie van de veelzijdige inzetbaarheid, niet kunt waar-maken.

De rekenkamer zegt feitelijk twee dingen. Kijkend naar het totale potentieel aan mensen, vliegtuigen en vlieguren, heb-ben we onvoldoende materiële en personele middelen om al deze ambities waar te maken.Het tweede wat de rekenkamer zegt is dat als we ingezet gaan worden, we zitten bijvoorbeeld nu nog steeds in het noorden van Afghanistan, dan gaan de vlieguren die we daar produceren ten koste van de vlieguren die we überhaupt heb-ben om de vloot en de mensen inzetbaar te houden. Inzet gaat dus ten koste van de getraindheid. Men zou dus eigen-lijk, dat is in de tweede helft van de operatie boven Libië ook gebeurd, het aantal vlieguren dat de luchtmacht ter beschik-king heeft per jaar moeten ophogen om het verlies aan ge-traindheid, zeg maar het weglekken van uren vanuit opleiden en trainen naar operaties, te compenseren.Laat ik in dit verband nog even terugkomen op het noodza-kelijke voortzettingsvermogen dat het belangrijkste onder-scheid vormt tussen stabilisatieoperaties en first entry ope-raties. Juist dat voortzettingsvermogen is aangetast door de gedwongen reductie van materieel en vooral van personeel. Dat geldt overigens ook voor de andere operationele com-mando’s.Mijn vliegtuigen kunnen tijdens uitzendingen heel veel vlieg-uren produceren, mits voldoende logistiek ondersteund. Maar de beperking zit in het aantal vliegers dat ik daar in kan zet-ten. Als mensen in relatief korte tijd voor een vierde of vijfde keer gaan, dan moet er een keer een streep getrokken wor-den. Zo waren de helikopterbemanningen echt uitgewoond, toen ze uit Uruzgan terug kwamen.Dus de limiet van de multifunctionaliteit van de krijgsmacht en dus ook van de luchtmacht zit hem niet in de kwaliteit van het materieel, van de mensen, van de opleiding en de trai-ning. Dat is per definitie allemaal prima in de hand.Maar de limiet is gelegen in het voortzettingsvermogen.De beperking zit hem uiteindelijk in de personele bezetting. Er is echter wel weer een link met het materieel. Want wil ik voldoende vliegers opgeleid en getraind houden, dan moetik voldoende vliegtuigen en voldoende vlieguren hebben om dat te kunnen doen. Ik kan geen honderd vliegers operatio-neel houden met twee vliegtuigen. Er moet een bepaaldebalans zijn. Dus meer vliegers voor meer voortzettingsvermo-gen, betekent meer vlieguren en dus door de bank genomen meer vliegtuigen. Zo kom je dus weer terug bij het materieel, maar dat is wel een tweede orde effect.

Ik wil nog even terugkomen op de verdediging van het grondgebied. Die hebben wij georganiseerd in NAVO verband en de grenzen van de NAVO liggen ver buiten onze nationale grenzen. Dat wil zeggen dat u in dat ka-der ook geconfronteerd kunt worden met inzet tegen een zeer capabele tegenstander aan de randen van het NAVO gebied.

Dat zou heel goed kunnen ja. Wij houden op een kaart bij waar wij bijvoorbeeld in 2015 nog met relatieve vrijheid en veiligheid, we zullen wel moeten vechten, kunnen opereren en nog effectief kunnen zijn. We hebben in dat kader een

verschillende middelen. Het luchtwapen moet dus, naast de zeestrijdkrachten en de landstrijdkrachten, een integraalonderdeel vormen van een samenhangende en evenwichtig opgebouwde krijgsmacht. En ook in dat opzicht voldoet de luchtmacht aan de eisen van de (toekomende) tijd.Op dat laatste element, de samenhang in de krijgsmacht, richt zich ook de boodschap van de generaal voor ‘de Bv Neder-land’. “Bij Defensie valt niet meer te bezuinigen zonder dat dit gro-te consequenties heeft. Als er nu nog meer bij Defensie weg wordt gehaald, dreigt de samenhang van de organisatie weg te vallen. Ik vraag me af of men dan nog wel van een ambi-tie kan spreken. Dan kan de krijgsmacht zich alleen nog maar concentreren op kleine deeltaken. Nederland raakt dan on-derverzekerd”.Deze uitspraak sloot het interview af dat uw hoofdredacteur op 26 juni jl. met luitenant-generaal Schnitger mocht hebben.

Kunt u uitleggen wat de keuze van de inmiddels de-missionaire regering van de optie ‘veelzijdig inzetbaar’ voor de luchtmacht betekent, gerelateerd aan de drie hoofdtaken van de krijgsmacht.

De eisen die voortvloeien uit het veelzijdig inzetbaar zijn zo-als dat is vastgelegd in het rapport verkenningen, houden in dat moet kunnen worden opgetreden in stabilisatieoperaties, in first entry operaties en bij de verdediging van het NAvO-grondgebied, die drie gecombineerd dus.voor de luchtmacht zitten er vooral voor die eerste twee niet zoveel verschillen in de manieren van optreden. Mogelijk dat het geweldsniveau initieel verschilt, maar we hebben kunnen zien dat in, wat we voor het gemak nog steeds vredesopera-ties of stabilisatieoperaties noemen, het geweldsniveau fors kan variëren. Het onderscheid zit hem dus veel meer in het voortzettingsvermogen. Stabilisatieoperaties hebben deneiging om voor langere tijd uit te gaan van een bepaald voortzettingsvermogen, terwijl bij first entry operaties deaanname is dat het veel korter zal duren. En ook dat is maar betrekkelijk, want er zijn heel wat operaties aan te wijzendie begonnen als first entry operatie en die zijn uitgegroeid tot een stabilisatieoperatie. In dat hele pakket past de luchtmacht overigens prima.

De F-16, al ruim 30 jaar operationeel.Bron: Frank Crebas / Bluelife Aviation


9


8

intensieve band met de Militaire Inlichtingen en veiligheids-dienst (MIvD). Als we dat niet goed zouden bijhouden, wat zou mijn verhaal dan zijn voor een nieuw jachtvliegtuig of een upgrade van de Apache.We zien in dat hele gebied rond de NAvO en ook verderopin de wereld die mogelijkheden steeds verder afnemen. En dat relateren we dan aan bijvoorbeeld de F-16.Daar zie je dus dat de capaciteiten van een dergelijk ouder wordend wapensysteem steeds meer in onbalans raken met de groeiende hoeveelheid, steeds geavanceerdere luchtver-dediging, maar ook met de andere capaciteiten die een po-tentiële opponent heeft. Dan is er behoefte aan vliegtuig-karakteristieken, zoals dat stealth, om ongezien door radars van de tegenstander in de buurt te kunnen komen en om eer-der een wapen in te kunnen zetten dan de tegenstander dat kan. Alleen door zo vrijheid van handelen te creëren, kunnen de troepen op de grond worden ondersteund en kan de vei-ligheid van onze vliegers worden gegarandeerd. Dan kom je maar op één vliegtuig en dat is de F-35.

Dat is een mooie opstap naar de JSF. In de discussie over de opvolging van de F-16 hoor je weinig over de operationele capaciteiten die een opvolger moet heb-ben om in de toekomst nog effectief te kunnen zijn.

Laat ik beginnen met waar we het zojuist over hadden. De JSF moet veilig en effectief kunnen opereren in de dreiging-omstandigheden van 2015 tot 2035, en als hij net zo lang mee gaat als de F-16, tot 2045. Dat is nogal wat.In de tweede plaats moet hij alle soorten missies die er tegen-woordig zijn, kunnen uitvoeren. Dat gaat dan niet alleen om het ergens afwerpen van bommen, maar vooral ook om het opbouwen van situational awareness boven het gevechtsveld.

Ik zeg altijd: als een F-35 boven het gevechtsveld verschijnt, dan gaat voor de mannen en vrouwen op de grond die over prachtige verbindingsmiddelen beschikken, het licht aan. Die zien ineens allerlei informatie over wat en waar iets is en dat ook nog in een grote mate van detail. Deze surveillance rol, het gewoon het op het netwerk zetten van het gevechtsveld om het toestel heen, en dat heb ik het niet over zo’n klein cir-keltje maar een F-35 kan dat over een zeer groot gebied, is een rol die van essentieel belang is omdat dat ons die edge geeft als we een vijand moeten gaan aangrijpen. Onze situ-ational awareness op het gevechtsveld, of dat nu in de lucht is of op de grond of op het water, geeft ons het voordeel dat wij zoeken om iemand te kunnen aangrijpen en te verslaan.Het derde is dat we alle inzet die van ons verwacht wordt, met de inzet van wapens, maar dat kan ook niet-kinetisch zijn, moeten kunnen ondersteunen en mogelijk maken door onze luchtverkenningmiddelen. We moeten dus doelen kun-nen opsporen, kunnen volgen, kunnen classificeren en zo nauwkeurig mogelijk kunnen vaststellen waar ze zijn, wat er-voor nodig is om het uit te schakelen en dat ook met een mi-nimum aan nevenschade kunnen doen.Dat zijn de drie dingen die ik naast elkaar zie, nog even los van het vermogen tot zelfverdediging in de eerder genoem-de dreigingomstandigheden. Alleen dan kun je met een der-

gelijk vliegtuig toegevoegde waarde creëren voor de mensen waar het allemaal om gaat.

Zijn de onbemande vliegtuigen niet juist voor die sur-veillance rol?

Kijk, bij stabilisatieoperaties is natuurlijk die continue surveil-lance, dat staren naar het gevechtsveld, een heel belangrijke taak. Dan kun je ook heel goed onbemande vliegtuigen inzet-

ten. Dat kan overigens alleen laag in het geweldspectrum en dat is in beginsel in tijd en plaats beperkt. Maar hoog in het geweldspectrum, waar luchtverdediging actief is en het weer slecht, zijn die onbemande vliegtuigen eigenlijk niet meer in te zetten. Dat geldt ook voor situaties die om een snelle re-actie vragen, bijvoorbeeld honderden mijlen verderop. Daar kan wel een onbemand vliegtuig naartoe gestuurd worden, maar die komt pas de volgende dag en dus te laat aan. Dus daar heb je die F-35 voor nodig. Onbemande vliegtuigen kun-nen uiteindelijk zo’n 10% van de taken van een geavanceerd jachtvliegtuig overnemen. De rest komen ze gewoon niet aan toe.

Ik heb begrepen dat u de ruimte ziet als een van uw groeisectoren.

Het is voor mij een verlenging van de derde dimensie. Wij zijn daar in toenemende mate afhankelijk van, voor onze naviga-tie, voor onze communicatie, voor onze waarneming. Dat is een trend die we niet tegen houden. Daar moet ook in een relatief kleine krijgsmacht toch iemand over na gaan denken. Bijvoorbeeld hoe moet worden aangesloten bij de grote lan-den met grote capaciteiten zodat ook onze eigen behoefte is zeker gesteld.

De Chinook, een van de werkpaarden van de luchtmacht.Bron: Arnoud Schoor AvDD

Dan kom je maar op één vliegtuig en dat is de F-35.


11


10

MULTIPLY YOUR COMBAT FORCE CAPABILITIES

Sagem advanced warfighter solutionsImagine a complete warfighter system for your troops and field tested by them. A human-centric, open, scalable system that keeps pace with your evolving needs, systems and services. Sagem gives you the tailored warfighter solutions you need, with full support from concept to deployment. Sagem is the prime contractor for the FELIN soldier modernization program, combat proven, and a major partner in the United Kingdom (FIST) and Switzerland (IMESS) programs. When you want to enhance your combat force, you can rely on powerful, proven solutions from Sagem. www.sagem-ds.com

Desig

n Sa

gem

: Alai

n Go

uez,

Béat

rice N

ault

- © A

. Par

inga

ux -

2012

annonce ARMEX.indd 1 02/03/12 10:35


11


10

We hebben de ruimte allemaal nodig, dus we moeten daarnaar kijken.

De logica veronderstelt dat voor de gehele krijgsmacht dezelfde veronderstellingen gelden voor de potentië-le inzetopties. Toch zijn bij de landmacht de tanks ver-dwenen omdat ze niet meer nodig zouden zijn en zijn bij de marine de Oceangoing Patrol Vessels alleen voor operaties laag in het geweldspectrum inzetbaar.

Ja, ik denk dat we zeker op de schaal en het volume waar de Nederlandse krijgsmacht op uit is gekomen, alleen maar kun-nen kiezen voor één multifunctionele krijgsmacht, want als een bepaald scenario zich aftekent, of dat nu een stabilisatie is of de verdediging van het NAvO-grondgebied, dan hebben we alles nodig om het voor elkaar te krijgen en in ieder ge-val om de operatie met enige mate van zekerheid te kunnen voortzetten. Dus je hebt die multifunctionele krijgsmacht en de daarbij behorende training ook gewoon nodig. Daar ont-kom je niet aan volgens mij. In ieder geval richt ik mijn lucht-macht zo in.Ik vind die gedeeltelijke ‘specialisatie’ voor een lager geweld-spectrum wel zorgelijk. Daar zitten grote beperkingen aan. Wat de tanks betreft: generaal de Kruif heeft heel duidelijk gemaakt in het interview met u, dat de tanks niet zijn weg-bezuinigd omdat we ze niet meer nodig hebben, maar omdat we ze niet meer kunnen betalen. Er zijn overigens wel keuzes te maken. De vuursteunmid-delen zijn altijd per krijgsmachtdeel in ‘stove pipes’ ontwik-keld. Maar in een ‘joint fire power doctrine’ worden alle vuur-steunmiddelen naast elkaar gezet zonder dat er sprake is van overlap en zonder dat elk krijgsmachtdeel over alle middelen hoeft te beschikken. Dat zorgt voor efficiëntie en creëert in toenemende mate een onderlinge afhankelijkheid. Dat is dan prima, maar met die keuze moet wel rekening worden ge-houden. Ik denk dat we op dit gebied binnen Defensie op de goede weg zijn om dubbelingen eruit te halen.Ik merk overigens wel dat de leek buiten de organisatie on-voldoende zicht heeft op die steeds groter wordende samen-hang van de afzonderlijke delen van de krijgsmacht en dat,

De Cougar, inzetbaar onder meer voor de luchtmobiele brigade, vanaf het Amfibisch transportschip en voor de bestrijding van natuurbranden

MULTIPLY YOUR COMBAT FORCE CAPABILITIES

Sagem advanced warfighter solutionsImagine a complete warfighter system for your troops and field tested by them. A human-centric, open, scalable system that keeps pace with your evolving needs, systems and services. Sagem gives you the tailored warfighter solutions you need, with full support from concept to deployment. Sagem is the prime contractor for the FELIN soldier modernization program, combat proven, and a major partner in the United Kingdom (FIST) and Switzerland (IMESS) programs. When you want to enhance your combat force, you can rely on powerful, proven solutions from Sagem. www.sagem-ds.com

Desig

n Sa

gem

: Alai

n Go

uez,

Béat

rice N

ault

- © A

. Par

inga

ux -

2012

annonce ARMEX.indd 1 02/03/12 10:35

Bron: Sjoerd Hilckmann / AvDD

Bron: Eric vorstenbosch / AvDD

Bron: Evert-Jan Daniels


13


12

als er nog meer geld af moet, er echt gaten gaan vallen in de operationele inzetbaarheid waardoor we ook echt afbreuk gaan doen aan de veiligheid van onze mensen. Je kunt na-tuurlijk nooit garanderen dat iedereen weer thuis komt, maar je kunt natuurlijk wel je best doen om iedereen dezelfde kans te geven.

De minister heeft gezegd dat hij gaat voor een veelzij-dig inzetbare krijgsmacht, maar nu even niet. In 2014 moet alles weer ‘up and running’ zijn en in 2016 moe-ten de reorganisaties zijn afgerond en mag er geen overtolligheid meer zijn. Hoe zit dat bij u?

In 2013 moeten de operationele commando’s weer helemaal gevuld zijn en in 2014 de staven. verder zouden we in 2014 met onze opleidings- en trainingsinspanning weer volop be-zig moeten zijn en zou iedereen weer goede schoenen en een pak moeten hebben.We zijn goed op weg om dat te realiseren. Ik zie nog wel, ook in mijn organisatie, stukjes waar het been nog wat moet wor-den bijgetrokken. Dat heeft niet te maken met de inzet van het personeel, maar met effecten die we in het verleden ge-creëerd hebben. Mijn helikopterbemanningen zijn jarenlang onder hoge druk alsmaar weg geweest. Hun training moest worden verengd tot wat alleen nodig was voor de missie. Een jaartje is dan geen probleem, maar als er jaren achter elkaar alleen maar voor ISAF wordt getraind, dan kost het enige tijd voordat er weer volledig geïntegreerd met de 11e Luchtmo-biele brigade air assault kan worden opgetreden. Want dat is nogal een klus.Wat mij dan niet helpt is dat de materiële inzetbaarheid van onder andere mijn helikopters nog wat achter blijft. Dat heeft te maken met geld, met contracten, met complexiteit. Dat is nog even zo, maar daarmee schuif ik met het moment waar-op weer volop geoefend kan worden, zo langzamerhand so-lide 2013 in en er moet niet veel gebeuren of we struikelen

verschillende vliegtuigen voor luchttransport

De KDC-10 Bron: Arno Marchand

De C-17 Bron: Geben van Es/AvDD

De Hercules.Bron: richard Frigge / AvDD


13


12

2014 in. Daar moeten we natuurlijk wel mee oppassen. Dat vergt veel focus van de organisatie om dat voor elkaar te krij-gen. Iedereen moet daarmee bezig zijn.Maar niets menselijks is ons vreemd. De mensen die er wat verder vanaf staan, denken al snel dat het loopt en gaan weer aan wat anders denken. Nee, er moet focus blijven op dat operationele product en op de randvoorwaarden die daar-voor nodig zijn.

Dan helpt het inleveren van de Cougars niet

Aan die keuze ligt een zelfde redenering ten grondslag als aan de inlevering van de Leopards. Wij kunnen absoluut niet zonder die Cougars. De behoefte aan helikopteruren ten be-hoeve van de landmacht en de mariniers voor training en inzet wordt alleen maar groter. Het gat in de beschikbare capaciteit wordt zo langzamerhand wel erg groot. Daar ver-anderen die extra 6 Chinooks niet zo heel veel aan en de NH 90 evenmin.Het is, net als bij de Leopards, de financiële ambitie die ons niet toestond om dit systeem in de vaart te houden en dan is het beter om een geheel systeem in te leveren. Hoe jammer dat ook is, maar dat levert het meeste rendement op. Want het kaasschaven zijn we met zijn allen al lang voorbij.

Hoe zit het eigenlijk met de werving, de NRC schreef daar over.

De werving voor 2012 valt gewoon tegen. We halen nog niet de mensen die we nodig hebben. Dat heeft niet alleen te ma-ken met de wervingsinspanning die inderdaad wat laat op gang is gekomen, maar ook met de beschikbaarheid van vol-doende geschikte kandidaten en met de aantrekkelijkheid

van Defensie als werkgever. Want als Defensie alleen maar aan het bezuinigen is en mensen moet ontslaan, althans in het beeld van de mensen, dan komen de mensen niet gauw vragen of er een baan is.

U had het in de Vliegende Hollander over de luchtmacht van de toekomst. Wordt die luchtmacht om de JSF heen gebouwd?

Ik heb net gesproken over de balans in de organisatie. Het luchtwapen is een keten, net als het wapen op land of op zee. Als we ergens heen gaan, heb ik luchttransportmiddelen no-dig. Als ik die surveillance capaciteit nodig heb, of die vuur-kracht, dan heb ik of de Apache of de F-35 of allebei nodig. En als ik landstrijdkrachten van A naar B wil brengen, dan heb ik transporthelikopters en transportvliegtuigen nodig. Dan hoeven ze niet om al die IEDs heen te rijden. Zo zit ik er in, dus alles is belangrijk.Daarbij constateer ik wel dat technologisch gezien, qua con-cept, qua bereik die F-35 een heel belangrijke rol speelt. Dat is toch wel de grote technologie leader in de defensie-indu-strie. Wat daar gecreëerd wordt: het licht gaat aan voor die jongens en meiden op de grond, dat is wel heel veel beteke-

nend. Ik denk dat het voor de krijgsmacht heel belangrijk is dat we de F-35 krijgen. Want we creëren daarmee veiligheid, invloed, beslissingsmogelijkheden, zo veel andere toegevoeg-de waarde, daar moet je gewoon voor willen gaan. Daarmee staat hij wel centraal, maar niet meer dan dat.verder zijn er ook de onbemande vliegtuigen, maar dan al-

leen voor de surveillance, waar de dreiging laag is. Hun inzet kan tegen lagere kosten dan die van een F-35 en ik ben daar dus een groot voorstander van.

Blijven wedden op het ‘JSF-paard’ bij gelijk blijvend budget levert steeds kleinere aantallen op.

Dat klopt en als we maar met de kaasschaaf blijven schaven, dan worden die aantallen steeds kleiner en kleiner. We zijn ooit begonnen met 213 F-16s en daar zijn er op het ogenblik nog maar 68 van over. En bij de JSF beginnen we weer te tel-len bij dat aantal. De kans dat het er minder worden, is zeker aanwezig en daar ben ik geen grote voorstander van want dat tast het voortzettingsvermogen nog meer aan.Maar goed, dat heeft te maken met onze financiële ambitie: wat is onze vrede en veiligheid, onze verzekeringspremie om met onze minister te spreken, ons waard.

Wat gaat er mis als we de JSF niet krijgen?

Dat heeft grote consequenties. De inzetbaarheid als krijgs-macht wordt dan uiterst beperkt. Dat tast uiteindelijk de posi-tie van Nederland in de wereld aan. >

Een F-16 (boven) en een F-35). Bron: USAF

Dat heeft te maken met onze financiële ambitie: wat is onze vrede en veiligheid,

onze verzekeringspremie om met onze minister te spreken, ons waard.


15


14

THE GROUP NLD provides a comprehensive range of security, risk management and specialist support services. Whatever the threat, The Group NLD is prepared to discreetly help you counter it anywhere around the Globe.

www.thegroup-nld.com

THE GROUP NLD U.A. Westelijke Randweg 43 - Triport 3 7th flr 1118 CR Amsterdam Airport SchipholThe Netherlands T +31 20-658 0611 - F +31 20-658 0671 E [email protected]

THE GROUP NLD U.A.Security and Risk Management Solutions

The Group is

verzekerd door Axuda

The Group is a Signatory Company of the International Code of Conduct (ICoC)

Green Paper_opmaak Advertentie The Group_opm02_DS3007.indd 1 30-07-12 17:03


15


14

THE GROUP NLD provides a comprehensive range of security, risk management and specialist support services. Whatever the threat, The Group NLD is prepared to discreetly help you counter it anywhere around the Globe.

www.thegroup-nld.com

THE GROUP NLD U.A. Westelijke Randweg 43 - Triport 3 7th flr 1118 CR Amsterdam Airport SchipholThe Netherlands T +31 20-658 0611 - F +31 20-658 0671 E [email protected]

THE GROUP NLD U.A.Security and Risk Management Solutions

The Group is

verzekerd door Axuda

The Group is a Signatory Company of the International Code of Conduct (ICoC)

Green Paper_opmaak Advertentie The Group_opm02_DS3007.indd 1 30-07-12 17:03

Nederlandse F-16s. Bron: Defensie

Aan welke dreiging in de wereld moet in de toekomst door Nederlandse F-35’s het hoofd worden geboden. Zonder beantwoording van die vraag, verwordt de discussie over de potentiële opvolger van de F-16 tot een keuze voor weinig, dure vliegtuigen of meer goedkopere. De bovengrens vanhet budget lijkt immers vast te staan en verder geen relatie te hebben met die toekomstige dreiging. Het volgende kabinet is aan zet.

Het beste toestel voor de beste prijsNederland en de F-16 vervangingLuitenant-kolonel b.d. P.F.H.N. Dekkers

toen in 1979 de eerste F-16 zijn intrede deed bij de Konink-lijke Luchtmacht, was de verwachting dat dit vliegtuig min-stens twintig jaar operationeel zou kunnen meegaan. De ge-schiedenis wijst uit dat het toestel, dankzij de Midlife Update (MLU) en andere, de technische levensduur verlengende pro-gramma’s, in 1999 pas de helft van zijn levensduur was gena-derd. Het moment dat onze F-16 definitief het einde van zijn

levensduur bereikt, komt nu echter snel naderbij zodat debeslissing voor een opvolger niet al te lang meer op zich kan laten wachten.Helaas begint de selectie van een opvolger voor de F-16 veel kenmerken van een soap te vertonen. Het proces sleept zich al meer dan tien jaar voort, kent verstokte voor- en tegen-standers en heeft naar beste soapstijl zijn eigen cliffhangers.

Helaas begint de selectie van een opvolger voor de F-16

veel kenmerken van een soap te vertonen


17


16

Zo schoof het kabinet rutte de definitieve beslissing opnieuw door naar een volgend kabinet. Dit tijdstip is door de val van dit kabinet plotseling twee jaar naar voren gekomen. Om die reden is het opportuun om nog eens naar het project vervan-ging F-16 te kijken.

Terugblikvanaf het begin was duidelijk dat Nederland, en vooral de lobby van de luchtvaartindustrie, de Joint Strike Fighter (JSF) voor ogen had als opvolger voor de F-16. Op zich geen on-logische keuze. Al vele tientallen jaren was de militaireluchtvaart in Nederland sterk Amerikaans georiënteerd. De enkele maal dat een Europees vliegtuig werd aangeschaft, denk aan de Bréguet Atlantique bij de Marine Luchtvaart Dienst en de Cougar bij de Koninklijke Luchtmacht, werden de verwachtingen niet altijd waargemaakt. Wellicht alleenal daarom werden de Europese kandidaten die samen metde JSF in de race waren om de Nederlandse F-16 af te lossen, de Franse Dassault Rafale, de Engels/Duits/Italiaans/Spaanse Eurofighter Typhoon en de Zweedse JAS-39C/D Gripen,nauwelijks serieus genomen.toen na een competitie voor het JSF-programma tussen de Boeing X-32 en de Lockheed Martin X-35, de laatste werd uitverkoren om in productie te worden genomen, was voor Nederland de race eigenlijk al gelopen. Nederland besloot, mede onder druk van de krachtige lobby van het Netherlands Industrial Fighter Aircraft Replacement Platform (NIFArP)1, om deel te gaan nemen aan de verdere ontwikkeling van de

JSF. Uitvloeisel hiervan was de in 2009 voorgenomen aanschaf van twee (later eerst één en daarna nog een tweede) JSFs uit de System Development and Demonstration (SDD) fase.Op speciaal verzoek van de tweede Kamer moest in 2008 nog eens onafhankelijk onderzoek worden uitgevoerd om te be-palen welk vliegtuig het meest geschikt zou zijn om de F-16 op te volgen. Hierbij werden de JSF, de Gripen (inmiddelsopgewaardeerd tot Gripen NG met meer brandstof, sterkere motor, meer ophangpunten en Active Electronically Scanned Array radar (AESA) (ook wel bekend als Active Phased Array radar)) en de advanced F-16 met elkaar vergeleken2. Zoals te verwachten was, kwam de inmiddels F-35A Lightning II gehe-ten JSF, als beste uit de bus op kwaliteit, prijs en levertijd.voor de aanschaf van 85 vliegtuigen in de periode 2019 – 2027, werd 4,5 miljard euro gereserveerd3. De feitelijke beslis-sing tot aankoop werd echter aan een volgend kabinet over-gelaten.

OntstaanHet JSF programma ontstond uit een fusie van drie, begin ja-ren negentig van de vorige eeuw naast elkaar in ontwikkeling zijnde systemen.• Een studie bij de US Air Force (USAF) voor een opvolger van de F-16.• De ontwikkeling van de A-12 voor de US Navy(USN).• Een Amerikaans – Engels project voor een vervanger van de Av-8B (in Engeland Harrier geheten) bij het US Marine Corps (USMC) en de Royal Air Force (rAF).

Saab Next Generation, hier landend op Farnborough. Bron: Peter Liander

1. Het NIFArP is opgericht om voor de Nederlandse vliegtuigindustrie een belang te verkrijgen in het programma ‘vervanging F-16’. NIFArP heeft daarbij oog voor de participatie in ontwikkeling, productie en onderhoud. voor dat doel onderhoudt het platform contacten met nationale en internationale betrokkenen.2. De Eurofighter en de rafale hadden al afgehaakt 3. Oorspronkelijk was dit 6.7 miljard voor de periode 2015 – 2021


17


16

Na het aantreden van de Clinton regering in 1993, werd door de nieuwe minister van Defensie, Dr. richard Perry, al snel de beslissing genomen om deze drie programma’s samen te voe-gen tot één project: het Joint Advanced Strike Technology (JASt) programma. Het idee hierachter was dat door één type jachtvliegtuig te ontwikkelen dat aan alle eisen van de be-trokken krijgsmachtdelen zou voldoen, aanzienlijke kosten-besparingen konden worden bereikt. Hetzelfde vliegtuig zou in drie varianten kunnen worden geproduceerd.• Een conventionele uitvoering (CTOL) voor de luchtmacht als low end aanvulling op de al in ontwikkeling zijnde en disproportioneel dure F-22 Raptor.• Een stealth bommenwerper voor de Navy ter vervanging van de eerder geschrapte A-12 en complementair aan de F-18 E/F multirole fighter. Deze uitvoering moest dus geschikt zijn om vanaf vliegdekschepen te opereren (de Carrier Variant (Cv) versie).• Een close air support fighter voor de mariniers die net als de Av-8B Harrier van kleine strips of kleine schepen zou kunnen opereren (Short Take off and Vertical Landing (StOvL)).In 2001 werd Lockheed Martin aangewezen als winnaar van de competitie met Boeing en mocht dus verder gaan in deSystem Development and Demonstration (SDD) fase van het inmiddels F-35 geheten jachtvliegtuig. In deze fase zou een kleine voorserie worden gebouwd bestaande uit toestellen in alle drie gewenste versies. In deze fase zouden de bondgeno-ten zoals de rAF, maar ook de Koninklijke Luchtmacht, kun-nen participeren. En op grond hiervan besloot Nederland om in te stappen als een level II partner door de aanschaf van

twee van deze ontwikkelingstoestellen. In ruil hiervoor zou de Nederlandse industrie worden ingeschakeld bij de produc-tie van de F-35 en raakte Nederland betrokken bij de verde-re ontwikkeling van het toestel. De eerste van deze twee liep onlangs met een half jaar vertraging van de band.

F-35Het eindproduct moet kunnen overleven in de meest geavan-ceerde dreigingscenario’s van 2012 en ver daarna. Het toestel moet daartoe de manoeuvreerbaarheid van een F-16 hebben, qua sensoren op de laatste stand van de techniek zijn, senso-ren die ten behoeve de situational awareness (SA) bovendien volledig geïntegreerd moeten zijn. verder moet het toestel voorzien kunnen worden van de meest geavanceerde bewa-pening en moet het in staat zijn om doelen op de grond of op zee, statisch of mobiel, in zwaar verdedigde gebieden aan te vallen. Ook moet het met succes kruisraketten of andere luchtdoelen kunnen bestrijden.De inzet van de F-117 in de openingsfase van de Golfoorlog (Desert Storm, 1991) had een belangrijke invloed op hetconcept. Met deze eerste stealth jachtbommenwerper wasop dag-1 van de oorlog de luchtverdediging van Irak eenbeslissende slag toegebracht. Dus een klein vliegtuig datmaar twee 500 pond bommen kon meevoeren, had dankzij de relatieve onzichtbaarheid voor radar het verschil gemaakt.Maar de F-117 was geen wonderwapen en kende ook zijn beperkingen. Zo was het alleen inzetbaar bij duisternis, te-gen vaste doelen en bij relatief gunstige weersomstandighe-den en goed zicht. Door het slechte uitzicht, het ontbreken van sensoren en de noodzaak ‘silent’ te opereren, was de SA

F-117. Bron: US Air Force


19


18

MAATWERK VOORFIRE & RESCUE

ADVISERING - ENGINEERING - PRODUCTIE

SERVICE - TRAINING

www.kenbri.nl

PROJECTMANAGEMENT - SYSTEEMINTEGRATIE

Foto: Henri de Beul


19


18

van de F-117 vlieger gering. Bij daglicht was de F-117 dan ook kansloos tegen elke vijandelijke jager. Maar ook bij duisternis was de F-117 niet immuun voor Surface to Air Missiles (SAM), getuige het vliegtuig dat tijdens Operatie Allied Force in 1999 boven Servië door een al wat oudere raket werd neergehaald.Om dus niet alleen van stealth afhankelijk te zijn, moet het vliegtuig over een optimale zelfverdedigingcapaciteit beschik-ken en luchtdoelraketten kunnen meevoeren. Ook moet de mee te voeren hoeveelheid bewapening en brandstof verder vergroot kunnen worden door wapenlast aan de vleugels of de romp van het vliegtuig te hangen, wanneer in een latere fase van een conflict door uitschakeling van de luchtverdedi-ging stealth geen factor van belang meer zal zijn.De F-35 moet dus een schaap met vijf poten worden. tal van innovaties moeten dat doel dichterbij brengen. In dit bestek worden er twee genoemd.

SensorintegratieSensorintegratie (sensor fusion) is een van de innovaties. In vliegtuigen van de huidige generatie komen de resultaten van de verschillende actieve en passieve sensoren zoals ra-dar, Identification Friend or Foe (IFF), targeting pod, Radar Warning Receiver (rWr) pas samen in het brein van de vlie-ger. Die moet met al deze informatie, aangevuld met zijn ei-gen waarnemingen en datgene wat nog via de radio tot hem komt van bijvoorbeeld andere vliegtuigen en de Forward Air Controller (FAC), zijn SA op zien te bouwen. Geen gemakke-lijke taak, zeker niet als hij daarnaast ook nog een vliegtuig moet besturen, beslissingen moet nemen gebaseerd op deze SA en een formatie moet leiden.Maar het gaat nog verder. Om optimaal gebruik te kunnen maken van de stealth eigenschappen die de uiterlijke vormen afwerking van het vliegtuig leveren, moet het vliegtuig ook zo stil mogelijk opereren, dat wil zeggen zonder node-loos gebruik te maken van actieve sensoren die immers depositie van het vliegtuig kunnen verraden. Het detectiebereik van de actieve sensoren moet daarom zodanig zijn dat deze

effectief zijn voordat ze door de tegenstander kunnen wor-den opgemerkt.Ook de noodzakelijke reactie op een vijandelijke dreiging valt binnen het bestek van het sensorsysteem, zodat het uiteinde-lijk gewenste resultaat is dat het vliegtuig zich in een vrijwel onaantastbare cocon door het luchtruim kan bewegen.Een van de kernpunten van het systeem is dat de vlieger alle informatie die hij op een bepaald moment nodig heeft op de binnenzijde van zijn vizier, Helmet Mounted Display System (HMDS), geprojecteerd krijgt. Een voordeel hiervan is dat de vlieger zijn bewapening niet meer hoeft te ‘richten’ met de neus van het vliegtuig, maar kan volstaan met naar het doel te kijken, uiteraard binnen de limieten van het vliegtuig en de bewapening.Hiervoor moet het vliegtuig over superieure computers be-schikken met een, nog belangrijker, onvoorstelbare hoeveel-heid software.Het is overigens de vraag in welke mate de afhankelijkheid van dit soort technologie het vliegtuig kwetsbaar maakt voor hackers en andere vormen van cyber warfare.

Energievoorzieningvoor de bediening van de roeren, kleppen en het landings-gestel wordt normaal gesproken gebruik gemaakt van een dubbel uitgevoerd hydraulisch systeem dat werkt met een druk van circa 3000 psi. Er is een voorziening om de werking te garanderen als de motor is uitgevallen.voor de F-35 is een heel andere weg ingeslagen. Om gewicht te besparen koos men ervoor de taken van een hydraulisch sy-steem, elektrisch uit te laten voeren. Zo kunnen hydraulische pompen en metalen leidingen worden vervangen door elek-tromotoren en elektriciteitskabels.Dat stelt wel hoge eisen aan het elektrisch systeem dat dan is uitgevoerd met 270v gelijkstroom. Dit hoge voltage is nodig om de krachten te kunnen verwerken om een jachtvliegtuig onder hoge G-belasting te kunnen laten manoeuvreren.En alsof dit nog niet genoeg was, werd ook besloten om de

We hebben geen idee wat een F-35A voor Nederland per stuk gaat kosten

De F-35A Lightning II. Bron: Lockheed Martin


21


20

hele stroomvoorziening en het environmental control system dat onder andere verantwoordelijk is voor koeling, luchtdruk-voorziening en startsysteem, te integreren in één systeem on-der de naam Integrated Power Package (IPP).

VertragingHet voert te ver om de hele ‘vertragingshistorie’ te beschrij-ven. Het komt erop neer dat de ontwikkeling nu ongeveer vijf jaar achter loopt op het oorspronkelijke tijdschema (het ont-wikkelingsprogramma is doorgetrokken naar oktober 2016) en dat de kosten van de SDD fase alleen al 21 miljard dollar boven de oorspronkelijke prijsstelling liggen. Bovendien is het testverloop nog steeds moeizaam. Zo werd bijvoorbeeld het aantal vastgestelde testvluchten voor de F-35A (de conventio-nele versie) weliswaar gehaald, maar het geteste aantal items per vlucht loopt ver achter zodat in 2011 eigenlijk een kleine 600 vluchten extra gemaakt moesten worden, een aantal dat niet werd gehaald.Daar komt nog een probleem bij. In het verleden werden vliegtuigontwerpen uitgebreid getest en prototypes werden langdurig beproefd voordat het ontwerp definitief in pro-ductie werd genomen. Zo konden de meeste verrassingenen kinderziekten tijdens de seriebouw worden voorkomen. Deze behoedzame methode werd bij de F-35 verlaten. Een-voudig gezegd, men was bij Lockheed Martin en het Pen-tagon zo overtuigd van het eigen kunnen en van de huidi-ge stand van simulaties en computerprogramma’s, dat er een hoge mate van concurrency, de gelijktijdige voortgang van het testprogramma en de serieproductie, werd ingebouwd in het programma. Het volledig afwerken van het testprogram-ma werd niet nodig geacht en de serieproductie kon daar-door eerder beginnen. Zo werden de toekomstige ‘terugroe-pacties’ weliswaar ingebouwd, maar daar was men niet al te beducht voor.De in 2010 aangetreden, nieuwe programmamanager, Admi-raal venlet, ontdekte echter al kort na zijn aantreden dat er zoveel tekortkomingen aan het licht waren getreden bij de vermoeidheidstesten van het vliegtuig, dat hij het onverant-woord achtte de productie in hetzelfde tempo voort te zet-ten. De oplossing van de al ontdekte problemen en zwakke

plekken in de constructie, maken het vliegtuig 3 tot 5 miljoen dollar per stuk duurder. volgens bronnen in de Amerikaanse senaat zou de rekening voor concurrency nog wel eens kun-nen oplopen tot 10 miljoen dollar per vliegtuig.Deze problemen en budgetoverschrijdingen hebben ertoegeleid dat de productie voor de komende vier jaren wordtteruggebracht tot 30 toestellen per jaar. Daar komt bij dat het testprogramma pas voor 20% is voltooid en dat verdere, onaangename ontdekkingen niet zijn uitgesloten.Belangrijke stappen dienen nog te worden gezet op het ge-bied van de integratie van de bewapening met het vliegtuig. Ook zijn de problemen met het HMDS, de energievoorzie-ning (IPP), het verbranden van het hoogteroer bij langdurig gebruikt van afterburner (AB) en de koeling nog steeds niet opgelost. Het zoeken naar definitieve oplossingen voor deze problemen is nog steeds gaande.

DuurderOm te weten of het beste toestel ook voor de beste prijs kan worden verworven, moet bekend zijn wat die prijs eigen-lijk is. Het antwoord op deze vraag is eenvoudig: we hebben geen idee wat een F-35A voor Nederland per stuk gaat kos-ten. toen Nederland in het project stapte, dacht men voor ca 4,5 miljard euro 85 toestellen te kunnen verwerven. Dat gaat niet meer lukken en dat ligt niet alleen aan de gebruikelijke ontwikkeling van het prijspeil.Zo is hiervoor al geschetst dat de ontwikkeling van het toe-stel nu al veel duurder is dan aanvankelijk gedacht, terwijl dat proces is nog niet eens is voltooid. verder heeft een aan-tal potentiële afnemers zijn behoefte al verlaagd of zal dat waarschijnlijk gaan doen, wat zijn uitwerking op de stuksprijs niet zal missen. voor de rAF zijn nog maar 66 ‘tail numbers’ gereserveerd terwijl de oorspronkelijke behoefte 150 stuks was van de F-35B (StOvL versie). Italië heeft zijn planning te-ruggebracht van 131 naar 90. Japan heeft weliswaar 42 F-35A vliegtuigen besteld, maar twijfelt nu vanwege de langere le-vertijd. Canada blijkt een veel te laag budget te hebben gere-serveerd voor de beoogde 65 F-35A en zou voor dat geld niet meer dan 40 stuks kunnen verwerven. Zoals het er nu uitziet, zal de productie beperkt blijven tot ongeveer 2400 toestellen, in plaats de oorspronkelijk geplande 4600.De prijs van de F-35 blijft dus gehuld in nevelen van onbeken-de grootheden: het uiteindelijke aantal orders en de produc-tieaantallen, prijzen van grondstoffen en materialen, verde-re tegenslagen in de ontwikkeling van soft- en hardware, de dollarkoers ten opzichte van de euro, etc. Er is maar een ding zeker: volgens de Amerikaanse wetgeving mag defensiemate-rieel niet voor een lagere prijs aan bondgenoten worden ver-kocht dan die voor de eigen strijdkrachten wordt gerekend. Interessant is daarom het rapport van de Amerikaanse reken-kamer, het General Accounting Office (GAO), uit maart 2012. Daaruit bleek dat de stuksprijs van ongemodificeerde F-35’s inmiddels was opgelopen van 69 miljoen dollar in 2001 tot 137 miljoen dollar. En het eind is nog niet in zicht.Lange tijd heeft het er naar uitgezien dat de beleidsmakers in Nederland weinig oog hadden voor al deze verontrusten-de ontwikkelingen. Op 15 april maakte minister Hillen echter bekend dat de Nederlandse order omlaag gebracht gaat wor-den naar een nog niet nader genoemd aantal vliegtuigen. Hij gaf hiervoor twee redenen: het escalerende kostenniveau van de F-35 en het feit dat er minder F-16’s vervangen hoeven te worden. In de twee jaar dat Hillen minister is, werd het aantal F-16’s inderdaad verminderd van 90 naar 68. De reden hier-

De cockpit van de F-35 met touch screen. Bron: Lockheed Martin


21


20

voor was uiteraard niet dat de behoefte aan F-16 vliegtuigen en vlieguren met een derde was afgenomen. Het was een re-latief gemakkelijke bezuiniging om het miljard vol te maken dat op Defensie bezuinigd moest worden.

Militair belangIn de afgelopen jaren hebben allerlei, al dan niet zelfbenoem-de experts ons voorgehouden dat het vervangen van de F-16 door de F-35 van vitaal belang is voor Nederland. vaak wor-den hierbij economische motieven genoemd, waaronder het belang voor de werkgelegenheid in Nederland. Of dat inder-daad zo is, valt buiten het bestek van dit artikel, maar het is niet primair de missie van de Nederlandse defensie om de werkgelegenheid in ons land op peil te houden, alle inspan-ningen van de NIFArP lobby ten spijt. Als wij ons beperken tot het militaire belang voor Nederland dan kunnen voorzich-tig een paar conclusies worden neergeschreven.Als de F-35 uiteindelijk zou gaan functioneren zoals bedoeld en beloofd, dan wordt het zonder twijfel het meest capabele toestel van de drie eerder op verzoek van de tweede Kamer vergeleken vliegtuigtypes. Die ontwikkeling zal echter nog ja-ren en vele miljarden dollars vergen, waardoor het vliegtuig alleen nog maar duurder wordt en, althans voor kleinere lan-den, het steeds moeilijker wordt om nog enigszins redelijke aantallen te kunnen verwerven.Waar de ondergrens ligt, de kritische massa om nog iets zin-nigs te kunnen doen met een vliegtuig, is een vraag die niet zo maar te beantwoorden is. Opmerkelijk is dat de voormali-

ge staatssecretaris van Defensie, Jack de vries, in een column4 schrijft dat de vermindering van 90 naar 68 F-16’s het ambitie-niveau van Nederland in gevaar brengt. Of het verwerven van een kleine 40, meer capabele F-35’s het ambitieniveau van Nederland voldoende uit de gevarenzone haalt, blijft echter ongewis. Uiteindelijk lijkt het ambitieniveau meer bepaald te worden door het beschikbare budget dan door de dreigingen in de wereld.voor dat ambitieniveau is overigens van belang aan welke dreiging in de wereld door Nederlandse F-35’s in de toekomst het hoofd moet worden geboden. Met andere woorden: waar zouden we een F-35 met al zijn unieke capaciteiten voor nodig hebben? Moet Nederland een vliegtuig hebben dat in staat is om te allen tijde, dag en nacht, onder alle weersom-standigheden, alle soorten doelen, in de lucht, op zee of op land, met een grote mate van immuniteit voor de luchtver-dediging, te kunnen bestrijden? Hoge eisen die voor een be-langrijk deel debet zijn aan de explosieve kostenstijging.Door militaire experts wordt vaak gesteld dat Nederlandse vliegers het verdienen om met het beste materiaal te werken. Nederland wil een bijdrage leveren aan vrede en veiligheid en de wereld en wil zich te weer kunnen stellen tegen alle mo-

gelijke toekomstige militaire dreigingen. Nederland wil zijn grondstrijdkrachten tijdens hun missies optimaal kunnenbeschermen tegen aanvallen uit de lucht of vanaf de grond.De vorige Commandant Luchtstrijdkrachten zei hierover: “Die JSF is zeker noodzakelijk om te opereren in een non permis-sive environment om effectief luchtoverwicht af te dwingen, anders worden grondstrijdkrachten vanuit de lucht door op-

posing forces aangevallen”. Geen weldenkend mens zal dit willen bestrijden, maar de vraag is welk scenario de generaal hierbij in gedachten heeft; in ieder geval niet het soort vre-desmissies waarbij de Nederlandse luchtmacht in de afgelo-pen decennia een rol heeft gespeeld. Waarschijnlijk ook niet een aanval op ons eigen grondgebied. Iets anders dus, maar wat dan? Het gaat hier dus wel om een conflict met het ka-rakter van een full scale war, tegen een hoog ontwikkeldetegenstander die beschikt over double digit SAM’s5 en jacht-vliegtuigen van tenminste de vierde generatie. De wereld be-kijkende blijft er dan weinig anders over dan venezuela en het Midden-Oosten. Of ons land in een eventueel conflict daar, of het nu over olie, water of nucleaire proliferatie gaat, actief betrokken zal raken, is zeer de vraag.Zeker is wel dat het met onze marginale, parlementaire meer-derheden nog een lastige zaak voor een toekomstige rege-ring zal worden. De slechts gedeeltelijk gemandateerde bij-drage van Nederland aan de operatie Unified Protector boven Libië is daar een goed voorbeeld van. Uitgesloten lijkt datNederland in een dergelijk conflict vanaf dag-1, dus in de openingsfase, betrokken zal zijn. En first entry is nu net de fase waar de F-35, als alle problemen rond de ontwikkeling

vlieger met Helmet Mounted Display

Uiteindelijk lijkt het ambitieniveau meer bepaald te worden door

het beschikbare budget dan door de dreigingen in de wereld

4. HP/De tijd, 15 april 20125. Double digit SAM’s : Hiermee wordt bedoeld de nieuwste generatie luchtafweerraketten van russische makelij. De eerste van deze serie was de russische S-300, NAvO aanduiding SA-10 (vandaar de aanduiding double digit) Grumble. van de nieuwste generatie, de S-400, wordt geclaimd dat deze vliegtuigen al op een afstand van 400 kilometer kan onderscheppen. Behalve rusland beschikken de volgende landen over S-300 systemen: Algerije, Azerbeidzjan, China, Griekenland (!), Kazachstan, vietnam en Belarus. Ook venezuela wordt genoemd.


23


22

van dit toestel uiteindelijk zullen zijn opgelost, met succes zou moeten kunnen optreden6. En zou het onwaarschijnlijke gebeuren, Nederland doet mee in de openingsfase van een groot internationaal conflict, welk verschil zal een handjevol Nederlandse F-35A’s dan maken? Een ander wapen voor deze fase van een conflict, het kruisvluchtwapen7, werd door Ne-derland al eerder afgewezen.

Wat dan wel?Defensie heeft 4,5 miljard euro gereserveerd voor de vervan-ging van de F-16. Afzien van de F-35 houdt echter niet in dat er 4,5 miljard vrijvalt, iets dat nogal eens gesuggereerd wordt. Maar afzien van de vervanging van de F-16 is geen optie. De huidige vloot kan niet eindeloos in stand worden gehouden, dan tegen zeer hoge kosten en nog maar met beperkt resul-taat.Een andere optie zou bijvoorbeeld kunnen zijn de verwerving van nieuwe F-16’s. Het toestel is nog steeds in productie. On-langs werd de 4500e afgeleverd: een advanced F-16C Block 52. Ook al is dit toestel qua capaciteiten ver verwijderd van de oorspronkelijke F-16A, het is natuurlijk geen vijfde genera-tie vliegtuig. Dat hoeft geen bezwaar te zijn als wordt afge-zien van initiële inzet in een grootschalig conflict. Een aantal van de beperkingen ten opzichte van een vijfde generatietoe-stel kan zelfs worden ondervangen door steeds verdere per-fectionering van het wapenpakket met een grotere stand off range.Daartegenover staat het kostenplaatje van minder dan de helft van wat een F-35 ooit zal gaan kosten. Ook is het vlieg-

tuig relatief snel leverbaar en zal er geen gat ontstaan tussen de eventuele uitfasering van de oude F-16 en de introductie van de nieuwe. Kosten van training en opleiding zullen in het niet vallen vergeleken bij de overgang naar de F-35 en er zul-len grote infrastructurele besparingen te realiseren zijn. voor-stelbaar is zelfs de overgang gefaseerd te laten plaatsvinden, waarbij een aantal oude F-16’s beschikbaar blijft voor bijvoor-beeld nationale taken en training en nieuwe daardoor in gro-tere aantallen beschikbaar zijn voor het uitvoeren van daad-werkelijke missies en uitzendingen.Deze redenering wordt niet graag gehoord in het kamp van de F-35 lobby. Minister Hillen oppert daarom de laatste tijd meermaals de optie om de F-35 te verwerven in combinatie met bondgenoten. Hierbij werd door hem België genoemd, maar ook samenwerking met de Noren is in beeld. Qua oplei-dingen en logistiek is dat alleszins voorstelbaar. Uiteindelijk was met de F-16 in European Participation Air Forces (EPAF) verband ook sprake van vergaande samenwerking. Onduide-lijk is wel hoe dan politieke beslissingen over operationele in-zet genomen kunnen worden. Moet het dan een pool van vliegtuigen worden, zoals bij AWACS, waar Nederland aan bijdraagt, maar waarvoor de beslissing over de eventuele in-zet bij de NAvO ligt? Of zou men voor de constructie kiezen zoals bij de samenwerking op het gebied van luchttransport, waarbij drie C-17 transporttoestellen deel uitmaken van een gezamenlijke vloot en de gebruikers een vooraf afgesproken aantal vlieguren kunnen inkopen? Geen prettig vooruitzicht voor de soldaten op de grond, als de luchtsteun die Neder-land zelf onze eigen mensen zo graag wil bieden afhankelijk

Advanced Block 52 F-16, hier voor de Marokkaanse luchtmacht. Bron: Lockheed Martin

Afzien van de vervanging van de F-16 is geen optie

6. En in deze arena, die waar double digit SAM’s en vliegtuigen elkaar te slim af proberen te zijn, is stealth uiteindelijk ook maar een tijdelijk voordeel.7. De tomahawk, waarvan ooit sprake was om deze voor de Koninklijke Marine te verwerven.


23


22

De F-35 met de interne bewapening. Bron: Lockheed Martin

is van een beslissingsbevoegdheid die elders ligt of afhanke-lijk is van een beperkt aantal beschikbare vlieguren.

ConclusieIn bepaalde kringen wordt het geloof in de F-35 als opvolger voor de F-16 met een bijna religieus fanatisme beleden. Maar het project is ook in de verenigde Staten niet onomstreden. Zeker is dat het aantal geproduceerde exemplaren veel la-ger zal uitvallen dan ooit de bedoeling was. De stuksprijs zal mede daardoor stijgen tot ver boven de honderd miljoen dol-lar per stuk. Daardoor zal de verwerving door Nederland van een relevant aantal met het huidige budget een hachelijke zaak worden. verder is het nog de vraag of de zo geroemde kwaliteiten van de F-35, als alles ooit gaat functioneren asadvertised, voorzien in een voor Nederland realistische defen-siebehoefte en ambitie.De verwerving van nieuwe, geperfectioneerde F-16’s zou een alternatief kunnen zijn. Hiermee kunnen veel taken voor-zien voor een operationeel inzetbare F-35, ook worden uit-gevoerd. Andere opdrachten, vooral binnen een grootschalig conflict tegen een superieure tegenstander, vallen waarschijn-lijk toch buiten de ambitie van Nederland. Daarbij zullen de kosten per vliegtuig aanzienlijk lager zijn en blijft een rele-vant aantal mogelijk. Ook kan worden bespaard op kosten voor omschakeling, training en opleiding, en is het vliegtuig eerder beschikbaar.Kiezen we voor een zeer klein aantal, mogelijk overgekwali-ficeerde vliegtuigen of voor een groter aantal wat mindergekwalificeerde vliegtuigen die waarschijnlijk voor het door Nederland te stellen ambitieniveau toereikend zullen zijn?Het volgende kabinet wordt veel wijsheid gewenst.<

De auteur heeft een lange carrière bij de Koninklijke Lucht-macht achter de rug, waarin hij onder meer 4000 uur heeft gevlogen op o.a. F-84F, F-104G, NF-5 en F-16. Hij heeft boven-dien meerdere functies vervuld in het buitenland.

SPECIFICATIES F-35

Lengte 15.7 m

Hoogte 4.38 m

Snelheid Mach 1.6(met interne bewapening)

vleugelspanwijdte 10.7 m

vleugeloppervlak 42.7 m2

Bereik 2,200 km(interne brandstof) (combat range 1,000 km)

Brandstof capaciteit 18,250 lbs / 8,278 kg(intern)

Gewicht (leeg) 29,300 lb

Maximum gewicht Ca. 70,000 lbs

Maximale G belasting 9.0 G

Maximale belading 18,000 lbs / 8,160 kg(intern en extern)

Bewapening (intern) • 25mm GAU22 kanon • 2 AIM 120 luchtdoelraketten • 2 2,000-lb bommen

De interne ruimte voor de bewapening


25


24

Onderlinge afhankelijkheid verhoogt de veiligheid van betrokken landen. Dat is het geval bij de bouw en exploitatie van de Nieuwe Zijderoute die China over land gaat verbinden met West-Europa.

Nieuwe Zijderoute verhoogt veiligheid in EuraziëDr. László Marácz

tot in de Middeleeuwen werd West-Europa met Chinaverbonden door een netwerk van handelswegen die door Centraal-Azië liepen. via deze Zijderoute bereikten kostbare producten uit China, zoals zijde, West-Europa.Op het ogenblik worden er ambitieuze projecten uitgevoerd,gefinancierd door internationale consortia, die het Westen, vooral West-Europa, met het verre-Oosten, in het bijzonder China, moeten verbinden via moderne, snelle spoorwegen en autobanen. Deze lopen haast parallel aan de oude karavaan-routes en worden dan ook de Nieuwe Zijderoute genoemd. De verwachting is dat de Nieuwe Zijderoute niet alleen zal

zorgen voor een spectaculaire toename van de handelsstro-men tussen Oost en West, maar ook de veiligheid op het Eur-aziatische continent zal verhogen.

Hartland In 1904, een decennium voor het uitbreken van de EersteWereldoorlog, schreef de Britse geograaf Halford John Mack-inder (1861-1947) zijn beroemde essay ‘The geographicalpivot of history’ waarin hij een verbinding legde tussen geo-grafie en wereldmacht. Mackinder formuleerde de theorie dat het Euraziatische continent, vooral het middelste gedeel-

Column

De Trans-Siberische spoorlijn (blauw) en de Nieuwe Oost-Westverbinding via Kazakstan


25


24

te ervan dat uit Oost-Europa en Centraal-Azië wordt gevormd en dat hij het ‘hartland’ noemde, een cruciale rol speeldein de wereldgeschiedenis. Op beslissende momenten in degeschiedenis was het bezit van het hartland een springplankgeweest naar wereldmacht. De Mongolen onder leiding van Djengis Khan kwamen nog het verst. In het begin van dedertiende eeuw controleerde dit ruitervolk het gebied vanaf China tot aan de Donau in Midden-Europa. In de tweede helft van de negentiende eeuw waren Groot-Brittannië en rusland verwikkeld in een strijd om de alleen-heerschappij over het hartland. Deze strijd wordt in de ge-schiedschrijving de ‘Great Game’ genoemd. Hoewel tsaristisch rusland toen kon doorstoten tot het oosten van het Eurazi-atische continent, verhinderden de Britten dat rusland naar het zuiden, richting Iran en India kon expanderen. Mackinder vreesde dat uiteindelijk zeemachten als Groot-Brittannië geen militair antwoord meer zouden hebben op een rusland dat het hartland controleerde.Mackinder schreef zijn essay tegen de achtergrond van de ontwikkeling van de trans-Siberische spoorlijn die in 1901 al 9288 kilometer telde. Door de inzet en verbetering van de stoomtreinen was het mogelijk om vanaf Moskou via Siberië de meest oostelijke stad van het russische Imperium, vladivo-stok, binnen een maand te bereiken. via vladivostok kon dan over land ook China per spoor worden bereikt.De verbetering van de communicatie in de transcontinenta-le ruimte zorgde ervoor dat rusland de mogelijkheid kreeg om het Euraziatische continent te domineren. De zeemachten konden over land hier slechts een ‘containment’ politiektegenover zetten – eigenlijk de geschiedenis van de KoudeOorlog! Over zee waren de verbindingen gebrekkig en te langzaam in vergelijking met de snellere spoorverbinding over land.tijdens de Great Game droeg de trans-Siberische spoorlijn niet bij aan een grotere veiligheid op het Euraziatische con-tinent. De spoorlijn was immers exclusief in handen van een van de betrokken grootmachten en die kon daardoor een eenzijdig voordeel claimen. De spoorlijn liep uitsluitend over russisch territorium.

Nieuwe ZijderouteDe Nieuwe Zijderoute is een snelle spoorwegverbinding tus-sen Duisburg en de Oost-Chinese havenstad Lianyungang aan de Grote Oceaan. Deze spoorwegverbinding die onder meer Moskou, Zuid-Kazakstan en Chongqin in Midden-China aan doet, zal met 15 tot 18 dagen ongeveer drie dagen sneller de oostkust bereiken dan de trans-Siberische spoorlijn.De nieuwe Zijderoute zal geflankeerd worden door een nieu-we autobaan die eveneens Moskou zal verbinden met Lian-yungang. De autobaan zal nog iets zuidelijker lopen dan de spoorlijn en ook het belangrijke cultuurcentrum aan de Zijde-route, de voormalige hoofdstad van Kazakstan Almaty, krui-sen.In tegenstelling tot de trans-Siberische spoorlijn, loopt de Nieuwe Zijderoute door zes landen, namelijk Duitsland,Polen, Wit-rusland, rusland, Kazakstan en China. Ook al‘strijden’ de Europese Unie, rusland, de verenigde Staten enChina met elkaar om de meeste invloed in Centraal-Azië, toch zijn deze grote actoren van het mondiale speelveld verenigd in dit project. Naast russische, Kazakse en Chinese overheids-bedrijven zijn de belangrijkste westerse investeerders Deut-sche Bahn Schenker, toyota (Japan), GM en Hewlett Packard (vS) en Hyundai en Samsung (Zuid-Korea).

De Nieuwe Zijderoute zal rond 2020 operationeel zijn. Dan is het mogelijk om in vijftien dagen treinen vanaf Duisburg, de Chinese Oostkust te bereiken.rusland is tot op zekere hoogte de verliezer. Het raakt zijn monopolie op een snelle Oost-West verbinding over het Eur-aziatische continent kwijt. De Nieuwe Zijderoute zal boven-dien een geduchte concurrent worden voor de trans-Siberi-sche spoorlijn. China kan dan over land in een hoger tempo goederen afzetten. Zeer belangrijk is dat China zo over land verbonden wordt met West-Europa en hiermee een alterna-tief krijgt voor de zeeroutes over de oceanen. De grote win-naar van dit project is Kazakstan, dat een infrastructureel en logistiek knooppunt gaat vormen op het Euraziatische conti-nent. vanuit Kazakstan zal de Nieuwe Zijderoute in zuidelijke richting gaan aftakken waardoor er een verbinding ontstaat met Iran, en via Iran in oostelijke richting met India en in wes-telijke richting met turkije.

VeiligheidDe Nieuwe Zijderoute zal niet alleen veel gevolgen hebben voor de sociaal-politieke en economische processen in Eur-azië, maar ook een positief effect hebben op de veiligheid van het continent. De route maakt het Westerse bondge-nootschap waaronder de Europese Unie, Korea en Japan,en grootmachten als rusland en China meer afhankelijk van elkaar. <

De verbinding tussen de Chinese spoorlijn en die van Kazakstan.

De haven van Lianyungang


27


26

Column

Begin juni jl. moest de Amerikaanse minister van Defensie, Leon Panetta, weer eens publiekelijk verdedigen dat het ge-bruik van Unmanned Aerial Vehicles (UAvs) om militanten uit te schakelen, geoorloofd en effectief is. Pakistan wil ech-ter dat de verenigde Staten de inzet hiervan op hun grondge-bied beëindigen, omdat deze aanvallen ook slachtoffers eisen onder burgers die niets met de militanten van doen hebben en mede hierdoor het anti-Amerikaans sentiment voeden.Effectief was de uitschakeling van huisideoloog en imam An-war al-Awlaki en propagandist Samir Khan, beide belangrijke Al-Qaeda medewerkers, zeker. Zij stierven beide eind septem-ber 2011 in Jemen door een Predatoraanval. vooral de liqui-datie van Al-Awlaki zorgde voor opschudding omdat hij een Amerikaans staatsburger was. Er was geen enkele aanklacht tegen hem ingediend, ook al kwam hij voor op de terreurlijst van de verenigde Staten.

ZelfverdedigingDe verenigde Staten achten deze buitenrechtelijke executies onder bepaalde omstandigheden legaal op basis van de Aut-horization for Use of Military Force. volgens deze gezamenlij-ke resolutie van het Amerikaanse Congres van 14 september

Terroristen doden met afstandsbesturing

Mr. drs. C. Homan

Gaat het om oorlogsomstandigheden of geldt de regel dat een verdachte pas dader is als hij of zij veroordeeld is, wanneer terroristen waar ook ter wereld met Unmanned Aerial Vehicles worden uitgeschakeld?

2001, is inzet van de Amerikaanse strijdkrachten geoorloofd tegen hen die verantwoordelijk zijn voor de aanvallen op 11 september 2001. Het Congres meent dat er dan sprake is van zelfverdediging.Er zijn wel voorwaarden aan verbonden. Een verdachte mag alleen worden geëlimineerd door een UAv aanval als arresta-tie niet mogelijk is. verder moet de verdachte betrokken zijn bij voorbereidingen tot oorlogactiviteiten tegen de verenigde Staten en een voor het land belangrijk gevaar vormen.Een laatste voorwaarde is dat de staat waar de verdachte zich bevindt, niet in staat of bereid is om deze te arresteren.In het geval van al-Awlaki vonden de verenigde Staten dat ze aan deze vier eisen hadden voldaan. Hij vormde een wettig doel in een gewapend conflict, was bezig een aanval op de verenigde Staten voor te bereiden en de regering van Jemen had toestemming gegeven voor de aanval. Bovendien bepaal-de het Amerikaans Hoog Gerechtshof in 2007 dat de politie mag doden om onschuldigen te redden.

Oorlog of vredeEuropa vindt terrorisme ook een ernstige zaak, maar be-schouwt dit fenomeen eerder als een zaak van binnenlandse veiligheid.volgens de verenigde Staten is er bij hun UAv aanvallen ech-ter geen sprake van traditionele rechtshandhaving met strik-te regels voor arrestatie en uitlevering, maar gelden de regels van het oorlogsrecht. De “mondiale oorlog tegen het terro-risme” brengt immers met zich mee dat de hele wereld een gevechtsveld is. Het uitschakelen van tegenstanders met aan-vallen door UAvs is volgens hen dus legitiem. Wellicht gelden deze argumenten voor Afghanistan en delen van Noord- en West-Pakistan, maar niet zonder meer voor Jemen of Iran. Ook Amita Etzioni verdedigt het buitenrechtelijk execute-ren van militanten die tot een niet-statelijke groep behoren. Hij vindt dat deze militanten, juist door misbruik te maken van hun civiele status, het recht opgeven om als burgers be-handeld te worden. Jeffrey Smith, een voormalige hoge me-dewerker van de CIA, stelt echter dat van deze executies de suggestie uit kan gaan dat het normaal gedrag betreft. Ame-rikanen zouden dus ook doelwit van buitenlandse liquidaties kunnen worden.Dat gevaar is niet denkbeeldig omdat er sprake is van een be-langrijke proliferatie van UAvs. Over de hele wereld wordt veel geld geïnvesteerd in de ontwikkeling van deze wapen-systemen. Ook niet-statelijke actoren kunnen hierover gaan beschikken omdat de technologie relatief eenvoudig te kopi-eren is en de benodigde apparatuur voor bewapende militai-re robots gewoon te koop en niet al te duur is. Zo vreest de Anwar al-Awlaki, hier in betere dagen. Bron: Wikipedia


27


26

Amerikaanse robotdeskundige Peter Singer dat bewapende militaire robots wel eens hét strijdmiddel kunnen worden van etnische rebellen, fundamentalisten en terroristen. De Ame-rikaanse onderzoekster en voormalige gevechtspiloot Mary Cummings schetst het doemscenario van een klein, onbemand vliegtuig dat in een terroristische actie een biologisch wapen boven een stadion naar beneden werpt.

In the loopDe laatste jaren keurt de Amerikaanse president soms zelf de doelen goed die moeten worden aangevallen. Geavanceerde videotechniek die een direct zicht verschaft op het gevechts-veld, maakt dit mogelijk. Zo rapporteerde generaal tommy Franks in 2001, in de eerste nacht van de invasie in Afghani-stan, dat hij met collega’s op andere locaties keek naar beel-den van een Predator die een ‘verdacht’ konvooi van wagens en trucks op weg naar Kandahar, waarnam. twijfelend of hij het konvooi zou laten beschieten, raadpleegde hij minis-

ter van Defensie rumsfeld. Die belde president Bush en kreeg vervolgens zijn toestemming om het konvooi uit te schakelen.Ook president Obama hecht vaak zijn goedkeuring aan aan-vallen met UAvs van geselecteerde militanten. Onder leiding van het Pentagon leiden videoconferenties tot nominatie van kandidaat-slachtoffers gelieerd aan Al Qaeda. Antiterreur ad-viseur John Brennan legt deze selectie voor aan Obama, die vervolgens een beslissing neemt over welke militanten zijn

‘uitverkoren’. Onder Obama is het aantal UAv aanvallen ver-tienvoudigd ten opzichte van de aantallen tijdens de rege-ring Bush.

Out the loopDe ethiek van dit soort aanvallen met UAvs, krijgt steeds meer aandacht. De toenemende inzet van UAvs staat immers haaks op het traditionele, militaire ethos. Leiderschap, kame-raadschap en zelfopoffering zijn vanouds karakteristiek voor het militaire domein, maar die zijn in de oorlogvoering met UAvs vrijwel afwezig.tot op heden is het besluit tot inzet van een UAv nog voorbe-houden aan de mens. De huidige bewapende militaire UAvs worden immers op afstand bestuurd door een operator. Bij deze systemen zit de mens dus ‘in the loop’. Mensen nemen dus de beslissing over het al dan niet vernietigen van militai-re doelen. Zeer verontrustend is echter de ontwikkeling in de verenig-

de Staten van autonome robots die zonder menselijke inter-ventie (out the loop) kunnen beslissen over dodelijk geweld. robots kunnen echter nooit de mens ontheffen van zijn ver-antwoordelijkheid om in een tijd van oorlog beslissingen over leven of dood te nemen. Oorlog is fundamenteel een sociale aangelegenheid die menselijke oplossingen vereist.Helaas lopen juristen en ethici veelal achter de feiten van de technologische ontwikkelingen aan! <

27

Zeer verontrustend is de ontwikkeling in de Verenigde Staten van autonome robots

die zonder menselijke interventie kunnen beslissen over dodelijk geweld

DoelstellingDe vereniging stelt zich ten doel bij de Nederlandse samenleving de overtuiging ingang te doen vinden dat voor het behoud van vrede, veiligheid en vrijheid een deugdelijke en goed toegeruste krijgsmacht noodzakelijk is. Om dat te bereiken wordt ons blad behalve aan onze leden, abonnees en begunstigers toegezonden aan onder meer politici, diverse maatschappelijke instellingen en redacties van dag-, week- en maandbladen.

EreledenJ.H.M. van Alphen, P.r. Klopen Ing. J.th.E. Schut

Algemene RaadJhr. dr. P.A.C. Beelaerts van BloklandG.L.J. HuijserDrs. H.H. HulshofMr. B.J.M. Baron van voorst tot voorst

HoofdbestuurP.J.E.J. Striek, voorzitterProf. dr. O.C.K.M. Penn, vice-voorzitterDrs. P.C. Dijkgraaf, secretarisJ.L.M. reijnen, penningmeester

Leden:P.P.B. Greup, lidMw. B. Hamstra, lidP.r. Klop, lid

Bijzondere leerstoelvanwege de KNVOL aan deRijksuniversiteit Utrecht Prof. dr. J. Hoffenaar

Secretaris KNVOLvogelzand 2311, 1788 GE Den Heldertelefoon: 0223 - 691353Fax: 0223 - 691355E-mail: [email protected]

Leden-/abonnementenadminstratieCatharina van rennesstraat 1112551 GK Den Haagtel/fax: 070 – 391 1959E-mail: [email protected]

Regiovertegenwoordigers

Zuid-Hollandvacature

Noord-HollandM.M.W. KasteleynOlympiaplein 77, 1077 Cr Amsterdamtel: 020 - 6715273

Noordvacature

OostDrs. t.J. Bouwers, Willebrordstraat 9, 7121 Dr Aaltentel: 0543 - 471761

Middenmr. S.H. Steendam,Groenekanseweg 79, 3732 AB De Bilttel: 06 - 5464 3043

ZuidC.H.J. veldkampWagenaarstraat 8, 4331 CZ Middelburgtel: 0118 - 650377

Colofon Ons Leger


29


28

A N C I M s p e c i a l p r o j e c t s p r o d u c t i o n

In de hoofdrol

NCIM en de ontwikkeling

van anti-piraterij systemen

Grensverleggend scenarioContainerschepen hoeven in het zuidelijk deel van de Rode Zee hun koers niet te verleggen uit angst voor moderne zeepiraten. Die maken met de door NCIM ontwikkelde anti-piracy software namelijk geen schijn van kans meer. Deze complexe veiligheidssituaties worden bestreden met slimme software-oplossingen. De systemen voor defensie die bermbommen in Afghanistan detecteren, is daar een ander sprekend voorbeeld van. Kortom: NCIM speelt in dit bijzondere marktsegment wereldwijd een toonaangevende rol.

Vraag om het story boardWe hebben al heel wat succesvolle producties op onze naam staan. Vooral op het terrein van onderscheidende softwareoplossingen voor defensie, opsporing en veiligheid.

Benieuwd naar de manier waarop we uw vraagstuk in beeld brengen? Kijk dan op www.ncim-groep.nl of bel 070 350 15 54 voor een verhelderende auditie!

Overgoo 11 | 2266 JZ | Leidschendam | T 070 350 15 54 | E [email protected]


29


28

Een groep van Amerikaanse en Japanse schepen aan het eind van de oefening ANNUALEX. Bron: US Navy

Amerika verschuift zijn strategische aandacht van onder meer Europa naar de Stille Oceaan en de daaraan grenzende landen. Vooral China vraagt bijzondere aandacht.

America’s Pacific CenturyMr. drs. C. Homan

President Obama kondigde al kort na zijn aantreden als pre-sident in 2009 aan dat hij een ‘Pacific president’ zou zijn. En zijn minister van Buitenlandse Zaken, Hillary Clinton, merk-te in een artikel met als titel ‘America’s Pacific Century’ in Fo-reign Policy van november 2011 op dat een van de meest be-

langrijke taken van het Amerikaanse leiderschap voor het komende decennium zal zijn: diplomatiek, economisch, stra-tegisch en anderszins substantieel te investeren in de regio Azië-Stille Oceaan. De Amerikaanse nationale belangen lig-gen volgens haar immers vooral in het gebied van de Stil-

le Oceaan. Ook de voormalige Nationale veiligheid Adviseur, Zbigniew Brzezinski, vindt dat de Amerikanen de rol van re-gionaal tegenwicht in Azië moeten vervullen. verder moeten ze volgens hem bij conflicten bemiddelen en ‘machtsoneven-wichtigheden’ neutraliseren.

Nieuwe defensiestrategieDe nieuwe Amerikaanse defensiestrategie (Defense Strate-gic Guidance – DSG) die op 5 januari jl. werd gepresenteerd, constateert dan ook dat de verenigde Staten hun militairecapaciteiten moeten herschikken naar de Azië-Stille Oceaan

De Amerikaanse nationale belangen liggen volgens minister van Buitenlandse Zaken

Hillary Clinton vooral in het gebied van de Stille Oceaan.

A N C I M s p e c i a l p r o j e c t s p r o d u c t i o n

In de hoofdrol

NCIM en de ontwikkeling

van anti-piraterij systemen

Grensverleggend scenarioContainerschepen hoeven in het zuidelijk deel van de Rode Zee hun koers niet te verleggen uit angst voor moderne zeepiraten. Die maken met de door NCIM ontwikkelde anti-piracy software namelijk geen schijn van kans meer. Deze complexe veiligheidssituaties worden bestreden met slimme software-oplossingen. De systemen voor defensie die bermbommen in Afghanistan detecteren, is daar een ander sprekend voorbeeld van. Kortom: NCIM speelt in dit bijzondere marktsegment wereldwijd een toonaangevende rol.

Vraag om het story boardWe hebben al heel wat succesvolle producties op onze naam staan. Vooral op het terrein van onderscheidende softwareoplossingen voor defensie, opsporing en veiligheid.

Benieuwd naar de manier waarop we uw vraagstuk in beeld brengen? Kijk dan op www.ncim-groep.nl of bel 070 350 15 54 voor een verhelderende auditie!

Overgoo 11 | 2266 JZ | Leidschendam | T 070 350 15 54 | E [email protected]


31


30

regio. Het nieuwe defensiebeleid neemt tevens afstand van het concept dat twee grote oorlogen tegelijkertijd gevoerd moeten kunnen worden. verder legt het meer nadruk op lucht- en zeestrijdkrachten en op het nieuwe Air-Sea Battle concept. Obama heeft tevens gezegd, dat “reducties in de Amerikaanse defensiebestedingen zullen niet – ik herhaal zul-len niet – ten koste van de Azië-Stille Oceaan regio gaan”.Ondanks de nadruk op militaire dominantie en mondiaal lei-derschap is de nieuwe DSG de eerste stap in de aanpassing van de verenigde Staten aan het einde van de Pax Americana: de zestigjarige periode van dominantie die in 1945 begon. De DSG is daarmee een antwoord op twee ontwikkelingen. In de eerste plaats zijn de verenigde Staten in economisch verval en zullen misschien tegen het eind van dit decenni-um met een ernstige, fiscale crisis te maken krijgen. President Obama zei dat de DSG de noodzaak aantoont om “ons fisca-le huis hier thuis weer op orde te brengen en onze lange ter-mijn economische kracht te vernieuwen”. Hij merkte wel op dat het Amerikaanse defensiebudget vooralsnog groter zal zijn dan ruwweg de volgende tien landen samen. De tweede ontwikkeling achter de strategie van het Penta-gon is de hierboven genoemde verschuiving van mondiale rijkdom en macht van de Euro-Atlantische wereld naar Azië.

BezuinigingenDe financiële crisis in combinatie met het aflopen van de con-flicten in Irak en Afghanistan hebben inmiddels geleid tot een nieuwe aanpak van het Amerikaanse defensiebudget. Minister van Defensie, Leon Panetta, moet de komende tien jaar liefst 487 miljard dollar bezuinigen. In de begroting voor 2013 komt dit neer op een reductie van 7,5 %. De verenig-de Staten zijn als wereldmacht dan ook in verval. Hoewel uit de eerste plannen blijkt dat het Witte Huis ervoor heeft ge-kozen om de Amerikaanse marine vrijwel intact te laten, is er al jarenlang sprake van een dalend aantal schepen. voorals-nog zullen de verenigde Staten over de grootste marinevloot beschikken, maar aan het eind van de Koude Oorlog waren het er nog 600, in het jaar 2000 nog 320 en nu zijn dat er nog maar 270. Op papier wordt gestreefd naar 346 schepen, maar

wel schepen die veel geavanceerder zijn dan vroeger. Het is echter de vraag of dit financieel haalbaar is.

WapenwedloopWel is er sinds 2000 in Azië sprake van een wapenwedloop, in het bijzonder op het gebied van zeestrijdkrachten. Was er in de periode 1985-2000 vooral sprake was van modernisering van de strijdkrachten, nu is er een actie-reactie dynamiek: uit-breiding van de strijdkrachten van het ene land ‘dwingt’ een ander land zijn strijdkrachten ook uit te breiden. Deze wa-penwedloop geldt vooral voor Noord-Azië waarbij de belang-rijkste sectoren zijn: de grote marinecapaciteiten, de langeafstand ballistische- en kruisraketten, de raketverdediging- en elektronische oorlogvoeringsystemen, informatie- en cyber- oorlogvoeringsystemen. Deze (maritieme) wapenwedloop moet vooral gezien worden in de context van de opkomst van China als militaire mogend-heid. Uit beleidsdocumenten blijkt dat China vooral door In-dia, Japan en vietnam wordt gezien als een potentiële, mi-litaire dreiging. Aziatische landen breiden hun marines dan ook snel uit. Zo zijn bijvoorbeeld de Japanse zeestrijdkrachten al vier maal zo groot als de Britse marine (120 tegenover 30 oorlogsbodems). De zorg over de groeiende Chinese militaire macht wordt ook, zij het in mindere mate, door Australië en Zuid-Korea gedeeld.De veel bediscussieerde expansie van de Chinese marine heeft ook tot de nodige onrust geleid bij Amerikaanse planners. Op het gebied van defensie-uitgaven staat China inmiddels na de verenigde Staten, maar voor rusland, het verenigd Konink-rijk en Frankrijk, op de tweede plaats. Dit jaar wordt het Chi-nese defensiebudget met 11,2 % verhoogd. De Amerikanen maken zich vooral zorgen over de nieuwe Chinese DF-21D an-ti-schip ballistische raketten en de zich uitbreidende capaciteit van de onderzeevloot (2012: 6 kernonderzeeërs en 62 con-ventionele onderzeeboten). Die maken de Amerikaanse zee-strijdkrachten kwetsbaar voor operaties in de Chinese kustge-bieden.

Militair zwaartepunt in Stille OceaanIn het kader van de oriëntatie op de Stille Oceaan willen de

De Azië-Stille Oceaan regio. De ‘A’ markeert Hawaï. Bron: Google Earth

Chinese DF-21D


31


30

verenigde Staten tegen 2020 zestig procent van hun vloot in deze regio gestationeerd hebben, aldus de Amerikaanse mi-nister van Defensie op 2 juni jl. tijdens een regionale veilig-heidsconferentie in Singapore. Het is een van de vele tekenen die erop wijzen dat de verenigde Staten hun militaire zwaar-tepunt naar de Stille Oceaan verleggen.Panetta heeft op deze conferentie een nadere invulling gege-ven van de Amerikaanse benadering van de Azië-Stille Oce-aan regio. Deze berust volgens hem op vier gedeelde begin-selen.De eerste is dat de verenigde Staten zich houden aan interna-tionale regels. Deze regels houden onder meer in het beginsel van open en vrije handel, van een rechtvaardige internatio-nale orde die de rechten en verantwoordelijkheden van alle naties benadrukt en trouw betekent aan de rule of law, van vrije toegang voor iedereen tot de gemeenschappelijke do-meinen van zee, lucht, ruimte en cyberspace en van het oplos-sen van conflicten zonder het gebruik van dwang of geweld. Het tweede, gedeelde beginsel is die van partnerschappen. Sleutel tot deze benadering vormen de Amerikaanse inspan-ningen om de allianties en partnerschappen in de regio te moderniseren en te versterken. De verenigde Staten hebben allianties met Japan, Zuid-Korea, Australië, de Filippijnen en thailand. Daarnaast zijn onder meer India, Singapore, viet-nam en Indonesië belangrijke partners. Een belangrijke pijler voor regionale veiligheid is de alliantie tussen Amerika en Japan. Naast hun substantiële militaire sa-

menwerking ontwikkelen beide landen hoogwaardige, tech-nologische capaciteiten inclusief de volgende generatie raket-verdediginginterceptors. Bovendien exploreren beide landen nieuwe vormen van samenwerking op het gebied van de ruimte en cyber space. Het derde, gedeelde beginsel is presentie. Naast het verster-ken van de Amerikaanse traditionele allianties in Noordoost- Azië en het handhaven van de presentie aldaar, zullen bij de herschikking van de middelen ook de Amerikaanse presentie in Zuidoost-Azië en in de Indische Oceaan regio versterkt wor-den. Zo hebben de verenigde Staten vorig jaar een overeen-komst met Australië gesloten over een ruimer gebruik van fa-ciliteiten door Amerikaanse vliegtuigen en schepen, waardoor de afhankelijkheid van Amerikaanse bases in Japan, Zuid-Ko-rea en Guam verkleind wordt. Bovendien worden in Australië op rotatiebasis 2.500 Amerikaanse mariniers gestationeerd en waarschijnlijk in Singapore vier Amerikaanse littoral combat ships op roulatiebasis. Daarnaast ondertekende Hillary Clin-ton met haar Filippijnse ambtgenoot in november jl. de ‘Ma-nilla verklaring’ ter gelegenheid van de zestigste verjaardag van het Wederzijds Defensie verdrag uit 1951: een samen-werkingsovereenkomst die voorziet in een versterking van de Amerikaanse militaire faciliteiten in dat land. Het laatste beginsel is de projectie van macht. Het komende Amerikaanse defensiebudget omvat een reeks van duurzame investeringen om de Amerikaanse militaire capaciteiten in de Azië-Stille Oceaan regio te versterken en tevens meer te ver-spreiden. Er zijn plannen om 5.000 mariniers van het Japan-

se Okinawa naar Guam te verplaatsen en 4.000 naar Hawaï en Australië. tegelijkertijd is het aantal Amerikaanse militairen in Zuid-Korea gereduceerd van 38.500 in 2004 tot momenteel 28.500, met waarschijnlijk nog verdere reducties in het ver-

schiet. Door troepen uit Japan en Zuid-Korea te verplaatsen, zijn de verenigde Staten op effectieve wijze hun strijdkrach-ten aan het verspreiden over een uitgestrekter gebied en over meerdere locaties. De verenigde Staten beschikken voor de nieuwe Azië-Stil-le Oceaan strategie over een vijfjarig begrotingsplan met een gedetailleerde blauwdruk om deze lange termijn doelstellin-gen in de regio te realiseren, terwijl het land nog steeds aan zijn fiscale verantwoordelijkheden blijft voldoen.

Air-Sea Battle Concept Al deze plannen en overeenkomsten passen binnen het nieu-we Air-Sea Battle Concept (ASBC), dat een strategisch kader voor de Amerikaanse marine en luchtmacht in de Stille Oce-aan moet bieden. Het is een nieuw operationeel concept dat nog in ontwikkeling is en vooral een antwoord moet bieden op de lange afstand precisie wapens waarover China is gaan beschikken. Het ASBC roept herinneringen op aan het Air-Land Battle Concept dat in de jaren ’80 in Europa van toepas-sing was. Dit concept voorzag erin, dat bij een aanval van het Warschaupact, de NAvO onmiddellijk doelen en reserve-een-heden in het achterland zou aanvallen. Het ASBC houdt ech-ter een verschuiving in van militaire strategieën gericht op land naar een die gericht zijn op het optreden in de lucht en op zee. De Amerikaanse zorgen in de Stille Oceaan betref-fen in het bijzonder de eerder genoemde Chinese DF-21D lan-ge afstand anti-schip ballistische raketten, de lange afstand kruisraketten zoals de Chinese DH-10 en verbeterde, mobie-

De Amerikanen maken zich vooral zorgen over de nieuwe Chinese DF-21D anti-schip

ballistische raketten en de zich uitbreidende capaciteit van de onderzeevloot

Obama de ‘Pacific president’.


33


32

le ballistische en luchtverdedigingsraketten, inclusief de rus-sische S-300/400/500 en de Chinese HQ-9 varianten. Deze wapensystemen kunnen de bewegingsvrijheid van China’s po-tentiële tegenstanders in de lucht en op zee tot honderden mijlen buiten de kust beperken. Zo kunnen de op land ge-stationeerde DF-21D raketten met een bereik van ongeveer 2.500 km een belangrijke bedreiging voor Amerikaanse vlieg-kampschepen vormen (vandaar de naam carrier killing missi-les).Daarnaast kunnen tegenstanders van de verenigde Staten proberen met korte afstand raketten, geïntegreerde lucht-verdediging, snelle aanvalsboten en mijnen de bewegingsvrij-heid van Amerikaanse schepen bij chokepoints zoals de Straat van Hormuz en Malakka, aanzienlijk beperken. veel landen in de regio tonen zich bezorgd over de snel toe-nemende militaire kracht van China, in het bijzonder van zijn marine. Het is de laatste jaren vooral in de Zuid-Chinese Zee herhaaldelijk tot confrontaties gekomen tussen China, de Fi-lippijnen, vietnam en andere landen, vooral vanwege de claims van deze landen op daar aanwezige olie- en gasreser-ves. Het ASBC zal het vertrouwen in de Amerikanen van de bond-genoten en partners in de regio versterken en moet zo die-nen als een ‘herverzekering’ voor bondgenoten en partners in Azië. Het demonstreert immers het voortdurende commit-ment van de verenigde Staten om ze een veiligheidsparaplu te verschaffen tegen de groeiende militaire macht van China. De ASBC kan ook een negatieve invloed op de regionale vei-ligheid hebben als China het nieuwe Amerikaanse beleid be-schouwt als een toenemende, militaire omcirkeling. Dat zou namelijk kunnen leiden tot een nog grotere militaire inspan-ning van dat land.Het ASBC onderstreept de veranderingen in de mondiale krachtsverhoudingen, zoals de verschuiving van de aandacht van land naar zee. Het maritieme domein kent de laatste ja-ren meer conflicten aangezien traditionele, op land gerichte mogendheden, in het bijzonder China, proberen hun toene-mende maritieme en economische belangen (grondstoffen)te beveiligen.

Networked, Integrated Attack-in-DepthHet ASBC berust onder meer op Networked, Integrated At-tack-in-Depth. Bij de uitvoering hiervan voeren Amerikaan-se lucht en zeestrijdkrachten operaties uit langs drie hoofdlij-nen: ontregelen, vernietigen en verslaan. Bij het ontregelen

en vernietigen gaat het om offensieve operaties, bij verslaan om defensieve operaties. verder maakt de Amerikaanse krijgsmacht een onderscheid tussen anti access (A2) en area-denial (AD). A2 betreft dieacties en capaciteiten (gewoonlijk over lange afstand) diebedoeld zijn om te voorkomen dat een vijandige strijdmacht een bepaald gebied binnenkomt. AD gaat om die acties en capaciteiten (gewoonlijk over kortere afstand) die bedoeld zijn om de handelingsvrijheid van een vijandelijke strijdmacht binnen een bepaald gebied te beperkenMeer informatie over ASBC verscheen in het medio januari jl. door het Pentagon gepubliceerde Joint Operational Access Concept (JOAC)’ dat bedoeld is als overkoepelend concept.De JOAC merkt op dat het idee langs meerdere operatielijnen te opereren, meerdere opties aan een joint force verschaften een vijand dwingt op verschillende assen te verdedigen.voor de ontwikkeling van het ASBC is een speciale staf opge-richt waarin momenteel ongeveer vijftien personen van de luchtmacht, marine en korps mariniers werkzaam zijn.

SlotDe verenigde Staten lijken een tweezijdige strategie in Azië te voeren, die impliciet tegen de opkomst van China als mili-taire mogendheid is gericht. Enerzijds versterken de verenig-de Staten hun uiteenlopende verplichtingen tegenover be-vriende landen in de regio. De Amerikanen werken aan een netwerk van bondgenoten en partners dat als afschrikking voor China moet dienen. Zij spelen hierbij in op de zorgen van Aziatische landen over de potentiële negatieve gevolgen van de groeiende Chinese militaire macht. Het ASBC speelt hierbij een dominante rol. tegelijkertijd proberen de Amerikanen de Chinezen zo min mogelijk te ergeren door onder meer uitgebreide militaire sa-menwerking te bepleiten. Bovendien verplaatsen de verenig-de Staten het zwaartepunt van hun militaire inspanningen verder weg van de Chinese grenzen, om enige vorm van di-recte confrontatie te vermijden. De herhaalde uitspraken van president Obama tijdens zijn reis in Azië in november jl. dat de verenigde Staten de dominante militaire mogendheid in de regio zullen blijven, heeft echter het nodige kwaad bloed bij de Chinezen gezet.De grote vraag is overigens of, gezien de slechte financiële si-tuatie van de verenigde Staten, dit land zijn militaire ambities in de Stille Oceaan wel kan waar maken. <

De USS tucson loopt de haven van Guam binnen. Bron: US Navy

Het vliegkampschip USS George Washington (CvN73) en de Japansehelikopterdestroyer JS Hyuga (DDH_181) op de Stille Oceaan.Bron: US Navy


33


32

Nederlandse F-16-vlieger in een holding om in de lucht bij te tanken. Bron: privécollectie van de vlieger

Vliegbasis Leeuwarden, één van de twee Nederlandse F-16 bases, trad dit jaar weer op als gastheer van de internationale jachtvliegoefening ‘Frisian Flag’. Twee weken lang trainden Nederlandse jachtvliegers samen met buitenlandse partners in het uitvoeren van missies in luchtverdediging en luchtsteun aan grondtroepen.

‘Frisian Flag’Veel ‘trainingswaar’ voor het geldLeo van Westerhoven

‘Frisian Flag’ bestaat al sinds het begin van de jaren negen-tig en is een oefening door jachtvliegers en vóór jachtvliegers. Na twee jaar van afwezigheid op de oefenagenda, in 2010 gooide de vulkaanuitbarsting op IJsland roet in het eten en in 2011 waren het de operationele verplichtingen, kon men dit jaar van 16 tot en met 27 april weer alles uit de kast halen voor de editie van 2012. Zoals gewoonlijk lag de regie in han-den van 323 Tactical Training, Evaluation and Standardization (tactes) Squadron. Deze eenheid voert de godin van de jacht Diana als squadronembleem.

De doelstelling van de grootste jachtvliegoefening in Euro-pa is het beoefenen van missies in realistische oorlogssituaties in een hoger geweldspectrum, in een grootschalig internatio-naal verband. De nadruk ligt op onderlinge samenwerking en communicatie. tijdens missies zoals die in Afghanistan en Li-bië komen slechts enkele aspecten van het luchtwapen aan de orde. ‘Frisian Flag’ is veelzijdiger. In die oefening wordt aan-dacht besteed aan onder meer dreiging uit de lucht, dreiging vanaf de grond, de bescherming van andere toestellen en de ondersteuning van grondtroepen. Dit is noodzakelijk om Ne-


35


34

derlandse jachtvliegers goed voor te bereiden op alle soorten conflicten waar de Koninklijke Luchtmacht (KLu), nu of in de toekomst, bij betrokken kan raken.

Combined en diversEen blik op de deelnemerslijst leert dat de organisatie een mix van verschillende vliegtuigtypes uit een fors aantal lan-den naar Nederland wist te halen: zes Britse ‘typhoons’ FGr-4, zes Luftwaffe ‘Eurofighters’ EF-2000, zes F-18C ‘Hornets’ uit Finland, acht JAS-39C ‘Gripens’ uit Zweden, tien Noorse F-16 AM’s, zes Poolse F-16C’s en vijf F-16 AM’s uit buurland België. De KLu deed zelf mee met achttien Nederlandse F-16AM ‘vi-pers’, komende van zowel de Brabantse vliegbasis volkel als Leeuwarden zelf. De vliegbasis stond dan ook tot de nok toe vol. Daar kwam bij dat men ook rekening moest houden met transporttoestellen die materiaal kwamen leveren.Een aantal externe toestellen, die voornamelijk vanaf hun eigen thuisbasis deelnamen, maakte het omvangrijke, vlie-gende deelnemersveld compleet. Dit waren onder meer een Noorse Dassault Falcon-20, een civiele Learjet 36A van Skyline Aviation voor de elektronische oorlogvoering, een Nederland-se KDC-10 tanker, een KC-135 tanker en F-15C ‘Eagles’uit Amerika en een E-3A ‘Airborne Warning and ControlSystems’, of wel de AWACS- component van de NAvO.Naast deze grote aantallen vliegtuigen van verschillende ma-kelij, vormden vooral de samenwerking van verschillende een-heden in complexe, internationale missies een belangrijke meerwaarde van de oefening

Link-16Het gevechtsleidingscentrum van het Air Operations Control Station (AOCS) Nieuw Milligen begeleidde alle vliegbewegin-gen tijdens ‘Frisian Flag’ en stuurde deze strategisch aan. Om het grote aantal vliegbewegingen vanaf Leeuwarden in goe-de banen te leiden, hebben de luchtverkeersleiders van het AOCS het scenario voor het eerst in de driedimensionale ver-keerstorensimulator voorgeoefend.De triservice ‘Nationale Datalink Management Cell’ (NDMC) dat ook onder het AOCS valt, gaf ondersteuning met diverse datalink systemen. vooral Link-16, hét digitale netwerk voor data-uitwisseling tussen onder meer commandocentra, radar-vliegtuigen en tactische, vliegende eenheden, vormde een ‘rode draad’ voor de hele oefening. Dit tactische informatie-netwerk bood aan alle spelers, vliegend of op de grond, de mogelijkheid om real time onderling grote hoeveelheden in-formatie uit te wisselen. Met Link-16 ziet de vlieger bijvoor-beeld via zijn Multifunctional Information Distribution System (MIDS)-terminal, alles van zijn eigen systemen en dat van ie-dereen om hem heen. De NDMC was op zijn beurt in staat om aan de hand van de individuele Link-16 gegevens van alle spelers een zo compleet mogelijk lucht- en grondbeeld op te bouwen. De operators van het NDMC schiepen via deze snelle, beveiligde verbinding als het ware inzicht in de schat aan gegevens die de diverse spelers tijdens ‘Frisian Flag’ met elkaar deelden. Behalve de distributie van gesproken communicatie, verzamelde, schiftte en selecteerde het NDMC alle data van zowel passieve als ac-

Finse F-18C ‘Hornet’ taxiënd naar de startbaan. Bron: AvDD / Arnoud Schoor


35


34

tieve systemen en bood de spelers de voor hen relevante ge-gevens aan. Zo konden ze alles heel snel in kaart brengen: lo-catie van zowel de eigen (blue) als vijandige (red) eenheden en de status van de collega’s. Die konden zelf bijvoorbeeld in-zicht geven in hun wapen- en brandstofcapaciteit. De spelers verkregen en behielden hierdoor constant het overzicht op de meest actuele situatie in een crisis of in een gevecht en kon-den de tactische commandovoering hierop aanpassen. Om de deelnemers daarnaast zo uitdagend en realistisch mo-gelijke scenario’s voor te schotelen, konden ze bij het NDMC een complexe Link-16 simulatie draaien. Hiermee toverden ze kostbare en daardoor schaarse ‘intell’-toestellen te voorschijn en genereerde zo tactische informatie op de beeldschermen in de cockpit zonder dat er bijvoorbeeld een echte E-8 ‘Joint-StArS’ of rC-135 ‘rivet Joint’ aan te pas kwam. De stroom nepgegevens gaf de vliegers toch de illusie deel uit te maken van een omvangrijker conflict.Dankzij Link-16 simulatie kregen de vliegers dus meer bliepjes op hun beeldscherm dan er in werkelijkheid waren. Dit voeg-de een extra trainingswaarde toe. Het verschil tussen echt en gesimuleerd kan een vlieger op zijn beeldschermen immers niet zien, hetgeen het realisme van de oefening alleen maar ten goede kwam.

Grondgebonden luchtverdedigingOok het Defensie Grondgebonden Luchtverdedigingscom-mando was met een ‘Patriot’ luchtafweerbatterij en comman-do-element vanaf de thuisbasis uitgerukt naar het noorden van Nederland. De raketeenheid uit De Peel doet al diverse edities van ‘Frisian Flag’ mee en werkt in de rol van red Air en Blue Air, nauw samen met de jachtvliegers.Het radarsysteem van de Patriotbatterij geeft een erg scherp beeld en dat is niet alleen belangrijk voor de luchtverdedigers zelf, maar ook voor de vliegers die dat beeld krijgen via Link-16. De Link 16 gegevens van de vliegende eenheden vullen op hun beurt het radarbeeld van de Patriot aan. Zo kan een com-mando-element van de luchtafweerbatterij ook zien wat de eigen radar nog niet oppikt.Op die manier was er naast een ‘fighter engagement zone’ waarin de jachtvliegtuigen actief waren en een ‘missile en-gagement zone’ voor de grondgebonden luchtverdediging,

ook een ‘joint engagement zone’ waarin beide actief waren. Daarbij zorgde de gegevensuitwisseling met het NDMC er-voor dat het zogenoemde ‘blue on blue’, of wel vuren op ei-gen troepen, werd voorkomen. Dit optreden past dan ook naadloos in het ‘Network Centric Warfare’ principe.Een ‘complicerende factor’ vormde wel de inzet van de Lear-jet 36A van Skyline Aviation. Deze Learjet verstoorde afhan-kelijk van het scenario het radarplaatje en de communicatie van of tussen de verschillende spelers op de grond en in de lucht.

Conflict van de toekomstGedurende twee weken kozen vanaf de Leeuwarder vliegba-sis iedere dag, met uitzondering van het weekend, ongeveer vijftig vliegtuigen het luchtruim. Eenmaal airborne voerden de jachtvliegers alle relevante ta-ken voor jachtvliegtuigen uit om zich zo te verdiepen in het conflict van de toekomst. Omdat niemand precies weet hoe dat eruit ziet, ontwikkelden de scenarioschrijvers een gevari-eerd rollenspel waarin allerlei vormen van air to air en air to ground uit de verf kwamen.Het ‘jachtterrein’ was een oefengebied van ongeveer 330 bij 270 kilometer. Primair speelde de fictieve luchtoorlog zich af in de boven de Noordzee, in speciale militaire vlieggebieden, de zogenaamde Temporary Reserved Airspaces (trA). Maar behalve in het Nederlandse luchtruim werd ook in het lucht-ruim van Denemarken en Duitsland gevlogen. verder werd gebruik gemaakt van de vliehors Schietrange op vlieland,het militair oefengebied de Marnewaard en delen van Noord- Nederland.In de omgeving van Leeuwarden werd alleen gevlogen voor de start en de landing en op een zodanige wijze dat de over-last zoveel mogelijk beperkt bleef.De vliegers moesten onder meer luchtverdedigingsmissies uit-voeren waarbij een stuk luchtruim werd verdedigd tegen bin-nendringende vijandelijke vliegtuigen of moesten een no-fly-zone controleren. verder werden er gesimuleerde aanvallen uitgevoerd op gronddoelen, waarbij weerstand werd gebo-den door vijandelijke vliegtuigen en raketsystemen. Zo deed

Het live volgen van de missies op vliegbasis Leeuwarden.Bron: AvDD / Arnoud Schoor

Noorse F-16AM in de landing.Bron: Pieter Bastiaans / Dutch Defence Press


37


36


37


36

een gesimuleerd SA-8 ‘Gecko’ raketluchtafweersysteem van AEC Air Support, een zusterbedrijf van Skyline Aviation, mee vanaf de voormalige Noord-Duitse vliegbasis Husum. Het re-aliteitsgehalte werd nog verder verhoogd door het daadwer-kelijk afschieten van zogeheten Smokey Sams, om zo de lan-cering van vijandelijke surface-to-air missiles na te bootsen.Ook de directe ondersteuning van eigen grondeenheden werd beoefend. Daarbij werd intensief samengewerkt met een ‘Joint Terminal Attack Controller’(JtAC) van de Konink-lijke Landmacht of van het Korps Mariniers. Deze specialis-ten leidden op de grond de vliegers naar de diverse doelwit-ten die bestookt mochten worden met dummy munitie. Ze vlogen tijdens ‘Frisian flag’ dus niet met scherpe bewapening, maar met betonnen inerts en BDU-oefenbommen. De vliegers moesten immers wel de awareness krijgen dat er iets van hun kist viel. Hierbij stonden scenario´s gebaseerd op ervaringen opgedaan in Afghanistan centraal.

Gezamenlijke debriefingGrote meerwaarde van een oefening als ‘Frisian Flag’ is dat

nagenoeg alle deelnemers vanaf één basis opereren. Zo blij-ven de communicatielijnen kort, wat veel tijdwinst maar ook tactische ‘uitdagingen’ oplevert.De vliegers begonnen meestal een paar uur voor take-off met plannen en briefen. vervolgens gingen ze naar de kisten om deze aan een laatste controle te onderwerpen en start-ten daarna de motor. voordat ze take-off gingen, moesten ze ook alle boordsystemen nog verifiëren en de navigatiecom-puters instellen. Zowel de ochtend- als middagformatie dekte normaliter al gauw een periode van meerdere uren boven het fictieve inzetgebied af.Achteraf vond er telkens een grondige analyse plaats. De er-varingen van de diverse spelers kwamen daarbij samen in een geïntegreerde mass-debriefing aan het eind van elke oefen-dag. Daarin blikten de partijen niet alleen terug op hun eigen optreden, maar bespraken ze ook elkaars handelen. Zo kon-den achteraf haarfijn de sterke en zwakke kanten van de ac-ties en wapensystemen worden uitgeplozen.Die persoonlijke feedback was een groot plus. Zo kon, als er speciale wensen onder de spelers waren, het scenario van de

oefening daar snel op worden aangepast.De gevechtsvliegers maakten dan ook lange dagen. Alles bij elkaar zaten ze ongeveer 6 uur op de stoel.

Grote voordelenCommandant vliegbasis Leeuwarden, kolonel-vlieger Dennis Luyt, is erg tevreden over het verloop van de oefening: “De inzet in Afghanistan en die onlangs die boven Libië zijn re-latief eenzijdig zodat de getraindheid van de vliegers op be-paalde gebieden een inhaalslag behoeft. ‘Frisian Flag’ bood hier een uitgelezen kans voor, met zijn uitgelezen mogelijk-heid om te trainen onder lastige omstandigheden, om onder een hoge dreiging complexe missies uit te kunnen voeren en dat met groot aantal vliegtuigen.” Hoewel de oefening natuurlijk niet de allure kent van oefe-ningen als ‘red Flag’ in de verenigde Staten en ‘Maple Flag’ in Canada, geniet het product van Friese bodem genoeg be-kendheid in de militaire luchtmachtwereld.Al was het maar omdat ‘Frisian Flag’ geen entreeprijs kent en de deelnemers ruime inspraak hebben in de samenstelling

van het script. Een andere reden om mee te doen, is dat ope-raties in groter verband niet zomaar uit de lucht komen val-len. Joint (meerdere krijgsmachtdelen) en combined (meer-dere landen) oefenen, zorgt er immers voor dat ze ook beter gezamenlijk kunnen opereren.Ook biedt oefenen in een breder verband voor alle spelers betere mogelijkheden om ‘rules of engagement’ (rOE) toe te passen: onder welke voorwaarden mag de vlieger zijn wapen-arsenaal aan boord inzetten. Die beslissing vergt een intensie-ve communicatie tussen de vlieger, de gevechtsleiding en de mannen op de grond.De samenwerking met buitenlandse partners biedt de vlie-gers verder de kans om ervaringen uit te wisselen en stand-punten in te nemen voor nieuwe technische en tactische ont-wikkelingen.Een ‘flag’ oefening in eigen land geeft nog meer dan die in het buitenland de mogelijkheid om in elkaars keuken te kij-ken en levert zo extra leermomenten op.ten slotte, geld speelt bij alle deelnemers een grote rol enFrisian Flag geeft veel ‘trainingwaar’ voor het geld. >

Drukke flightline, continue een gaan van gevechtsvliegtuigen. Bron: Arno Marchand


39


38

SCC.NL Technology Solutions Provider

Voor een vooruitziende blik in ICT

SCC advert jan-2012.indd 1 27-1-2012 17:40:32


39


38

SCC.NL Technology Solutions Provider

Voor een vooruitziende blik in ICT

SCC advert jan-2012.indd 1 27-1-2012 17:40:32

Amerikaanse GPS satelliet

In de krijgskunde bestaat de neiging om voor elke dimensie, land, lucht, zee en cyberspace, een aparte doctrine te formuleren waarbij het succes in de oorlog wordt toegeschreven aan het optreden in een van die dimensies. Dat lijkt ook te gebeuren met de ruimte. Echter gezien de beperkte mogelijkheden om onkwetsbare wapens in de ruimte te brengen, kan de ruimte beter worden gezien als een ‘verlengstuk’ van cyberspace.

De ruimte als toekomstig slagveldtjeerdjan Nieuwenhuis MA

1. D.W.D. Kilgore, Astrofuturism: science, race, and visions of utopia in space (Philadelphia 2003). 2. H. Caldicott en C. Eisendrath, War in Heaven: the arms race in outer space (New York 2007).

De ruimte is van meet af aan door velen beschouwd als een soort heiligdom dat de mensheid verlossing zou bieden van oorlog en geweld. De grondlegger van de astronautica, Kon-stantin tsiolkovski (1857-1935), was bijvoorbeeld aanhanger van een dergelijk idee. De mogelijkheid om met raketten de geheimen van het universum te ontdekken, vormde naar zijn opvatting onderdeel van het gedetermineerde pad dat de mensheid van de wieg naar volwassenheid zou moeten bren-gen. voor oorlog en conflict was in deze toekomstvisie geen plaats en die zouden hoe dan ook tot het verleden behoren

zodra de mensheid haar eerste stappen in de kosmos zouzetten.Gelijksoortige ideeën over het utopische karakter van de ruimtevaart vinden weerklank in het science fiction genre, met Star Trek als voornaamste voorbeeld.1 Maar ook vredes-activisten en pacifisten geloven in het vreedzame potentieel van de ruimte.2 Hoewel zij de bouw van ruimtekolonies mis-schien niet direct noodzakelijk achten, menen zij dat deinrichting van de ruimte als wapenvrije zone een belangrijkebijdrage kan leveren aan de totstandkoming van een meer


41


40

vreedzame, internationale orde. Nog gedurende de Koude Oorlog is de ruimte door zowel Oost als West beschouwd als een omgeving die zoveel moge-lijk gevrijwaard diende te worden van wapentuig. Bij beide supermachten bestond er wel consensus over het nut van sa-tellieten om elkaars nucleaire wapenarsenaal in de gaten te houden, een vermogen dat een belangrijke bijdrage leverde aan de strategische stabiliteit.Bovenstaande ideeën zijn uiterst idealistisch en vinden weinig weerklank in de politieke werkelijkheid die nog altijd wordt gedomineerd door verdeeldheid en conflict. In de huidige tijd zijn satellieten integraal onderdeel van de gevechtcapaciteit van krijgsmachten en dienen dus niet om de lieve vrede te be-waren maar om oorlogen te winnen. Hierdoor is er bij staten een groeiende interesse ontstaan voor de ontwikkeling van middelen waarmee satellieten tijdens gewapende conflicten beschermd kunnen worden en potentiële tegenstanders het gebruik van de ruimte zelfs kan worden ontnomen. De vrees bestaat dat deze tendens een wapenwedloop in de ruimte sti-muleert.recente voorstellen van China en rusland om de bewapening van de ruimte te ontmoedigen, hebben weinig kans van sla-gen zolang deze landen zelf ook wapens ontwikkelen waar-mee zij om de ruimte kunnen duelleren.3

Deze ontwikkelingen in ogenschouw genomen, is het verstan-dig om de ruimte te beschouwen als een plek waar, net als in elke andere operationele omgeving (land, zee, lucht, en cyber space), gewelddadige conflicten uitgevochten kunnen wor-den. Het is echter de vraag hoe belangrijk dit slagveld is voor de oorlogvoering en hoe het doctrinematig geïnterpreteerd moet worden.

Kosmonautisch hegemonisme In Amerikaanse defensiekringen bestaat de tendens om de ruimte te beschouwen als hét slagveld van de toekomst.4 veelal wordt hierbij de Douhetiaanse logica, die stelt dat de rol van het luchtwapen beslissend is voor het behalen van een militaire overwinning, doorgetrokken met de bewering dat de controle over de ruimte de mogelijkheid verschaft om eenzelfde doorslaggevendheid in de oorlogvoering te genereren.Zoals de introductie van het vliegtuig aan het begin van de 20e eeuw de mogelijkheid bood om doelen ver achter de frontlinie te bestrijden, bieden satellieten een soortgelijke mogelijkheid. Satellieten kunnen bijvoorbeeld, net als vlieg-tuigen, allerhande informatie verzamelen over onder meer troepenverplaatsingen, navigatie en het weer. Hier komt bij dat communicatiesatellieten het mogelijk maken deze infor-matie te delen over een breed netwerk van gebruikers waar-onder satellietgeleide wapensystemen. De effectiviteit van deze zogenaamde space force multipliers heeft zich ruim-schoots bewezen gedurende de Golfoorlog en tijdens latere conflicten. Hoewel heden ten dage satelliettechnologie alleen wordt toegepast voor informatiedoeleinden, kan de rol van deruimte in de oorlogvoering nog groter worden wanneer de capaciteit wordt ontwikkeld om direct vanuit de ruimte doe-len binnen de dampkring te bestrijden. Zoals opgetekend

in het Strategic Master Plan, voorziet de Amerikaanse lucht-macht niet alleen een in de ruimte gestationeerd raketschild waarmee ballistische raketten al in hun ‘boost phase’ kunnenworden onderschept, maar ook ‘Space-Based Earth Strike Weapons’ om vijandelijke doelwitten met kinetische bombar-dementen binnen enkele minuten na waarneming te vernie-tigen.5 Het zijn dit soort ruimtewapens waar kosmosnautische de-fensiefanatici op doelen, wanneer zij vergaande beweringen doen over de potentiële slagkracht van space power. De ruim-te is volgens hen het enige slagveld dat er werkelijk toe doet omdat alleen deze omgeving de mogelijkheid biedt om mon-diaal het gehele conflictspectrum te domineren. Net zoals het luchtoverwicht de bezitter ervan een positie verschaft om alle landen zeeactiviteiten in een bepaald gebied te controle-ren, zou de controle over de ruimte eenzelfde capaciteit bie-den maar dan over het gehele aardoppervlak en op perma-nente basis. Eenmaal verkregen, zou volgens deze logica met ‘Space Dominance’ elke oorlog gewonnen kunnen worden en potentiële tegenstander zelfs kunnen doen afhouden van mi-litaire avonturen.

Complexiteit van oorlog Men kan zich afvragen of het idee van de dominantie van de ruimte in de oorlogvoering geloofwaardig is. In dit verband is het belangrijk om te bedenken dat overmoedig geloof in de doorslaggevendheid van nieuwe militaire technologie of de exploitatie van een nieuwe, militaire dimensie, niet vreemd is in de wereld van strategische studies.In het bovenstaande is al gesuggereerd dat het luchtwapen veelal is beschouwd als het ultieme oorlogsinstrument. Dit idee is afkomstig van Guilio Douhet (1869-1930) die in de

Artist impression van een laser wapen in de ruimte(onderdeel van het strategic defense initiative)

3. Zie: Treaty on the Prevention of the Placement of Weapons in Outer Space, the Threat or Use of Force against Outer Space Objects (12 februari 2008) http://www.mfa.gov.cn/eng/wjb/zzjg/jks/jkxw/P020080220634677505482.doc4. Zie onder meer: E.C. Dolman, Astropolitik: classical Geopolitics in the Space Age (London 2002) en B. Smith, ‘the Challenge of Space Power’, Airpower Journal 13, 1 (1999) 32-39.5. Air Force Space Command, Strategic Master Plan: FY06 and Beyond (Peterson AFB, October 1, 2003).

Het is daarom een instrument dat alleen waarde heeft

in relatie tot andere oorlogsmiddelen


41


40

periode tussen de beide wereldoorlogen betoogde dat vlieg-tuigen ver achter de vijandelijke linies niet alleen vitale oor-logsindustrie zouden kunnen uitschakelen, maar ook in staat zouden zijn het moreel van de bevolking te breken. De Ge-allieerden hebben tijdens de tweede Wereldoorlog Douhets ideeën in de praktijk gebracht door Duitse steden systema-tisch te bombarderen. Zoals bekend stelde het strategische effect van deze bombardementen teleur. De Duitse oorlogs-industrie bleef tanks produceren en ook de bevolking kwam niet in opstand tegen Hitler.Oorlog is een dynamisch proces waarbij men kan verwachten dat de acties die de ene partij onderneemt, zullen leiden tot tegenmaatregelen van de andere partij en vice versa. Blind staren op de vermeend voorspelbare en absolute slagkracht van air power, is dus niet verstandig. Het voordeel dat het luchtwapen in een conflict verschaft, kan domweg teniet wor-den gedaan door de acties van de tegenstander. Het is daar-om een instrument dat alleen waarde heeft in relatie tot an-dere oorlogsmiddelen die, om een overwinning te bereiken, allen in synergie met elkaar moeten opboksen tegen de wil van de tegenstander.Deze vaststelling is tevens van toepassing op space power. Hoe groot de strategische invloed van satelliettoepassingen ook mag zijn, evenals die van mogelijke ruimtewapens in de toekomst, het voordeel dat Space Dominance verschaft, isrelatief. Met de controle over de ruimte wint men nog geen oorlog. Evenmin hoeft men er een te verliezen wanneer satel-lieten niet kunnen worden benut. Maar de beheersing van de ruimte kan wel een additionele conditie creëren die de strijd op het aardoppervlak voor land-, lucht- en zeestrijdkrachten vergemakkelijkt, of juist bemoeilijkt wanneer de toegang tot de ruimte is ontzegd.

Ruimtewapens? Ook al doet de idee van de suprematie van space power geen recht aan de complexiteit van de oorlog, er is binnen de Ame-rikaanse politiek toch een stroming die voorstander is van de ontwikkeling van ruimtewapens om de hegemonie van de verenigde Staten te verstevigen. Naast de politieke commo-tie die dit soort wapens mogelijk oproepen, is het de vraag of dergelijke toepassingen op korte termijn realiseerbaar zijn en wenselijk in termen van kosten en baten.Neem bijvoorbeeld de long-rod penetrator. Dit wapensysteemzou vanuit de ruimte met behulp van massa en energie we-reldwijd allerlei doelen op aarde kunnen vernietigen. In the-orie zou deze capaciteit zeer effectief kunnen zijn om drei-gingen tegen te gaan die een snelle reactie vereisen. Het valt alleen te betwijfelen of dit systeem in de praktijk enige meerwaarde heeft ten opzichte van bestaande wapens die een soortgelijke capaciteit hebben zoals ballistische raketten, kruisraketten en bewapende UAv´s. Naar verwachting zul-len de potentiële kosten voor ontwikkeling, onderhoud en gebruik zeer fors zijn. De hoge lanceerkosten van gemiddeld 15.000 euro per kilogram en de noodzaak om apparatuur te beschermen tegen de extreme, fysische omstandigheden inde ruimte, zijn hier onder meer debet aan.6 Ditzelfde zal gelden voor een in de ruimte gestationeerd

raketschild. Zoals al bleek bij het ‘Star Wars’ project van de reaganregering, waren de kosten voor de ontwikkeling van een raketschild in de ruimte onverantwoord hoog en was er geen zekerheid over een goedwerkend eindproduct. Uitein-delijk is het programma teruggeschroefd naar een betaalbaar, op land en op zee gestationeerd systeem dat even goed be-scherming kan bieden tegen vijandelijke raketaanvallen.Hoewel veel technische problemen anno 2012 opgelost kun-nen worden, zullen de vermoede kosten voor een beperkt ruimteschild nog altijd hoog zijn: ruim 220 miljard dollar.7 In tijden van financiële problemen is het niet te verwachten dat de verenigde Staten een derde van zijn defensiebegroting zal besteden aan de totstandkoming van een dergelijk raket-schild.voorts kunnen er ook vraagtekens geplaatst worden bij de ‘overlevingskansen’ van wapens die in de ruimte zijn gestati-oneerd. Zoals China in 2007 demonstreerde door een in on-bruik geraakte weersatelliet met een ballistische raket aan flarden te schieten, kunnen objecten in de ruimte vanwe-ge de hoge snelheid en voorspelbare banen vrij gemakke-lijk worden vernietigd. Deze kwetsbaarheid zal voor ruimte-wapens niet anders zijn, aangezien de hoge lanceerkosten het niet toelaten om zware bepantsering mee de ruimte in te schieten.

InformatieoorlogvoeringHet is dus niet te verwachten dat de ruimte in de nabije toe-komst zal worden geëxploiteerd voor satellietapplicaties die bijvoorbeeld projectielen vanaf een baan rond de aarde de dampkring in kunnen schieten. Wel is het verstandiger om te concentreren op de informatiecomponent van space power. Satellieten worden in de eerste plaats gebruikt voor infor-matietoepassingen. Een toekomstige strijd om de ruimte zal daarom effect hebben op de mogelijkheid van de betrokken partijen om satellietgegeneerde informatie te gebruiken voor strategisch gewin.

X-37B Onbemand ruimtevaartuig. Bron: USAF

Artist impression van een laser wapen in de ruimte(onderdeel van het strategic defense initiative)

6. J. Coopersmith, ‘the cost of reaching orbit: Ground-based launch systems’, Space Policy 27, 2 (2011) 77.7. B.M. DeBlois e.a., ‘Space Weapons’, International Security 29, 2 (2004) 82.

Wel is het verstandiger om te concentreren op

de informatiecomponent van space power.


43


42

In essentie is dit een vorm van wat men tegenwoordig infor-matieoperaties noemt: het controleren van de eigen infor-matie- en communicatiesystemen en het saboteren van de informatiestromen van de tegenstander. Dit kan door het op-werpen van firewalls, het besmetten van computers met virus-sen of het verspreiden van propaganda en valse inlichtingen. Zaak is de vijandelijke informatieactiviteiten en besluitvor-mingsprocessen van de tegenstander te verstoren. Binnen het Amerikaanse leger vallen dit soort informatieactiviteiten on-der de doctrine zoals verwoord in de Joint Publications 3-13, Information Operations. veel westerse krijgsmachten kennen soortgelijke doctrines. De oorlogvoering in de ruimte zou zo dus onderdeel van informatieoperaties moeten zijn, aange-zien elke maatregel die een oorlogvoerende partij neemt om de tegenstander te frustreren in het gebruik van satellieten, onherroepelijk gevolgen heeft voor de vijandelijke informa-tievoorziening en daarmee voor zijn besluitvorming.Doctrinematig is dit echter niet het geval. In de verenigde Staten, en ook binnen de NAvO, wordt het militair gebruik van de ruimte beschouwd als een uniek operationeel domein en niet als een integrale component van informatie- en in-vloedsoperaties.8 De Amerikaanse krijgsmacht heeft daarom Space Operations, die handelt over het militair gebruik van de ruimte, als zelfstandige doctrine.9 De doelen die in dit do-cument staan beschreven, zijn echter sterk gerelateerd aan de effecten die informatieoperaties ook trachten te realiseren, zoals het verbeteren van het visuele overzicht van het strijd-toneel. Ook de middelen waarmee een tegenstander toegang tot sa-tellietapplicaties kan worden ontnomen, overlappen met die van informatie- en invloedsoperaties. Zo kunnen met behulp

van radiogolven zowel radarsignalen als communicatiesatel-lieten worden gestoord. Dit middel wordt al regelmatig ge-hanteerd door landen als Iran en Syrië. Daarnaast kunnen hackers met dezelfde programma’s waarmee zij inbreken in computernetwerken, de besturingscomputers van satellieten overnemen. Het zou dus logischer zijn om space operations te zien als integraal onderdeel van informatieoperaties.

Doctrinevorming Elke krijgsmacht staat het uiteraard vrij om te bepalen hoe het belang van de ruimte wordt afgewogen. Het is alleen be-langrijk te realiseren dat het militaire gebruik van de ruimte in de huidige tijd draait om het faciliteren van militaire ope-raties, en niet om het genereren van directe gevechtskracht. Dit perspectief zou vooralsnog leidend moeten zijn bij de doc-trinevorming op het gebied space power. Het is niet verstandig om schaarse defensiegelden te beste-den aan de ontwikkeling van dure ruimtewapens. Beter is het om het gebruik van de ruimte beschouwen als integraal on-derdeel van informatieoperaties. voor de Nederlandse krijgs-macht zou dit bijvoorbeeld kunnen betekenen dat het ervoor kiest om zijn ontluikende veiligheidsstrategie voor cyber-space uit te breiden met een component die de toegang tot satellietapplicaties moet waarborgen. Beide taken zijn sterk aan elkaar gerelateerd en van groot belang in de nabije toe-komst. >

De auteur is recentelijk afgestudeerd aan de Rijksuniversiteit Groningen als historicus. Tijdens zijn studie heeft hij veel be-langstelling getoond voor politieke en militair-strategische onderwerpen, zoals het militair gebruik van de ruimte.

8. NATO Space Operations Assessment (Kalkar, januari 2009). Zie: http://www.japcc.de/108.html 9. Joint Publications 3-14, Space Operations (Washington, D.C., mei 2010). Zie: http://www.dtic.mil/doctrine/new_pubs/lj3_14.pdf

Het principe van strategische raketverdediging


43


42

Een militaire begrafenis op Arlington National Cemetery. Bron: Arlington National Cemetery

Het Westen heeft veel bloed en geld geïnvesteerd in Afghanistan in de hoop er een ordentelijk bestuurde staat van te maken. Of het daarmee gelegde fundament voldoende stevig is, moet vanaf 2014 blijken als Amerika en ISAF zich uit dat land terugtrekken. Een nadere beschouwing van Henry van Loon.

Afghaanse roofridders azen op westerse miljardenHenry van Loon

Bijna dagelijks landt er op een afgelegen deel van een vliegveld bij Washington een militair vrachtvliegtuig uit Afghanistan. Maar al te vaak gaat dat gepaard met een kleine ceremonie. Zes Amerikaanse militairen dragen een kist naar buiten, gedekt met de Stars and Stripes en daarin een gesneuvelde soldaat. Even verderop staat een busje met daarnaast familieleden van de overledene. Later zullen zij het stoffelijk overschot meenemen naar hun stad of plattelandsdorp waar het zal worden begraven, vaak ook met enig militair vertoon van de plaatselijke Nationale Garde. In meerdere, met de Verenigde Staten verbonden lan-den hebben soortgelijke plechtigheden plaats – in ons land 27 keer.

Gedurende de afgelopen tien jaar zijn duizenden geallieerde soldaten gesneuveld in een poging Afghanistan tot een menswaar-dig land te maken. Ook heeft het Westen miljarden euro’s en dollars met hetzelfde doel in het land gepompt.


45


44

Karzai clanEen even treurige als ergerlijke conclusie is dat al dit vergoten bloed en de gigantische vermogens voor een zeer groot deel ten goede zijn gekomen aan de door en door corrupte pre-sident Hamid Karzai en diens familieclan. Nu het einde van het presidentschap van Karzai in zicht komt – in 2014 moet hij aftreden – zijn de familieleden en de elite eromheen druk doende de vergaarde buit veilig te stellen. tot de moeilijkhe-den om daar achter te komen, behoort o.a. het feit dat velen van hen de jaren in ballingschap in de verenigde Staten heb-ben doorgebracht en Amerikaanse staatsburgers zijn gewor-den. De meesten van hen keerden naar Afghanistan terug na-dat een geallieerde coalitie in 2001 de taliban had verdreven en Hamid Karzai aan de macht had gebracht. Zij hebben het meest geprofiteerd van de miljardendeals die de afgelopen tien jaar zijn afgesloten en van de kennis die zij als insiders in de Afghaanse regering hadden.Nu het einde van diens presidentschap in zicht is, trachten de leden van de familie Karzai ten koste van alles hun status te behouden en te bedenken hoe zij hun greep op de macht kunnen handhaven, ondertussen en in het geheim elkaar be-strijdend voor de controle over de vergaarde vermogens. Eén van de (vele) broers, Qayum Karzai is van plan een gooi te doen naar de opvolging van Hamid als president, terwijl de anderen elkaar een van de kroonjuwelen van de familie be-twisten: het Aimo Mena project, het grootste ontwikkelings-project in heel Afghanistan. Controle hierover heeft al geleid tot onderlinge beschuldigingen van diefstal, uitbuiting en dreiging met moord. Een andere broer, Ahmed Wali Karzai, die de politieke heerser was over heel zuidelijk Afghanistan, werd vorig jaar vermoord.Het feit dat het merendeel van de Amerikaanse en NAvO troepen zich in 2014 uit het land zullen terugtrekken, leidt – samen met het gelijktijdig aftreden van president Karzai – tot angstgevoelens bij de Afghaanse elite. Die elite heeft de grootste voordelen getrokken uit de oorlog en heeft zich ver-rijkt dankzij Amerikaanse militaire contracten, percentages van deals met buitenlandse bedrijven en corruptie en de han-del in narcotica. Waar zij hun geld en zichzelf zullen stallen, is een gewichtige vraag voor hen – Dubai is een veelgehoor-de oplossing.De Karzaiclan heeft het meeste weg van een maffia familie

met Hamid als Godfather of als capo di tutti capi. Zelfs zake-lijke partners van de clan erkennen dat de regering Karzaionwettig is en onverantwoordelijk handelt. vanwege alle spanningen binnen de clan, de jaloezie, zakelijke tegenstellin-gen, bloedvetes en beschuldigingen van moord is het moeilijk de waarheid te onderscheiden. Duidelijk is wel dat het con-flict rond de controle van het Karzairijk is begonnen met de dood in 2011 van Ahmed Wali Karzai. Deze was van kelner in een café in Chicago opgeklommen tot een van de machtig-ste mannen in Afghanistan en hoofd van de provincie Kanda-har. Zijn gewelddadige dood zorgde voor een machtsvacuüm in de provincie, dat president Karzai opvulde door de benoe-ming van een andere broer, Sjah Wali Karzai. Hij is tevens de leider van het gigantische bouwproject Aino Mena dat bijna 15.000 huizen wil bouwen op grond die is ontvreemd van het ministerie van Defensie.

OverdrachtInmiddels hebben de leiders van de NAvO gezamenlijk beslo-ten dat de verantwoordelijkheid voor de veiligheid in Afgha-nistan gedurende de zomer van 2013 aan de Afghanen zelf zal worden overgedragen nu de tien jaar durende oorlog zijn einde nadert. Zij voegen er aan toe dat dit besluit onherroe-pelijk is. tegen december 2014 zullen de laatste Amerikaan-se en geallieerde troepen zich uit Afghanistan terugtrekken. Met enige overdrijving gaf president Obama bij die gelegen-heid te kennen: “Onze strijdkrachten hebben de opmars van de taliban tot staan gebracht”, iets wat niet bevestigd wordt door de reeks van aanslagen die erop volgde.Hij en andere NAvO leiders hebben president Hamid Karzaiervan trachten te overtuigen dat zij Afghanistan niet in de steek zullen laten als hun troepen het land eenmaal verlaten hebben. Niet te loochenen valt echter dat er zowel in de ver-enigde Staten als in Europa sprake is van oorlogsmoeheid, terwijl ook de economische druk van de oorlog een steeds grotere factor is in de geallieerde besluitvorming. Daar komt nog bij dat sommige troepen eerder naar huis gaan dan an-dere. Zo heeft de socialistische president François Hollan-de bevestigd dat hij een verkiezingsbelofte gestand zal doen en dat de Franse troepen nog dit jaar uit Afghanistan zullen worden teruggetrokken. In het algemeen kan worden gezegd dat de oorlog steeds impopulairder wordt in NAvO landen,

Ahmad Wali Karzai Sjah Wali Karzai


45


44

terwijl de Afghanen zich steeds ongemakkelijker voelen over het vooruitzicht van een spoedig vertrek van geallieerdetroepen en van het einde van internationale financiering.Het is duidelijk dat de NAvO zich heel wat inspanning zal moeten getroosten om de Afghanen in staat te stellen de strijd tegen de taliban in hun eentje voort te zetten. volgens Amerikaanse officials wordt er vooruitgang geboekt in die strijd. Enige twijfel is echter gewettigd, of de situatie wel zo rooskleurig is. De taliban blijft straffeloos toeslaan. De cen-trale regering en lokale besturen zijn, zoals al gezegd, door-drongen van corruptie en drijven veel Afghanen in de armen van extremisten. Plaatselijke stamhoofden bewapenen zich en vergroten het risico van een burgeroorlog wanneer NAvO troepen eenmaal vertrokken zijn. Er is kortom nog heel wat te doen in de 28 maanden voor hun definitieve vertrek uitAfghanistan.De Afghaanse veiligheidstroepen zullen eerdaags uit 350.000 man bestaan. In nachtelijke operaties hebben Afghaanse een-heden goed getrainde tegenstanders weten uit te schakelen. Naar schatting wordt 60% van de bevolking door Afghaanse strijdkrachten beschermd. In de belangrijke provinciesKandahar en Helmand blijven de taliban echter een hoofdrospelen. De geallieerden zullen zich heel wat extra inspanning moeten getroosten om de Afghanen in staat te stellen de strijd in hun eentje voort te zetten. Momenteel zijn zijnog van het Westen afhankelijk op het gebied van planning, command & control, luchtsteun, inlichtingen en logistiek.De geallieerden moeten ook verder kijken dan 2014. Wa-shington heef de Afghanen al laten weten dat de verenigde Staten hen niet in de steek zullen laten, voor trainers en ad-

viseurs zullen zorgen en voor de helft van de ruim $4 miljard die jaarlijks en tot 2914 nodig zullen zijn om het Afghaanse veiligheidsapparaat in stand te houden. Kabul kan daar een half miljard aan bijdragen. Dat betekent dat de overige geal-lieerden – alsook Saudi Arabië en Qatar – de resterende $3,5 miljard moeten zien te fourneren. Diezelfde geallieerden moeten druk uitoefenen op president Hamid Karzai om ein-delijk een einde te maken aan de latente corruptie in zijnregering en om voorbereidingen te treffen voor eerlijke(!) presidentsverkiezingen in 2014.Washington moet er verder in slagen eindelijk van Pakistan gedaan te krijgen dat het, in ruil voor miljarden Amerikaanse steun, een eind maakt aan de banden tussen zijn militairen en Afghaanse extremisten. Zolang dat niet gebeurt, zal zelfs een gemoderniseerde Afghaanse strijdmacht niet in staat zijn sta-biliteit in het land te brengen.

Een droomBinnen een jaar na zijn intrede in het Witte Huis was presi-dent Barack Hussein Obama tot de conclusie gekomen dat de droom uit de Bushperiode om van Afghanistan een ander land te maken, op fantasie berustte en onhaalbaar was en dat een onstabiel, nucleair bewapend Pakistan een veel groter dreiging voor de verenigde Staten betekent. Als gevolg daar-van stelde hij de doelen bij die Amerika in Afghanistan wil-de bereiken en stelde deze nog eens bij totdat hij kon stellen dat Amerika een beperkt succes heeft behaald in een oorlog die in de klassieke zin van het woord niet te winnen valt: een kolossale verandering van strategie binnen een jaar na diens aantreden.

President Barrack Obama and president Hamid Karzai tekenen een strategisch partnership op 1 mei 2012. Bron: ISAF.


47


46

In 2009 stuurde Obama nog eens 30.000 man extra troepen naar Afghanistan – op advies van zijn generaals. Deze gingen ervan uit dat zij een onervaren president – Obama had voor zijn aantreden nog nooit een belangrijke bestuurlijke functie bekleed – wel naar hun hand zouden kunnen zetten. Zonder hen zelfs te raadplegen, besloot hij echter een jaar later (en tegen hun wensen in) dat de laatste Amerikaanse gevechts-eenheden eind 2014 uit Afghanistan zullen vertrekken.volgens waarnemers die ten tonele worden gevoerd door de New York Times, hebben drie harde realiteiten het standpunt van de president omtrent Afghanistan bijgesteld.• Hij vroeg zich af waarom Amerikanen moesten sterven teneinde het regiem in stand te houden van een leider, president Hamid Karzai, die onbetrouwbaar is en bereid verkiezingsuitslagen te manipuleren.• Geconfronteerd met een economische crisis in het eigen land en een fiscale crisis waarvan hij wist dat deze tot diepgaande bezuinigingen op de uitgaven van het Pentagon zou leiden, was hij ernstig geschokt door wat de oorlog zou kosten als de generaals doorgingen met hun plannen: ongeveer $1000 miljard gedurende de komende jaren.• Naarmate hij zich meer verdiepte in wat het zou inhouden om de Afghaanse maatschappij ingrijpend te veranderen, kwam hij tot de conclusie dat die taak zo formidabel was dat het weinig verschil zou maken of een sterke geallieerde strijdmacht nu 2,5 of 10 jaar langer in het land zou blijven.

Begin 2011 wist Obama genoeg. Hij droeg zijn staf op om voor een snelle, ordelijke exitstrategie te zorgen, zonder na-tionaal debat en zonder de generaals te raadplegen. Zelfs de minister van Defensie en die van Buitenlandse Zaken, Hillary Clinton, werden in eerste instantie daarin niet gekend.De focus ligt nu op het definitief uitschakelen van Al Qaeda

en ervoor te zorgen dat Pakistans atoomwapens niet in vreemde handen vallen. Onduidelijk blijft hoe de verenigde Staten zullen reageren als de taliban in een nieuw offensief grote delen van het land bezetten die Amerika in 2001 heeft bevrijd.

En China?Het is interessant na te gaan wat de plannen zijn van China ten aanzien van het Afghanistan van na 2014. Enkele dingen zijn duidelijk.China is niet van plan militair betrokken te raken bij Afghani-stan na het vertrek van de NAvO troepen en evenmin om bij te dragen aan de ruim $4 miljard die jaarlijks nodig zullen zijn om het Afghaanse leger op de been te houden. Beijing heeft via Pakistan wel contacten met de taliban gelegd, maar isanderzijds ook wantrouwend ten aanzien van mogelijke ban-den tussen een door de taliban beheerst Afghanistan en een islamistische groepering in de provincie Xinjiang waar deUighuren, turks sprekende moslims, een meerderheid vormen en naar afscheiding streven. Alles wijst erop dat buurlanden van Afghanistan, van wievelen behoren tot de door China beheerste ‘Shanghai Samen-werking Organisatie’, invloed zullen trachten te krijgen in-Kaboel. Door het tekenen van een olie- en aardgasdeal heeft China al duidelijk gemaakt dat het belangstelling heeft voor de potentieel grote minerale rijkdommen van het land. Het vooruitzicht van instabiliteit heeft geen einde gemaakt aan Chinese investeringen in grote energie- en mijnbouwprojec-ten. In december jl. heeft China een deal gesloten voor deexploratie van olie en aardgas in de Amu Darya rivier, een ge-bied waar de Sovjet Unie concessies had tijdens zijn bezetting van Afghanistan. En in 2008 werd $3,5 miljard geïnvesteerd in een kopermijn in de provincie Logar in Afghanistan, niet ver van de Chinese grens. >

Zij moeten het straks alleen doen


47


46

De wall display in de Joint Command Post. Bron: Pieter Bastiaans

Het gezamenlijk optreden van meerdere krijgsmachtdelen is niet alleen de norm, maar in een kleiner wordende krijgsmacht ook steeds noodzakelijker. Genetwerkt optreden is dan een essentiële sleutel voor succes.

Purple NECtar 2011Real life battle labPieter Bastiaans

Het verbeteren van ‘genetwerkt’ optreden is voor de komen-de jaren een van de speerpunten van de Nederlandse krijgs-macht. De beleidsbrief van 8 april 2011 (Defensie na de kre-dietcrisis: een kleinere krijgsmacht in een onrustige wereld) benadrukt het belang van deze Network Enabled Capabilities (NEC) en stelt dat het relatieve belang van interoperabiliteit en daarmee de behoefte aan middelen voor genetwerkt mili-tair optreden, in een kleinere krijgsmacht eerder toe dan af-neemt. De oefening Purple NECtar wordt sinds 2009 jaarlijks gehou-den en richt zich specifiek op dit genetwerkt optreden. Het is

het geesteskind van projectleider kapitein-luitenant ter zee (KLtZ) rein Bloemendaal die hierover verantwoording aflegt aan de NEC-regiegroep van de Bestuursstaf van het ministerie van Defensie.Purple NECtar heeft als doel joint optreden (van meerdere krijgsmachtdelen) te ondersteunen, vooral door het verbete-ren van de situational awareness (SA). Een beter omgevings-bewustzijn dan die van de tegenstander is een voorwaarde voor snellere en betere besluiten.Bloemendaal streeft ernaar aan te sluiten bij een grote natio-nale oefening. Dit biedt de mogelijkheid om in een realistisch


49


48

operationeel scenario informatie(deel)systemen te koppelen en nieuwe technieken te valideren. verleden jaar viel de keus al snel op de door 11 Air Manoeuvre Brigade (11 AMB) van26 september tot 7 oktober 2011 gehouden oefening FalconAutumn 2011. Deze oefening leende zich uitermate goed voor een combinatie met Purple NECtar 2011. 11 AMB heeft immers van nature een joint karakter: de 11e Luchtmobiele Brigade en het Defensie Helikopter Commando vormen res-pectievelijk de grond- en luchtcomponent van deze eenheid. toekomstige eindgebruikers worden tijdens Purple NECtar in een vroegtijdig stadium in staat gesteld om opmerkingen in te brengen. Ontwikkelaars hebben op hun beurt de moge-lijkheid om aanpassingen te doen. Bloemendaal: “vroegtij-dige afstemming moet leiden tot betere producten en meer draagvlak bij de uiteindelijke gebruiker”. De uitkomsten van deze experimenten worden uiteindelijk door het ressort be-hoeftestellingen van de Directie Operationeel Beleid, Behoef-testellingen en Plannen (DOBBP) vertaald naar daadwerkelij-ke verwervingsopdrachten.

Joint Common Operational PictureMet gebruikmaking van bestaande verbindingssystemen zo-als tItAAN (Theatre Independent Tactical Army and Air forceNetwork) worden gedurende Purple NECtar technologische en procedurele innovaties beproefd. Bloemendaal spreekt dan ook van een real life battle lab, een militair laboratorium. Het demonstreren van de mogelijkheid om op nationaalniveau een Joint Common Operational Picture (JCOP) te gene-reren, is al sinds het begin een belangrijk aspect van de jaar-lijks terugkerende Purple NECtar oefeningen. Elk operatio-neel commando (OPCO) kent echter zijn eigen common ope-rational picture met bijbehorende applicaties. Zo beschikt het Commando Landstrijdkrachten (CLAS) over het IntegratedStaff Information System (ISIS) en het Battle ManagementSystem (BMS). Het Commando Luchtstrijdkrachten (CLSK) ge-bruikt Multisite AEGIS Site Emulator (MASE) voor het lucht-beeld dat door het Air Operations Control Station NieuwMilligen (AOCS NM) wordt gegenereerd. Bij eerdere edities van Purple NECtar ging het er nog om wel-ke gegevens uit welke applicaties gekozen moesten worden, met welke nauwkeurigheid en verversingssnelheid, om zo tot een aanvaardbaar JCOP te komen. Intussen is er een operati-oneel toepasbaar JCOP beschikbaar waarin tevens militairge-ografische informatie en luchtbeelden, maar ook open source intelligence (zoals buienradar en CNN) zichtbaar worden. Dit alles werd tijdens Falcon Autumn 2011 op een immense wall display geprojecteerd voor de aanwezigen in de Joint Com-mand Post (JCP). De JCP op de Oranjekazerne te Schaarsbergen kon ook be-schikken over een prototype JCOP bird table, een grote ta-bletcomputer met daarop een digitaal weergegeven staf-kaart. “Een plottafel met een birds-eye view, vandaar de naam”, aldus Bloemendaal. Het overzicht van het oefen-gebied bestond uit talloze gekleurde symbooltjes, van on-der meer individuele commandanten, eenheden, helikopters, vliegtuigen en voertuigen. Er werd enthousiast gebruik ge-maakt van de digitale ondersteuning als aanvulling op detraditionele stafkaarten om zaken te plotten.De oefenende troepen in het voorterrein werden hierbij niet vergeten. Het vooruitgeschoven commandopostelement te Assen kon op een I-Pad-achtig tablet eveneens beschikken over de digitale informatie uit de joint common operational picture. De JCOP functionaliteit werd niet alleen gebruikt, maar ook zelf onder de loep genomen. Dit leidde tot aanpassingen in de weergave van iconen en roepnamen om zo verschillen in interpretatie van symbolen en begrippen tussen de OPCO’s op te heffen. Zo konden vriend en vijand uiteindelijk adequaat op het scherm door alle partijen onderscheiden worden.

Off the shelfWaar mogelijk wordt tijdens Purple NECtar gebruik gemaakt van materiaal dat military of commercial off the shelf (MOtS/COtS) verkrijgbaar is. Zogeheten blue force tracking van per-soneel, voertuigen en helikopters werd door commercieel ver-kregen GPS (Global Positioning System) locators mogelijk ge-maakt. Deze locators zorgden ook voor een verruiming van de operationele mogelijkheden. Zo werd al snel duidelijk dat het prima hulpmiddelen zijn om tijdens luchtlandingsinzet per parachute, in de kritieke fase pal na de landing, de troe-pen te laten verzamelen voor de ‘grondtactische fase’. Ook streaming video van een ingehuurd Surrogate Un-manned Aerial System (SUAS) was beschikbaar om zo beter

Een Joint Common Operational Picture op de birdtable.KLtZ Bloemendaal staat rechts. Bron: Defensie


49


48

‘smoel’ op het terrein te krijgen. Honderd vlieguren waren beschikbaar gesteld ter ondersteuning van een aantal speci-ale operaties die tijdens Falcon Autumn 2011 werden beoe-fend. Die maakten deel uit van het Special Operations Task Group (SOtG) concept. In dit concept treden eenheden van het Korps Commandotroepen nauw verweven op met zoge-heten enablers van de Special Tasks Battle Group (StBG) en aanverwante eenheden van de 11e Luchtmobiel Brigade, het Joint IStAr Commando (JIStArC) en andere eenheden.

Civiel-militaire samenwerkingPurple NECtar 2011 stond ook in het teken van het toene-mend belang van civiel-militaire samenwerking in Nederland. Een jaar eerder werd ‘I-Bridge’, een joint venture van de de-fensiebedrijfsgroep Informatievoorziening en -technologie (IvENt) met een aantal commerciële partners, voor het eerst beproefd. I-Bridge is een koppeling van verschillende verbin-dingssystemen van Openbare Orde en veiligheid (OOv) part-ners met het militaire systeem.Hoewel beperkt, was er ook in 2011 voor I-Bridge een rol weggelegd. Hiermee werd op Militair Luchtvaart terrein (MLt) Deelen een experiment ondersteund om een air-to-ground link tot stand te brengen tussen een defensieheli-kopter (in dit geval een AH-64D Apache) en een brandweer-wagen van het korps Gelderland-Midden. Een praktische toepassing van deze link wordt gezien bij de ondersteuning van het bestrijden van bos- en heidebranden waarbij de inzet van Chinook transporthelikopters met ‘bambi buckets’nodig is.

Tactische datalinksDe Nationale Datalink Management Cel (NDMC) onder lei-ding van majoor Bram remmelzwaal is al vanaf de allereerste oefening betrokken bij Purple NECtar. Dit paarse onderdeel is verantwoordelijk voor het Nederlandse gebruik van Link 161, een tactische datalink (tDL) die binnen de NAvO dé stan-daard is voor luchtoperaties. Nederland heeft zijn complete vloot van F-16’s voorzien van Link 16. Een vast Link 16 netwerk management systeem is gevestigd bij het AOCS te Nieuw Milligen en is sinds 1 april 2009 volle-dig operationeel. voor ondersteuning op locatie beschikt de NDMC over een mobiele component. Deze component was voor deze gelegenheid neergestreken te Schaarsbergen, de vredeslocatie van de 11e Luchtmobiele Brigade en samen met MLt Deelen staging area (verzamelgebied) voor deze oefe-ning. vanuit de nevenfunctie als vraagbaak op het gebied vantactische datalinks, was het NDMC verantwoordelijk voor het projectmanagement van het OOv experiment tussen Apache helikopter en brandweer.Link 16 maakt gebruik van een line-of-sight (LOS) verbinding. Om tijdens Purple NECtar 2011 contact te maken met een van de Luchtverdedigings- en Commandofregatten van het Com-mando Zeestrijdkrachten (die alle vier ook over Link 16 be-schikken), maakte de NDMC gebruik van een aerostat. Deze minizeppelin bevond zich in het luchtruim 400 meter boven Soesterberg en fungeerde als relay station. Zo werd een bey-ond line-of-sight (BLOS) verbinding tot stand gebracht tussen het LCF en deelnemende Patriot luchtverdedigingseenheden op De Peel om gemeenschappelijk te kunnen optreden op het gebied van Theatre Missile Defense (tMD).

tijdens operaties en grootschalige oefeningen kan overigens ook over ondersteuning met E-3 AWACS toestellen worden beschikt, maar deze zijn niet dagelijks beschikbaar. De aero-stat biedt echter een prima, efficiënt alternatief.

BrugfunctieDe komende jaren wil KLtZ Bloemendaal de bestaande sa-menwerking met de OOv partners verder uitbreiden. Ook streeft hij er naar het draagvlak voor joint optreden binnen de krijgsmacht verder te vergroten. Hij voorziet voor Purple NECtar een structurele brugfunctie tussen de wensen van de gebruiker en de ambitie van Defensie op het gebied van net-centrisch optreden. Purple NECtar moet dan ook tot in ieder geval 2017 een jaarlijks terugkerende oefening worden.Purple NECtar 2011 leverde in ieder geval onder zijn leiding weer een belangrijke bijdrage aan de intensivering van pro-jecten ten behoeve van de verbetering van de interoperabili-teit in nationaal en internationaal verband. >

1. Zie ook ARMEX, februari 2012, bldz 33

In het Joint operations centre (JOC) is het personeel aan het werk aan de nieuwe bird table. Bron: ministerie van Defensie

De presentatie van drie Chinooks op de bird table. Bron: Defensie


51


50Iveco S.p.A. Defence VehiclesI-39100 Bolzano - via Volta, 6+390471905111 - [email protected]

TRAKKERThe ultimate guaranteeddelivery service.

Iveco DV’s range of Multirole Vehicles, Tactical and Logistic Trucksand Armoured Fighting Vehicles covers the full spectrum of on- andoff-road military requirements and represents a well thought through,comprehensive and effective response to the needs of the militarycustomer. Iveco recognises that these needs change in response tothe evolving operational environment, developing doctrine and chan-ging threat. As a part of the company’s commitment to our cus-

tomers’ needs, we aim to identify or anticipate at an early stage howrequirements are likely to develop.As a result, the whole product range is subjected to a continuousdevelopment process. Evolving needs are fed back to Engineering,who in turn develop a steady stream of enhancements in terms ofpayload, mobility and protection. Where necessary, complete newvehicle families are developed.

LMVProtection when it countsMobility where it matters.

Iveco S.p.A. Defence VehiclesI-39100 Bolzano - via Volta, 6+390471905111 - [email protected]

Rugged, protected and exceptionally agile, theLMV is designed to support the most demandingmilitary missions. Independent suspension, lowground pressure, and an excellent fording capabi-lity contribute to class leading off road mobility,whilst its low profile, narrow wheel track andpowerful driveline give LMV excellent terrain

accessibility and utility even in built up areas. LMVis designed to meet the threats posed by ballistic,mine and IED attack, making it particularly well sui-ted to demanding operational conditions. This isborne out by sales to nine European armies, inclu-ding eight NATO member states, making the LMVthe light protected vehicle of choice in Europe.

In The Netherlands represented by Goliath-HollindaIveco S.p.A. Defence VehiclesI-39100 Bolzano - via Volta, 6+390471905111 - [email protected]

Adv. Iveco_NW.indd 1 11-04-12 09:52


51


50

Na een versneld testprogramma met 1600 vlieguren waarbij alles voor de wind ging, is het gemakkelijkte vergeten welke politieke, technische en financiëleuitdagingen dit toestel in zijn ontwikkeling over-kwamen. Het startte 30 jaar geleden als een program-ma voor de vervanging van C-130 Hercules en C-160 transall toestellen. In 2003 werd het project officieelgelanceerd door Frankrijk, Duitsland, Groot-Brittan-nië, turkije, België en Luxemburg. De grote vertra-ging ontstond door de ontwikkeling van nieuwemotoren. Maar in januari 2013 zal de eerste A400M worden afgeleverd aan de Franse luchtmacht.

Bron: diversen

Foto: A400M, Airbus

De aflevering van de Airbus A400M nu op schema

In september afgelopen jaar is Lockheed Martin begonnen met het vernieuwen van 31 toestellen. Het gaat om de oudste typen van de MC-130P Combat Shadow voor speciale operaties, en de HC-130N/P Combat King, die sinds 1965 respectievelijk 1966 in dienst zijn. De toestellen hadden de laagste inzetbaarheid van alle typen vliegtuigen die operationeel zijn binnen de USAF. De ver-nieuwing moet zowel de inzetbaarheid verhogen als de kosten verbonden aan inzet, reduceren. De vernieuwingen houden onder meer in het vermogen om te tanken in de lucht, het met hogere snelheid para’s kunnen droppen, versterkte vleugels om metaal-moeheid als gevolg van vliegen op lage hoogte te reduceren, verbeterde satellietcommunicatie, nachtzichtsystemen, een digitale ‘glass’ cockpit en rolls-royce motoren met 25% meer vermogen dan de bestaande motoren, en een aanzienlijke reductie van het totaal gewicht. Uiteindelijk zullen alle 115 toestellen van genoemde types worden vernieuwd.

Bron: Lockheed Martin

Foto: Hercules MC-130J Combat Shadow II, Lockheed Martin

De US Air Force gaat zijn HC/MC-130 Herculesvloot vernieuwen

Japan heeft de Lockheed Martin F-35A Lightning II geselecteerd als zijn next generation gevechtsvliegtuig. De F-35A won de competitie van de Boeing F/A -18 E/F Super Hornet Block II en de Eurofighter typhoon. De F-35 scoorde het hoogste op de criteria: prestaties van het toestel en zijn wapens, de prijs, deelname van eigen industrieën en het totale onderhoud. De uiteindelijke order bedraagt 46 toestellen en de tota-le kosten over een periode van 20 jaar worden geschat op 20,5 miljard USD. voor wat betreft de deelname van de eigen industrieën zullen Mitsubishi Heavy Industries, IHI Corporation en Mitsubishi Electric 40% van de F-35A Lightning II zelf produceren en de uiteindelijke assembla-ge uitvoeren. Aangetekend wordt dat Lockheed Martin 40% aandelen heeft in Mitsubishi.

Bron: diversen

Foto: F-35A Lightning II, Lockheed Martin

Lockheed Martin wint de Japanse competitie voor de opvolger van de F-4EJ Phantoms

DefensienieuwsLuitenant-kolonel b.d. C.H.C. Janssen

Iveco S.p.A. Defence VehiclesI-39100 Bolzano - via Volta, 6+390471905111 - [email protected]

TRAKKERThe ultimate guaranteeddelivery service.

Iveco DV’s range of Multirole Vehicles, Tactical and Logistic Trucksand Armoured Fighting Vehicles covers the full spectrum of on- andoff-road military requirements and represents a well thought through,comprehensive and effective response to the needs of the militarycustomer. Iveco recognises that these needs change in response tothe evolving operational environment, developing doctrine and chan-ging threat. As a part of the company’s commitment to our cus-

tomers’ needs, we aim to identify or anticipate at an early stage howrequirements are likely to develop.As a result, the whole product range is subjected to a continuousdevelopment process. Evolving needs are fed back to Engineering,who in turn develop a steady stream of enhancements in terms ofpayload, mobility and protection. Where necessary, complete newvehicle families are developed.


53


52

Defensienieuws

De Franse Algemene Directie voor Bewapening (DGA) heeft nu details gegeven van de 10,7 miljard euro aanschaffingen in 2011, waarover eerder in defensienieuws viel te lezen. Interes-sant zijn de aanschaf van 11 Dassault rafale gevechtsvliegtui-gen, die volgens bepaalde bronnen werden aangeschaft om de totale inzetbaarheid van dit type te verhogen. Ook in het oog springt de aanschaf van 100 8x8 infanteriegevechtsvoer-tuigen, de vBCI, naast de 630 welke al in de bewapening zijn. Boots on the ground blijft ook voor de Franse krijgsmacht es-sentieel. Een gemodificeerde serie nucleaire standoff raketten, de Air-Sol Moyenne Portee-Ameliore (ASMP-A) zal de bestaan-de raketten voor de Mirage 2000NK3 en de rafale vervangen. tevens werden de laatste twee E-3F AWACS vliegtuigen gemo-dificeerd.voor de komende periode staan onder meer op het program-ma de verwerving van de derde Barracuda aanvalsonderzee-boot, de modificatie van de MLrS Lance samen met Duitsland en Italië, studies voor een derde generatie nucleaire onder-zeeboot, een medium range antitank raketsysteem en de aan-schaf van onbemande voertuigen UGv’s en vliegtuigen UAv’s. Daarnaast moet er in 2014 in de materieelsector tot 10.000 personen worden gereduceerd.

Bron: Jane’s Defence Weekly

Foto: Een vBCI

De vervanging van de oude M109 door de M109 Paladin ging niet over rozen. Maar het project Paladin Integrated Manage-ment (PIM) bereikt nu na een jaar al een wezenlijke eindfase.De zeven BAE Systems Paladin PIM prototypes die vorig jaar werden afgeleverd bij de US Army komen terug voor aanpas-singen en voorbereiding op productieontwikkeling. Dit is hetresultaat van intensieve testen waarbij over een periode van ruim een half jaar 7500 mijl werd gereden en 2600 granaten werden verschoten.

Bron: US Army

Foto: M109A6 PIM, BAE Systems

Frankrijk schafte in 2011 voor 10,7 miljard euro aan materieel aan

De M109A6 PIM ondergaanintensieve testen

Hongarije verlengt het leasen van de Gripen

Hongarije heeft het leasecontract voor zijn 14 JAS 39 C/D Gripen gevechtsvliegtuigen verlengd tot 2026. Het con-tract werd getekend met Zweden, maar over het bedrag zijn geen mededelingen gedaan. Hongaarse defensie-critici stellen dat het totale bedrag voor de lease vanaf 2001 genoeg zou zijn voor de verwerving van de toestel-len. Ook tsjechië start onderhandelingen met Zweden voor de verlenging van het leasecontract voor zijn 14Gripen gevechtsvliegtuigen.


Foto: Hongaarse Saab Gripen, Wikipedia


53


52

India kiest de Rafale

Het contact met Defensie als eindgebruiker was van onschat-bare waarde bij de ontwikkeling van deze lichtgewichthelm, aldus de directeur van het bedrijf Protension Composites. Dit Nederlandse bedrijf ontwikkelde samen met DSM Dyneema, ook een Nederlands bedrijf, deze helm. Het vernieuwde pro-duct levert een betere bescherming dan de huidige helm en is ook nog eens 40% lichter. Het afgelopen jaar won dit bedrijf een Defensie-innovatieprijs. Als iedereen wordt uitgerust met deze helm, wordt Defensie 12 ton lichter, zo stelt het bedrijf.

Bron: Defensie

Foto: Lichtgewicht helm, Defensie

Lichtgewicht helm wint innovatiecompetitie

Italië reduceert het aantal JSF’s

Als gevolg van de eurocrisis snijdt Italië drastisch in zijndefensiebudget om de overheidsfinanciën op orde te krij-gen. Defensie zal 20% van zijn personeel reduceren, van 223.000 naar 170.000 personen. De Italiaanse landmacht-eenheden zullen twee van de elf manoeuvre brigadesgaan missen. Bij de marine zullen kustvaartuigen, onder-zeeërs en mijnenvegers worden verminderd. De 160 vlieg-tuigen van het type tornado, AMX en Av-8B Harrier II zou-den worden vervangen door 131 F-35’s. Italië overweegt nu de aanschaf van 90 toestellen, waarvan de helft in de F-35B versie, en verwacht dat zijn industriële deelname aan het project kan worden behouden.


Foto: de F-35B Lightning II vtOL

De laagste bieder was de rafale en die versloeg daarom deEurofighter typhoon voor de levering van minstens 126 toe-stellen voor een bedrag van 10,6 miljard USD aan India. Beide toestellen zijn capabel en in gevechten beproefd. De typhoon heeft betere prestaties en meer mogelijkheden voor opwaarde-ring in de toekomst, maar de rafale beschikt al over het nieuwetype radar het zogenaamde active electronically scanned array (AESA). Ook is de rafale al in een marineversie operationeel. Dit sprak India aan in het kader van interoperabiliteit, hoewel dit niet was opgenomen in het pakket van eisen. voor Dassault komt er wel een uitdaging om de rafale aan te passen aan de Indiase bewapening van raketten en bommen.

Bron: diversen

Foto: rafale, Dassault


55


54

Verenigingsnieuws

PetitieDe doelstelling van onze vereniging komt er kort geformuleerd op neer dat Nederland recht heeft op een krijgsmacht die er toe doet. Het lijkt erop dat de politiek daar andere gedachten over heeft en dat Defensie wederom de sluitpost wordt in een door een nieuwe regering op te stellen begroting. tegen deze achtergrond is de Koninklijke vereniging van Marineofficieren een initiatief gestart om door een petitie, die hopelijk door veel mensen is ondertekend, de (toekomstige) leden van de tweede Kamer deze zorgen onder de aandacht te brengen.

Het bestuur beveelt de ondertekening van deze petitie van harte bij u aan. Zie pagina 55.

FelicitatieDe lintjesregen van dit jaar is ook neergekomen op Michiel Kasteleijn. Hij is onze regiovertegenwoordiger Noord- en Zuid Holland en kreeg uit handen van de Burgemeester van Amster-dam de versierselen opgespeld die behoren bij de benoeming tot lid in de Orde van Oranje Nassau. Hij kreeg deze onderschei-ding als beloning voor zijn vele werk in het belang van de civie-le en militaire luchtvaart, maar ook voor zijn inspanning voor de verenigingen Onze Luchtmacht en ‘Ons Leger’. Ook zijn in-tensieve bemoeienissen met de doorstart van het Aviodrome in Lelystad, hebben hieraan bijgedragen.Wij feliciteren hem van harte met deze mooie onderscheiding.

Excursie in de Regio OostOnze regiovertegenwoordiger Oost heeft met de directeur, de heer ir. F. van vliet, een bedrijfsbezoek kunnen afspreken aan de rheinmetall vestiging in Ede (adres rHEINMEtALL Nederland Bv, radonstraat 30, 6718 WS EDE (GLD)).Hij nodigt (jeugd-)leden en introducés/andere belangstellenden uit voor dit bezoek op

Woensdag 5 september 2012

In deze vestiging vindt de productie plaats van de BOXEr, het nieuwe gepantserde wielvoertuig voor de Koninklijke Land-macht.

Het programma ziet er als volgt uit:- 12.30 - 13.30 uur: ontvangst met koffie en een broodje.- 13.30 - 14.00 uur: toelichting op het bedrijf en de productie- 14.00 - 15.00 uur: rondleiding door het bedrijf- 15.00 - 16.00 uur: napraten met een drankje en afsluiting.

U kunt uw deelname kenbaar maken door het overmaken van e5 per persoon op rekeningnummer 170055 t.n.v. P.r. Klop in Den Haag.Uw betaling moet uiterlijk 27 augustus a.s. zijn bijgeschreven en zijn voorzien van uw adresgegevens. Op dit adres krijgt u dan een bevestigingsbrief met routebeschrijving en/of reisadvies. Die brief dient tevens als toegangsbewijs voor het bedrijf.Laat deze buitenkans om een interessant bedrijf te bezichtigen niet aan uw neus voorbij gaan. Meldt u wel tijdig, op is op!!Onze regiovertegenwoordiger tijme Bouwers hoopt op een grote opkomst en zal u in Ede graag begroeten. Hij is voor meer vragen bereikbaar onder nummer: 0543–471 761, e-mail: [email protected] en tijdens het bezoek onder nummer 06-2268 0112.

Armex | Juni 2012 | nummer 3

55


54

Hij is gedurende bijna vijftien jaar onze bijzonder

hoogleraar geweest aan de rijksuniversiteit te Utrecht.

toen hij begon was de benaming voor deze

bijzondere leerstoel nog: ‘Militaire Geschiedenis van

het Koninkrijk der Nederlanden na 1870’.

Mede door zijn inspanning is de leergang uitgebreid

en is de naam gewijzigd in: ‘Geschiedenis van de

veiligheidsproblematiek’.

Hij was populair bij zijn studenten en zowel zijn

hoorcolleges als zijn workshops hadden altijd veel

belangstelling.

Wij gedenken hem met warme gevoelens en wensen

zijn echtgenote en kinderen veel sterkte toe bij het

moeten wennen aan de lege plaats die hij in hun midden

achterlaat.

Dat hij moge rusten in vrede!

Professor dr. J.G. SICCAMA

In memoriam

In zijn woonplaats Den Haag

is na een kort ziekbed

op 67-jarige leeftijd overleden

Bro

n: I

nst

itu

ut

Clin

gen

dae

l


55


54


55


54

Den Haag, 12 juli 2012

Geacht bestuur,

Recent is de Koninklijke Vereniging van Marineofficieren (KVMO) gestart met de online petitie ‘Handen af van Defensie, in het belang van de verzorgingsstaat’. Het hoofdbestuur van de KVMO wil u hierbij vragen deze petitie zo breed mogelijk onder de aandacht te brengen in uw verenigingsblad, op uw website en via sociale media. Hoe meer de petitie wordt ondertekend hoe duidelijker het signaal. De petitie is inmiddels ruim 4000 keer ondertekend.

Deze petitie wordt na de verkiezingen aangeboden aan de Tweede Kamer met het doel een duidelijk signaal richting het parlement af te geven dat Nederland reeds onderverzekerd is voor haar veiligheid en dat verdere bezuinigingen op Defensie geen enkele structurele bijdrage leveren aan het verbeteren van de financieel economische situatie in Nederland. Hieronder is de volledige tekst van de petitie opgenomen:

Defensie (€ 7 miljard) is de goedkoopste verzekering van de verzorgingsstaat. Stabiliteit in de wereld is nodig voor toegang tot schaarse grondstoffen en ongestoord handel drijven met vrij gebruik van de zee. Dan blijft de economische motor die de verzorgingsstaat betaalt, draaien. Het is Defensie én zorg, niet óf.

PETITIE

Wij,

bezorgde Nederlanders die relatie zien tussen een adequate Nederlandse defensie en onze welvaart,

constateren dat: - door het bezuinigen van € 1 miljard op Defensie, Nederland zijn internationale NAVO-verplichtingen niet nakomt; - de slagkracht van de krijgsmacht tot onder een aanvaardbaar niveau is gezakt; - Defensie door de voortdurende reorganisaties in alle geledingen 'piept en kraakt' en er grote zorgen zijn over de inzetbaarheid van de krijgsmacht; - het sombere vooruitzicht van opnieuw enorme bezuinigingen de werving frustreert; en verzoeken

het Parlement verdere bezuinigingen op Defensie te verwerpen. De internationale gemeenschap, VN, NAVO en Europa, verwachten dat NL als 16e economie van de wereld een 'fair share' draagt, bij het bestrijden van internationale criminaliteit (drugs, mensensmokkel, piraterij) en het indammen van vluchtelingenstromen. Nederland verwacht nationale veiligheid door o.m. explosievenopruiming, mijnenbestrijding, luchtruimbeveiliging en bijstand rampenbestrijding.

Steunt u deze petitie ook? Teken dan op: http://www.petities.nl/petitie/handen-af-van-defensie-in-belang-van-verzorgingsstaat en breng de petitie ook onder de aandacht van uw vrienden, familie en kennissen. Bij voorbaat dank voor uw medewerking.

Hoogachtend,

Drs. T.R. Timmerman Secretaris

De zorg voor een deugdelijke krijgsmacht was in 1912 aanleiding om de Koninklijke Nederlandse vereniging ‘Ons Leger’ op te richten. De grote bezuinigingen van de laatste jaren tonen aan dat we ons nog steeds zorgen moeten maken. De Koninklijke Nederlandse vereniging ‘Ons Leger’ zet zich daarom ook vandaag in voor een krijgsmacht die er toe doet!Zij spant zich in voor een breed draagvlak voor onze krijgsmacht in onze samenleving en draagt die boodschap uit naar de politiek, de industrie, de wetenschap en de media. Daarnaast toont ze zich betrokken bij families van uitgezonden militairen.De vereniging organiseert tal van activiteiten zoals lezingen en bezoeken aan militaire locaties. Ook heeft ze een bijzondere leerstoel in de Geschiedenis van de veiligheidsproblematiek aan de rijksuniversiteit van Utrecht en kent jaarlijks de Prins Maurits-medaille toe.

voelt u zich betrokken bij de krijgsmacht en ondersteunt u onze doelstelling, wordt dan lid van de Koninklijke Nederlandse vereniging ‘Ons Leger’ voor € 30 per jaar ( voor jeugdleden vanaf 16 jaar tot 26 jaar € 15 per jaar). U ontvangt dan zes maal per jaar het blad Armex.

U kunt zich aanmelden door te schrijven naar: Koninklijke Nederlandse vereniging ‘Ons Leger’Antwoordnummer 10246, 2270 WB voorburg,of te mailen naar [email protected] meer informatie: www.onsleger.nl

ARMEXO N A F H A N K E L I J K D E F E N S I E M A G A Z I N EUItGAvE vAN DE KONINKLIJKE NEDErLANDSE vErENIGING ‘ONS LEGEr’

Voor een krijgsmacht die ertoe doet!

ONAFHANKELIJK DEFENSIEMAGAZINE ARMEX...Green Paper_opmaak Advertentie Axuda_opm01_DS3007.indd 1...

Documents

Transcript of ONAFHANKELIJK DEFENSIEMAGAZINE ARMEX...Green Paper_opmaak Advertentie Axuda_opm01_DS3007.indd 1...