NWO-jaarverslag 2017 - ScienceGuide
Transcript of NWO-jaarverslag 2017 - ScienceGuide
NWO-jaarverslag 2017
Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek
NWO Jaarverslag 2017
Den Haag Juli 2018
Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek
Colofon
Dit gedrukte jaarverslag bevat de bestuurlijke verantwoording over 2017 van de raad van bestuur van
NWO op basis van de prestatie-indicatoren en de jaarrekening Het is in het bijzonder bedoeld voor
de opdrachtgevers van NWO en haar bestuurlijke relaties in de wetenschap Het jaarverslag is ook op
internet te vinden op wwwnwonljaarverslag
NWODe Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek is een van de belangrijkste weten-
schapsfinanciers in Nederland en zorgt voor kwaliteit en vernieuwing in de wetenschap NWO
investeert jaarlijks bijna 900 miljoen in nieuwsgierigheidsgedreven onderzoek onderzoek met
betrekking tot maatschappelijke uitdagingen en onderzoeksinfrastructuur Op basis van adviezen van
deskundige wetenschappers en experts uit binnen- en buitenland selecteert en financiert NWO
onderzoeksvoorstellen NWO stimuleert nationale en internationale samenwerking investeert in
grote onderzoeksfaciliteiten bevordert kennisbenutting en beheert onderzoeksinstituten NWO
financiert bijna 6300 onderzoeksprojecten aan universiteiten en kennisinstellingen
UitgeverNederlandse Organisatie voor
Wetenschappelijk Onderzoek (NWO)
Postbus 93138
2509 AC Den Haag
T +31 (0)70 344 06 40
E voorlichtingnwonl
W wwwnwonljaarverslag
Den Haag juli 2018
Inhoudsopgave
Voorwoord 5
NWO in het kort 7
1 | Beleid en programmarsquos 11
A Strategievorming en samenwerking 11
Uitgelicht 12
B Talent en vrij onderzoek 14
Talent stimulerenTalent stimuleren 14
Vrije competitie 17
Zwaartekrachtprogramma 17
Uitgelicht 17
C Bijdrage aan maatschappelijke en economische uitdagingen 20
Nationale Wetenschapsagenda 20
Nieuw Kennis- en Innovatiecontract 20
Kennisbenutting 21
Regieorganen 22
Nationaal Regieorgaan Praktijkgericht Onderzoek SIA (NRPO SIA) 22
Nationaal Regieorgaan Onderwijsonderzoek 22
Uitgelicht 22
D Grootschalige onderzoeksfaciliteiten 24
E Instituten 25
Instituten en internationale infrastructuur 25
Vorming van de nieuwe institutenstichting NWO-I 25
Evaluaties van de instituten 25
Dynamisering van het institutenstelsel portfolio evaluatie 2018 26
Enkele instituten uitgelicht 26
F Internationaal beleid 27
NWO-WOTRO Science for Global Development 27
NWO en Science Europe 27
Tien jaar European Research Council 27
Derde-landenbeleid in 2017 27
Uitgelicht 28
G Open Science 30
Nationaal Plan en Platform Open Science 30
Open Science in Europa 30
NWO Stimuleringsfondsen Open Access 30
Uitgelicht 30
2 | Werkwijze 33
Beoordeling van onderzoeksvoorstellen 33
Bezwaren 33
Meldpunt wetenschappelijke integriteit 34
Gelijke kansen voor vrouwen en mannen 34
Uitgelicht 35
3 | Organisatie en Bedrijfsvoering 37
A NWO-organisatie governance en transitie 37
NWO-organisatie 37
Raad van bestuur 37
Raad van toezicht 37
Auditcommissie 37
Adviesraad 38
Domeinbesturen 38
Organogram 39
B Personeel 40
Algemeen 40
Kerncijfers personeel 2017 40
Diversiteitsbeleid NWO 41
Leiderschapsprogramma 41
Beheersing na ontslag 41
C Financieumln 42
Financieel kader en indicatoren 2017 48
Continuiumlteitsparagraaf en financieel perspectief 50
Financieel beleid 53
Risicoparagraaf 54
Risicomanagementbeleid 54
Risicobereidheid 55
Belangrijkste risicorsquos 55
Liquiditeiten NWO 56
4 | Jaarverslag raad van toezicht 57
5 | Jaarrekening 59
Overige gegevens 131
Controleverklaring van de onafhankelijke accountant 131
Bijlage 1 | Exploitatie overzicht 2017 specifieke bijdragen 137
Bijlage 2 | Samenstelling besturen NWO-koepel in 2017 143
5Voorwoord
Voorwoord
In het jaar 2017 heeft NWO hard gewerkt aan de ontwikkeling van het
nieuwe strategisch plan voor 2019ndash2022 Het veld en onze partners
hebben we uitgebreid geraadpleegd om hun bijdrage mee te nemen
Wetenschappelijke kwaliteit en maatschappelijke impact vormen de
stip op de horizon voor NWO in de komende jaren Om die kwaliteit en
impact te realiseren bieden we ruimte aan de hele kennisketen en
verbinden we de agendarsquos van alle relevante partijen Dit betekent dat
NWO haar verbindende rol nadrukkelijk gaat invullen
Deze verbindende rol komt in het afgelopen jaar op verschillende
punten terug Met de middelen voor de Startimpuls die in 2017
beschikbaar kwamen heeft NWO een begin gemaakt met de
uitvoering van de Nationale Wetenschapsagenda
Door de extra middelen die het nieuwe kabinet uittrekt voor
wetenschappelijk onderzoek kan NWO de komende jaren verder gaan
met de uitvoering van de NWA om een aantal belangrijke maatschappelijke uitdagingen aan te
gaan Door het uitvoeren van de NWA stimuleert NWO samenwerking en verbinding tussen
universiteiten onderzoeksinstituten maatschappelijke instellingen vakdepartementen bedrijven en
overige kennisorganisaties Eind 2017 is ook het nieuwe kennis- en innovatiecontract afgesloten Als
NWO continueren we hiermee het onderzoek in het kader van het topsectorenbeleid en verbinden
we de topsectoren deels in een cross sectoraal programma Want steeds meer grote maatschappelijke
vraagstukken zoals bijvoorbeeld de energietransitie vragen om sector overstijgend onderzoek
Verder loopt er sinds eind 2017 een proef met Industrial Doctorates Dit programma voor promovendi
in het bedrijfsleven biedt een impuls voor de samenwerking tussen kennisinstellingen en het
bedrijfsleven in het bijzonder het midden- en kleinbedrijf
Met het Open Access-beleid om publicaties van onderzoek dat is gefinancierd met publieke middelen
voor iedereen gratis toegankelijk te maken is in Europa de afgelopen jaren een duidelijke slag
gemaakt NWO heeft daarbij een voortrekkersrol vervuld Nu gaan we een stap verder en nemen we
het voortouw op het gebied van Open Science om ook de gegevens die voortkomen uit publiek
gefinancierd onderzoek voor iedereen toegankelijk te maken NWO heeft binnen Europa de taak op
zich genomen om de richtlijnen in de financieringsrondes (lsquocallsrsquo) met betrekking tot het beschikbaar
stellen van onderzoeksdata te harmoniseren voor alle Europese onderzoeksfinanciers Ook dit past bij
onze verbindende rol En in een nationale en een internationale conferentie heeft NWO in 2017 de
problematiek met betrekking tot aanvraagdruk aan de orde gesteld Want het systeem waarbij
experts de onderzoeksvoorstellen beoordelen staat in veel landen onder druk door het grote aantal
onderzoeksvoorstellen De aanbevelingen uit de conferenties die de minister van OCW integraal
heeft overgenomen werken we nu uit in goed overleg met de Vereniging van Samenwerkende
Nederlandse Universiteiten (VSNU)
Als organisatie hebben we de afgelopen jaren toegewerkt naar een nieuw organisatiemodel
dat meer is gericht op verbinding en samenwerking Met de fusie van de NWO-instituten in de
NWO-Institutenorganisatie en de inrichting van de NWO-domeinen is de eerste fase van deze transitie
in 2017 afgerond Uit de vele nieuwe taken die op ons afkomen blijkt dat de buitenwereld
vertrouwen in ons heeft Wij vatten dit op als een compliment voor NWO In dit jaarverslag doen wij
beknopt verslag van onze activiteiten de ontwikkelingen en besteding van middelen waarbij enkele
activiteiten zijn uitgelicht
Prof dr Stan Gielen
Voorzitter raad van bestuur NWO
7NWO in het kort
NWO in het kort
2017 is het derde jaar van de strategieperiode 2015-2018 In deze periode richt NWO zich nog
nadrukkelijker dan voorheen op haar rol als verbinder van wetenschap samenleving en
bedrijfsleven
Financiering van onderzoeksaanvragen
NWO heeft als doel om excellent onderzoek te faciliteren en te stimuleren Een van de belangrijkste
uitgangspunten van NWO is dat de beste onderzoekers en onderzoeksvoorstellen worden
geselecteerd Mede door die inspanning blijft Nederland een belangrijke speler in de internationale
onderzoekswereld
In 2017 financierde NWO wetenschappelijk onderzoek en onderzoeksinfrastructuur voor een totaal-
bedrag van euro 873 miljoen Het grootste deel hiervan werd toegekend aan aanvragen ingediend in het
kader van de verschillende programmarsquos voor talent en vrij onderzoek (euro 299 miljoen) Daarnaast gaf
NWO euro 161 miljoen uit aan onderzoeksinfrastructuur (inclusief instituten) euro 102 miljoen aan maat-
schappelijke en economische uitdagingen en euro 203 miljoen aan overige programmarsquos
Van alle aanvragen die NWO in 2017 ontving is 30 procent toegekend Ten opzichte van eerdere
jaren is er een licht stijgende trend waarneembaar In 2016 was het honoreringspercentage nog
27 procent in 2015 25 procent en in 2014 24 procent Het percentage verschilt echter wel voor de
verschillende strategische financieringsinstrumenten (zie tabel 1) Bij de talentprogrammarsquos is het
percentage relatief laag namelijk 17 procent Instrumenten gericht op maatschappelijke uitdagingen
en onderzoeksfaciliteiten en -apparatuur kennen daarentegen hogere honoreringspercentages
Tabel 1 | Verhouding aantal (voor)aanvragen en toekenningen per strategische indeling
Strategische indeling financieringsinstrumenten
Aantal (voor)aanvragen
Aantal toekenningen
Honorerings-percentage
Man Vrouw Man Vrouw Man Vrouw
Talent 1406 1039 224 191 16 18
Vrije competitie 654 261 186 80 28 31
Onderzoeksfaciliteiten en -apparatuur 237 99 164 60 69 61
Maatschappelijke uitdagingen 678 385 307 157 45 41
Overig 767 273 314 61 41 22
Totaal 2017 3742 2057 1195 549
lsquoOverigrsquo veelal kleine programmarsquos gericht op internationalisering of kennisbenutting oa de samenwerkingen met
China India en Brazilieuml en bezoekersbeurzen evenals KIEM Take-off en programmarsquos van het Nationaal Regieorgaan
Onderwijsonderzoek en WOTRO
8NWO in het kort
Aanvragen Honoreringen
Talent Onderzoeksfaciliteiten en -apparatuurVrije competitie
Maatschappelijke uitdagingen Overig
42
166
18
18 24
1327
22
15
Figuur 1 | Percentage aanvragen en percentage toekenningen naar strategisch doel
Onderzoekers en onderzoeksprojecten
De door NWO toegekende subsidies komen voor een belangrijk deel ten goede aan de aanstellingen
van wetenschappelijk personeel (zie tabel 2) NWO financierde in 2017 bijna 6000 fte wetenschappe-
lijk personeel aan diverse onderzoeksinstellingen waaronder ook hbo-instellingen
NWO financierde in totaal ruim 6300 lopende onderzoeksprojecten (zie tabel 3) Het aantal lopende
onderzoeksprojecten beslaat naast de in 2017 toegekende onderzoeksprojecten ook de
onderzoeksprojecten die in eerdere jaren zijn toegekend maar die nog niet in 2017 zijn afgerond of
die pas in de loop van 2017 zijn afgerond
Tabel 2 | Door NWO (mede) gefinancierd wetenschappelijk personeel (WP) en niet wetenschappelijk
personeel (NWP)
Fte Totaal
WP NWP
Universiteiten 4419 161 4581
NWO-instituten(organisatie) 856 611 1466
KNAW-instituten 100 7 108
Overige onderzoeksinstellingen 525 94 619
NWO-bureau 2 473 475
Totaal 2017 5902 1346 7248
NWO-instituten De aantallen zijn incl medewerkers die worden gefinancierd uit de basisfinanciering van de instituten
van NWO
Onder lsquooverige onderzoeksinstellingenrsquo vallen oa hbo-instellingen TNO Max Planck Instituut KNMI DELTARES en
NKI
9NWO in het kort
Tabel 3 | Verdeling lopende onderzoeksprojecten
Indeling 2016 2017
Totaal universiteiten 4722 5045
Totaal NWO-instituten(organisatie) 157 122
Totaal KNAW-instituten 114 111
Totaal Overige instellingen (oa hbo-instellingen) 753 1061
NWO-Totaal 5746 6339
Publicaties en andere resultaten
In 2017 verschenen ruim 15000 wetenschappelijke publicaties en andere resultaten van - door NWO
gefinancierde ndash projecten 45 procent van die wetenschappelijke publicaties werd gepubliceerd in
Open Access tijdschriften en andere wetenschappelijke publicaties (zie tabel 4) Dit is een stijging ten
opzichte van voorgaande jaren In 2014 werd nog slechts 14 procent van alle publicaties Open Access
gepubliceerd (zie grafiek 1)
Een aanzienlijk deel van de lopende onderzoeksprojecten valt nog niet onder de strengere voor-
waarden die NWO eind 2015 heeft gesteld met betrekking tot Open Access publiceren Voor de
komende jaren is dus conform de doelen van het ministerie van Onderwijs Cultuur en Wetenschap
(OCW) en van NWO te verwachten dat het percentage Open Access gepubliceerd onderzoek verder
toeneemt
Tabel 4 | Publicaties en andere resultaten van NWO-projecten
Type publicaties 2016 2017
Wetenschappelijke tijdschriftenboeken 10335 8655
Proefschriften 447 419
Overige 5121 6047
Gepubliceerd via Open Access (OA) 5457 6797
van het totaal aantal publicaties OA gepubliceerd 343 450
Toelichting
ndash Dit overzicht is een weergave van alle door de onderzoekers geregistreerde output Dit is waarschijnlijk een
onderschatting van de werkelijke aantallen NWO werkt samen met de VSNU KNAW en SURF aan randvoorwaarden
voor optimale registratie
ndash Wetenschappelijke tijdschriften boeken boeken (monografie) hoofdstukken in boekboek bijdragen academische
publicaties
ndash Overig octrooien databestanden redacties prijzen columns posterpresentaties conference papers publicaties voor
een breed publiekprofessionals en overige wetenschappelijke bijdragen
2014 2015 2016 2017
45
34
1914
50
40
30
20
10
0
Grafiek 1 | Percentage publicaties Open Access gepubliceerd
11Hoofdstuk 1 | Beleid en programmarsquos
1 | Beleid en programmarsquos
A Strategievorming en samenwerking
NWO zet in op meer samenwerking en verbinding om beter in te spelen op ontwikkelingen in de
wetenschap eacuten de maatschappij In 2017 heeft NWO het onderzoeksveld op verschillende manieren
betrokken Zo raadpleegde NWO het wetenschappelijke en maatschappelijke veld de opdrachtgevers
samenwerkingspartners en andere relevante partijen uitgebreid om hun bijdrage mee te nemen in het
nieuwe strategische plan 2019-2022 dat in april 2018 is verschenen Daarnaast heeft NWO in 2017 nauw
samengewerkt met haar partners om oplossingen te formuleren om de aanvraagdruk voor wetenschappers
in Nederland te verminderen Deze en andere voorbeelden van hoe NWO in het afgelopen jaar de
samenwerking en verbinding met het veld heeft opgezocht worden hieronder kort beschreven
Samen werken aan oplossingen werkconferenties aanvraagdruk
Welke maatregelen zijn nodig om de aanvraagdruk te verminderen en hoe kunnen de NWO-beoor-
delingsprocedures worden verbeterd Op 4 april 2017 organiseerde NWO een nationale werk-
conferentie in de Rode Hoed te Amsterdam Het doel van deze werkconferentie was om samen met
wetenschappers bestuurders van kennisinstellingen beleidsmakers en partners van NWO (oa
KNAW VSNU en ministeries) antwoorden te formuleren op deze vragen
Op 29 en 30 juni organiseerde NWO vervolgens een internationale werkconferentie met zuster-
organisaties uit het buitenland Tijdens deze conferentie konden deelnemers hun ervaringen en
good practices met het systeem van peer review uitwisselen De resultaten van beide conferenties
leverden input voor de maatregelen die NWO in het najaar van 2017 heeft aangekondigd om de
aanvraagdruk voor wetenschappers te verminderen Het resultaat van dit bijzondere samen-
werkingstraject is een aantal breed gedragen maatregelen die NWO in overleg met haar partners in
de loop van 2018 zal gaan invoeren Het streven van NWO is om het honoreringspercentage voor elk
financierings-instrument niet lager dan 25 procent te laten zijn Een van de maatregelen is dat NWO
gaat onderzoeken of voorselectie op grond van cvrsquos bij de Vernieuwingsimpuls bijdraagt tot een
lagere aanvraagdruk
Onderzoekers en domeinbestuur verbonden in nieuwe NWO-adviesstructuur
De organisatiestructuur van NWO maakte in 2017 grote veranderingen door Negen wetenschaps-
gebieden zijn geclusterd tot vier domeinen Hoe organiseer je de samenwerking en verbinding tussen
domein(bestuur) en achterban Dit deed het bestuur van het NWO-domein Exacte en Natuurweten-
schappen (ENW) door eind 2017 zeven disciplinaire adviescommissies in te stellen De advies-
commissies lsquotafelsrsquo genoemd bestaan uit onderzoekers en vertegenwoordigers uit maatschappij en
bedrijfsleven De lsquotafelsrsquo hebben een belangrijke rol bij het ondersteunen en het adviseren over
strategie onderzoeksprogrammarsquos en de versterking van het onderzoeksveld Ook kunnen de tafels
het bestuur voeden met signalen uit de achterban Op deze manier leveren de lsquotafelsrsquo als verbindende
schakel met het veld een belangrijke bijdrage om NWO te helpen haar rol als wetenschapsfinancier
cooumlrdinator en makelaar goed te vervullen De adviesstructuur zal in 2018 verder worden ontwikkeld
Samen brainstormen over kansen in nieuw NWO
Op 16 november 2017 vond voor het eerst de Synergieconferentie plaats Deze bijeenkomst die was
georganiseerd door het NWO-domein Sociale en Geesteswetenschappen (SGW) was bedoeld om
samen met onderzoekers en andere geiumlnteresseerden te brainstormen over welke kansen het nieuwe
NWO biedt voor inspirerende nieuwe (discipline-overstijgende) netwerken en richtingen voor
strategie en beleid In Uitgelicht lsquoSynergieconferentie trekt zorsquon 200 belangstellenden uit sociale en
geesteswetenschappenrsquo staat meer informatie over de succesvolle eerste editie van de
Synergieconferentie
12Hoofdstuk 1 | Beleid en programmarsquos
Samenwerking in programmarsquos Explorail
NWO werkt samen met verschillende partners in onderzoeksprogrammarsquos In 2012 ging het onder-
zoeksprogramma ExploRail van start een bijzondere samenwerking tussen ProRail en NWO De
hoofdvraag lsquoHoe maak je het Nederlandse spoor voor de toekomst zo goed mogelijk bestand tegen
verstoringen en hoe werken we daar met verschillende partijen optimaal in samenrsquo Het programma
is in het najaar van 2017 afgesloten met een conferentie een video en een magazine In Uitgelicht
lsquoWetenschap en praktijk samen op weg naar een toekomstbestendig spoorrsquo meer informatie over dit
bijzondere samenwerkingsprogramma
Uitgelicht
Synergieconferentie trekt zorsquon 200 belangstellenden uit sociale en geesteswetenschappen
Op 16 november 2017 organiseerde het NWO-domein
SGW de Synergieconferentie lsquoCreating common
ground for the social sciences and humanitiesrsquo De
conferentie vond plaats in Utrecht en werd bijgewoond
door zorsquon 200 mensen uit de verschillende disciplines
die in het nieuwe onderzoeksdomein verenigd zijn
De organisatiestructuur van NWO heeft in 2017 grote
veranderingen doorgemaakt onder andere met de
clustering van negen wetenschapsgebieden tot vier
domeinen Die nieuwe structuur kan kansen bieden
voor meer samenwerking inspirerende nieuwe
netwerken en nieuwe richtingen voor strategie en
beleid Maar hoe die kansen te benutten hoe synergie
te bereiken en wat moet NWO doen om dit alles te
ondersteunen en te faciliteren Daarover ging men in
gesprek tijdens de conferentie
Barbara Vis en Miko Flohr twee jonge onderzoekers spraken een column uit over de kansen en bedreigingen die zich
voordoen als je zoveel onderzoeksdisciplines in eacuteeacuten domein verenigt Keynote-spreker professor Chad Gaffield ndash
hoogleraar Geschiedenis en digitalisering aan de Universiteit van Ottawa en voormalig president van de federale Social
Sciences and Humanities Research Council van Canada (SSHRC) ndash inspireerde met enkele voorbeelden uit Canada van
nieuwe strategieeumln voor de financiering van onderzoek In twee rondes met parallelle workshops kon men met elkaar in
gesprek gaan over actuele vraagstukken Hoe kunnen data-infrastructuren het onderzoek in de sociale en
geesteswetenschappen aanjagen Hoe beoordeel je aanvragen uit meer dan veertig verschillende disciplines Wat kun je
doen aan aanvraagdruk En hoe ga je om met alternatieve feiten NWO-voorzitter Stan Gielen en Dirk-Jan den Boer
directeur van het SGW-domein rondden de bijeenkomst af Bij de evaluatie beoordeelden de aanwezigen de conferentie
als goed Het is de ambitie deze conferentie jaarlijks te organiseren De tweede editie volgt in het begin van 2019
13Hoofdstuk 1 | Beleid en programmarsquos
Wetenschap en praktijk samen op weg naar een toekomstbestendig spoor
Een bijzonder samenwerkingsprogramma tussen praktijk en wetenschap sociale en technologische wetenschappen en
publiek en privaat Met twee onderzoekslijnen een budget van vijf miljoen euro negen projecten en negentien
promovendi Dat is ExploRail het vijfjarig onderzoeksprogramma van ProRail samen met NWO in een notendop Centraal
stond de vraag Hoe maak je het drukke Nederlandse spoor voor de toekomst zo goed mogelijk bestand tegen
verstoringen en hoe werken verschillende partijen daarin optimaal samen Op 10 en 11 oktober 2017 werd het
programma afgesloten met een ExploRail symposium en ExploRail festival
ldquoExploRail is een succesvol programmardquo zegt Inge Drijfhout de secretaris voor dit onderzoeks-programma ldquoAlle projecten
zijn goed afgerond of staan op het punt te worden afgerond Wat het vooral bijzonder maakt is dat het programma niet
alleen naar de technische kant van spoorinnovatie kijkt maar ook naar de sociaal-organisatorische aspecten die daarmee
gepaard gaan ProRail vond het erg belangrijk om ook die kant in het onderzoek mee te nemenrdquo Meer informatie over de
projecten is terug te vinden op de website van het programma (zie beneden)
Om de verbinding te leggen tussen wetenschap en praktijk zijn alle projecten begeleid door ten minste eacuteeacuten hoogleraar en
door een research coach vanuit ProRail Op dit moment inventariseert ProRail de mogelijkheden om de
onderzoeksresultaten te implementeren Drijfhout ldquoHet implementeren daarvan binnen zorsquon complexe organisatie gaat
niet van de ene op de andere dag maar ProRail hecht grote waarde aan de toepassing van de verkregen wetenschappelijk
onderbouwde resultatenrdquo Een van de concrete uitkomsten die voortkwam uit dit programma is het succesvol toepassen
van beeldherkenningstechnieken voor het opsporen van slijtage en andere problemen aan de spoorinfrastructuur
Zie ook
httpexplorailverdusnlexplorail
httpexplorailcommedia
14Hoofdstuk 1 | Beleid en programmarsquos
B Talent en vrij onderzoek
Individuele talentontwikkeling en selectie van de beste onderzoekers en onderzoeksvoorstellen zijn
belangrijke uitgangspunten van NWO In 2017 kregen 403 onderzoekers in uiteenlopende stadia van hun
carriegravere een talentbeurs om hun vernieuwende ideeeumln en hun wetenschappelijke loopbaan te ondersteunen
Daarnaast kende NWO financiering toe aan 266 projecten in de vrije competitie
NWO hecht groot belang aan ruimte voor wetenschappelijke creativiteit en biedt daarom financiering voor
ongebonden wetenschap (vrij onderzoek) Ongebonden of vrij onderzoek wil zeggen dat de aanvrager
het onderzoeksthema zelf kan kiezen Talent en vrij onderzoek staan centraal in NWOrsquos talentprogrammarsquos
en vrije competitie waar we hieronder verder op ingaan We besteden ook aandacht aan het
Zwaartekrachtprogramma waarvan NWO in opdracht van OCW de selectieprocedure uitvoert
Talent stimuleren
Individuele NWO-beurzen en -premies zijn er voor alle onderzoekers van jonge onderzoekers die aan
het begin staan van hun wetenschappelijke carriegravere tot en met zeer gevorderde en vooraanstaande
wetenschappers
Talentprogrammarsquos
Tot de talentprogrammarsquos behoren
ndash de Spinozapremies
ndash de Vernieuwingsimpuls (Veni 0minus3 jaar na promotie Vidi 3minus8 jaar na promotie Vici 8minus15
jaar na promotie)
ndash de promotiebeurs voor leraren
ndash Rubicon (buitenlandervaring voor recentelijk gepromoveerde onderzoekers)
ndash Aspasia (vrouwelijk talent in hogere posities)
ndash disciplinegerichte talentprogrammarsquos
Tabel 5 geeft per programma een overzicht van het aantal (voor)aanvragen en toekenningen
uitgesplitst naar manvrouw in 2017 Het aantal aanvragen voor de talentprogrammarsquos ligt al jaren
hoog Met ruim 2300 aanvragen vormt het jaar 2017 daarop geen uitzondering De aanvraagdruk
ligt met name bij de Vernieuwingsimpuls hoog NWO heeft in 2017 in samenspraak met haar partners
maatregelen geformuleerd om de aanvraagdruk voor onderzoekers in Nederland te verminderen
Een deel van deze maatregelen richt zich in het bijzonder op de Vernieuwingsimpuls In 2018 zal een
begin worden gemaakt met de implementatie van deze maatregelen
Tabel 5 | Aantal (voor)aanvragen toekenningen talentprogrammarsquos
Talentprogrammarsquos Aantal (voor)aanvragen
Aantal toekenningen
Honorerings-percentage
Man Vrouw Man Vrouw Man Vrouw
Vernieuwingsimpuls-Veni 614 525 89 68 14 13
Vernieuwingsimpuls-Vidi 383 215 52 38 14 18
Vernieuwingsimpuls-Vici 160 75 22 12 14 16
Promotiebeurs voor leraren 61 81 22 32 36 40
Rubicon 89 69 15 22 17 32
Talentprogrammarsquos domein specifiek 38 25 17 14 45 56
Totaal 2017 1345 990 217 186 16 19
Het aantal (voor)aanvragen is het aantal initieel ingediende aanvragen Dit kunnen vooraanvragen zijn of uitgewerkte
aanvragen Vooraanvragen zijn beknopt en kosten de onderzoeker minder tijd NWO beoordeelt deze vooraanvragen op
haalbaarheid en adviseert onderzoekers om deze wel of niet uit te werken in een aanvraag
Onder lsquoTalentprogrammarsquos domein specifiekrsquo vallen de programmarsquos Natuurkundev Stimuleringsprogramma
Museumbeurzen Wiskundeleraar in onderzoek en Promoties in de geesteswetenschappen
15Hoofdstuk 1 | Beleid en programmarsquos
Spinozapremies
De Spinozapremie bedraagt euro 25 miljoen te besteden aan wetenschappelijk onderzoek
De premie is een eerbewijs en een stimulans voor verder onderzoek waarmee NWO talent en
toponderzoek in Nederland stimuleert De laureaten van 2017 zijn professor dr Eveline Crone
(Neurocognitieve ontwikkelingspsychologie Universiteit Leiden) professor dr Michel Orrit (Spectro-
scopie van moleculen in gecondenseerde materie Universiteit Leiden) professor drir Alexander van
Oudenaarden (Quantitative biology of gene regulation Universiteit UtrechtHubrecht Instituut)
en professor dr Albert Heck (Scheikunde en Farmaceutische wetenschappen Universiteit Utrecht)
Zij kregen de premie vanwege hun uitstekende verdiensten in hun vakgebied en hun onbetwiste
internationale reputatie In Uitgelicht lsquoDe ontdekkingsreis van Spinozalaureaat Albert Heckrsquo leest u
het verhaal van eacuteeacuten van hen
Tijdens de uitreiking van de Spinozapremies in september 2017 kondigde staatssecretaris Dekker
(OCW) aan dat vanaf 2018 de Stevinpremie als nationale prijs voor kennisbenutting in het leven
geroepen wordt Vanaf 2018 zal NWO jaarlijks twee Stevinpremies uitreiken aan wetenschappers die
met hun onderzoek grote economische of maatschappelijke impact hebben (gehad) Het premie-
bedrag bedraagt net als bij de Spinozapremie euro 25 miljoen
Vernieuwingsimpuls
De Vernieuwingsimpuls is het belangrijkste individuele financieringsinstrument van NWO met een
financieel volume van circa euro 160 miljoen per jaar In 2017 ontvingen 281 onderzoekers via dit
instrument financiering om hun carriegravere vooruit te brengen Eeacuten van hen was dr Jaime Hoogesteger
van Dijk Zijn onderzoek wordt nader toegelicht in de Uitgelicht lsquoRurale gemeenschappen in
Guanajuato onder druk door overexploitatie grondwaterrsquo
Carriegravereverloop laureaten Vernieuwingsimpuls
Een belangrijk doel van de Vernieuwingsimpuls is onderzoekers perspectief te bieden op een
wetenschappelijke carriegravere In figuur 2 is voor Veni- Vidi- en Vici-laureaten vanaf het begin van de
Vernieuwingsimpuls in 2000 het carriegravereverloop in beeld gebracht Uit de figuren is af te leiden dat
een groot deel van de laureaten na afloop van het project een hogere positie heeft dan bij aanvang
Figuur 2 | Carriegraveres laureaten Vernieuwingsimpuls (sinds 2000)
Aanvang project Einde project
Postdoc Universitair docent Universitair hoofddocent Hoogleraar Buiten de wetenschapoverig
71
25
2 3
37
42
13
3 5
Figuur 2a | Aanstelling Veni-laureaten bij aanvang vs bij einde project
16Hoofdstuk 1 | Beleid en programmarsquos
Van de 1474 Veni-laureaten die sinds het begin van de Vernieuwingsimpuls tot en met 2017 project-
financiering hebben ontvangen eacuten hun Veni-onderzoek hebben afgerond heeft 71 procent bij aan-
vang een positie als postdoc en 25 procent een aanstelling als universitair docent Na afloop is dit
respectievelijk 37 en 42 procent Bovendien is 13 procent van de Veni-laureaten aan het einde van het
project universitair hoofddocent en 3 procent hoogleraar
31
46
18
2 4 6
18
34
37
5
Aanvang project Einde project
Postdoc Universitair docent Universitair hoofddocent Hoogleraar Buiten de wetenschapoverig
Figuur 2b | Aanstelling Vidi-laureaten bij aanvang vs bij einde project
Van de 701 Vidi-laureaten heeft 31 procent bij aanvang een postdoc-positie en 46 procent is
universitair docent Gedurende de looptijd van het project maakt een aanzienlijk deel van de
laureaten promotie Aan het einde van het project is namelijk 34 procent universitair hoofddocent en
37 procent hoogleraar
5
9
3054
2 1 8
91
Aanvang project Einde project
Postdoc Universitair docent Universitair hoofddocent Hoogleraar Buiten de wetenschapoverig
Figuur 2c | Aanstelling Vici-laureaten bij aanvang vs bij einde project
Bij de 226 Vici-laureaten is bij aanvang 9 procent universitair docent 30 procent universitair
hoofddocent en 54 procent hoogleraar Na afloop is maar liefst 89 procent hoogleraar en 8 procent
universitair hoofddocent
17Hoofdstuk 1 | Beleid en programmarsquos
Vrije competitie
De vrije competitie kent projectfinanciering voor zowel individuele onderzoekers als onderzoeks-
groepen In 2017 hadden alle NWO-domeinen eacuteeacuten of meerdere financieringsinstrumenten in de vrije
competitie
Tabel 6 | Aantal aanvragen en toekenningen in de vrije competitie per NWO-onderdeel
Organisatieonderdeel Aantal (voor)aanvragen Aantal toekenningen
Man Vrouw Man Vrouw
Exacte en Natuurwetenschappen 223 65 68 22
Sociale en Gedragswetenschappen 176 66 24 8
Toegepaste en Technische Wetenschappen 114 29 37 10
Regieorgaan SIA 86 89 49 38
ZonMw 55 12 8 2
Totaal 2017 654 261 186 80
Zwaartekrachtprogramma
In mei 2017 heeft de minister van OCW aan een zestal consortia financiering toegekend in het kader
van het Zwaartekrachtprogramma Met dit programma wordt langdurige samenwerking tussen
onderzoeksgroepen gestimuleerd Geselecteerde wetenschappelijke consortia behoren tot de
wereldtop op hun gebied of hebben de potentie om die te bereiken NWO voerde de selectie-
procedure uit Drie van de toekenningen vielen binnen de exacte technische en natuurweten-
schappen eacuteeacuten binnen de levenswetenschappen en twee toekenningen binnen de sociale en
geesteswetenschappen In 2018 zal een nieuwe ronde van het programma starten
Uitgelicht
De ontdekkingsreis van Spinozalaureaat Albert Heck
Steeds beter begrijpen hoe het leven in elkaar zit op moleculair niveau Dat is de belangrijkste drijfveer van Albert Heck
hoogleraar scheikunde en farmaceutische wetenschappen in Utrecht In 2017 was hij eacuteeacuten van de vier winnaars van de
NWO-Spinozapremie de jaarlijkse prijs voor baanbrekend onderzoek
Heck dankt zijn Spinozapremie aan zijn pionierswerk op het gebied van de massaspectrometrie en proteomics Hij houdt
zich bezig met hoe eiwitmoleculen in een cel in elkaar zitten en hoe ze werken Met behulp van zijn technieken kan hij
inmiddels tienduizenden eiwitten tegelijkertijd in kaart brengen en monitoren Dat gebeurt door de grote eiwitmoleculen
in stukjes te knippen en die stukjes vervolgens te scheiden te fragmenteren en te wegen Zo ontstaat een beeld van de
bouwstenen van het eiwit Eiwitten in kaart brengen is belangrijk want zo zegt Heck ldquoEen lichaam bestaat uit miljarden
cellen met elk duizenden verschillende eiwitten Die eiwitten hebben allemaal een eigen functie Ze laten cellen specifieke
taken uitvoeren bijvoorbeeld in spiercellen of hersencellen Maar eiwitten opereren in die cellen niet alleen Je begrijpt
pas hoe een cel werkt als je begrijpt hoe cellulaire eiwitten samenwerken Die interactieve en dynamische eiwitnetwerken
bepalen of een cel en dus het gehele organisme gezond is of nietrdquo
Nieuwe belangrijke biologische vragen aanduiden en die dan met behulp van moderne massa-spectrometrie proberen te
beantwoorden ziet Heck als de kern van zijn werk Daarbij werkt hij vaak samen met deskundigen uit uiteenlopende
vakgebieden bijvoorbeeld voor onderzoek naar menselijke stamcellen naar de biologische klok van cyanobacterieumln naar
kanker of naar alzheimer ldquoIk voel me in ons onderzoek vaak als een ontdekkingsreiziger die voor het eerst een wereld
binnen treedt waarvan niemand weet hoe die er precies uit ziet Het liefst zou ik bovenop een eiwit in een cel willen zitten
en meemaken wat er in de tijd met dat eiwit gebeurtrdquo
18Hoofdstuk 1 | Beleid en programmarsquos
Inzicht in hoe eiwitten en cellen werken
helpt ook om nieuwe en betere
geneesmiddelen te ontwikkelen die
bijvoorbeeld minder bijwerkingen hebben
Ook verwacht Heck in de nabije toekomst te
kunnen volgen hoe iemand op een bepaald
medicijn reageert door snel en goedkoop de
eiwitten in een druppeltje bloed in kaart te
brengen Wat hij met de euro 25 miljoen van de
Spinozapremie gaat doen laat de
Spinozalaureaat open ldquoIk wil dat geld
gebruiken voor het mooie onverwachte dat
op mijn pad komt De prijs geeft mij de
vrijheid om nieuwe onbetreden wegen in te
slaanrdquo
Zie ook
Video 1 Spinoza Laureaat Albert Heck
Video 2 Spinoza Laureaat Albert Heck
Vlnr professor dr ir van Oudenaarde professor dr Orrit professor dr Heck en
professor dr Cron (Foto Frisse Focus)
Rurale gemeenschappen in Guanajuato onder druk door overexploitatie grondwater
Broccoli wortel maiumls knoflook spinazie en asperges de laatste 25 jaar zijn de productie en de export van verse groenten
in Mexico exponentieel gegroeid Vooral de regio Guanajuato in Centraal-Mexico kent een enorme agro-industrieumlle
lsquoboomrsquo Die heeft geleid tot meer banen in de regio maar heeft ook belangrijke (negatieve) consequenties voor mens en
milieu Overexploitatie van grondwater vormt daarbij de kern van het probleem
Dr Jaime Hoogesteger opgegroeid in Mexico onderzoekt deze problematiek vanuit een interdisciplinaire invalshoek
ldquoDe Veni-beurs van NWO gaf mij de gelegenheid om de complexiteit van deze problematiek te begrijpen en uit te diepen
In mijn onderzoek staan de rechten en de strategieeumln voor levensonderhoud van arme rurale gemeenschappen in het
gebied centraal Ik kijk bijvoorbeeld hoe de veranderende toegang tot grondwater hun situatie verandert en ik verken de
opties die zij hebben om hun recht op water te garanderenrdquo
Guanajuato illustreert een proces dat overal ter wereld aan de gang is de intensivering en internationalisering van de
landbouw met enorme gevolgen voor lokale gemeenschappen en het waterbeheer ter plekke ldquoIn de laatste zeventig jaar
zijn in veel gebieden in Guanajuato de grondwaterstanden gezakt van 10minus20 meter onder het maaiveld tot 160minus240
meter onder het maaiveld Hierdoor drogen waterputten op en verslechtert de grondwaterkwaliteit De landbouwsector is
hoofdverantwoordelijke voor dit probleemrdquo Het zijn vooral de rurale gemeenschappen die hiervan de dupe zijn Door de
overexploitatie raakt hun drinkwater bijvoorbeeld vervuild met desastreuze gevolgen voor de gezondheid
Het onderzoek van Hoogesteger laat zien hoe vervlochten waterbeheer is geraakt met globalisering ldquoIn een context van
internationale vrije markten en kapitalisme concentreert de toegang tot water en land zich in de handen van een kleine
groep rijken terwijl de armste mensen de gevolgen hiervan hard voelenrdquo Voor het ongelijkheidsprobleem is geen directe
oplossing voorhanden ldquoInternationale initiatieven om duurzaam en sociaal verantwoord te produceren bieden tot nu toe
te weinig perspectief om diepgaande veranderingen teweeg te brengen Wel kunnen we proberen de gevolgen voor de
rurale gemeenschappen wat te verzachten bijvoorbeeld door opvang en gebruik van regenwater te stimuleren Ook ligt
er een belangrijke taak om de lokale bevolking te informeren over de waterproblematiek Lokale ngorsquos gebruiken de
19Hoofdstuk 1 | Beleid en programmarsquos
resultaten van dit onderzoek daarvoorrdquo
Hiernaast blijkt uit het onderzoek hoe
vervlochten onze westerse consumptie is
geraakt met wat er in de rest van de
wereld gebeurt Hoogesteger ldquoHoe
bewuster we ons hiervan worden hoe
bewuster we keuzes kunnen maken over
de soort landbouw en gerelateerde
maatschappelijke verhoudingen die we
willen ondersteunen door onze
consumptiepatronenrdquo
Zie ook
YouTubendash Consuming the future
YouTubendash Water goes or where does the
water go
Arbeidsongeschiktheidswetgeving keuringsprocedures en lichamelijke beperkingen in de praktijk Leren van historisch onderzoek
Wanneer is iemand gehandicapt En wanneer is iemand arbeidsongeschikt Al sinds de eerste arbeidsongeschikt-
heidswet ndash de Ongevallenwet minus in 1901 werd aangenomen is dit onderwerp van discussie onder politici artsen en weten-
schappers Voortdurend worden de regels rondom arbeidsongeschiktheid aangescherpt om ervoor te zorgen dat alleen
de juiste mensen minus dat wil zeggen de mensen die rsquoecht gehandicaptrsquo zijn minus een uitkering krijgen Promovenda Nathanje
Dijkstra onderzoekt wat het effect is van die scherpere regelgeving op het idee van wie die juiste mensen zijn en op de
manier waarop deze zichzelf en anderen zien Zij is eacuteeacuten van de onderzoekers die dankzij een talentbeurs van NWO in 2017
een begin heeft kunnen maken met haar wetenschappelijke carriegravere
Al is zij onlangs met haar onderzoek gestart het onderwerp heeft de interesse van Dijkstra al enkele jaren geleden gewekt
ldquoNa de introductie van de Ongevallenwet zag je dat de diagnose traumatische neurose minus een diagnose die nu niet meer
gangbaar is maar die werd gebruikt voor lichamelijk onverklaarbare aandoeningen minus toenam In Nederland was men in
die tijd zelfs bang voor een epidemische toename Uit de discussie rond arbeidsongeschiktheid lijkt het alsof er een soort
objectieve echtheid bestaat Maar vanuit het onderzoeksveld van de Disability Studies weten we dat je lichamelijke
beperking ook in context moet zien Iemand die twee benen mist wordt in zijn functioneren belemmerd door hoge
drempels en trappen maar is niet gehandicapt als het gaat om het voeren van een telefoongesprek De vraag wie als
terechte ontvangers van een uitkering moeten worden gezien is dus in de keuringspraktijk complexer Die praktijk vraagt
om classificaties maar die zijn lang niet zo vastomlijnd Een etiket doet bijvoorbeeld iets met de manier waarop mensen
zichzelf zien en hoe ze zich gedragen en tegelijkertijd zorgen deze gedragingen er weer voor dat het etiket steeds anders
wordt gedefinieerdrdquo De vraag die Dijkstra in haar onderzoek centraal stelt is wat keuringsprocedures en daaruit
voortkomende classificaties doen met het zelfbeeld van de getroffenen en met het beeld dat artsen en anderen van hen
hebben
Dijkstra benadert haar onderzoek vanuit een sociaal- en cultuurhistorisch perspectief Zij bestudeert de periode
1901minus1967 minus de jaren waarin de Ongevallenwet van kracht was minus en kijkt daarbij vooral naar gevallen van traumatische
neurose en amputatie Met archiefonderzoek wil ze inzicht verkrijgen in concrete casussen wat gebeurde er in de
keuringspraktijk van die jaren Hiermee hoopt zij inzicht te bieden in de culturele processen en de rol van classificatie bij
keuringsprocedures en daarvan te leren voor de hedendaagse praktijk Een inzicht dat kan helpen om debatten over
regelgeving beter te laten aansluiten op de dagelijkse realiteit van de betrokkenen
20Hoofdstuk 1 | Beleid en programmarsquos
C Bijdrage aan maatschappelijke en economische uitdagingen
NWO bevordert de bijdrage van de wetenschap aan maatschappelijke en economische uitdagingen Daarom
financiert NWO onderzoek dat maatschappelijk en economisch van grote relevantie is Dit doet NWO onder
andere via de Nationale Wetenschapsagenda de topsectoren en door kennisbenutting te stimuleren
Nationale Wetenschapsagenda
In opdracht van de ministeries van Onderwijs Cultuur en Wetenschappen en Economische Zaken en
Klimaat heeft de Kenniscoalitie ndash bestaande uit VSNU KNAW NWO Vereniging Hogescholen TO2
VNO-NCW en MKB-Nederland ndash in 2015 het initiatief genomen voor de ontwikkeling van de Nationale
Wetenschapsagenda (NWA) De Nederlandse bevolking heeft in totaal bijna 12000 vragen gesteld
aan de wetenschap die vervolgens zijn samengevat in 140 clustervragen Met hulp van experts uit
kennisinstellingen maatschappelijke organisaties en bedrijfsleven zijn deze vragen vervolgens in het
voorjaar van 2016 uitgewerkt in 25 onderzoekbare themarsquos zogeheten routes
In 2017 stelde het ministerie van OCW aan de Kenniscoalitie een bedrag van euro 32 miljoen beschikbaar
om middels de zogeheten Startimpuls een begin te maken met de implementatie van de NWA Het
grootste deel euro 20 miljoen was bestemd voor thematisch onderzoek OCW heeft NWO verzocht om
als kennispartner in de Kenniscoalitie uitvoering te geven aan het NWA Startimpuls-programma dat
gericht was op de volgende drie themarsquos
ndash Onderwijs en jongeren in een veerkrachtige samenleving
ndash Digitalisering als aanjager van vernieuwing
ndash Natuurwetenschappelijke kennis als bron van vernieuwend vermogen
Het doel van de Startimpuls was om ndash in de geest van de NWA - nieuwe samenwerkingsverbanden te
laten ontstaan tussen wetenschap en praktijk tussen wetenschappers van verschillende disciplines
universiteiten bedrijven hogescholen kennisinstituten ministeries en maatschappelijke organisaties
De boegbeelden van acht routes die onder bovengenoemde themarsquos vielen zijn uitgenodigd om in
nauwe samenspraak met de achterban per route eacuteeacuten voorstel van maximaal euro 25 miljoen voor
thematisch onderzoek in te dienen Deze voorstellen zijn door een onafhankelijke commissie
beoordeeld op de criteria kwaliteit verbindingen en relevantie Op basis van het advies van de
beoordelingscommissie heeft de raad van bestuur van NWO besloten om alle aanvragen te
honoreren
Nieuw Kennis- en Innovatiecontract
In 2017 heeft NWO hard gewerkt aan de bijdrage aan het Kennis- en Innovatiecontract (KIC)
2018minus2019 voor de topsectoren1 In tweejaarlijkse KICrsquos geven bedrijven publiek gefinancierde
onderzoeksinstellingen en de overheid hun beoogde bijdragen aan en onderschrijven zij de
inhoudelijke ambities voor de topsectoren Eind 2017 ondertekenden alle betrokken partijen het
nieuwe contract voor 2018minus2019 In totaal wordt in die twee jaar een bedrag geiumlnvesteerd van
euro 47 miljard NWO draagt hieraan euro 550 miljoen (euro 275 miljoen per jaar) bij uit eigen middelen
Van de NWO-bijdrage dient euro 200 miljoen te worden ingezet voor publiek-private samenwerkings-
initiatieven met significante cofinanciering en euro 350 miljoen voor andere programmering Aan de
NWO-programmarsquos in de topsectoren dragen ook andere partijen financieel bij zoals bedrijven en de
ministeries van Economische Zaken en Klimaat en van Buitenlandse Zaken (BZ) In Uitgelicht staan
twee voorbeelden van succesvolle samenwerkingen tussen kennisinstellingen en bedrijven in het
kader van het vorige KIC 2016ndash2017
1 Topsectoren zijn gebieden waarin het Nederlandse bedrijfsleven en Nederlandse onderzoekscentra wereldwijd
uitblinken Er zijn negen topsectoren Agri amp Food Chemie Creatieve Industrie Duurzame Energie High Tech Systemen
en Materialen Logistiek Life Sciences amp Health Tuinbouw amp Uitgangsmaterialen Water amp Maritiem Ook zijn er drie
topsectordoorsnijdende initiatieven ICT Biobased Economy en de Sociale Infrastructuur Agenda
21Hoofdstuk 1 | Beleid en programmarsquos
Een belangrijk nieuw onderdeel van de NWO-inzet voor 2018ndash2019 is de zogeheten cross-over call
waarvoor in totaal een budget van euro 40 miljoen beschikbaar is gesteld Hiermee financiert NWO
onderzoek in publiek-private samenwerking dat gericht is op maatschappelijke uitdagingen waarbij
de onderzoeksthemarsquos meerdere topsectoren verbinden Breed samengestelde multidisciplinaire
consortia bestaande uit publieke en private partners kunnen onderzoeksvoorstellen als een samen-
hangend programma indienen De partners financieren de helft van het programma NWO stimuleert
hiermee inbreng uit alle wetenschappelijke disciplines en de verbinding met toepassingsgericht
onderzoek
Kennisbenutting
In januari 2017 stuurde staatssecretaris Dekker van OCW een brief getiteld Wetenschap met Impact
naar de Tweede Kamer Hierin kondigde hij onder meer aan dat een deel van het budget voor de
NWA Startimpuls door NWO ingezet zou worden voor het Industrial Doctorates-programma Andere
maatregelen uit de brief zijn het voornemen van OCW om samen met NWO te komen tot eacuteeacuten
nationale prijs voor kennisbenutting ndash de Stevinpremie (zie hoofdstuk 1B ndash Talent en Vrij Onderzoek)
ndash en een uitbreiding van de huidige Take-off regeling die NWO uitvoert zodat ook TO2-starters
aanvragen kunnen indienen Eind 2017 zijn de eerste toekenningen in het kader van de verbrede
Take-off regeling bekend gemaakt
Industrial Doctorates
Het pilotprogramma Industrial Doctorates heeft tot doel om de samenwerking te bevorderen tussen
kennisinstellingen en het bedrijfsleven in het bijzonder het midden- en kleinbedrijf Binnen het
programma voert de promovendus werkzaamheden uit bij zowel de kennisinstelling als het deel-
nemende bedrijf Deze intensieve samenwerking draagt bij aan talentontwikkeling en versterkt of
creeumlert kansen voor toepassing van wetenschappelijke kennis Juist door wetenschappelijke kennis
dichter bij het bedrijfsleven te brengen is de impact op een toepassing in de praktijk groter De call
for proposals voor de Industrial Doctorates-pilot is in oktober 2017 gepubliceerd de toekenningen
volgen in 2018
Prijzen voor kennisbenutting
Met de Stevinpremie voegt NWO vanaf 2018 een belangrijke nieuwe prijs voor kennisbenutting toe
aan haar prijzenportfolio Ook in 2017 heeft NWO verschillende prijzen uitgereikt ter bevordering
van kennisbenutting
ndash Prof dr Andrew Webb hoogleraar MRI-fysica aan het Leids Universitair Medisch Centrum
(LUMC) werd benoemd tot Simon Stevin Meester als beloning voor zijn onderzoek naar de
verbetering en ontwikkeling van MRI-technieken
ndash Prof dr Gijs Wuite en prof dr Erwin Peterman beiden hoogleraar aan de Vrije Universiteit
ontvingen de NWO Natuurkunde Valorisatie Prijs voor het ontwikkelen van nieuwe
instrumenten voor baanbrekend onderzoek naar biologische systemen
ndash Geschiedenisleraren Kiki Varekamp en Christiaan Veldman wonnen de NRO-verbindingsprijs
voor leraren voor hun lesconcept waarmee ze het historisch engagement bij leerlingen
stimuleren
ndash Marijke Mullender-Wijnsma van de Rijksuniversiteit Groningen werd uitgeroepen tot
winnaar van de NRO-verbindingsprijs voor onderzoekers voor de wijze waarop zij in haar
onderzoek naar bewegende taal- en rekenles de onderwijspraktijk heeft betrokken
ndash Het bedrijf Fresh Strips voortgekomen uit de Technische Universiteit Eindhoven heeft de
Gouden KIEM voor beste chemische startup gewonnen voor de ontwikkeling van een nieuw
materiaal dat kan dienen als sensor om de versheid van voedsel te monitoren
22Hoofdstuk 1 | Beleid en programmarsquos
Regieorganen
Nationaal Regieorgaan Praktijkgericht Onderzoek SIA (NRPO SIA)
In praktijkgericht onderzoek werken hogescholen en de praktijk nauw samen met als doel het
verbeteren van de beroepspraktijk en het hoger beroepsonderwijs Daarmee levert praktijkgericht
onderzoek van hogescholen een belangrijke bijdrage aan het oplossen van maatschappelijke en
economische vraagstukken Dit beeld werd bevestigd in de evaluatie van NRPO SIA die in 2017 is
afgerond NRPO SIA werkt aan meer en nog beter praktijkgericht onderzoek door in te zetten op
ndash samenwerking tussen onderzoek en beroepspraktijk
ndash verhogen kwaliteit praktijkgericht onderzoek
ndash samenwerking van hogescholen met andere onderzoeksinstellingen
ndash gebruik van de onderzoeksresultaten
In 2017 financierde het Regieorgaan 426 lopende projecten waarvan er 190 in dat jaar zijn gestart
Naast hogescholen zijn ook vaak bedrijven universiteiten en andere kennisinstellingen partners in de
projectvoorstellen
SPRONG
In 2017 hebben de eerste vier onderzoeksgroepen een achtjarige subsidie ontvangen in het kader van
SPRONG een programma dat Regieorgaan SIA heeft ontwikkeld om hogescholen te ondersteunen bij
het opbouwen en versterken van onderzoeksgroepen door voor langere perioden financieumlle zeker-
heid te bieden De eerste call binnen het programma richtte zich op het thema Vitaliteit en
Gezondheid
Nationaal Regieorgaan Onderwijsonderzoek
Het Nationaal Regieorgaan Onderwijsonderzoek (NRO) werkt aan verbetering en vernieuwing van
het onderwijs Dat doet het NRO door onderwijsonderzoek te cooumlrdineren en te financieren en door
de verbinding tussen praktijk en beleid enerzijds en onderzoek anderzijds te verbeteren
Op 6 maart 2017 reikte minister Jet Bussemaker van OCW de eerste beurzen uit binnen het Comenius-
programma Tien docenten in het hoger onderwijs ontvingen euro 50000 voor kleinschalige innovatie
De komende jaren neemt het aantal toe te kennen Comeniusbeurzen toe en heeft het NRO ook
financiering om onderzoek naar hoger onderwijs uit te zetten
In mei 2017 ging het Nationaal Cohortonderzoek Onderwijs (NCO) officieel van start NCO maakt het
mogelijk scholen minder te belasten voor onderzoek door slim gebruik te maken van bestaande data
over de ontwikkeling van leerlingen Via rapportages per schoolvestiging geeft NCO relevante
informatie aan het onderwijs terug
Uitgelicht
Aan het stuur bij zelfrijdende voertuigen
Wie is verantwoordelijk als er iets fout gaat met een voertuig dat zelfstandig rijdt Moet een zelfrijdende auto een
rijbewijs halen Bart van Arem Marjan Hagenzieker en Filippo Santoni de Sio van de Technische Universiteit Delft
onderzoeken dit soort vragen sinds 2017 binnen het NWO-programma Maatschappelijk verantwoord innoveren (MVI)
Want geautomatiseerd rijden brengt een veelheid aan psychologische ethische en juridische kwesties met zich mee
ldquoWe kijken naar verschillende scenariorsquos voor geautomatiseerd rijdenrdquo vertelt Van Arem leider van het project Meaningful
Human Control over Automated Driving Systems ldquoHet begint met een combinatie van een slimme cruise control en
rijstrookbewaking In dat geval moet de menselijke chauffeur blijven opletten De tweede stap is dat een systeem ook zijn
omgeving in de gaten houdt en de menselijke bestuurder dwingt het over te nemen als het rijden gecompliceerder wordt
23Hoofdstuk 1 | Beleid en programmarsquos
bijvoorbeeld als deze de snelweg verlaat en op een rotonde af rijdt Uiteindelijk krijg je de volledig geautomatiseerde
auto die zonder menselijke tussenkomst op de openbare weg kan rijdenrdquo
Drie niveausDe onderzoekers inventariseren welke verantwoordelijkheden en waarden op het spel staan als een voertuig zichzelf op
enigerlei wijze bestuurt Daarnaast kijken ze naar de mensen die erbij betrokken zijn Op welke manier hebben zij
controle Wat hebben ze nodig om te kunnen voldoen aan de voorwaarden die de technologie aan hen stelt En hoe kun
je ervoor zorgen dat ze daarvoor ook gekwalificeerd zijn Tot slot bestuderen ze welke consequenties geautomatiseerd
rijden heeft in verkeerskundig opzicht Onder welke voorwaarden kan de zelfrijdende auto het verkeer veiliger maken files
oplossen of leiden tot een efficieumlnter vervoer van goederen
De timing van het project kon niet beter zegt Van Arem ldquoDe technologie is inmiddels ver genoeg ontwikkeld om ermee te
kunnen experimenteren al zal het nog wel even duren voordat er verregaand geautomatiseerde voertuigen op de
openbare weg rijden Dit geeft onze partners zoals het CBR RDW en verzekeringsmaatschappijen tijd om zichzelf met
behulp van onze inzichten voor te bereiden op de nieuwe realiteit in transportrdquo
Innovatieve hulpmiddelen voor betaalbare en duurzame zorg
Chirurgen maken steeds vaker gebruik van zogeheten minimaal-invasieve technieken ofwel kijkoperaties Hierdoor zijn
operatiewonden kleiner en herstelt de patieumlnt sneller dan bij een conventionele ingreep Bij het NIMIT Development
Center werken onderzoekers aan de ontwikkeling van innovatieve hulpmiddelen die dit soort ingrepen mogelijk maken
zoals multifunctionele chirurgische instrumenten Binnen NIMIT wordt verder gewerkt aan stuurbare naalden en katheters
waarmee de arts in eacuteeacuten ingreep een diagnose kan stellen en kan behandelen
Jenny Dankelman is hoogleraar Minimaal-Invasieve Chirurgie en Interventietechnieken aan de Technische Universiteit
Delft en programmaleider van NIMIT ldquoDe missie van het NIMIT is om betaalbare en gemakkelijk te gebruiken
instrumenten te ontwikkelen waarmee chirurgen veilig en effectief alle cruciale onderdelen van het lichaam kunnen
bereiken Daarbij zijn we erin geslaagd het ontwerpproces voor deze instrumenten te versnellen door al vroeg in het
ontwikkeltraject rekening te houden met bijvoorbeeld de bruikbaarheid Door deze focus heeft NIMIT zich ontwikkeld tot
een van de sterkste consortia wereldwijd op het gebied van de ontwikkeling van minimaal-invasieve instrumenten Binnen
ons team werken verschillende disciplines medisch en technisch heel nauw samen Daar ligt onze krachtrdquo
Een voorbeeld van zorsquon minimaal invasief instrument dat NIMIT heeft ontwikkeld is de stuurbare kniptang Hiermee kan de
chirurg een meniscusingreep (knie) veilig en efficieumlnt uitvoeren Bovendien is het instrument eenvoudig schoon te maken
en te steriliseren Dit instrument wordt nu doorontwikkeld door de techno-starter Surge-on Medical Een ander voorbeeld
is de compliante grijptang Deze geeft informatie over de kracht die het instrument uitvoert op het lichaamsweefsel Het
patent voor deze grijptang is inmiddels geveild Dankelman ldquoDe uitdaging is voor ons vooral om innovatieve oplossingen
te vinden waarbij verschillende functies slim worden gecombineerd in een dun instrument Bruikbaarheid betaalbaarheid
en duurzame zorg staan daarbij centraalrdquo
Het NIMIT-consortium is tien jaar geleden gevormd als eacuteeacuten van de Centres of Research Excellence (CoRErsquos) binnen het
Innovative Medical Devices Initiative (IMDI) van ZonMw Binnen NIMIT werken onderzoekers artsen van LUMC Erasmus
MC TU Delft en AMC samen met bedrijven en andere partijen Het programma is een van de aandachtsgebieden van de
topsectoren High Tech Systemen en Materialen en Life Sciences amp Health NIMIT ontvangt zijn financiering uit verschillende
bronnen waaronder ZonMw TTW de EU en bedrijven
24Hoofdstuk 1 | Beleid en programmarsquos
D Grootschalige onderzoeksfaciliteiten
In vrijwel alle wetenschapsgebieden van sociale en geesteswetenschappen tot de astronomie zijn goede
onderzoeksfaciliteiten onmisbaar voor toponderzoek Daarom investeert NWO structureel in hoogwaardige
apparatuur dataverzamelingen en andere faciliteiten voor onderzoek Ook maakt NWO zich sterk voor de
Nederlandse deelname aan zeer grootschalige internationale faciliteiten
Na de presentatie van de Nationale Roadmap voor Grootschalige Wetenschappelijke Infrastructuur
eind 2016 zijn in 2017 de subsidierondes opengesteld voor de Nationale Roadmap en het investe-
ringsprogramma NWO-groot Voor de Nationale Roadmap is een bedrag beschikbaar van euro 105 mil-
joen en voor het NWO-groot programma een bedrag van euro 19 miljoen Onafhankelijke
beoordelingscommissies beoordelen de ingediende aanvragen De raad van bestuur van NWO neemt
in de loop van 2018 een besluit over beide financieringsrondes
De Permanente Commissie voor Grootschalige Wetenschappelijke Infrastructuur heeft in 2017
geiumlnvesteerd in de vormgeving van de gevormde clusters van faciliteiten zoals opgenomen in de
Nationale Roadmap Daarnaast is veel energie gestoken in een betere afstemming met de Colleges
van Bestuur rond grote infrastructuur Uitgangspunt hierbij is dat dergelijke investeringen een
nationale prioriteit zijn en daarmee een inspanning vragen van alle betrokkenen
De Permanente Commissie heeft aan de raad van bestuur van NWO ook een advies uitgebracht over
de toekomst van de ICT-infrastructuur NWO heeft dit advies aangeboden aan de minister van OCW
Hier wordt een beeld geschetst van de huidige stand van zaken rond de ICT-infrastructuur in
Nederland met aandacht voor supercomputing netwerken data cybersecurity enzovoort Hiernaast
schetst het rapport een beeld van welke investeringen nodig zijn om Nederland ook in de toekomst te
voorzien van een adequate ICT-onderzoeksinfrastructuur voor de wetenschap De conclusie is dat
hiervoor substantieumlle extra investeringen nodig zijn
Medio 2017 beoordeelde de Permanente Commissie de aanvragen voor de Europese roadmap voor
grootschalige infrastructuur (ESFRI) en adviseerde het ministerie van OCW over het al of niet indienen
van de faciliteiten met Nederlandse betrokkenheid
NWO investeert ook in de toegang voor Nederlandse onderzoekers tot grootschalige onderzoeks-
faciliteiten in binnen- en buitenland Samenwerkingsverbanden bieden Nederlandse onderzoekers
toegang tot bijvoorbeeld telescopen op La Palma en in Chili en tot de European Synchrotron
Radiation Facility (ESRF) in Grenoble In het najaar van 2017 kregen honderd onderzoekers uit tien
verschillende landen de mogelijkheid om deel te nemen aan de NICO-expeditie (Netherlands Initiative
Changing Oceans) van het onderzoekschip Pelagia van NIOZ De NICO-expeditie is een wetenschappe-
lijke vaartocht waaraan onderzoekers van 20 organisaties deelnemen Uniek aan de expeditie is haar
multidisciplinaire karakter Er varen geologen zeebiologen ecologen en oceanografen mee die
onder meer onderzoeksvragen hebben opgepakt uit de Oceanennotitie die de Rijksministerraad in
2017 heeft goedgekeurd
Ook de NWO-instituten beheren ontwikkelen of exploiteren grote nationale of internationale
onderzoeks-infrastructuur Hierover is meer te lezen in hoofdstuk 1E ndash Instituten
25Hoofdstuk 1 | Beleid en programmarsquos
E Instituten
NWO financierde en beheerde in 2017 negen nationale onderzoeksinstituten waarin onderzoekers en
technologen van verschillende disciplines samenwerken aan grote wetenschappelijke vraagstukken De
NWO-instituten hebben ieder een eigen missie en nationale rol en voeren hun eigen strategie om die te
realiseren
In de instituutsmissies kiest NWO voor onderwerpen die in een langjarig perspectief van groot belang
zijn voor de Nederlandse wetenschap De instituten vervullen belangrijke nationale functies en
werken nauw samen met onderzoeksgroepen van universiteiten en andere kennisinstellingen
Daarbij spelen zij een vernieuwende en verbindende rol binnen hun specifieke onderzoeksgebieden
De NWO-instituten opereren als kweekvijver voor talent dat doorstroomt naar andere
kennisinstellingen bedrijven en maatschappelijke organisaties
Instituten en internationale infrastructuur
Veel NWO-instituten beheren ontwikkelen of exploiteren grote nationale of internationale onder-
zoeks-infrastructuur en dienen daarmee de nationale wetenschappelijke achterban De infrastructuur
is nauw verbonden met de missies van individuele instituten zonder infrastructuur kan een instituut
zijn missie niet verwezenlijken Verschillende instituten zijn sterk verbonden met een faciliteit uit de
Nationale Roadmap voor Grootschalige Wetenschappelijke Infrastructuur en de Europese ESFRI-
roadmap of landmark zoals CERN KM3NeT 20 en ITER De NWO-instituten verzorgen vaak de
lidmaatschappen van deze internationale Big Science organisaties waar fundamenteel en grensver-
leggend onderzoek worden uitgevoerd Mede dankzij de NWO-instituten kan de Nederlandse
wetenschap gericht en slagvaardig werken aan een aantal belangwekkende onderzoeksgebieden
Voor dit onderzoek zijn langjarige verbintenissen vereist in internationaal verband en is het
noodzakelijk dat de NWO-instituten in staat worden gesteld langjarige onderzoeksprogrammarsquos op
te zetten en uit te voeren Voor Big Science is een hoog-innovatief bedrijfsleven van groot belang
zonder technologie komt de wetenschap niet verder NWO spant zich daarom in voor een goede en
duurzame samenwerking met deze bedrijven onder meer via het netwerk van industrial liaison
officers (ILO-net)
Vorming van de nieuwe institutenstichting NWO-I
Per 1 januari 2017 is de Stichting voor Fundamenteel Onderzoek der Materie (FOM) omgevormd tot
de Stichting Nederlandse Wetenschappelijke Instituten (NWO-I) Naast de voormalige FOM-instituten
ARCNL AMOLF DIFFER en Nikhef zijn de andere NWO-instituten ASTRON CWI NIOZ NSCR en SRON
per 1 januari 2018 in NWO-I gefuseerd Voor een overzicht van alle onderzoeksinstituten en overige
instellingen zie ook het organogram op bladzijde 29
Evaluaties van de instituten
In 2017 zijn alle NWO-instituten geeumlvalueerd volgens het Standard Evaluation Protocol (SEP) De
evaluatierapporten zijn terug te vinden op de website van NWO Externe commissies bestaande uit
internationale onafhankelijke experts hebben de wetenschappelijke programmarsquos zelfevaluaties en
strategie van de NWO-instituten doorgelicht Hierbij is gekeken naar de wetenschappelijke kwaliteit
van het instituut maar ook naar maatschappelijke impact en levensvatbaarheid Zeven van de negen
NWO-instituten zijn beoordeeld als ldquoworld-leadingrdquo in hun vakgebied De wetenschappelijke
programmarsquos van de twee andere instituten die nog in opbouw zijn zijn als zeer goed beoordeeld
De externe commissies oordeelden dat de NWO-instituten uitstekend in staat zijn hun kennis naar de
maatschappij te brengen Uit de evaluaties spreekt grote waardering voor het vernieuwende onder-
zoek voor de nationale (facilitaire) functie van de instituten en voor de mondiale positie binnen hun
wetenschappelijke veld
26Hoofdstuk 1 | Beleid en programmarsquos
Dynamisering van het institutenstelsel portfolio evaluatie 2018
In de Wetenschapsvisie 2025 heeft het kabinet aangegeven te streven naar een ldquoresponsief en
dynamisch institutenstelselrdquo Zo wil het bijvoorbeeld beter kunnen inspringen op de wetenschappe-
lijke ontwikkelingen en de NWA NWO deelt deze visie van het kabinet In dit kader zijn NWO en
KNAW gevraagd om hun instituten in onderlinge samenhang periodiek te evalueren op hun
kwaliteit nationale functie en meerwaarde Een internationale commissie zal in 2018 de 24 instituten
van NWO en KNAW in beschouwing nemen en een advies uitbrengen over de mate waarin deze
instituten voldoende toegerust zijn op de toekomst In 2017 zijn de Terms of Reference voor de
evaluatie vastgesteld
Enkele instituten uitgelicht
DIFFER wand van kernfusiereactoren
Een dunne dampwolk boven een laag vloeibaar metaal is mogelijk de oplossing om reactorwanden
van toekomstige kernfusiecentrales te beschermen tegen extreme hitte In het wetenschappelijke
tijdschrift Nature Communications lieten promovendus Stein van Eden en collegarsquos van DIFFER en de
Universiteit van Gent zien hoe zorsquon dampwolk de energie van de fusiereactor kan opvangen en
verdunnen voordat deze de onderliggende wand raakt
SRON luchtkwaliteit wereldwijd
De bronnen en omvang van luchtvervuiling zijn wereldwijd scherper in beeld gebracht dan ze ooit
zijn geweest Dat bleek uit metingen die in november zijn uitgevoerd met het SRON-satelliet-
instrument Tropomi Het instrument werd op 13 oktober gelanceerd op de Europese satelliet
Sentinel-5P Het beeld is even indrukwekkend als ontluisterend De details van de satellietbeelden is
van dusdanig hoge kwaliteit dat niet alleen blijkt dat Delhi maar eigenlijk heel Noord-India onder
een wolk van koolmonoxide ligt
Nikhef samensmeltende neutronensterren
Wetenschappers hebben voor het eerst zwaartekrachtgolven ndash rimpelingen in de ruimtetijd ndash eacuten licht
opgevangen van de spectaculaire botsing van twee neutronensterren De ontdekking is gedaan door
de zwaartekrachtdetectoren in de Verenigde Staten en Europa en door ongeveer zeventig telescopen
op aarde en in de ruimte Natuur- en sterrenkundigen van Nikhef waren direct betrokken bij dit
onderzoek
NSCR een kwart eeuw
Vanwege haar 25-jarig bestaan organiseerde het Nederlands Studiecentrum Criminaliteit en
Rechtshandhaving op 5 oktober een lustrumconferentie over onderzoek naar oude en nieuwe
criminaliteit Gerenommeerde sprekers blikten terug op het criminologisch onderzoek in Nederland
en de rol van het NSCR daarin
ARCNL nieuwbouw
Op 6 juni werd de eerste paal geslagen voor het nieuwe Matrix VII-gebouw op het Science Park in
Amsterdam ARCNL is de eerste huurder in dit gebouw Daarnaast is in 2017 de eerste ARCNL-onder-
zoeker gepromoveerd sinds de oprichting van ARCNL in 2013
27Hoofdstuk 1 | Beleid en programmarsquos
F Internationaal beleid
NWO-WOTRO Science for Global Development
NWO-WOTRO financiert wetenschappelijk onderzoek naar ontwikkelingsvraagstukken met name op
het gebied van duurzame ontwikkeling en armoedebestrijding In 2017 heeft WOTRO succesvol
ingezet op een eerste programma in het kader van de Sustainable Development Goals (SDGs) te
weten Tackling Global Challenges through Use-Inspired Research Dit programma wordt gefinancierd
samen met zeven universiteiten De focus ligt op de constructieve samenhang van duurzame
ontwikkelingsdoelstellingen
Daarnaast kreeg NWO-WOTRO in 2017 de opdracht (euro 15 miljoen) van het ministerie van BZ voor de
uitvoering van een programma dat de onderzoekssamenwerking tussen Nederlandse onderzoekers
en onderzoekers aan vijftien internationale landbouwkundige instituten verenigd in het CGIAR-
consortium moet bevorderen In 2018 wordt dit programma ontwikkeld en geiumlmplementeerd Verder
is in 2017 een call voor de samenwerking met Indonesieuml opgesteld (met drie themarsquos voedselzeker-
heid en landbouw water management en hydrologie en bestuur en rechtsorde) in afstemming met
het Indonesische Ministerie van Wetenschap Technologie en Hoger Onderwijs NUFFICNESO en de
ambassade in Jakarta
NWO en Science Europe
NWO is lid van Science Europe een samenwerkingsverband van nationale onderzoeksfinanciers en
-uitvoerders binnen Europa In november 2017 is NWO-voorzitter Stan Gielen verkozen tot lid van de
Governing Board van Science Europe Dit sluit aan bij de inzet in de NWO-strategie om in Europa en
daarbuiten invloed uit te oefenen op internationale ontwikkelingen ten gunste van de Nederlandse
wetenschap
Tien jaar European Research Council
Op 20 april 2017 vond ter gelegenheid van het tienjarig bestaan van de European Research Council
(ERC) in Den Haag een conferentie plaats over de Nederlandse betrokkenheid bij het ERC-programma
Zorsquon zeventig vertegenwoordigers van universiteiten ministeries en wetenschapsinstanties waren
hierbij aanwezig De Nederlandse onderzoekswereld is de afgelopen tien jaar zeer succesvol geweest
met het verwerven van Europees onderzoeksgeld Maar zo waarschuwden zowel wetenschappers als
beleidsmakers elkaar dat was vooral omdat Nederland lange tijd fors investeerde in goed onderzoek
Wat als we daarmee ophouden Blijft Europees succes dan op de langere termijn uit Verder waren er
discussies over hoe de ERC een nog steviger fundament in het negende Kaderprogramma van de
Europese Commissie zou kunnen krijgen en hoe interdisciplinair werken in Europees verband verder
kan worden versterkt Dit nieuwe Europese kaderprogramma biedt goede kansen voor Nederlands
onderzoek
Derde-landenbeleid in 2017
Het derde-landenbeleid van NWO is gericht op samenwerking met financiers in landen buiten Europa
die belangrijk zijn voor de Nederlandse wetenschap Wetenschapsbreed is daarbij gekozen voor China
(zie Uitgelicht lsquoBezoek aan Beijingrsquo) India en Brazilieuml
De programmarsquos die in het kader van dit beleid zijn ontwikkeld zijn thematisch en sluiten aan bij de
nationale onderzoekagendarsquos van Nederland eacuten China India of Brazilieuml eacuten passen binnen de
topsectoren en de NWA NWO en de partner in China India of Brazilieuml bepalen gezamenlijk de keuze
voor een thema Verder moeten de programmarsquos aansluiten bij de NWO-strategie Tot slot is er een
focus op duurzame onderzoekssamenwerking op basis van gezamenlijke sterktes en gemeenschap-
pelijk belang
28Hoofdstuk 1 | Beleid en programmarsquos
China
Partners van NWO in China zijn de National Natural Science Foundation of China (NSFC) en de Chinese
Academy of Sciences (CAS) In het kader van deze samenwerking zijn in 2017 drie calls ontwikkeld
waarvan twee met NSFC en eacuteeacuten met CAS NWO en NSFC voerden gezamenlijk de calls lsquoSustainable
Deltasrsquo en lsquoSupramolecular Chemistry amp Catalysisrsquo uit Voor beide calls geldt dat werd voortgebouwd
op eerdere succesvolle programmarsquos De derde call waarin werd samengewerkt met CAS had als
thema lsquoRadio Astronomyrsquo
India
Verder heeft NWO een samenwerkingsovereenkomst met het Indiase Department of Science amp
Technology en het Department of Biotechnology (DBT) In 2017 hebben NWO en DBT de call
lsquoTechnology for a Sustainable Healthcarersquo uitgevoerd Zowel Nederland als India staan voor de
uitdaging het zorgstelsel betaalbaar en voor iedereen toegankelijk te houden Een duurzame
gezondheidszorg is daarbij van belang Het programma richt zich op de technologische innovatie die
bijdraagt aan een grotere efficieumlntie en minder kosten in de zorg met als thematische focus mini-
maal invasieve technieken
Brazilieuml
Met de Braziliaanse zusterorganisatie (FAPESP) heeft NWO in 2017 een bilateraal onderzoeks-
programma op het gebied van Biobased Economy georganiseerd Voor zowel Brazilieuml als Nederland is
dit al jaren een belangrijk onderzoeksthema Al in 2013 werkten de landen op dit onderwerp samen
in een bilateraal onderzoeksprogramma Deze call bouwt hier inhoudelijk op voort
Uitgelicht
Bezoek aan Beijing
Van 2 tot en met 4 juli 2017
heeft de National Natural
Science Foundation of China
(NSFC) het lsquoInternational
Symposium on Funding
Science and People
Cooperation for a Prosperous
Belt amp Roadrsquo in Beijing China
georganiseerd Deelname
door de NWO porte-
feuillehouder internationale
activiteiten van de raad van
bestuur aan het symposium
was van belang voor het
bestendigen en verstevigen
van de goede relatie en
intensieve contacten met
NSFC en met andere internationale partners In Beijing heeft deze portefeuillehouder ook bezoeken gebracht aan de
andere Chinese partners van NWO ndash de Chinese Academy of Sciences (CAS) en de Chinese Academy of Social Sciences
(CASS) ndash en was hij aanwezig bij de ondertekening van het Memorandum of Understanding tussen SRON en Tsinghua
University Verder heeft hij twee door NWO gefinancierde onderzoeksprojecten bezocht gesproken met de Nederlandse
Tijdelijke Zaakgelastigde en de Innovatieraad en een bezoek gebracht aan het Netherlands Education Support Office
(Neso) in Beijing
29Hoofdstuk 1 | Beleid en programmarsquos
Internationale samenwerkingsverbanden Luxemburg en Nederland verstevigen onderzoeksbanden
NWO heeft als doel om de samenwerking met Europese partners te intensiveren omdat dit de kwaliteit en impact van het
Nederlandse onderzoek ten goede komt Op 24 maart 2017 is een eerste stap gezet door een overeenkomst met de
Luxemburgse zusterorganisatie FNR te tekenen Voortaan kunnen Nederlandse wetenschappers samen met Luxemburgse
toponderzoekers een voorstel indienen in de vrije competitie van NWO Beide organisaties willen gezamenlijke projecten
van onderzoekers in de twee landen ondersteunen De samenwerking met Luxemburg biedt een kans voor de
Nederlandse wetenschap omdat in Luxemburg een aantal themarsquos op excellente wijze worden bestudeerd Voorlopig
gaat het om een pilot van drie jaar Luxemburg is het eerste land waarmee NWO een dergelijke samenwerkings-
overeenkomst aangaat De ambitie is om de komende tijd ook met andere landen dit soort samenwerkingsverbanden te
vormen
30Hoofdstuk 1 | Beleid en programmarsquos
G Open Science
NWO vindt dat onderzoeksresultaten die zijn betaald uit publieke middelen wereldwijd vrij toegankelijk
moeten zijn Ook onderzoeksgegevens moeten in principe met anderen kunnen worden gedeeld Op die
manier kunnen onderzoekers bedrijven en maatschappelijke instellingen waardevolle kennis benutten
Om haar ambities op het gebied van Open Science te kunnen realiseren werkt NWO nauw samen met
vele nationale en internationale partijen bijvoorbeeld in het kader van het in 2017 gelanceerde Nationaal
Platform Open Science
Nationaal Plan en Platform Open Science
Onder Nederlands EU-voorzitterschap besloten de Europese ministers voor Onderzoek en Innovatie in
2016 unaniem om vrije toegang tot alle wetenschappelijke artikelen in Europa als norm te hanteren
en dat optimaal hergebruik van onderzoeksdata zou worden nagestreefd Het Nationaal Plan Open
Science dat NWO samen met negen andere partijen op 9 februari 2017 aan staatssecretaris Dekker
overhandigde is de volgende stap om het in Nederland te realiseren
Tegelijkertijd met de presentatie van het plan door de tien partijen is het Nationaal Platform Open
Science gelanceerd Dit platform moet de komende jaren zorgen voor een gecooumlrdineerde inzet voor
Open Science in dialoog met de gehele onderzoeksgemeenschap Zie voor meer informatie Uitgelicht
lsquoNationaal Platform Open Science gelanceerdrsquo
Open Science in Europa
NWO heeft de steun gekregen van alle Europese zusterorganisaties en van de EU en de European
Research Council om samen met Science Europe de komende periode voor Europa uniforme criteria
op te stellen ten aanzien van Research Data Management waaraan alle onderzoekers in Europa
moeten voldoen Hiermee wordt een uniforme en transparante opzet beoogd die zal bijdragen aan
een grotere acceptatie door onderzoekers en een efficieumlnte inzet van middelen om Open Science in
de praktijk te brengen
NWO Stimuleringsfondsen Open Access
NWO had sinds 2010 een Stimuleringsfonds Open Access Met dit fonds werden verschillende
stimuleringsactiviteiten op het gebied van open access gefinancierd Ook konden onderzoekers een
beroep doen op dit fonds voor het betalen van open access publicatiekosten NWO heeft besloten om
het fonds per 1 januari 2018 te beeumlindigen omdat het begrip Open Acces inmiddels voor iedereen
voldoende bekend is Dat betekent niet dat NWO open access minder belangrijk vindt Kosten voor
open access kunnen voortaan worden meegenomen in de projectbegroting van NWO-aanvragen
Uitgelicht
Nationaal Platform Open Science gelanceerd
In 2020 moet Open Science in de Europese Unie (EU) niet langer uitzondering zijn maar regel Dat betekent dat niet alleen
alle wetenschappelijke artikelen vrij toegankelijk zijn voor iedereen (Open Access) maar ook zoveel mogelijk van de
daarvoor gebruikte onderzoeksgegevens De Europese ministers van Onderwijs spraken dit af in 2016 toen Nederland
voorzitter was van de EU Om de transitie naar Open Science in Nederland te realiseren presenteerden NWO VSNU
KNAW Vereniging Hogescholen KB SURF NFU ZonMw Promovendi Netwerk Nederland en GO FAIR op 9 februari 2017
het Nationaal Plan Open Science Tegelijkertijd lanceerden zij een Nationaal Platform Open Science
31Hoofdstuk 1 | Beleid en programmarsquos
De belangrijkste ambities van het Nationaal Plan Open Science zijn
1 100 procent Open Access publiceren in Nederland in 2020
2 Onderzoeksdata optimaal geschikt maken voor hergebruik
3 Erkenning en waardering door Open Science onderdeel te laten uitmaken van het evaluatie- en waarderingsproces
voor onderzoekers onderzoeksgroepen en onderzoeksvoorstellen
4 Stimulering en ondersteuning door onderzoekers alle benodigde informatie te bieden over ondersteuning op alle
terreinen van Open Science
De totstandkoming van Open Science vergt een gecooumlrdineerde aanpak en een dialoog met de gehele onderzoeks-
gemeenschap Daarbij kan het Nationaal Platform Open Science een belangrijke rol spelen Het Platform is de plek waar
partijen kennis en ervaring met elkaar kunnen delen en verbanden kunnen leggen Ook draagt het eraan bij dat er
protocollen komen om onderzoeksgegevens te delen volgens de FAIR-principes (vindbaar toegankelijk uitwisselbaar en
herbruikbaar) Via het Platform kunnen partijen bovendien sneller inspelen op nieuwe ontwikkelingen
De bij het Nationaal Plan betrokken partijen overleggen regelmatig binnen het Platform Maar ook andere partijen die een
rol spelen in de realisatie van Open Science kunnen zich hierbij aansluiten Denk aan de onderzoekers zelf het bedrijfs-
leven ndash waaronder de uitgevers ndash en maatschappelijke belangen- en beroepsverenigingen bijvoorbeeld uit het onderwijs
en de zorgsector Met deelname aan het platform kan NWO haar ambities op het gebied van Open Science versneld en in
samenhang met de activiteiten van andere organisaties realiseren
Zie ook
Website NWO
Website Open Science
33Hoofdstuk 2 | Werkwijze
2 | Werkwijze
Het is de taak van NWO om kwaliteit en vernieuwing van de wetenschap te stimuleren NWO financiert
ongeveer 20 procent van het onderzoek aan de universiteiten De financiering via NWO is een aanvulling
op de eerste geldstroom die direct van de overheid naar de universiteiten gaat In totaal financiert NWO
jaarlijks ongeveer 1750 nieuwe onderzoeken De selectie van deze onderzoeksaanvragen dient zorgvuldig en
efficieumlnt te gebeuren Om die reden hanteert NWO een uitgebreid selectieproces
Beoordeling van onderzoeksvoorstellen
Voor de beoordeling van de aanvragen schakelt NWO referenten in Dit zijn externe deskundigen
doorgaans buitenlandse wetenschappers Zij brengen anoniem en vertrouwelijk advies uit over een
onderzoeksvoorstel aan de beoordelingscommissie Daarop volgt een oordeel van de beoordelings-
commissies Deze bestaan uit ervaren wetenschappers die de voorstellen inclusief de referenten-
oordelen en het eventuele weerwoord van de onderzoeker onderling vergelijken en er een
prioriteitsvolgorde aan geven Op deze manier worden aanvragen zoveel als mogelijk door
onafhankelijke deskundigen uit de wetenschap beoordeeld op kwaliteit Met deze procedure
probeert NWO de beste en meest vernieuwende onderzoeken te financieren Internationaal is het
door NWO gehanteerde systeem de norm
De onafhankelijkheid van de beoordelaars is van groot belang zodat schijn van belangenver-
strengeling wordt voorkomen NWO hecht om die reden veel waarde aan de Gedragscode
belangenverstrengeling
Referenten
Zoals hierboven al is beschreven is het referentenoordeel voor veel onderzoeksaanvragen vaak een
onderdeel van het beoordelingsproces In 2017 zijn in totaal bijna 5800 subsidieaanvragen
ingediend waarvan ongeveer 1750 door NWO zijn toegekend Voor de beoordeling en selectie van
al die onderzoeksaanvragen heeft NWO in totaal 8071 referentenrapporten ontvangen
Tabel 7 | Aantallen referentenrapporten
Referenten Gegevens 2016 Gegevens 2017
Aantal ontvangen rapporten van referenten 7556 8071
Bezwaren
Een klein deel van alle aanvragers (lt1 procent) is het oneens met het besluit van de beoordelings-
commissies In 2017 werden bij NWO in totaal 51 bezwaarschriften ingediend Dit is een lichte stijging
ten opzichte van 2016 (46) Zie tabel 8
Ondanks dat het totaal aantal bezwaarschriften ten opzichte van eerdere jaren is gestegen tot 51 is
het aantal bezwaarschriften dat bij de Commissie Bezwaarschriften NWOZonMw in procedure is
genomen juist iets afgenomen In totaal zijn 25 bezwaarschriften in procedure genomen Hiervan zijn
15 bezwaren ongegrond bevonden of opgeschort 6 gegrond verklaard en 4 bezwaren zijn nog in
behandeling De overige 26 bezwaarschriften zijn ingetrokken of zijn door de commissie niet
ontvankelijk verklaard
34Hoofdstuk 2 | Werkwijze
Tabel 8 | Aantal bezwaarschriften NWO
Totaal Ingediend
Ingetrokken niet ontvankelijk
In procedure bij commissie beroep- en bezwaarschriften
Ongegrond opgeschort
Gegrond Nog in behandeling
2016 46 (100) 16 (35) 25 (54) 4 (9) 2 (4)
2017 51 (100) 26 (51) 15 (29) 6 (12) 4 (8)
NB De status van de bezwaren is per peildatum 21-02-2018 Dit zijn alleen de bezwaarschriften die ingediend zijn met
betrekking tot NWO aanvragen (exclusief ZonMw)
Meldpunt wetenschappelijke integriteit
NWO beschikt over een Meldpunt wetenschappelijke integriteit voor klachten over onderzoekers die
NWO-financiering hebben aangevraagd of ontvangen Het meldpunt functioneert naast de
integriteitscommissies van de onderzoeksinstellingen Na ontvangst van een klacht beoordeelt de
vertrouwenspersoon of de klacht ontvankelijk is In 2017 werden zes klachten ingediend bij het
meldpunt Daarnaast was nog een klacht uit 2016 in behandeling Eind december 2017 waren vijf
klachten afgehandeld Van deze vijf bleken twee klachten niet-ontvankelijk eacuteeacuten klacht is na
bemiddeling ingetrokken eacuteeacuten klacht is niet in behandeling genomen en eacuteeacuten klacht is afgesloten
Gelijke kansen voor vrouwen en mannen
Een relatief groot gedeelte van alle aanvragers en gehonoreerde aanvragers bij NWO is man (zie
tabel 1) NWO zet zich om die reden in voor een toename van het aandeel vrouwelijke onderzoekers
(in het bijzonder onder hoogleraren) in de wetenschap Volgens de Monitor Vrouwelijke Hoogleraren
was in 2016 slechts 193 procent vrouw Dit is een lichte stijging ten opzichte van 2015 (+12 procent)
Omdat het aandeel vrouwen nog steeds ondervertegenwoordigd is in de top van de wetenschap
heeft NWO recent twee nieuwe programmarsquos ontwikkeld
1 Het programma Women In Science Excel (WISE) is een lsquotenure-trackrsquo-programma voor
getalenteerde vrouwelijke onderzoekers bij de NWO-instituten Het programma levert een
belangrijke en zichtbare bijdrage aan het genderdiversiteitsbeleid van NWO en de gewenste
personeelsopbouw van de instituten In 2017 zijn voor het eerst vier vrouwelijke onderzoekers
aangesteld bij de NWO-instituten (zie Uitgelicht lsquoWomen In Science Excelrsquo)
2 In opdracht van de minister van OCW is het Westerdijkprogramma in 2017 uitgevoerd exact 100
jaar nadat Johanna Westerdijk als eerste vrouwelijke hoogleraar in Nederland haar oratie hield
Doel van dit programma was om binnen eacuteeacuten jaar honderd extra vrouwelijke hoogleraren te
benoemen bij de Nederlandse universiteiten NWO voert het aanvraagproces uit Inmiddels is
bekend dat het totale aantal aanvragen met 112 zelfs hoger ligt dan het streefcijfer
35Hoofdstuk 2 | Werkwijze
Uitgelicht
Women In Science Excel (WISE)
Dr Elisabeth Adams (Astron) dr Barbora Hola (NSCR) dr Stacey
Jeffery (CWI) en dr Anja Spang (NIOZ) zijn de eerste vier talentvolle
vrouwelijke wetenschappers die begin 2017 binnen het WISE-
programma van NWO zijn benoemd Het WISE-programma biedt
talentvolle vrouwelijke (inter)nationale wetenschappers een
loopbaantraject naar een vaste positie aan eacuteeacuten van de NWO-
onderzoeksinstituten Met dit programma krijgen jaarlijks vier
onderzoekers een unieke mogelijkheid om binnen een NWO-
instituut hun eigen onderzoekslijn te ontwikkelen
De bij ASTRON werkzame dr Elisabeth Adams doet onderzoek naar dwergstelsels als proefbank voor kosmologie en de
formatie van de Melkweg Zij werd geselecteerd vanwege haar grote onderzoeksimpact Dr Barbora Hola gaat een
centrum opzetten voor empirische juridische studies naar internationaal strafrecht Zij wordt geroemd om de
maatschappelijke relevantie van haar onderzoek en haar ambitieuze en originele onderzoeksvoorstel voor het NSCR Dr
Stacey Jeffery heeft een positie aan het CWI vanwege onder andere haar heldere onderzoeksplan over het gebruik van
kwantumcomputers in termen van berekeningen en informatiebeveiliging en haar uitgebreide academische track record
En dr Anja Spang sprong eruit vanwege haar visie en haar ambitieuze en gedetailleerde onderzoeksvoorstel Zij doet
onderzoek naar oerbacterieumln voor nieuwe inzichten in de vroege evolutie van leven op aarde en het functioneren van
mariene ecosystemen
37Hoofdstuk 3 | Organisatie en bedrijfsvoering
3 | Organisatie en Bedrijfsvoering
A NWO-organisatie governance en transitie
NWO-organisatie
NWO is een zelfstandig bestuursorgaan dat valt onder de verantwoordelijkheid van het ministerie
van OCW De missie en taken van NWO zijn wettelijk vastgelegd Het jaar 2017 stond in het teken van
de transitie van NWO Met de inwerkingtreding van de nieuwe NWO-wet heeft NWO een gover-
nancestructuur met een raad van bestuur een aparte NWO-Institutenorganisatie (NWO-I) en vier
domeinen Exacte en Natuurwetenschappen (ENW) Toegepaste en Technische Wetenschappen (TTW)
Sociale en Geesteswetenschappen (SGW) en ZonMw In het nieuwe TTW-domein zijn ook de
activiteiten van de Technologiestichting STW ondergebracht De raad van bestuur is eindverant-
woordelijk voor de gehele koepel (NWO-domeinen en -instituten) De bureau-organisatie is gevestigd
in Den Haag en in Utrecht de NWO-instituten zijn verspreid over het hele land (zie ook het organo-
gram) In 2017 werkten zorsquon 2500 medewerkers bij NWO waarvan bijna 1400 onderzoekers bij de
NWO-instituten
Raad van bestuur
Op 1 februari 2017 werd de nieuwe NWO-wet van kracht Sinds die datum is de raad van bestuur het
hoogste bestuursorgaan van NWO De raad van bestuur bestaat uit een fulltime voorzitter en lid met
portefeuille bedrijfsvoering en financieumln (PBF) tevens vicevoorzitter NWO Daarnaast zijn er nog vier
leden van de raad van bestuur die naast hun wetenschappelijke carriegravere tevens voorzitter zijn van
eacuteeacuten van de NWO-domeinen De van de raad van bestuur bestaat uit twee vrouwelijke en vier manne-
lijke bestuursleden
De voorzitter en vicevoorzitter zijn per 1 oktober 2016 benoemd als bestuurder De zittingsperiode
geldt voor een periode van vijf jaar De overige leden zijn per 1 januari 2017 voor drie jaar benoemd
Voor een overzicht van de leden van de raad van bestuur zie bijlage 2
De raad van bestuur wordt ondersteund door een stafbureau het bureau raad van bestuur Het hoofd
van het bureau is tevens secretaris van de raad van bestuur
Raad van toezicht
Naast de raad van bestuur kent NWO in de nieuwe governancestructuur ook een raad van toezicht en
een adviesraad De raad van toezicht staat de raad van bestuur met raad ter zijde en geeft desge-
vraagd of uit eigen beweging advies over het beleid van de raad van bestuur De raad van toezicht is
per 1 maart 2017 ingesteld De leden van de raad van toezicht zijn per 1 maart 2017 door de minister
van OCW benoemd De raad van toezicht bestaat uit twee vrouwelijke en drie mannelijke leden Voor
een overzicht van de leden van de raad van toezicht zie bijlage 2 Het verslag van de raad van toezicht
is opgenomen als apart onderdeel van dit jaarverslag (zie hoofdstuk 4)
Auditcommissie
Sinds begin 2017 beschikt de raad van toezicht van NWO over een auditcommissie Deze commissie
bestaat momenteel uit twee leden van de raad van toezicht De auditcommissie monitort onder
andere op de kwaliteit van de bedrijfsvoering het financieumlle verslaggevingsproces de wettelijke
controle op de jaarrekening en de doeltreffendheid van het interne risico- en beheersingssysteem
38Hoofdstuk 3 | Organisatie en bedrijfsvoering
Adviesraad
Naast de raad van bestuur en de raad van toezicht kent NWO in de nieuwe governancestructuur ook
een adviesraad die gevraagd en ongevraagd de raad van bestuur adviseert over voor NWO relevante
ontwikkelingen De eerste leden zijn in december 2017 benoemd De benoeming van de overige
leden is begin 2018 afgerond
Domeinbesturen
Per 1 januari zijn de nieuwe domeinbestuursleden aangetreden Omdat de nieuwe NWO-wet pas
formeel van kracht werd per 1 februari 2017 was de maand januari 2017 een overgangsmaand
waarin formeel nog sprake was van gebiedsbesturen
NWO-Institutenorganisatie
Op 1 januari 2017 is de Stichting voor Fundamenteel Onderzoek der Materie (FOM) omgevormd tot
de Stichting Nederlandse Wetenschappelijk Onderzoek Instituten (NWO-I) NWO-I de Instituten-
organisatie van NWO werkt nauw samen met de NWO-domeinen en omvat de voormalige FOM-
instituten ARCNL AMOLF DIFFER en Nikhef en de ruim 200 universitaire werkgroepen van de
voormalige FOM-projecten Eind 2017 is het besluitvormingstraject over de fusie per 1 januari 2018
van de andere NWO-instituten ASTRON CWI NIOZ NSCR en SRON in NWO-I afgerond
Het stichtingsbestuur is verantwoordelijk voor het functioneren van NWO-I als geheel De directeur
van het bureau NWO-I is secretaris van het stichtingsbestuur Het stichtingsbestuur vormt een
personele unie met de raad van bestuur van NWO
39Hoofdstuk 3 | Organisatie en bedrijfsvoering
Organogram
Domeinen
Exacte en Natuurwetenschappen
Sociale en Geesteswetenschappen
Toegepaste en Technische Wetenschappen
Medische wetenschappen
WOTRO Science for Global DevelopmentDomeindoorsnijdend initiatief
NIHC mdash Regieorgaan
Nationaal Initiatief Hersenen amp Cognitie
NRO mdash Regieorgaan
Nationaal Regieorgaan Onderwijsonderzoek
NRPO-SIA mdash Regieorgaan
Nationaal Regieorgaan Praktijkgericht Onderzoek SIA
NWO-instituten
AMOLF
Physics of functional complex matter
ARCNL
Advanced Research Center for Nanolithography
ism UvA VU en ASML
ASTRON
ASTRON Netherlands Institute for Radio Astronomy
CWI
Centrum Wiskunde amp Informatica
DIFFER
Nederlands instituut voor funderend energieonderzoek
Nikhef
Nationaal instituut voor subatomaire fysica
NIOZNIOZ Koninklijk Nederlands Instituut
voor Onderzoek der Zee
NSCR
Nederlands Studiecentrum Criminaliteit
en Rechtshandhaving
SRON
SRON Netherlands Institute for Space Research
Raad van bestuur NWO
Overige
DANS
Data Archiving and Networked Services ism KNAW
NLeSC
Netherlands eScience Center ism SURF
40Hoofdstuk 3 | Organisatie en bedrijfsvoering
B Personeel
Algemeen
Op 1 april 2017 werden de NWO-medewerkers geplaatst in de domeinen en de stafafdelingen van de
nieuwe domeinenorganisatie (NWO-D) en het bureau van de institutenorganisatie (NWO-I) De
meeste medewerkers in niet-leidinggevende functies werden geplaatst als functievolger Voor het
merendeel van de leidinggevende functies vanaf schaal 12 en de sleutelfuncties bij het bureau raad
van bestuur werden intern vacatures opengesteld en werden kandidaten onderworpen aan een
assessment
De FOM-instituten zijn op 1 januari 2017 opgegaan in NWO-I Met ingang van 1 januari 2018 zijn de
overige NWO-instituten samengegaan in NWO-I De medewerkers van deze instituten zijn in dienst
van NWO-I
Tot slot is in 2017 gewerkt aan het harmoniseren van de afzonderlijke uitvoeringsregelingen van CWI
NIOZ NWO-I en NWO-D Per 1 januari 2018 zijn deze arbeidsvoorwaarden geharmoniseerd in een
nieuwe set uitvoeringsregelingen voor heel NWO
Kerncijfers personeel 2017
Het personeelsbestand van NWO (inclusief de instituten(organisatie)) nam eind 2017 toe met 21 fte
ten opzichte van eind 2016 De opbouw van het personeelsbestand verdeeld naar mannen en
vrouwen fulltimers en parttimers en het percentage wetenschappers wijzigde nauwelijks Het
verzuimpercentage steeg licht naar 29 procent
Tabel 9 | Kerncijfers personeel 2017
Personeels-omvang (in fte)
Aantal mede-
werkers
Vrouwen (fte)
Deel-tijders
()
Weten-schappers
(fte)
Buitenlandse mede-
werkers ()
Medewerkers werkzaam
buiten NL (fte)
Ziekteverzuim ()
(excl zw)
ASTRON 202 217 19 29 62 28 0 38
CWI 203 216 23 22 83 39 0 20
NIOZ 266 303 40 28 47 21 9 29
NSCR 34 41 60 59 89 12 0 25
SRON 174 189 16 24 60 25 0 30
NWO institutenorganisatie (excl BUW) 588 626 24 18 52 31 23 29
BUW 400 405 24 18 97 68 3 08
NWO-D 475 534 67 56 0 4 3 44
NWO totaal 2017 2342 2532 34 29 53 30 38 29
Op 1 januari 2017 zijn de voormalige FOM-instituten AMOLF ARCNL DIFFER Nikhef en het bureau van FOM opgegaan
in de NWO institutenorganisatie
Gebruikte afkortingen ASTRON Netherlands Institute for Radio Astronomy CWI Centrum Wiskunde amp Informatica
NIOZ Koninklijk Nederlands Instituut voor Onderzoek der Zee NSCR Nederlands Studiecentrum Criminaliteit en
Rechtshandhaving SRON Netherlands Institute for Space Research BUW Beheerseenheid universitaire werkgroepen van
NWO-Institutenorganisatie Onderzoek welke plaats heeft bij werkgroepen aan universiteiten of kennisinstellingen zijn
beheersmatig ondergebracht onder de Beheerseenheid Universitaire Werkgroepen (BUW)
41Hoofdstuk 3 | Organisatie en bedrijfsvoering
Diversiteitsbeleid NWO
Ondertekende NWO in 2010 het Charter Talent naar de Top voor meer genderdiversiteit in de eigen
organisatieonderdelen eind oktober 2017 ondertekende NWO het Charter Diversiteit voor meer
diversiteit in de eigen organisatie eacuten in de wetenschap In 2017 heeft NWO gewerkt aan een
implementatieplan waarin diversiteit zowel verankerd is in het personeelsbeleid als in het subsidie-
beleid voor onderzoekers Ook de uitvoering van de afspraak om mensen met een arbeidsbeperking
op te nemen in de NWO-organisatie draagt bij aan die grotere diversiteit Eind 2017 had NWO dertien
banen ingevuld met werknemers met een arbeidsbeperking In 2018 zal NWO de inspanning
intensiveren om werknemers met een arbeidsbeperking in dienst te nemen bij NWO
Leiderschapsprogramma
In 2017 is een start gemaakt met het leiderschapsprogramma Dit is een meerjarig leiderschapspro-
gramma voor de leidinggevenden van NWO-D bureau NWO-I en de directeuren en instituuts-
managers van de NWO-instituten Het programma ondersteunt de transitie van NWO
Beheersing na ontslag
De geldende wet- en regelgeving wordt gevolgd bij ontslagprocedures Daarnaast vindt controle
plaats op naleving van de regelgeving In 2017 zijn een beperkt aantal ontslagprocedures afgerond
42Hoofdstuk 3 | Organisatie en bedrijfsvoering
C Financieumln
In 2017 realiseerde NWO in totaal 903 miljoen euro aan baten voor de uitvoering van haar
activiteiten dit is iets minder ten opzichte van 2016 (in totaal 914 miljoen euro) In 2017 financierde
NWO wetenschappelijk onderzoek en onderzoekinfrastructuur voor een bedrag van in totaal
873 miljoen euro (in 2016 was dat 818 miljoen euro) Hiervan ging bijna 300 miljoen euro naar
programmarsquos voor talent en vrij onderzoek
Het saldo van de beschikbare middelen (baten) en de bestedingen (lasten) heeft geleid tot een
positief resultaat over 2017 van 30 miljoen euro (2016 96 miljoen euro positief)
Het positieve resultaat wordt grotendeels veroorzaakt door het positieve resultaat bij NWO-D totaal
43 miljoen euro Dit positieve resultaat komt vooral voort uit ontvangen geoormerkte rijksbijdrage in
2017 van het ministerie van Onderwijs Cultuur en Wetenschap (OCW) waarvan de bestedingen in
latere jaren plaats vinden Deze geoormerkte middelen (38 miljoen euro) zijn toegevoegd aan het
bestemde fonds
Tegenover het positieve resultaat bij NWO-D staat een per saldo negatief behaald resultaat bij de
groepsonderdelen van totaal 13 miljoen euro Dit wordt grotendeels gedekt uit hiervoor bestemd en
gereserveerd vermogen
Eind 2017 stond een bedrag van 14 miljard euro uit aan externe verplichtingen in verband met
toekenningen voor onderzoeksfinanciering die de komende jaren tot uitbetaling komen
Tabel 10 geeft een overzicht van de NWO middelen de inkomsten en hun herkomst de wijze waarop
de middelen zijn ingezet voor onderzoeksfinanciering in de nationale competitie en in NWO-
instituten Ook geeft de tabel de verdeling van de middelen over de speerpunten van de NWO-
strategie
43Hoofdstuk 3 | Organisatie en bedrijfsvoering
Tabel 10 | Herkomst en bestedingen van middelen NWO in 2017 (in miljoen euro
Talent en vrij onderzoek
299
Maatschappelijke uitdagingen
102
Onderzoeksfaciliteiten en apparatuur
29
NWO-instituten
132
Overige subsidies
203
Bijdrage OCW
741
Specifieke subsidie
OCW
5
EZ
34
Overige ministeries
77
Bedrijfsleven
35
Andere partners
11 Af besteding van NWO-D
aan NWO-instituten
-152
Totaal
30Totaal
606Totaal
903
Baten
903Lasten
-873Financieumlle baten en lasten
mdashResultaat derden
mdash
Cashbijdragen
-7
Baten Resultaat Lasten
2016
8182016
962016446
2016
914
Verstrekte financiering NWO-D
excl NWO-instituten en STW
606
Exploitatie NWO-instituten
204
Beheers- en overige kosten
63
Totaal
873
Beschikbare middelen 2017 (baten)
In 2017 bedroegen de gerealiseerde baten van NWO in totaal 903 miljoen euro Het overgrote deel
hiervan (746 miljoen euro) was afkomstig van OCW De bijdrage van OCW bestond uit een basis-
budget (de structurele rijksbijdrage 741 miljoen) en een specifieke bijdrage voor tijdelijke
programmarsquos (5 miljoen euro)
Bij beschikking heeft NWO voor 2017 totaal 769 miljoen euro aan rijksbijdrage van OCW ontvangen
De vordering OCW is met 28 miljoen euro afgenomen hiermee komen de gerealiseerde baten op
741 miljoen euro In 2017 is 13 miljoen euro minder beschikt dan in 2016
De belangrijkste redenen voor deze daling is de ontvangst van 30 miljoen euro voor lsquoNWA start-
impulsrsquo in 2016 welke in 2017 niet is beschikt En de aflopende bijdragen ten opzichte van 2016 voor
lsquoVrijval gelden cofinancieringrsquo en lsquoBijdrage privaat-publieke samenwerkingrsquo totaal 11 miljoen euro
Daartegen over staat een toename van ontvangen geoormerkte middelen (ca 16 miljoen euro)
bestemd voor diverse onderzoeksprogrammarsquos en een loon -en prijsbijstelling van 11 miljoen euro
44Hoofdstuk 3 | Organisatie en bedrijfsvoering
De specifieke bijdrage van het ministerie van OCW voor tijdelijke programmarsquos daalde met 1 miljoen
euro tot 5 miljoen euro
NWO ontvangt ook geld van andere ministeries zoals Economische Zaken (EZ) Buitenlandse Zaken
(BuZa) en Infrastructuur en Milieu (IenM) De gerealiseerde baten over 2017 van alle ministeries
bedragen 111 miljoen euro Het ministerie van Volksgezondheid Welzijn en Sport is de belangrijkste
financier van ZonMw dat mede namens NWO het medisch en zorgonderzoek financiert Deze bij-
drage wordt verantwoord via de jaarrekening van ZonMw
Ten slotte is een deel van het NWO-budget afkomstig van andere publieke (11 miljoen euro) en
private partners (35 miljoen euro) in totaal is dat 46 miljoen euro
Een schematische weergave van de in 2017 beschikbare middelen staat in tabel 11
Tabel 11 | Herkomst middelen NWO in 2017 (in miljoen euro)
Rijksoverheid Andere partners
(publiek en privaat)
Totaal
OCW Andere departementen
(tijdelijk)
Totaal rijksoverheid
rijksbijdrage structureel
specifieke bijdrage (tijdelijk)
Middelen 2017 741 5 111 857 46 903
Aandeel in totale middelen 2017 82 1 12 95 4 100
Middelen 2016 763 6 95 864 50 914
Aandeel in totale middelen 2016 84 1 10 95 5 100
Bestedingen 2017 (lasten)
De bestedingen van NWO bedroegen in 2017 totaal 873 miljoen euro (2016 818 miljoen euro) Hierna
volgt een korte toelichting op de besteding naar speerpunt instelling topsector en beheerskosten
Besteding naar speerpunt
Tabel 12 geeft de verdeling van de middelen over de speerpunten van de NWO-strategie
45Hoofdstuk 3 | Organisatie en bedrijfsvoering
Tabel 12 | Bestedingen NWO in 2017 naar speerpunt (in duizend euro)
Speerpunten strategie NWO 2017
Talent en vrij onderzoek 299463
Maatschappelijke uitdagingen 102453
Onderzoeksfaciliteiten en -apparatuur 28757
NWO-instituten 132238
Overige subsidies 203160
Apparaatskosten 62506
Af cashbijdragen derden -7099
Totaal bestedingen NWO-D 821478
Af bestedingen NWO-D aan NWO-instituten -151928
Bij exploitatie NWO- instituten 203849
Totaal bestedingen 2017 873399
Totaal bestedingen 2016 817852
Toelichting
ndash De bedragen in de tabel zijn toegekende financieringen Het gaat om financieumlle verplichtingen die NWO is aangegaan
niet om uitbetalingen
ndash In de bestedingen NWO-D is de exploitatie van de NWO-instituten niet meegenomen
ndash De totale bestedingen 2017 zijn inclusief de exploitatie van de NWO-instituten
ndash NWO-D heeft in 2017 71 miljoen euro ontvangen aan cashbijdragen Deze middelen zijn ontvangen van het
bedrijfsleven en overige derden en zijn door NWO geiumlnd en doorgestort
Besteding naar instelling
Uit tabel 13 blijkt de verdeling van de NWO-D middelen over universiteiten NWO-instituten en
overige wetenschappelijke instellingen
46Hoofdstuk 3 | Organisatie en bedrijfsvoering
Tabel 13 | Bestedingen NWO in 2017 naar instelling (in duizend euro)
Instellingen 2017
Erasmus Universiteit Rotterdam 7202
Radboud Universiteit 23238
Rijksuniversiteit Groningen 27980
Technische Universiteit Delft 54520
Technische Universiteit Eindhoven 27081
Universiteit Leiden 56178
Maastricht University 6688
Universiteit Twente 28169
Universiteit Utrecht 48241
Universiteit van Amsterdam 41013
Tilburg university 6777
Vrije Universiteit Amsterdam 32681
Wageningen University 40436
Totaal Universiteiten 400204
ASTRON Netherlands Institute for Radio Astronomy 9248
Centrum Wiskunde amp Informatica (CWI) 14954
NWO-I 83198
Nederlands Studiecentrum Criminaliteit en Rechtshandhaving (NSCR) 2541
NIOZ Koninklijk Nederlands Instituut voor Onderzoek der Zee 25361
SRON Netherlands Institute for Space Research 16500
Totaal NWO-instituten 151802
Hogescholen 34934
Overige onderzoeksinstellingen 179131
Apparaatskosten NWO 62506
Af cashbijdrage derden -7099
Totaal bestedingen NWO-D 821478
Af bestedingen van NWO-D aan NWO-instituten -151928
Bij exploitatie NWO-instituten 203849
Totaal bestedingen 2017 873399
Totaal bestedingen 2016 817852
Toelichting
ndash De bedragen in de tabel zijn toegekende financieringen Het gaat om financieumlle verplichtingen die NWO is aangegaan
niet om uitbetalingen
ndash De overige onderzoeksinstellingen is inclusief ZonMw (46 miljoen euro)
ndash NWO-D heeft in 2017 totaal 71 miljoen euro ontvangen aan cashbijdragen Deze middelen zijn ontvangen van
bedrijfsleven en overige derden en zijn door NWO geiumlnd en doorgestort
ndash In de bestedingen van NWO-D is de exploitatie van de NWO-instituten niet meegenomen
Met ingang van 2017 zijn als gevolg van de transitie de grantingactiviteiten van NWO-I en STW
overgegaan naar NWO-D De verdeling van middelen over universiteiten zijn opgenomen in
bovenstaande tabel 13 De lopendeafnemende grantingactiviteiten worden door NWO-I
afgewikkeld De verdeling hiervan over universiteiten blijkt uit onderstaande tabel
47Hoofdstuk 3 | Organisatie en bedrijfsvoering
Tabel 14 | Verdeling middelen NWO-I over universiteiten in 2017 (in duizend euro)
2017
Instellingen NWO-I
Erasmus Universiteit Rotterdam 61
Radboud Universiteit Nijmegen 7847
Rijksuniversiteit Groningen 2853
Technische Universiteit Delft 8195
Technische Universiteit Eindhoven 3934
Universiteit Leiden 2032
Universiteit Maastricht 135
Universiteit Twente 4587
Universiteit Utrecht 2398
Universiteit van Amsterdam 2410
Vrije Universiteit Amsterdam 1593
Wageningen Universiteit 571
Totaal universiteiten 2017 36616
Totaal universiteiten 2016 39788
Toelichting
ndash Bij de bedragen van NWO-I gaat het met name om de uitbetaalde salarissen aan onderzoekers die in dienst zijn bij
voormalig FOM maar werkzaam zijn bij de universiteiten
Besteding topsectoren
NWO heeft in 2017 verder invulling gegeven aan het Kennis- en Innovatiecontract 2016minus2017 In dit
nieuwe contract bekrachtigen bedrijven maatschappelijke instellingen kennispartijen en overheden
hun inzet op de belangrijke innovatiethemarsquos voor de jaren 2016minus2017 NWO heeft voor de jaren
2016 en 2017 in totaal 550 miljoen voor de topsectoren bestemd Zie tabel 15
15 | Toegezegde NWO-bijdrage aan de topsectoren 2016minus2017 (in miljoen euro)
Topsector 2016minus2017
Tuinbouw en Uitgangsmaterialen (TampU) 79
Water 231
AgriampFood (AampF) 340
Life Sciences and Health (LSH) 453
Chemie incl BBE 341
Energie 425
High Tech Systemen amp Materialen (HTSM) inclusief nano en ICT 1142
- ICT 196
Logistiek 112
Creatief 238
Niet specifiek toegerekend 2659 1)
Totaal 6020
Waarvan bijdragen van ministeries Economische Zaken en Buitenlande zaken programmarsquos 520 2)
Totaal bijdrage NWO 5500
1) Dit bedrag kan niet op voorhand aan eacuteeacuten topsector worden toegeschreven
2) In totaal wordt 37 miljoen euro gefinancierd door EZ (exclusief uitvoeringskosten en exclusief btw via STW) en
15 miljoen euro door BuZa (gericht op de topsectoren AampF en TampU)
48Hoofdstuk 3 | Organisatie en bedrijfsvoering
Beheerskosten
Het bureau NWO-D organiseert het beoordelings- en selectieproces van aanvragen voor onderzoeks-
financiering en ontwikkelt nieuw beleid en nieuwe programmarsquos De algemene beheerskosten zijn in
2017 ten opzichte van 2016 met 3 miljoen euro gestegen tot in totaal 63 miljoen euro Procentueel
zijn de beheerskosten gedaald van 74 naar 72 De beheerskosten zijn inclusief 16 miljoen euro
lasten welke direct zijn toe te rekenen aan onderzoekprogrammarsquos
Tabel 16 | Beheerskosten NWO-D in 2017
2017 2016
Aantal fte bureaumedewerkers NWO-D 446 372
Bestedingen (in miljoen euro) 873 818
Beheerskosten NWO-D (in miljoen euro) 63 60
Beheerskosten percentage 72 74
Toelichting
ndash Het aantal fte bureaumedewerkers is een gemiddelde over 2017 In tabel 9 met kerncijfers wordt een aantal van 475
genoemd Dat is de stand per 31 december 2017
ndash Van de beheerskosten (63 miljoen euro) heeft 16 miljoen euro betrekking op directe programma kosten
Een nadere specificatie van de algemene beheerskosten NWO-D is als volgt
Beheerskosten NWO-D (in miljoen euro)
2017 Begroting 2017 2016
Personeelslasten 40 41 38
Afschrijvingen 4 4 3
Huisvestingslasten 4 4 6
Overige lasten 15 17 13
Totaal beheerskosten 63 66 60
De personeelslasten zijn 1 miljoen euro lager dan begroot Enerzijds wordt dit veroorzaakt door een
hogere vrijval van de personele voorziening en lagere loon -en salariskosten (totaal 2 miljoen euro)
ten opzichte van de begroting Anderzijds zijn de overige personele lasten hoger dan begroot
(ca 1 miljoen euro)
Financieel kader en indicatoren 2017
NWO stelt de jaarrekening op volgens het baten-lastenstelsel (RJ 660) Dit houdt in dat de lasten
worden verantwoord op het moment dat NWO een financiering toekent in plaats van op het moment
van uitbetaling Een gevolg hiervan is dat verplichtingen die worden gefinancierd met de rijksbij-
drage van het ministerie van OCW zijn opgenomen als vordering op de balans
Bij de overgang naar RJ 660 heeft het ministerie van OCW met een financieel kader en indicatoren de
ruimte aangegeven waarbinnen NWO moet functioneren
ndash De algemene reserve moet positief zijn
ndash Het eigen vermogen moet positief zijn
ndash De liquiditeit moet positief zijn
Een belangrijk gevolg van de overgang naar RJ 660 was dat een deel van de vordering
op OCW (612 miljoen euro) niet langer kon worden gewaardeerd Deze niet langer gewaardeerde
vordering op OCW is opgenomen onder de overige reserve (612 miljoen euro) en zal niet wijzigen
tenzij aanvullende afspraken met het ministerie worden gemaakt
49Hoofdstuk 3 | Organisatie en bedrijfsvoering
De overige reserve is de belangrijkste oorzaak van het negatieve eigen vermogen van 317 miljoen (zie
tabel 17) ultimo 2017 De bestaande afspraken tussen OCW en NWO waarborgen de continuiumlteit van
NWO
Tabel 17 | Ontwikkeling financieumlle kaders in 2017 (enkelvoudig)
Financieumlle indicatoren (enkelvoudig )NWO-D (x euro 1 miljoen)
2017 2016
Algemene reserve -12 -19
Wettelijke reserve 6 7
Overige reserve -612 -612
Bestemd fonds 301 263
Eigen vermogen -317 -361
Vordering OCW 239 267
Liquide middelen 459 307
Enkelvoudig wil zeggen dat in deze tabel de exploitatie van de NWO-instituten en STW niet is meegenomen
De negatieve algemene reserve van 12 miljoen euro bestaat enerzijds uit het effect van het bepalen
van de reeumlle waarde van verstrekte renteloze leningen aan groepsonderdelen (10 miljoen euro) en de
gevormde wettelijke reserve voor de ontwikkelingskosten van de immaterieumlle vaste activa (6 miljoen
euro) Deze componenten van de algemene reserve worden weer ingelopen gedurende de resterende
looptijd van de leningen respectievelijk de afschrijvingstermijn van de immaterieumlle vaste activa En
anderzijds uit het positieve resultaat op de beheerslasten totaal 4 miljoen euro
Het bestemde fonds geeft het bedrag weer dat nog niet is verplicht aan specifieke doelen die
het ministerie van OCW heeft geoormerkt binnen de rijksbijdrage Ultimo 2017 bedraagt het
bestemde fonds 301 miljoen euro het is met 38 miljoen toegenomen ten opzichte van vorig jaar
(2016 263 miljoen euro)
Belangrijkste oorzaak van deze toename is een toevoeging van 39 miljoen euro aan het fonds Grote
infrastructurele onderzoeksvoorzieningen welke tweejaarlijks wordt toegekend In het jaar van
toekenning zal het fonds weer afnemen
De vordering op OCW ultimo 2017 bedraagt 239 miljoen euro en is daarmee per saldo afgenomen
met 28 miljoen euro (2016 267 miljoen euro) De afname wordt vooral veroorzaakt doordat in 2017
minder onderzoeksverplichtingen zijn aangegaan dan aan rijksbijdrage 2017 is ontvangen Wanneer
deze middelen in 2018 alsnog worden verplicht zal de vordering op OCW weer toenemen
Aan de vordering op OCW was aanvankelijk een maximum gesteld van 357 miljoen euro Mede als
gevolg van de transitie van NWO waarbij de grantingactiviteiten van de voormalige stichting FOM en
STW zijn geiumlntegreerd binnen NWO-D is de verwachting dat de vordering op OCW op termijn zal
stijgen boven dit plafond Naar aanleiding hiervan zijn in maart 2017 nieuwe afspraken gemaakt
waarbij is afgesproken het plafond met ingang van 2018 te verhogen tot 390 miljoen euro Mutaties
die van invloed zijn op het verloop van de vordering dienen in het lopende jaar te worden besproken
met het ministerie van OCW
Een goed inzicht in de meerjaren liquiditeitsprognose 2018-2022 van NWO is hierbij van belang NWO
voert een financieel beleid dat erop is gericht de beschikbare middelen zo snel mogelijk in te zetten
voor wetenschappelijk onderzoek Het verwachte liquiditeitsverloop van de NWO-groep blijkt uit
tabel 18
50Hoofdstuk 3 | Organisatie en bedrijfsvoering
Tabel 18 | Liquiditeitsprognose 2017minus2022
bedragen in keuro 2017 2018 2019 2020 2021 2022
Beginstand liquide middelen 551632 676924 627996 559215 511976 453855
Eindstand liquide middelen 676924 627996 559215 511976 453855 370897
Mutatie liquide middelen 125292 -48928 -68781 -47239 -58121 -82958
De ontwikkeling van de liquiditeit en solvabiliteit over de afgelopen drie jaar is weergegeven in tabel
19
Tabel 19 | Financieumlle kengetallen
Ratiorsquos per 31 december 2017 2016 2015
Liquiditeit 134 129 107
Solvabiliteit -010 -013 -023
De liquiditeit geeft aan in welke mate NWO haar kortlopende verplichtingen kan voldoen De
liquiditeit wordt berekend door het totaal van vorderingen en liquide middelen te vergelijken met
het totaal van de kortlopende schulden De liquiditeit is in 2017 verder verbeterd ten opzichte van
2016
De solvabiliteit is de mate waarin NWO voldoende eigen vermogen heeft om in geval van liquidatie
alle verschaffers van vreemd vermogen hun vorderingen terug te betalen De solvabiliteit wordt in
tabel 19 uitgedrukt als verhouding van het eigen vermogen ten opzichte van het totaal vermogen
Door het negatief eigen vermogen is er sprake van een negatieve solvabiliteit OCW heeft bij brief
dd 17 oktober 2014 met kenmerk 684804 bevestigd dat OCW niet voornemens is te stoppen met
wetenschapsfinanciering via NWO Mocht daar in de toekomst om politieke redenen verandering in
komen dan zal de overheid de financiering gefaseerd afbouwen opdat NWO aan de aangegane
verplichtingen richting derden kan voldoen
Een meer gedetailleerde financieumlle uitwerking en toelichting volgt uit de jaarrekening 2017 van NWO
(zie hoofdstuk 5)
Continuiumlteitsparagraaf en financieel perspectief
In december 2017 heeft het ministerie van OCW de ingediende NWO-begroting 2018 inclusief meer-
jarencijfers 2018-2022 goedgekeurd De begroting en de meerjarencijfers zijn hieronder opgenomen
Het gaat hierbij om de enkelvoudige begroting van NWO-D Dit houdt in dat de basisbijdrage van
NWO-D aan de NWO-instituten en STW wel is meegenomen maar de begrote exploitatie van de
NWO-instituten en STW zelf niet
51Hoofdstuk 3 | Organisatie en bedrijfsvoering
Tabel 20 | Realisatie 2017 en begroting 2018 NWO-D (enkelvoudig)
Realisatie Bijgestelde
begrotingMeerjarige doorkijk
2017 2018 2019 2020 2021 2022
Baten
Rijksbijdrage OCW 740933 938646 791786 792002 776794 763944
Specifieke bijdragen en overige baten 122100 53787 45872 43656 41332 39218
Totaal Baten 863033 992433 837658 835658 818126 803162
Lasten
Verstrekte subsidies 758972 1050526 741393 829024 721284 783221
Personeelslasten 40241 41790 39503 38672 38508 35875
Afschrijvingen 3938 4414 4073 1660 1355 1361
Huisvestingslasten 3272 3807 3787 3832 3815 3680
Overige lasten 15055 16138 14150 12887 12107 10988
821478 1116675 802906 886075 777069 835125
Saldo baten en lasten 41555 -124242 34752 -50417 41057 -31963
Financieumlle baten en lasten 801 825 792 758 723 693
Deelnemingen 207
Netto resultaat 42563 -123417 35544 -49659 41780 -31270
Mutatie algemene reserve 4434 825 792 758 723 693
Mutatie bestemde fondsen 38129 -124242 34752 -50417 41057 -31963
Netto resultaat 42563 -123417 35544 -49659 41780 -31270
De rijksbijdragebrief van de minister van OCW dd 24 oktober 2017 met kenmerk 1262409 en de
departementale begroting van het ministerie van OCW vormen de budgettaire kaders waarbinnen
de NWO-begroting 2018 met een meerjarige doorkijk naar 2019-2022 is opgesteld Naast de rijksbij-
dragen vanuit het ministerie van OCW bevat de NWO-begroting ook de inzet van middelen voor
specifieke programmarsquos vanuit het OCW-deelbudget Wetenschapsbeleid andere beleidsonderdelen
van het ministerie van OCW en derden zoals de ministeries van EZ BuZa en IenM de Europese Unie
(Horizon 2020) en private partijen
De totale NWO-begroting 2018 laat in totaal 992 miljoen euro aan baten zien en 1117 miljoen euro
aan lasten De baten over 2018 zijn daarmee in totaal 115 miljoen hoger dan volgens de in oktober
2017 oorspronkelijk bij OCW ingediende NWO-begroting 2018 De lasten over 2018 zijn in totaal
149 miljoen euro hoger Dit verschil wordt veroorzaakt doordat te verplichten onderzoeksubsidies
over de jaargrens van 2017 naar 2018 zijn geschoven In totaal wordt budgettair 116 miljoen euro aan
niet-geoormerkte middelen en 33 miljoen euro aan geoormerkte middelen doorgeschoven
Het verwachte saldo van baten en lasten over 2018 bedraagt 123 miljoen euro negatief en wordt
gefinancierd uit daarvoor bestemde fondsen Dit is een jaarlijks terugkerend patroon als gevolg van
de tweejaarlijkse subsidieronden voor grootschalige infrastructuur
De meerjarenbalans 2018-2022 geeft het navolgende beeld Het betreft de enkelvoudige meerjarige
balans Dat houdt in dat de onderlinge schuld- en vorderingsposities tussen NWO en de NWO-
instituten en STW wel zijn opgenomen maar niet de activa en passiva van de NWO-instituten en STW
zelf
52Hoofdstuk 3 | Organisatie en bedrijfsvoering
Tabel 21 | Enkelvoudige meerjarige balans NWO-D
bedragen in keuro 2017 2018 2019 2020 2021 2022
Activa
Immaterieumlle vaste activa 7054 3317 857 minus minus minus
Materieumlle vaste activa 4830 4922 4404 3735 3375 2910
Financieumlle vaste activa 292628 434504 456251 467395 462701 460080
Vaste activa 304512 442743 461512 471130 466077 462990
Vorderingen 130964 24756 13268 4230 2342 2000
Liquide middelen 458870 461816 439420 421439 379156 308328
Vlottende activa 589834 486572 452688 425669 381498 310328
Totaal 894346 929315 914200 896799 847575 773318
Passiva
Algemene reserve -12564 -9275 -6328 -7800 -5077 -4384
Wettelijke reserve 5938 3474 506 minus minus minus
Overige reserve -611540 -611540 -611540 -611540 -611540 -611540
Bestemde fondsen 301386 177144 212708 165026 204084 172120
Eigen vermogen -316780 -440197 -404654 -454313 -412533 -443803
Voorzieningen 5003 3802 3490 2017 1817 1309
Langlopende schulden 611738 669223 632336 635307 605964 574788
Kortlopende schulden 594385 696487 683028 713788 652327 641024
Vreemd vermogen 1211126 1369512 1318854 1351112 1260108 1217121
Totaal 894346 929315 914200 896799 847575 773318
Door de jaarlijkse afschrijving op het Informatie Systeem voor Aanvragen Archivering en
Communicatie (ISAAC) en het vernieuwde intranet neemt de immaterieumlle vaste activa jaarlijks af
Dezelfde afloop is ook te zien bij de wettelijke reserve die is gevormd voor de geactiveerde
ontwikkelingskosten van het informatiesysteem
De verwachte toename van de financieumlle vaste activa tot 2020 wordt vooral veroorzaakt door het
oplopen van de vordering op OCW Enerzijds wordt de vordering verhoogd door het alsnog ver-
plichten van ontvangen en beschikbare rijksbijdrage aan onderzoek die zijn doorgeschoven van 2017
naar 2018 Anderzijds wordt de vordering op OCW verhoogd door de extra benodigde financiering
voor de afnemende granting-activiteiten van voormalig FOM over de periode 2017minus2022
Door de extra benodigde financiering voor de afnemende granting-activiteiten van voormalig FOM
zal de vordering op OCW naar verwachting langdurig het eerder gestelde plafond van 357 miljoen
overschrijden Naar aanleiding van overleg hierover tussen OCW en NWO zijn de afspraken met
betrekking tot de vordering OCW geherdefinieerd Hierbij is een nieuw plafond van 390 miljoen euro
afgesproken dat vanaf 2022 jaarlijks weer structureel wordt verlaagd
Een bepalende factor hierbij is de liquiditeitspositie van NWO en daarmee het vertrouwen dat NWO
aan de (toekomstige) verplichtingen kan blijven voldoen In bovenstaande meerjarige doorkijk wordt
rekening gehouden met alle bekende betalingsverplichtingen Na toekenning van de doorgeschoven
middelen van 2017 naar 2018 zal betaling hiervan volgens afgesproken kasritme leiden tot afname
van de liquide middelen Ook de benodigde extra financiering voor de afnemende granting-
activiteiten van voormalig FOM heeft een negatief effect op de liquide middelen
53Hoofdstuk 3 | Organisatie en bedrijfsvoering
De negatieve algemene reserve zal de komende jaren verbeteren De verbetering wordt enerzijds
veroorzaakt door de oprenting van de verstrekte renteloze leningen aan groepsmaatschappijen ten
gunste van de algemene reserve En anderzijds door de afloop van de wettelijke reserve vanwege de
afschrijving op het Informatie Systeem voor Aanvragen Archivering en Communicatie (ISAAC) en het
vernieuwede intranet die wordt toegevoegd aan de algemene reserve
In 2017 is mede naar aanleiding van de transitie gewerkt aan verbreding van het consolidatieproces
Met ingang van 2017 heeft dit geresulteerd in tussentijdse geconsolideerde kwartaalrapportages en
een geconsolideerde meerjarenbegrotingen van totaal NWO (NWO-D en NWO-I) welke een
verbeterd meerjarig inzicht op NWO-totaalniveau en een verbeterd inzicht in geconsolideerde
realisatiecijfers gedurende het lopende boekjaar geeft
Onderstaand overzicht geeft het geconsolideerde beeld van NWO
Tabel 22 | Realisatie 2017 en begroting 2018 NWO-D (geconsolideerd)
Realisatie 2017
2018 2019 2020 2021 2022
Baten
Rijksbijdrage OCW 740933 938646 791786 792002 776794 763944
Specifieke bijdragen en overige baten 162343 98062 92942 89873 84878 81144
Totale baten 903276 1036708 884728 881875 861672 845088
Lasten
Verstrekte subsidies 606035 914176 604392 708578 604263 661318
Personeelslasten 179076 184558 172689 161612 151435 142054
Afschrijvingen 12470 12130 10737 7200 6259 5371
Huisvestingslasten 10834 14008 13518 13708 13709 13842
Overige lasten 64837 67180 61428 58443 57179 51450
Totale lasten 873252 1192052 862764 949541 832845 874035
Saldo baten en lasten 30024 -155344 21964 -67666 28827 -28947
Mutatie vermogen -30024 155344 -21964 67666 -28827 28947
Netto resultaat minus minus minus minus minus minus
In hoofdstuk 5 van het jaarverslag NWO zijn de geconsolideerde financieumlle jaarcijfers 2017 van
NWO-D en de groepsonderdelen opgenomen
Financieel beleid
Mede als gevolg van de transitie heeft NWO in 2017 het financieel beleid intensief onder de loep
genomen Veel richtlijnen en processen zijn aangepast aan de nieuwe inrichting van de organisatie
Ook zijn financieumlle processen waar mogelijk vereenvoudigd en geuumlniformeerd Door een duidelijk
financieel beleid te voeren zorgt NWO ervoor dat de financieumlle processen in control zijn en adequaat
uitgevoerd worden Tot slot probeert NWO op deze manier de (financieumlle) risicorsquos tot een minimum te
beperken
Hieronder worden de belangrijkste gewijzigde financieumlle processen kaders en richtlijnen nader
toegelicht
54Hoofdstuk 3 | Organisatie en bedrijfsvoering
Nieuw financieel systeem
Begin 2017 is het nieuwe financieumlle systeem (UBW) opgeleverd Dit softwarepakket heeft als doel om
betere en snellere inzichten te bieden in de (meerjarige) financieumlle status van programmarsquos en
projecten Gedurende 2017 is gewerkt aan een verdere optimalisatieslag van het financieumlle systeem
Mandatenregister
In 2017 is als gevolg van de transitie de nieuwe NWO-bevoegdhedenregeling in de Staatscourant
gepubliceerd Daarin worden alle bevoegdheden beschreven van onder andere de leden van de raad
van bestuur de domeinbestuursleden en de directeuren
De nieuwe bevoegdhedenregeling is door vertaald in het mandatenregister voor medewerkers Deze
bevoegdheden zijn nader uitgewerkt in de mandaten
NWO-regeling vergoedingen
Eind 2017 heeft de raad van bestuur een nieuwe regeling voor vergoedingen vastgesteld In deze
regeling is vastgelegd welke vergoedingen domeinbestuursleden leden van de raad van toezicht
commissieleden en overige (advies)commissieleden ontvangen
Overig beleid
Naast bovenstaande gewijzigde of nieuwe beleidskaders en richtlijnen heeft NWO de financieumlle
processen geactualiseerd
Risicoparagraaf
NWO is een publieke organisatie die op een verantwoorde manier wil omgaan met publieke
middelen Om de belangrijkste financieumlle en organisatorische risicorsquos transparant te maken heeft
NWO een risicobeheersings- en controlesysteem Bij NWO sluiten we aan bij twee veelgebruikte
standaarden Het lsquoThree Lines of Defencersquo model (The Institute of Internal Auditors) voor een
verduidelijking van taken en bevoegdheden en Enterprise Risk Management (ERM COSO) voor de
inrichting van het risicomanagementproces
Uitgangspunt van het Three Lines of Defence model is dat het lijnmanagement (1e lijn) zelf verant-
woordelijk is voor de uitvoering en de beheersing van haar eigen activiteiten De staffuncties (2e lijn)
geven hierbij de kaders aan vaardigen richtlijnen uit en adviseren en ondersteunen het lijnmanage-
ment Als sluitstuk van de 1e en 2e lijn functioneert de nieuwe interne audit afdeling
Als onderdeel van de ontwikkeling en professionalisering van de NWO organisatie is een risico-
managementfunctie binnen NWO ingericht In de komende periode wordt gewerkt naar een betere
aansluiting met het nieuwe COSO model en proces gestuurd risicomanagement Daarnaast is in 2017
in overleg met de raad van toezicht besloten om een onafhankelijke interne auditafdeling in te
richten Een voorstel voor de inrichting van de interne auditafdeling is eind 2017 geaccepteerd De
inrichting van de afdeling volgt in 2018
Enterprise Risk Management is een continu bedrijfsbreed proces dat wordt ingericht om risicorsquos te
managen die het behalen van de bedrijfsdoelstellingen in de weg kunnen staan Het proces bestaat
uit het vaststellen van context het identificeren analyseren en evalueren van risicorsquos het vaststellen
van maatregelen om risicorsquos te beheersen en het rapporteren over de effectiviteit van de beheersing
Risicomanagementbeleid
In 2017 is het risicomanagementbeleid vastgesteld door de raad van bestuur Risicomanagement is
een continu proces waarin risicorsquos op een gestructureerde en expliciete manier in kaart worden
gebracht geeumlvalueerd en beheerst Het is van groot belang dat dit door alle afdelingen binnen NWO
wordt gedragen Eeacuten van de uitgangspunten voor het risicomanagement beleid is het COSO-frame-
work Onderdelen uit het beleid zijn onder andere de risicobereidheid impact en kwantificering van
geiumldentificeerde risicorsquos beheersingsmaatregelen en monitoring van risicorsquos
55Hoofdstuk 3 | Organisatie en bedrijfsvoering
Risicobereidheid
De risicobereidheid van NWO wordt geclassificeerd als laag omdat NWO hoofdzakelijk gefinancierd
wordt met publieke middelen De risicobereidheid is de omvang en de aard van risicorsquos die de
organisatie maximaal kan dragen bij de realisatie van haar doelstellingen Hierbij wordt de grens
bereikt waarop de organisatie kan voldoen aan de eisen van de diverse stakeholders (voor NWO
onderzoekers OCW en andere subsidieverstrekkers)
Bij de beoordeling van de risicorsquos die horen bij de strategische doelstellingen wordt overigens niet
alleen gekeken naar het risico dat NWO kan dragen (de risicocapaciteit) maar ook naar het risico dat
NWO wil dulden (de risicotolerantie)
Belangrijkste risicorsquos
Naast de financieumlle risicorsquos en maatregelen welke zijn toegelicht in de jaarrekening (paragraaf 43 en
4512) zijn door NWO de belangrijkste risicorsquos geiumlnventariseerd en opgenomen in een risicoregister
Deze risicorsquos zijn bottom-up geiumlnventariseerd en top-down beoordeeld Voor de verschillende risicorsquos
zijn maatregelen getroffen Het risicoregister wordt periodiek bijgewerkt en jaarlijks geeumlvalueerd
Het afgelopen jaar hebben zich geen calamiteiten voorgedaan die een belangrijke (financieumlle) impact
op NWO hebben gehad
De belangrijkste onderkende risicorsquos worden hieronder kort uiteengezet Met name bij de laatste
twee risicorsquos is de kans van optreden beperkt maar kan het wel grote impact hebben op NWO als
deze risicorsquos optreden
NWO heeft daarnaast altijd te maken met mogelijke budgettaire onzekerheden waarmee alle door
de overheid gefinancierde organisaties te maken hebben NWO acht de kans dat risico optreedt zeer
beperkt
Datalekken
Een van de mogelijke risicorsquos is dat er datalekken plaats kunnen vinden enof er is sprake van verlies
van (digitale) gegevens NWO heeft de plicht om betrokken partijen of personen te informeren over
het feit dat een datalek of verlies van (privacygevoelige) gegevens heeft plaatsgevonden NWO borgt
dit risico door (digitale) beveiligingsfunctionaliteiten te handhaven en periodiek te actualiseren
NWO heeft een privacy team ingericht waarin diverse specialisten zoals een jurist privacy officer en
ICT deskundige vertegenwoordigd zijn Ook is er bij de autoriteit persoonsgegevens een functionaris
gegevensbescherming geregistreerd Alle incidenten worden geregistreerd en indien nodig gemeld
Uiteraard zijn er ook diverse gedragscodes bij NWO van toepassing waarin aandacht wordt besteed
aan de vertrouwelijkheid van gegevens Het afgelopen jaar zijn voorbereidingen getroffen om te
voldoen aan de nieuwe AVG die is ingegaan op 25 mei 2018
De continuiumlteit van instituten
Daarnaast bestaat het risico dat de continuiumlteit van eacuteeacuten of meerdere van de NWO-I instituten in het
geding komt Een instituut zou failliet kunnen gaan met alle gevolgen van dien tenzij NWO ingrijpt
om de continuiumlteit (en liquiditeit) te garanderen NWO borgt dit risico door jaarlijks de begroting en
de jaarplannen van NWO-I goed te keuren de tussentijdse voortgangsrapportages van instituten te
beoordelen met specifieke aandacht voor de liquiditeitspositie en in te stemmen met de jaar-
rekening van de instituten Daarnaast moet de raad van bestuur goedkeuring verlenen aan grote
investeringen en Europese aanbestedingen en vinden er elk kwartaal bestuurs- en controllersover-
leggen plaats
Te hoge aanvraagdruk
De legitimiteit van NWO kan in het geding komen als een te hoge aanvraagdruk ervaren wordt door
de stakeholders of als NWO niet in staat is om de aanvraagdruk te reduceren NWO is zich zeer
bewust van de problematiek rondom de aanvraagdruk In 2017 zijn daarom (inter)nationale
werkconferenties georganiseerd om ervaringen te delen Uit deze werkconferenties zijn een aantal
concrete maatregelen ontwikkeld die ervoor moeten zorgen dat het honoreringspercentage boven
56Hoofdstuk 3 | Organisatie en bedrijfsvoering
de 25 procent blijft Een deel van de maatregelen wordt op korte termijn geiumlmplementeerd voor een
ander deel geldt dat de haalbaarheid van implementatie van deze maatregelen de komende periode
nader wordt onderzocht
Integriteitsbreuken
Een ander mogelijk risico is dat er integriteitsbreuken plaats kunnen vinden bij de NWO medewerkers
enof NWO reviewers Over integriteitsbreuken moet NWO zich adequaat verantwoorden aan haar
gebruikers en richting haar subsidieverstrekkers Daarnaast kan er sprake zijn van (im)materieumlle
schade aan betrokken partijen of personen NWO borgt dit risico onder andere door diverse gedrags-
codes voor interne medewerkers en voor personen buiten NWO die betrokken zijn bij het primaire
proces Daarnaast is het afgelopen jaar een analyse gemaakt van integriteitsbreuken naar aanleiding
van de berichtgeving over mogelijke schending ven de code integriteit (onderzoeksprogramma
ARGOS) Uit deze analyse zijn geen bijzonderheden voor NWO gebleken
Liquiditeiten NWO
Het beheer van onderzoeksprogrammarsquos en -projecten strekt zich uit over meerdere jaren Tussen de
toekenning van een onderzoeksprogramma en de feitelijke uitbetaling van de toegekende
financiering zitten vaak meerdere jaren
NWO moet over deze langere perioden de toegekende onderzoeksmiddelen zodanig beheren dat ze
deze op de afgesproken momenten (volgens de richtlijn betaalritme) kan betalen Hiervoor heeft
NWO een liquiditeitsbeleid als kader voor een efficieumlnte en doelmatige planning en beheer van de
geldstromen binnen de organisatie Voor de financieumlle informatie hierover zie de liquiditeitspara-
grafen in de jaarrekening (hoofdstuk 5)
Ieder kwartaal wordt de meerjarige liquiditeitsprognose geactualiseerd hierin worden de
liquiditeiten van de NWO-groepsonderdelen meegenomen Op basis van de huidige meerjarige
liquiditeitsprognose 2018-2022 kan NWO in de toekomst in de liquiditeitsbehoefte voorzien
NWO voldoet aan de Regeling beleggen lenen en derivaten OCW 2016 In de praktijk betekent dit
dat NWO geen middelen belegd en alleen leningen verstrekt waarvoor een rentevergoeding wordt
ontvangen De rentetarieven zijn conform schatkistbankieren Schatkistbankieren is bedoeld voor
instellingen die een wettelijke of publieke taak uitvoeren en hiervoor gelden van het Rijk ontvangen
Dit houdt in dat NWO de publieke gelden aanhoudt bij het ministerie van Financieumln
Het beleid is vastgelegd in de richtlijn liquiditeiten Ten opzichte van vorig jaar is het beleid niet
gewijzigd In 2017 is van aangetrokken leningen en afgesloten derivatenovereenkomsten geen
sprake Voor verdere details zie hoofdstuk 5 Jaarrekening
NWO werkt aan een treasurystatuut waarin de inrichting en borging van de financieringsfunctie (alle
handelingen met betrekking tot financieumlle waarden zoals lenen en betalen) de uitgangspunten van
het risicobeheer van de financieringsfunctie verder worden uitgewerkt en beschreven
57Hoofdstuk 4 | Jaarverslag raad van toezicht
4 | Jaarverslag raad van toezicht
In 2017 is de in de Wetenschapsvisie 2015 aangekondigde vernieuwing van NWO nader vorm
gegeven De veranderingen bij NWO maakten een wijziging van de NWO-wet noodzakelijk De
nieuwe bestuursvorm biedt binnen de begrenzing die de ZBO-wetgeving daaraan geeft een
steviger toezichtstructuur en zorgt dat besluitvorming over strategie beleid en bedrijfsvoering op
het hoogste niveau plaatsvindt
Met het in werking treden van de nieuwe NWO-wet is door de minister van OCW per 1 maart 2017 de
raad van toezicht ingesteld naast de raad van bestuur zonder formele rol als werkgever De raad van
toezicht staat de raad van bestuur met raad ter zijde en geeft desgevraagd of uit eigen beweging
advies over het beleid van de raad van bestuur Bij de vervulling van zijn taak richt de raad van toe-
zicht zich naar het belang van de organisatie en neemt daarbij de doelstelling van de organisatie als
uitgangspunt Met dit verslag legt de raad verantwoording af over het uitgeoefende toezicht in 2017
In 2017 vergaderde de raad van toezicht zes keer plenair in aanwezigheid van leden van de raad van
bestuur over zowel interne aangelegenheden als externe ontwikkelingen In vier gevallen werd dit
voorafgegaan door een onderlinge vergadering van de raad Daarnaast zijn in drie vergaderingen
van de auditcommissie met de portefeuillehouder bedrijfsvoering en financieumln deelonderwerpen met
betrekking tot de interne controle en bedrijfsvoering besproken Met de accountant zijn de
bevindingen over de jaarrekening 2016 en managementletter 2017 besproken De remuneratie- en
benoemingsadviescommissie is eacuteeacuten keer bijeen gekomen Een delegatie van de raad was eacuteeacuten keer
aanwezig bij het algemeen overleg tussen de bestuurder en de centrale ondernemingsraad
De raad van toezicht heeft in haar eerste vergadering een concept reglement besproken betreffende
zijn werkwijze In het reglement is vastgelegd de aandacht voor goed bestuur van de organisatie de
taak bij de voordrachten voor de leden van de raad van bestuur en de wijze waarop de raad zijn
advies geeft over de begroting de jaarrekening het jaarverslag en het instellingsplan De raad heeft
kennis genomen van het voorstel aan de minister om de bezoldiging vast te stellen op 15 keuro per jaar
voor de voorzitter en 10 keuro per jaar voor de leden OCW heeft bevestigd dat het algemene WNT-maxi-
mum van toepassing is waar genoemde vergoeding onder blijft Verder is Amandus Lundqvist
gekozen als vicevoorzitter en is een rooster van toe- en aftreden en de samenstelling van de
commissies vastgesteld Na een kennismaking met de leden van de raad van bestuur is de stand van
zaken rond de transitie en een reactie van NWO aan de kabinetsformateur besproken Na de eerste
vergadering is informatie over nevenfuncties van de leden ontvangen en op de website van NWO
gepubliceerd
Om nader kennis te maken met de organisatie zijn bij de volgende vergaderingen door de voorzitter
van een domein of directeur van een NWO-instituut korte presentaties gegeven van de
ontwikkelingen in en rond het desbetreffende organisatieonderdeel In 2017 waren er presentaties
van de domeinen TTW SGW en ZonMw en de instituten ASTRON en NIOZ Het domein ENW en de
overige instituten zullen in 2018 volgen
Terugkerende onderwerpen in de volgende vergaderingen waren de ontwikkeling van de nieuwe
NWO-strategie 2019minus2022 de begrotingssystematiek de aanpak van het negatief eigen vermogen
de doorontwikkeling van de transitie van NWO het instellen van een adviesraad de aanpak van de
ontwikkelingen rond het regeerakkoord en de aanwijzing van NWO als organisatie van openbaar
belang De raad heeft conform de wet en het bestuursreglement in aanwezigheid van de accountant
van EY geadviseerd over het jaarverslag en jaarrekening 2016 en de begroting 2018 De raad is verder
gehoord over een voorstel van NWO-I tot deelname in een andere rechtspersoon namens DIFFER en
het besluit tot fusie tussen NWO-I en de stichtingen van de in 2017 nog zelfstandige NWO-instituten
per 1 januari 2018
58Hoofdstuk 4 | Jaarverslag raad van toezicht
In de laatste vergadering heeft de raad een met name door de OOB-status afgedwongen reglement
voor de audit commissie vastgesteld en tevens een opzet voor taken en werkwijze van de
remuneratie- en beoordelingsadviescommissie Verder zijn de adviezen van de audit commissie over
de management letter 2017 en het risico management bij NWO besproken De raad heeft positief
geadviseerd over de voorgesteld aanpak voor de opzet van een interne audit functie Vastgesteld is
dat raad en leden van de RvB in 2017 nog te kort in functie zijn voor een goede beoordeling van het
functioneren en is besloten de beoordelingsgesprekken met individuele leden van de RvB te houden
in april 2018 Ten aanzien van de bezoldiging van de leden van de RvB is vastgesteld dat die voldoen
aan de WNT-normering en de loonontwikkeling bij de RvB vrijwel gelijk is aan die van het personeel
Tenslotte hebben de leden van de RvT en RvB in een zelfevaluatie elkaar bevraagd over de werkwijze
en wederzijdse afstemming
In verband met haar benoeming als voorzitter van het college van bestuur van de Vrije Universiteit
van Amsterdam is Mirjam van Praag per 1 november 2017 teruggetreden als lid van de raad van
toezicht Voor de selectie van een opvolger door het ministerie van OCW maakte de voorzitter van de
raad deel uit van de selectiecommissie De Centrale Ondernemingsraad is in de gelegenheid gesteld
personen aan te bevelen De minister van OCW heeft na afronding van de selectieprocedure prof
Melinda Mills benoemd per 15 januari 2018
De raad dankt de raad van bestuur en de medewerkers voor hun grote betrokkenheid bij en inzet
voor NWO en de wetenschap in Nederland
Samenstelling raad van toezicht 2017 Zittingstermijn tot
Ir Roelof de Wijkerslooth de Weerdesteijn (voorzitter) 28-02-2022
Ing Amandus Lundqvist (vicevoorzitter) 28-02-2022
Dr Adriana Esmeijer 28-02-2022
Prof dr Mirjam van Praag 30-10-2017
Drs Willem te Beest 28-02-2022
Voorzitter en leden zijn door OCW per 1 maart 2017 conform de NWO-wet benoemd voor 5 jaar In de raad is
afgesproken dat de voorzitter uiterlijk 30-3-2020 af zal treden en dat vanaf 2020 middels een lsquodakpan-constructiersquo de
continuiumlteit zal worden geborgd
Benoemd op voordracht van de Minister van Economische Zaken
Van Praag is op eigen verzoek ontslag verleend in verband met het aanvaarden van de functie van voorzitter van
het College van Bestuur van de Vrije Universiteit
Competentiematrix Bestuurlijk Financieel Internationaal Maatschappij Onderzoek
De Wijkerslooth de Weerdesteyn X X
Esmeijer X X X
Lundqvist X X X
Van Praag X X X
Te Beest X X
Aanwezigheid bij vergaderingen Raad Audit cie Remuneratie cie
De Wijkerslooth de Weerdesteyn 66 minus 11
Esmeijer 56 minus 11
Lundqvist 56 33 minus
Van Praag 45 minus 00
Te Beest 56 33 minus
afwezige leden hebben tevoren hun opmerkingen ter kennis van de voorzitter gebracht
59Hoofdstuk 5 | Jaarekening
5 | Jaarrekening
Inhoudsopgave
1 Geconsolideerde Balans per 31 december 2017 (na resultaatbestemming) 60
2 Geconsolideerde Staat van Baten en Lasten over 2017 61
3 Geconsolideerd Kasstroomoverzicht over 2017 62
4 Toelichting behorende tot de geconsolideerde jaarrekening 2017 63
41 Algemeen 63
42 Toegepaste standaarden 64
43 Continuiumlteit 64
44 Grondslagen voor de waardering van activa en passiva en de resultaatbepaling 66
45 Toelichting op de geconsolideerde balans 75
46 Toelichting op de geconsolideerde Staat van Baten en Lasten 89
5 Enkelvoudige Balans per 31 december 2017 (na resultaatbestemming) 94
6 Enkelvoudige Staat van Baten en Lasten over 2017 95
7 Enkelvoudig kasstroomoverzicht over 2017 96
8 Toelichting behorende tot de enkelvoudige jaarrekening 2017 97
81 Algemeen 97
82 Toegepaste standaarden 97
83 Toelichting op de Staat van Baten en Lasten 111
Overige gegevens 131
Controleverklaring van de onafhankelijke accountant 131
Bijlage 1 | Exploitatie overzicht 2017 specifieke bijdragen 137
Bijlage 2| Samenstelling besturen NWO-koepel in 2017 143
60Hoofdstuk 5 | Jaarekening
1 Geconsolideerde Balans per 31 december 2017 (na resultaatbestemming)
bedragen in keuro 31-dec-17 31-dec-16
Activa
Immaterieumlle vaste activa 451 7865 9939
Materieumlle vaste activa 452 141440 143137
Financieumlle vaste activa 453 250351 274648
Vaste activa 399656 427724
Voorraden 454 158 144
Vorderingen 455 237717 207811
Liquide middelen 456 676924 551632
Vlottende activa 914799 759587
Totaal 1314455 1187311
Passiva
Geconsolideerd eigen vermogen NWO en institutenSTW 457 -129775 -159799
Minderheidsbelang derden 458 minus 64
Geconsolideerd eigen vermogen -129775 -159735
Voorzieningen 459 15979 22721
Langlopende schulden 4510 745220 734787
Kortlopende schulden 4511 683031 589538
Vreemd vermogen 1444230 1347046
Totaal 1314455 1187311
61Hoofdstuk 5 | Jaarekening
2 Geconsolideerde Staat van Baten en Lasten over 2017
bedragen in keuro 2017 2016
Baten
Rijksbijdragen OCW 740933 763227
Specifieke subsidies OCW 4613 5944
Overige overheidsbijdragen en -subsidies 110926 94820
Subsidies amp bijdragen van derden 39665 41041
Overige baten 7139 8824
Totale baten 462 903276 913856
Lasten
Verstrekte subsidies 4631 606035 545531
Personeelslasten 4632 179076 176921
Afschrijvingen 4633 12470 8982
Huisvestingslasten 4634 10834 13332
Overige lasten 4635 64984 73086
Totale lasten 873399 817852
Saldo baten en lasten 29877 96004
Financieumlle baten en lasten 464 -60 -421
Resultaat deelnemingen 207 98
Resultaat 30024 95681
Aandeel derden minus 2
Netto resultaat 30024 95683
62Hoofdstuk 5 | Jaarekening
3 Geconsolideerd Kasstroomoverzicht over 2017
bedragen in keuro 2017 2016
Kasstroom uit operationele activiteiten
Saldo baten en lasten 29877 96004
Aanpassingen voor
Afschrijvingen immateriele vaste activa 3434 3013
Afschrijvingen materiele vaste activa 14601 11955
Boekwinst op verkochte activa -484
Mutaties voorzieningen -6742 4885
Mutaties egalisatierekening investeringssubsidies -5478 -5929
Activiteiten subsidieproces
Opboeking vordering OCW -161464 -116458
Inlossing vordering OCW 189831 135666
Verstrekte subsidies 606035 545531
Betaalde subsidies -495727 -583349
Veranderingen in vlottende middelen
Voorraden -14 4
Vorderingen -29906 -18198
Kortlopende schulden -928 6498
Kasstroom uit bedrijfsoperaties 143519 79139
Financiele baten en lasten
Ontvangen rente -27 31
Totaal kasstroom uit operationele activiteiten 143492 79170
Kasstroom uit investeringsactiviteiten
Investeringen in immaterieumlle vaste activa -1412 -1625
Investeringen in materieumlle vaste activa -12918 -11479
Desinvesteringen immaterieumlle vaste activa 52 -
Desinvesteringen materieumlle vaste activa 3 1941
Toename overige vorderingen en deelnemingen -3976 -3160
Afname overige vorderingen 82 4494
Totaal kasstroom uit investeringsactiviteiten -18169 -9829
Totaal uit kasstromen 125323 69341
Mutatie liquide middelen
Beginstand liquide middelen 551632 482743
Totaal uit kasstromen 125323 69341
Koers- en omrekeningsverschillen op geldmddelen -31 -452
Eindstand liquide middelen 676924 551632
63Hoofdstuk 5 | Jaarekening
4 Toelichting behorende tot de geconsolideerde jaarrekening 2017
41 Algemeen
De Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek (NWO) gevestigd te Den Haag is een
zelfstandig bestuursorgaan (ZBO) De organisatie is ingeschreven bij de kamer van koophandel onder
nummer 27367015
De Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek (NWO) is met een budget van ruim
euro 900 miljoen per jaar eacuteeacuten van de grootste wetenschapsfinanciers in Nederland NWO stimuleert
kwaliteit en vernieuwing in de wetenschap door het beste onderzoek te selecteren en te financieren
NWO beheert onderzoeksinstituten van (inter)nationaal belang geeft mede richting aan het weten-
schappelijk onderzoek in Nederland en brengt wetenschap en maatschappij dichter bij elkaar
Onderzoeksvoorstellen worden beoordeeld en geselecteerd door vooraanstaande wetenschappers uit
binnen- en buitenland
NWO is in transitie De grootste aanpassing is dat bij het in werking treden van de nieuwe NWO-wet
op 1 februari 2017 NWO een structuur heeft met een raad van bestuur een aparte NWO-Instituten-
organisatie (NWO-I) en vier domeinen die nauw met elkaar verbonden zijn Exacte en Natuurweten-
schappen (voormalig gebieden EW CW ALW NFOM) Toegepaste en Technische Wetenschappen
(voormalig STW) Sociale en Geesteswetenschappen (voormalige gebieden MaGW en GW) en
Medische Wetenschappen
Sinds 1 januari 2017 is de Stichting voor Fundamenteel Onderzoek der Materie (FOM) omgevormd tot
de Stichting Nederlandse Wetenschappelijk Onderzoek Instituten (NWO-I) NWO-I de Instituten-
organisatie van NWO omvat de voormalige FOM-instituten AMOLF ARCNL DIFFER en Nikhef en de
ruim 200 universitaire werkgroepen van de voormalige FOM-projecten Vanaf 1 januari 2018 zijn ook
de andere NWO-instituten gefuseerd met NWO-I ASTRON CWI NIOZ NSCR en SRON Het bureau van
NWO-I ondersteunt alle instituten
Onder verantwoordelijkheid van de raad van bestuur van NWO wordt de geconsolideerde jaar-
rekening opgesteld voor de organisatie NWO en de aan NWO verbonden groepsorganisaties
waaronder de onder NWO ressorterende onderzoeksorganisaties zoals vastgelegd in het Bestuurs-
regelement NWO 2017 Voorafgaand aan de vaststelling van het jaarverslag en de jaarrekening wordt
de raad van toezicht gehoord door de raad van bestuur
De jaarrekening bestaat uit de geconsolideerde jaarrekening en de enkelvoudige jaarrekening van
NWO Met de geconsolideerde jaarrekening wordt verantwoording afgelegd over de financieumlle
uitkomsten van het gevoerde beleid in 2017 van de in de consolidatie opgenomen entiteiten Met de
enkelvoudige jaarrekening wordt verantwoording afgelegd over de realisatie van de door de
Minister van OCW goedgekeurde begroting 2017
In de enkelvoudige jaarrekening zijn de financieumlle gegevens opgenomen van de onderdelen die
vallen onder lsquoNWO Den Haagrsquo (NWO-D)
64Hoofdstuk 5 | Jaarekening
Onderzoeksdomeinen
ndash Exacte en Natuurwetenschappen (ENW)
ndash Sociale en Geesteswetenschappen (SGW)
ndash Toegepaste en Technische Wetenschappen (TTW)2
ndash Medische Wetenschappen3
Stuurgroep (domeinoverstijgend)
ndash NWO-WOTRO Science for Global Development
De tijdelijke aansturingsorganen
ndash Nationaal Initiatief Hersenen amp Cognitie (NIHC)
ndash Nationaal Regieorgaan Onderwijsonderzoek (NRO)
ndash Nationaal Regieorgaan Praktijkgericht Onderzoek -SIA (NRPO-SIA)
42 Toegepaste standaarden
De jaarrekening is opgesteld volgens de Regeling Jaarverslaggeving Onderwijs In deze regeling is
bepaald dat de bepalingen van Titel 9 Boek 2 van het Burgerlijk Wetboek en de Richtlijnen voor de
Jaarverslaggeving (in het bijzonder RJ 660 Onderwijsinstellingen) van toepassing zijn met inacht-
neming van de daarin aangeduide uitzonderingen De jaarrekening is opgemaakt op 2 juli 2018
De grondslagen die worden toegepast voor de waardering van activa en passiva en de resultaat-
bepaling zijn gebaseerd op historische kosten
43 Continuiumlteit
De continuiumlteitsparagraaf richt zich op de negatieve vermogenspositie bij NWO-D welke blijkt uit de
enkelvoudige jaarrekening (paragraaf 828) De gehanteerde grondslagen voor waardering en
resultaatbepaling zijn gebaseerd op de continuiumlteitsveronderstelling en wordt hieronder nader
toegelicht
Vermogenspositie NWO-D
Hieronder volgt een toelichting op het ontstaan van de vordering OCW en de negatieve Overige
reserve in het jaar 2012 respectievelijk het jaar 2013 En daarna wordt ingegaan op de liquiditeits-
positie de huidige situatie met betrekking tot de vordering OCW en het eigen vermogen
Ontstaan vordering OCW en negatieve overige reserve
Het opstellen van de jaarrekening gebaseerd op de Regeling jaarverslaggeving onderwijs en het van
toepassing zijn van de RJ 660 Onderwijsinstellingen heeft in 2012 geleid tot een vordering op OCW
voor reeds aangegane subsidieverplichtingen door NWO
De vordering OCW is verantwoord op basis van de afspraken met het Ministerie van OCW zoals
opgenomen in de brieven van het ministerie van OCW dd 17 januari 2012 met kenmerk 359312 en
dd 18 september 2012 kenmerk 442152 In het najaar van 2013 vond een geplande evaluatie plaats
en werd door NWO en OCW geconcludeerd dat voor een deel van de vordering OCW geen aflossing
wordt voorzien
Wanneer een deel van de jaarlijks door OCW ter beschikking te stellen middelen zou worden
aangewend voor aflossing van dit deel van de vordering OCW dan zou dit hebben betekend dat
NWO in haar beleidskeuzes ten aanzien van het stimuleren van onderzoek zou worden belemmerd
2 Deze middelen worden beschikbaar gesteld aan STW
3 In het bestuursreglement NWO is een overgangsbepaling opgenomen De samenwerking tussen ZON en NWO wordt
ongewijzigd voortgezet totdat een definitief besluit over de integratie van ZonMw in NWO is genomen
65Hoofdstuk 5 | Jaarekening
Op grond van de verslaggevingsregels is het deel van de vordering dat niet zal worden afgelost
gewaardeerd op nihil De herijking van de afspraken met OCW leidde in 2013 tot een afwaardering
van euro 6115 miljoen welke in het verslagjaar 2013 ten laste van de staat van baten en lasten werd
gebracht Dit resulteerde in een negatieve Overige reserve van euro 6115 miljoen De Overige reserve zal
niet wijzigen tenzij aanvullende afspraken worden gemaakt met OCW
Huidige situatie vordering OCW en vermogen
Het totaal eigen vermogen ultimo 2017 bedraagt euro 3168 miljoen negatief (zie paragraaf 828)
De vordering op OCW bedraagt euro 2385 miljoen ultimo 2017 en muteert jaarlijks met aangegane
verplichtingen en de inlossing door OCW rekening houdend met een door OCW aangebracht
plafond De inlossing is voorzien in de toekomstige rijksbijdragen aan NWO
OCW heeft bij brief dd 17 oktober 2014 met kenmerk 684804 bevestigd dat OCW niet voornemens is
om te stoppen met wetenschapsfinanciering via NWO Mocht daar in de toekomst om politieke
redenen verandering in komen dan zal de overheid de financiering gefaseerd afbouwen opdat NWO
aan de aangegane verplichtingen richting derden kan voldoen Hierbij is het uitgangspunt dat NWO
handelt naar door OCW goedgekeurde sluitende begrotingen en in lijn met deze goedgekeurde
begrotingen verplichtingen aangaat OCW heeft bij brief ontvangen op 21 december 2017 de
sluitende enkelvoudige begroting 2018 inclusief meerjarencijfers goedgekeurd
Hiernaast geeft OCW een jaarlijkse bevestiging van de in de balans opgenomen langlopende
vordering op OCW welke jaarlijks muteert met nieuw aangegane verplichtingen en inlossing door
OCW voorzien in de toekomstige rijksbijdragen aan NWO
Als gevolg van de Transitie NWO zijn de granting-activiteiten van de voormalige Stichting voor
Fundamenteel Onderzoek der Materie (FOM) en stichting STW geiumlntegreerd binnen NWO Den Haag
Een verwacht gevolg hiervan is dat de vordering OCW op termijn zal stijgen boven het gestelde
plafond van euro 357 miljoen Daarnaast heeft de integratie van de granting-activiteiten gevolgen voor
de inlossingsmogelijkheid van de vordering Op basis van overleg tussen OCW en NWO inzake deze
gevolgen zijn de afspraken met betrekking tot de vordering OCW geherdefinieerd en vastgelegd bij
brief dd 10 maart 2017 met kenmerk 1162739 Hierbij is het nieuwe plafond door OCW met ingang
van 2018 vastgesteld op euro 390 miljoen met de randvoorwaarde dat het plafond jaarlijks wordt
verlaagd met de structurele jaarlijkse inlossing van de vastgoed component
Een bepalende factor hierbij is de liquiditeitspositie van NWO en daarmee het vertrouwen dat NWO
aan haar (toekomstige) verplichtingen kan voldoen NWO stuurt hierop door middel van de
liquiditeitsprognose welke periodiek wordt herzien In deze liquiditeitsbegrotingen wordt steeds
rekening gehouden met alle bekende betalingsverplichtingen Deze begrotingen bevatten geen
structurele afbouw van het totaal van de verplichtingen Hierdoor blijft er sprake van het negatief
eigen vermogen dat verband houdt met de eerder genoemde conclusie uit het evaluatiemoment in
het najaar van 2013 toen door NWO en OCW werd geconcludeerd dat voor een deel van de toen
bestaande vordering OCW geen aflossing wordt voorzien De begrotingen hebben voorts als
uitgangspunt dat de overheid haar beleid inzake onderzoeks- en wetenschapsfinanciering en de rol
van NWO hierin in de toekomst zal continueren
Per 31 december 2017 ziet de enkelvoudige meerjaren liquiditeitsprognose 2018minus2022 er als volgt uit
bedragen in keuro 2017 2018 2019 2020 2021 2022
Beginstand liquide middelen 306923 458870 461816 439420 421439 379156
Eindstand liquide middelen 458870 461816 439420 421439 379156 308328
Mutatie liquide middelen 151947 2946 -22396 -17981 -42283 -70828
66Hoofdstuk 5 | Jaarekening
De liquiditeitspositie van NWO Den Haag zal ultimo boekjaar 2018 naar verwachting circa euro 462
miljoen bedragen
Ondanks het negatieve eigen vermogen voorziet NWO in de meerjaren liquiditeitsprognose tot en
met 2022 geen tekorten Er is vooralsnog geen aanleiding te veronderstellen dat dit beeld na 2022
zal veranderen De jaarrekening is derhalve opgesteld op basis van de continuiumlteitsveronder-
stelling
44 Grondslagen voor de waardering van activa en passiva en de resultaatbepaling
441 Algemeen
Voor zover niet anders is vermeld worden activa en passiva opgenomen tegen nominale waarde
Een actief wordt in de balans opgenomen wanneer het waarschijnlijk is dat de toekomstige
economische voordelen naar de organisatie zullen toevloeien en de waarde daarvan betrouwbaar
kan worden vastgesteld Een verplichting wordt in de balans opgenomen wanneer het waarschijnlijk
is dat de afwikkeling daarvan gepaard zal gaan met een uitstroom van middelen die economische
voordelen in zich bergen en de omvang van het bedrag daarvan betrouwbaar kan worden vast-
gesteld
Baten worden in de staat van baten en lasten opgenomen wanneer een vermeerdering van het
economisch potentieel samenhangend met een vermeerdering van een actief of een vermindering
van een verplichting heeft plaatsgevonden waarvan de omvang betrouwbaar kan worden vast-
gesteld Lasten worden verwerkt wanneer een vermindering van het economisch potentieel samen-
hangend met een vermindering van een actief of een vermeerdering van een verplichting heeft
plaatsgevonden waarvan de omvang betrouwbaar kan worden vastgesteld
Indien een transactie ertoe leidt dat nagenoeg alle of alle toekomstige economische voordelen en
alle of nagenoeg alle risicorsquos met betrekking tot een actief of verplichting aan een derde zijn overge-
dragen wordt het actief of de verplichting niet langer in de Balans opgenomen Verder worden
activa en verplichtingen niet meer in de Balans opgenomen vanaf het tijdstip waarop niet meer wordt
voldaan aan de voorwaarden van waarschijnlijkheid van de toekomstige economische voordelen en
of betrouwbaarheid van de bepaling van de waarde
De baten en lasten worden toegerekend aan de periode waarop zij betrekking hebben
De jaarrekening wordt gepresenteerd in Eurorsquos de functionele valuta van de organisatie Alle
financieumlle informatie in Eurorsquos is afgerond op het dichtstbijzijnde duizendtal
442 Gebruik van schattingen
De opstelling van de jaarrekening vereist dat het management oordelen vormt en schattingen en
veronderstellingen maakt die van invloed zijn op de toepassing van grondslagen en de
gerapporteerde waarde van activa en verplichtingen en van baten en lasten De daadwerkelijke
uitkomsten kunnen afwijken van deze schattingen De schattingen en onderliggende veronder-
stellingen worden voortdurend beoordeeld Herzieningen van schattingen worden opgenomen in de
periode waarin de schatting wordt herzien en in toekomstige perioden waarvoor de herziening
gevolgen heeft
67Hoofdstuk 5 | Jaarekening
443 Grondslagen voor consolidatie
De geconsolideerde jaarrekening omvat de financieumlle gegevens van NWO en haar groepsmaatschap-
pijen en andere rechtspersonen waarover overheersende zeggenschap kan worden uitgeoefend dan
wel waarover de centrale leiding bestaat Groepsmaatschappijen zijn deelnemingen waarin NWO een
meerderheidsbelang heeft of waarop op een andere wijze een beleidsbepalende invloed kan worden
uitgeoefend Bij de bepaling of beleidsbepalende invloed kan worden uitgeoefend worden
financieumlle instrumenten die potentieumlle stemrechten bevatten en direct kunnen worden uitgeoefend
betrokken Participaties die worden aangehouden om ze te vervreemden worden niet
geconsolideerd
De geconsolideerde onderzoeksorganisaties (stichtingen) waarmee NWO duurzaam is verbonden
overeenkomstig de Wet NWO voldoen niet aan de wettelijke criteria voor opname als een deel-
neming in de enkelvoudige balans en zijn derhalve niet als financieel vast actief in de enkelvoudige
jaarrekening opgenomen NWO heeft op basis van consolidatiecriteria overheersende zeggenschap
op de in de NWO-Wet genoemde onderzoeksorganisaties In de geconsolideerde jaarrekening van
NWO worden deze onderzoeksorganisaties derhalve wel als groepsmaatschappijen opgenomen
Hierdoor wijkt het geconsolideerd groepsvermogen af van het enkelvoudige eigen vermogen van
NWO Het eigen vermogen van de geconsolideerde onderzoeksorganisaties (stichtingen) is
gepresenteerd als onderdeel van het groepsvermogen
Nieuw verworven deelnemingen en andere entiteiten waarover overheersende zeggenschap kan
worden uitgeoefend worden in de consolidatie betrokken vanaf het tijdstip waarop beleidsbe-
palende invloed kan worden uitgeoefend Afgestoten deelnemingen worden in de consolidatie
betrokken tot het tijdstip van beeumlindiging van deze invloed
In de geconsolideerde jaarrekening zijn de onderlinge schulden vorderingen en transacties (waar-
onder bijdragen en subsidies van NWO aan de groepsonderdelen) geeumllimineerd evenals de binnen de
groep gemaakte winsten De groepsmaatschappijen zijn integraal geconsolideerd waarbij het
minderheidsbelang van derden afzonderlijk tot uitdrukking is gebracht
Op basis van artikel 407 lid 1 wordt Stichting WCW niet geconsolideerd Er wordt gebruik gemaakt
van de vrijstelling voor consolidatie op grond van het feit dat de invloed van WCW op de solvabiliteit
en liquiditeit van NWO van te verwaarlozen betekenis is Stichting WCW is de parkbeheerder van de
bewoners op de NWO-grond in het Science Park in Amsterdam
NWO-groep verbonden partijen en deelnemingen enkelvoudig
Consolidatie
In de geconsolideerde jaarrekening zijn naast de enkelvoudige jaarrekening opgenomen de
financieumlle gegevens van de groepsonderdelen van NWO die deel uitmaken van NWO
ndash Stichting Technische Wetenschappen (gebiedsbestuur Technische Wetenschappen) (STW) te
Utrecht
ndash Stichting Nederlandse Wetenschappelijk Onderzoek Instituten (NWO-I) te Utrecht met daarin
begrepen drie onderzoeksinstituten en een Advanced Research Center
ndash Atoom- en Molecuulfysica (AMOLF) te Amsterdam
ndash Nationaal instituut voor subatomaire fysica (NIKHEF) te Amsterdam
ndash Plasmafysica Rijnhuizen (DIFFER) te Nieuwegein
ndash Advanced Research Center for Nanolithography (ARCNL) te Amsterdam
ndash Stichting Netherlands Institute for Radio Astronomy te Dwingeloo (ASTRON)4
ndash Stichting Centrum Wiskunde amp Informatica (CWI) te Amsterdam5
4 Inclusief het aan ASTRON verbonden AstroTec Holding BV
5 Inclusief het aan CWI verbonden CWI Incubator BV en de Stichting Wiskunde amp Informatica Conferentie
68Hoofdstuk 5 | Jaarekening
ndash Stichting NIOZ Koninklijk Nederlands Instituut voor Onderzoek der Zee (NIOZ) op Texel6
ndash Stichting Nederlands Studiecentrum Criminaliteit en Rechtshandhaving (NSCR) te Amsterdam
ndash Stichting Netherlands Institute for Space Research (SRON) te Utrecht
Na de juridische fusie per 1 januari 2018 van NWO-I met de andere NWO-instituten omvat NWO-I ook
ASTRON CWI NIOZ NSCR en SRON
NWO heeft geen 403 verklaringen voor de instituten verstrekt Geconsolideerde entiteiten van
groepsonderdelen worden opgenomen in de voetnoot
Deelnemingen
De volgende rechtspersonen behoren niet tot de consolidatiekring (RJ 217301) maar classificeren
zich als deelneming en zijn verantwoord onder de financieumlle vaste activa van de geconsolideerde
jaarrekening
Deelname7
ndash Matrix innovation Center NV te Amsterdam (25)
ndash Matrix innovation Center CV te Amsterdam (20)
ndash Lofar CV te Dwingeloo
ndash Dutch Sigma BV te Dwingeloo (20)
ndash DySI Software Innovations BV (17)
ndash DySI Analytics BV (17)
ndash ILA Microservers BV (100)
ndash Internationales Begegnung- und Forschungzentrum fur
Informatik Schloss Dagstuhl gGmbh te Wadern Duitsland
ndash MonetDB BV te Almere (17)
ndash MonetDB Solutions BV te Almere ( 5)
ndash Particle Physics Inside Products (P2IP) BV te Amsterdam (100)
ndash Spinque BV te Utrecht (22)
ndash Stokhos BV te Amsterdam (50)
ndash Seita Energy Flexibility BV (10)
ndash SWATholding BV (25)
ndash NIOZ Haven BV8 (100)
ndash Control Union Water BV (39)
Overige verbonden partijen
De overige verbonden partijen zijn partijen waarmee NWO direct of via haar instituten duurzaam is
verbonden en voldoet aan de definitie van een verbonden partij
Aard van verbondenheid
ndash Amsterdam Scientific Instruments Holding BV Start-up P2IP
ndash Amsterdam Scientific Instruments BV Verbonden aan Start-up
ndash Omics2image BV Verbonden aan Start-up
ndash SWATengineering BV Start-up SWATholding BV
ndash Convenant Netherlands Space Office Participatie in stuurgroep
ndash Cooumlperatie SURF UA Bestuurdersbenoeming
ndash Data Archiving and Networked Services Bestuurdersbenoeming
ndash European and Developing Countries Clinical Trials Partnership Bestuurdersbenoeming
ndash European Polar Board ExCom member
ndash Gemeenschappelijke regeling Darwin Centrum voor Biogeologie Bestuurdersbenoeming
6 Inclusief het aan NIOZ verbonden NIOZ Holding BV
7 Op basis van artikel 407 lid 1 wordt enkele deelnemingen niet geconsolideerd Er wordt gebruik gemaakt van de
vrijstelling voor consolidatie op grond van het feit dat de invloed van de deelneming op de solvabiliteit en liquiditeit van
NWO van te verwaarlozen betekenis is
8 NIOZ Holding BV bezit de uitgegeven certificaten en heeft geen beleidsbepalende invloed
69Hoofdstuk 5 | Jaarekening
ndash JIV-ERIC Joint Institute
ndash Sigma Opto-Mechanics BV Verbonden aan deelneming Dutch Sigma BV
ndash Nederlands Instituut voor Systeembiologie Bestuurdersbenoeming
ndash Sensiflex BV Start-up P2IP
ndash Stichting Administratiekantoor Continuiumlteit Haven rsquot Horntje Bestuurdersbenoeming
ndash Stichting CA Muller Radio Station Bestuurdersbenoeming
ndash Stichting Lofar Bestuurdersbenoeming
ndash Stichting International LOFAR Telescope Founding partner
ndash ZonMw Bestuurdersbenoeming
ndash Stichting Beheer Wetenschappelijk Centrum Watergraafsmeer Bestuursdeelname
ndash Stichting Netherlands eScience Center Bestuursdeelname
444 Grondslagen voor de omrekening van vreemde valutarsquos
Transacties in vreemde valutarsquos
In vreemde valutarsquos luidende monetaire activa en verplichtingen worden per balansdatum in de
functionele valuta omgerekend tegen de op die datum geldende wisselkoers Niet-monetaire activa
en passiva in vreemde valutarsquos die tegen historische kostprijs worden opgenomen worden naar Eurorsquos
omgerekend tegen de geldende wisselkoersen op de transactiedatum De bij omrekening optredende
valutakoersverschillen worden als bate of last in de staat van baten en lasten opgenomen
445 Financieumlle instrumenten
Verstrekte leningen en overige vorderingen
Verstrekte leningen en overige vorderingen worden bij eerste verwerking opgenomen tegen de reeumlle
waarde vermeerderd met eventuele transactiekosten en daarna tegen geamortiseerde kostprijs op
basis van de effectieve rentemethode Baten en lasten worden in de staat van baten en lasten
verwerkt zodra de verstrekte leningen en overige vorderingen aan een derde worden overgedragen
of een bijzondere waardevermindering ondergaan alsmede het amortisatieproces
Overige financieumlle verplichtingen
Overige financieumlle verplichtingen worden bij eerste opname gewaardeerd op reeumlle waarde
verminderd met transactiekosten en daarna tegen geamortiseerde kostprijs op basis van de effectieve
rentemethode
De aflossingsverplichtingen t+1 op de langlopende schulden worden opgenomen onder de kort-
lopende schulden
Bepaling reeumlle waarde
De reeumlle waarde van een financieel instrument is het bedrag waarvoor een actief kan worden ver-
handeld of een passief kan worden afgewikkeld tussen ter zake goed geiumlnformeerde partijen die tot
een transactie bereid en van elkaar onafhankelijk zijn
Een aantal toelichtingen in de financieumlle verantwoording vereist de bepaling van de reeumlle waarde van
financieumlle instrumenten De reeumlle waarde wordt bepaald door de verwachte kasstromen contant te
maken tegen een disconteringsvoet die gelijk is aan de geldende risicovrije marktrente voor de
resterende looptijd vermeerderd met krediet- en liquiditeitsopslagen
446 Immaterieumlle vaste activa
Aangeschafte software
Software is gewaardeerd tegen de verkrijgingsprijs onder aftrek van afschrijvingen en indien van
toepassing onder aftrek van bijzondere waardeverminderingen De lineaire afschrijvingen worden
gebaseerd op de economische levensduur De afschrijvingsperiode is vier jaar
70Hoofdstuk 5 | Jaarekening
Ontwikkelingskosten software
Ontwikkelingskosten voor (zelf vervaardigde) software worden geactiveerd voor zover deze
betrekking hebben op nieuwe of verbeterde procesvoering en worden gewaardeerd tegen
vervaardigings- of verkrijgingsprijs Zij omvatten voornamelijk de salariskosten van het betrokken
personeel alsmede de kosten van inhuur De geactiveerde kosten worden na beeumlindiging van de
ontwikkelingsfase afgeschreven over de verwachte gebruiksduur die 4 jaar bedraagt De afschrijving
vindt plaats volgens de lineaire methode en vindt plaats vanaf moment van ingebruikname
Voor het nog niet afgeschreven deel van de ontwikkelingskosten van de zelf vervaardigde software
wordt een wettelijke reserve gevormd
Software in ontwikkeling
Vooruitbetalingen op immaterieumlle vaste activa worden gewaardeerd tegen verkrijgings- of vervaar-
digingsprijs Op vooruitbetalingen op immaterieumlle vaste activa wordt niet afgeschreven
447 Materieumlle vaste activa
De materieumlle vaste activa zijn gewaardeerd tegen aanschaffings- of vervaardigingprijs verminderd
met de cumulatieve afschrijvingen
Ontvangen investeringssubsidies worden opgenomen als overlopende passiva gevolgd door een
systematische vrijval ten gunste van het resultaat over de economische gebruiksduur van de activa
waarop de subsidies betrekking hebben
De afschrijvingen worden berekend als een percentage over de aanschafprijs volgens de lineaire
methode op basis van de verwachte gebruiksduur waarbij rekening wordt gehouden met een
eventuele restwaarde Op acuteterreinenacute wordt niet afgeschreven
De volgende afschrijvingspercentages per jaar worden hierbij gehanteerd
minus Gebouwen
minus Vaartuigen
3
75
minus Installaties en apparatuur 10 15 of 20 (afhankelijk van verwachte gebruiksduur)
minus Computerapparatuur (inclusief software) 25
minus Kantoormeubelen 10
minus Transportmiddelen 20
Onderhoudsuitgaven worden slechts geactiveerd indien zij de gebruiksduur van het object verlengen
448 Financieumlle vaste activa
Deelnemingen waarin invloed van betekenis op het zakelijke en financieumlle beleid kan worden uitge-
oefend worden gewaardeerd volgens de vermogensmutatiemethode op basis van de nettover-
mogenswaarde
Bij de bepaling van de nettovermogenswaarde worden de waarderingsgrondslagen van NWO
gehanteerd Deelnemingen met een negatieve nettovermogenswaarde worden op nihil
gewaardeerd Wanneer NWO garant staat voor de schulden van de betreffende deelneming wordt
een voorziening gevormd mits sprake is van een te verwachte uitstroom van middelen Deze voor-
ziening wordt primair ten laste van de vorderingen op deze deelneming gevormd en voor het overige
onder de voorzieningen ter grootte van het aandeel in de door de deelneming geleden verliezen dan
wel voor de verwachte betalingen door de organisatie ten behoeve van deze deelneming
Deelnemingen waarin geen invloed van betekenis wordt uitgeoefend worden gewaardeerd tegen
verkrijgingsprijs of duurzaam lagere bedrijfswaarde
71Hoofdstuk 5 | Jaarekening
De leningen aan niet-geconsolideerde groepsmaatschappijen worden opgenomen tegen initieumlle reeumlle
waarde op basis van de effectieve rentemethode onder aftrek van bijzondere waardeverminderings-
verliezen
De renteloze leningen tot en met 2011 zijn verstrekt zoals opgenomen onder financieumlle vaste activa
door NWO Op grond van de RJ 290 ldquoFinancieumlle instrumentenrdquo ( RJ 2901007) heeft NWO de
verstrekte leningen aangegaan voacuteoacuter de stelselwijziging niet gebaseerd op de effectieve rente-
methode De waardering van de renteloze leningen is op basis van dit artikel in deze richtlijn niet
gewijzigd Ultimo boekjaar 2017 hebben deze leningen een nominale waarde van euro 03 miljoen
Renteloze leningen verstrekt vanaf 2012 zijn gebaseerd op de effectieve rentemethode
Rentebaten worden verantwoord in de periode waartoe zij behoren rekening houdend met de
effectieve rentevoet van de desbetreffende actiefpost Eventuele winsten of verliezen worden
verantwoord onder financieumlle baten en lasten
Voor de financiering van meerjarige subsidieverplichtingen heeft NWO een vordering op het
Ministerie van Onderwijs Cultuur en Wetenschap De vordering wordt jaarlijks opgeboekt met
toekomstig te ontvangen Rijksbijdrage OCW ter financiering van toegekende meerjarige subsidie-
verplichtingen
Jaarlijkse exploitatiesubsidies en (programma)beheerskosten worden direct gefinancierd uit de ont-
vangen Rijksbijdrage OCW van betreffend jaar Inlossing van de vordering heeft plaats in gemiddeld
vier jaar De inlossing wordt jaarlijks ontvangen via de Rijksbijdrage OCW
Dividenden worden verantwoord in de periode waarin het recht op betaalbaarstelling ontstaat
449 Bijzondere waardeverminderingen
Vaste activa met een lange gebruiksduur dienen te worden beoordeeld op bijzondere waardever-
minderingen wanneer wijzigingen of omstandigheden zich voordoen die doen vermoeden dat de
boekwaarde van een actief niet terugverdiend zal worden De terugverdienmogelijkheid van activa
die in gebruik zijn wordt bepaald door de boekwaarde van een actief te vergelijken met de geschatte
contante waarde van de toekomstige netto kasstromen die het actief naar verwachting zal
genereren
Wanneer de boekwaarde van een actief hoger is dan de geschatte contante waarde van de
toekomstige kasstromen worden bijzondere waardeverminderingen verantwoord voor het verschil
tussen de boekwaarde en de realiseerbare waarde
4410 Vervreemding van vaste activa
Voor verkoop beschikbare activa worden gewaardeerd tegen boekwaarde of lagere opbrengst-
waarde
4411 Voorraden
Grond- en hulpstoffen worden gewaardeerd tegen aanschafprijs op basis van de lsquofirst-in first-outrsquo
(FIFO)-methode of lagere opbrengstwaarde
Bij de waardering van de voorraden wordt rekening gehouden met de eventueel op balansdatum
opgetreden waardeverminderingen
4412 Vorderingen en effecten
De grondslagen voor de waardering van vorderingen en effecten zijn beschreven onder Financieumlle
instrumenten
72Hoofdstuk 5 | Jaarekening
In de waardering van onderhanden projecten worden de kosten die direct betrekking hebben op het
project (zoals personeelskosten voor werknemers direct werkzaam aan het project kosten van
constructiematerialen en aanschaffing van installaties en uitrusting die bij de uitvoering van het
project worden gebruikt) de kosten die toerekenbaar zijn aan projectactiviteiten in het algemeen en
toewijsbaar zijn aan het project en andere kosten die contractueel aan de opdrachtgever kunnen
worden toegerekend begrepen
De toerekening van opbrengsten en kosten op onderhanden projecten geschiedt naar rato van de
verrichte prestaties bij de uitvoering van het werk (lsquopercentage of completionrsquo-methode) per balans-
datum op basis van de tot de balansdatum gemaakte projectkosten in verhouding tot de geschatte
totale projectkosten Gedeclareerde termijnen worden in mindering op onderhanden projecten
gebracht
Projecten met een positief saldo worden opgenomen onder de vorderingen Projecten met een saldo
vooruitontvangen bedragen worden opgenomen onder de kortlopende schulden
4413 Aandeel derden
Het aandeel derden wordt gewaardeerd op het aandeel van derden in de nettovermogenswaarde
bepaald overeenkomstig de waarderingsgrondslagen van de NWO
4414 Voorzieningen
Alle voorzieningen worden gewaardeerd tegen de nominale waarde van de uitgaven die naar
verwachting noodzakelijk zijn om de verplichtingen en verliezen af te wikkelen
Een voorziening wordt in de balans opgenomen wanneer er sprake is van
ndash een in rechte afdwingbare of feitelijke verplichting die het gevolg is van een gebeurtenis in het
verleden en
ndash waarvan een betrouwbare schatting kan worden gemaakt en
ndash het waarschijnlijk is dat voor afwikkeling van die verplichting een uitstroom van middelen nodig
is
Voorzieningen in verband met materieumlle verplichtingen zijn gevormd voor
ndash Voorziening sanering radioactiviteit voor verplichtingen uit hoofde van toekomstige kosten voor
sanering radioactiviteit
ndash Voorziening ter egalisatie van de verwachte projectkosten met betrekking tot gehonoreerde
projecten door STW na 1 januari 2016 waarop de btw niet meer aftrekbaar is De voorziening
wordt gebaseerd op ervaringscijfers uit het verleden
Voorzieningen in verband met toegezegde personeelsverplichtingen zijn voornamelijk
ndash Wachtgelduitkeringen getroffen voor gewezen werknemers van NWO die recht hebben op een
werkloosheidsuitkering (WW) De WW uitkering wordt door de uitvoeringsorganisaties bij NWO
in rekening gebracht De berekening van de omvang van de voorziening geschiedt op persoon
niveau en op basis van toegekend recht de maximale uitkering die op basis van de WW mogelijk
is op basis van de voorhanden zijnde gegevens op balansdatum
ndash Reorganisatie getroffen om structurele maatregelen te kunnen treffen die leiden tot een
gezonde financieumlle bedrijfsvoering Het in de voorziening opgenomen bedrag dient gebaseerd te
zijn op een formeel vastgesteld reorganisatieplan
ndash Seniorenverlof gevormd voor verplichtingen uit hoofde van aan personeel in dienst van NWO
toegekende senioren verlofuren en is gebaseerd op een berekening van de tot ultimo van het
jaar opgebouwde rechten door de personeelsleden Het gaat hier uitsluitend om de rechten van
personeelsleden die per balansdatum ook daadwerkelijk gebruik maken van de regeling
73Hoofdstuk 5 | Jaarekening
ndash Jubileumuitkeringen gevormd voor de verplichtingen uit hoofde van toekomstige uitkeringen
bij ambtsjubilea van personeel in dienst van NWO en is gebaseerd op een berekening van de tot
ultimo van het jaar opgebouwde rechten door de personeelsleden
ndash Overige (personele) voorzieningen gevormd voor verplichtingen uit hoofde van andere
personeelsaangelegenheden Bijvoorbeeld verplichtingen voortkomend uit de relocatie van een
onderzoeksinstituut en de transitievergoeding Wet werk en zekerheid voor werknemers van
groepsonderdelen die niet in dienst zijn van NWO-D Deze werknemers hebben na een
dienstverband van twee jaar of langer bij een niet vrijwillig vertrek conform de Wet werk en
zekerheid sinds 1 juli 2016 recht op een transitievergoeding De voorziening is gevormd op basis
van de verwachting dat het dienstverband eindigt na afloop van het onderzoek waarbij
transitievergoedingen aan de orde zijn
4415 Schulden
De waardering van langlopende en kortlopende schulden is toegelicht onder Financieumlle
instrumenten
De toegekende en per balansdatum nog niet uitgekeerde subsidies worden gewaardeerd tegen de
nominale omvang van de toezegging en als overlopende passiefpost al naar gelang de looptijd
verantwoord onder de langlopende of kortlopende schulden
De egalisatierekening investeringssubsidies betreft door de Rijksoverheid of derden ter beschikking
gestelde middelen ter compensatie van de door NWO en haar groepsonderdelen gedane
investeringen in een actief en worden op de balans gepassiveerd en systematisch ten gunste gebracht
van de staat van baten en lasten gedurende de gebruiksduur van het actief
4416 Opbrengstverantwoording
De Rijksbijdrage wordt toegerekend aan de periode waarop zij betrekking heeft alsmede de mutatie
op de vordering OCW
Overheidssubsidies met een specifiek bestedingsdoel worden aanvankelijk in de balans opgenomen
als vooruit ontvangen bedrag aangezien hierop een terugbetalingsverplichting rust indien het geld
niet conform het doel wordt besteed Overheidssubsidies ter compensatie van door NWO gemaakte
kosten worden systematisch als opbrengsten in de staat van baten en lasten opgenomen in dezelfde
periode als die waarin de kosten worden gemaakt Overheidssubsidies met een specifiek bestedings-
doel ter compensatie van NWO voor de kosten van een actief worden systematisch in de staat van
baten en lasten opgenomen gedurende de gebruiksduur van het actief
Onder de overige baten zijn inkomsten uit royaltyrsquos en licenties verantwoord
4417 Verstrekte subsidies
De post lsquoverstrekte subsidies aan derdenrsquo is gelijk aan de bedragen die beschikbaar zijn gesteld voor
werk aan onderzoeksprojecten gedurende het verslagjaar Daarnaast kent NWO steunvormen waarbij
de toekenning geschiedt in de vorm van een premie of toekenning waarmee voor meerdere jaren
onderzoek wordt uitgevoerd Deze toekenningen worden in het jaar van toekenning voor het gehele
bedrag als last verantwoord
4418 Personeelsbeloningenpensioenen
De NWO-organisatie bestaat tot 31-12-2017 formeel uit vier werkgevers NWO-D NWO-I CWI en
NIOZ Onder NWO vallen NWO-bureau technologiestichting STW en de NWO-instituten ASTRON
Netherlands Institute for Radio Astronomy SRON Netherlands Institute for Space Research en het
Nederlands Studiecentrum Criminaliteit en Rechtshandhaving (NSCR) De vier werkgevers zijn
74Hoofdstuk 5 | Jaarekening
aangesloten bij Stichting Pensioenfonds ABP ABP is een bedrijfstakpensioenfonds met een toege-
zegde pensioenregeling (multi-employer defined benefit-regeling) Gezien het feit dat de pensioen-
regeling een multi-employer regeling betreft is de pensioenregeling als een toegezegde
bijdrageregeling (defined contribution-regeling) verantwoord
Uitgangspunt is dat de in de verslagperiode te verwerken pensioenlast gelijk is aan de over die
periode aan het pensioenfonds verschuldigde pensioenpremies Voor zover de verschuldigde premies
op balansdatum nog niet zijn voldaan wordt hiervoor een verplichting opgenomen Als de op balans-
datum reeds betaalde premies de verschuldigde premies overtreffen wordt een overlopende actief-
post opgenomen voor zover sprake zal zijn van terugbetaling door het fonds of verrekening met in
de toekomst verschuldigde premies
Verder wordt op balansdatum een voorziening opgenomen voor bestaande additionele
verplichtingen ten opzichte van het fonds en de werknemers indien het waarschijnlijk is dat voor de
afwikkeling van die verplichtingen een uitstroom van middelen zal plaatsvinden en de omvang van
de verplichtingen betrouwbaar kan worden geschat Het al dan niet bestaan van additionele
verplichtingen wordt beoordeeld aan de hand van de uitvoeringsovereenkomst met het fonds de
pensioenovereenkomst met de werknemers en andere (expliciete of impliciete) toezeggingen aan
werknemers De voorziening wordt gewaardeerd tegen de beste schatting van de contante waarde
van de bedragen die noodzakelijk zijn om de verplichtingen op balansdatum af te wikkelen
Voor werknemers die voor 1980 in dienst waren bij het CWI zijn pensioenrechten ondergebracht bij
Centraal Beheer Voor deze regeling is een bedrag als reservering opgenomen
4419 Kasstroomoverzicht
Het kasstroomoverzicht is opgesteld op basis van de indirecte methode Onder geldmiddelen wordt
verstaan de liquide middelen In het kasstroomoverzicht wordt onderscheid gemaakt tussen kas-
stroom uit operationele activiteiten en investeringsactiviteiten
De subsidieactiviteiten worden als operationele kasstroom verwerkt omdat dit voorvloeit uit het
primaire proces van NWO Ook worden de ontvangsten en uitgaven uit hoofde van interest opge-
nomen onder de kasstroom uit operationele activiteiten
De verworven financieumlle belangen en verstrekte leningen zijn opgenomen onder de kasstromen uit
investeringsactiviteiten
75Hoofdstuk 5 | Jaarekening
45 Toelichting op de geconsolideerde balans
451 Immaterieumlle vaste activa
Het verloop van de immaterieumlle vaste activa is als volgt weer te geven
bedragen in keuro Software in ontwikkeling Overige software ISAAC Totaal
Stand per 1 januari 2017
Aanschafprijs minus 2833 11018 13851
Cumulatieve afschrijvingen en waardeverminderingen minus -1097 -2815 -3912
Boekwaarde minus 1736 8203 9939
Mutaties in de boekwaarde
Investeringen 328 199 885 1412
Desinvesteringen minus -52 minus -52
Afschrijvingen minus -550 -2884 -3434
Saldo 328 -403 -1999 -2074
Stand per 31 december 2017
Aanschafprijs 328 2980 11903 15211
Cumulatieve afschrijvingen en waardeverminderingen minus -1647 -5699 -7346
Boekwaarde 328 1333 6204 7865
De investeringen in 2017 van euro 14 miljoen in de immaterieumlle vaste activa betreffen voor euro 12 miljoen
verbeteringen en aanpassingen van het Informatie Systeem voor Aanvragen Archivering en
Communicatie (ISAAC) Het systeem ISAAC is ondersteunend aan het bedrijfsproces bij NWO Van de
overige software (euro 02 miljoen) heeft euro 01 miljoen betrekking op de ontwikkeling van het intranet
van NWO
De aanschafprijs van ISAAC bestaat uit licentiekosten op basis waarvan ISAAC is ontwikkeld
(euro 08 miljoen) en uit ontwikkelingskosten (euro 111 miljoen) Afschrijving heeft plaats in vier jaar
De afschrijvingen over 2017 bedroeg euro 29 miljoen (2016 euro 26 miljoen) De boekwaarde ultimo 2017
bedraagt euro 62 miljoen
Voor het deel van de ontwikkelingskosten (euro 111 miljoen) is een wettelijke reserve gevormd
Jaarlijks neemt de wettelijke reserve af met de jaarlijkse afschrijvingen op het immaterieel actief
Zie hiervoor ook paragraaf 828
De overige software heeft betrekking op investeringen in het financieel softwarepakket en
(interne) websites De boekwaarde ultimo 2017 bedraagt euro 13 miljoen
76Hoofdstuk 5 | Jaarekening
452 Materieumlle vaste activa
Het verloop van de materieumlle vaste activa is als volgt weer te geven
bedragen in keuro Ter-reinen
Gebou-wen
Vaar- tuigen
Installaties en
apparatuur
Computer-apparatuur
Kantoor-meubelen
Transport-middelen
Activa in aanbouw
Totaal
Stand per 1 januari 2017
Aanschafprijs 2272 157771 8710 60150 21739 10534 486 2061 263723
Cumulatieve afschrijvingen en waarde verminderingen
minus -49589 -5781 -42843 -16193 -5715 -465 -120586
Boekwaarde 2272 108182 2929 17307 5546 4819 21 2061 143137
Mutaties in de boekwaarde
Investeringen minus 2193 153 5777 2608 726 48 11505
Desinvesteringen minus minus minus minus -5 minus minus -5
Afschrijvingen minus -5098 -440 -3578 -2593 -904 -15 -12628
Afschrijvingen desinvesteringen
minus minus minus minus 3 minus minus 3
Terugneming van waardever- minderingen
minus minus minus 120 minus minus minus 120
Waardever- minderingen
-1973 -1973
Acitva in aanbouw investeringen
1281 1281
Activa in aanbouw in gebruikname
minus minus minus 132 minus minus minus -132 minus
Saldo minus -4878 -287 2451 13 -178 33 1149 -1697
Stand per 31 december 2017
Aanschafprijs 2272 159964 8863 66179 24342 11260 534 3210 276624
Cumulatieve afschrijvingen en waarde- verminderingen
minus -56660 -6221 -46421 -18783 -6619 -480 -135184
Boekwaarde 2272 103304 2642 19758 5559 4641 54 3210 141440
De materieumlle vaste activa zijn met euro 17 miljoen afgenomen tot een bedrag van euro 1414 miljoen
Terreinen
De terreinen van het Science Park Amsterdam (Science Park 1098 XG Amsterdam) hebben een boek-
waarde van euro 09 miljoen en zijn in eigendom van NWO Het terrein in eigendom van NIOZ heeft een
boekwaarde van euro 14 miljoen
De huidige marktwaarde is niet lager dan de boekwaarde van het terrein Delen van het terrein zijn
in erfpacht uitgegeven (zie toelichting onder paragraaf 4510)
Gebouwen
De gebouwen betreffen de huisvesting van de onderzoeksinstituten ASTRON CWI NIOZ AMOLF
Nikhef DIFFER en ARCNL In 2017 is euro 22 miljoen geiumlnvesteerd in aanpassingen van gebouwen
77Hoofdstuk 5 | Jaarekening
Recente taxaties geven geen aanleiding om bestaande gebouwen af te waarderen mede vanwege de
intentie nog langdurig van deze gebouwen gebruik te maken Met uitzondering van de gebouwen
van SRON en ARCNL
In verband met de voorgenomen verhuizing van SRON naar Amsterdam worden de activa die niet
mee verhuizen versneld afgeschreven Het verwachte moment van verhuizing is opgeschoven van
medio 2020 naar medio 2021 De versnelde afschrijving is hierop aangepast en bedraagt euro 64 duizend
per jaar tm 2021 Onderzoeksinstituut ARCNL zal eind 2018 verhuizen naar een ander gebouw op het
terrein van Science Park Amsterdam Dit heeft geleid tot een duurzame waardevermindering van
euro 19 miljoen in 2017 De totale afschrijving op de gebouwen inclusief waardevermindering over 2017
bedraagt euro 71 miljoen
Vaartuigen
Het NIOZ maakt voor het zeegaand onderzoek gebruik van eigen onderzoeksvaartuigen elk
geschikt voor een specifiek werkgebied De boekwaarde van de vaartuigen ultimo boekjaar bedraagt
euro 26 miljoen
Installaties en apparatuur
De installaties en apparatuur bestaat hoofdzakelijk uit activa die gebruikt wordt door de NWO-
instituten ten behoeve van de uitvoering van hun taken in het onderzoeksveld
Computerapparatuur
Computerapparatuur bestaat voornamelijk uit hardware en software De (afschrijvingen)
desinvesteringen betreffen de desinvestering van de niet meer aan het bedrijfsproces dienstbare
materieumlle vaste activa
Kantoormeubelen
De investering in kantoormeubelen hebben deels betrekking op vervangingsinvesteringen en op
aanpassingen in het kader van het nieuwe werken In 2017 zijn de verbouwingswerkzaamheden in
het kader van het nieuwe werken afgerond
453 Financieumlle vaste activa
Het verloop van de financieumlle vaste activa is als volgt weer te geven
bedragen in keuro Boekwaarde 31-12-2016
Toename Afname Resultaat deelnemingen
Resultaat effecten depots en overige
Boekwaarde 31-12-2017
Deelnemingen 2752 5 minus 176 minus 2933
Vorderingen op OCW 266911 161464 -189831 minus minus 238544
Overige vorderingen 4985 3970 -69 minus -12 8874
Totaal financieumlle vaste activa
274648 165439 -189900 176 -12 250351
78Hoofdstuk 5 | Jaarekening
Deelnemingen
De deelnemingen passen in het kader van de uitoefening van de taak van NWO namelijk het
stimuleren en versterken van wetenschappelijk onderzoek zie onderstaande overzicht voor een
specificatie
Naam Juridische vorm
Statutaire zetel
Waardering deelneming
Aandeel resultaat
Art 2 403 BW
31-12-2017 2017 Ja Nee
Andere deelnemingen
Matrix innovation Center NV NV Amsterdam 2454 207 Nee
Matrix innovation Center CV CV Amsterdam 34 Nee
Lofar CV CV Dwingeloo 10 Nee
Dutch Sigma BV BV Dwingeloo minus Nee
DySI Software Innovations BV BV Visvliet minus Nee
DySI Analytics BV BV Assen minus Nee
ILA Microservers BV BV Dwingeloo -1 -6 Nee
IBFI Schloss Dagstuhl Dagstuhl 5 Nee
MonetDB BV BV Almere 3 Nee
MonetDB Solution BV BV Almere 3 Nee
Particle Physics Inside Products BV BV Amsterdam 39 Nee
Spinque BV BV Utrecht 4 Nee
Stokhos BV Amsterdam BV Amsterdam minus Nee
Seita Energy Flexibility BV BV Amsterdam minus Nee
SwATHolding BV BV Amsterdam minus Nee
NIOZ Haven BV BV Den Hoorn 382 -25 Nee
Control Union Water BV BV Den Hoorn minus Nee
2933 176
Vorderingen op OCW
De vordering op OCW bedraagt ultimo 2017 van euro 2385 miljoen en is in onderstaande tabel nader
gespecificeerd In paragraaf 43 is de vordering OCW en de impact op de continuiumlteitsveronderstelling
nader toegelicht
(bedragen in Keuro) 31-12-2016 31-12-2017 Korter dan 1 jaar
2 tm 5 jaar vanaf dan 5 jaar
Niet geoormerkte Rijksbijdrage 194251 169158 45380 123778 minus
Geoormerkte Rijksbijdrage 8577 10558 10558 minus minus
Vastgoedcomponent 64083 58828 3260 13040 42528
Totaal 266911 238544 59198 136818 42528
Overige vorderingen
In totaal bedragen de overige vorderingen ultimo 2017 euro 89 miljoen
De overige vorderingen en mutaties daarop zijn als volgt te specificeren
ndash Een renteloze lening (euro 16 miljoen) aan stichting LOFAR die vanwege het aanwezige risico
dat de lening niet kan worden afgelost afgewaardeerd is naar nihil
ndash Een lening aan Biogeneration Ventures BVNaarden van euro 60 miljoen (2016 euro 60 miljoen)
De organisatie heeft ten doel te investeren in technostarters die voornamelijk actief zijn op
het gebied van life-sciences NWO-D heeft gezorgd voor de initieumlle financiering in de vorm van
een renteloze achtergestelde lening met winstdeling De vordering is vanwege het aanwezige
risico op oninbaarheid afgewaardeerd naar nihil Indien NWO van Biogeneration Ventures BV
een winstuitdeling ontvangt wordt deze ten gunste van het resultaat geboekt Tot en met
2017 heeft NWO totaal euro 1 miljoen aan winstuitdeling ontvangen
79Hoofdstuk 5 | Jaarekening
ndash STW heeft in 2017 een geldlening van euro 36 miljoen verstrekt aan academische innovatieve
starters ten behoeve van de financiering van een vroege fase traject de zogenoemde
Vroegefasefinanciering (VFF) Daarnaast is euro 03 miljoen als te vorderen rente opgeboekt Het
saldo van de verstrekte leningen ultimo 2017 komt daarmee op euro 85 miljoen Het ministerie
van Economische Zaken ontwikkelde de VFF in 2015 om bedrijven in de vroege of vernieuwings-
fase te helpen De Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVOnl) en de Stichting voor de
Technische Wetenschappen (STW) voeren deze regeling uit De looptijd van een lening is
maximaal 10 jaar Na ontvangst van een aflossing lening-VFF is de aflossing per direct opeisbaar
door EZ of OCW
ndash NWO-I verstrekt in het kader van de valorisatie van onderzoeksresultaten geldleningen In 2017
is een lening verstrekt ter grootte van euro 75 duizend In totaal is voor euro 05 miljoen aan leningen
verstrekt Vanuit voorzichtigheidsprincipe is voor een deel van de verstrekte leningen
(euro 04 miljoen) een voorziening getroffen vanwege het aanwezige risico op oninbaarheid
ndash Een verstrekte lening boekwaarde ultimo 2017 euro 03 miljoen aan Wetenschappelijk Centrum
Watergraafsmeer (WCW) De lening is bestemd voor de financiering van een deel van de kosten
voor het aanleggen van het elektriciteitsnetwerk op het WCW terrein in Amsterdam
Zie voor een nadere toelichting op de overige vorderingen die betrekking hebben op NWO-D
paragraaf 825
454 Voorraden
De voorraden betreffen hulpmaterialen aanwezig bij NIOZ (euro 02 miljoen)
455 Vorderingen
bedragen in keuro Stand 31-12-2017 Stand 31-12-2016
Vordering derden en overige overheden inzake bijdragen en subsidies 197352 159322
Onderhanden projecten (debet stand) 9117 8082
Overlopende activa en vorderingen 31248 40407
Totaal 237717 207811
In totaal zijn de vorderingen met euro 299 miljoen toegenomen tot totaal euro 2377 miljoen
Vordering derden en overige overheden inzake bijdragen en subsidies
De vorderingen hebben vooral betrekking op vorderingen op (overige) overheden vorderingen uit
hoofde van projecten universiteiten en andere onderzoeksinstanties De vorderingen zijn opge-
nomen voor programmarsquos waar de aangegane subsidieverplichting de hiermee samenhangende
ontvangen gelden overstijgt De totale vordering ultimo 2017 bedraagt euro 1974 miljoen
Onderhanden projecten (debet stand)
bedragen in keuro Stand 31-12-2017 Stand 31-12-2016
Baten ter dekking van gerealiseerde projectkosten 34132 32421
Af Te verwachten verliezen -74 minus
Af Gedeclareerde termijnen -24941 -24339
Totaal 9117 8082
De onderhanden projecten in uitvoering bedragen ultimo 2017 totaal euro 91 miljoen en zijn als
volgt te specificeren ASTRON (euro 29 miljoen) NIOZ (euro 16 miljoen) NWO-I (euro 31 miljoen) en SRON
(euro 15 miljoen)
80Hoofdstuk 5 | Jaarekening
Onderhanden projecten met creditsaldo
bedragen in keuro Stand 31-12-2017 Stand 31-12-2016
Baten ter dekking van gerealiseerde projectkosten 23673 11939
Af Te verwachten verliezen -69 -345
Af Gedeclareerde termijnen -54529 -43324
Totaal -30925 -31730
De onderhanden projecten in uitvoering bij groepsonderdelen waarbij de gedeclareerde termijnen
hoger zijn dan de baten ter dekking van de gerealiseerde projectkosten zijn als vooruit ontvangen
bedragen opgenomen onder kortlopende schulden
Het saldo van de projecten met creditsaldo bedraagt euro 309 miljoen De onderhanden projecten met
creditsaldo bij ASTRON NIOZ NWO-I en SRON bedragen ultimo 2017 euro 24 miljoen euro 113 miljoen
euro 167 miljoen en respectievelijk euro 05 miljoen
Overige activa en vorderingen
De overlopende activa en overige vorderingen bestaan vooral uit vooruitbetaalde bedragen en nog
te vorderen bijdragen derden Ultimo 2017 bedragen de overlopende activa en vorderingen euro 312
miljoen
456 Liquide middelen
bedragen in keuro 31-12-2017 31-12-2016
Rekening-courant Ministerie van Financieumln (NWO Den Haag) 456704 304158
Tegoeden op bankrekeningen (groepsonderdelen) 219188 246267
Vening Meinesz Fonds (VMF) 66 65
Kassen 34 23
Depositorsquos 932 1119
Totaal 676924 551632
De liquide middelen zijn in 2017 met euro 1253 toegenomen tot euro 6759 miljoen De toename van de
liquide middelen blijkt uit het Kasstroomoverzicht (zie tabel in hoofdstuk 3) De belangrijkste oorzaak
is de ontvangst van (geoormerkte) rijksbijdragen die over de jaargrens worden verplicht en betaald
De bij het ministerie van Financieumln aangehouden middelen worden afhankelijk van de rentetarieven
in het rekening-courant danwel in deposito gehouden De tegoeden op bankrekeningen (groeps-
onderdelen) bestaan zowel uit rekening-couranten bij het ministerie van Financieumln als uit rekening-
couranten bij andere banken
Door de afgifte van een bankgarantie (trekkingsrecht) ad euro 09 miljoen ter garantstelling van de
nakoming van de verplichtingen inzake de huur van de kantoorruimte NWO met parkeergelegenheid
aan de laan van Nieuw Oost Indieuml te Den Haag is een deposito afgesloten De huurovereenkomst is
met ingang van 2017 verlengd met 10 jaar tot 2031 De bankgarantie loopt in 2031 af Daarnaast is
een bankgarantie afgegeven ad euro 19 duizend inzake een huurovereenkomst van stichting NLeSC
STW en NWO-I hebben via het Ministerie van Financieumln een borgstelling van euro 81 duizend
respectievelijk euro 83 duizend afgegeven voor de huur van kantoorruimte
De rekening-courant Vening Meinesz Fonds (VMF) komt voort uit een legaat waaruit periodiek een
VMF-prijs wordt toegekend
De rente op de rekening courant van het ministerie van Financieumln is gebaseerd op de dagrente
EONIA fixing gemiddeld was de rente over 2017 0 (2016 0) De rente bedroeg ultimo 2017 0
(2016 0)
81Hoofdstuk 5 | Jaarekening
457 Geconsolideerd eigen vermogen NWO en institutenSTW
De aansluiting tussen het enkelvoudig eigen vermogen van NWO-D en het geconsolideerd eigen
vermogen en het resultaat blijkt uit de volgende tabel
bedragen in keuro 2017 2016 Resultaat 2017 Resultaat 2016
NWO-D -316780 -359343 42563 110696
Stichting ASTRON 15302 20577 -5275 -6340
Stichting CWI 21629 22535 -906 1983
Stichting NWO-I 121548 122106 -558 -970
Stichting NIOZ -2357 -5930 3573 3932
Stichting NSCR 1249 536 713 42
Stichting SRON 18803 17571 1232 -9992
Stichting STW 10831 22149 -11318 -3668
Totaal -129775 -159799 30024 95683
De toelichting op het eigen vermogen NWO-D is opgenomen in paragraaf 828
Het saldo van het geconsolideerde groepsvermogen bedraagt ultimo 2017 euro 1298 miljoen negatief
en is daarmee met euro 300 miljoen (resultaat 2017) verbeterd ten opzichte van 2016 (euro 1598 miljoen
negatief)
Het geconsolideerd groepsvermogen van NWO omvat het eigen vermogen van NWO-D en het eigen
vermogen van de stichtingen waarin NWO participeert
Het statutair eigen vermogen van de stichtingen die deel uitmaken van de consolidatiekring van
NWO is aangepast naar de grondslagen van NWO Dit leidt tot onderstaande consolidatie
aanpassingen
82Hoofdstuk 5 | Jaarekening
2017
2016
Statutair groepsvermogen ultimo
NWO-D -316780 -359343
Stichting ASTRON 8125 7942
Stichting CWI 22815 22923
Stichting NWO-I 83374 85522
Stichting NIOZ 15193 13858
Stichting NSCR -79 -190
Stichting SRON 10508 9984
Stichting STW 10831 21861
Totaal -166013 -197443
Aanpassing waarderingsgrondslagen NWO
Investeringssubsidies naar egalisatierekening -40677 -40906
Toegekende subsidies nog niet verplicht door NWO-instituten 72469 73129
Overige consolidatie aanpassingen 4446 5421
Totaal 36238 37644
Geconsolideerde groepsvermogen ultimo
NWO-D -316780 -359343
Stichting ASTRON 15302 20577
Stichting CWI 21629 22535
Stichting NWO-I 121548 122106
Stichting NIOZ -2357 -5930
Stichting NSCR 1249 536
Stichting SRON 18803 17571
Stichting STW 10831 22149
Totaal -129775 -159799
De belangrijkste consolidatie aanpassingen hebben betrekking op ontvangen investeringssubsidies
die deel uit maken van de egalisatierekening totaal euro 407 miljoen (zie 4510) Tevens bevat het
hierboven gepresenteerde eigen vermogen van de stichtingen een consolidatie aanpassing van
euro 725 miljoen in verband met door NWO-D aan de verbonden stichtingen toegekende subsidies die
door de betreffende stichtingen nog niet extern zijn verplicht en derhalve op geconsolideerd niveau
nog onderdeel uitmaken van het eigen vermogen
De positieve en negatieve resultaten van de NWO-instituten en de stichting Technische
Wetenschappen (STW) leiden vooral tot toevoegingen respectievelijk onttrekkingen aan bestemd
eigen vermogen Dit wordt veroorzaakt doordat de ontvangst van de rijksbijdrage (baten) en de
subsidietoekenning (lasten) niet in het zelfde jaar vallen
Het pakket maatregelen waarmee het NIOZ in 2015 startte heeft ook over 2016 een positieve
uitwerking gehad Onderdeel van een pakket maatregelen ter verbetering van de positie van
NIOZ was een reorganisatie welke begin 2016 startte Eerder werd hiervoor een voorziening van
euro 101 miljoen gevormd In 2016 viel hier al euro 12 miljoen op vrij In 2017 was wederom sprake van een
vrijval totaal euro 15 miljoen Inclusief deze vrijval betrof het positieve resultaat euro 36 miljoen waarmee
het vermogen van NIOZ verbeterde tot negatief euro 24 miljoen
458 Minderheidsbelang derden
In 2017 is het belang in CWI Incubator BV uitgebreid tot 100 en volledig ondergebracht bij CWI Er
is geen sprake meer van een minderheidsbelang
83Hoofdstuk 5 | Jaarekening
459 Voorzieningen
De voorzieningen zijn in 2017 met euro 67 miljoen afgenomen tot totaal euro 160 miljoen ultimo 2017
Het verloop van de voorzieningen over 2017 is als volgt
bedragen in keuro Stand per 1 januari
2017
Toevoegingen ten laste van het resultaat
Ont- trekkingen
Vrijval ten gunste
van het resutaat
Stand per 31 december
2017
Kortlopend deel lt 1 jaar
Langlopend deel gt 1 jaar
Wacht- en uitkeringsgelden 4800 845 -1534 -910 3201 1419 1782
Reorganisatie 6730 minus -1972 -1484 3274 414 2860
Jubileumuitkeringen 2117 23 -28 -164 1948 201 1747
Seniorenverlofregeling 203 23 -22 -77 127 108 19
Overige personele voorzieningen
1709 451 -337 -367 1456 650 806
Sanering radioactiviteit 3072 minus -37 minus 3035 50 2985
Verwachte btw op projectkosten
4090 minus -547 -616 2927 731 2196
Overige voorzieningen minus 11 minus minus 11 11 minus
Totaal 22721 1353 -4477 -3618 15979 3584 12395
Voorziening wachtgeld en uitkeringsgelden
Het saldo van dotatie en vrijval van de voorziening wachtgeld- en uitkeringsgelden leidt tot een
afname van euro 01 miljoen Daarnaast is euro 15 miljoen onttrokken aan de voorziening
De voorziening geeft de verplichtingen van NWO weer voor lopende afspraken en wachtgeld-
regelingen conform CAO getroffen met voormalig personeel en verwachte vergoedingen voor
(bovenwettelijke) WW-uitkeringen en bedraagt ultimo 2017 totaal euro 32 miljoen
Reorganisatie
De reorganisatie voorziening is gevormd om toekomstige salarislasten van boventallige medewerkers
van NIOZ te dekken In 2017 is euro 20 miljoen onttrokken aan de voorziening Daarnaast is euro 15 miljoen
vrijgevallen als gevolg van herberekening van de voorziening op basis van de huidige situatie De
reorganisatievoorziening heeft betrekking op een in 2016 ingezette reorganisatie binnen NIOZ
Voorziening jubileumuitkeringen
Deze voorziening is gevormd voor verplichtingen uit hoofde van toekomstige uitkeringen bij ambts-
jubilea van personeel in dienst van NWO en groepsonderdelen
Voorziening seniorenverlof
Deze voorziening is getroffen voor het doorbetaalde deel van de werktijdvermindering bij werk-
nemers van NWO die deelnemer zijn aan de zogenaamde ldquoSeniorenregeling (SOP)rdquo
Overige personele voorzieningen
De post overige personele voorzieningen van euro 15 miljoen bestaat grotendeels uit de voorziening
voor de transitievergoeding (euro 08 miljoen) Werknemers van NWO hebben na een dienstverband van
twee jaar of langer recht op een transitievergoeding bij een niet vrijwillig vertrek Dit is conform de
Wet werk en zekerheid De voorziening is gevormd op basis van de verwachting dat het dienst-
verband eindigt na afloop van het onderzoek waarbij transitievergoedingen aan de orde zijn
Als gevolg van actualisering van de voorziening heeft per saldo een mutatie plaats van euro 01 miljoen
En is in 2017 euro 03 miljoen onttrokken aan deze voorziening
84Hoofdstuk 5 | Jaarekening
Sanering radioactiviteit
De voorziening radioactiviteit (euro 31 miljoen) is gevormd voor de sanering van radioactiviteit op het
perceel van Amsterdam Science Park De radioactiviteit is ontstaan in de jaren 80 van de vorige eeuw
NWO-I dient in verband met de beeumlindiging van een bestaande erfpachtverplichting tot 2023 zorg te
dragen voor een juiste verwijdering van de radioactiviteit Naar verwachting zullen de saneringswerk-
zaamheden starten in 2020
Verwachte btw op projectkosten
De voorziening is gevormd ter egalisatie van de verwachte projectkosten met betrekking tot
gehonoreerde projecten door STW na 1 januari 2016 waarop de btw niet meer aftrekbaar is
In 2017 heeft een vrijval plaats van euro 06 miljoen De vrijval is gebaseerd op ervaringscijfers rekening
houdend met de realisatie over 2017 In 2017 is euro 05 miljoen onttrokken aan de voorziening
4510 Langlopende Schulden
Onderstaand overzicht betreffen de schulden met een looptijd van langer dan 1 jaar
bedragen in keuro 31-12-2017 31-12-2016
Overlopende passiva inzake toegekende niet uitgekeerde bedragen (subsidies) 630919 614814
Egalisatierekening investeringssubsidies 108077 113555
Overlopende passiva inzake vooruit ontvangen bedragen 6188 6383
Overige langlopende schulden 36 35
Totaal 745220 734787
De langlopende schulden van NWO zijn in 2017 met euro 104 miljoen toegenomen tot een bedrag van
euro 7452 miljoen De grootste post betreft de overlopende passiva inzake toegekende niet uitgekeerd
bedragen (subsidies) waarvan het verloop als volgt kan worden gespecifieerd
Overlopende passiva inzake toegekende niet uitgekeerde bedragen (subsidies)
bedragen in keuro 2017 2016
Stand 1 januari 1098667 1136484
Bij verstrekte subsidies 606035 545531
Af Betalingen -495728 -583348
Stand 31 december 1208975 1098667
Waarvan korter dan 1 jaar 578056 483853
Waarvan langer dan 1 jaar en korter dan 5 jaar 630919 614814
De verplichtingen met een looptijd van korter dan 1 jaar zijn opgenomen onder de kortlopende
schulden
85Hoofdstuk 5 | Jaarekening
Egalisatierekening investeringssubsidies
Onderstaand overzicht geeft de egalisatierekening investeringssubsidies weer die is gevormd voor
ontvangen investeringssubsidies ten behoeve van investeringen in materiele vaste activa
bedragen in keuro 2017 2016
Stand per 1 januari
Boekwaarde 113555 119484
Mutaties in de boekwaarde
Toevoeging egalisatierekening investeringssubsidies 84 57
Vrijval egalisatierekening investeringssubsidies -5562 -5986
Saldo -5478 -5929
Stand per 31 december
Boekwaarde 108077 113555
De egalisatierekening investeringssubsidies heeft grotendeels betrekking op investeringen in
gebouwen (euro 1037 miljoen) door de groepsmaatschappijen NWO-I ASTRON NIOZ en CWI Jaarlijks
valt een deel van de egalisatierekening investeringssubsidies vrij ter compensatie van de afschrijvings-
lasten op het betreffende materieel vast actief
Overlopende passiva inzake vooruit ontvangen bedragen
De vooruit ontvangen bedragen betreffen
ndash de afkoop van een erfpachtcanons(tm 2060) door de UvA ad euro 10 miljoen Hiervan heeft
euro 09 miljoen betrekking op een looptijd langer dan vijf jaar
ndash de afkoop van een erfpachtcanon (tm 2064) ad euro 52 miljoen De oorspronkelijk vooruit
ontvangen erfpachtcanon bedroeg euro 58 miljoen zijnde 70 van de totale afkoopsom van
euro 84 miljoen exclusief btw voor een gevestigd Datacenter Hiervan heeft euro 67 miljoen een
looptijd van langer dan vijf jaar Zie voor een nadere toelichting paragraaf 8210
Overige langlopende schulden
De overige langlopende schulden hebben een looptijd van langer dan 1 jaar
4511 Kortlopende Schulden
bedragen in keuro 31-12-2017 31-12-2016
Crediteuren 7604 7037
Te betalen belastingen en premies sociale verzekeringen 9535 10337
Schulden ter zake van pensioenen 926 873
Nog te betalen bedragen uit hoofde van vakantieuitkering 4014 3744
Nog te betalen bedragen uit hoofde van openstaande verlof- en spaarverlofdagen 9617 8696
Overlopende passiva inzake vooruit ontvangen bedragen 2061 951
Overlopende passiva inzake toegekende niet uitgekeerde bedragen (subsidies) 578056 483853
Overlopende passiva inzake derden en overige overheden inzake bijdragen en subsidies 25849 22036
Onderhanden projecten (creditstand) 30925 31730
Overlopende passiva en schulden 14444 20282
Totaal 683031 589538
De totale kortlopende schulden zijn met euro 935 miljoen toegenomen tot euro 6830 miljoen
De schulden hebben voor het overgrote deel betrekking op de voor wetenschappelijk onderzoek
door onderzoeksinstellingen opeisbare maar nog niet uitbetaalde gelden
86Hoofdstuk 5 | Jaarekening
Overlopende passiva inzake vooruit ontvangen bedragen
De vooruit ontvangen bedragen zijn met euro 10 miljoen toegenomen tot ultimo 2017 euro 21 miljoen en
hebben een looptijd van korter dan 1 jaar
Overlopende passiva inzake toegekende niet uitgekeerde bedragen (subsidies)
De toegekende niet uitgekeerde bedragen (subsidies) zijn in 2017 met euro 942 miljoen toegenomen
tot euro 5781 miljoen Zie ook paragraaf 4510 voor een nadere toelichting
Het overgrote deel van de toegekende niet uitgekeerde bedragen (subsidies) hebben betrekking op
NWO-D (euro 4787 miljoen) en STW (euro 976 miljoen)
Overlopende passiva inzake derden en overige overheden inzake bijdragen en subsidies
Deze schuld betreft programmarsquos waar de reeds ontvangen gelden de aangegane subsidiever-
plichtingen overstijgen en bedraagt ultimo 2017 totaal euro 258 miljoen
Onderhanden projecten (creditstand)
Deze post betreft de onderhanden projecten in uitvoering bij groepsonderdelen waarbij de
gedeclareerde termijnen hoger zijn dan de gerealiseerde projectkosten Zie paragraaf 455 voor
een nadere specificatie
Overlopende passiva en schulden
Het totaal van de overige schulden en overlopende passiva bedraagt ultimo 2017 euro 144 miljoen
(2016 euro 203 miljoen) Het overgrote deel ultimo boekjaar heeft betrekking op diverse schulden en
betalingen onderweg van NWO-D NWO-I STW en NIOZ (euro 32 miljoen euro 73 miljoen euro 09 miljoen
respectievelijk euro 32 miljoen)
4512 Financieumlle instrumenten
Algemeen
NWO (inclusief groepsonderdelen) maakt in de normale bedrijfsuitoefening gebruik van uiteen-
lopende financieumlle instrumenten die de organisatie blootstelt aan marktrisico inclusief valutarisico
renterisico kasstroomrenterisico en prijsrisico kredietrisico en liquiditeitsrisico Om deze risicorsquos te
beheersen heeft NWO een beleid inclusief een stelsel van limieten en procedures opgesteld om de
risicorsquos van onvoorspelbare ongunstige ontwikkelingen op de financieumlle markten en daarmee de
financieumlle prestaties van de onderneming te beperken NWO maakt geen gebruik van afgeleide
financieumlle instrumenten om risicorsquos te beheersen
Kredietrisico
NWO (inclusief groepsonderdelen) loopt kredietrisico over verstrekte leningen en vorderingen
opgenomen onder financieumlle vaste activa handels- en overige vorderingen liquide middelen
Het maximale kredietrisico bedraagt euro 12 miljard
Het kredietrisico is geconcentreerd bij de Rijksoverheid en gerelateerde partijen De hoogste
vordering bedraagt euro 2385 miljoen en betreft de vordering op het ministerie van OCW waarop het
kredietrisico zeer beperkt is De gerelateerde partijen zijn gerelateerd aan de Rijksoverheid en met
deze partijen bestaat een lange relatie zij hebben tot op heden altijd aan hun betalingsver-
plichtingen voldaan Het kredietrisico is beperkt
Renterisico en valutarisico
NWO loopt over haar schulden slechts een beperkt renterisico aangezien de kasstromen grotendeels
onafhankelijk zijn van de marktrente De liquide middelen worden aangehouden bij de overheid
De vordering van NWO op OCW kent geen rentevergoeding NWO loopt geen valutarisico omdat
nagenoeg alle transacties in eurorsquos plaatsvinden Met het bestaande liquiditeitenbeleid van NWO
worden kasstroomrisicorsquos zoveel mogelijk beperkt
87Hoofdstuk 5 | Jaarekening
Liquiditeitsrisico
NWO bewaakt de liquiditeitspositie door middel van opvolgende liquiditeitsbegrotingen Het bestuur
ziet erop toe dat voor NWO steeds voldoende liquiditeiten beschikbaar zijn om aan de verplichtingen
te kunnen voldoen
Per 31 december 2017 zijn de niet contant gemaakte contractuele betalingsverplichtingen van de
grootste posten als volgt
bedragen in keuro Korter dan 1 jaar 2 tm 5 jaar Vanaf 5 jaar
Vordering derden en overige overheden inzake bijdragen en subsidies
197352 minus minus
Vordering OCW 59198 136818 42528
Overlopende passiva inzake toegekende niet uitgekeerde bedragen (subsidies)
-578056 -629919 -1000
Totaal -321506 -493101 41528
De voor de afwikkeling van deze betalingsverplichting benodigde middelen komen uit de liquide
middelen van NWO en de groepsonderdelen en de verwachte rijksbijdragen voor de komende jaren
De stand van de liquide middelen bedraagt ultimo 2017 totaal euro 6769 miljoen
Van de liquide middelen staat euro 14 miljoen niet ter vrije beschikking uit hoofde van verstrekte
bankgaranties en borgstellingen Zie paragraaf 4513 Niet in balans opgenomen activa en
verplichtingen voor een nadere specificatie
Reeumlle waarde
De reeumlle waarde van in de balans opgenomen financieumlle instrumenten wijkt niet in belangrijke mate
af van de boekwaarde daarvan Dit hangt samen met de overwegend korte looptijden en de lage
marktrente
De reeumlle waarde is hierbij de contante waarde per balansdatum van toekomstige kasstromen
gebaseerd op een rente die per balansdatum zou gelden voor gelijksoortige leningen vermeerderd
met een risicopremie voor iedere individuele lening
4513 Niet in de balans opgenomen activa en verplichtingen
Garanties en borgstellingen
NWO heeft voor een bedrag voor een bedrag van euro 14 miljoen aan garanties en borgstellingen
afgegeven voor
ndash Bankgarantie huur kantoorgebouwen Den Haag en Utrecht (euro 10 miljoen)
ndash Garantie inzake een huurovereenkomst van stichting NLeSC van euro 19 duizend
EDCTP
NWO is een van de deelnemende organisaties (namens de Nederlandse overheid) in EDCTP een naar
Europees recht in 2003 opgerichte rechtspersoon (European Economic Interest Grouping EEIG) Bij
deze rechtsvorm kunnen alle deelnemende rechtspersonen aangesproken worden op de eventuele
tekorten die ontstaan bij EDCTP
Overige
(bedragen in Keuro) Korter dan 1 jaar 2 tm 5 jaar Vanaf 5 jaar
Huur pacht en lease verplichtingen 5040 15263 33576
Facilitaire zaken en vaste activa in bestelling 4307 1032 1
ICT en automatisering 1313 364 minus
Overige verplichtingen 145 362
Totaal 10805 17021 33577
88Hoofdstuk 5 | Jaarekening
Huur pacht en lease verplichtingen
NWO heeft een huurcontract voor een kantoorgebouw in Den Haag Dit contract loopt tot 2031
Daarnaast heeft NWO als gevolg van de transitie NWO het huurcontract overgenomen inzake het
kantoorgebouw in Utrecht waar NWO-I is gehuisvest Dit contract loopt tot 2021 De jaarlijkse
huurlast bedraagt totaal circa euro 33 miljoen (inclusief servicekosten) en wordt jaarlijks geiumlndexeerd
Een gedeelte van de huur wordt in rekening gebracht bij ZonMw
Voor een drietal erfpachtcanons met Staatsbosbeheer eacuten lease verplichtingen zijn door ASTRON
meerjarige overeenkomsten afgesloten met een totale waarde van euro 03 per miljoen jaar
NIOZ heeft een lopende erfpachtverplichting met betrekking tot Yerseke van euro 17 miljoen En andere
gebruikersrechten van totaal euro 04 miljoen
SRON heeft inzake lease huurcontracten en andere overeenkomsten een jaarlijkse verplichting van
euro 02 miljoen De verplichting uit meerjarige leasecontracten en overige investerings- en inkoopver-
plichtingen aangegaan door NIOZ bedraagt euro 21 miljoen
NSCR heeft in 2016 een huurovereenkomst afgesloten met de VU Het contract loopt tot 2026 en de
jaarlijkse verplichting bedraagt euro 01 miljoen
In 2016 is NWO-I een huurovereenkomst aangegaan voor een nog te bouwen bedrijfsverzamel-
gebouw op het Amsterdam Science Park De jaarlast bedraagt euro 07 miljoen per jaar en loopt tot 2033
De gebouwen worden naar verwachting in 2018 in gebruik genomen
In 2015 is de nieuwbouw NWO-I (DIFFER minus Eindhoven) in gebruik genomen Van de totale aanneem-
som (euro 268 miljoen) resteert ultimo 2017 nog euro 02 miljoen
NWO-I heeft de plicht tot het uitvoeren van een eindsituatie bodemonderzoek vanwege de ont-
manteling van het pand Rijnhuizen
Facilitaire zaken en vaste activa in bestelling
ASTRON heeft ultimo 2017 euro 03 miljoen vaste activa in bestelling
Op basis van diverse onderhoudscontracten en andere overeenkomsten met betrekking tot facilitaire
ondersteuning zijn NWO Den Haag NIOZ en CWI verplichtingen aangegaan voor euro 14 miljoen
euro 29 miljoen respectievelijk euro 04 miljoen
ICT en automatisering
De ICT en automatisering gerelateerde zaken betreffen hoofdzakelijk de beheer- en onderhouds-
kosten licentiekosten en softwaresupport van informatiesystemen De hiervoor aangegane
verplichtingen bedragen voor NWO-D euro 13 miljoen
NWO-I heeft een overeenkomst eindigend in 2021 met een optie tot verlenging van twee maal drie
jaar voor het financieel software pakket
NWO draagt via een contributie bij aan de Europese faciliteit ESRF te gebruiken door Nederlandse
onderzoekers De contributie voor 2018 bedraagt euro 27 miljoen
89Hoofdstuk 5 | Jaarekening
46 Toelichting op de geconsolideerde Staat van Baten en Lasten
461 Begroting 2017
NWO heeft geen geconsolideerde begroting alleen een begroting op enkelvoudig niveau De
begroting 2017 en de toelichting daarop is derhalve in de enkelvoudige jaarrekening opgenomen
462 Baten
De baten kunnen als volgt worden gespecificeerd
bedragen in keuro 2017 2016
Rijksbijdrage OCW 740933 763227
Specifieke subsidies OCW 4613 5944
Overige overheidsbijdragen en -subsidies 110926 94820
Subsidies en bijdragen van derden 39665 41041
Overige baten 7139 8824
Totaal 903276 913856
De totale baten van NWO zijn in 2017 ten opzichte van 2016 met euro 106 afgenomen tot
euro 9033 miljoen Een nadere specificatie van de baten volgt hieronder
Rijksbijdrage OCW
bedragen in keuro 2017 2016
Rijksbijdrage OCW
Brief dd 3 november 2016 met kenmerk 1089496 738639
Brief dd 30 november 2017 met kenmerk 1278600 30661
Brief dd 20 oktober 2015 met kenmerk ONDODB-1518521 U 738920
Brief dd 11 december 2015 met kenmerk ONDODB-201520836 U 3651
Brief dd 29 november 2016 met kenmerk 1095814 39576
Vooraankondiging en specifieke bijdrage naar fonds 288
769300 782435
Mutatie vordering OCW -28367 -19208
Totaal 740933 763227
De baten van NWO bestaan vooral uit de rijksbijdrage van OCW Deze rijksbijdrage heeft een
structureel karakter De rijksbijdrage is in vergelijking met 2016 met euro 223 miljoen afgenomen tot
euro 7409 miljoen De mutatie van de vordering OCW ad euro 284 miljoen is toegelicht in paragraaf 825
Financieumlle vaste activa
NWO heeft aan beschikkingen ten opzichte van vorig jaar in totaal euro 131 miljoen minder aan rijks-
bijdrage ontvangen van het ministerie van OCW De belangrijkste redenen voor deze daling is de
ontvangst van euro 30 miljoen voor lsquoNWA startimpulsrsquo in 2016 welke in 2017 niet is beschikt En de
aflopende bijdragen ten opzichte van 2016 voor lsquoVrijval gelden cofinancieringrsquo en lsquoBijdrage privaat-
publieke samenwerkingrsquo totaal euro 11 miljoen Daartegen over staat een toename van ontvangen
geoormerkte middelen (ca euro 16 miljoen) bestemd voor diverse onderzoeksprogrammarsquos en een loon-
en prijsbijstelling van euro 109 miljoen
90Hoofdstuk 5 | Jaarekening
Naast het ministerie van OCW stellen ook andere departementen alsmede andere financiers aan
NWO middelen beschikbaar voor specifieke bestedingsdoelen In de onderstaande tabellen worden
de door verschillende financiers toegekende middelen gespecificeerd
Overige overheidsbijdragen en subsidies
bedragen in keuro 2017 2016
Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties 113 424
Ministerie van Buitenlandse Zaken 10087 10379
Ministerie van Economische Zaken 33762 33841
Ministerie van Infrastructuur en Milieu 10518 9392
Ministerie van Veiligheid en Justitie 238 103
Ministerie van Volksgezondheid Welzijn en Sport 4005 -28
Overige ministeries 20 77
EU subsidies 23275 12944
Subsidies van overige overheden 28908 27688
Totaal 110926 94820
De Overige overheidsbijdragen en subsidies voor specifieke bestedingsdoelen worden op basis van
toerekening gerealiseerd in het jaar waarin de (meerjarige) toekenning is gedaan danwel op basis
van de voortgang van de onderzoekwerkzaamheden bij het betreffende groepsonderdeel Dit kan
leiden tot jaarlijkse fluctuaties in de gerealiseerde baten
Subsidies en bijdragen van derden
bedragen in keuro 2017 2016
Bijdragen van bedrijfsleven 35102 32455
Overige subsidies 4563 8586
Totaal 39665 41041
De Subsidies en bijdragen van derden voor specifieke bestedingsdoelen worden op basis van
matching gerealiseerd in het jaar waarin de (meerjarige) toekenning is gedaan danwel op basis van
de voortgang van de onderzoekwerkzaamheden bij het betreffende groepsonderdeel Dit kan leiden
tot jaarlijkse fluctuaties in de gerealiseerde baten
Overige baten
bedragen in keuro 2017 2016
Opbrengst uit royalties octrooien licenties 518 600
Overige baten 6621 8224
Totaal 7139 8824
In 2017 bedraagt de opbrengst uit royaltyrsquos octrooien en licenties euro 05 miljoen (euro 06 miljoen in
2016) De baten zijn grotendeels gerealiseerd door STW in het kader van het beleid rond kennis-
handel
De overige baten van euro 66 miljoen in 2017 bestaan vooral uit inkomsten met betrekking tot onder-
verhuur onroerende zaken en internet exchange housing (AMS-IX) De daling ten opzicht van vorig
jaar bedraagt euro 16 miljoen en wordt vooral veroorzaakt door een gerealiseerde boekwinst op de
verkoop van een onroerend goed bij NWO-I in 2016 (euro 12 miljoen)
91Hoofdstuk 5 | Jaarekening
463 Lasten
De lasten van NWO en haar groepsmaatschappijen hebben betrekking op verstrekte subsidies voor
onderzoeksprogrammarsquos personeelskosten afschrijvingen op immaterieumlle en materieumlle vaste activa
huisvestingslasten en overige lasten zoals dotaties aan voorzieningen
4631 Verstrekte subsidies
bedragen in keuro 2017 2016
Subsidies aan derden 614551 559142
Af Afwikkelingen op projectsubsidies -8516 -13611
Totaal 606035 545531
De subsidies aan derden zijn per saldo met euro 605 miljoen toegenomen De stijging van de verstrekte
subsidies aan derden wordt voor een deel veroorzaakt omdat in het kader van de Transitie NWO de
granting activiteiten van voormalig FOM (huidig NWO-I) zijn ondergebracht binnen NWO-D Met
ingang van 1 januari 2017 versterkt NWO-D deze middelen in de vorm van een (meerjarige) onder-
zoeksubsidies
Voacuteoacuter 2017 waren bij de granting-activiteiten van voormalig FOM de onderzoekers in dienst van NWO
De onderzoekskosten werden derhalve jaarlijks verantwoord onder de personeelskosten De nog
lopende onderzoeken worden afgewikkeld bij NWO-I De lasten van deze afnemende granting-
activiteiten worden verantwoord onder de personeelskosten
4632 Personeelskosten
bedragen in keuro 2017 2016
Lonen en salarissen 124010 120876
Pensioenlasten 16843 14649
Sociale lasten 14950 14273
Mutatie personele voorzieningen -1660 2246
Overige personele lasten 24933 24877
Totaal 179076 176921
De totale personeelskosten zijn op totaalniveau met euro 22 miljoen gestegen ten opzichte van vorig
jaar
De stijging van de totale personeelskosten wordt vooral veroorzaakt door de hogere lonen en
salarissen en daarbij horende pensioen en sociale lasten (totaal euro 60 miljoen) Daartegen over staat
een vrijval van de personele voorzieningen van euro 17 miljoen waar in 2016 nog sprake was van een
dotatie van euro 22 miljoen
De mutaties personele voorzieningen hebben betrekking op de wachtgelden jubileumuitkeringen en
seniorenverlofvoorzieningen Zie voor een nadere specificatie van de mutatie personele voorzien-
ingen de paragraaf 459 Voorzieningen
De overige personele lasten bestaan voor euro 73 miljoen uit inhuur van externen en uitzendkrachten
(2016 euro 90 miljoen) Naast de kosten voor externen en uitzendkrachten bestaan de overige personele
lasten onder meer uit opleidingskosten reis- en verblijfskosten
92Hoofdstuk 5 | Jaarekening
Personeelsbestand
Ultimo boekjaar 2017 bedroeg het aantal werknemers bij de groep omgerekend naar volledige
mensjaren 2342 (2016 2322) Deze personeelsomvang is als volgt onder te verdelen naar
verschillende personeelscategorieeumln gemiddeld zijn in totaal 30 werknemers werkzaam buiten
Nederland
2017 2016
NWO totaal (fte) 2342 2322
NWO totaal (aantallen) 2532 2526
Waarvan in percentage van fte Wetenschappers 53 52
Vrouw 34 32
Waarvan in percentage van aantallen
Buitenlandse medewerkers 30 30
463 Afschrijvingen op immaterieumlle en materieumlle vaste activa
bedragen in keuro 2017 2016
Immaterieumlle vaste activa 3434 3013
Gebouwen 7071 4173
Vaartuigen 440 488
Installaties amp apparatuur 3578 3489
Computerapparatuur 2590 2820
Kantoormeubilair 904 958
Transportmiddelen 15 27
Vrijval egalisatierekening investeringssubsdies -5562 -5985
Totaal 12470 8982
De afschrijvingen op de (im)materieumlle vaste activa zijn in 2017 met totaal euro 35 miljoen toegenomen
tot totaal euro 125 miljoen (2016 totaal euro 90 miljoen) De stijging wordt vooral veroorzaakt door
afschrijvingen op in gebruik genomen ontwikkelde software (ISAAC en financieel software pakket)
en gebouwen
Onderzoeksinstituut ARCNL zal eind 2018 verhuizen naar een ander gebouw op het terrein van
Science Park Amsterdam Dit heeft geleid tot een duurzame waardevermindering van euro 19 miljoen
De jaarlijkse vrijval van een deel van de egalisatierekening investeringssubsidies ter compensatie van
de afschrijvingslasten bedraagt in 2017 totaal euro 57 miljoen (2016 euro 60 miljoen) Voor een nadere
specificatie van de vrijval egalisatierekening investeringssubsidies wordt verwezen naar paragraaf
4510
4634 Huisvestingslasten
bedragen in keuro 2017 2016
Huur 3617 5864
Verzekeringen 346 356
Onderhoud 2389 2974
Energie 2242 2761
Schoonmaakkosten 1103 1350
Overige huisvestingskosten 1137 27
Totaal 10834 13332
93Hoofdstuk 5 | Jaarekening
De huisvestingslasten zijn in 2017 met euro 25 miljoen afgenomen tot euro 108 miljoen (2016
133 miljoen) De daling wordt vooral veroorzaakt door lagere huurlasten vanwege het opzeggen
van een huurcontract van een kantoorgebouw van NWO in Den Haag en wijziging van het huidige
huurcontract
4635 Overige lasten
bedragen in keuro 2017 2016
Projectgebonden kosten 31790 34682
Vrijval dotatie voorziening -606 7291
Automatisering 3752 2715
Advies en consultancy kosten 3753 3841
Exploitatiekosten 4341 5826
Administratie en beheerskosten 15079 15552
Overige kosten 6875 3179
Totaal 64984 73086
De overige lasten zijn met euro 81 miljoen afgenomen tot euro 650 miljoen
Projectgebonden kosten zijn afhankelijk van de soort onderzoeksactiviteiten en projecten die in
het jaar plaatshebben en kunnen jaarlijks fluctueren In 2017 zijn de projectgebonden kosten met
euro 29 miljoen afgenomen
De vrijval van de voorziening in 2017 van euro 06 miljoen heeft betrekking op de in 2016 gevormde
voorziening ter egalisatie van de verwachte btw op projectkosten inzake gehonoreerde projecten
door STW na 1 januari 2016
De toename van de overige kosten wordt vooral veroorzaakt door een incidentele bijdrage aan een
benodigde dijkverzwaring op Texel waar NIOZ is gehuisvest
464 Financieumlle baten en lasten
bedragen in keuro 2017 2016
Rente baten 19 38
Effect reeumlle waardebepaling verstrekte lening 7 7
Bankkosten en koersresultaten -86 -466
Totaal -60 -421
De financieumlle baten per saldo euro 03 miljoen minder negatief ten opzichte van vorig jaar Vorig jaar was
sprake van een negatief koersresultaat van euro 03 miljoen op de ponderrekening Verder is door de
lage rentestanden nauwelijks sprake van rentebaten
De rente op de rekening courant van het ministerie van Financieumln is gebaseerd op de dagrente EONIA
fixing gemiddeld was de rente over 2017 0 (2016 0)
Het effect reeumlle waarde bepaling heeft betrekking op de verstrekte lening aan Wetenschappelijk
Centrum Watergraafsmeer (WCW) Zie ook paragraaf 453 Financieumlle vaste activa
94Hoofdstuk 5 | Jaarekening
5 Enkelvoudige Balans per 31 december 2017 (na resultaatbestemming)
bedragen in keuro 31-12-2017 31-12-2016
Activa
Immaterieumlle vaste activa 823 7054 8684
Materieumlle vaste activa 824 4830 4669
Financieumlle vaste activa 825 292628 325215
Vaste activa 304512 338568
Vorderingen 826 130964 62250
Liquide middelen 827 458870 306923
Vlottende activa 589834 369173
Totaal 894346 707741
Passiva
Algemene reserve -12564 -18672
Wettelijke reserve 5938 7612
Overige reserve -611540 -611540
Bestemde fondsen 301386 263257
Eigen vermogen 828 -316780 -359343
Voorzieningen 829 5003 5696
Langlopende schulden 8210 611738 565629
Kortlopende schulden 8211 594385 495759
Vreemd vermogen 1211126 1067084
Totaal 894346 707741
95Hoofdstuk 5 | Jaarekening
6 Enkelvoudige Staat van Baten en Lasten over 2017
bedragen in keuro Realisatie 2017 Begroting 2017 Realisatie 2016
Baten
Rijksbijdragen OCW 740933 739802 763227
Specifieke bijdragen OCW 4499 2822 5713
Overige overheidsbijdragen en -subsidies 75933 49916 30071
Subsidies amp bijdragen van derden 40930 20167 2740
Overige baten 738 minus 778
Totaal baten 863033 812707 802529
Lasten
Verstrekte subsidies 8331 758972 755373 631935
Personeelslasten 8332 40241 41112 38229
Afschrijvingen 8333 3938 4026 3416
Huisvestingslasten 8334 3272 3209 6004
Overige lasten 15055 17264 12486
Totaal lasten 821478 820984 692070
Saldo baten en lasten 41555 -8277 110459
Financieumlle baten en lasten 801 minus 140
Resultaat 42356 -8277 110599
Deelnemingen 207 minus 97
Netto resultaat 42563 -8277 110696
Resultaatbestemming
Dotatie algemene reserve 4434 minus 3639
Dotatie bestemde fondsen 368715 340376 385560
Onttrekking bestemde fondsen -330586 -348653 -278503
Netto resultaat 42563 -8277 110696
96Hoofdstuk 5 | Jaarekening
7 Enkelvoudig kasstroomoverzicht over 2017
bedragen in keuro 31-12-2017 31-12-2016
Kasstroom uit operationele activiteiten
Saldo baten en lasten 41555 110459
Aanpassingen voor
Afschrijvingen 3938 3416
Mutaties voorzieningen -693 2758
Vooruitontvangen erfpacht -219 -243
Activiteiten subsidieproces
Opboeking vordering OCW -161464 -116458
Inlossing vordering OCW 189831 135667
Verstrekte subsidies 758972 631935
Betaalde subsidies -619975 -717301
Veranderingen in vlottende middelen
Vorderingen -68714 -1660
Kortlopende schulden 5960 -7380
Kasstroom uit bedrijfsoperaties 149190 41193
Financiele baten en lasten
Ontvangen rente 54 60
Bankkosten -49 -464
Totaal kasstroom uit operationele activiteiten 149195 40789
Kasstroom uit investeringsactiviteiten
Investeringen immaterieumlle vaste activa -1392 -1291
Investeringen materieumlle vaste activa -1077 -895
Verstrekte leningen groepsmaatschappijen en gelieerde partijen minus -6315
Aflossing op leningen groepsmaatschappijen en gelieerde partijen 5176 5929
Aflossing verstrekte overige leningen 45 45
Totaal kasstroom uit investeringsactiviteiten 2752 -2527
Totaal uit kasstromen 151947 38262
Mutatie liquide middelen
Beginstand liquide middelen 306923 268661
Eindstand liquide middelen 458870 306923
Mutatie liquide middelen 151947 38262
97Hoofdstuk 5 | Jaarekening
8 Toelichting behorende tot de enkelvoudige jaarrekening 2017
81 Algemeen
De Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek (NWO) is met een budget van ruim
euro 860 miljoen over 2017 eacuteeacuten van de grootste wetenschapsfinanciers in Nederland NWO stimuleert
kwaliteit en vernieuwing in de wetenschap door het beste onderzoek te selecteren en te financieren
NWO beheert onderzoeksinstituten van (inter)nationaal belang geeft mede richting aan het
wetenschappelijk onderzoek in Nederland en brengt wetenschap en maatschappij dichter bij elkaar
Onderzoeksvoorstellen worden beoordeeld en geselecteerd door vooraanstaande wetenschappers uit
binnen- en buitenland Dankzij financiering van NWO kunnen meer dan vijfduizend wetenschappers
onderzoek doen
De Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek (NWO) is statutair gevestigd te Den
Haag
82 Toegepaste standaarden
NWO stelt haar jaarrekening op in overeenstemming met de Regeling jaarverslaggeving onderwijs In
deze regeling is bepaald dat de bepalingen van Titel 9 Boek 2 van het Burgerlijk Wetboek en de
Richtlijnen voor de Jaarverslaggeving (in het bijzonder RJ 660 Onderwijsinstellingen) van toepassing
zijn met inachtneming van de daarin aangeduide uitzonderingen
821 Financieumlle instrumenten
In de enkelvoudige jaarrekening worden financieumlle instrumenten gepresenteerd op basis van de
juridische vorm
Onderzoeksorganisaties stichtingen waarmee NWO duurzaam mee is verbonden overeenkomstig de
Wet NWO voldoen niet aan criteria voor opname als een deelneming in de enkelvoudige balans en
zijn derhalve niet als financieel vast actief in deze jaarrekening opgenomen
NWO heeft op basis van consolidatiecriteria overheersende zeggenschap op de in de NWO-Wet
genoemde onderzoeksorganisaties In de geconsolideerde jaarrekening van NWO worden deze
groepsmaatschappijen wel opgenomen Hierdoor wijkt het geconsolideerd groepsvermogen af van
het enkelvoudige eigen vermogen van NWO Het eigen vermogen van de geconsolideerde
onderzoeksorganisaties (stichtingen) is gepresenteerd als onderdeel van het groepsvermogen
822 Wet normering bezoldiging topfunctionarissen in de (semi)publieke sector (WNT)
Voor de uitvoering van de Wet normering bezoldiging topfunctionarissen in de (semi)publieke sector
(WNT) heeft NWO-D zich gehouden aan de Beleidsregel toepassing WNT en deze als normenkader bij
het opmaken van deze jaarrekening gehanteerd
98Hoofdstuk 5 | Jaarekening
823 Immaterieumlle vaste activa
Onder de immaterieumlle vaste activa zijn opgenomen de geactiveerde kosten voor ontwikkelde soft-
ware en aangeschafte standaard software Het verloop over 2017 is als volgt
(bedragen in keuro) Aangeschafte software
Ontwikkelde software
ISAAC Software in onwikkeling
Totaal
Stand per 1 januari 2017
Aanschafprijs 482 minus 11018 minus 11500
Cumulatieve afschrijvingen en waardeverminderingen
minus minus -2816 minus -2816
Boekwaarde 1-1-2017 482 minus 8202 minus 8684
Mutaties in de boekwaarde
Investeringen 46 133 885 328 1392
Afschrijvingen -122 -16 -2884 minus -3022
Saldo -76 117 -1999 328 -1630
Stand per 31 december 2017
Aanschafprijs 528 133 11903 328 12892
Cumulatieve afschrijvingen en waardeverminderingen
-122 -16 -5700 minus -5838
Boekwaarde 31-12-2017 406 117 6203 328 7054
De investeringen in 2017 (totaal euro 14 miljoen) in de immaterieumlle vaste activa betreffen vooral
verbeteringen en aanpassingen van het ontwikkelde Informatie Systeem voor Aanvragen Archivering
en Communicatie (ISAAC) Het systeem ISAAC is ondersteunend aan het bedrijfsproces bij NWO Daar-
naast heeft euro 01 miljoen betrekking op de ontwikkeling van het intranet van NWO De aangeschafte
software betreft het nieuwe financieumlle pakket welke met ingang van 2017 in gebruik genomen is
De geactiveerde kosten voor ISAAC bestaan uit licentiekosten (euro 08 miljoen) en uit ontwikkelings-
kosten (euro 111 miljoen) Afschrijving heeft plaats in vier jaar De afschrijvingen over 2017 bedroeg
euro 29 miljoen (2016 euro 26 miljoen) De boekwaarde ultimo 2017 bedraagt euro 62 miljoen
Voor het deel van de ontwikkelingskosten (euro 111 miljoen) is een wettelijke reserve gevormd Jaarlijks
neemt de wettelijke reserve af met de jaarlijkse afschrijvingen op het immaterieel actief
De wettelijke reserve bedraagt euro 59 miljoen ultimo 2017 en is gelijk aan de boekwaarde van de ont-
wikkelde immaterieumlle vaste activa euro 63 miljoen verminderd met de boekwaarde van de licentiekosten
van euro 04 miljoen waarvoor geen wettelijke reserve is gevormd Zie voor de wettelijke reserve
paragraaf 828
99Hoofdstuk 5 | Jaarekening
824 Materieumlle vaste activa
Het verloop van de materieumlle vaste activa is als volgt
(bedragen in keuro) Terreinen Installaties en apparatuur
Computer-apparatuur
Kantoor-meubelen
Transport-middelen
Totaal
Stand per 1 januari 2017
Aanschafprijs 915 405 3160 4076 36 8592
Afschrijvingen en waardeverminderingen minus -127 -2178 -1582 -36 -3923
Boekwaarde 1-1-2017 915 278 982 2494 minus 4669
Mutaties in de boekwaarde
Investeringen minus 72 430 575 minus 1077
Afschrijvingen minus -58 -442 -416 minus -916
Saldo minus 14 -12 159 minus 161
Stand per 31 december 2017
Aanschafprijs 915 477 3590 4651 36 9669
Afschrijvingen en waardeverminderingen minus -185 -2620 -1998 -36 -4839
Boekwaarde 31-12-2017 915 292 970 2653 minus 4830
In 2017 is voor totaal euro 11 miljoen geiumlnvesteerd in materieumlle vaste activa De afschrijving over 2017
bedroegen euro 09 miljoen Een nadere toelichting van de afzonderlijke posten binnen de materieumlle
vaste activa is als volgt
Terreinen
Dit betreft het terrein van NWO in het Amsterdam Science Park (Science park 1098 XG Amsterdam)
met een boekwaarde van euro 09 miljoen en wordt aangehouden in het kader van de primaire
doelstelling van NWO De huidige marktwaarde is niet lager dan de boekwaarde van het terrein
Delen van het terrein zijn in erfpacht uitgegeven
Installaties en apparatuur
De categorie installaties en apparatuur bestaat hoofdzakelijk uit activa die gebruikt wordt ten
behoeve van de uitvoering van de taken van NWO De investeringen in 2017 hebben betrekking op
enkele aanpassingen van elektrische installaties en apparatuur
Computerapparatuur
Onder computerapparatuur is de boekwaarde verantwoord van de door NWO aangeschafte software
en hardware De investering in 2017 bedraagt totaal euro 04 miljoen Dit heeft vooral betrekking op
aanpassing uitbreiding en vervanging van bestaande hardware en software
Kantoormeubelen
De investering in kantoormeubelen hebben deels betrekking op vervangingsinvesteringen en op
aanpassingen in het kader van het nieuwe werken In 2017 zijn de verbouwingswerkzaamheden in
het kader van het nieuwe werken afgerond
100Hoofdstuk 5 | Jaarekening
825 Financieumlle vaste activa
Het verloop van de financieumlle vaste activa is als volgt
(bedragen in Keuro) Boekwaarde 1-1-2017
Verstrekte lening
Aflossing lening
Oprenting Resultaat deel-nemingen en effecten
Boekwaarde 31-12-2017
Deelnemingen 2281 minus minus minus 207 2488
Vorderingen op groepsmaatschappijen
55696 minus -5176 787 minus 51307
Overige vorderingen 327 -45 7 minus 289
Vorderingen op OCW 266911 161464 -189831 minus minus 238544
Totaal 325215 161464 -195052 794 207 292628
Deelnemingen
De deelnemingen passen in het kader van de uitoefening van de taak van NWO namelijk het
stimuleren en versterken van wetenschappelijk onderzoek
De initieumlle kapitaalinbreng in de deelneming Matrix Innovation Center voorheen Amsterdam Science
Park (ASP) bedraagt euro 27 miljoen en heeft als doel te participeren in initiatieven om wetenschappelijk
onderzoek te bevorderen en te versterken In 2007 is de lening ad euro 23 miljoen aan het toenmalig
Amsterdam Science Park CV omgezet in vennootschappelijk kapitaal in verband met de financieumlle
herstructurering van ASP In 2007 hebben de vennoten waaronder NWO het recht van tweede
hypotheek verworven op de Matrix-gebouwen I tm V van het Matrix Innovation Center
Het publiek belang van Matrix IC CV en Matrix IC NV is vooral laagdrempelige huisvesting bieden
aan startende (ICT amp life-science) ondernemers op het Science Park-terrein en zo als kennisstation te
functioneren Hiertoe zijn vijf gebouwen (kantoren en laboratoria) ontwikkeld die door de CV
worden geeumlxploiteerd (de zogenaamde Matrix gebouwen) NWO heeft een belang van 25 in Matrix
Innovation NV Daarnaast heeft NWO een (in)direct belang van totaal 25 in Matrix Innovation CV
Naam Juridische vorm
Statutaire zetel
Eigen vermogen
31-12-2016
Resultaat 2017
Art 2 403 BW Ja Nee
Deel-name
Consolidatie
Matrix Innovation Center NV NV Amsterdam 230 ‒ Nee 25 0
Matrix Innovation Center CV CV Amsterdam 9814 862 Nee 20 0
101Hoofdstuk 5 | Jaarekening
Vorderingen op groepsmaatschappijen
De vorderingen op groepsmaatschappijen betreffen uitstaande leningen aan groepsonderdelen en
hebben een duurzaam karakter en zijn gericht op het realiseren van nieuwbouw en infrastructurele
voorzieningen voor onderzoeksactiviteiten van de instituten van NWO Deze leningen bestaan uit
(bedragen in Keuro) Oorsponkelijke lening
Boekwaarde per 31-12-2016
Aflossing lening
Oprenting Boekwaarde per 31-12-2017
ASTRON
Wetenschappelijke infrastructuur 7538 2500 -2500 minus minus
Nieuwbouw 11800 8006 -393 188 7801
Subtotaal 19338 10506 -2893 188 7801
NIOZ minus
Bouwkundige aanpassingen en nieuwbouw 2269 733 -137 minus 596
Verbouwing 820 299 -41 minus 258
Centrum van Estuariene en Mariene Ecologie (CEME)
2100 1467 -105 33 1395
Onderhandse lening NIOZ-NWO (maximaal euro 10 miljoen)
3869 3869 minus 3869
Subtotaal 9058 6368 -283 33 6118
CWI
Nieuwbouw 15000 10500 -500 minus 10000
NWO-I
Nieuwbouw 38660 28322 -1500 566 27388
Totaal 82056 55696 -5176 787 51307
ndash ASTRON in totaal euro 78 miljoen (2016 euro 105 miljoen) renteloos in verband met de realisatie
van wetenschappelijke infrastructuur (2017 afgelost 2016 euro 25 miljoen) en nieuwbouw
(2017 euro 78 miljoen 2016 euro 80 miljoen)
De lening voor de realisatie van wetenschappelijke infrastructuur is in 2017 door een aflossing
van euro 25 miljoen geheel afgelost
De waardering tegen reeumlle waarde (rekenrente 282) van de lening voor nieuwbouw heeft in
2017 geleid tot oprenting van de lening met euro 02 miljoen Daarnaast is euro 04 miljoen afgelost De
looptijd van de lening nieuwbouw is tot 2038 De lening wordt lineair afgelost
ndash NIOZ in totaal euro 61 miljoen (2016 euro 64 miljoen) bestaande uit vier leningen
Een rentedragende lening van euro 06 miljoen met 4 op jaarbasis (2016 euro 07 miljoen) ten
behoeve van bouwkundige aanpassingen en nieuwbouw De rentedragende annuiumltaire lening
heeft een looptijd tot 2021 Er wordt jaarlijks euro 01 miljoen afgelost
Een renteloze lening voor de verbouwing van euro 03 miljoen hierop wordt jaarlijks euro 40 duizend
afgelost en loopt tot 2024
Een renteloze lening met een reeumlle waarde van euro 14 miljoen (rekenrente 228) met betrekking
tot het Centrum van Estuariene en Mariene Ecologie (CEME) De lening heeft een maximale
looptijd tot 2033 De jaarlijkse aflossing bedraagt euro 105 duizend
In 2016 is een nieuwe onderhandse leningsovereenkomst gesloten tussen NWO en NIOZ om
de liquiditeitspositie te garanderen Vervroegde bevoorschotting van de basisbijdrage aan
NIOZ worden als eerste opname van de lening gezien hiermee bedraagt de lening ultimo 2017
euro 39 miljoen De lening kan worden opgevraagd tot maximaal euro 10 miljoen Iedere aanvraag
wordt beoordeeld door NWO-financieumln De looptijd bedraagt maximaal 15 jaar waarna de
gehele lening terug betaald moet zijn De rente voor de gehele looptijd bedraagt 064 per jaar
en is gebaseerd op de rentestand 25 februari 2016 voor 15 jaar schatkistbankieren
102Hoofdstuk 5 | Jaarekening
ndash CWI in totaal euro 100 miljoen (2016 euro105 miljoen) renteloos ten behoeve van nieuwbouw met
een looptijd tot 2038 en een jaarlijkse aflossing van euro 05 miljoen
ndash NWO-I in totaal euro 274 miljoen (2016 euro 283 miljoen) renteloos ten behoeve van nieuwbouw met
een looptijd tot 2040
De lening is in vier tranches verstrekt en wordt gewaardeerd bij eerste waardering tegen reeumlle
waarde Waardering van de lening heeft plaats tegen de geldende rekenrente op moment van de
verstrekking van de tranches De jaarlijkse aflossing bedraagt euro 15 miljoen De waardering tegen
reeumlle waarde heeft in 2017 geleid tot oprenting van de lening met euro 06 miljoen
Overige vorderingen
De overige vorderingen betreffen leningen aan derden en bestaan uit
ndash Een renteloze lening (euro 16 miljoen) aan de stichting LOFAR Tot en met 2007 zijn door NWO-D
ten behoeve van het LOFAR-project rentedragende leningen aan ASTRON verstrekt De vordering
van rente die op deze wijze is ontstaan is in 2008 omgezet van een vordering op ASTRON in een
renteloze lening aan de stichting LOFAR
De vordering is vanwege het aanwezige risico dat de lening niet kan worden afgelost
gewaardeerd op nihil Jaarlijks wordt de liquiditeitspositie van de stichting LOFAR beoordeeld
De huidige liquiditeitspositie geeft geen aanleiding om de voorziening te herzien
ndash Vanaf 2007 heeft NWO leningen verstrekt aan Biogeneration Ventures BV te Naarden conform
de aangegane leningsovereenkomst De organisatie heeft ten doel te investeren in technostarters
die voornamelijk actief zijn op het gebied van life-sciences NWO-D heeft gezorgd voor de initieumlle
financiering in de vorm van een renteloze achtergestelde lening met winstdeling In 2015 hebben
de verstrekte leningen het gestelde maximum van totaal euro 6 miljoen bereikt Aflossing van de
lening vindt plaats door toekomstige aan NWO-D toekomende rendementen uit de investeringen
die met het geleende geld zijn gedaan door Biogeneration Ventures BV De vordering van
euro 6 miljoen is vanwege het aanwezige risico dat de lening niet kan worden afgelost gewaardeerd
op nihil Tot en met 2017 heeft NWO totaal euro 1 miljoen aan winstuitdeling ontvangen
ndash In 2014 is een renteloze lening verstrekt van euro 054 miljoen aan Wetenschappelijk Centrum
Watergraafsmeer (WCW) De lening is bestemd voor de financiering van het aanlegde
electriciteitsnetwerk op het WCW terrein in Amsterdam De lening bedraagt ultimo 2017
euro 03 miljoen De lening heeft een looptijd tot 2024 Jaarlijks wordt euro 45 duizend afgelost
Vordering OCW
Ultimo boekjaar 2017 bedraagt de vordering OCW euro 2385 miljoen
(bedragen in Keuro) 31-12-2016 31-12-2017 Korter dan 1 jaar
2 tm 5 jaar vanaf dan 5 jaar
Niet geoormerkte Rijksbijdrage 194251 169158 45380 123778 minus
Geoormerkte Rijksbijdrage 8577 10558 10558 minus minus
Vastgoedcomponent 64083 58828 3260 13040 42528
Totaal 266911 238544 59198 136818 42528
103Hoofdstuk 5 | Jaarekening
De vordering OCW is per saldo met euro 284 miljoen afgenomen van euro 2669 miljoen naar
euro 2385 miljoen en bestaat enerzijds uit een opboeking van euro 1615 miljoen en anderzijds uit een
inlossing van euro 1898 miljoen De vordering OCW is te specificeren naar een niet-geoormerkt en een
geoormerkt deel van de Rijksbijdrage en een vastgoedcomponent Het verloop hiervan blijkt uit de
volgende tabel
Vordering OCW Rijksbijdrage niet-geoormerkt
Rijksbijdrage geoormerkt
Vastgoed Totaal
Stand per 1 januari 2017 194251 8577 64083 266911
Opboeking vordering 150906 10558 minus 161464
Inlossing vordering -175999 -8577 -5255 -189831
Mutatie 2017 -25093 1981 -5255 -28367
Stand per 31 december 2017 169158 10558 58828 238544
Het niet-geoormerkte deel van de vordering is per saldo afgenomen met euro 250 miljoen Dit wordt
veroorzaakt omdat er in 2017 minder onderzoeksverplichtingen zijn aangegaan dan aan rijksbijdrage
2017 is ontvangen In 2016 respectievelijk 2015 daalde de vordering OCW met euro 92 miljoen en
euro 438 miljoen Wanneer deze ruimte in 2018 alsnog wordt gebruikt voor het aangaan van
verplichtingen eacuten de begroting 2018 wordt gerealiseerd zal de vordering weer toenemen
De toename van het geoormerkte deel (euro 20 miljoen) wordt veroorzaakt door de inlossing van de
vordering ultimo 2016 met euro 86 miljoen Daarentegen staat een opboeking van de vordering met
euro 106 miljoen welke met de ontvangst van de rijksbijdrage 2018 weer wordt ingelost
De vordering bestaat voor euro 588 miljoen aan vorderingen uit hoofde van aangegane nieuwbouw
investeringsverplichtingen Deze verplichtingen zijn aangegaan door NWO-instituten en worden
deels gefinancierd door OCW De resterende gemiddelde looptijd hiervan bedraagt ca 25 jaar In
2017 is euro 53 miljoen afgelost
Aan de vordering OCW was aanvankelijk een maximum gesteld van euro 357 miljoen Als gevolg van de
Transitie NWO waarbij de granting-activiteiten van NWO-I en stichting STW worden geiumlntegreerd
binnen NWO Den Haag is de verwachting dat de vordering OCW op termijn zal stijgen boven het
gestelde maximum Tevens is als gevolg van de integratie van de granting-activiteiten de verversings-
mogelijkheid van de vordering gewijzigd Op basis van overleg tussen OCW en NWO inzake deze
gevolgen zijn de afspraken met betrekking tot de vordering OCW geherdefinieerd en is het plafond
verhoogd Deze afspraken zijn vastgelegd dd 10 maart 2017 met kenmerk 1162739 Hierbij is het
nieuwe plafond door OCW met ingang van 2018 vastgesteld op euro 390 miljoen met de randvoor-
waarde dat het plafond jaarlijks wordt verlaagd met de structurele jaarlijkse inlossing van de vast-
goed component
826 Vorderingen
bedragen in keuro 31-12-2017 31-12-2016
Debiteuren 260 2339
Vorderingen derden en overige overheden inzake bijdragen en subsidies 122460 56634
Vorderingen groepsmaatschappijen 5681 93
Overlopende activa en vorderingen 2563 3184
Totaal 130964 62250
De vorderingen zijn met euro 687 miljoen toegenomen tot euro 1310 miljoen
104Hoofdstuk 5 | Jaarekening
Debiteuren
De vorderingen hebben vooral betrekking op doorbelaste kosten aan overige overheden instituten
universiteiten en andere onderzoeksinstanties De vorderingen hebben een looptijd van korter dan
1 jaar
Vordering derden en overige overheden inzake bijdragen en subsidies
Deze vordering is opgenomen voor die programmarsquos waar de uit de aangegane subsidieverplichting
voortvloeiende lasten de reeds ontvangen gelden overstijgt Deze vordering is ultimo 2017 met
euro 658 miljoen toegenomen tot euro 1225 miljoen De stijging wordt vooral veroorzaakt (euro 50 miljoen)
door de vorderingen van TTW op derden en overige overheden Als gevolg van de transitie NWO zijn
de grantingactiviteiten overgegaan naar NWO-D En daarmee ook de vorderingen op derden en
overige overheden Ultimo 2016 werden deze verantwoord in de geconsolideerde jaarrekening als
vorderingen van STW
Vordering groepsmaatschappijen
De vordering op groepsmaatschappijen bedraagt totaal euro 57 miljoen De vordering heeft grotendeels
betrekking op voorgeschoten en doorbelaste kosten ten behoeve van onderzoeksprogrammarsquos welke
als gevolg van de transitie NWO bij NWO-I zijn ondergebracht
Overlopende activa en overige vorderingen
De overlopende activa en overige vorderingen (totaal euro 26 miljoen) bestaan grotendeels uit vooruit-
betaalde bedragen Per saldo zijn de overlopende activa en overige vorderingen met euro 07 miljoen
afgenomen
Voor euro 10 miljoen hebben de overlopende activa betrekking op een resterende post vooruitbetaalde
btw-schade bedraagt In het verleden (2010) zijn de kantoorgebouwen in Den Haag door Ageas NV
verkocht aan WestInvest Gesellschaft fuumlr Investment fonds mbH te Duumlsseldorf Duitsland waarbij
bestaande afspraken omtrent btw-schade door de nieuwe eigenaar zijn overgenomen
De vooruitbetaalde btw-schade aan verhuurder Ageas NV (voorheen Fortis NV) betreffende de
huur van de kantoorgebouwen in Den Haag heeft een resterende looptijd tot 2031 Gedurende de
huurperiode wordt de btw-schade toegerekend aan de huurkosten Hiervan is euro 09 miljoen
langlopend
Daarnaast bestaan de overlopende activa en overige vorderingen voor euro 08 miljoen aan vooruit-
betaalde huurkosten en voor euro 07 miljoen aan vooruitbetaalde contributies en lidmaatschappen
827 Liquide middelen
De liquide middelen zijn met euro 1520 miljoen toegenomen tot een bedrag van euro 4589 miljoen
bedragen in keuro 31-12-2017 31-12-2016
Rekening-courant ministerie van Financieumln 456704 304158
Banktegoeden in rekening courant 1219 1715
Deposito 881 985
Vening Meinesz Fonds (VMF) 66 65
Totaal 458870 306923
De bij het ministerie van Financieumln aangehouden middelen worden afhankelijk van de rentetarieven
in rekening-courant danwel in deposito gehouden
In verband met de afgifte van een bankgarantie (zgn trekkingsrecht) ad euro 09 miljoen ter garant-
stelling van de nakoming van de verplichtingen inzake de huur van de kantoorruimte met parkeer-
gelegenheid aan de laan van Nieuw Oost Indieuml te Den Haag is een langlopend deposito afgesloten
105Hoofdstuk 5 | Jaarekening
De bankgarantie loopt in 2031 af Tevens is een bankgarantie afgegeven ad euro 19 duizend inzake de
huurovereenkomst die stichting NLeSC heeft afgesloten met de Stichting Academisch Rekencentrum
Amsterdam (SARA)
De rekening-courant Vening Meinesz Fonds (VMF) heeft betrekking op het ontvangen legaat
Periodiek wordt een VMF-prijs toegekend In 2017 heeft geen toekenning plaats gevonden
De rente op de rekening courant van het ministerie van Financieumln is gebaseerd op de dagrente EONIA
fixing gemiddeld was de rente over 2017 00 (2017 00) De rente bedroeg ultimo 2017 00
(2016 00)
828 Eigen vermogen
Het totale eigen vermogen bedraagt ultimo 2017 euro 3168 miljoen negatief Zie voor een analyse over
de continuiumlteitsveronderstelling paragraaf 43 Continuiumlteit
bedragen in keuro Algemene Reserve
Bestemd fonds
Wettelijke reserve
Overige Reserve
Totaal
Boekwaarde 1-1-2017 -18672 263257 7612 -611540 -359343
Resultaatsbestemming 4434 38129 minus minus 42563
Mutatie wettelijke reserve 1674 minus -1674 minus minus
Boekwaarde 31-12-2017 -12564 301386 5938 -611540 -316780
Algemene reserve
De algemene reserve bedraagt ultimo boekjaar euro 126 miljoen negatief (2016 euro 187 miljoen
negatief)
De opbouw van de negatieve algemene reserve is als volgt
1 Het cumulatieve resultaat op de beheerslasten bedraagt ultimo 2017 euro 37 miljoen (2016 nihil)
2 Het cumulatieve negatieve effect van het bepalen van de reeumlle waarde van de verstrekte rente-
loze leningen aan groepsonderdelen bedraagt ultimo 2017 euro 103 miljoen negatief 2016
euro 111 miljoen negatief)
3 De vorming van een wettelijke reserve voor ontwikkelingskosten van immaterieumlle vaste activa
bedraagt ultimo 2017 euro 59 miljoen negatief (2016 euro 76 miljoen negatief)
De negatieve stand van de algemene reserve veroorzaakt door punt 2 en 3 wordt respectievelijk over
de looptijd van de verstrekte leningen aan groepsmaatschappijen dan wel de afschrijvingstermijn van
immaterieumlle vaste activa ingelopen
Wettelijke reserve
Ter hoogte van het bedrag dat is geactiveerd onder de immaterieumlle vaste activa voor de ontwik-
kelingskosten van software is vereist een wettelijke reserve aan te houden Investeringen in
2017 hebben geleid tot een toevoeging van euro 11 miljoen en afschrijvingen tot een afname van
euro 27 miljoen Per saldo is de wettelijke reserve ultimo 2017 afgenomen met euro 17 miljoen tot
euro 59 miljoen (2016 euro 76 miljoen)
Overige reserve
De overige reserve geeft de gevolgen weer van de herijking van de vordering OCW zoals deze op
basis van in 2014 gemaakte nadere afspraken met OCW is verantwoord in de jaarrekening 2013 Dit
bedrag is niet onderhevig aan wijzigingen zonder aanvullende nadere afspraken met OCW Zie ook
paragraaf 43 Continuiumlteit
106Hoofdstuk 5 | Jaarekening
Bestemde fondsen
Onder bestemde fondsen zijn de door het ministerie van OCW beschikbaar gestelde middelen opge-
nomen voor specifieke geoormerkte onderzoeksprogrammaacutes die ultimo 2017 nog niet zijn verplicht
Het saldo ultimo 2017 bedraagt euro 3014 miljoen (2016 euro 2633 miljoen) Per saldo is het bestemd fonds
toegenomen met euro 381 miljoen
Belangrijkste oorzaak van deze toename is een toevoeging van euro 390 miljoen aan het fonds Grote
infrastructurele onderzoeksvoorzieningen welke tweejaarlijks wordt toegekend In het jaar van
toekenning zal het fonds weer afnemen
Ook vindt per saldo een dotatie van euro 83 miljoen plaats aan het bestemde fonds Stimuleringsregeling
Europees Onderzoek (SEO) Afgesloten contracten binnen het programma Horizon 2020 (H2020)
komen in aanmerking voor SEO-regeling Omdat registratie van afgesloten contracten door
Nederlandse instellingen binnen H2020 veelal later plaatsvindt dan het jaar waarin het contact is
afgesloten vinden ook toekenningen uit het fonds Stimuleringsregeling Europees Onderzoek later
plaats
Daartegen over staat een onttrekking aan het fonds met betrekking tot de NWA startimpuls
(euro 216 miljoen) welke in 2016 was gevormd
Een verdere specificatie blijkt uit onderstaand verloop overzicht van de bestemde fondsen
Omschrijving Beginstand 2017
Toevoeging 2017
Opboeking vordering
Aflossing vordering
Onttrekking 2017
Eindstand 2017
Talentontwikkeling 109903 161246 6 minus -149134 122021
Grote infrastructurele onderzoeksvoorzieningen 50762 57686 92 minus -18796 89744
Internationale onderzoeksfaciliteiten 1100 minus 56 minus -1156 minus
Kust -en zeeonderzoek (cariben) minus 2500 minus -1466 -501 533
Nationaal Regieorgaan Onderwijsonderzoek 17099 26817 7149 -7065 -24497 19503
Nationaal Regieorgaan Praktijkgericht Onderzoek SIA 14609 29329 2851 minus -37288 9501
Nationale wetenschapsagenda (projectkosten) 755 minus minus minus -531 224
NETSPAR 800 800 minus minus -1600 minus
Nationale wetenschapsagenda (start impuls) 30000 1150 minus minus -21582 9568
Convenant Nederlands Polair Programma 1503 -1503 50 minus -34 16
Poolonderzoek 3471 4650 minus minus -6686 1435
Programma gebruikersondersteuning ruimteonderzoek 121 2400 minus minus -2399 122
Promotiebeurs voor leraren 1984 5720 481 minus -8185 minus
Sectorplan geesteswetenschappen 3120 minus minus minus minus 3120
Sectorplan natuur- en scheikunde minus 60 minus minus2 58
Stimuleringsregeling Europees Onderzoek 24303 50000 minus minus -41694 32609
SRON verhuizing 3500 minus minus minus minus 3500
TTW minus 8000 226 minus -2814 5412
Call for proposals archelogische vondsten 50 250 minus minus -32 268
Contributie Elixer 25 minus minus minus -2 23
ONCO-XL minus 239 minus minus -239 minus
Wiskunderaad minus 60 minus minus minus7 53
Valorisatie-activiteiten SRON minus 500 minus minus -500 minus
Simon Stevin meesterschap minus 3000 minus minus minus 3000
Postdoc docenten HBO minus 4000 minus minus -4000 minus
Onderzoeksprogramma Creatieve Industrie minus 500 minus minus minus 500
Project Einstein Telescope 400 -400 minus
Overige geoormerkt 153 minus minus minus 23 176
263257 357804 10911 -8531 -322055 301386
107Hoofdstuk 5 | Jaarekening
In 2017 is euro 3578 miljoen aan geoormerkte rijksbijdrage ontvangen hiervan is euro 3231 miljoen
verplicht aan onderzoek subsidies Daarnaast is de vordering OCW per saldo euro 24 miljoen gemuteerd
(zie paragraaf 453)
Voorstel tot resultaatbestemming
Het boekjaar 2017 wordt afgesloten met een positief resultaat van euro 426 miljoen
Een bedrag van per saldo euro 381 miljoen dient als gevolg van de oormerking door het ministerie van
OCW en derden te worden gedoteerd aan de bestemde fondsen Aan de algemene reserve wordt per
saldo euro 45 miljoen gedoteerd
829 Voorzieningen
De voorzieningen zijn over 2017 met euro 07 miljoen afgenomen tot euro 50 miljoen De voorzieningen
hebben voor euro 37 miljoen een looptijd van langer dan 1 jaar Het verloop van de voorzieningen over
2017 is als volgt
bedragen in keuro Stand per 31-12-2016
Dotatie Onttrekkingen Vrijval Stand per 31-12-2017
Kortlopend deel lt 1 jaar
Langlopend deel gt 1 jaar
Bijdrage sanering radioactiviteit
1269 minus minus minus 1269 minus 1269
Wacht- en uitkeringsgelden
3118 minus -306 -522 2290 1040 1250
Jubileumuitkeringen 1230 minus -25 -123 1082 163 919
Seniorenverlof 79 23 minus minus 102 82 20
Transitievergoeding minus 260 minus minus 260 13 247
Totaal 5696 283 -331 -645 5003 1298 3705
Voorziening bijdrage sanering radioactiviteit
In 2016 was euro 13 miljoen gedoteerd aan de voorziening bijdrage sanering radioactiviteit De dotatie
heeft betrekking op kosten voor verwijdering van radioactiviteit op het WCW terrein in Amsterdam
Naar verwachting zal de sanering starten in 2020 De euro 13 miljoen bedraagt de helft van de
verwachte kosten welke voor rekening komen van NWO De andere helft komt voor rekening van
NWO-I
Voorziening wacht- en uitkeringsgelden
In totaal heeft een vrijval van euro 05 miljoen plaats met betrekking tot de voorziening wachtgeld ndash en
uitkeringsgelden Deze voorziening geeft de verplichtingen van NWO weer voor de lopende wacht-
geldregelingen conform CAO getroffen met voormalig personeel en verwachte vergoedingen voor
(bovenwettelijke) WW-uitkeringen totaal euro 23 miljoen
Voorziening jubileumuitkeringen
Deze voorziening is gevormd voor verplichtingen uit hoofde van toekomstige uitkeringen bij ambts-
jubilea van personeel in dienst van NWO
Voorziening seniorenverlof
Deze voorziening is gevormd voor het doorbetaalde deel van de werktijdvermindering bij werk-
nemers van NWO die deelnemer zijn aan de zogenaamde ldquoSeniorenregeling (SOP)rdquo
108Hoofdstuk 5 | Jaarekening
8210 Langlopende schulden
bedragen in keuro 31-12-2017 31-12-2016
Overlopende passiva inzake toegekende niet uitgekeerde bedragen (subsidies) 477212 385605
Overlopende passiva inzake toegekende niet uitgekeerde bedragen (subsidies) groepsmaatschappijen
128362 173641
Overlopende passiva inzake vooruitontvangen bedragen 6164 6383
Totaal 611738 565629
De langlopende schulden ultimo 2017 bedragen euro 6117 miljoen en zijn daarmee met euro 461 miljoen
toegenomen ten opzichte van 2016 (euro 5656 miljoen)
Overlopende passiva inzake toegekende niet uitgekeerde bedragen (subsidies) inclusief
groepsmaatschappijen
bedragen in keuro 2017 2016
Stand 1 januari 1026207 1111573
Bij verstrekte subsidies 758972 631935
Af Betalingen -619975 -717301
Stand 31 december 1165204 1026207
waarvan korter dan 1 jaar
Toegekende niet uitgekeerde bedragen (subsidies) 478557 383902
Schulden aan groepsmaatschappijen 81073 83059
559630 466961
waarvan langer dan 1 jaar
Toegekende niet uitgekeerde bedragen (subsidies) 477212 385605
Toegekende niet uitgekeerde bedragen (subsidies) groepsmaatschappijen
128362 173641
605574 559246
Totaal stand per 31 december 1165204 1026207
De verplichtingen met een looptijd korter dan 1 jaar zijn opgenomen onder de kortlopende schulden
Overlopende passiva inzake vooruit ontvangen bedragen
Vooruit ontvangen bedragen betreft de afkoop van erfpachtcanon (tm 2060) door de UvA ad
euro 10 miljoen Hiervan heeft euro 09 miljoen betrekking op een looptijd langer dan vijf jaar
In 2014 is de afkoop van een erfpachtcanon (tm 2064) ontvangen ad euro 58 miljoen zijnde 70 van
de totale afkoopsom van euro 84 miljoen exclusief btw voor een te vestigen Datacenter De resterende
30 zal worden ontvangen na vestiging van recht van erfpacht op een te verstrekken appartements-
recht De jaarlijkse erfpacht canon bedraagt euro 195 duizend Ultimo 2017 bedraagt de vooruit ont-
vangen erfpachtcanon euro 52 miljoen
109Hoofdstuk 5 | Jaarekening
8211 Kortlopende schulden
bedragen in keuro 31-12-2017 31-12-2016
Crediteuren 1969 821
Te betalen belastingen en premies sociale verzekeringen 3870 3359
Schulden ter zake van pensioenen 7 34
Nog te betalen bedragen uit hoofde van vakantieuitkering 1135 883
Nog te betalen bedragen uit hoofde van openstaande verlof- en spaarverlofdagen 1422 1128
Overlopende passiva inzake vooruitontvangen bedragen 185 765
Overlopende passiva inzake derden en overige overheden inzake bijdragen en subsidies 23009 19787
Overlopende passiva inzake toegekende niet uitgekeerde bedragen (subsidies) 478557 383902
Overlopende passiva inzake schulden aan groepsmaatschappijen 81073 83059
Overlopende passiva en schulden 3158 2021
Totaal 594385 495759
De schulden van NWO hebben voor het overgrote deel betrekking op de voor wetenschappelijk
onderzoek door onderzoeksinstellingen opeisbare maar nog niet door NWO uitbetaalde gelden
De totale kortlopende schulden zijn met euro 986 miljoen toegenomen tot euro 5944 miljoen
De aantal posten worden hieronder nader toegelicht
Overlopende passiva inzake derden en overige overheden inzake bijdragen en subsidies
Deze schuld is opgenomen voor die programmarsquos waar de reeds ontvangen gelden de aangegane
subsidieverplichtingen overstijgen In 2017 is deze toegenomen met euro 32 miljoen tot euro 230 miljoen
Overlopende passiva inzake toegekende niet uitgekeerde bedragen (Subsidies) en Schulden aan
groepsmaatschappijen
De toegekende niet uitgekeerde bedragen (subsidies) zijn in 2017 met euro 947 miljoen toegenomen
tot euro 4786 miljoen De toename wordt vooral veroorzaakt door de toename van de aangegane
onderzoeksverplichtingen in 2017 ten opzichte van 2016 welke voor een groot deel het gevolg is van
de transitie NWO waarbij de grantingactiviteiten van NWO-I en STW zijn overgegaan naar NWO-D
Zie tevens paragraaf 8210
De Schulden aan groepsmaatschappijen van euro 811 miljoen ultimo 2017 betreffen de rekening-
courant tegoeden van groepsmaatschappijen uit hoofde van door NWO toegekende bijdragen en
subsidies
Overlopende passiva en overige schulden
De overlopende passiva en overige schulden betreffen diverse schulden en betalingen onderweg
8212 Financieumlle instrumenten
Algemeen
NWO maakt in de normale bedrijfsuitoefening gebruik van uiteenlopende financieumlle instrumenten
die de organisatie blootstelt aan marktrisico inclusief valutarisico reeumlle waarde renterisico
kasstroomrenterisico en prijsrisico kredietrisico en liquiditeitsrisico Om deze risicorsquos te beheersen
heeft NWO een beleid inclusief een stelsel van limieten en procedures opgesteld om de risicorsquos van
onvoorspelbare ongunstige ontwikkelingen op de financieumlle markten en daarmee de financieumlle
prestaties van de onderneming te beperken
NWO maakt geen gebruik van afgeleide financieumlle instrumenten om risicorsquos te beheersen
110Hoofdstuk 5 | Jaarekening
Kredietrisico
NWO loopt kredietrisico over leningen en vorderingen opgenomen onder financieumlle vaste activa
handels- en overige vorderingen liquide middelen Het maximale kredietrisico bedraagt
euro 8587 miljoen Het kredietrisico is geconcentreerd bij de Rijksoverheid en gerelateerde partijen
De hoogste vordering bedraagt euro 2378 miljoen en betreft de vordering op het ministerie van OCW
NWO heeft een lange relatie met het ministerie van OCW Het ministerie van OCW heeft altijd aan
haar betalingsverplichtingen voldaan
Renterisico kasstroomrisico en valutarisico
NWO loopt over haar schulden slechts een beperkt renterisico aangezien de kasstromen grotendeels
onafhankelijk zijn van de marktrente De liquide middelen worden aangehouden bij de overheid
De verstrekte leningen onder de financieumlle vaste activa zijn nagenoeg allemaal renteloos verstrekt
De vordering OCW kent geen rente vergoeding Met het bestaande liquiditeitenbeleid van NWO
worden kasstroomrisicorsquos zoveel mogelijk beperkt
NWO loopt geen valutarisico omdat nagenoeg alle transacties in Euro plaatsvinden
Liquiditeitsrisico
NWO bewaakt de liquiditeitspositie door middel van opvolgende liquiditeitsbegrotingen Het bestuur
ziet erop toe dat voor NWO steeds voldoende liquiditeiten beschikbaar zijn om aan de verplichtingen
te kunnen voldoen
Per 31 december 2017 zijn de niet contant gemaakte contractuele betalingsverplichtingen van de
grootste posten als volgt
bedragen in Keuro Korter dan 1 jaar 2 tm 5 jaar Vanaf 5 jaar
Vorderingen op groepsmaatschappijen 3446 13416 44751
Vordering OCW 59198 136818 42528
Vorderingen derden en overige overheden inzake bijdragen en subsidies 30615 91845 minus
Af Overlopende passiva inzake toegekende niet uitgekeerde bedragen (subsidies) inclusief groepsmaatschappijen
-559630 -605574 minus
-466370 -363495 87279
De voor de afwikkeling van deze betalingsverplichtingen benodigde middelen komen uit de liquide
middelen van NWO en de verwachte rijksbijdragen voor de komende jaren De stand van de liquide
middelen bedraagt ultimo 2017 euro 4589 miljoen
Van de liquide middelen staat euro 09 miljoen niet ter vrije beschikking uit hoofde van een verstrekte
bankgarantie De kortlopende verplichtingen worden met name gefinancierd uit de volgend jaar te
ontvangen Rijksbijdrage
De begroting 2018 inclusief meerjarencijfers is sluitend Deze begroting en meerjarencijfers zijn bij
brief dd 21 december 2017 door het ministerie van Onderwijs Cultuur en Wetenschap goedgekeurd
Zie paragraaf 43 Continuiumlteit voor de enkelvoudige meerjaren liquiditeitsprognose 2018-2022
Reeumlle waarde
De reeumlle waarde van in de balans opgenomen financieumlle instrumenten wijkt niet in belangrijke mate
af van de boekwaarde daarvan Dit hangt samen met de overwegend korte looptijden en de lage
marktrente
De reeumlle waarde is hierbij de contante waarde per balansdatum van toekomstige kasstromen
gebaseerd op een rente die per balansdatum zou gelden voor gelijksoortige leningen vermeerderd
met een risicopremie voor iedere individuele lening
111Hoofdstuk 5 | Jaarekening
8213 Niet in de balans opgenomen activa en verplichtingen
De niet in de balans opgenomen activa en verplichtingen bestaan uit
bedragen in Keuro Korter dan 1 jaar 2 tm 5 jaar Vanaf 5 jaar
Huurverplichtingen 3216 13519 32206
Facilitaire zaken 900 800 1
ICT en automatisering 1270 359 minus
Overige verplichtingen 144 362 minus
5530 15040 32207
Het belangrijkste deel van de niet in de balans opgenomen verplichtingen hebben betrekking op de
huurcontracten voor de kantoorgebouwen waarin NWO is gehuisvest
NWO heeft een huurcontract voor het kantoorgebouw in Den Haag welke loopt tot 2031 De jaar-
lijkse huurlast bedraagt circa euro 27 miljoen (inclusief servicekosten) en wordt jaarlijks geiumlndexeerd
Een gedeelte van de huur wordt in rekening gebracht bij ZonMw en andere onderhuurders
Het andere deel van de niet in de balans opgenomen verplichtingen heeft betrekking op kantoor-
faciliteiten (catering automatisering telefonie) en ICT gerelateerde zaken
De ICT gerelateerde zaken betreffen hoofdzakelijk de beheer -en onderhoudskosten licentiekosten
en softwaresupport van informatiesystemen
NWO heeft voor een bedrag van totaal euro 10 miljoen aan garanties en borgstellingen afgegeven voor
huur kantoorgebouwen Den Haag (euro 09 miljoen) en Utrecht (euro 01 miljoen)
Onder voorwaarden heeft NWO zich garant gesteld voor de liquiditeitspositie van NIOZ en kan indien
nodig nadere besluiten nemen over financieumlle steun NWO heeft in oktober 2015 ingestemd met een
pakket maatregelen die het NIOZ in staat moeten stellen om weer een positieve exploitatie te
realiseren Onderdeel van de maatregelen is een opvraagbaar krediet van maximaal euro 10 miljoen voor
de financiering van de organisatorische herinrichting Vervroegde bevoorschotting van de basisbij-
drage aan NIOZ van euro 39 miljoen is als eerste opname van de lening verwerkt Resteert derhalve
euro 61 miljoen mogelijk op te vragen lening
83 Toelichting op de Staat van Baten en Lasten
831 Begroting 2017
Op 27 oktober 2016 is de NWO-Begroting 2017 aangeboden aan het ministerie van Onderwijs
Cultuur en Wetenschap Op 8 december 2016 heeft OCW bij brief referentie 1104838 ingestemd met
de ingediende begroting De begroting geeft de geld verdelende rol van NWO weer De realisatie
2017 versus begroting wordt in de navolgende paragrafen nader toegelicht
112Hoofdstuk 5 | Jaarekening
832 Baten
De baten kunnen als volgt worden gespecificeerd
bedragen in keuro Realisatie 2017 Begroting 2017 Realisatie 2016
Rijksbijdrage OCW 740933 739802 763227
Specifieke subsidies OCW 4499 2822 5713
Overige overheidsbijdragen en -subsidies 75933 49916 30071
Subsidies amp bijdragen van derden 40930 20167 2740
Overige baten 738 minus 778
Totaal baten 863033 812707 802529
De initieumlle begroting NWO 2017 ging uit van een rijksbijdrage van euro 7398 Uiteindelijk is over 2017
euro 7409 miljoen aan rijksbijdrage gerealiseerd Per saldo is dat euro 11 miljoen meer dan initieel begroot
Enerzijds is dit het gevolg van een hogere realisatie aan geoormerkte rijksbijdrage van euro 221 miljoen
(inclusief toename van de geoormerkte vordering OCW met euro 24 miljoen) De belangrijkste oorzaak
hiervan is de ontvangen aanvullende Rijksbijdrage 2017 Hierin heeft NWO euro 197 miljoen extra
geoormerkte middelen ontvangen
Anderzijds is euro 210 miljoen aan niet-geoormerkte rijksbijdrage minder gerealiseerd ten opzichte van
de initieumlle begroting Dit is het gevolg van lagere aangegane subsidieverplichtingen in 2017 ten
opzichte van begroot gefinancierd met niet-geoormerkte rijksbijdrage
De lagere niet-geoormerkte rijksbijdrage leidt tot een afname van het niet-geoormerkte deel van de
vordering OCW met euro 303 miljoen (inclusief inlossing vastgoedcomponent euro 53 miljoen) De toename
van het geoormerkte deel van de vordering bedraagt per saldo euro 20 miljoen zie hiervoor paragraaf
825 In totaal is de vordering derhalve met euro 284 miljoen afgenomen Zie navolgende tabel
Rijksbijdrage OCW
NWO vervult voor een aantal bijdragen een kassiersfunctie In de begroting 2017 zijn deze bijdragen
verwerkt als baten en lasten in de winst ndashen verliesrekening Gecorrigeerd voor deze cashbijdragen
(euro 71 miljoen) is de realisatie van de baten voor specifieke subsidies OCW overige overheidsbijdragen
en subsidies derden euro 485 miljoen hoger dan initieel begroot
Dit is vooral het gevolg van doorgeschoven verplichtingen van 2016 naar 2017 eacuten de ontvangst en
verplichting van specifieke bijdragen welke in de begroting 2017 nog niet waren voorzien De aange-
gane subsidieverplichting wordt gematcht met de specifieke bijdragen en heeft derhalve geen
resultaatseffect
113Hoofdstuk 5 | Jaarekening
Rijksbijdrage en specifieke subsidies van OCW
De baten van NWO bestaan voor het overgrote deel uit inkomsten van het ministerie van OCW onder
te verdelen in rijksbijdrage en specifieke subsidies van OCW
bedragen in keuro 2017 Begroting 2017 2016
Rijksbijdrage OCW
Brief dd 3 november 2016 met kenmerk 1089496 738639 739802
Brief dd 30 november 2017 met kenmerk 1278600 30661
Brief dd 20 oktober 2015 met kenmerk ONDODB-1518521 U 738920
Brief dd 11 december 2015 met kenmerk ONDODB-201520836 U 3651
Brief dd 29 november 2016 met kenmerk 1095814 39576
Vooraankondiging en spec bijdrage naar fonds 288
Totaal beschikte Rijksbijdrage 769300 739802 782435
Mutatie vordering OCW -28367 -19208
Totaal Rijksbijdrage 740933 739802 763227
Ten opzichte van vorig jaar is de gerealiseerde rijksbijdrage 2017 per saldo met euro 223 miljoen afge-
nomen van euro 7632 miljoen tot euro 7409 miljoen In totaal is aan Rijksbijdrage OCW euro 7693 miljoen
beschikt en ontvangen Het verschil tussen de gerealiseerde rijksbijdrage en de ontvangen beschik-
kingen betreft de mutatie van de vordering OCW van totaal euro 284 miljoen De mutatie vordering
OCW is toegelicht onder 825 Financieumlle vaste activa
NWO heeft aan beschikkingen ten opzichte van vorig jaar in totaal euro 131 miljoen minder aan rijks-
bijdrage ontvangen van het ministerie van OCW De belangrijkste redenen voor deze daling is de
ontvangst van euro 30 miljoen voor lsquoNWA startimpulsrsquo in 2016 welke in 2017 niet is beschikt En de
aflopende bijdragen ten opzichte van 2016 voor lsquoVrijval gelden cofinancieringrsquo en lsquoBijdrage privaat-
publieke samenwerkingrsquo totaal euro 11 miljoen Daartegen over staat een toename van ontvangen
geoormerkte middelen (ca euro 16 miljoen) bestemd voor diverse onderzoeksprogrammarsquos en een loon
-en prijsbijstelling van euro 109 miljoen
Overige overheidsbijdragen en -subsidies
De overige overheidsbijdragen en -subsidies zijn als volgt nader gespecificeerd
bedragen in keuro Realisatie 2017 Begroting 2017 Realisatie 2016
Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijkrelaties 113 125 424
Ministerie van Buitenlandse Zaken 9583 4344 10481
Ministerie van Defensie minus minus -21
Ministerie van Economische Zaken 27946 31272 3830
Ministerie van Infrastructuur en Milieu 10395 11362 8733
Ministerie Van Veiligheid en Justitie 139 minus 55
Ministerie van Volksgezondheid Welzijn en Sport 4005 minus -28
EU-subsidies 9736 911 2292
Subsidies van overige overheden 14015 1902 4305
Totaal 75932 49916 30071
De totale baten inzake overige overheidsbijdragen en ndash subsidies zijn met euro 434 miljoen toegenomen
tot euro 759 miljoen De belangrijkste reden hiervoor is dat in 2017 de granting-activiteiten van STW als
gevolg van de transitie NWO zijn overgegaan naar NWO-D Deze granting-activiteiten zijn binnen
NWO-D door het nieuwe wetenschapsdomein TTW voortgezet De aangegane verplichtingen worden
voor een substantieel deel gefinancierd met overige overheidsbijdragen en -subsidies
114Hoofdstuk 5 | Jaarekening
De verschillen tussen realisatie en budget wordt enerzijds veroorzaakt door de ontvangst van
subsidiebeschikkingen van ministeries nadat de begroting is opgesteld Anderzijds worden de
verschillen veroorzaakt door het schuiven van subsidieverplichtingen over de jaargrens
Op de volgende paginas staan de modellen G met een verdere specificatie per ministerie
115Hoofdstuk 5 | Jaarekening
Mo
del
G |
Min
iste
rie
van
On
der
wijs
Cu
ltu
ur
en W
eten
sch
apPr
og
ram
ma
Ken
mer
k b
rief
Dat
um
Toek
enn
ing
No
g t
e b
este
den
01
-01-
2017
On
tvan
gen
t
m 2
017
Last
201
7 d
oel
sub
sid
ieLa
st t
m 2
017
do
elsu
bsi
die
No
g t
e b
este
den
31
-12-
2017
Stat
us
Top
tale
nt
BV
HB
HO
-200
612
9625
M27
-07-
06 1
628
110
0 1
859
192
1
628
110
0 1
067
840
1
548
974
8 7
913
52
Uit
gev
oer
d e
n a
fger
on
d
Pro
mo
tieb
eurs
vo
or
Lera
ren
ON
DO
DB
-13
5466
729
-11-
13 3
550
000
0 1
080
862
3
550
000
0 1
430
997
3
259
908
4 2
900
915
N
iet
afg
ero
nd
Ch
ina
JSTP
Em
erg
Sci
ence
Nat
O
ND
OD
B-1
221
699
U12
-04-
12 4
500
000
5
049
27
45
000
00
minus
39
950
73
504
927
N
iet
afg
ero
nd
Sam
enw
erki
ng
Ind
iaO
ND
OD
B-2
009
1411
73 U
17-1
2-09
550
000
minus
5
500
00
minus
550
000
minus
U
itg
evo
erd
en
afg
ero
nd
BIG
OW
BW
G2
006
6301
19-0
7-06
100
660
000
6
979
7 1
038
733
00
47
73
103
808
276
6
502
4 N
iet
afg
ero
nd
Aar
dg
eric
ht
minus O
nd
erst
eun
ing
R
uim
teo
nd
erzo
ek
OW
B W
G2
006
2494
612
-07-
06 1
625
625
0 1
809
09
16
250
000
49
703
16
118
795
131
205
N
iet
afg
ero
nd
ZKO
BEK
BPR
-201
174
222
U25
-11-
11 9
534
000
3
511
67
95
340
00
-33
57
91
794
76
354
524
U
itg
evo
erd
en
afg
ero
nd
PIPP
B
EKB
PR-2
010
2372
319
-04-
10 2
511
000
5
928
88
15
110
00
15
818
88
25
000
00
-989
000
N
iet
afg
ero
nd
CR
ISP
3276
7611
-10-
11 1
018
250
0 2
427
19
10
182
500
minus
99
397
81
242
719
U
itg
evo
erd
en
afg
ero
nd
MV
I (Th
ema)
BV
HB
HO
-200
619
5245
M08
-12-
06 5
000
00
64
397
500
000
minus
4
356
03
64
397
Uit
gev
oer
d e
n a
fger
on
d
PRO
O P
re C
OO
L47
7347
10-0
4-13
57
159
00
-557
556
4
654
144
3
685
0 4
873
550
-2
194
06
Nie
t af
ger
on
d
PRO
O R
eken
en84
5228
26-1
1-15
28
500
00
-295
842
2
850
000
6
528
2
652
370
1
976
30
Uit
gev
oer
d e
n a
fger
on
d
PRO
O T
aal
8466
3805
-11-
15 2
070
000
-3
163
0 2
070
000
-4
951
1 2
017
719
5
228
1 U
itg
evo
erd
en
afg
ero
nd
PRO
O E
xcel
len
tie
ON
DO
DB
-201
219
343
U22
-03-
12 1
800
000
8
001
3 1
800
000
6
134
1
726
121
7
387
9 U
itg
evo
erd
en
afg
ero
nd
ICT
Reg
ieB
GS
UB
T-20
071
0856
5 U
06-0
9-07
22
448
900
14
766
63
22
448
900
minus
20
972
237
14
766
63
Uit
gev
oer
d e
n a
fger
on
d
NIH
CB
EKB
PR-2
009
1379
66 U
12-1
2-09
20
000
000
118
212
2
000
000
0 minus
2
000
000
0 1
182
12
Uit
gev
oer
d e
n a
fger
on
d
NG
I (O
verl
oo
p f
ase
1)O
WB
FO
200
752
561
13-1
2-07
90
000
00
minus
90
000
00
minus
90
000
00
minus
Uit
gev
oer
d e
n a
fger
on
d
NG
IO
WB
FO
200
752
561
13-1
2-07
271
000
000
5
552
07
271
000
000
1
704
08
270
615
201
3
847
99
Uit
gev
oer
d e
n a
fger
on
d
waa
rvan
NG
I aan
Elix
ir H
ub
II)
ELIX
ER23
-01-
14 2
500
00
11
892
250
000
9
91
239
100
1
090
0 U
itg
evo
erd
en
afg
ero
nd
Ou
der
bet
rokk
enh
eid
201
3-20
1851
9702
15-0
7-13
10
000
00
12
436
10
000
00
12
436
10
000
00
minus
Nie
t af
ger
on
d
JPI I
I Era
net
+ C
ult
ura
l Her
itag
e +
Gee
n
300
000
-2
500
0 2
750
00
minus
300
000
-2
500
0 N
iet
afg
ero
nd
Val
ori
sati
e C
ATC
H 2
008
pro
ject
enB
1145
995
Z112
4403
V
P560
0313
6415
-08-
17 1
857
00
minus
minus
185
690
1
856
90
-185
690
N
iet
afg
ero
nd
Ver
nie
uw
ing
sim
pu
ls o
ud
OW
BF
O2
002
5487
4 en
B
EKB
PR-2
013
3215
9 M
14-1
1-02
08
-10-
13 2
719
062
08
710
882
2
719
062
08
- 2
711
953
26
710
882
N
iet
afg
ero
nd
8
047
515
58
69
902
41
805
686
151
4
500
378
7
991
540
50
66
503
13
1) D
eze
pro
gra
mm
arsquos
hee
ft N
WO
aan
vulle
nd
gef
inan
cier
d m
et r
ijksb
ijdra
gen
De
aan
geg
ane
verp
lich
tin
gen
zijn
der
hal
ve g
emat
cht
met
rijk
sbijd
rag
en e
n s
pec
ifie
ke b
ijdra
gen
D
e aa
ng
egan
e ve
rplic
hti
ng
en b
inn
en d
e su
bsi
die
per
iod
e va
n d
e b
esch
ikte
sp
ecif
ieke
bijd
rag
en o
vers
tijg
en d
e b
esch
ikte
su
bsi
die
Ofw
el d
e aa
ng
egan
e ve
rplic
hti
ng
en m
et b
etre
kkin
g t
ot
ICT
reg
ie e
n N
GI z
ijn b
inn
en d
e su
bsi
die
per
iod
e aa
ng
egaa
n
2) d
e euro
250
du
izen
d b
etre
ft e
en b
ijdra
ge
van
NG
I aan
het
pro
gra
mm
a El
ixer
Hu
b II
116Hoofdstuk 5 | Jaarekening
Mo
del
G |
Min
iste
rie
van
Bu
iten
lan
dse
Zak
en
Pro
gra
mm
aK
enm
erk
bri
efA
ctiv
itei
tD
atu
mTo
eken
nin
gN
og
te
bes
ted
en
01-0
1-20
17
On
tvan
gen
t
m 2
017
Last
201
7 d
oel
sub
sid
ieLa
st t
m 2
017
do
elsu
bsi
die
No
g t
e b
este
den
31
-12-
2017
Stat
us
MV
I (Th
ema)
DC
OO
C-4
930
817
861
11-1
1-08
500
000
6
439
7 5
000
00
minus
435
603
6
439
7 U
itg
evo
erd
en
af
ger
on
d
Scie
nce
fo
r in
tern
atio
nal
dev
elo
pm
ent
DC
OO
C-5
596
1476
404
-12-
06 1
940
000
0 -9
699
18
19
400
000
minus
19
399
918
82
Nie
t af
ger
on
d
Glo
bal
Hea
lth
Sys
tem
sD
SIS
B-6
409
1896
913
-03-
09 6
000
000
-9
123
7 5
700
000
-2
195
5
789
042
-
890
42
Nie
t af
ger
on
d
Urb
ansi
ng
Del
ta o
f th
e W
orl
dD
ME
830
1224
709
08-1
2-12
48
680
00
-18
791
10
30
751
60
52
854
43
138
73
-1
238
713
Nie
t af
ger
on
d
FampB
Glo
bal
Ch
alle
ng
es P
rog
ram
U
itvo
erin
gso
vere
enko
mst
2543
109
-04-
13 1
100
000
0 -5
404
576
4
369
500
1
644
692
1
019
876
8 -
582
926
8 N
iet
afg
ero
nd
FampB
Ap
plie
d R
esea
rch
Fu
nd
s U
itvo
erin
gso
vere
enko
mst
2517
209
-04-
13 1
500
000
0 -3
857
979
9
126
500
2
769
393
1
300
887
3 -
388
237
3 N
iet
afg
ero
nd
Pro
du
ctiv
e Em
plo
ymen
t Pr
og
ram
U
itvo
erin
gso
vere
enko
mst
2582
516
-09-
13 3
187
700
-7
976
04
29
711
56
35
799
28
984
03
72
753
Nie
t af
ger
on
d
Stra
teg
ic A
cto
rs P
rog
ram
me
Uit
voer
ing
sove
reen
kom
st25
825
16-0
9-13
33
476
00
-618
300
2
714
209
3
181
3 2
735
113
-
209
04
Nie
t af
ger
on
d
Sec
amp R
ule
of
Law
SR
FU
itvo
erin
gso
vere
enko
mst
2594
705
-12-
13 7
293
000
-2
529
267
3
090
500
-4
977
8 4
084
989
-
994
489
Nie
t af
ger
on
d
Sec
amp R
ule
of
Law
AR
FU
itvo
erin
gso
vere
enko
mst
2594
705
-12-
13 7
707
000
-1
115
675
3
375
000
9
708
94
49
665
69
-1
591
569
Nie
t af
ger
on
d
Soci
al P
rote
ctio
n P
rog
ram
me
Uit
voer
ing
sove
reen
kom
st25
825
30-0
6-14
24
600
00
-777
159
2
221
001
1
760
24
23
205
83
-99
582
N
iet
afg
ero
nd
Sexu
al amp
Rep
r H
ealt
h a
nd
Rig
hts
R
esea
rch
Pro
gr
Uit
voer
ing
sove
reen
kom
st25
291
12-1
1-14
40
000
00
-15
111
94
25
420
03
929
579
4
448
776
-
190
677
3 N
iet
afg
ero
nd
Ass
um
pti
on
sM
INB
UZA
-201
773
5628
08
-06-
17 3
563
100
minus
1
603
395
3
000
196
3
000
196
-
139
680
1 N
iet
afg
ero
nd
CG
IAR
par
tner
ship
201
7-20
21U
itvo
erin
gso
vere
enko
mst
4000
0001
8404
-09-
17 1
500
000
0 minus
6
000
00
35
697
35
697
564
303
N
iet
afg
ero
nd
103
326
400
-1
948
762
3 6
128
842
4 9
594
968
7
763
640
4 -
163
479
80
117Hoofdstuk 5 | Jaarekening
Mo
del
G |
Min
iste
rie
van
Eco
no
mis
che
Zake
n
Pro
gra
mm
aK
enm
erk
bri
efD
atu
mTo
eken
nin
gN
og
te
bes
ted
en
01-0
1-20
17
On
tvan
gen
t
m 2
017
Last
201
7 d
oel
sub
sid
ieLa
st t
m 2
017
do
elsu
bsi
die
No
g t
e b
este
den
31
-12-
2017
Stat
us
ZKO
DK
200
726
8013
-03-
08 1
500
000
5
525
0 1
500
000
minus
1
444
750
5
525
0 U
itg
evo
erd
en
afg
ero
nd
Bio
div
ersi
teit
wer
ktD
KI2
009
1417
11-0
9-09
12
500
00
106
415
1
250
000
3
38
11
439
23
106
077
N
iet
afg
ero
nd
MV
I (Th
ema)
DK
200
819
0113
-10-
08 1
200
000
1
545
53
12
000
00
minus
10
454
47
154
553
U
itg
evo
erd
en
afg
ero
nd
MV
I (To
pse
cto
ren
)minus
minus
126
771
minus
1
267
71
minus
126
771
minus
U
itg
evo
erd
en
afg
ero
nd
EOB
MV
I To
pse
cto
ren
DG
A-A
K1
4054
370
03-0
4-14
853
229
minus
8
532
29
minus
853
229
minus
U
itg
evo
erd
en
afg
ero
nd
TASC
TASC
1304
U76
4U15
-10-
13 5
250
000
1
004
68
52
500
00
-30
625
51
189
06
131
093
N
iet
afg
ero
nd
Ener
gy
Tran
sU
EOS0
9185
9727
-11-
09 1
000
000
9
540
9 1
000
000
minus
9
045
91
95
409
Nie
t af
ger
on
d
Log
isti
ek t
ran
siti
eD
GB
I-Iamp
K
1508
9120
20-0
7-15
34
600
00
-284
715
6
942
33
minus
618
948
7
528
5 N
iet
afg
ero
nd
Sam
enw
erki
ng
TIF
ND
GB
I 1
4210
509
22-1
2-14
20
000
00
-316
196
3
823
200
minus
1
998
196
1
825
005
N
iet
afg
ero
nd
Ch
emis
try
of
Life
DG
BI-
IampK
14
1923
7004
-12-
14 1
000
000
-4
808
8 1
000
000
1
323
9
544
11
45
589
Nie
t af
ger
on
d
CB
BC
DG
BI-
IampK
14
1923
7004
-12-
14 6
600
000
-1
104
88
22
000
00
10
999
93
22
242
58
-24
258
Nie
t af
ger
on
d
Mat
eria
len
on
der
zoek
DG
BI-
IampK
14
1923
7004
-12-
14 6
379
396
-
6
379
396
-8
421
3 6
295
183
8
421
3 N
iet
afg
ero
nd
Du
urz
ame
Bu
sin
ess
mo
del
len
D
GN
R1
4207
315
17-1
2-14
150
000
-3
000
0 1
200
00
minus
150
000
-3
000
0 N
iet
afg
ero
nd
EU-H
2020
-SU
SFO
OD
2 D
GB
I-Iamp
K 1
5160
754
24-1
1-15
30
000
00
-750
000
minus
1
422
962
2
172
962
-2
172
962
N
iet
afg
ero
nd
UR
SUS+
TSE1
5066
T5C
UM
L07
-12-
15 4
000
00
-310
328
2
500
00
minus
310
328
-6
032
8 N
iet
afg
ero
nd
Big
Dat
a amp
Hea
lth
DG
BI-
Ramp
I161
8099
308
-12-
16 2
000
000
1
600
000
1
600
000
1
999
872
1
999
872
-3
998
72
Nie
t af
ger
on
d
Pers
pec
tief
DG
BI-
IampK
171
4720
709
-10-
17 2
324
800
0 minus
3
830
00
23
248
629
23
248
629
-22
865
629
Nie
t af
ger
on
d
Take
-off
DG
BI-
O1
7195
684
18-1
2-17
280
000
minus
5
600
0 2
897
31
289
731
-2
337
31
Nie
t af
ger
on
d
5
969
739
6 2
622
79
27
685
828
27
948
009
50
900
135
-23
214
307
Mo
del
G |
Min
iste
rie
van
Bin
nen
lan
dse
Zak
en e
n K
on
inkr
ijksr
elat
ies
Pro
gra
mm
aK
enm
erk
bri
efD
atu
mTo
eken
nin
gN
og
te
bes
ted
en
01-0
1-20
17
On
tvan
gen
t
m 2
017
Last
201
7 d
oel
sub
sid
ieLa
st t
m 2
017
do
elsu
bsi
die
No
g t
e b
este
den
31
-12-
2017
Stat
us
MV
I (Th
ema)
2008
-000
0343
285
24-0
7-08
10
000
00
128
794
1
000
000
minus
8
712
06
128
794
U
itg
evo
erd
en
afg
ero
nd
Beg
rijp
elijk
e ta
al20
10-0
0000
7766
818
-02-
10 1
500
0 8
3 1
500
0 -
37
14
880
120
N
iet
afg
ero
nd
Man
Ver
du
s JP
I UE
WB
DW
B20
1200
0070
1974
29-1
1-12
75
000
-15
000
60
000
minus
75
000
-15
000
Nie
t af
ger
on
d
Smar
t U
rban
Reg
ion
s o
f th
e Fu
ture
20
15-0
0007
1388
603
-12-
15 1
500
000
-3
448
39
500
000
1
134
77
708
315
-2
083
15
Nie
t af
ger
on
d
2
590
000
-2
309
62
15
750
00
113
440
1
669
401
-9
440
1
118Hoofdstuk 5 | Jaarekening
Mo
del
G |
Min
iste
rie
van
Def
ensi
e
Pro
gra
mm
aK
enm
erk
bri
efD
atu
mTo
eken
nin
gN
og
te
bes
ted
en
01-0
1-20
17
On
tvan
gen
t
m 2
017
Last
201
7 d
oel
sub
sid
ieLa
st t
m 2
017
do
elsu
bsi
die
No
g t
e b
este
den
31
-12-
2017
Stat
us
MV
I (Th
ema)
DR
ampD
200
7027
440
26-1
1-07
10
000
00
128
794
1
000
000
minus
8
712
06
128
794
U
itg
evo
erd
en
afg
ero
nd
Ver
du
s Lo
gis
tiek
S-
OZB
01-0
4-14
25
000
-10
000
21
250
minus
25
000
-37
50
Uit
gev
oer
d e
n a
fger
on
d
Ass
etD
rive
MM
4500
9659
9228
-08-
17 1
599
9 minus
minus
minus
minus
minus
N
iet
afg
ero
nd
1
040
999
1
187
94
10
212
50
minus
896
206
1
250
44
Mo
del
G |
Min
iste
rie
van
Infr
astr
uct
uu
r en
Mili
eu Pr
og
ram
ma
Ken
mer
k b
rief
Dat
um
Toek
enn
ing
No
g t
e b
este
den
01
-01-
2017
On
tvan
gen
t
m 2
017
Last
201
7 d
oel
sub
sid
ieLa
st t
m 2
017
do
elsu
bsi
die
No
g t
e b
este
den
31
-12-
2017
Stat
us
ZKO
gee
n14
-12-
10 6
600
00
24
310
660
000
minus
6
356
90
24
310
Uit
gev
oer
d e
n a
fger
on
d
Ver
du
s Lo
gis
tiek
IE
NM
BSK
-201
412
6266
02-0
7-14
12
500
00
-500
000
1
000
000
minus
1
250
000
-2
500
00
Nie
t af
ger
on
d
Wat
erW
ork
s201
4 (J
PI W
ater
)31
1058
620
001
19-1
1-15
575
000
-7
067
72
470
000
minus
9
667
72
-496
772
N
iet
afg
ero
nd
Smar
t U
rban
Reg
ion
s o
f th
e Fu
ture
50
0000
2878
22-0
9-15
45
000
00
-258
096
2
250
712
2
279
42
19
867
51
263
962
N
iet
afg
ero
nd
Top
sect
or
Log
isti
ek 2
017
(Jaa
rpla
n
2016
)IE
NM
BSK
-201
717
5343
14-0
7-17
35
000
00
minus
35
000
00
minus
minus
35
000
00
Nie
t af
ger
on
d
Top
sect
or
Log
isti
ek 2
015-
2020
IEN
MB
SK-2
016
2151
7414
-10-
16 1
422
700
0 -5
451
787
1
036
200
0 1
937
624
1
347
641
1 -3
114
411
N
iet
afg
ero
nd
EU-H
2020
-ER
A4C
S31
1170
2804
-05-
16 7
000
00
minus
200
000
7
053
89
705
389
-5
053
89
Nie
t af
ger
on
d
ERA
-NET
Ele
ctri
c M
ob
ility
Eu
rop
e (E
MEu
rop
e)31
1361
7112
-12-
17 1
145
000
-
4
450
00
10
000
00
10
000
00
-555
000
N
iet
afg
ero
nd
Bio
tech
no
log
ie e
n V
eilig
hei
dIE
NM
BSK
-201
716
0556
27-0
6-17
98
264
46
minus
14
037
94
65
075
58
65
075
58
-51
037
64
Nie
t af
ger
on
d
3
638
344
6 -6
892
345
2
029
150
6 1
037
851
3 2
652
857
1 -6
237
065
Mo
del
G |
Min
iste
rie
van
Vei
ligh
eid
en
Ju
stit
ie
Pro
gra
mm
aK
enm
erk
bri
efD
atu
mTo
eken
nin
gN
og
te
bes
ted
en
01-0
1-20
17
On
tvan
gen
t
m 2
017
Last
201
7 d
oel
sub
sid
ieLa
st t
m 2
017
do
elsu
bsi
die
No
g t
e b
este
den
31
-12-
2017
Stat
us
Cyb
er S
ecu
rity
VS
4649
2219
-12-
13 2
203
78
-44
078
176
300
minus
2
203
78
-44
078
Nie
t af
ger
on
d
Cu
ltu
rele
Dyn
amie
kV
erp
lich
tig
enn
r 49
3002
21-0
4-09
105
000
4
821
1
050
00
minus
100
179
4
821
N
iet
afg
ero
nd
Dcy
ph
er20
2265
307
-12-
16 4
000
00
144
443
4
000
00
130
387
1
859
43
214
057
N
iet
afg
ero
nd
NC
S320
2352
305
-12-
16 2
000
0 1
000
0 2
000
0 8
334
8
334
1
166
6 N
iet
afg
ero
nd
7
453
78
115
187
7
013
00
138
721
5
148
34
186
466
119Hoofdstuk 5 | Jaarekening
Mo
del
G |
Min
iste
rie
van
Vo
lksg
ezo
nd
hei
d W
elzi
jn e
n S
po
rt
Pro
gra
mm
aK
enm
erk
bri
efD
atu
mTo
eken
nin
gN
og
te
bes
ted
en
01-0
1-20
17
On
tvan
gen
t
m 2
017
Last
201
7 d
oel
sub
sid
ieLa
st t
m 2
017
do
elsu
bsi
die
No
g t
e b
este
den
31
-12-
2017
Stat
us
MV
I (Th
ema)
SP1
6240
200
802
-12-
08 1
200
000
3
455
3 1
200
000
1
545
53
12
000
00
minus
Uit
gev
oer
d e
n a
fger
on
d
Cu
ltu
rele
Dyn
amie
kD
BV
Inko
op
-303
0088
28-1
0-10
612
479
2
812
2 6
124
79
minus
584
357
2
812
2 N
iet
afg
ero
nd
VW
S N
AC
TAR
1139
017-
1642
05-G
MT
27-0
7-17
48
500
00
50
000
393
000
3
850
067
3
850
067
-3
457
067
N
iet
afg
ero
nd
6
662
479
1
126
74
22
054
79
40
046
20
56
344
25
-34
289
46
Mo
del
G |
Min
iste
rie
van
So
cial
e za
ken
en
Wer
kgel
egen
hei
d
Pro
gra
mm
aK
enm
erk
bri
efD
atu
mTo
eken
nin
gN
og
te
bes
ted
en
01-0
1-20
17
On
tvan
gen
t
m 2
017
Last
201
7 d
oel
sub
sid
ieLa
st t
m 2
017
do
elsu
bsi
die
No
g t
e b
este
den
31
-12-
2017
Stat
us
SHA
RE
2015
418-
15-0
0127
-08-
15 5
000
0 -1
000
0 5
000
0 minus
5
000
0 minus
N
iet
afg
ero
nd
SHA
RE
ron
de
720
17-0
0001
0739
617
-07-
17 5
000
0 minus
4
000
0 minus
-
40
000
Nie
t af
ger
on
d
100
000
-10
000
900
00 minus
50
000
400
00
Mo
del
G |
Ove
rig
e su
bsi
die
s en
bijd
rag
en v
an d
erd
en
Pro
gra
mm
aK
enm
erk
bri
efD
atu
mTo
eken
nin
gN
og
te
bes
ted
en
01-0
1-20
17
On
tvan
gen
t
m 2
017
Last
201
7 d
oel
sub
sid
ieLa
st t
m 2
017
do
elsu
bsi
die
No
g t
e b
este
den
31
-12-
2017
Stat
us
Stic
hti
ng
Van
Mo
ors
el e
n R
ijnie
rse
07
-11-
14 5
493
98
499
402
5
494
02
100
000
1
000
00
449
402
N
iet
afg
ero
nd
5
493
98
499
402
5
494
02
100
000
1
000
00
449
402
120Hoofdstuk 5 | Jaarekening
Subsidies amp bijdragen van derden
De subsidies en bijdragen van derden bedragen over 2017 totaal euro 409 miljoen
bedragen in keuro Realisatie 2017 Begroting 2017 Realisatie 2016
Subsidies van bedrijfsleven 19583 16465 571
Overige subsidies 21347 3702 2169
Totaal 40930 20167 2740
Naast de subsidies van bedrijfsleven ad euro 196 miljoen heeft NWO euro 40 miljoen van het bedrijfsleven
ontvangen waarvoor NWO als kassier fungeert Deze middelen bestemd voor onderzoeksprojecten
waarvoor het bedrijfsleven een cashbijdrage heeft toegezegd worden door NWO geiumlnd en
doorgestort
De toename van euro 19 miljoen ten opzichte van 2016 wordt grotendeels veroorzaakt door de aange-
gane en gematchte verplichtingen door wetenschapsdomein TTW Als gevolg van de transitie NWO
zijn de granting-activiteiten van STW overgegaan naar NWO-D (wetenschapsdomein TTW) deze
worden deels gefinancierd met subsidies van het bedrijfsleven
De toename van de Overige subsidies met euro 192 miljoen wordt vooral veroorzaakt door de
ontvangen bijdrage van STW (euro 161 miljoen) welke een intercompany ontvangst betreft
833 Lasten
8331 Verstrekte subsidies
bedragen in keuro Realisatie 2017 Begroting 2017 Realisatie 2016
Subsidies aan derden 615560 658518 459172
Subsidies aan groepsonderdelen 152182 96855 198023
Af Afwikkelingen op subsidies aan derden -8516 minus -13611
Af Afwikkelingen op subsidies aan groepsonderdelen -254 minus -11649
Totaal 758972 755373 631935
Met een realisatie van euro 7590 miljoen aan verstrekte subsidies zijn de subsidieverplichtingen in totaal
euro 36 miljoen hoger dan begroot
Dit wordt grotendeels verklaard door minder aangegane subsidieverplichtingen in 2017
(euro 449 miljoen) ten opzichte van initieel begroot gefinancierd met rijksbijdrage Hiervan heeft
euro 260 miljoen betrekking op financiering met geoormerkte middelen welke worden toegevoegd aan
bestemde fondsen Het andere deel heeft betrekking op subsidieverplichtingen gefinancierd met
niet-geoormerkte middelen (euro 189 miljoen) welke in mindering worden gebracht op de vordering
OCW Deze middelen worden naar verwachting in 2018 alsnog verplicht
Daar tegenover staat dat per saldo euro 556 miljoen meer is verplicht aan programmarsquos gefinancierd met
specifieke bijdragen dan initieel begroot
De verstrekkingen aan groepsonderdelen bestaan naast de basissubsidies ook uit middelen die de
groepsonderdelen in competitie hebben verworven
121Hoofdstuk 5 | Jaarekening
8332 Personeelslasten
De totale personeelslasten over 2017 bedragen euro 402 miljoen Een toename van euro 20 miljoen ten
opzichte van 2016 Een opbouw van de totale personeelskosten blijkt uit onderstaande tabel
bedragen in Keuro Realisatie 2017
Begroting 2017 Realisatie 2016
Totaal lonen en salarissen 50706 minus minus 48479 minus
Af Doorbelastingen aan groepsonderdelen
-24231 minus minus -26467 minus
Af Doorbelastingen aan programmarsquos minus minus minus -280 minus
Lonen en salarissen 26475 27776 21732
Totaal pensioenlasten 7189 minus minus 6164 minus
Af Doorbelastingen aan groepsonderdelen
-3453 minus minus -3409 minus
Af Doorbelastingen aan programmarsquos minus minus minus -37 minus
Pensioenlasten 3736 3890 2718
Totaal sociale lasten 5934 minus minus 5576 minus
Af Doorbelastingen aan groepsonderdelen
-2833 minus minus -3036 minus
Af Doorbelastingen aan programmarsquos minus minus minus -34 minus
Sociale lasten 3101 3229 2506
Mutaties personele voorzieningen minus -362 204 1831
Overige personele lasten minus 7291 6013 9442
Totaal minus 40241 41112 38229
De personele lasten zijn euro 09 miljoen lager dan begroot Voor euro 06 miljoen wordt dit verklaard door
een vrijval van de personele voorziening (euro 04 miljoen) ten opzichte van de begrote dotatie van
euro 02 miljoen Daarnaast zijn de totale lonen en salarissen lager dan begroot (euro 16 miljoen) en de
overige personele lasten hoger dan begroot (euro 12 miljoen)
Een specificatie van de dotatie aan de personele voorziening is opgenomen in paragraaf 829 De
hogere overige personele lasten worden vooral veroorzaakt door de tijdelijke inzet van externen en
uitzendkrachten op specifieke projecten en op functies welke vacant staan
Personeelsbestand
Gedurende het boekjaar 2017 bedroeg het gemiddeld aantal werknemers omgerekend naar
volledige mensjaren 881 fte (2016 850) In totaal zijn 4 werknemers werkzaam buiten Nederland
(2016 7)
De personeelsomvang (gemiddeld aantal personen) is als volgt onder te verdelen naar verschillende
personeelscategorieeumln
Fte 2017 2016
NWO 446 372
Buiten NWO geplaatste medewerkers 435 478
Totaal 881 850
De buiten NWO geplaatste medewerkers zijn geplaatst bij zowel groepsmaatschappijen als gelieerde
partijen en betreft vooral de medewerkers van ASTRON SRON NSCR en NLeSC Deze medewerkers
hebben een dienstverband met NWO Den Haag De kosten hiervan worden doorbelast
122Hoofdstuk 5 | Jaarekening
Als gevolg van de transitie NWO zijn de medewerkers van STW in dienst gekomen bij NWO-D waar-
door een verschuiving plaats vindt van Buiten NWO geplaatste medewerkers (37 fte) naar NWO
Per saldo is het aantal fte met 31 fte toegenomen De grootste oorzaak van de personele aanwas
wordt veroorzaakt door de herverdeling van personeel tussen NWO-I en NWO-D waarbij 27 fte in
dienst zijn gekomen bij NWO-D Een kleiner deel is opvullen van vacature ruimte
Op basis van regelgeving voor pensioenfondsen die moeten zorgen voor stabielere pensioenen en
meer transparantie maken alle pensioenfondsen gebruik van de zogenaamde lsquobeleidsdekkingsgraadrsquo
De beleidsdekkingsgraad is het gemiddelde van de laatste 12 beleidsdekkingsgraden Door een
gemiddelde te gebruiken zal de beleidsdekkingsgraad minder sterk schommelen
De pensioenregels schrijven voor dat de beleidsdekkingsgraad 128 moet zijn afhankelijk van de
rente en beleggingsmix kan deze grens verschuiven De beleidsdekkingsgraad ultimo 2017 bedroeg
1015 Een stijging van bijna 10-punt maar nog wel onder de beleidsdekkingsgraad Een herstel-
plan moet ervoor zorgen dat ABP binnen maximaal 10 jaar de beleidsdekkingsgraad op minimaal
128 krijgt Een herstelplan is uitsluitend een berekening om te kunnen beslissen of de pensioenen
verlaagd moeten worden
De mutaties personele voorzieningen hebben betrekking op de wachtgelduitkeringen jubilea
uitkeringen en seniorenverlofvoorzieningen (zie 829 Voorzieningen)
De overige personele lasten bestaan voor euro 59 miljoen (2016 euro 42 miljoen) uit inhuur van externen
en uitzendkrachten Verder bestaan de overige personeelskosten uit studie -en opleidingskosten
vacatiegelden en andere personeel gerelateerde kosten
8333 Afschrijvingen op immaterieumlle en materieumlle vaste activa
Onderstaand overzicht geeft de specificatie weer van de afschrijvingen op de (im-)materieumlle vaste
activa
bedragen in keuro Realisatie 2017 Begroting 2017 Realisatie 2016
Ontwikkelde systemen 3022 2832 2603
Installaties en apparatuur 58 60 52
Computerapparatuur 442 709 377
Kantoormeubilair 416 425 384
Totaal 3938 4026 3416
De afschrijvingslasten over 2017 bedragen euro 39 miljoen Dit is euro 05 miljoen meer ten opzichte van
2016 als gevolg van gebruik genomen ontwikkelde systemen
8334 Huisvestingslasten
De huisvestingslasten kunnen als volgt worden gespecificeerd
bedragen in keuro Realisatie 2017 Begroting 2017 Realisatie 2016
Huur 2883 2729 4974
Service -en schoonmaakkosten 905 950 659
Dotatie voorziening bijdrage sanering radioactiviteit minus minus 1269
Overige huisvestingskosten 1094 1137 985
Af doorbelaste huisvestingslasten aan groepsmaatschappijen en gelieerde partijen
-1610 -1607 -1883
Totaal 3272 3209 6004
De gerealiseerde huisvestingslasten zijn in lijn met de begroting In totaal zijn de huisvestingskosten
met euro 27 gedaald ten opzichte van vorig jaar
123Hoofdstuk 5 | Jaarekening
De belangrijkste oorzaken hiervan zijn de lagere huurkosten van de kantoorruimte in Den Haag
vanwege de beeumlindiging van het huurcontract van eacuteeacuten van de kantoorgebouwen in Den Haag
Daarnaast had in 2016 een dotatie plaats aan de voorziening sloop- en verwijderingskosten
(euro 13 miljoen)
De huisvestinglasten hebben vooral betrekking op de huur van de kantoorgebouwen in Den Haag en
Utrecht (totaal euro 29 miljoen)
De doorbelaste huisvestingslasten hebben betrekking op doorbelasting van de huisvestingskosten
aan medegebruikers van het kantoorgebouw in Den Haag eacuten op doorbelasting van huur- en beheer-
kosten van het kantoorgebouw in Utrecht (totaal euro 16 miljoen) Met ingang van 2017 wordt het
beheer van het kantoorgebouw in Utrecht (NWO-I) verzorgt door de afdeling Facilitair beheer van
NWO-D
8335 Overige lasten
bedragen in keuro Realisatie 2017 Begroting 2017 Realisatie 2016
Kosten projectbureau NWO 617 0 972
Automatisering 2289 2538 1696
Directe kosten onderzoeksprogrammarsquos 7781 7883 6353
Accountantskosten 412 360 311
Overige lasten 3956 6483 3154
Totaal 15055 17264 12486
De overige lasten zijn euro 22 miljoen lager dan begroot De realisatie in 2017 is met euro 26 miljoen
toegenomen ten opzichte van het jaar 2016
Kosten projectbureau NWO
Het projectbureau verzorgt een gefaseerde ontwikkeling van het deel van het Science Park in
Amsterdam waar NWO grond heeft Ten opzichte van 2016 zijn de kosten met euro 04 miljoen afge-
nomen De kosten hebben vooral betrekking op projectmanagement en planbegeleidingskosten ter
voorbereiding van erfpachtuitgiften De kosten van het projectbureau NWO wordt gedekt uit (toe-
komstige) erfpachtbaten
Directe kosten programmarsquos
De directe kosten programmarsquos betreffen voornamelijk kosten van kennisoverdracht bijeenkomsten
contributies en reis -en verblijfkosten en overige algemene onderzoekkosten niet zijnde subsidiever-
strekkingen De directe kosten programmarsquos zijn programma afhankelijke lasten en vertonen van jaar
tot jaar schommelingen
Accountantskosten
De accountantskosten zijn ten opzichte van vorig jaar met euro 01 miljoen toegenomen tot
euro 04 miljoen Dit wordt vooral veroorzaakt door nagekomen kosten uit 2016 Een nadere
specificatie van de accountantskosten is opgenomen in paragraaf 87 Honoraria van de accountant
Overige lasten
De overige lasten bedragen euro 39 miljoen Hiervan heeft euro 21 miljoen betrekking op consultancy
kosten -en advieskosten voor projecten waaronder transitie NWO voorlichting en communicatie
Daarnaast bestaan de overige lasten onder meer uit kosten voor kantoorfaciliteiten automatisering
en onderhoud De realisatie 2017 is ten opzichte van 2016 met euro 06 miljoen toegenomen
124Hoofdstuk 5 | Jaarekening
84 Financieumlle baten en lasten
bedragen in keuro Realisatie 2017 Begroting 2017 Realisatie 2016
Rentebaten 54 minus 60
Rentebaten reeumlle waarde lening 796 minus 799
Effect reeumlle waardebepaling verstrekte lening minus minus -255
Bankkosten en koersresultaten -49 minus -464
Totaal 801 minus 140
De financieumlle baten en lasten zijn over 2017 met euro 07 miljoen verbeterd ten opzichte van 2016
Dit wordt vooral veroorzaakt door het effect van de reeumlle waarde bepaling van de verstrekte rente-
loze lening aan NWO-I welke in 2016 nog leidde tot een negatief heeft van euro 03 miljoen In 2017 was
hiervan geen sprake Zie voor een nadere toelichting op de verstrekte leningen par 825 Financieumlle
vaste activa
Daarnaast is sprake van een minder negatief koersresultaat ten opzichte van 2016 In 2016 bedroeg
het negatief koersresultaat op de pondenrekening van NWO euro 03 miljoen
85 Aandeel in resultaat van ondernemingen waarin wordt deelgenomen
Het resultaat deelneming betreft het aandeel van NWO in het resultaat van voorgaand boekjaar in
Amsterdam Science Park NV
86 Gebeurtenissen na balansdatum
Met ingang van 1 januari 2018 zijn als gevolg van de transitie NWO de stichtingen ASTRON CWI
NIOZ NSCR en SRON gefuseerd met Stichting Nederlandse Wetenschappelijk Onderzoek Instituten
(NWO-I) overeenkomstig de akte van juridische fusie zijn ASTRON CWI NIOZ NSCR en SRON de
verdwijnende stichtingen en NWO-I de verkrijgende stichting
De fusie is tot stand gekomen in de zin van Titel 7 Boek 2 van het Burgerlijk Wetboek waarbij de
gehele vermogens van de stichtingen ASTRON CWI NIOZ NSCR en SRON onder algemene titel is
verkregen door de verkrijgende stichting (NWO-I) De fusie is per 31 december 2017 bij akte tot stand
gekomen
De verdwijnende stichtingen zijn per 1 januari 2018 opgehouden te bestaan De onderzoeks-
activiteiten van de verdwijnende stichtingen worden in 2018 ongewijzigd gecontinueerd binnen
NWO-I De door de stichting in stand gehouden onderzoeksinstituten ASTRON CWI NIOZ NSCR en
SRON zijn separate organisatieonderdelen van NWO-I geworden De financiering van het instituut
blijft ongewijzigd De activa en het eigen vermogen van de verdwijnende stichting blijft geoormerkt
beschikbaar voor het desbetreffende instituut Na de fusie resteren geen tekorten derhalve zijn de
statutaire jaarrekeningen 2017 eacuten consolidatie daarvan op basis van het continuiumlteitsbeginsel
opgesteld
In het kader van de juridische fusie heeft tevens een overgang van personeel plaatsgevonden
van NWO-D naar NWO-I De medewerkers werkzaam bij ASTRON NSCR SRON waren tot en met
31 december 2017 als ambtenaar aangesteld bij NWO-D Per 1 januari 2018 hebben zij een privaat-
rechtelijke dienstbetrekking gekregen bij NWO-I
125Hoofdstuk 5 | Jaarekening
De medewerkers van CWI en NIOZ waren in privaatrechtelijke dienstbetrekking bij CWI en NIOZ en
zijn per 1 januari 2018 overgegaan naar NWO-I Omdat er sprake is van een overgang van CWI en
NIOZ naar NWO-I zijn de rechten en verplichtingen van de werknemers van CWI en NIOZ die voort-
vloeien uit de gesloten arbeidsovereenkomsten van rechtswege overgegaan op NWO-I
Deze gebeurtenis noodzaakt niet tot bijstelling van de jaarrekening 2017 Daarnaast hebben geen
andere materieumlle gebeurtenissen plaatsgevonden die noodzaken tot bijstelling van de jaar-
rekening per 31 december 2017
87 Honoraria van de accountant
In 2015 is na een Europese aanbesteding een nieuwe raamovereenkomst afgesloten met betrekking
tot accountantsdiensten met Ernst amp Young Accountants LLP De volgende honoraria van EY
Accountants zijn in rekening gebracht met betrekking tot het controlejaar 2017 een en ander zoals
bedoeld in artikel 2382a lid 1 en 2 BW De bedragen zijn exclusief btw
bedragen in keuro 2017 2016
Jaarrekeningcontrole 338 255 1
Andere opdrachten 43 6 2
Andere niet-controlediensten minus minus
Totaal 381 261
1 kosten 2017 zijn inclusief controlewerkzaamheden voor jaarrekening 2016 ad euro 55 duizend
2 kosten 2017 zijn inclusief euro 38 duizend controlewerkzaamheden implementatie niet financieel systeem
Wet Normering Topinkomens (WNT)
Met ingang van 2013 is de Wet normering bezoldiging topfunctionarissen publieke en semipublieke
sector (WNT) van kracht Hierin is bepaald dat (semi)publieke instellingen jaarlijks de bezoldigings-
gegevens en eventuele ontslagvergoedingen van hun topfunctionarissen moeten publiceren in het
financieumlle jaarverslag Het overzicht voor NWO-D ziet er als volgt uit
126Hoofdstuk 5 | Jaarekening
Raad van bestuur
bedragen x euro 1 prof dr CCAM Gielen
drs CE Visser
prof dr LJ Braakman
prof dr HW van den Doel
prof dr JJG Geurts
prof dr ir JC Schouten
Functiegegevens Voorzitter RvB Lid RvB Domeinvoorzitter ENW
Domeinvoorzitter SGW
Domeinvoorzitter ZonMw
Domeinvoorzitter TTW
Aanvang en eind functievervulling in 2017
0101-3112 0101-3112 0101-3112 0101-3112 0101-3112 0101-3112
Omvang dienstverband (in fte)
100 100 050 050 050 050
Gewezen Topfunctionaris nee nee nee nee nee nee
(Fictieve) dienstbetrekking ja ja ja ja ja ja
Individueel WNT-max 181000 181000 90500 90500 90500 90500
Beloning 151018 144452 70568 70568 70568 71447
Beloning betaalbaar op termijn
17779 17594 8797 8797 8797 8797
Subtotaal 168797 162046 79365 79365 79365 80244
- - onverschuldigd betaalbaar
0 0 0 0 0 0
Totaal bezoldiging 2017 168797 162046 79365 79365 79365 80244
Verplichte motivering bij overschrijding
nvt nvt nvt nvt nvt nvt
Gegevens 2016
Aanvang en eind functievervulling in 2016
0109-3112 0109-3112 minus minus minus minus
Omvang diensverband (in fte)
100 100 minus minus minus minus
Gewezen Topfunctionaris nee nee minus minus minus minus
(Fictieve) dienstbetrekking ja ja minus minus minus minus
Beloning 46962 44920 minus minus minus minus
Belastbare onkostenvergoeding
0 0 minus minus minus minus
Beloning betaalbaar op termijn
5197 5142 minus minus minus minus
Totaal bezoldiging 2016 52159 50062
Per 1 januari 2017 is de voltallige nieuwe raad van bestuur aangetreden Naast prof dr CCAM
Gielen (voorzitter) en drs CE Visser (portefeuillehouder Bedrijfsvoering en Financieumln) die met
ingang van 1 oktober 2016 de verantwoordelijkheid van het oude bestuur en de transitie hadden
overgenomen is een viertal wetenschappelijke leden toegetreden
De nieuw toegetreden vier wetenschappelijke leden zijn prof dr LJ Braakman prof dr JJG
Geurts prof dr ir JC Schouten en prof dr HW van den Doel
Op 1 februari 2017 trad de nieuwe NWO-wet in werking en kent NWO officieel een structuur met
een raad van bestuur
127Hoofdstuk 5 | Jaarekening
Raad van toezicht
bedragen x euro 1 ir RJ de Wijkerslooth de Weerdesteijn
ir AH Lundqvist dr A Esmeijer drs HW te Beest prof dr CM van Praag
Functiegegevens Voorzitter RvT Lid RvT Lid RvT Lid RvT Lid RvT
Aanvang en eind functievervulling in 2017
0103-3112 0103-3112 0103-3112 0103-3112 0103-0111
Bezoldiging 12500 8466 8333 8333 6667
Individueel toepasselijke bezoldigingsmaximum
22761 15174 15174 15174 12199
- - onverschuldigd betaad bedrag minus minus minus minus minus
Totaal bezoldiging 2017 12500 8466 8333 8333 6667
Reden waarom de overschrijding al dan niet is toegestaan
Gegevens 2016 nvt nvt nvt nvt nvt
Ir RJ de Wijkerslooth de Weerdesteijn (voorzitter) dr A Esmeijer prof dr CM van Praag
drs HW te Beest en ir AH Lundqvist worden per 1 maart 2017 leden van de nieuwe raad van
toezicht van de Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek (NWO)
Met ingang van 15 januari 2018 is prof dr MC Mills benoemd als lid van de raad van toezicht
NWO en volgt hiermee prof dr CM van Praag op vanwege haar terugtreden in verband met haar
benoeming als voorzitter van het college van bestuur van de Vrije Universiteit in Amsterdam
128Hoofdstuk 5 | Jaarekening
(Voormalig) directie
bedragen x euro 1 drs M Noordermeer
dr DJ den Boer
dr ir HH Nijhuis
dr G Steenbruggen
drs JH de Groene
W de Munck
drs RJP Dekker
Functiegegevens Directeur Bedrijfsvoering
Domein directeur
Domein directeur
Domein directeur
Oud algemeen directeur NWO
Oud lid algemene
directie
Voormalig topfunctionaris
Aanvang en eind functievervulling in 2017
1408-3112 0101-3112 0101-3112 0101-3112 0101-3101 0101-3006 0101-2802
Omvang dienstverband (in fte)
100 100 100 100 100 084 100
Gewezen Topfunctionaris nee nee nee nee nee nee nee
(Fictieve) dienstbetrekking ja ja ja ja ja nee ja
Individueel WNT-max 69425 181000 181000 181000 15373 75584 29258
Beloning 38226 110320 113849 125754 19815 72651 25736
Beloning betaalbaar op termijn
6314 16589 16687 16687 1497 2872
Subtotaal 44540 126909 130536 142441 21312 72651 28608
- - onverschuldigd betaalbaar
minus minus minus minus minus minus minus
Totaal bezoldiging 2017 44540 126909 130536 142441 21312 72651 28608
Verplichte motivering bij overschrijding
nvt nvt nvt nvt 1 nvt nvt
Gegevens 2016
Aanvang en eind functievervulling in 2016
minus minus minus minus 0101-3112 0101-3112 0101-3112
Omvang diensverband (in fte)
minus minus minus minus 100 084 100
Gewezen Topfunctionaris minus minus minus minus nee nee nee
(Fictieve) dienstbetrekking minus minus minus minus ja nee ja
Beloning minus minus minus minus 157859 142055 140582
Belastbare onkostenvergoeding
minus minus minus minus minus minus minus
Beloning betaalbaar op termijn
minus minus minus minus 15839 14835
Totaal bezoldiging 2016 173698 142055 155417
De norm WNT 2017 bedraagt euro 181000 geldend voor een fulltime dienstverband Omgerekend naar
1 fulltime eenheid blijven alle NWO-topfunctionarissen onder de norm
1) Uit bovenstaand WNT-overzicht blijkt dat de WNT-norm bij dhr drs JH de Groene wordt over-
schreden met euro 5939 Dit wordt veroorzaakt door de uitbetaling van de opgebouwde vakantie-
uitkering 2016 in 2017 Dit leidt niet tot een onverschuldigde betaling aangezien de vakantie-
uitkering over 2016 in 2017 voor de WNT-toets wordt toegerekend aan 2016
De bezoldiging van mw W de Munck oud lid algemene directie is separaat in rekening gebracht aan
NWO De opgenomen bezoldiging is exclusief btw
Uit onderstaand overzicht blijken de uitkeringen welke zijn betaald wegens beeumlindiging van het
dienstverband aan topfunctionarissen
129Hoofdstuk 5 | Jaarekening
bedragen x euro 1 drs RJP Dekker
Functie(s) gedurende dienstverband
Omvang dienstverband (in fte)
Jaar waarin dienstverband is beeumlindigd
Individueel WNT-maximum ontslaguitkering 75000
Overeengekomen uitkeringen wegens beeumlindiging dienstverband 42438
-- Onverschuldigd deel minus
Totaal uitkeringen wegens beeumlindiging dienstverband 42438
Waarvan betaald in 2017 19290
Uit onderstaand overzicht blijkt de betaalde bezoldiging aan niet-topfunctionarissen binnen heel
NWO (inclusief NWO-instituten) waarbij de norm wordt overschreden
bedragen x euro 1
Functiegegevens Programmaleider onderzoek
Aanvang en eind functievervulling in 2017 0101-3112
Omvang dienstverband (in fte) 100
Individueel WNT-max 181000
Beloning plus belastbare onkostenvergoeding 141680
Detacheringstoelage 52403
Beloning betaalbaar op termijn 17449
Subtotaal 211532
- - onverschuldigd betaalbaar 0
Totaal bezoldiging 2017 211532
Verplichte motivering bij overschrijding 1
1) De medewerker is gedetacheerd in Duitsland en valt niet onder de Nederlandse belastingwetgeving
Den Haag 2 juli 2018
De raad van bestuur
De raad van bestuur (rvb) van NWO bestaat uit een voorzitter en vijf leden
1 Dhr prof dr CCAM Gielen (voorzitter)
2 Mw drs CE Visser
3 Mw prof dr LJ Braakman
4 Dhr prof dr HW van den Doel
5 Dhr prof dr JJG Geurts
6 Dhr prof dr ir JC Schouten
131Overige gegevens
Overige gegevens
Controleverklaring van de onafhankelijke accountant
Controleverklaring van de onafhankelijke accountant
Aan de raad van bestuur van de Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek
Verklaring over de in het jaarverslag opgenomen jaarrekening 2017
Ons oordeelWij hebben de jaarrekening 2017 van de Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek te Den Haag gecontroleerd
Naar ons oordeel bull geeft de jaarrekening een getrouw beeld van de grootte en de samenstelling van het vermogen van
de Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek op 31 december 2017 en van het resultaat over 2017 in overeenstemming met de Regeling jaarverslaggeving onderwijs
bull voldoen de in de jaarrekening verantwoorde baten lasten en balansmutaties over 2017 in alle van materieel belang zijnde aspecten aan de eisen van financieumlle rechtmatigheid Dit houdt in dat de bedragen in overeenstemming zijn met de in de relevante wet- en regelgeving opgenomen bepalingen zoals vermeld in paragraaf 231 referentiekader van het Controleprotocol OWB-instellingen 2017
De jaarrekening bestaat uitbull de geconsolideerde en enkelvoudige balans per 31 december 2017bull de geconsolideerde en enkelvoudige staat van baten en lasten over 2017bull de toelichting met een overzicht van de gehanteerde grondslagen voor financieumlle verslaggeving en
andere toelichtingen
De basis voor ons oordeelWij hebben onze controle uitgevoerd volgens het Nederlands recht waaronder ook de Nederlandse controlestandaarden alsmede het Controleprotocol OWB-instellingen 2017 en het Controleprotocol WNT vallen Onze verantwoordelijkheden op grond hiervan zijn beschreven in de sectie Onze verantwoordelijkheden voor de controle van de jaarrekening
Wij zijn onafhankelijk van de Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek zoals vereist in de Verordening inzake de onafhankelijkheid van accountants bij assurance-opdrachten (ViO) en andere voor de opdracht relevante onafhankelijkheidsregels in Nederland Verder hebben wij voldaan aan de Verordening gedrags- en beroepsregels accountants (VGBA)
Wij vinden dat de door ons verkregen controle-informatie voldoende en geschikt is als basis voor ons oordeel
132Overige gegevens
Materialiteit
Materialiteit Getrouwheid van de jaarrekening euro 90 miljoen (2016 euro 91 miljoen)Financieumlle rechtmatigheid euro 260 miljoen (2016 euro 261 miljoen)
Toegepaste benchmark
De materialiteit voor getrouwheid van de jaarrekening als geheel is gebaseerd op 1 van de totale baten De materialiteit voor financieumlle rechtmatigheid is gebaseerd op 3 van de totale publieke middelen
Nadere toelichting
Deze materialiteit is voorgeschreven in het Controleprotocol OWB-instellingen 2017
Wij houden ook rekening met afwijkingen enof mogelijke afwijkingen die naar onze mening voor de gebruikers van de jaarrekening om kwalitatieve redenen materieel zijn Wij zijn met de raad van bestuur overeengekomen dat wij tijdens onze controle geconstateerde afwijkingen boven euro 450000 rapporteren aan de raad van bestuur alsmede kleinere afwijkingen die naar onze mening om kwalitatieve redenen relevant zijn
Reikwijdte van de groepscontroleDe Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek staat aan het hoofd van een groep van entiteiten De financieumlle informatie van deze groep is opgenomen in de geconsolideerde jaarrekening van de Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek
De groepscontrole heeft zich met name gericht op de volgende significante onderdelen de Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek (NWO-D) Stichting Nederlandse Wetenschappelijk Onderzoek Instituten (NWO-I) Stichting voor de Technische Wetenschappen (STW) en Stichting NIOZ Koninklijk Nederlands Instituut voor Onderzoek der Zee (NIOZ) Wij hebben gebruikgemaakt van andere accountants bij de controle van deze onderdelen Bij andere onderdelen hebben wij beoordelingswerkzaamheden of specifieke controlewerkzaamheden uitgevoerd
Door bovengenoemde werkzaamheden bij (groeps)onderdelen gecombineerd met aanvullende werkzaamheden op groepsniveau hebben wij voldoende en geschikte controle-informatie met betrekking tot de financieumlle informatie van de groep verkregen om een oordeel te geven over de geconsolideerde jaarrekening
De kernpunten van onze controleIn de kernpunten van onze controle beschrijven wij zaken die naar ons professionele oordeel het meest belangrijk waren tijdens onze controle van de jaarrekening De kernpunten van onze controle hebben wij met de raad van bestuur gecommuniceerd maar vormen geen volledige weergave van alles wat is besproken Wij hebben onze controlewerkzaamheden met betrekking tot deze kernpunten bepaald in het kader van de jaarrekeningcontrole als geheel Onze bevindingen ten aanzien van de individuele kernpunten moeten in dat kader worden bezien en niet als afzonderlijke oordelen over deze kernpunten
133Overige gegevens
Omschrijving kernpunt Onze controleaanpak Onze observaties
Negatief eigen vermogen en continuiumlteit van NWO (paragraaf 43)NWO heeft een negatief eigen vermogen Het risico bestaat dat NWO op lange termijn niet zelfstandig kan voldoen aan haar betalingsverplichtingen
In de jaarrekening is in paragraaf 43 een toelichting gegeven inzake de continuiumlteit waarbij door het bestuur van NWO is geconcludeerd dat op basis van afspraken met het ministerie van OCW de continuiumlteit van NWO is gewaarborgd
Vanwege de significante omvang van het negatief eigen vermogen en om vast te stellen of de jaarrekening van NWO terecht op basis van continuiumlteit is opgesteld vormt dit een kernpunt van onze controle
Onze werkzaamheden bestonden uit het beoordelen van afspraken met het ministerie van OCW inzake de financiering van NWO vaststellen dat de begroting 2018 van NWO is goedgekeurd door het ministerie van OCW inclusief het beoordelen van de aanvaardbaarheid van de veronderstellingen bij de liquiditeitsprognose 2018-2022
Wij achten de belang-rijkste aannames van het bestuur die ten grondslag liggen aan de gehanteerde conti-nuiumlteitsveronder-stel-ling aanvaardbaar
Wij hebben vastgesteld dat de toelichting in de jaarrekening aan de relevante verslagge-vingsstandaarden vol-doet
Langlopende vordering OCW (paragrafen 43 en 453)
In de jaarrekening is een langlopende vordering op OCW verantwoord van euro 2385 miljoen
NWO verantwoordt de meerjarige subsidietoekenningen ten laste van het resultaat in het jaar waarin de verplichting wordt aangegaan Een deel van deze subsidies wordt door NWO gefinancierd uit in de toekomst door het ministerie van OCW ter beschikking te stellen middelen waarvoor NWO een vordering opneemt op het ministerie van OCW Hiervoor is onder de financieumlle vaste activa een langlopende vordering van euro 2385 miljoen opgenomen in de balans van NWO
De langlopende vordering muteert jaarlijks met nieuwe rechten op basis van subsidietoekenningen door NWO en inlossing van de vordering door ontvangen middelen van OCW rekening houdend met een door OCW aangebracht plafond van euro 357 miljoen (euro 390 miljoen vanaf 2018)Vanwege de significante omvang en de aard van de post is deze post een kernpunt van onze controle
Onze werkzaamheden bestonden uit het uitvoeren van cijferanalyses het uitvoeren van deelwaarnemingen op de mutaties in de vordering en het vaststellen van de bevestiging van de vordering door het ministerie van OCW naar de stand van 31 december 2017
Wij hebben vastgesteld dat de post in de jaar-rekening en de toelich-ting daarop aan de relevante verslagge-vingsstandaarden vol-doet
Subsidietoekenningen (paragraaf 8331)
134Overige gegevens
Omschrijving kernpunt Onze controleaanpak Onze observaties
De lasten van NWO enkelvoudig bestaan overwegend uit subsidietoekenningen aan universiteiten en onderzoeksinstituten
Vanwege de significante omvang en de aard van de post is deze post een kernpunt van onze controle
Wij hebben organisatiegerichte werkzaamheden en gegevensgerichte werkzaamheden uitgevoerd op de subsidietoekenning en daarmee samenhangende opbrengsten om vast te stellen dat de baten en lasten juist en volledig zijn verantwoord in de jaarrekening en terecht zijn toegerekend aan 2017
Wij hebben cijferanalyses uitgevoerd alsmede steekproeven op de subsidietoekenningen Daarnaast hebben wij de juistheid van de openstaande subsidieverplichtingen gecontroleerd
Wij hebben vastgesteld dat de betreffende pos-ten en de toelichting daarop in de jaarreke-ning aan de relevante verslaggevingsstan-daarden voldoen
Verklaring over de in het jaarverslag opgenomen andere informatie
Naast de jaarrekening en onze controleverklaring daarbij omvat het jaarverslag andere informatie die bestaat uitbull het bestuursverslagbull de overige gegevensbull bijlagen
Op grond van onderstaande werkzaamheden zijn wij van mening dat de andere informatie een materiele afwijking bevat In afwijking van de Regeling Jaarverslaggeving Onderwijs is in de continuiumlteitsparagraaf alleen de exploitatiebegroting op geconsolideerd niveau opgenomen de overige vereiste informatie is op enkelvoudig niveau gepresenteerd
Uitgezonderd het effect van het voorgaande zijn wij van mening dat de andere informatiebull met de jaarrekening verenigbaar is en geen materieumlle afwijkingen bevatbull alle informatie bevat die op grond van de Regeling jaarverslaggeving onderwijs is vereist
Wij hebben de andere informatie gelezen en hebben op basis van onze kennis en ons begrip verkregen vanuit de jaarrekeningcontrole of anderszins overwogen of de andere informatie materieumlle afwijkingen bevat Met onze werkzaamheden hebben wij voldaan aan de vereisten in Regeling jaarverslaggeving onderwijs en de Nederlandse Standaard 720 Deze werkzaamheden hebben niet dezelfde diepgang als onze controlewerkzaamheden bij de jaarrekening
De raad van bestuur is verantwoordelijk voor het opstellen van de andere informatie waaronder het bestuursverslag en de overige gegevens in overeenstemming met Regeling jaarverslaggeving onderwijs
135Overige gegevens
Verklaring betreffende overige door wet- of regelgeving gestelde vereisten
BenoemingWij zijn door de raad van bestuur op 29 juni 2015 benoemd als accountant van de Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek vanaf de controle van het boekjaar 2015 en zijn sinds die datum tot op heden de externe accountant
Beschrijving van verantwoordelijkheden voor de jaarrekening
Verantwoordelijkheden van de raad van bestuur voor de jaarrekeningDe raad van bestuur is verantwoordelijk voor het opmaken en getrouw weergeven van de jaarrekening in overeenstemming met de Regeling jaarverslaggeving onderwijs In dit kader is de raad van bestuur verantwoordelijk voor een zodanige interne beheersing die de raad van bestuur noodzakelijk acht om het opmaken van de jaarrekening mogelijk te maken zonder afwijkingen van materieel belang als gevolg van fouten of fraude De raad van bestuur is ook verantwoordelijk voor de financieumlle rechtmatigheid van de in de jaarrekening verantwoorde baten lasten alsmede de balansmutaties in overeenstemming met de in de relevante wet- en regelgeving opgenomen bepalingen zoals opgenomen in het Controleprotocol OWB-instellingen 2017
Bij het opmaken van de jaarrekening moet de raad van bestuur afwegen of de Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek in staat is om haar werkzaamheden in continuiumlteit voort te zetten Op grond van genoemd verslaggevingsstelsel moet de raad van bestuur de jaarrekening opmaken op basis van de continuiumlteitsveronderstelling tenzij de raad van bestuur het voornemen heeft om de Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek te liquideren of de activiteiten te beeumlindigen of als beeumlindiging het enige realistische alternatief is De raad van bestuur moet gebeurtenissen en omstandigheden waardoor gerede twijfel zou kunnen bestaan of de Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek haar activiteiten in continuiumlteit kan voortzetten toelichten in de jaarrekening
Onze verantwoordelijkheden voor de controle van de jaarrekeningOnze verantwoordelijkheid is het zodanig plannen en uitvoeren van een controleopdracht dat wij daarmee voldoende en geschikte controle-informatie verkrijgen voor het door ons af te geven oordeel
Onze controle is uitgevoerd met een hoge mate maar geen absolute mate van zekerheid waardoor het mogelijk is dat wij tijdens onze controle niet alle materieumlle fouten en fraude ontdekken
Afwijkingen kunnen ontstaan als gevolg van fraude of fouten en zijn materieel indien redelijkerwijs kan worden verwacht dat deze afzonderlijk of gezamenlijk van invloed kunnen zijn op de economische beslissingen die gebruikers op basis van deze jaarrekening nemen De materialiteit beiumlnvloedt de aard timing en omvang van onze controlewerkzaamheden en de evaluatie van het effect van onderkende afwijkingen op ons oordeel
Wij hebben deze accountantscontrole professioneel kritisch uitgevoerd en hebben waar relevant professionele oordeelsvorming toegepast in overeenstemming met de Nederlandse controlestandaarden het Controleprotocol OWB-instellingen 2017 en het Controleprotocol WNT ethische voorschriften en de onafhankelijkheidseisen Onze controle bestond onder andere uitbull het identificeren en inschatten van de risicorsquos dat de jaarrekening afwijkingen van materieel belang
bevat als gevolg van fouten of fraude het in reactie op deze risicorsquos bepalen en uitvoeren van controlewerkzaamheden en het verkrijgen van controle-informatie die voldoende en geschikt is als basis voor ons oordeel Bij fraude is het risico dat een afwijking van materieel belang niet ontdekt wordt groter dan bij fouten Bij fraude kan sprake zijn van samenspanning valsheid in geschrifte het opzettelijk nalaten transacties vast te leggen het opzettelijk verkeerd voorstellen van zaken of het doorbreken van de interne beheersing
136Overige gegevens
bull het verkrijgen van inzicht in de interne beheersing die relevant is voor de controle met als doel controlewerkzaamheden te selecteren die passend zijn in de omstandigheden Deze werkzaamheden hebben niet als doel om een oordeel uit te spreken over de effectiviteit van de interne beheersing van de Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek
bull het evalueren van de geschiktheid van de gebruikte grondslagen voor financieumlle verslaggeving en het evalueren van de redelijkheid van schattingen door de raad van bestuur en de toelichtingen die daarover in de jaarrekening staan
bull het vaststellen dat de door het raad van bestuur gehanteerde continuiumlteitsveronderstelling aanvaardbaar is Tevens het op basis van de verkregen controle-informatie vaststellen of er gebeurtenissen en omstandigheden zijn waardoor gerede twijfel zou kunnen bestaan of de Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek haar activiteiten in continuiumlteit kan voortzetten Als wij concluderen dat er een onzekerheid van materieel belang bestaat zijn wij verplicht om aandacht in onze controleverklaring te vestigen op de relevante gerelateerde toelichtingen in de jaarrekening Als de toelichtingen inadequaat zijn moeten wij onze verklaring aanpassen Onze conclusies zijn gebaseerd op de controle-informatie die verkregen is tot de datum van onze controleverklaring Toekomstige gebeurtenissen of omstandigheden kunnen er echter toe leiden dat een organisatie haar continuiumlteit niet langer kan handhaven
bull het evalueren van de presentatie structuur en inhoud van de jaarrekening en de daarin opgenomen toelichtingen
bull het evalueren of de jaarrekening een getrouw beeld geeft van de onderliggende transacties en gebeurtenissen en of de in de jaarrekening verantwoorde baten en lasten alsmede de balansmutaties in alle van materieel belang zijnde aspecten rechtmatig tot stand zijn gekomen
Gegeven onze eindverantwoordelijkheid voor het oordeel zijn wij verantwoordelijk voor de aansturing van het toezicht op en de uitvoering van de groepscontrole In dit kader hebben wij de aard en omvang bepaald van de uit te voeren werkzaamheden voor de groepsonderdelen Bepalend hierbij zijn de omvang enof het risicoprofiel van de groepsonderdelen of de activiteiten Op grond hiervan hebben wij de groepsonderdelen geselecteerd waarbij een controle of beoordeling van de volledige financieumlle informatie of specifieke posten noodzakelijk was
Wij communiceren met de raad van bestuur onder andere over de geplande reikwijdte en timing van de controle en over de significante bevindingen die uit onze controle naar voren zijn gekomen waaronder eventuele significante tekortkomingen in de interne beheersing
Wij bevestigen aan de raad van bestuur dat wij de relevante ethische voorschriften over onafhankelijkheid hebben nageleefd Wij communiceren ook met de raad over alle relaties en andere zaken die redelijkerwijs onze onafhankelijkheid kunnen beiumlnvloeden en over de daarmee verband houdende maatregelen om onze onafhankelijkheid te waarborgen
Wij bepalen de kernpunten van onze controle van de jaarrekening op basis van alle zaken die wij met de raad van bestuur hebben besproken Wij beschrijven deze kernpunten in onze controleverklaring tenzij dit is verboden door wet- of regelgeving of in buitengewoon zeldzame omstandigheden wanneer het niet vermelden in het belang van het maatschappelijk verkeer is
Den Haag 2 juli 2018
Ernst amp Young Accountants LLP
wg drs M Verschoor RA
137Bijlage 1 | Exploitatie overzicht 2017 specifieke bijdragen
Bijlage 1 | Exploitatie overzicht 2017 specifieke bijdragen
Wetenschapsdomein Programma omschrijving Toekenningen 2017
Beheerslasten programma
Finacierings 2017
Exacte en Natuurweten-schappen (ENW)
Materials for sustainability minus 6082 68
Exacte en Natuurweten-schappen (ENW)
Natuurkunde minus Industrial Partnership Programmes 3931961 minus 451
Exacte en Natuurweten-schappen (ENW)
GeoERA H2020 minus 1787 500
Exacte en Natuurweten-schappen (ENW)
BIG minus 4773 500
Exacte en Natuurweten-schappen (ENW)
Wiskundeleraar in Onderzoek 10984 minus 1000
Exacte en Natuurweten-schappen (ENW)
GDST-NWO science industry cooperation programme Chemistry of Advanced Materials
minus 12470 368
Exacte en Natuurweten-schappen (ENW)
Gesloten kringlopen 5344108 minus 119
Exacte en Natuurweten-schappen (ENW)
Inroad H2020 minus 1167 1000
Exacte en Natuurweten-schappen (ENW)
ALW Topsector-brede call 626548 minus 105
Exacte en Natuurweten-schappen (ENW)
CW-fonds NCI(Basis) 2016-2017 8748341 minus 287
Exacte en Natuurweten-schappen (ENW)
Natuurkunde minus ERA-NET Cofund QuantERA minus 1039 546
Exacte en Natuurweten-schappen (ENW)
Natuurkunde minus KIEM HTSM en LIFT HTSM 542081 minus 229
Exacte en Natuurweten-schappen (ENW)
ERA CoBio Tech 2249621 minus 365
Exacte en Natuurweten-schappen (ENW)
Materialenonderzoek -84213 minus 1000
Exacte en Natuurweten-schappen (ENW)
PTA Coast 3 104750 10000 1000
Exacte en Natuurweten-schappen (ENW)
SyncatDiffer 187500 5000 1000
Exacte en Natuurweten-schappen (ENW)
NIOK minus 7500 1000
Exacte en Natuurweten-schappen (ENW)
TA NewPol 118752 5000 1000
Exacte en Natuurweten-schappen (ENW)
Solar to Products minus 25 702
Exacte en Natuurweten-schappen (ENW)
Bouwstenen van leven minus 8646 198
Exacte en Natuurweten-schappen (ENW)
CBBC 3725000 minus 295
Exacte en Natuurweten-schappen (ENW)
Leraren in Onderzoek minus ENW 260000 16940 750
Exacte en Natuurweten-schappen (ENW)
CW-Euro-Chemistry minus 1200 1000
Exacte en Natuurweten-schappen (ENW)
Heacute -22290 2008 735
Exacte en Natuurweten-schappen (ENW)
Viran minus 2850 1000
Exacte en Natuurweten-schappen (ENW)
CW-Octrooien minus 11483 1000
Exacte en Natuurweten-schappen (ENW)
CW-KIEM 111944 minus 169
Exacte en Natuurweten-schappen (ENW)
TA Cat1Chem 151500 13825 875
138Bijlage 1 | Exploitatie overzicht 2017 specifieke bijdragen
Wetenschapsdomein Programma omschrijving Toekenningen 2017
Beheerslasten programma
Finacierings 2017
Exacte en Natuurweten-schappen (ENW)
Ziegler-Natta-kat CHEMCATLIVE 59687 5500 1000
Exacte en Natuurweten-schappen (ENW)
TA Solar Steam Nano Bubbles minus 5000 1000
Exacte en Natuurweten-schappen (ENW)
CHIPP Supported Hydrogenation minus 7500 1000
Exacte en Natuurweten-schappen (ENW)
TA Bioactive Peptides minus 8500 1000
Exacte en Natuurweten-schappen (ENW)
TA Allergy Vaccine Platform minus 5000 1000
Exacte en Natuurweten-schappen (ENW)
Studentencompetitie TS Chemie 72154 22792 1000
Exacte en Natuurweten-schappen (ENW)
TA Vibrational Optical An Tbx 30750 5500 1000
Exacte en Natuurweten-schappen (ENW)
TA High Speed Rev in 3D 24500 3750 1000
Exacte en Natuurweten-schappen (ENW)
Targeting HK-Methtransferases 32500 4000 1000
Exacte en Natuurweten-schappen (ENW)
Elektochemie-ELECTROGAS 60875 6500 1000
Exacte en Natuurweten-schappen (ENW)
Polyrethanen-PUSYNTAB 47500 4500 1000
Exacte en Natuurweten-schappen (ENW)
Targeting membrproteins-TaMP 80000 8000 1000
Exacte en Natuurweten-schappen (ENW)
Nanodeeltjes voor Chirurgie 30000 minus 500
Exacte en Natuurweten-schappen (ENW)
Chemosense 75000 6000 1000
Exacte en Natuurweten-schappen (ENW)
LIFT 5114000 18500 404
Exacte en Natuurweten-schappen (ENW)
M-ERAnet Cofund EU (H2020) minus 4592 1000
Exacte en Natuurweten-schappen (ENW)
Biobased Economy FAPESP 2017 minus 1733 315
Exacte en Natuurweten-schappen (ENW)
TA- COAST -103789 10235 706
Exacte en Natuurweten-schappen (ENW)
CatchBio minus 58525 1000
Exacte en Natuurweten-schappen (ENW)
Valorisatie CATCH 2008 projecten 185690 minus 1000
Exacte en Natuurweten-schappen (ENW)
Cyber Security Granting Internationaal minus 19228 229
Exacte en Natuurweten-schappen (ENW)
2013 Indo Dutch Science Indust -145000 minus 172
Exacte en Natuurweten-schappen (ENW)
NWO Deity (India) samenwerking 19300 12040 333
Exacte en Natuurweten-schappen (ENW)
Smart Energy Systems -69815 minus 83
Exacte en Natuurweten-schappen (ENW)
Greep op Complexiteit 1217884 minus 41
Exacte en Natuurweten-schappen (ENW)
EW - Kennis en Innovatie Mapping (KIA-KIEM) 325405 minus 142
Exacte en Natuurweten-schappen (ENW)
C2DacirceuroldquoHorizontaal 3711160 minus 623
Exacte en Natuurweten-schappen (ENW)
Big Data real time ICT for logistics 4876613 5145 550
Exacte en Natuurweten-schappen (ENW)
SFI lasten E-IRGSP 5 H2020 minus 30170 1000
Exacte en Natuurweten-schappen (ENW)
Beheerslasten Dcypher minus 130387 1000
Exacte en Natuurweten-schappen (ENW)
Beheerslasten Dcypher - NCS3 minus 8334 1000
Exacte en Natuurweten-schappen (ENW)
Cyber Security Granting Nationaal -15994 minus 500
139Bijlage 1 | Exploitatie overzicht 2017 specifieke bijdragen
Wetenschapsdomein Programma omschrijving Toekenningen 2017
Beheerslasten programma
Finacierings 2017
Exacte en Natuurweten-schappen (ENW)
ICT Open minus 94456 693
Exacte en Natuurweten-schappen (ENW)
Systeemintegratie -4000 1226 70
Exacte en Natuurweten-schappen (ENW)
ICT-RM ICT for the Topsector -21122 minus 54
Exacte en Natuurweten-schappen (ENW)
Innovatieprogrammaacutes -78969 minus 631
Exacte en Natuurweten-schappen (ENW)
Biodiversiteit Werkt -29587 30573 304
Exacte en Natuurweten-schappen (ENW)
Carbonhydrate Competence Center (CCC) 2499580 minus 523
Exacte en Natuurweten-schappen (ENW)
China PlantDevelopment Biology 18497 minus 100
Exacte en Natuurweten-schappen (ENW)
BiodivERsA3-netwerkk H2020 minus 958 1000
Exacte en Natuurweten-schappen (ENW)
SusAn minus netwerkkosten minus 491 1000
Exacte en Natuurweten-schappen (ENW)
Samenwerking China minus Joint Scientific Thematic Research Programme minus Joint Research Projects
-22645 minus 101
Exacte en Natuurweten-schappen (ENW)
Graduate School Plant Sciences 1013445 minus 79
Exacte en Natuurweten-schappen (ENW)
JPI FACCE 3457854 minus 414
Exacte en Natuurweten-schappen (ENW)
Elixer Hub II minus 4111 482
Exacte en Natuurweten-schappen (ENW)
Groen II 4778441 minus 85
Exacte en Natuurweten-schappen (ENW)
Agri Food Europa 1593362 minus 1000
Exacte en Natuurweten-schappen (ENW)
ERA-GAS minus netwerkk H2020 minus 56 1000
Exacte en Natuurweten-schappen (ENW)
DeepNL minus 673 1000
Exacte en Natuurweten-schappen (ENW)
PIPP(NFS 3641) 1576888 5000 1000
Exacte en Natuurweten-schappen (ENW)
ChinaWater Coastal Engineering -17777 minus 115
Exacte en Natuurweten-schappen (ENW)
Aardgericht -130898 minus 1000
Exacte en Natuurweten-schappen (ENW)
Zee- en kustonderzoek -4410 minus 761
Exacte en Natuurweten-schappen (ENW)
Ondersteuning Ruimteonderzoek 2579324 343353 47
Exacte en Natuurweten-schappen (ENW)
N3P2 Nw Ned Polaire programma 7619965 156617 30
Exacte en Natuurweten-schappen (ENW)
Sustainable Deltas 1347215 minus 200
WOTRO Science for Global Development
Assumptions 2883972 116224 1000
WOTRO Science for Global Development
CGIAR minus Programme Cost minus 35697 1000
WOTRO Science for Global Development
Conflict and Cooperation over Natural Resources in Developing Countries minus CCMCC
91883 39996 1000
WOTRO Science for Global Development
Food amp Business (FampB) minus Applied Research Fund (ARF) -4343 55962 1000
WOTRO Science for Global Development
Global Health Policy and Health Systems Research -152700 23389 573
WOTRO Science for Global Development
Productive Employment Program minus 35799 1000
WOTRO Science for Global Development
Social Protection 140000 36024 1000
WOTRO Science for Global Development
Strategic Actors Programme minus 31813 1000
140Bijlage 1 | Exploitatie overzicht 2017 specifieke bijdragen
Wetenschapsdomein Programma omschrijving Toekenningen 2017
Beheerslasten programma
Finacierings 2017
WOTRO Science for Global Development
Duurzame Aarde (ABF) minus 2557 400
WOTRO Science for Global Development
Security and Rule of Law (SRoL) minus Applied Research Fund (ARF)
-232257 1550 1000
WOTRO Science for Global Development
Security and Rule of Law (SRoL) minus Strategic Research Fund (SRF)
-90590 minus 1000
WOTRO Science for Global Development
Sexual and Reproductive Health and Rights (SRHR) minusBangladesh and Burundi
-508110 minus 917
WOTRO Science for Global Development
Urbanising Deltas of the World (UDW) 50000 -36573 594
WOTRO Science for Global Development
Food amp Business (FampB) minus Applied Research Fund (ARF) 2558656 678 1000
WOTRO Science for Global Development
Sexual and Reproductive Health and Rights (SRHR) Research Programme
1339548 70904 1000
WOTRO Science for Global Development
Security and Rule of Law (SRoL) minus Applied Research Fund (ARF)
1114834 1070 1000
WOTRO Science for Global Development
Food amp Business (FampB) minus Global Challenges Programme 4 (GCP) minus Fast Track Research
2119274 minus 756
WOTRO Science for Global Development
LEAP Agri minus 93251 1000
WOTRO Science for Global Development
Global Health Policy and Health Systems Research minus 28135 706
WOTRO Science for Global Development
Conflict and Cooperation over Natural Resources in Developing Countries minus CCMCC
minus 141634 1000
WOTRO Science for Global Development
Food amp Business (FampB) minus Global Challenges Programme (GCP)
minus 314754 733
WOTRO Science for Global Development
Food amp Business (FampB) minus Applied Research Fund (ARF) minus 195968 1000
WOTRO Science for Global Development
Security and Rule of Law (SRoL) minus Strategic Research Fund (SRF)
minus 40812 1000
WOTRO Science for Global Development
Security and Rule of Law (SRoL) minus Applied Research Fund (ARF)
minus 85536 1000
WOTRO Science for Global Development
Sexual and Reproductive Health and Rights (SRHR) minus 27237 1000
Sociale en Geestesweten-schappen (SGW)
Begrijpelijke taal minus fundamenten en toepassingen van effectieve communicatie
-5192 minus 244
Sociale en Geestesweten-schappen (SGW)
Creatieve industrie minus Kennis Innovatie Mapping (KIEM) 427180 minus 666
Sociale en Geestesweten-schappen (SGW)
JPI Climate minus 2411 95
Sociale en Geestesweten-schappen (SGW)
Food Cognition and Behaviour minus Groot project -1 minus 331
Sociale en Geestesweten-schappen (SGW)
Food Cognition and Behaviour minus Klein project -3000 minus 338
Sociale en Geestesweten-schappen (SGW)
Hersenen en cognitie minus excellent onderzoek -136 minus 197
Sociale en Geestesweten-schappen (SGW)
21e-eeuwse vaardigheden minus 105 56
Sociale en Geestesweten-schappen (SGW)
EU-FP7-JPI II ERANET+CultHer minus 441 138
Sociale en Geestesweten-schappen (SGW)
NORFACE Welfare State Futures 5950 189135 975
Sociale en Geestesweten-schappen (SGW)
VerDus Smart Urban Regions of the Future (SURF) minus 14618 464
Sociale en Geestesweten-schappen (SGW)
Stg Van Moorsel en Rijnierse 50000 minus 1000
Sociale en Geestesweten-schappen (SGW)
Veranderingsstudies 6845 minus 223
Sociale en Geestesweten-schappen (SGW)
Accelerator Kennis en innovatie voor een concurrerende logistieke sector
1764296 minus 929
Sociale en Geesteswete-nschappen (SGW)
NORFACE minus DIAL 13209254 minus 920
Sociale en Geestesweten-schappen (SGW)
Human Capital Professional Games for Professional Skills
2369012 minus 117
141Bijlage 1 | Exploitatie overzicht 2017 specifieke bijdragen
Wetenschapsdomein Programma omschrijving Toekenningen 2017
Beheerslasten programma
Finacierings 2017
Sociale en Geestesweten-schappen (SGW)
Complexity in Transport and Logistics 3439750 minus 63
Sociale en Geestesweten-schappen (SGW)
Era-net transport minus -20627 500
Sociale en Geestesweten-schappen (SGW)
Next Generation Infrastructures 3000000 minus 500
Sociale en Geestesweten-schappen (SGW)
EU-H2020-NEURON Cofund 975000 2843 157
Sociale en Geestesweten-schappen (SGW)
European Research Area for Climate Services ERA4CS 2656751 7282 634
Sociale en Geestesweten-schappen (SGW)
JPI EU Management Board minus 109029 1000
Sociale en Geestesweten-schappen (SGW)
SURF Kennisdeling minus 157512 1000
Sociale en Geestesweten-schappen (SGW)
EU-H2020-EXPAND minus 69854 1000
Sociale en Geestesweten-schappen (SGW)
SURF ENSUF coordinatiekosten minus 45048 1000
Sociale en Geestesweten-schappen (SGW)
ERA-NET Cofund DIAL minus 20427 74
Sociale en Geestesweten-schappen (SGW)
EU-FP7-EqUIP minus 780 1000
Sociale en Geestesweten-schappen (SGW)
EU-H2020-EULAC Focus minus 5870 1000
Sociale en Geestesweten-schappen (SGW)
ERA-NET Cofund ENSCC Cooumlrdinatie minus 13269 1000
Sociale en Geestesweten-schappen (SGW)
EU-H2020-JHEP2 minus 37237 1000
Sociale en Geestesweten-schappen (SGW)
ERA-NET Cofund ENSCC JPI UE minus 38 1000
Sociale en Geestesweten-schappen (SGW)
Topsector Logistiek 2015-2020 minus 233322 1000
Sociale en Geestesweten-schappen (SGW)
Surf Kleine Projecten 234766 26 917
Sociale en Geestesweten-schappen (SGW)
JPI UE SUGI minus 423 831
Sociale en Geestesweten-schappen (SGW)
SURF beheer minus 90000 1000
Sociale en Geestesweten-schappen (SGW)
Mozaiumlek -52921 minus 500
Sociale en Geestesweten-schappen (SGW)
Nationale Data Infrastructuur Sociale wetenschappen (NDSW)
885000 91058 369
Sociale en Geestesweten-schappen (SGW)
Promotiebeurs voor Leraren (Oud) 1417997 13000 939
Sociale en Geestesweten-schappen (SGW)
Promoties in de geesteswetenschappen PGW 2014 GW -31414 minus 41
Sociale en Geestesweten-schappen (SGW)
Promoties in de Geesteswetenschappen 2016-2020 3549823 minus 451
Nationaal Regieorgaan Onderwijsonderzoek
PPO Ouderbetrokkenh 2013-2018 minus 12436 1000
Nationaal Regieorgaan Onderwijsonderzoek
OPRO PLG minus 15000 500
Nationaal Regieorgaan Onderwijsonderzoek
PROBO BOPO V -14013 minus 1000
Nationaal Regieorgaan Onderwijsonderzoek
PROO TIMMS regulier 436967 1346 200
Nationaal Regieorgaan Onderwijsonderzoek
PROO Taal -35201 minus 750
Nationaal Regieorgaan Onderwijsonderzoek
PROO Excellentie -19853 minus 667
Nationaal Regieorgaan Onderwijsonderzoek
PROO Pre cool 36850 minus 667
Toegepaste en Technische Wetenschappen (TTW)
Partnershipkosten minus 26500 1000
142Bijlage 1 | Exploitatie overzicht 2017 specifieke bijdragen
Wetenschapsdomein Programma omschrijving Toekenningen 2017
Beheerslasten programma
Finacierings 2017
Toegepaste en Technische Wetenschappen (TTW)
Enabling Technologies 33490977 minus 220
Toegepaste en Technische Wetenschappen (TTW)
VWS Novel Antibacterial compounds and therapies antgonising resistance NACTAR
5738271 71420 1000
Toegepaste en Technische Wetenschappen (TTW)
ERA-NET Nanomedicine 1395684 minus 255
Toegepaste en Technische Wetenschappen (TTW)
ERA-NET Electric Mobility Europe (EMEurope) 3579480 minus 649
Toegepaste en Technische Wetenschappen (TTW)
High Tech Systemen en Materialen (HTSM) 7195395 minus 761
Toegepaste en Technische Wetenschappen (TTW)
Biotechnologie en Veiligheid 6507558 minus 900
Toegepaste en Technische Wetenschappen (TTW)
Hightech materialen (HTM) 5655569 minus 745
Toegepaste en Technische Wetenschappen (TTW)
Take TO2 minus fase 1 279470 minus 1000
Toegepaste en Technische Wetenschappen (TTW)
Demonstrator 1028569 minus 29
Toegepaste en Technische Wetenschappen (TTW)
Take-off minus Haalbaarheidsstudies 1796162 10261 22
Toegepaste en Technische Wetenschappen (TTW)
Open Mind minus Technology for society 248989 minus 1000
Toegepaste en Technische Wetenschappen (TTW)
Perspectief 2017-2018 minus 183615 1000
Toegepaste en Technische Wetenschappen (TTW)
Perspectief minus EDL efficient deep learning 5091568 minus 848
Toegepaste en Technische Wetenschappen (TTW)
Perspectief minus Wearable Robotics 4152776 minus 1000
Toegepaste en Technische Wetenschappen (TTW)
Perspectief minus Novel Approaches for Micronial Syngas 3191582 minus 1000
Toegepaste en Technische Wetenschappen (TTW)
Perspectief minus Citius Altius Sanius 4874171 minus 1000
Toegepaste en Technische Wetenschappen (TTW)
Perspectief minus Lensless imaging of 3D Nanostructures 3441226 minus 1000
Toegepaste en Technische Wetenschappen (TTW)
Perspectief minus Additive Manufacturing for Extra Large Metal Components
3369472 minus 1000
Toegepaste en Technische Wetenschappen (TTW)
STW-STOWA-KWR-TKI Water Technology 3330848 43370 796
Toegepaste en Technische Wetenschappen (TTW)
Rijk Zwaan 770448 34672 250
In bovenstaande tabel zijn de verstrekte subsidies aan derden met betrekking tot programmarsquos per
wetenschapsgebied opgenomen waarbij sprake is van ontvangen specifieke bijdragen van
Ministeries overige overheden EU bedrijfsleven en andere instanties De toekenningen en beheers-
lasten zijn de totale lasten voor het programma in 2017 Het financieringspercentage betreft het
totale aandeel van de derden-financiering Hierbij kan sprake zijn van meerdere financiers Het
andere deel betreft financiering uit de Rijksbijdrage OCW
143Bijlage 2 | Samenstelling besturen NWO-koepel in 2017
Bijlage 2 | Samenstelling besturen NWO-koepel in 2017
NWO werd in 2017 bestuurd door de raad van bestuur met daaronder verschillende decentrale besturen gericht op een deelterrein van de wetenschap Hieronder volgt een overzicht van alle leden die in 2017 deel uitmaakten van het NWO-bestuur inclusief hun affiliaties
Raad van bestuur (vanaf 1-1-2017)9
Prof dr CCAM Gielen (voorzitter)10
Drs CE Visser (portefeuillehouder Bedrijfsvoering en Financieumln tevens vicevoorzitter NWO)Prof dr LJ Braakman (tevens voorzitter ENW) Universiteit Utrecht11
Prof dr HW van den Doel (tevens voorzitter SGW) Universiteit LeidenProf dr ir JC Schouten (tevens voorzitter TTW) Technische Universiteit Eindhoven Prof dr JJG Geurts (tevens voorzitter ZonMw) Vrije Universiteit Medisch Centrum Dr J Reijnders (secretaris)
Raad van toezicht (per 1-3-2017)
Ir RJ de Wijkerslooth de Weerdesteijn (voorzitter)Drs HW te BeestDr A Esmeijer Ing AH Lundqvist (op voordracht van de minister van EZ)Prof dr CM van Praag (tot 1 november 2017)
Hoofd- enof nevenfuncties leden Raad van Toezicht in 2017
Ir RJ de Wijkerslooth Vanaf 1 maart 2017 minus voorzitterNevenfunctie ndash Kamerheer van Zijne Majesteit Koning Willem Alexander voor de
Provincie Gelderland (onbezoldigd)
Drs HW te Beest Vanaf 1 maart 2017Nevenfuncties ndash Voorzitter Commissie Eindtermen Accountantsopleidingen
ndash Lid Raad van Toezicht Naturalis Biodiversity Centre
ndash Lid Raad van Toezicht Ipse de Bruggen
ndash Lid Raad van Commissarissen TU Delft Enterprises BV
Dr A Esmeijer Vanaf 1 maart 2017Hoofdactiviteit ndash Directeur-bestuurder Prins Bernhard Cultuurfonds
Nevenactiviteiten ndash Lid Raad van Toezicht ArtEZ Hogeschool voor de Kunsten
ndash Lid van het bestuur van de stichting Aanwending Loterijgelden
Nederland (ALN)
ndash Lid van het bestuur van stichting The Hague Club (Europees
netwerk van vermogensfondsen)
ndash Lid van het bestuur van het Blockbusterfonds
ndash Lid Raad van Advies Europees Cultuurforum
ndash Adviseur in de Board van de European Cultural Foundation
9 Tot 1-2-2017 onder de vorige NWO-wet formeel nog Algemeen Bestuur10 Voor de voorzitter minus Stan Gielen minus geldt dat in verband met het bereiken van de gerechtigde pensioenleeftijd de benoeming voor vier jaar is met een optie om voor eacuteeacuten jaar te verlengen11 Vanwege gezondheidsredenen van de voorzitter van het domein ENW is prof dr Niek Lopes Cardozo per 1 september 2017 aangesteld als waarnemend voorzitter van het bestuur van het NWO-domein ENW
144Bijlage 2 | Samenstelling besturen NWO-koepel in 2017
Ing AH Lundqvist Vanaf 1 maart 2017 minus vicevoorzitterNevenactiviteiten ndash Boegbeeld Topsector High Tech Systemen en Materialen
(Min van EZ) tot 01-10-2017
ndash Voorzitter Stichting TKI Holland High Tech (Publiek Private
Samenwerking) tot 01-10-2017
ndash Voorzitter Strategische Adviesraad TNO Industrie tot 1-1-2018
ndash Lid Stichting Preferente Aandelen ASML
ndash Voorzitter RvC UvA Holding (Universiteit)
ndash Lid Stichting Wetenschappelijk Onderwijs en Onderzoek NLDA
(Defensie) tot 01-09-2017
ndash Lid RvC BNP Paribas OBAM (Investerings Fonds)
ndash Voorzitter RvC Business Park Aviolanda (Luchtvaart)
Prof dr CM van Praag Lid van 1 maart tot 1 november 2017Hoofdactiviteiten ndash Maersk Mc-Kinney Moslashller Professor of Entrepreneurship
Department of Innovation and Organizational
Economics Copenhagen Business School Denmark
ndash Professor of Entrepreneurship and Organization Faculty of
Economics amp Business University of Amsterdam Netherlands
(Unpaid)
Nevenactiviteiten ndash Non-executive Board Member of Berlingske Media Group Den
mark
ndash Crown Member of the Socio Economic Council (SER)
ndash Field Editor Journal of Business Venturing for Economics of
Entrepreneurship
ndash Voorzitter Raad van Advies Stichting ldquoParticipatiecertificaat
ndash Board Member of Joods Nationaal Fonds (JNF)
ndash Member of the Editorial Review Board of the Strategic
Entrepreneurship Journal
ndash Member of the Advisory Board of the Amsterdam Center of
Entrepreneurship
ndash Founding and Organizing Member of the Scientific Committee of
the CEPR Entrepreneurship Economics
ndash Founding and Organizing Member of the Scientific Committtee
of the Oxford Summer Retreats for Entrepreneurship Scholars
jointly with Saul Estrin LSE
ndash Member of the Editorial Board of the IZA Journal of European
Labour Studies)
ndash Advisory Board Member in Yoursquoth Start ndash Entrepreneurial
Challenges
ndash Member of the Scientific Advisory Board of The Horizon20202
project
ndash Advisory Board member of SEO
ndash Advisory Board member of Diversion
ndash Chair of the Jury of the Amsterdam Science and Innovation
Award
Adviesraad
Prof dr PTde Zeeuw hoogleraar theoretische sterrenkunde aan de Universiteit LeidenProf mr JEJ Prins hoogleraar Recht en Informatisering aan de Universiteit Tilburg voorzitter van de Wetenschappelijk Raad voor het RegeringsbeleidProf dr G van der Steenhoven directeur-generaal KNMIDr M Wubbolts CTO CorbionDrs P van der Feltz CEO Google NederlandProf dr K Putters directeur Sociaal Cultureel PlanbureauDrs F Karimi directeur OxfamNovib
145Bijlage 2 | Samenstelling besturen NWO-koepel in 2017
Drs E van der Plas directeur Nationale Opera amp BalletProf dr WBHJ van de Donk Commissaris der Koning Noord-BrabantMr AJ de Geus voorzitter College van Bestuur Bertelsman Stiftung
Domeinbestuur Exacte en Natuurwetenschappen (per 1-2-2017)
Prof dr LJ Braakman (voorzitter tevens lid RvB) Universiteit UtrechtProf dr NJ Lopes Cardozo (tijdelijk waarnemend voorzitter) Technische Universiteit EindhovenProf dr A Doelman (vicevoorzitter) Universiteit Leiden Prof dr J de Boer Universiteit van Amsterdam Prof dr TK Sixma Nederlands Kanker InstituutProf dr BJ Zwaan Wageningen Universiteit amp Research Dr ir PE Wierenga (maatschappelijk lid) voormalig Philips Dr G Steenbruggen (secretaris)
Domeinbestuur Sociale en Geesteswetenschappen (per 1-2-2017)
Prof dr HW van den Doel (voorzitter tevens lid RvB) Universiteit LeidenProf dr P Fikkert (vicevoorzitter) Radboud Universiteit Prof dr JA de Bruijn Technische Universiteit Delft Prof dr PA Dykstra Erasmus Universiteit Rotterdam Prof dr C Kemner Universiteit Utrecht Prof dr AWM Meijers Technische Universiteit Eindhoven Prof dr BJ Peperkamp Vrije Universiteit Amsterdam (overleden in november)Prof dr Ir A Smidts Erasmus Universiteit Rotterdam Prof mr dr MJ Cohen (maatschappelijk lid) Universiteit Leiden Dr DJ den Boer (secretaris)
Domeinbestuur Toegepaste en Technische Wetenschappen (personele unie met STW il)
Prof dr ir JC Schouten (voorzitter tevens lid RvB) Technische Universiteit Eindhoven Prof dr IWCE Arends (vicevoorzitter) Technische Universiteit Delft Dr ir MJ Jonkman FrieslandCampina Dr RGM Penning de Vries PvD Innovation BV (vanaf 1-8-2017) Ir AH Schaaf Oceacute Technologies BVProf dr AFW van der Steen Erasmus Medisch Centrum (tot 1-4-2017)Dr Ir HH Nijhuis (secretaris)
Bestuur ZonMw
Prof dr JJG Geurts (voorzitter tevens lid RvB) Vrije Universiteit Amsterdam Medisch CentrumProf dr RTJM Janssen (vicevoorzitter) Universiteit van TilburgProf dr BR Bloem UMC St Radboud (tot 1-9-2017)Prof dr BCJM Fauser UMC UtrechtDrs JC Kool Kool consultProf dr CL Mummery Leiden UMC (tot 1-6-2017)Drs FM Nasrullah Youkeacute Sterke JeugdDrs MI Verstappen Agis Zorgverzekeringen
Drs HJ Smid (secretaris)
146Bijlage 2 | Samenstelling besturen NWO-koepel in 2017
Stuurgroep WOTRO
Prof dr ir W Bijker (voorzitter) Universiteit MaastrichtProf dr ir P Hellegers Wageningen Universiteit amp ResearchDr ir J Kockx Technische Universiteit DelftProf dr R Lensink Rijksuniversiteit GroningenProf dr VM Mazzucato Universiteit Maastricht Prof dr M Yazdanbakhsh Universiteit LeidenProf dr ir Y Georgiadou Universiteit Twente
Bestuur Regieorgaan NRPO-SIA
Dhr MA van Straalen MKB-NLProf dr HFL Garretsen Universiteit van TilburgMr ThC de Graaf HBO-RaadProf mr dr HM de Jong Universiteit van AmsterdamDr CHE Kwakman Zuyd Hogeschool Prof dr ir JTF Keurentjes TNODrs EPJ Lemkes-Straver LTO-NederlandIr PM van Rooij GGZ NederlandIr PC van Staalduinen TNOProf dr ir M Steinbuch Technische Universiteit Eindhoven
Stuurgroep Regieorgaan Onderwijsonderzoek NRO
Prof dr MJM Vermeulen Universiteit van TilburgDr O Agirdag KU Leuven Universiteit van AmsterdamProf dr CAM van Boxtel Universiteit van AmsterdamProf dr FA van der Duijn Schouten Vrije Universiteit Amsterdam (met emiraat)Prof dr TAJM van Gog Universiteit UtrechtDrs A Kastelein Lid MBO-raadDrs A Kil-Albersen Onderwijs cooumlperatieDr AJM van Loon ministerie van OCWDrs WW Roelofs St KPOADr DMA Sluijsmans Zuyd HogeschoolProf dr K van Veen Rijksuniversiteit Groningen Dr J Kaldewaij (directeur NRO en tevens secretaris stuurgroep)
Besturen en directeuren NWO-instituten per 1-1-2017
Bestuur ASTRON Netherlands Institute for Radio Astronomy
Prof dr KJF Gaemers (voorzitter) emeritus Universiteit van AmsterdamProf dr ir JAM Bleeker emeritus Universiteit Utrecht Prof dr JCM van Eijndhoven emeritus Erasmus Universiteit Rotterdam Mw A Hadders zelfstandig organisatieadviseur Prof dr JTM de Hosson Rijksuniversiteit Groningen Drs SB Swierstra Burgemeester Veendam Prof dr CA Jackson algemeen directeur ASTRON (secretaris)
147Bijlage 2 | Samenstelling besturen NWO-koepel in 2017
Bestuur Centrum Wiskunde amp Informatica (CWI)
Dr ir PJM van Laarhoven (voorzitter) Schiphol Group Dr ir AAJM Franken Hogeschool Utrecht Dr ir GJP Koster ASML Prof dr LC Verbrugge Rijksuniversiteit Groningen Prof dr JCM Baeten algemeen directeur CWI (secretaris)
Bestuur NIOZ Koninklijk Nederlands Instituut voor Onderzoek der Zee
Dr ir AJ Baayen (voorzitter) zelfstandig adviseurDr ir B Buchner MarinDr LHM Kohsiek dijkgraaf NoorderkwartierProf dr JBM Middelburg Universiteit Utrecht Prof dr H Brinkhuis algemeen directeur NIOZ (secretaris)
Bestuur Nederlands Centrum voor Criminaliteit en Rechtshandhaving (NSCR)
Mr Y Buruma (voorzitter) Hoge Raad der Nederlanden
Prof mr AJ Akkermans Vrije Universiteit Amsterdam
Prof dr KLK Brants Universiteit van Amsterdam
Dr JHLJ Janssen Nationale Politie Prof dr CCJH Bijleveld algemeen directeur NSCR (secretaris)
Bestuur SRON Netherlands Institute for Space Research
Dr J Marks (voorzitter) zelfstandig adviseurProf dr CC Aerts Katholieke Universiteit Leuven en Radboud Universiteit NijmegenProf dr AJ Dolman Vrije Universiteit AmsterdamProf dr EKA Gill Technische Universiteit Delft Prof dr KH Kuijken Radboud Universiteit Nijmegen Dr ir M Luizink Universiteit Twente Ir A Stokking TNO Prof dr LBFM Waters algemeen directeur SRON (secretaris)
Bestuur Stichting Nederlandse Wetenschappelijke Onderzoekinstituten (NWO-I)
(Personele unie met de raad van bestuur NWO)Prof dr HJ Bakker algemeen directeur AMOLFProf dr SCM Bentvelsen algemeen directeur NikhefProf dr JWM Frenken algemeen directeur ARCNL Prof dr ir MCM van de Sanden algemeen directeur DIFFERDr ir CLA Hooijer directeur bureau NWO-I (secretaris)
Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek (NWO)
Den Haag
Postbus 931382509 AC Den HaagT +31 (0)70 344 07 13E nwonwonlW wwwnwonljaarverslag
BezoekadresLaan van Nieuw Oost-Indieuml 300Den Haag
Utrecht
Van Vollenhovenlaan 659-6613527 JP UtrechtT +31 (0)30 600 12 11E-i info-nwoinwonlWeO-i wwwnwo-inlE-TTW ttwnwonlW-TTW wwwttwnwonl
juli 2018
- _GoBack
- zwaartekracht
- _GoBack
- OLE_LINK1
- OLE_LINK2
- OLE_LINK3
- OLE_LINK4
- OLE_LINK7
- OLE_LINK12
- RVJ1_PART1_RICHTL2008_PPART_252_P1_252$3
- OLE_LINK8
- _Ref506361999
- _Ref524253787
- _Ref524253847
- _Ref524255503
- _Ref506363015
- _Ref506613806
- _Ref524254244
- _Ref524255448
- _Ref524255700
- OLE_LINK5
- _Ref524255378
- _Ref506613229
- OLE_LINK6
- SGW
- NWO Jaarverslag 2017
-
- Colofon
-
- Inhoudsopgave
- Voorwoord
- NWO in het kort
- 1 | Beleid en programmarsquos
- 2 | Werkwijze
- 3 | Organisatie en Bedrijfsvoering
- 4 | Jaarverslag raad van toezicht
- 5 | Jaarrekening
-
- 1Geconsolideerde Balans per 31 december 2017 (na resultaatbestemming)
- 2Geconsolideerde Staat van Baten en Lasten over 2017
- 3Geconsolideerd Kasstroomoverzicht over 2017
- 4Toelichting behorende tot de geconsolideerde jaarrekening 2017
-
- 41Algemeen
- 42Toegepaste standaarden
- 43Continuiumlteit
- 44Grondslagen voor de waardering van activa en passiva en de resultaatbepaling
- 45Toelichting op de geconsolideerde balans
- 46Toelichting op de geconsolideerde Staat van Baten en Lasten
-
- 5Enkelvoudige Balans per 31 december 2017 (na resultaatbestemming)
- 6Enkelvoudige Staat van Baten en Lasten over 2017
- 7Enkelvoudig kasstroomoverzicht over 2017
- 8Toelichting behorende tot de enkelvoudige jaarrekening 2017
-
- 81Algemeen
- 82Toegepaste standaarden
- 83Toelichting op de Staat van Baten en Lasten
-
- Overige gegevens
- Bijlage 1 | Exploitatie overzicht 2017 specifieke bijdragen
- Bijlage 2| Samenstelling besturen NWO-koepel in 2017
-
- NWO Jaarverslag 2017
-
- Colofon
-
- NWO
-
- Uitgever
-
- Inhoudsopgave
- Voorwoord
- NWO in het kort
-
- Financiering van onderzoeksaanvragen
- Onderzoekers en onderzoeksprojecten
- Publicaties en andere resultaten
-
- 1 | Beleid en programmarsquos
-
- AStrategievorming en samenwerking
-
- Uitgelicht
-
- Synergieconferentie trekt zorsquon 200 belangstellenden uit sociale en geesteswetenschappen
-
- Wetenschap en praktijk samen op weg naar een toekomstbestendig spoor
-
- BTalent en vrij onderzoek
-
- Talent stimuleren
- Spinozapremies
- Vernieuwingsimpuls
- Carriegravereverloop laureaten Vernieuwingsimpuls
- Vrije competitie
- Zwaartekrachtprogramma
-
- Uitgelicht
-
- De ontdekkingsreis van Spinozalaureaat Albert Heck
- Rurale gemeenschappen in Guanajuato onder druk door overexploitatie grondwater
- Arbeidsongeschiktheidswetgeving keuringsprocedures en lichamelijke beperkingen in de praktijk Leren van historisch onderzoek
-
- CBijdrage aan maatschappelijke en economische uitdagingen
-
- Nationale Wetenschapsagenda
- Nieuw Kennis- en Innovatiecontract
- Kennisbenutting
-
- Regieorganen
-
- Nationaal Regieorgaan Praktijkgericht Onderzoek SIA (NRPO SIA)
- Nationaal Regieorgaan Onderwijsonderzoek
-
- Uitgelicht
-
- Aan het stuur bij zelfrijdende voertuigen
- Innovatieve hulpmiddelen voor betaalbare en duurzame zorg
-
- DGrootschalige onderzoeksfaciliteiten
- EInstituten
-
- Instituten en internationale infrastructuur
- Vorming van de nieuwe institutenstichting NWO-I
- Evaluaties van de instituten
- Dynamisering van het institutenstelsel portfolio evaluatie 2018
- Enkele instituten uitgelicht
-
- FInternationaal beleid
-
- NWO-WOTRO Science for Global Development
- NWO en Science Europe
- Tien jaar European Research Council
- Derde-landenbeleid in 2017
-
- Uitgelicht
-
- Bezoek aan Beijing
-
- GOpen Science
-
- Nationaal Plan en Platform Open Science
- Open Science in Europa
- NWO Stimuleringsfondsen Open Access
-
- Uitgelicht
-
- Nationaal Platform Open Science gelanceerd
-
- 2 | Werkwijze
-
- Beoordeling van onderzoeksvoorstellen
-
- Referenten
- Bezwaren
-
- Meldpunt wetenschappelijke integriteit
- Gelijke kansen voor vrouwen en mannen
-
- Uitgelicht
-
- Women In Science Excel (WISE)
-
- 3 | Organisatie en Bedrijfsvoering
-
- ANWO-organisatie governance en transitie
-
- NWO-organisatie
- Raad van bestuur
- Raad van toezicht
- Auditcommissie
- Adviesraad
- Domeinbesturen
- NWO-Institutenorganisatie
-
- Organogram
- BPersoneel
-
- Algemeen
- Kerncijfers personeel 2017
- Diversiteitsbeleid NWO
- Leiderschapsprogramma
- Beheersing na ontslag
-
- CFinancieumln
-